!صد اکتبر انقلاب از پس سالرحمانی بهرام

bahram.rehmani@gmail.com

اکتبر - 1917انقلاب کمون از پس اجتماعی سیاسی عظیم انقلاب تنها روسیه، . و شعارها که انقلابی کرد دگرگون را جهان چهره واقعی معنای به که بود پاریس

بر ستم‌دیدگان و کارگران محرومان، طبقاتی موضع از مواضع‌اش و تحلیل‌ها. بود کارگری سوسیالیسم چشم‌انداز و افق با سرمایه‌داری سیستم علیه

جهت در و درس‌گیری دلیل به همواره جهان، انقلاب‌های تاریخ تحلیل و بررسیتاریخی بررسی جنبه صرفا و هست و بوده امروزی چشم‌انداز و افق تحقق

و. نابرابر جامعه یک در یکم و بیست قرن در هم هنوز ما وقتی خصوصا نداردو آگاهی بررسی و معاصر انقلاب‌های مطالعه می‌کنیم زندگی انقلابی و متحول

انقلابات وقوع و استمرار در بی‌نظیری تاثیر آن‌ها، قوت و ضعف نقاط و درس‌ها . که می‌آموزد ما به بغض و حب بدون بررسی و نگاه این می‌دهد ما به جدید

عین در و نکنیم تکرار بشریت آینده جامعه ساختن برای را گذشتگان اشتباهات . بنابراین، نباشیم غافل هم آتی جامعه ساختن برای آن‌ها قوت نقاط از حال،

یعنی جهان، در اخير قرن سه و دو طول در دست‌کم كه تحولاتى بررسی و تحلیلو تجارب است، بوده بزرگ انقلاب‌هاى و عظیم تحولات شاهد که قرن‌هایی

. بگیریم امروزی‌مان آگاهی با را لازم درس‌هایاز پس شد شوروی جماهیر اتحاد تشکیل به منجر که روسیه انقلاب درباره بحث

به آموزه‌های 40قریب و درس‌ها اما فروپاشید درون از آمریکا، با سرد جنگ سالنیروهای به‌ویژه جهان، موجود طبقاتی گرایشات همه برای هم هنوز انقلاب، این

. است اهمیت حائز و باقی هم‌چنان کمونیستی کارگری و انقلابیذکر با روسیه انقلاب زمینه‌های و ریشه‌ها ابتدا اجمالی به‌طور مقاله، این در

و اهداف به سپس می‌گیرد، قرار بررسی مورد انقلاب این از مختصر تاریخچه‌ایدلایل نهایت و می‌پردازد روسیه سوسیالیستی کارگری انقلاب آرمان‌های . ضمن جمع‌بندی، در نهایت در و می‌دهد قرار بررسی مورد را آن فروپاشی

از درس‌گیری با اجتماعی، و طبقاتی سیاسی، عظیم انقلاب این به ارج‌گذاری . می‌پردازد امروز جهان انقلابات آلترناتیو به آن،

***کشور این معاصر تاریخ به کوتاه نظری ابتدا روسیه انقلاب وعلل ریشه‌ها بررسی برای

سال از رومانف‌ها خاندان به 1613می‌اندازیم، را تزار لقب و می‌کردند حکومت روسیه در میلادیباعث طبقاتی تضاد و مردم زندگی در اقتصادی تنگناهای دوران این در بودند، داده اختصاص خود

. بود شده کارگران و دهقانان طبقه در گسترده نارضایتی‌های بروزسال در روسیه در 1905شکست روسی سربازهای از بسیاری جان‌باختن و ژاپن با جنگ در ،

نیکلای و آورد به‌وجود امپراطوری این در را پرتنشی فضای جنگ، این مختلف میدان‌های ) روسیه) سربازان از بسیاری هنگام این در بود، ناتوان تنش‌ها این کنترل از نیز تزار آخرین دوم

. ) ( پیوستند تزار علیه اعتراضی به‌جنبش‌های امروزی پترزبورگ سن پتروگراد شهر در خصوصاروسیه ارتش بدنه نارضایتی و روسیه دموکرات سوسیال حزب پیگیر مبارزه می‌توان بنابراین،

. دانست روسیه انقلاب اصلی عوامل از پهناور  تزاری، کشور مدیریت در دوم نیکلای ضعفو کارگران به فشار بیش‌ترین و یابد توسعه روسیه کشور در نابسامانی‌ها شد سبب روسیه،

. شود وارد محرومان و و  دهقانان مارکسیستی تفکرات یافتن گسترش دیگر، سوی از. بود کرده آماده روسیه سیاسی عرصه در تحول برای را فضا انقلابی، روشنفکری

درسال روسيه با 1917انقلاب مبارزات فوريه تحولات در نخست گذراند، سر از را عمده تحول دو ، . روسی، ناراضی نظاميان شورش با شد آغاز كارگران و زنان گسترده اعتراضات و اعتصاب‌ها

. از بسیاری درگیری‌ها این در افتاد اتفاق پترزبورگ سن و مسكو در وسیعی درگيری‌های . نهایت و بگیرند را بالا دست بلشویک‌ها فوریه، ماه درگیری‌های سرانجام دادند جان انقلابیون

. کنند تصرف به‌طور را سیاسی قدرتسال 25رویداد ( 1917اکتبر ( جهانی جنبش ادبیات در بعد‌ها که ، امروز پترزبورگ سن پتروگراد‌ در

» معاصر » تاریخ که روسیه تاریخ تنها نه گرفت، نام اکتبر سوسیالیستی کبیر انقلاب کمونیستی . کرد دگرگون کلی به را جهان

1

با سازمانی نظر از هم و سیاسی لحاظ از هم که بودند منسجمی اجتماعی حزب یک بلشویک‌ها، . برای بلشویک‌ها، داشتند بنیادی تفاوت روز آن روسیه سیاسی گرایش‌های و تشکل‌ها دیگردست به با و کردند برنامه‌ریزی منسجم و منضبط و پیگیر به‌گونه‌ای دولتی، قدرت سرنگونی . همراه بدون حزب این حال، این با رسیدند خود هدف‌های به تاریخی، مقتضی فرصت آوردن

بر که کارایی ضربه در نمی‌توانست سربازان، و کارگران و دهقانان از بزرگی بخش شدن. شود پیروز آورد، وارد موجود حاکمیت

ماهیت سر بر تاریخی و سیاسی تحلیل‌گران میان در مخالف و موافق مختلف نظریات وجود باتحول این سازمان‌دهندگان آن‌هم و دارد وجود آنظریات این اشتراکاتی نکته یک در اکتبر، انقلابچهار و هفتاد که نهادند بنیاد جهان سر تا سر در بلکه روسیه، در تنها نه را نوین نظامی عظیم،

می‌گذرد، آن فروپاشی و سقوط از سال شش و بیست که امروز، به تا حتی و آورد دوام سال. است محسوس هم‌چنان آن لرزه‌های پس

و خفت هر به اربابان‌شان خوش‌آیند برای که سرمایه‌داری مزدبگیر دستان به قلم برخی حال» « » « خونین و کودتا را اکتبر انقلاب جمله از می‌کنند تحریف را تاریخ و می‌دهند تن خواری

رادیو بی‌بی‌سی، هم‌چون بورژوازی بین‌المللی رسانه‌های در آن زبان‌های فارسی و می‌نامند ... با و می‌آورند وجود به تعطیم سر مقابلش در می‌زند لب‌خند که آخوندی هر مقابل در ، و فردا

باشید؛ انقلاب بروز مواظب باشد؛ گام‌به‌گام باید تغییرات هستند؛ اصلاح‌طلب آن‌ها که این گفتنو بروند حکومت این رای خونین صندوق‌های سر به کنند می تشویق را مردم خود، اراجیف این با

صدبرابری آزار، کودک ضدآزادی، ضدزن، ترور، حکومت سفارت مقابل در لندن در نیز خودشانبا تا می‌کشند صف مذهبی، فاشیست و جنسی آپارتاید سنگسار، اعدام، هزار ده‌ها جنگ‌طلب،

کنند، ادا وحشت و ترور و جنایت و جهل حکومت این ماندگاری و بقا به را خود سهم رای‌شان،اقدامات نخستین در که بود انقلابی بلکه خونین، نه و بود کودتا نه که را اکتبر انقلاب بی‌شرمانه

در عملا را بهتر دنیای و دوستی و صلح نوید و داد خاتمه خانمانسوز، جهانی اول جنگ به خود،نداشتند رای حق زنان جهان کشورهای از بسیاری در هنوز که انقلابی داد؛ قرار جهانیان مقابل

تا کارگران تاریخ آن در که انقلابی بودند؛ انقلاب این پیش‌گام دنیای 16زنان همین در ساعتبه را روزانه‌شان کار ساعت می‌کردند کار همه 7غرب و اعدام قانون که انقلابی داد؛ تنزل ساعت

از دیگر کشورهای به تزار تحمیلی قراردادهای که انقلابی کرد؛ ملغی را تزار ظالمانه قوانین » بلوک » دو به را جهان و داد تکان را دنیا رید جان گفته به که انقلابی کرد؛ ملغی را ایران جمله

... دیگری بحث آوردند چه یا و آمد چه انقلاب این سر بر بعدها حال و کرد؛ تقسیم جهانی عظیماست.

روز در بلشويکی، انقلاب پيروزی و روسيه تزارهای حکومت سقوط پی با 1296آذر 16در برابربا 1917 تزاری روسيه دولت ميان تحميلی معاهدات يادداشتی طی کشور اين تازه دولت میلادی،

. کرد اعلام اعتبار فاقد را ايراندر که اعلاميه‌ای در شخصا با 1917دسامبر 14لنين شد، ،1296آذرماه 23برابر صادر او امضای به

سال اوت يک 1907عهدنامه و نفوذ تحت منطقه دو به ايران تقسيم بر داير روسيه و انگلستانهرگونه که کرد تاکيد و اعلام اعتبار فاقد را آن محرمانه ضمائم و فی‌مابين بی‌طرف منطقه

را آن و داشته مغايرت ايران ملت عمل آزادی و ارضی تماميت ملی، استقلال با که قراردادیآن‌ها به بتوان که خارجی وجود ديگر و کرده پاره را همه و است بی‌اعتبار لحظه اين از کند محدود

. نيست موجود کرد استنادو تهیدستان و شوروی کارگر طبقه برای را دستاوردها بزرگ‌ترین جهان، سطح در اکتبر انقلاب

. آورد ارمغان به بشریت کل

« : » « خود انسان‌ها می‌کند چنین تاکید انقلاب درباره ، بناپارت لوئی برومر هجدهم در مارکسانتخاب خود که احوالی و اوضاع و خود دل‌خواه طبق نه ولی خویش‌اند، تاریخ سازنده‌گانرو‌به‌رو آن با مستقیما و رسیده ارث به گذشته از که موجودی احوال و اوضاع در بلکه کرده‌اند،

هستند.«به‌وقوع انسان‌ها دل‌خواه به انقلاب که پذیرفت و گفت می‌توان ساده‌گی به ترتیب، این به . انقلابی وضعیت محصول انقلاب واقع در است مشخصی و معین کارهای و ساز تابع و نمی‌پیوندد

2

نخواهند پایینی‌ها و دهند ادامه گذشته مثل خود حکومت به نتوانند بالایی‌ها که وضعیتی است،سیاسی بحران به‌سمت اقتصادی بحران یک از جامعه شرایط و شود حکومت آن‌ها بر قبل مانند

. سال است حرکت « ،1913در « شرایط مه ماه اول اقدام عنوان تحت یادداشتی در لنین که بود « : چرا است، شده انقلابی وضعیت وارد روسیه نوشت و کرد توصیف انقلابی را روسیه اجتماعی

بلکه - پرولتاریا تنها نه مردم قاطع اکثریت سرکوب به‌ویژه 90که و کوچک کننده‌گان تولید درصدبی‌حقوقی - فقر، گرسنگی، گرفته، شدت سرکوب این و است رسیده ممکن نهایت به کشاورزان

در توده‌ها خواست و طبقاتی خودآگاهی سطح مولده، نیروهای موقعیت با دیگر مردم تحقیر و - سال از که همسایه 1905روسیه کشورهای در امور پیش‌برد نحوه هم‌چنین و گرفته بالا

». یعنی بالا، مولفه دو بر تاکید با مبحث این ادامه در لنین که مهمی بسیار نکته است ناهم‌خوانو » پائین طبقات سرکوب نه که است این می‌شود یادآور را پائینی‌ها خواست و بالایی‌ها ناتوانی

مگر می‌شوند، کشور نابودی باعث صرفا آن‌ها نیست، انقلاب نشانه بالائی طبقات بین بحران نهیک به را کننده غیرفعال و مطیع سرکوب موقعیت باشد قادر انقلابی طبقه‌ای کشور در که آن

». برگرداند فعال شورش و خیزش موقعیت » و » ذهنی شرایط به فاکت با چیست انقلابی موقعیت یک مقاله در هم تروتسکی لنین، بر علاوه

. از تاریخی حوادث از آن‌ها ارزیابی است پرداخته انقلاب شکل‌گیری فاکت 1917تا 1905عینی با ، » « » زودرس » نه انقلابی، روشنفکر محض اقلیت عده یک تحمیل نه اکتبر انقلاب که می‌دهند نشان

. » « جامعه که می‌دهند نشان روشنی به تاریخی فاکت‌های و شواهد همه است بوده کودتا نه وو کارگری انقلاب یک با تاریخ در بار نخستین برای پاریس، کمون و فرانسه انقلاب از پس بشری

. است رو‌به‌رو سوسیالیستی . گارد کودتای با انقلاب این اما رسید پیروزی به انسانی، ممکن تلفات کم‌ترین با اکتبر، انقلاب

جنگ و . 14سفید شد مواجه جهانی قدرتمند به کشور دست‌یابی انقلاب، دوران بلشویک‌ها برای. بودند جدایی‌ناپذیر بهتر دنیایی برای مبارزه و جنسی رهایی

. در اتریش ولیعهد بود اول جهانی جنگ کرد، ایفا مهمی نقش روسیه انقلاب در که ویژه‌ای عامل . هستیم اسلاو ما گفتند روس‌ها داد جنگ اعلان صربستان به اتریش و شد ترور صربستان سارایو

. . گسترش که جنگ داد جنگ اعلان اتریش به هم روسیه خاطر به‌همین هستند اسلاو هم صرب‌ها وزیر سرمای اما آورد، دست به را موفقیت‌هایی ابتدا روسیه و 20یافت، کشته‌ها و درجه

روسیه برای را جنگ اوضاع ارتش، از فراریان فراوان تعداد به‌علاوه‌ی فراوان، زخمی‌های. کرد فرسایشی

بدون و بود برابری تحقق برابری و کشی بهره و ستم اشکال همه علیه بر انقلاب اکتبر؛ انقلاباولین برای اکتبر انقلاب پیروزی از پس و نبود ممکن کهن نظم بر انقلاب پیروزی زنان شرکت

. گردید اعلام روسیه در مردان و زنان بین اجتماعی و اقتصادی سیاسی، برابر حقوق که باربودزاویه از دیگر فرهنگی و اجتماعی سیاسی، جنبش هر و اکتبر انقلاب به ما نقد به‌علاوه،

کند تحریف را تاریخی واقعیت‌های که بحثی نه دارد آینده به رو و بعدی انقلاب‌های آسیب‌شناسیبنابراین، بپاشد جامعه چشم به خاک و دهد جلوه روز را شب و سفید را سیاه روشن روز در و

مزدبگیران بحث با آن قوت و ضعف نقاط کردن برجسته و اکتبر انقلاب از ما تحلیل و نقد و بحثطبقات با شکت‌خورده و ستم‌دیده طبقات بین طبقاتی فاصله به‌اندازه سرمایه، صفت نوکر

! اکتبر انقلاب بنابراین، دارد فاصله و تفاوت کننده استثمار و استثمارشونده پیروز، و ستم‌گر1917 . تغییر را جهان چهره واقعی معنای به که انقلابی بود جهان در استثنایی انقلاب یک روسیه،

و رنج‌کشیدگان ستم‌دیدگان، محرومان، مقابل در را امیدوارکننده‌ای چشم‌انداز و افق و داد ! داد قرار جهان استثمارشدگان

انقلاب بررسی برای کشور، 1917بی‌تردید این تاریخی شرایط به حتما است لازم روسیه، . نیروی مهم‌ترین کنیم توجه زمان آن در فعال سیاسی نیروهای هم‌چنین و آن پیش‌زمینه‌هایحضور آن در مارکسیست‌ها که بود روسیه سوسیال‌دموکرات حزب انقلاب، برای فعال سیاسی

» « جدا. حزب از مارتوف رهبری به بخشی و افتاد اختلاف آن‌ها بین مدتی از پس البته داشتند » « » « . » « یا بلشویک نیز لنین رهبری به دیگر بخش یافتند شهرت اقلیت یا منشویک به که شدند

. نبودند، اکثریت در روسیه کمونیست‌های میان در بلشویک‌ها واقعا البته گرفتند نام اکثریت هماندر جدا 1903اما هم از دو این که جلسه‌ای در آن‌ها حضور عدم و منشویک‌ها تحریم دلیل به میلادی

. نامیدند اکثریت را بلشویک‌ها شدند،

نافرجام انقلاب پی و 1905در شد تشکیل دوما مجلس شد، انجام روسیه قوانین در اصلاحاتی ، . و انقلابی و اعتراضی حرکت‌های یافتند قدرتمندتری نسبتا حضور کارگری اتحادیه‌های و شوراها

. برای روسیه دموکرات سوسیال حزب سوی از نیز زیادی کوشش‌های شد آغاز متعددی نوین. نبود موفق چندان دوهر آن در اما شد، انجام سربازان و دهقانان و کارگران طبقاتی همبستگی

سال در اول جهانی جنگ شروع مزارع 1914با از روس دهقان میلیون‌ها جنگ، به روسیه ورود وو غذایی محصولات قیمت رفتن بالا با کشاورزی کارگر کمبود شدند، فرستاده جنگ میدان‌های به

. . داشت به‌دنبال را پی‌درپی تظاهرات و شورش‌ها نان کمبود و قحطی شد همراه بحران . از بخشی و میانی طبقات کرد تشدید را سیاسی بحران آلمان، از روسیه پی‌درپی شکست‌های

. خاستند به‌پا تزار علیه بر هم حاکم طبقات

3

. » سند » این کرد مطرح شفاف به‌طور را مقطع آن در بلشویک‌ها سیاست آوریل تزهای در لنین » « . خواهان شوراها به قدرت تمام شعار با بلشویک‌ها، زد رقم را فوریه انقلاب سرنوشت مهم، . پتروگراد کارگران شورای کند منتقل کارگران به بالا طبقات از را قدرت که بودند جدیدی انقلاب

» . آن‌که » به مشروط کرد، حمایت موقت دولت از داشتند اکثریت آن در ها آر اس و منشویک‌ها که . اصلاحات شوراها، و کارگران مبارزه‌ و فشار تحت هم موقت دولت بزند اصلاحات به دست دولت

لغو سیاسی، زندانیان عفو مذهبی، سیاسی، آزادی‌های جمله از رساند، به‌تصویب را مهمیمیلیشیای ایجاد روز، در کار ساعت هشت کارگری، اتحادیه‌های شناختن رسمیت به اعدام،

... و موسسان مجلس تشکیل برای توافق و پلیس، نیروی به‌جای مردمی . صنایع صاحبان و سرمایه‌داران نبود آن‌ها قطعی اجرای به‌معنی لزوما قوانین این تصویب البته

« کمیته‌های کنترل تحت و شده اشغال کارگران توسط کارخانه‌هایشان موارد بسیاری در که » « » که آن‌جا تا و بودند مخالف کارگری کنترل با جهت هر از بود، گرفته قرار کارگاه و کارخانه

. و قطعات و مواد کمبود به‌دلیل کارخانه‌ها از بسیاری آن‌که با می‌کردند مقابله آن با می‌توانستنددست خود واحدهای تعطیلی به موارد بسیاری در کارخانه‌‌داران بودند، تعطیل عملا سوخت

. نمی‌رفتند روز در کار ساعت هشت بار زیر نیز آنان از بسیاری و می‌زدند » « تمام در کارگاه و کارخانه کمیته‌های و کارگری کنترل بر قاطعانه مقطع این در بلشویک‌ها

. در لنین ورزیدند می تاکید اخراج، و استخدام تا مزد تعیین و کار ساعات تعیین از امور،سرمایه‌داران سندیکاهای و بانک‌ها بر کارگران نمایندگان شورای کنترل بر نیز دیگر نوشته‌های

انقلابی شیوه‌ای به لزوم صورت در و پافشاری خواست‌ها این بر باید که می‌کرد تاکید و اشاره . تعلل بدون باید کارگران که نوشت پراودا در مقاله‌ای در مه ماه در وی کرد تحمیل را آن‌ها

. . آرها اس و منشویک‌ها اما شوند کارگران خود توسط کنترل بلافاصله‌ تحقق خواستارسراسری کنفرانس سومین در و بودند قایل کارخانه کمیته‌های برای را محدودیت‌هایی

. آن در آرها اس و منشویک‌ها و شد برپا پتروگراد در ژوئن ماه در که روسیه سراسری اتحادیه‌هایاز کمیته‌ها که داشتند تاکید کارخانه، کمیته‌ و کارگری اتحادیه‌ وظایف تفکیک با داشند، اکثریت

. میزان و کارخانه کمیته‌های مسئله کلی به‌طور شوند انتخاب اتحادیه‌ها پیشنهادی فهرست رویکه بود فوریه انقلاب دوران در جریانات اختلاف مورد مسایل از تولید کنترل و استقلالپی در خودشان رسیدن به‌قدرت از بعد که سیاستی می‌کردند؛ تأکید آن بر قاطعانه بلشویک‌ها

. دادند تغییر را آن اکتبر انقلابعاجل‌ترین و حاکم قدرت سرنگونی عمدتا را بلشویک‌ها مبارزه و اصلی مشغله دوره این در

. بود گرفته اقتصادی مسئله حل و جهانی جنگ از خروج مسئله‌ » نوشت، » مقدمه آن بر لنین و داد تکان را جهان که روزی ده کتاب در رید جان روزانه‌ مشاهدات

از هیچ‌یک بلشویک‌ها توسط دولتی قدرت گرفتن به‌دست از پس که می‌دهد، نشان به‌خوبی . به را خارجه، امور کمیسار تروتسکی، نکردند همکاری انقلابی کمیسارهای با وزارت‌خانه‌ها » « . به نتوانست بود شده عامه رفاه کمیسار که کولونتای آلکساندرا ندادند راه خارجه وزارت

می‌گرفتند مستمری وزارت‌خانه از که کسانی و مستمندان که حالی در و شود وارد وزارت‌خانهشدند، وارد وقتی و بشکنند، را در که داد دستور اشک‌بار چشمان با او بودند، مانده در پشت

. و دولت کارکنان اعتصاب با بلشویک‌ها کرده‌اند خالی را صندوق قبلی مقامات که شدند متوجه . بسیار رده‌های جایگزینی با وزارت‌خانه‌ها، انحلال به‌جای سرانجام شدند مواجه معلمان اعتصاب

. درآمدند کنترل تحت نهاد‌ها این به‌تدریج بالا،

فوریه . ،1917انقلاب زن جهانی روز در رسید پیروزی به ناآرامی و اعتصاب ها ماه از مارس 8پسبه 1917 دست و کردند متوقف کارخانه‌های در را خود کار پتروگراد در نساجی کارگر زنان ،

. غذا کمبود به دادن پایان آن‌ها مطالبات زدند بود   اعتصاب صلح .و . سوی به گشودن آتش دستور تزار پیوستند آن‌ها به کارگران سایر از تن هزار ده‌ها

. . از کارگران شدند مجروح و کشته نفر صدها ترتیب بدین کرد صادر سربازان به را تظاهرکنندگان . سربازان نهایتا نکنند پیروی گشودن آتش برای بعدی دستورات از دیگر که خواستند سربازان

رسید پایان به تزار حاکمیت و شدند .متقاعدتاريخ - 1917فوریه 21در - نانوايی طولانی صف‌های در كه پتروگراد شهر مردم از بخشی ،

نانوايی‌ها غارت به و زدند شورش به دست و آمده تنگ به نان نبود و آرد فقدان از بودند، ايستادهپرداختند.

روز به بود، كارگر جهانی روز و مه ماه اول با مصادف روسی، غير تقويم در كه روز آن فردای » پديد » خوردهايی و زد پليس و كارگران ميان و شد تبديل پترزبورگ در كارگری گسترده اعتصاب

» « پترزبورگ،. نظامی فرماندار پروتوپوپف دستور به و يافت ادامه روز چند تا اعتصابات آمد. شدند بسته مسلسل رگبار به تظاهركنندگان

روز « 27در « ریيس رودزيانكو و پيوستند مردم به پترزبورگ پادگان سربازان از عده‌ای فوريه . » « ) ( روز دهد استعفا سلطنت از تا خواست دوم نيكلای تزار از دوما روسيه‌ ملی فوريه، 28مجلس

» و » دوما به را خود وفاداری آنان اما كردند، حركت انقلابيون سركوب برای سيبری از هنگ دو . طرف از موقتی دولت زمان اين در زدند تمرد به دست نيز قزاقان و نمودند اعلام انقلاب » دولت، » اين داشت؛ عهده به را آن نخست‌وزيری لووف شاهزاده كه شد تشكيل تزار مخالفين

سرمايه‌داران نمايندگان و سلطنتی مشروطه هواداران و دوما طرفدار ليبرال‌های از ائتلافی. بودند روسی

4

» حاضر » بود، شده متوقف شورشی سربازان توسط پسكوف راه‌آهن ايستگاه در او قطار كه تزار » اندكی » ميخائيل اما گرفت، كناره سلطنت از خود كوچك برادر ميخائيل نفع به و شد استعفا بهموقت » دولت از متشكل دوگانه حكومت يك و نيست سلطنت پذيرش به حاضر كه كرد اعلام بعد

» در را قدرت ديگر سوی از سربازان و دهقانان و كارگران شوراهای نمايندگان و سو يك از . خونريزی با و سريع خيلی كه انقلاب اين شد سرنگون تزاری حکومت و گرفت دست به روسيه

فوريه » انقلاب رسيد، ثمر به .1917كم » شد« » ناميده فوريه انقلاب خلاصه طور به يا« 25روز « كاخ در موقت دولت وزرای و زده شورش به دست كرونشتاد ناوگان ملوانان اكتبر،

. سوسياليستی دولت و رسيده قدرت به بلشويك‌ها بدين‌سان كردند بازداشت را تزار زمستانی،. دادند تشكيل

» امور » وزير استالين و بود دولت خارجه امور وزير تروتسكی و سوسياليستی دولت ریيس لنين،. بود اقوام و مليت‌ها

» « برقراری به حكومت رسما و ناميد سوسياليستی شوروی جماهير اتحاديه را خود جديد دولت . اكتبر از نمود اعلام را جهانی جنگ از خروج و سوسياليستی ژانويه 1917اقتصاد يعنی 1924تا ،

. » « سال در لنین مرگ از پس اما داد رخ روسيه در بسياری حوادث و وقايع ، لنين مرگ هنگامسال‌های 1924 از نهایت که چرخید دیگری سمت به شوروی سیاست‌های سرمایه‌داری 1928، به ،

. شد منجر غرب و آمریکا ابرقدرت هم‌چون مستبد ابرقدرت یک به و دولتیاواسط را 1917تا خود از شهر سربازان و کارگران نمایندگان مرکزی شورای حمایت بلشویک‌ها ،

. » « . می‌کردند حمایت شوراها به قدرت تمام فراخوان از کارگران اکثر اگرچه بودند داده افزایشصبح .  اکتبر 25تا فوق‌العاده نشست شد ابلاغ پتروگراد، شورای به قدرت انتقال برای فرمانی

در روسیه سراسری شوراهای کنگره دومین شد، برگزار غروب و بعدازظهر در پتروگراد شورای . » بین» فراخوان شد افتتاح انقلابی نیروهای اصلی مقر سمونلی، انیستیتوی در مجمع سالن

گرفت صورت دهقانان و سربازان کارگران، به .المللی . هفده در ارتش چهارده شد آغاز جهان سراسر در کارگران، انقلاب کردن خاموش برای تلاش‌ها

» « جنگ در سفید ارتجاعی نیروهای از پشتیبانی برای جهانی بزرگ قدرت‌های سوی از جبهه . عقب‌نشینی به را نیروها این انسانی سنگین بهای با روسیه نیروهای اما شدند بسیج داخلی

. کردند واردار . سال در آن ارزش هفتم یک به صنعتی تولید بود عظیم نیز اقتصادی و 1913هزینه کرد سقوط

. و گرسنگی از نفر میلیون‌ها و شدند کشته نفر هزار صدها شد نصف تقریبا هم کشاورزی تولیدباختند جان .بیماری

اکتبر تاریخ 1917انقلاب در وقوع 7روسیه از پس سال صد یک حدود امروزی، تقویم به بنا نوامبرجهان، کارگری جنبش‌های و جهان مردم مترقی عمومی افکار از بسیاری سوی از کماکان خود،

. حزب رهبری به روسیه انقلاب است شده شناخته بشر تاریخ در رویداد ترین بزرگ مثابه بهاست جهان در کارگری انقلاب تنها تاکنون و نخستین پاریس، کمون از پس .بلشویک،

. این در پاریس کمون و مارکس کارل نظریات به بود نزدیکی الگوی ابتدا در روسیه، انقلابسال در پاریس کمون تجربه بلشویک‌ها انقلاب 1871انقلاب، طول در کارگری شوراهای 1905و

. از مستقیما اساسی تصمیم‌گیری‌های کلیه بخشیدند تکامل و دادند قرار توجه مورد را روسیه » « منطقه‌ای محلی، سطح در هم آن دهقانان، و سربازان کارگران، نمایندگان های شورا سوی

. مشمول زمان، هر در سیاسی، قدرت در جامعه محرومان و کارگران نمایندگان می‌گرفت صورت . . پاریس کمون درس‌های این بود ماهر کارگر یک حقوق معادل آنان دستمزد بودند نصب و عزل

اکتبر در کارگری دولت اولین استفاده مورد و شد جمع‌بندی مارکس کارل توسط که 1917بود،گرفت .قرار

. سال اواخر نمونه، برای شد طنین‌انداز و رسید جهان سراسری به انقلاب دل‌نشین ،1918صدای . سال در گرفت قیصر از را قدرت آلمان در کارگران مشابهی 1919قیام تلاش‌های مجارستان، در

. در سال اعتصابات بریتانیا، در گرفت صورت روسیه انقلاب تاثیر .   ،1918تحت و یافتند افزایشبلشویکی حکومت علیه استفاده برای اسلحه کردن بار از لندن باراندازهای کارگران آن، از مهم‌تر

دادند نشان روسیه در خود برادران و خواهران را خود همبستگی و زدند باز .سرانقلاب پیروزی دستاورد اولین شد اشاره که همان‌طور جنگ 1917به‌نظرم به دادن پایان روسیه

. فوریه انقلاب مقطع در روسیه بود جهانی . 1917اول درصد هشتاد بود شده ویران کشور یکثروتمند، خانواده‌های زمین‌های روی آنان اکثر که می‌داد تشکیل فقیر دهقانان را جمعیت

. . روسیه بود کار مشغول صنایع در روسیه کار نیروی از کوچکی درصدی تنها بودند کار به مشغولروس سرباز میلیون دو شامل دوره، شده   آن تشکیل بوده، دهقانی خانواده‌های از اکثرشان که

.بود . عموم بود شده گرفته کار به و شده خریداری غربی کشورهای از و مدرن نسبتا روسیه صنایع ) ( یافته تمرکز ‌، بود روسیه پایتخت زمان آن در که پتروگراد‌ و مسکو بزرگ شهر دو در کارگران

.بودنددر « ،| 1918بلشویک‌ها امضا » می‌داد آلمان به فراوانی امتیازات که را لیتووسک | برست داد قرار

و. می‌دانستند موقتی را روسیه وسیع سرزمین‌های دادن دست از پذیرش تروتسکی و لنین کردندخواهد بازگردانده روسیه به سرزمین‌ها این دیگرغربی کشورهای از آلمان شکست با بودند معتقد

. بودند. آلمان به‌ویژه و اروپا در سوسیالیستی انقلاب‌های وقوع منتظر دو هر به‌علاوه شد

5

در که است مفصلی ماجرای خود که بود داخلی جنگ اکتبر انقلاب از پس بلافاصله بزرگ مسئله‌ . اعلام اوکراین بلشویک‌ها، گرفتن قدرت به‌محض می‌شود اشاره آن جنبه چند به تنها جا این

. ضد راست نیروهای ائتلاف قفقاز مختلف بخش‌های نیز و فنلاند، آن به‌دنبال و کرد، استقلالمقابله و خرابکاری به و آورد به‌وجود سرخ ارتش مقابل در را سفید روس‌های ارتش بلشویک،

ارتش. تقویت برای و شد منصوب جنگ کمیسار به خارجه امور کمیسار از تروتسکی پرداخت . لیتووسک | برست قرارداد امضای با که آن‌ با کرد آغاز را دهات از اجباری سربازگیری ناچارقدرت‌های و داشت، ادامه کماکان جهانی جنگ اما بود، شده خارج آلمان با جنگ از روسیه

واضح دلایل به اما جنگ، ادامه‌ بهانه‌ به ژاپن و امریکا، فرانسه، انگلیس، جمله از امپریالیستی . آن‌که ترس از بلشویک‌ها آمدند سفید روس‌های کمک به شوروی، بلشویکی دولت با مقابله برای

برقرار را قدیم نظام و دهند نجات را تزار خانواده‌ امپریالیستی قدرت‌های و سفید روس‌های . نوامبر از که داخلی جنگ کشتند از را تزار خانواده‌ی اعضای تمام اکتبر 1917سازند، ادامه 1922تا

. خشک‌سالی بود زمان آن وقایع فاجعه‌بارترین از یکی شدید ،1922تا 1921داشت، افت با همراهاز که قتل‌عام‌هایی و داخلی جنگ طرف دو هر اجباری سربازگیری‌های اثر بر کشاورزی تولیداتاز بسیاری فرار و شد، خواهد اشاره آن به که کولاک‌ها مقابله‌ی و درگیری می‌کردند، یکدیگر

. جنگ نتایج مختلف مطالعات داشت به‌همراه را تیفوس شیوع و گرسنگی قحطی، دهقان‌ها،تا هفت بین را جنگ مستقیم غیر و مستقیم تلفات میزان روسیه، تخمین 12داخلی نفر میلیون

. شدند. ماندگار تصوری غیرقابل شکل به بلشویک‌ها احوال این تمامی با زده‌انددر داخلی جنگ لنین 1918اوایل جان به سوء‌قصد آن و شدند روبرو نیز دیگری فاجعه‌ با بلشویک‌ها

. . زنده لنین آن‌که با بود تزار دوران سیاسی زندانیان از و آر اس حزب عضو زنان از یکی سوی ازدر عمر آخر تا اما در 1924ماند، سکته زمان از و گردد، باز کامل سلامت به نتوانست 1922هرگز

. را آن‌ها بلشویک‌ها، امنیتی مهم مقامات از یکی کشتن نیز و ترور همین شد نشین خانه به‌کلی . ترور از قبل ماه چند البته آورد به‌وجود را خوفناکی امنیتی فضای و سرکوب و کرد وحشت‌زده

. . بود کرده امنیتی‌تر را فضا چپ، آر‌های اس یعنی متحدشان، تنها و بلشویک‌ها بین درگیری لنینفوریه‌. در لیتووسک | برست قرارداد امضای با اما می‌کردند، حمایت بلشویک‌ها از چپ آر‌های اس

1918 . ژوئیه‌ در روسیه سراسری شوراهای پنجم کنگره‌ی در بودند مخالف تنها 1918سخت که ، . نماینده تعداد بیش‌ترین بلشویک‌ها از بعد چپ آرهای اس و داشتند، شرکت آن در چپ جریان‌های

(353 (. ) قرارداد با مخالفت جمله از ببرند‌ پیش را خود خواست‌های نتوانستند آنان داشتند، را نفر . . ) های آر اس انقلابیون ضد برای اعدام بازگرداندن برای بلشویک‌ها خواست با مخالفت و صلح

و فرستادند مسکو در آلمان نمایندگی مرکز به را عناصری مرکزی‌شان، کمیته‌ تایید با چپ . . . آر‌های اس داد را کنگره محل محاصره‌ دستور بلافاصله لنین کردند ترور را آلمان دیپلمات‌های . دولت با را کاری همان داشتند سعی آن‌ها درآوردند کنترل تحت را شهر از بخش‌هایی چپ

. این بلشویک‌ها بسیج با نشدند موفق اما بود، کرده موقت دولت با بلشویک‌ها که کنند، بلشویکیاز اکتبر و فوریه انقلاب‌های دوران سیاسی جریانات بازماندگان آخرین و شد، سرکوب قیام

» « . با چکا نام با را خود امنیت سازمان قدرت، کسب از پس بلافاصله بلشویک‌ها شدند حذف صحنه . » « چه هر و بودند کرده ایجاد سودجویان و خرابکاران، انقلاب، ضد با بی‌رحمانه مقابله‌ هدف

و زمان طول در که دستگاهی می‌گرفت؛ وسعت امنیتی دستگاه عملیات می‌شد، سخت‌تر اوضاع. برد بین از نیز را خودی‌ها از بسیاری مختلف عناوین تحت

. شکل به کنترل اما ماندند، باقی اسم در شوراها می‌شد تنگ‌تر و تنگ‌تر نیز سیاسی فضای . به رو نیز لنین سلامت داخلی، جنگ پایان با هم‌زمان بود بلشویک حزب دست در فزاینده‌ای

. مستقیم نتیجه‌ خود که استالین، رهبری با بود شده خارج سیاسی صحنه‌ی از او و گذاشته وخامت . در لنین شد مبدل فردی دیکتاتوری به حزبی دیکتاتوری بود، بلشویک حزب قبلی سیاست‌های

. دسامبر در که نامه‌هایی در می‌کند اشاره رهبری مسائل از بخشی به درایت با بیماری 1922تختژانویه تعداد 1923و افزایش و مرکزی کمیته تقویت خواستار می‌نویسد حزب کنگره‌ به خطاب

« . و بی‌حد قدرت این‌که و استالین دیکتاتوری ظهور از مشخصا او می‌شود آن اعتبار و اعضا « » که نیستم مطمئن می‌گوید و کرده نگرانی ابراز ، کرده متمرکز خود دستان در را اندازه‌ای

.» حزب ارشد رهبران دیگر از به‌وضوح آن‌گاه گیرد کار به لازم احتیاط با را قدرت آن بتواند همیشهاشاره‌هایی ضمن پیاتاکفُ، و بوخارین، جوان‌تر‌ها، و زینوویف، کامنف، تروتسکی، جمله از

. . نامه‌ها این استالین دخالت با بود شده دیر دیگر اما بود، روشن وی پیام می‌کند ستایش انتقادی،دیگری از پس یکی بود، کرده اشاره آن‌ها به لنین که رهبرانی تمام فاصله کمی با و نشد، خوانده . انتشار نامه‌ها این که بود استالین مرگ از پس بعد، سال سی تنها شدند نیست به‌ سر و اعدامتفاوت. شاید می‌شدند، خوانده زمان آن در نامه‌ها هم اگر متاسفانه که این‌جاست مسئله یافتند

دیکتاتوری با حزبی دیکتاتوری جایگزینی دموکراتیک مکانیسم‌های غیاب در و نمی‌داد روی چندانی. بود اجتناب‌ناپذیر فردی

» کنگره » در شد معروف نپ به که اقتصادی جدید برنامه یک اقتصادی، جدید سازمان‌دهی ادامه درکمونیست حزب . 1921دهم محقق از لنین عقب‌نشینی واقع به برنامه این رسید تصویب به

. را خود محصولات فروش حق کشاورزان دوباره بود کوتاه زمان در انقلابی کمونیسم ساختن . کوچک قطعات توانستند مالکان خرده می‌دادند مالیات دولت به محصول، مازاد عوض به و یافتند

. زیر با کوچک کارگاه‌های بیاورند دست به را خود مالکیت 20زمین اجازه دوباره کارگر نفر. کردند پیدا را شوروی اقتصاد عرصه به محدود ورود اجازه خارجی‌ها و کردند پیدا  خصوصی

. داد کاهش را جنگی کمونیسم سوء اثرات و گرسنگی و قحطی حدی تا اصلاحات، این مجموع

6

و 1922دسامبر 30در روسیه اتحاد از شوروی، جماهیر اتحاد کشور امپراتوری 14، دیگر کشور. شد تشکیل تزاری سابق

. از بعد اقتصادی، سیاست مورد در که چرا بود بلشویک‌ها مهم ذعدعه یک اقتصاد سازمان‌دهیمی‌دهند نشان مختلف تحقیقات و بررسی‌ها و داشت وجود فراوانی سردرگمی‌های اکتبر انقلاب

. به توجه با اقدام نخستین اول مرحله‌ در شد طی متناقض و متفاوت مرحله‌ چهار تقریبا که » کردن‌های » ملی و خصوصی مالکیت‌های لغو ، تولید وسایل عمومی مالکیت استراتژیک سیاست

. . بود حساس به‌مراتب مسئله‌ای این دهقانی، اکثرا کشوری در کشاورزی، بخش در بود سراسری » فروش » و خرید و زمین مالکیت زمین فرمان صدور با بلشویک‌ها قدرت، کسب از پس بلافاصله

. این البته شوند مصادره خسارت پرداخت بدون زمین‌ها که شد داده دستور و کردند لغو کلا را آن » « فعالیت میر کلکتیو نظام در عمده به‌طور که بی‌زمین، دهقانان توسط عمدتاً قبلا کار

. . قبلا بلشویک‌ها شود تقسیم بین‌شان زمین که بودند امیدوار آن‌ها اما بود شده انجام می‌کردند،. . . » « بودند کرده تبدیل بلشویک‌ها شعار به بود ها آر اس شعار که را دهقانان برای زمین شعار

. دهقانان اما داشتند مصرفی | خود زراعت عمدتاً فقیر و عادی دهقانان از بسیاری ) بازار) برای قابل‌توجهی تولید مازاد کشاورزی تولید در مهم بسیار سهم با کولاک‌ها متوسط‌

. فروش حق و دهند تحویل را محصولات مازاد که کرد مجبور را آن‌ها انقلابی دولت می‌کردند تولید . بخش اضافی کار نیروی جلب و بیش‌تر کارآیی برای بعدی مراحل در شد سلب آن‌ها از بازار در

کشاورزی تولید وسیع کردن کلکتیویزه به اقدام دولت خدمات، و صنعت بخش‌های به کشاورزیصادرات. نتیجه در و ارز به تکنولوژی و آلات ماشین واردات برای جدید دولت آن، بر افزون کردمصادره‌ به ازاین‌رو و می‌شد، تامین کشاورزی محصولات از آن از مهمی بخش که داشت نیاز

. خطر در سخت را خود منافع که کولاک‌ها کرد اقدام کشاورزی تولیدشده محصولات از بخشی . از نبودند نیز کلکتیو‌ها به پیوستن به حاضر و می‌کردند، پنهان را مازادشان محصولات می‌دیدند،

. غذایی و کشاورزی محصولات شدید افت بود اجتناب‌ناپذیر انقلابی دولت با آن‌ها درگیری این‌رو، . به‌مراتب وضعیت این داخلی، جنگ شروع با آورد به‌وجود انقلابی دولت برای را زیادی مشکلات

. . پنجمین در لنین شدند سرکوب شدیدا و برخاستند بلشویک‌ها با مقابله به کولاک‌ها شد وخیم‌تر . » « طول در کرد اعلام را کولاک‌ها علیه بر بی‌رحمانه جنگ روسیه، سراسری شوراهای کنگره‌مراکز به به‌زور بسیاری و شدند، فرستاده سیبری به آن‌ها از تن میلیون یک حدود بعد سال‌های . فقیر، دهقانان میان از داخلی جنگ طول در اجباری سربازگیری‌های شدند داده تحویل صنعتیقحطی و کشاورزی تولید افت در همگی صنعتی، کارخانه‌های به آن‌ها از بخشی انتقال با همراه

. نبود بی‌اثر داشت، دنبال به که گرسنگی وکرده مختل به‌شدت را تولید کارخانه‌داران و مدیران فرار و کارخانه‌ها مصادره‌ صنعت، بخش در

» در. » قبلا که را آن‌چه کرد، منتشر پراودا در لنین را آن پیش‌نویس که ، کارگری کنترل فرمان بودرسمیت به بودند، گرفته کنترل تحت را آن‌ها از بسیاری کارگران و بود داده رخ کارخانه‌ها

انقلاب. از پس کارخانه کمیته‌های و کارگری کنترل مورد در بلشویک‌ها و لنین مواضع اما شناختبسیار شدند، مواجه واقعیات با مستقیما و بود خودشان دست در دولت دیگر که زمانی اکتبر،

« . کمیته‌های که آن‌جا از نبود خبری کارگری چرای و بی‌چون کنترل و استقلال از دیگر و کرد تغییرتصمیم‌های‌شان« می‌بایست دیگر سوی از و نداشتند مدیریت فنی توان یک‌سو از کارخانه

. آورد به‌وجود آن‌ها برای را محدودیت‌هایی فرمان این باشد، بلشویکی سیاست‌های با هم‌جهتکمیته‌های بر را کنترل نوعی که بود کرده سعی موقت دولت فوریه، انقلاب از بعد واقع در

. هم منشویک‌ها کند منحل را راه‌آهن شورای جمله از آن‌ها از پاره‌ای و کرده تحمیل کارخانه‌هااما بودند، کارگری اتحادیه‌های با کارخانه کمیته‌های فعالیت‌های ساختن مرتبط خواستار . بود نوشته سپتامبر، ماه در اکتبر انقلاب از قبل ماه یک لنین می‌کردند مخالفت آن با بلشویک‌ها

. پیش‌نویس در اما کند برقرار موسسات همه‌ در را کارگری کنترل بلافاصله باید شوراها، دولت کهسوی » از قابل‌فسخ را کارخانه کمیته‌های تصمیم‌های لنین اکتبر، انقلاب از بعد مربوطه فرمان

» « . مایملک« از محافظت و دیسیپلین و نظم حفظ در را کمیته‌ها به‌علاوه، کرد اعلام اتحادیه‌ها . بودند، مخالف محدودیت‌ها این با بلشویک رهبران از عده‌ای آن‌که با دانست پاسخ‌گو کارخانه

حتی و رسد تصویب به محدودی تغییرات با فرمان این که شد سبب لنین فردی اتوریته‌ . به‌وجود تصمیم‌گیری‌ها در مراتبی سلسله‌ جمله از شود اضافه آن به نیز بیش‌تری محدودیت‌های » « شوراها این و کارگری کنترل منطقه‌ای شورای مقابل در کارخانه کمیته‌های آن طی که آمد . » « نوامبر، در بود خواهند پاسخ‌گو روسیه تمام کارگری کنترل سراسری شورای به خود به‌نوبه‌

طرف از دریای نیروی شورای آن از پس و تلگراف، و پست کمیساریای شورای انحلال فرمان ( . حزب پس آن از بلشویک‌ حزب اعضای کنترل تحت عمدتا که اتحادیه‌ها شد صادر بلشویک دولت

. گرفتند( خود کنترل در را کارخانه‌ها کمیته‌های تصمیم‌های بیش‌تر هرچه بودند کمونیستدر که کارخانه کمیته‌های خلاصه در 1917به‌طور بودند، شده تبدیل کارگری کنترل ارگان‌های به

1918 » « . مثلث ، ترویکا از بخشی چندی از پس شدند تبدیل کارگری اتحادیه‌های از شعبه‌ای بهکارگران) اتحادیه‌ رییس و کارخانه، کمونیست حزب دبیرهسته‌ کارخانه، مدیر یعنی کارخانه‌

. کارخانه( مثلث استالین، آمدن کار روی با و نماند باقی چیزی هم این از بعدا شدند کارخانه. شد واگذار آن مدیر به کارخانه کنترل و شد برچیده

از وسیعی بخش‌های فلج‌شدن و صنعتی، و کشاورزی تولیدات افت و اقتصادی بحران با هم‌زمان . از گندم‌خیز، سرزمین‌های از بسیاری کرد خراب‌تر را اوضاع داخلی جنگ حمل‌ونقل، سیستم

. مهمی بخش قحطی و نان محدود جیره‌بندی بود رفته دست از صلح قرارداد اثر بر اوکراین جمله

7

. سیاسی جریانات دیگر و مردم وسیع نارضایی‌های به‌رغم بود رانده پتروگراد از را کار نیروی ازبودند، بهره‌مند غربی دولت‌های حمایت از و پیوسته سفید روس‌های ارتجاعی نیروهای به که

راه‌آهن، شبکه‌ نیز و جدید، پایتخت مسکو، و پتروگراد حفظ با و جنگیدند راسخ عزم با بلشویک‌ها . که بود همراه اقتصادی سیاست تغییر با به‌ناچار دوران این اما کنند حفظ را خود قدرت توانستند

( » « جنگی کمونیسم . ( 1921تا 1918به‌نام و دهقانان، به‌ویژه و کارگران به فشار شد مطرح‌. داد کاهش را بلشویک‌ها محبوبیت و کرد ایجاد را فراوانی مشکلات آزادی‌ها سرکوب

. سرتاسر در بود فاجعه‌آمیز کشاورزی تولید و دهقانان مسئله مورد در به‌ویژه جنگی کمونیسم1920 . اعتراضاتی بلشویک حزب داخل در حتی افتاد راه دهات و شهرها در گوناگونی شورش‌های

. در شد انجام جنگی کمونیسم سیاست به الکساندرا 1921نسبت و کار کمیسر شلیاپنیکف، » « راه بلشویک دولت برعلیه را کارگری اپوزیسیون جنبش رفاهی، امور کمیسار کولونتای،

فوریه. در به‌سوی 1921انداختند و زدند دست تظاهرات به پتروگراد کارخانه‌های کارگر هزارانخواهان اسکله‌ها کارگران و ملوانان همراه به آن‌جا در و کردند حرکت کرونشتات دریایی پایگاه

. در و دادند تشکیل انقلابی کمیته‌ یک مارس ماه در آنان شدند بیش‌تر آزادی‌های و بهتر شرایطمخفی، رای با شوراها جدید انتخابات جمله از کردند؛ طرح را خود خواست‌های خود مانیفست

در سیاسی کمیسرهای حذف چپ، و اتحادیه‌ای زندانیان آزادی تجمع، و مطبوعات بیان، آزادی . این سوسیالیسم نماینده‌ تنها به‌عنوان کمونیست حزب انحصار به بخشیدن پایان و کارخانه‌ها،

حامیان مهم‌ترین از کرونشتات کارگران و ملوانان که چرا آمد، گران سخت بلشویک‌ها برای امر . بسیاری گرفت، اعتراضات این خشن سرکوب به تصمیم دولت حال، این با بودند بلشویک‌ها

. از پس شدند اعدام سفید روس‌های با همکاری نادرست برچسب با آن رهبران پاره‌ای و کشتهاروپا تبعید به رهبرانش از بسیاری و شد، ممنوع نیز منشویک‌ها فعالیت کرونشتات، رویداد

رفتند. بلشویکی اقتصادی سیاست تغییر بر و نبود بی‌حاصل هم چندان شورش این سرکوب، وجود با

. سال در لنین گذاشت برنامه‌ 1921تاثیر و بگذارد کنار را جنگی کمونیسم که گرفت تصمیم ، . » گرفت » پیش در بود، دولتی اقتصاد و بازار اقتصاد از ترکیبی که را ، نپ نوین اقتصادی سیاست

اشاره قبلا که همان‌طور که، را زور به توسل با کشاورزی محصولات مصادره‌ سیاست برنامه این . اجازه جمله از کرد آن جایگزین را جنسی مالیات نوعی و کرد حذف بود فاجعه‌بار بسیار شد،

محل در را خود محصولات از بخشی بتوانند و باشند داشته محدودی مالکیت دهقانان که می‌داد. یافت. افزایش بود، کرده افت شدیدا که غذایی و کشاورزی محصولات تولید کار این با بفروشند

. به حتی آمد به‌وجود پولی نظام در اصلاحاتی و شد، محدود حدودی تا مرکزی برنامه‌ریزی . این که بود باور این بر به‌درستی مقطع این در لنین شد داده اجازه‌ی نیز خارجی سرمایه‌گذاری

در سوسیالسیتی اقتصاد استقرار برای بهتری آمادگی تا یابد، ادامه طولانی مدتی تا باید سیاست . از عدول را آن و بودند مخالف برنامه این با بلشویک رهبران از پاره‌ای آید پدید روسیه

. می‌دانستند سوسیالیسم » « از عملا سیاست این نداشت، مخالفتی نپ با خود او آن‌که با استالین، رسیدن به‌قدرت با

. کلکتیویزه بر تاکید با را اول پنج‌ساله‌ برنامه‌ بلافاصله استالین، گذاشت کنار بیست دهه‌ اواسط » به » کشور یک در سوسیالیسم سیاست قالب در کشور صنعتی‌شدن و کشاورزی، اجباری کردن

. هزینه‌های با مسیر این در شوروی برد پیش به فوق‌العاده خشونت و قاطعیت با و گرفت، پیشمختلف عرصه‌های در خارق‌العاده‌ای پیشرفت‌های و شد، صنعتی به‌سرعت انسانی سنگین بسیار

. آورد به‌دستاقتصادی سازمان‌دهی جنبه از اما بودند تجربه با و قوی بسیار سیاسی لحاظ به بلشویک‌ها،

. بودند دوخته آلمان ویژه به غرب در انقلاب پیروزی به چشم آن‌ها این‌رو، از بودند ضعیف بسیار . خورد شکست آلمان، در جمله از انقلابات این اما

است مشکل غرب در قدرت تصرف که می‌گفت کمونیست‌ها بین‌المللی کنگره دومین در لنینبرپاساختن ولی آسان‌تر قدرت تصرف شرق در ولی راحت‌تر، سوسیالیسم ساختمان ولی

. سخت‌تر سوسیالیسمهم‌چنین و اقتصادی بحران با مقابله برای تلاش نشانه‌ها اولین اقتصاد، کردن دولتی و نپ

. راهی که بود آن بیان‌گر حال عین در اقتصادی، سیاست اولین بود روسیه اقتصاد سازمان‌دهی . غربی کشورهای در انقلاب که بودند رسیده باور این به که چرا دارند پیش در را طولانی و سخت

مشکلات برابر در مقاومت آن به‌موازات و مردم زندگی شرایط کردن بهتر پس نمی‌افتد، اتفاق. . بود آن هدف و تپ محتوای این می‌شدند وسیع‌تر روز هر که

دهه اواخر راه‌کارهای ،1920در آن، با مقابله برای و کرد بلند سر نپ درون اقتصادی بحرانی . با و نیرومند و سرعت با کردن صنعتی از بود عبارت تروتسکی پیشنهاد می‌شد مطرح متفاوتیدر. کردن صنعتی برای دولتی سرمایه‌داری از جنبه‌هایی با را سوسیالیسم از نوعی بوخارین ثبات

. . واقعی جنبه‌های او بود ساکت همیشه مثل استالین، میان آن در می‌کردند مطرح آهسته روندی. رهبری دستگاه در قدرت توازن حفظ با همیشه البته می‌گرفت نظر در را پیشنهادات این

کرده مطرح تروتسکی آن‌چه از دیرتر خیلی اما آورد در اجراء مرحله به را تروتسکی ایده استالین. مزارع. اجباری کردن اشتراکی و کشور سریع کردن صنعتی پروسه بود

به‌منظور صادرات برای یا و داخلی مصرف تامین برای تولید افزایش بر یک‌جانبه تاکید و تلاشهمراه نیز زیست‌محیطی مسائل به بی‌توجهی با ماشین‌آلات، و تکنولوژی واردات برای ارز تامین

برای. زراعی کلکتیوهای ایجاد به شوروی دولت تصمیم بعدی، مراحل در آن بارز نمونه‌ بود

8

بر گوناگون سدهای احداث با که بود، صادرات برای آرال دریای منطقه‌ی در پنبه تولید افزایشهزار ده‌ها مهاجرت ماهی، میزان کاهش دریاچه، سطح کاهش با دریاچه به آبریز رودخانه‌های

بین بیماری شیوع و ریزگردها، و شن شدن پخش اثر بر اطراف کشاورزی دیدن صدمه ماهی‌گیر، . یافته ادامه کماکان شوروی سقوط از پس که فاجعه‌ای بود همراه قزاقستان و ازبکستان مردم

» بود » جهان بزرگ دریاچه‌ چهارمین روزی که دریایی در را آب سطح .90و است داده کاهش درصد. بود داده قرار فشار تحت به‌شدت نیز را کارگران صنعتی‌شدن، تسریع برای کارگری حکومت

از دفاع امکان حزب کنترل تحت تماما کارگری اتحادیه‌های و رفتند، بین از کارخانه‌ها کمیته‌های . تاکید سریع صنعتی‌شدن برای سرمایه‌گذاری تشدید بر که آن‌جا از نداشتند را کارگران حقوق

. کار اردوگاه‌های می‌شد داده اختصاص کارگران رفاهی وضع بهبود برای کم‌تری بودجه‌ی بود، . شدند تبدیل شوروی تولید فرایند از مهمی بخش به نیز معادن در اجباری

» « » « بر فاجعه‌باری تاثیر بود فرهنگی انقلاب نوعی واقع در که ژِدانفُ فرهنگی سیاست. گرفت به‌کار حاکم حزب سیاست‌های توجیه خدمت در تماما را ادبیات و هنر و داشت هنرمندان

از عدول اتهام به را خود اعضای برجسته‌ترین از بسیاری هنرمندان حزبی اتحادیه‌هایشوستاکویچ، جمله از موسیقی‌دانان بزرگ‌ترین کردند، اخراج و محکوم دولتی سیاست‌های

این از که بود استالین مرگ با و شدند، رانده عمومی حوزه‌ی از پروکفیفِ و خاچاطوریان، » وفادار » انقلاب اصلی آرمان‌های به اغلب که بودند هنرمندانی اینان شد؛ حیثیت اعاده‌ هنرمندان

. انقلاب از بعد دهه پنج شوستاکویچ دیمیتری نمونه برای بودند استالین، 1905مانده مرگ پی در وسمفونی در را تزار توسط مردم قتل‌عام وحشتناک و 11رویداد قدرتمندترین به خود

. بود کشیده تصویر به موسیقی با شکلی هیجان‌انگیزترین : بوروکراسی یکی گرفت قرار هجوم مورد کلان زاویه دو از اکتبر انقلاب دستاودرها ترتیب، بدین

فرهنگی و امنیتی اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، عمکردهای و برنامه‌ها و شوروی خود حاکمیت. شوروی. برای جهانی سرمایه‌داری قدرتمند دولت‌های محاصره و جنگ دوم آن

شوروی سرخ ارتش فرمانده و تئوریسین تروتسکی، لئون استالین، جوزف هم رقبا مهم‌ترین از. می‌شدند. محسوب وی به حزبی شخصیت‌های نزدیک‌ترین و لنین پرورده دست آن‌ها، دوی هر بود

درون‌گرا بسیار تشکیلاتی کار لحاظ به استالین تروتسکی، آشکار کاریزمای و جذابیت وجود با اما. بود خشن و

او به تصمیم‌ها همه سرنخ که بود کرده مهیا را شرایط چنان لنین، عمر پایان سال یک در استالینبا جنگ حال در سره یک ارتش فرمانده به‌عنوان تروتسکی که بود حالی در این می‌شد، ختم

. بی‌رحمی و توطئه‌گری بود بلشویک ضد خارجی و داخلی نیروهای سایر و سلطنت‌طلبانبیماری بستر در لنین، حتی که بود شده آشکار قدری به حزب راس به نزدیک‌شدن در استالین

. نداد را آن توزیع اجازه استالین که نامه‌ای شد؛ حزب از او حذف خواستار نامه‌ای طیدادن فراری و تروتسکی لئون ویژه به خود، رقبای بر غلبه با استالین، جوزف کشتن  سرانجام، یا

. مخوف‌ترین حال عین در و مهم‌ترین استالین، دوران شد شوروی کمونیست حزب رهبر آن‌ها،. بود شوروی جماهیر اتحاد حیات از دوره

روستاها به شهرها از را کمونیست مسلح جوان هزاران اوضاع، بر شدن مسلط محض به استالین . نابود بی‌درنگ نمی‌کردند، همراهی آن‌ها اگر کنند آماده جدید دوران برای را دهقانان تا فرستاد

. ببرد. جلوتر صنعتی لحاظ به قرن نیم را شوروی سال چند عرض در داشت قصد او می‌شدند ) ( - و مالکان خرده کولاک‌ها‌ رعیتی، ارباب تزاریسم، بر پایانی مهر که بود این استالین برنامه

. بزند قدیم روسیه به مربوط چیز هر خلاصهپنهان اتهام به و شدند شناخته قحطی و غذا کمبود اصلی مقصر کولاک‌ها استالین، دوره در

اردوگاه‌های به بی‌بازگشت سفر به یا می‌شدند اعدام انقلابی جوانان توسط جا در یا غلات، کردن . معینی حد از بیش یافتن استالین، قانون طبق می‌شدند فرستاده سیبری در اجباری کار مخوف

. بود فوری اعدام با مساوی کولاک‌ها و دهقانان نزد غلات ازمشتاق جوانان و آمد به‌وجود روستاها و شهرها میان یک‌طرفه جنگ نوع یک ترتیب، این به

قساوتی هیچ از شهری بهشت سریع‌تر چه هر برپایی هوای به استالین، طرفدار شهری . شدیدترین تحت و جان‌فرسا سرمای در دوره این در دهقان هزار صدها نمی‌کردند فروگذاری

. دادند جان همیشگی گرسنگی و کاری فشارفاصله در تخمین‌ها برخی بر جان 1933تا 1929بنا شوروی اتحاد اهالی از نفر میلیون پنج حدود ،

. شد. تبدیل اشتراکی گورهای به استالین نظر مورد اشتراکی مزارع دیگر، بیان به سپردندوحشت دچار نیز او نزدیکان و خانواده حتی که بود شده ترسناک‌ و حشن حدی به استالین رفتار » برجسته. » اعضای از ، کروف سرگئی به‌نام فردی دوره، این در استالین دوست نزدیک‌ترین بودند

. کمونیست حزب رهبری برای کروف شایستگی بر مبنی صداهایی وقتی بود کمونیست حزب . ) ( محض به استالین شد ترور بورگ پترز سن لنینگراد‌ در را او ناگهان به روز یک شد، مطرح

را مظنونین محاکمه کار شخصا و رفت لنینگراد به خود دادستان‌های همراه به خبر، این شنیدن . اولیه یاران از کامنوف، و زینوویف حزب، کلیدی چهره دو جمله از نفر چندین گرفت به‌عهده

. . استالین قول وجود با نهایت در بودند هم استالین رقبای از دو آن شدند متهم ترور این به لنین،دیگر، نفر چند هم و حزب ارشد عضو دو این هم اعتراف، ازای در آن‌ها جان از گذشت بر مبنی

! به‌دستور کروف قتل که شد منتشر گزارش‌هایی بعدها شدند اعدام خود خانواده همراه به بعضا. کامنوف و زینوویف هم و شود خلاص کروف شر از هم تا بود گرفته انجام استالین خود

9

حدود پای شخصا حدود 200استالین نام که کرده امضاء را مرگ خود 40لیست در را نفر هزار » « .، استالینی وحشت دوران در . 700داشت از جدای این کردند دریافت مرگ حکم زن و مرد هزار

جان سبیری سرمای و گرسنگی طاقت‌فرسا، کار سیاسی، فشارهای اثر بر که است کسانی آمار » « . و بزرگ خیانت اتهام به معمولا مرگ احکام می‌زد میلیون‌ها به سر که دادند دست از را خود

ماده .28تحت می‌شد صادر اتحاد اساسی قانون . مثال، برای برد بین از را اکتبر انقلاب در لنین یاران و قدیمی انقلابیون همه تقریبا استالین،دستور به وقتی لنین، دوره در حزب محبوب چهره و کمونیسم بزرگ نظریه‌پرداز بوخارین، نیکلایرفاقت حرمت به که خواست او از استالین به نامه‌ای در افتاد، زندان به قدیمی‌اش دوست

. البته بخورانند زهر او به بلکه نکنند، اعدام تیر با را او می‌دهد، را مرگش دستور اگر قدیمی،. نشد اجابت هم او خواسته همین که است بدیهی

سال در می‌دید، محقق‌شده را شوروی اتحاد صنعتی‌کردن برای خود برنامه که آلمان 1940او با ، . نازیسم قرارداد، این امضای از قبل روز تا که جاست این نکته کرد امضاء تجاوز عدم پیمان نازی

حزب تبلیغات و می‌شدند محسوب شوروی ایدئولوژیک اصلی دشمن دو تروتسکیسم کنار در . متوقف تبلیغات این همه ناگهان به قرارداد، امضای با بود هیتلر از هیولاسازی کار در پیوسته

. گردید مطرح دوست کشور یک به‌عنوان نازی آلمان و شدچگونه داشت، وجود روسیه جامعه و بلشویک حزب در خشونت‌طلبی تجربه همه آن با استالین،

شد؟ انتخاب لینن کار جانشین ساعات صنعتی‌سازی، به دادن سرعت هدف با استالین، حکومتاکتبر انقلاب در که را از 7کارگران بیش تا بود شده تعیین روز در و 12ساعت برد بالا ساعت

و کرد نقض را زنان حقوق ویژه به و مرد زن برابری حقوق کرد؛ فرسوده را روسیه کارگر طبقه . هم شد دشوارتر طلاق کرد؛ ممنوع را جنین سقط آورد؛ صحنه به را مجددا جنسمردسالاری گرایی

. هم مردان شد محسوب . جنسجرم فشارهای اثر در می‌شدند متحمل زندان سال هشت تا گرا. رفت بالا توجهی قابل به‌طور خودکشی غیره، و زنان بر فشار و کار فشار و اختناق و سیاسی

. 1934سال سیستماتیک‌تر اعدام‌ها داشت وجود شهرها سایر و مسکو در گسترده‌ای بازداشت‌های. شد مداوم وهم ضد و جنسگفتمان استالینیستی شوروی میان در دوم جهانی جنگ دوره تبلیغات در گرایی

« : . هم می‌گفت استالین شد گرفته کار به نازی ناپدید جنسآلمان فاشیسم کن، ریشه را گرایی » هم هیتلر که حالی در ، شد .جنسخواهد » می‌نامید » کمونیستی انحطاط یک را گرایی

اکتبر انقلاب ترتیب، این روسیه 1917به مردم برای که را نوینی و بهتر جامعه‌ آن نتوانست روسیهبرابری، اجتماعی، عدالت شوراها، به قدرت همه چون جذابی واژگان بسازد، را بود کرده ترسیم

و همه دهقان، و کارگر طبقه برای بهتر زندگی کردن فراهم زدایی، فقر سرمایه‌داری، با مبارزه . بگیرند خود به عملی صورت نتوانستند و ماندند باقی حرف و شعار حد در تنها همه

همه بین مساوات برقراری و طبقاتی جامعه بردن بین از برای روسیه، سوسیالیستی انقلابداد تکان را جهان که عظیم انقلاب این این از سالی چند هنوز اما آمد به‌وجود جامعه طبقات

اجتماعی طبقه یک به تبدیل خود شوروی دولت‌مردان و کمونیست حزب اعضای که بود نگذشته. نداشتند مناسبی رفتار دهقانان و کارگران با قضا از که شدند سلطه‌گر

حق هیچ‌کس و باشند آزادتر شهروندانش باشد؛ مرفه و عادلانه و برابر و آزاد جامعه این بود قرار . در زندگی و نشد برآورده هرگز آرزوها این اما باشد نداشته آن‌ها خصوصی زندگی در دخالت » که » بود، چکا شوروی اطلاعات و امنیت سازمان ذره‌بین زیر کشور، این مردم بر شوروی دوران

به . K.G.P بعدها داد نام  تغییر » « لهستانی‌تبار فردی چکا کمونیستی روسیه اطلاعات و امنیت سازمان رییس و موسس

. به‌نام » بود» رشنسکی دیژ دوره  فلیکس در تنها که بود اندازه‌ای به چکا ظلم و اختناق میزاناستالین و 6حکومت شوروی امنیت علیه اقدام چون واهی دلایل به شوروی مردم از نفر میلیون

. شدند نیست به سر یا و اعدام بودن ضدکمونیستی و بودن ضدانقلابی یااز بسیاری زمین‌های و اموال مصادره به کمونیست حزب و شوروی دولت نیز اقتصادی بعد در

شوروی جامعه کارگر طبقه و محرومان هیچ‌گاه ولی پرداخت فئودال‌ها و سرمایه‌داران و مردم . اختیار در اموال و ثروت این عمده ببرد شده ضبط ثروت‌های و زمین‌ها این از نفعی نتوانستجامعه در را سرمایه‌داری جدید طبقه یک که حدی به شد متمرکز کمونیست حزب اعضای و دولت

. و ستم‌گر اربابان و کارفرمایان با تزاری روسیه در دهقانان و کارگران اگر آورد وجود به شورویکار سرو جهانی ابرقدرت یک با شوروی، دوران در بودند حساب طرف و روبه‌رو استثمارگر

داشتند.« » « برابری و کارگر طبقه اقتصادی وضع بهبود که خود اصلی هدف دو در روسیه اکتبر انقلاب

. » خورد شکست سخت بود، کارگر طبقه برای آزادی و اجتماعی وعدالتمنافع راستای در را زیادی اجتماعی و سیاسی اقتصادی، اقدامات بیستم، قرن اواخر تا استالین

. خود امتیازات او داشت بلشویک حزب در ریشه سیاست‌هایی چنین اساسا که داد انجام بورژوازی . کرد تامین بوروکراتیک برنامه‌ریزی تا دولتی اقتصاد از را

کلیه که شد سبب شوروی شدن صنعتی پروژه به بخشیدن سرعت و تلاش‌ها و تحولات همهزیر در را شوروی کارگران طبقه از نسل‌های و کرد نابود را کارگری مستقیم دمکراسی عناصر

مشروبات به زیاد وابستگی جمله از کشید، تباهی به طولانی ساعت‌های با و کار فزاینده فشاررا! روزانه‌شان رنج‌ و درد کمی که مسکنی به‌عنوان برای بلکه تنوع، و تفریح برای نه آن‌هم الکلی

. بخشد التیام و دهد تسکین

10

کردن جایگزین اولیه‌اش، آرمان‌های و اهداف از روسیه اکتبر انقلاب انحراف عوامل مهم‌ترین ازانگلس و مارکس که بود سوسیالیسمی و مارکسیسم آن با روسی مارکسیم یا و سوسالیسم – . تفسیر واقع در استالینیسم و لنینیسم مارکسیسم همان یا بلشویسم بودند آن بینان‌گذار . مالکیت و سرمایه‌داری با به‌مبارزه روسی، مارکسیسم چه اگر است مارکسیسم از روسیاستثمار و کار فشار تشدید و دولتی سرمایه‌داری همان آن آلترناتیو اما برخاست خصوصی . براساس و است حاکم طبقه دولت مارکسیستی، تحلیل در که دولتی بود مزدبگیران بر بیش‌تر

و کند مدیریت را خودش مستقیما جامعه خود تا بگذارد زوال به رو باید دولت این مارکس، نظریهبه دولت مسئله روسی، مارکسیسم در اما باشد نداشته وجود جامعه مافوق دولتی و طبقه هیچ

گفته به که این بدون کرد حکمرانی بشری جهان نصف بر سال چهار و هفتاد که شد تقدیس حدی. برود زوال به رو مارکس،

که راهی و کند فراهم انسان برای رهایی به راهی نتوانست هرگز روسی، کمونیسم بنابراین،مقابل در انگلس و مارکس یعنی مارکسیسم بینان‌گذاران که بود راهی از متفاوت کرد طی

. بودند داده قرار بشری جامعهسال در برلن دیوار فروریزی شوروی، زوال نشانه‌های چشمان 1989نخستین برابر در که بود

. در سپس و داد پایان آلمان بخش دو میان ساله چهار و چهل جدایی یک به جهانیان زده حیرت« ،1991سال از » بعد که رسید شوروی خود به پانزده 74نوبت به را خود جای و ریخت فرو سال

. سپرد کشورآورد، در لرزه به را جهان و روسیه پیش سال یکصد که بود مهم بسیار رویداد یک سرنوشت این

علیه یا و خویش از دفاع به را انسان میلیون‌ها و کرد دگرگون را جهان اقتصادی و سیاسی نقشه . و استبداد چنگ از بشریت رهایی تاریخ در تازه فصلی آغاز سر اکتبر، رویداد انگیخت بر خویش

. بود استعمار و استثمارموضوع‌های مهم‌ترین از یکی می‌گذرد، شوروی فروپاشی از سال شش و بیست حدود که اکنون

تحقق هدف با همواره را انسانی ایده‌های و دستاوردها که است انسان‌هایی شمار بررسی مورد . اکنون گردید منحرف خود اصلی مسیر از و خورد شکست روسیه انقلاب اگر می‌کنند دنبال آن‌ها،

و سرکوب‌شدگان و ستم‌دیدگان و محرومان نفع به را امروز دنیای تا گزید بر را راهی چه دید باید! داد تغییر استثمارشدگان

آیا فروپاشید؟ هم از قدرت، و عظمت همه آن با شوروی چرا که کرد طرح می‌توان را سئوال اینهمه بود قرار که حالی در گرفت دست به را حاکمیت طبقه جای به حزب هم‌چون مسایلی اولا

نخست روزهای همان از روسیه انقلاب بپذیریم اگر هم‌چنین شود؟ سپرده شوراها به قدرتضدانقلاب سرکوب به را خود فکر تمام نخست، سال‌های در و شد خارجی و داخلی جنگ درگیر

و حزب داخل در هولناک پاک‌سازی آن‌چنان خود، تثبیت و آن از پس چرا اما داد خارجی و داخلیهیچ‌کس که به‌طوری شد تبدیل آن ساکنان برای آهنین دژ یک به شوروی و گرفت صورت جامعه

! سخت‌گیرانه و خشن سیاست از غیر آیا نداشت آن رهبری و حاکمیت علیه علنی اظهارنظر جراتو نبود؟ لنین ویژه به اکتبر، انقلاب رهبران مقابل در دیگری راه نپ، اقتصاد و جنگی کمونیسم

... دیگر سئوال ده‌هاآمدن کار روی و لنین مرگ از پس خصوص به شوروی، حکومت کلی به‌طور آیا که این دوم

و شد سست‌تر انقلاب آرمان‌های به بلشویک حزب رهبران و کادرها از بسیاری اعتقاد استالین،به باور روسیه، انقلاب رهبران و کادرها از بسیاری نزد در آیا گردید؟ پاک آن‌ها ذهن از تدریج به

افکاری کارگر، طبقه استثمار به دادن پایان و کارمزدی لغو و برابری و آزادی و اجتماعی عدالتنگریسته انقلاب دوران پوپولیستی گفتارهای و شعار حد در تنها و بود انقلاب از قبل به مربوط

می‌شد. حزب دولت‌مردان از بسیاری نزد در دولت و حاکمیتی به عشق و هژمونی‌طلبی و قدرت‌طلبی

. است روسیه انقلاب شدن کشیده انحراف به دلایل از یکی و بود مرز و بی‌حد شوروی، کمونیستبرای فرصتی قدرت خلاء نتیجه در یا و شود انقلاب جامعه‌ای هر در اکنون کرد تاکید باید پایان در

و زنان جنبش کارگری، جنبش از اجتماعی جنبش‌های باشد داشته وجود پایه‌ای تغییراتخود باید سیاسی احزاب و سازمان‌ها و مردمی دموکراتیک نهادها تا گرفته جوانان و دانشجویان

اجتماعی نظامی، سیاسی، اقتصادی، عرصه‌های همه در جامعه مدیریت گرفتن دست به برای راهیچ‌کس که کنند نهادینه و ترویج و تبلیغ حدی به جامعه در را سیاست این و کنند آماده فرهنگی و

. مردم خود که چرا نباشد حاکمیت و دولت نام به مردم مافوق قدرت یک فکر به جریانی هیچ وشخصیت، هر از انسانی‌تر و جدی‌تر و بهتر استثمار، و قدرت و ثروت بند و قید از شده رها و آزاد

در و مستقیم دموکراسی و شورایی مناسبات و روابط با را خود جامعه می‌تواند دولتی و حزب ! اداره و کند مدیریت دمکراتیک و عادلانه و برابر و آزاد فضایی

دهه سال 1980در در بالاخره و شد ظاهر شوروی فروپاشی آثار منحل 1991، رسما کشور این . استقلال حفظ با پیشین شوروی تشکیل‌دهنده کشورهای شد تجزیه دیگر کشور چند به و شده

. ) ( از پس تنها شدند عضو هم‌سود مستقل کشورهای یا المنافع‌ مشترک کشورهای اتحاد در خودبه غرب فرهنگی هجوم و کاپیتالیستی و آزاد تجارت قوانین آثار که بود هنگام این از سال چند . هم امروز تا و گرفت بر در را جا همه فقر شد آشکار شوروی به وابسته کشورهای و ایالت‌ها

11

دیگر و زندگی سطح لحاظ از است شرقی اروپای به معروف که اروپا از ناحیه این هم‌چنان . است عقب پیشرفته کشورهای از جوانب

شوروی حقوقی وارث روسیه فدراسیون و شدند تاسیس جدید کشور پانزده فروپاشی از پس : حاشیه در مولداوی، اوکراین، بلاروس، از عبارتند شرقی اروپای در جدید کشورهای این شد، : آسیای در ارمنستان، آذربایجان گرجستان، قفقاز در لیتوانی، لتونی، استونی، بالتیک دریای

. حل ارضی مناقشه چندین تاجیکستان ازبکستان، قرقیزستان، قزاقستان، ترکمنستان، مرکزی ( ) ( : باغ قره ، مولداوی در پریدنستروییه نشده شناخته برسمیت جمهوری‌های دارند وجود نیز نشده

) ( ) تابستان که گرجستان در آبخازیا و جنوبی اوستیای هم‌چنین و آذربایجان سوی 2008در ازفدراسیون بین دیپلماتیک روابط قطع سبب همین و شدند شناخته برسمیت نیکاراگوئه و روسیه

. . وریانووستی روسی منابع از شد گرجستان و روسیهسال دسامبر هشتم مینسک 1991روز شهر در بلاروس و اوکراین روسیه، جمهوری‌های رهبران ،

جماهیر اتحاد حیات دوران پایان رسما سرزمین‌هایشان استقلال اعلام با تا آمدند هم گرد( . مشترک‌المنافع مستقل کشورهای اتحادیه تشکیل هم‌چنین آن‌ها کنند اعلام را را( CISشوروی . شوروی از یافته تازه‌استقلال دیگر جمهوری هشت آن از پس اندکی کردند اعلام خود بین نیز

سبب کشورها این از برخی در سیاسی سریع دگرگونی‌های ولی پیوستند اتحادیه این به نیز سابقتا و CISشد منطقه‌ای سیاسی تحولات در پیش‌بینی‌می‌شد‌ آن‌چه از کمرنگ‌تر بسیار نقشی

. اکنون اوراسیا تحقیقاتی موسسه توسط شده انجام نظرسنجی مطابق کند بازی بین‌المللیاز روسیه، 68بیش فدراسیون مردم و 59درصد اوکراین مردم بلاروس 52درصد مردم درصد

. همین مطابق البته نمی‌شد فروپاشی دچار شوروی جماهیر اتحاد می‌دهند ترجیح که می‌گویندروسیه، 68پژوهش مردم و 71درصد اوکراین مردم که 76درصد معتقدند بلاروس مردم درصد

. که است این نظرسنجی جالب نتایج از دیگر یکی ندارد وجود کشور آن تشکیل برای شانسیبیش‌تر بسیار را قزاقستان یا و بلاروس اوکراین، با کنفدراسیون یک تشکیل روسیه مردم بیشتر

. می‌دهند ترجیح اروپا اتحادیه به پیوستن از

اکتبر از روسیه انقلاب که گفت می‌توان جمع‌بندی فوت 1924تا 1917در لنین کهصلح به معروف آلمان، با صلح جمله از گذراند سر از را بزرگی تحولات کرد

» زمينداران،» و سرمايه‌داران زمين‌های و كارخانه‌ها مصادره ، ليتوفسك برستدخالت با مقابله داخلی، جنگ وقوع سرخ، ارتش تاسيس بانك‌ها، كردن ملی

... » لنین » مرگ پس اما و نپ اقتصادی سياست كشور، امور در خارجی ارتش‌هایيعنی بلشويك‌ها، رهبران از تن دو ميان شديد قدرت جدل و مبارزه آغاز با و » « » شدن» فراهم و گرديد دومی پيروزی به منجر نهايتا كه استالين و تروتسكی

با اقتصاد بر مبتنی و متمركز دولتی سرمايه‌‌داری سیستم يك تاسيس بسترهای. شد » منجر شوروی در سوسياليسم ساختمان عنوان تحت برنامه‌ایاجتناب‌ناپذیر لنین، سوی از نپ طرح آیا که است این سئوال اقتصادی عرصه در

راس در شوراها انقلاب، پیروزی از پس چرا نداشت؟ وجود دیگری راه‌حل بود؟ » « اصلی شعار که شوراها به قدرت همه شعار قبلا که نگرفتند قرار حاکمیت

رسید؟ قدرت به طبقه جای به حزب و شد گذاشته کنار بود بلشویک‌ها » گذاشت » اجرا به جنگی کمونیسم عنوان با را اقتصادی ریاضتی برنامه یک لنین

ژوئن از برنامه این نداشت؟ وجود دیگری راه » 1918آیا عالی شورای توسطتا« و شد گذاشته اجرا به شوروی . 1921اقتصاد این اصلی هدف انجامید طول به

. کمونیسم بود سفید ارتش با جنگ در سرخ ارتش برای غذا و سلاح تامین برنامه،

12

آن‌ها که چرا داشت، به‌دنبال را مالکان خرده و دهقانان شدید نارضایتی جنگی،را خود محصول مازاد کل و کنند معاوضه پول با را خود محصول نمی‌توانستند

. می‌کردند واگذار دولت به بایدتا سه بین آمار بین 10طبق از جنگی کمونیسم اجرای دوران در نفر میلیون

کل. بر بلشویک‌ها سلطه تثبیت و سرخ ارتش شکست با نهایت در رفتنددر را آن اجرای لنین اعتصابات، و اعتراضات افزایش و تزاری، سابق امپراتوری

1921. کرد متوقفانحصار آیا داخلی، اقتصاد بر دولت متمرکز شدیدا مدیریت و صنایع ملی‌کردن

کار تحمیل اعتصاب، حق بدون کارگران شدید انضباط خارجی، تجارت در دولتتوزیع برای کشاورزان از محصول مازاد کل دریافت غیرکارگر، طبقات بر اجباری

از راه‌آهن نظامی اداره و خصوصی کار و کسب ممنوعیت مرکز، از دوباره . به کمک یعنی برنامه، این اصلی هدف بود اقتصادی برنامه این سرفصل‌های

سرزمین‌های باقی‌مانده تصرف و سفید ارتش دادن شکست برای سرخ ارتش ... بود؟ سوسیالیستی اقدامات و تزاری امپراتوری

اكتبر انقلاب با كه نهايتا 1917حکومتی گرديد، تاسيس لنين رهبری و روسيه » سال» در .1991شوروی » شد » منحل رسما گورپاچف ميخائيل توسط ميلادی،

از پس شوروی فروپاشی و اکتبر انقلاب تا 74تجربه می‌آموزد ما به قدرت، سالمحرومان و کارگران خود و نشود برنداشته میان از دولتی دستگاه کل که زمانی

دست در را جامعه‌شان مدیریت مستقیما جامعه، انقلابیون و ستم‌دیدگان و . یک سرنگونی با یعنی شد نخواهد حل جامعه معضلات از یک هیچ نگیرند، خویش

دستاوردهای شود منتهی جدید دولت یک برپایی به که هنگامی انقلاب، با دولتدستگاه و دم کل نابودی با باید بنابراین، بلعید خواهد را انقلابیون و انقلاب

و گردد برقرار مستقیم دموکراسی و شورایی کمونی مدیریت حاکمیت،امر در دمکراتیک نهادهای و شورها طریق از نیز سیاسی احزاب و سازمان‌هاسر بالای از که این نه نمایند، نقش ایفای و گردند سهیم دخالت جامعه مدیریت ! این به‌نظرم سازند حاکم جامعه بر را خود ائتلافی یا و تک‌حزبی دولت جامعه،

اکتبر انقلاب تجربه از می‌توان که درسی‌ست انقلاب 1917بزرگ‌ترین یا و روسیه1357! گرفت تاکنونی انقلاب هر و ایران

سال صد اکتبر انقلاب مثبت و منفی نقاط از درس‌گیری با امروز، جهان مسلماانقلاب جمله از تاکنونی جهانی انقلابات و روسیه ایران، 1357پیش مردم

به اتکا با گذشته، انقلاب‌های نظیر جدیدی انقلاب یک به عاجل نیاز هم‌چنان ! دارد - امروز جهان طبقاتی سیاسی مبارزه تجارب

آبان دوم اکتبر - 1396سه‌شنبه چهارم و 2017بیست

درباره * رحمانی، بهرام با دریچه تلویزیون از قبادی سیامک گفتگوی لینکاکتبر انقلاب :19017درس‌های روسیه

https://youtu.be/gmN 1 k 97 EXT 4

13