Ministerstwo Edukacji Narodowej

I 343[Ol]lMENl2008.OZ.IZ

PROGRAM NAUCZANIA

TECHNIK ADMlNlSTRACJl343 [ O I ]

Zatwierdzam

Minister Edukacji Narodowej

Warszawa 2008

Aulorzy: mgr Arkadiusz Charqtka mgr Anna Janiga mgr Aiicja Jodkowska mgr Wojciech Kawka

Recenzenci: mgr int. Malgorzata Budzicz mgr Edyta Koziel

Opracowanie redakcyjne: mgr Kazimiera Tarlowska

Spis tresci

I. Plany nauczania

11. Programy nauczania przedmiot6w zawodowych

1. Wstgp do nauki o panstwie i prawie 2. Prawo cywilne, prawo rodzinne i opiekuricze

oraz prawo gospodarcze 3. Prawo pracy i ubezpieczen spotecznych 4. Prawo administracyjne i prawo finans6w publicznych 5 . Ekonomika przedsiqbiorstw 6. Zarys statystyki 7. RachunkowoSC i analiza ekonomiczna 8. Socjologia i psychologia spoteczna 9. Technika biurowa

10. Organizacja pracy biurowej 11. Jqzyk angielski zawodowy 12. Praktyka zawodowa

I. PLAN NAUCZANIA

Szkota Policealna Zaw6d: technik administracji 343 (011 Podbudowa programowa: szkota dajqca wyksztalcenie Srednie

Przedmioty nauczania

* Program wybranej przez szkol$ specjalizacj~ opracowuje szkolny zespM przedmiotowy wlakciwy dla zawodu.

11. PROGRAMY NAUCZANIA PRZEDMIOTOW ZAWODOWYCH

Szczegotowe cele ksztatcenia W wyniku procesu ksztatcenia uczen (sluchacz) powinien umiec: - postuiyC sie podstawowymi pojeciami z zakresu prawa, - sklasyfikowak rodzaje norm i przepisow prawnych, - wyjaSniC istote prawa i jego umiejscowienie w roinych systemach

normatywnych, - zdefiniowac pojecie systemu prawa i dokonaC podziatu na gatezie, - przedstawic irodta prawa i formy prawotworczej dziatalnosci panstwa, - okreslic rodzaje akt6w normatywnych i ich hierarchig, - okreslie zasady ogtaszania aktow normatywnych, - okreslic zasady obowiqzywania prawa w aspektach: terytorialnym

i czasowym, - dokonac wyktadni aktu prawnego, - zdefiniowak pojecie stosunku prawnego i jego elementy, - okreslic cechy panstwa, - wyjaSniC pojecia: wtadza paristwowa, aparat patistwowy, organ

pahstwowy, - scharakteryzowak ustroje wspolczesnych palistw i mechanizmy ich

funkcjonowania, - okreSliC cechy demokratycznego pahstwa prawnego, - scharakteryzowac konstytucyjny system organow paristwowych

w Rzeczypospolitej Polskiej, - wyjaSniC tryb powoiywania i funkcje organow centralnych, - okreslie role partii politycznych i organizacji spotecznych, - wyjasnic proces tworzeniapartii politycznej, - okreSliC ir6dta prawa miqdzynarodowego, - wyjasniC relacje miedzy prawem wewnetrznym a prawem

migdzynarodowym, - scharakteryzowae zorganizowane formy wspotpracy migdzynarodowej, - scharakteryzowac organy Wspolnot Europejskich i wyjasniC ich

podstawowe kompetencje, - okreslie konstytucyjne zasady ustroju RP, - okreSliC konstytucyjne zasady prawa wyborczego w Polsce, - okreSliC organizacje wewngtrznq oraz kompetencje Sejmu i Senatu, - okreSliC cechy i zadania naczelnych organ6w administracji publicznej,

- scharakteryzowat kompetencje centralnych i terenowych organ6w administracji rzqdowej,

- okreSii6 role organ6w administracji samorzqdowej w systemie administracji publicznej,

- scharakteryzowat pozycje Prezydenta RP w systemie ustrojowym pahstwa,

- scharakteryzowat kompetencje Trybunalu Konstytucyjnego i Trybunalu Stanu,

- scharakteryzowat podstawowe instytucje wymiaru sprawiedliwosci, - wyjaSniC role Rzecznika Praw Obywatelskich, - przedstawit problematykg praw cztowieka i prawne formy ich ochrony.

Material nauczania

1. Podstawowe pojecia prawne Rodzaje przepis6w prawnych. Sposoby powstawania prawa. Rodzaje i charakterystyka aM6w normatywnych. Norma prawna, jej cechy i budowa. Struktura i hierarchia aktow normatywnych. tr6dta prawa. Gatqzie prawa. Obowiqzywanie prawa co do miejsca, czasu i osoby. Zasady tworzenia prawa. Stosowanie prawa i wyktadnia prawa. Elementy stosunku prawnego.

Cwiczenia: . Wykazywanie r6tnic miedzy poszczeg6lnymi ir6dtami prawa. . Dokonywanie wyktadni wybranych przepis6w prawa. Analizowanie trybu uchwalania ustaw.

2. Podstawowe wiadomoeci o parishie Pojecie panstwa i jego cechy. Funkcje paristwa. Pojgcie typu i formy paristwa Demokratyczne panstwo prawne. Wsp6tczesne formy pahstw demokratycznych. Pojgcie organu panstwowego i klasyfikacja organ6w. Modele samorzqdu terytorialnego. Partie polityczne i grupy nacisku w mechanizmie funkcjonowania paristwa.

Cwiczenia: Charakteryzowanie system6w: parlamentarno-gabinetowego, prezydenckiego, mieszanego i kanclerskiego.

3. Prawo Wspolnot Europejskich (Unii Europejskiej) Wsp6lpraca migdzynarodowa. Prawo miedzynarodowe, prawo wsp6inotowe, prawo krajowe. tr6dta prawa Wsp6lnot Europejskich. Organy Wspolnot Europejskich.

Cwiczenia: Analizowanie wybranych orzeczeli Europejskiego Trybunalu Sprawiedliwo6ci w Luksemburgu.

4. Ustroj polityczny i prawny Rzeczypospolitej Polskiej Konstytucyjne zasady ustroju RP. System organow palistwowych. Zasady systemu wyborczego. Sejm i Senat - pozycja ustrojowa, struktura i kompetencje. Rada Ministrow i administracja rzqdowa. Pozycja i kompetencje Prezydenta. Sqdy i Trybunaiy - Sqd Najwyzszy, sqdy powszechne, Naczelny Sqd Administracyjny, wojewodzkie sqdy administracyjne, sqdy wojskowe, Trybunat Konstytucyjny, Trybunat Stanu. Najwytsza lzba Kontroli - organizacja i zakres dzialania. Rzecznik Praw Obywatelskich.

Cwiczenia: Sporzqdzanie skarg do Rzecznika Praw Obywatelskich wywolanych naruszeniem prawa przez instytucje wtadzy publicznej.

5. Prawa cztowieka Pojecie i irodta praw cztowieka. Miedzynarodowa ochrona praw czlowieka a prawo polskie.

~ r o d k i dydaktyczne Akty normatywne. Komentarze do aktow normatywnych. Konwencje praw czlowieka. Zbiory orzeczeli. Materiaiy prasowe. Wzory pism, formularze. Publikacje organow rzqdowych i samorzqdowych. Specjalistyczne programy komputerowe. F~lmy edukacyjne z zakresu prawa i administracji. Techniczne Srodki ksztalcenia.

Uwagi o realizacji Celem realizacji programu nauczania przedmiotu Wstqp do nauki

o pafishvie i prawie jest ksztaitowanie umiejqtnoSci poslugiwania sie pojeciami prawnymi, korzystania z tekstow zrodlowych, analizowania i interpretowania norm prawnych oraz wyjasniania mechanizmow funkcionowania panstwa i prawa.

0siWnigcie 'zalotonych cel6w ksztalcenia umotliwi stosowanie podajqcych i aktywizujqcych metod nauczania, jak: wyklad informacyjny,

dyskusja dydaktyczna, rnetoda przypadkow, metoda sytuacyjna oraz cwiczenia.

cwiczenia powinny by6 prowadzone w pracowni prawa i ekonomii oraz kornputerowej, w 15 osobowych grupach. Podczas zajec uczniowie powinni korzystat z aktow prawnych, kornentarzy i materialow prasowych oraz komputerowych programow specjalistycznych i zasob6w lnternetu. Proponuje sie tworzenie sytuacji problemowych sklaniajqcych uczni6w do aktywnego uczestnictwa w zajeciach i okreslania wlasnego stanowiska w omawianych kwestiach.

W procesie nauczania-uczenia sie uczeri powinien opanowa6 elernentarnq wiedz? o istocie prawa i jego roli w demokratycznym panstwie oraz umiejqtnosci poslugiwania sie aktami prawnyrni i dokonywania prawidlowej wykladni przepis6w. Szczeg6inie waine jest ksztaltowanie nawyku bezposredniego korzystania z akt6w normatywnych a nie wylapznie komentarzy. Nabyte urniejetnoSci ulatwiq uczniom samodzielne i efektywne podejrnowanie wlasciwych decyzji.

Podczas realizacji prograrnu szczegolnq uwage naleiy zwr6cic na istotg demokratycznego pahstwa prawnego i zasady jego funkcjonowania oraz formy ustrojowe wsp64czesnych paristw. W oparciu o Konstytucje i inne akty prawne naleiy przedstawic tryb powolywania i kompetencje poszczegolnych organow panstwowych w Polsce.

W czasie Cwiczeri naleiy korzystac z opisu przypadkow przedstawiajqcych rzeczywiste sytuacje i problerny dotyczqce stosowania prawa oraz jego wykladni. Wskazane jest rowniei prezentowanie filmow z zakresu prawa oraz organizowanie wycieczek dydaktycznych do organow adrninisfracji publicznej, sqd6w i kancelarii prawnych.

Proponuje sie nastgpujqcy podzial godzin na realizacje poszczegolnych dzialow ternatycznych:

Podane w tabeli liczby godzin na realizacje poszczeg6lnych dzialow rnajq charakter orientacyjny. Nauczyciel moie wprowadzit zrniany, w zaletnoSci od potrzeb edukacyjnych.

LP.

1. 2. 3. 4. 5.

Dziaiy tematyczne

Podstawowe pojecia prawne Podstawowe wiadomoSci o parlstwie

Prawo Wsp6lnot Europejskich (Unii Europejskiej)

Ustr6j polityczny i prawny Rzeczypospolitej Polskiej Prawa cztowieka

Orientacyjna liczba godz~n

20 10

10 20 4

Razem 64

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiqgniec edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osislgniet uczni6w powinno odbywat sie systematycznie, na podstawie ustalonych kryteri6w.

W trakcie oceniania naleiy zwr6ciC uwage na aktywnost uczni6w podczas zajet, umiejetnoSC wsp6lpracy w grupie oraz urniejetnoS.6 poslugiwania sie terminologiq prawniczq.

Proces oceniania powinien obejmowat: - diagnozp poziomu wiedzy ucznia przed przystapieniem do realizacji

programu, - sprawdzanie postgp6w uczni6w w trakcie realizacji programu oraz

rozpoznawanie trudnosci w osislgnieciu cel6w ksztakenia, - sprawdzanie wiadomoSci i umiejetnoSci po zrealizowaniu programu.

Do sprawdzania osiqgnigC szkolnych uczniow poleca sig stosowat: - sprawdziany ustne, - sprawdziany pisemne: kr6tkq wypowiedi na pismie lub rozwiqzanie

zadania problemowego, - testy osi&niet szkolnych z zadaniami wielokrotnego wyboru, - ukierunkowanq obsewacje czynnosci ucznia w czasie wykonywania

cwiczeri. Podczas obserwacji nalezy zwracat szczeg6lnq uwage na

interpretacje przepisow oraz stosowanie specyficznych form wypowiedzi i konstrukcji zapis6w w dokumentach prawnych.

W ocenie kohcowej naleiy uwzgledniat wyniki wszystkich metod sprawdzania stosowanych przez nauczycieia.

Literatura Ahlt M., Szpunar M.: Prawo europejskie. C. H. Beck, Warszawa 2006 Dokumenty europejskie. t. Ill, opr.: Przyborowska-Klimczak A,, Skrzydto- Tefelska E., Marpol, Lublin 1999 Jasudowicz T.: Administracja wobec praw cztowieka. TNOiK, Torun 1998 Korybski, L. Leszczyhski, Pieniqtek A,: Wstep do prawoznawstwa. Marpol, Lublin 1999 Nobel A,: Przewodnik po Unii Europejsklej. Ks1q2ka I Wledza, Warszawa 1998 Siuda W.: Elementy prawa dla ekonomist6w. Scriptus. Poznati 2005. Seidler G. L., Groszyk H., Malarczyk J., Pieniqzek A,: Wstgp do nauki o pahstwie i prawie. Marpol, Lublin 1999 Seidel R.: Prawoznawstwo, eMPi, Poznati 1994 Skrzydlo W. (red.) Polskie prawo konstytucyjne. Wyd. Morpol, Lublin 2005 Nowacki J., Tobor 2.: Wstgp do prawoznawstwa. PWN, Warszawa 2001 Winczorek P.: Wstgp do nauki o patistwie. LIBER, Warszawa 1998

Wykaz literatuty nalezy aktualizowaC w miare ukazywania siq nowych pozycji wydawniczych.

PRAWO CYWILNE, PRAWO RODZINNE I OPIEKUNCZE ORAZ PRAWO GOSPODARCZE

Szczegolowe cele ksztalcenia W wyniku procesu ksztatcenia uczeh (sluchacz) powinien umieC: - scharakteryzowaC instytucje prawa cywilnego: materialnego

i proceduralnego, - scharakteryzowaC stosunek cywilnoprawny i okreSliC jego elementy, - dokonaC wykladni przepis6w prawa cywilnego, - odr6iniC stosunek cywilnoprawny od innych stosunk6w prawnych,

np.: karnego i administracyjnego, - zastosowaC przepisy o formie czynnosci prawnych, - rozpoznaC wady czynnosci prawnych, - oceniC zdolnoSC osoby fizycznej do czynnokci prawnych, - okreSliC warunki udzielenia petnomocnictwa, - okreSlid przyczyny wygasnigcia peinomocnictwa, - ocenid skutki niezachowania zastrzeionej formy czynnosci prawnej, - okreSliC formg organizacyjno-prawnq podmiotow nie bgdqcych

osobami fizycznyrni, - okreSliC zasady obiiczania ferminow w prawiecywilnym, - ustali6 termin przedawnienia roszczenia majqtkowego, - rozrbiniC poszczegolne formy wfadania rzeczarni, - okreSliC roine sposoby nabycia i utraty wlasnoSci, - scharakteryzowaC sposoby ochrony wlasnosci i posiadania, - okreSliC wzajemne uprawnienia i obowiqzki Skarbu Paristwa lub

Gminy i utytkownika wieczystego, - wykazad r6inice pomigdzy wlasnosciq a ograniczonymi prawarni

rzeczowymi, - okre6liC zastosowanie zastawu i hipoteki, - wyjaSniC znaczenie prawne ksislg wieczystych i ewidencji gruntow, - sporzqdziC wniosek o dokonanie wpisu w ksigdze wieczystej, - zinterpretowab informacje z wyciqgu z ksiggi wieczystej, - scharakteryzowaC irddla zobowiqzari, - rozr6inic odpowiedzialnoSC deliktowq i kontraktowa - okreSliC skutki niewykonywania lub nienaleiytego wykonania prawa

zobowiqzari. - okreSliC sposoby wygasnigcia zobowiqzania, - scharakteryzowaC czyny niedozwoione, - scharakteryzowaC bezpodstawne wzbogacenie, - przygotowaC treSC umowy cywilnoprawnej, - scharakteryzowaC zasady dziedziczenia ustawowego

i testamentowego,

- okreSliC dopuszczalne formy testamentow, - wskazaC przeslanki zawarcia malzeristwa, - wskazac przeszkody zawarcia matieristwa, - okreSliC sposoby zawarcia zwiqzku malieriskiego, - sporzqdzic akt stanu cywilnego; - scharakteryzowac przeslanki rozwodu, separacji i uniewainienia

malzelistwa, - okreSliC prawa i obowiqzki maltonk6w, - scharakteryzowac maliehski ustroj majqtkowy, - scharakteryzowaC obowiqzek alimentacyjny, - scharakteryzowac instytucje opieki i kurateli, - scharakteryzowac przysposobienie i jego skutki, - sporzqdziC pismo procesowe w sprawie cywilnej zar6wno w imieniu

wlasnym oraz jako przedstawiciel lub organ osoby prawnej, - zaproponowac zgodny z prawem ugodowy spos6b rozwiqzania

problemu cywilnoprawnego, - scharakteryzowaC instytucje prawa gospodarczego: publicznego

i handlowego, - okreSliC formeorga~lizacyjno-prawn przedsiebiorcy, - dokonat wykladni przepisow prawa gospodarczego, - sporzqdziC wniosek o wpis przedsigbiorcy do Krajowego Rejestru

Sqdowego, - przedstawic procedure zmierzajqcq do rozpoczecia dzialalnosci

gospodarczej, - przygotowat treSC umowy cywilnoprawnej w obrocie gospodarczym, - okreSliC ' podstawowe ' zasady postepowania upadloSciowego,

uktadowego i naprawczego.

Materiat nauczania

1. Wprowadzenie do prawa cywilnego Pojecie i ir6dla prawa cywilnego. Osoby fizyczne a osoby prawne. ZdolnoSC prawna a zdolnosc do czynnoSci prawnych. Rodzaje, formy i przeslanki wainoSci czynnoSci prawnych. OsobowoSC prawna. Przedstawicielstwo ustawowe a pelnomocnictwo. Ubezwtasnowolnienie i jego skutki. Przedawnienie roszczeli i terminy zawite.

Cwiczenia: OkreSlanie rodzaju norm i przepisow prawnych na podstawie kodeksu cywilnego. Ocenianie watnoSci i skutecznoSci okreSlonej czynnosci cywilnoprawnej.

. Dobieranie wlaSciwej formy prawnej do okreslonej czynnoSci prawnej. Analizowanie przyczyn i skutk6w ubezwlasnowolnienia na podstawie o ~ i s u orzvoadk6w. . ,. . ~~orzqdzanie pelnomocnictwa og6inego. Ustalanie termin6w przedawnienia roszczeri. Rozrotnianie potocznego i prawnego rozumienia instytucji prawnych.

2. Prawo rzeczowe Pojgcie i rodzaje rzeczy, charakter praw rzeczowych. lnstytucje prawa rzeczowego. Charakterystyka praw rzeczowych.

Cwiczenia: OkreSlanie form korzystania z rzeczy. Ustalanie sposobu nabycia prawa wlasnoSci w okreslonej sytuacji. Ustalanie terminu przedawnienia roszczen rnajqtkowych na podstawie opisu przypadk6w. . Sporzqdzanie wniosk6w o dokonanie wpis6w w ksiggach wieczystych.

3. Prawo zobowiqzari Pojgcie i irodla zobowiqzari. Podmioty stosunku zobowiqzaniowego. WieloSC dluznikow i wierzycieli. OdpowiedzialnoSC odszkodowawcza. Umowy jako ir6dto zobowiqzah. Bezpodstawne wzbogacenie. Czyny niedozwolone. Wykonanie i wygaSniecie zobowiqzari. Skutki niewykonania lub nienaletytego wykonania zobowiqzari.

Cwiczenia: Sporzqdzanie wybranych umow cywilnoprawnych. Ustalanie skutkow niewykonania iub nienaletytego wykonania zobowiqzania. Dobieranie sposobow naprawienia szkody spowodowanej czynem niedozwolonym.

4. Prawo spadkowe Pojgcie spadku, dziedziczenia, spadkodawcy i spadkobiercy. Zasady dziedziczenia ustawowego. Formy testamentu i warunki jego watnofci. Stanowisko prawne spadkobiercy. Zapis, zachowek, wydziedziczenie.

Cwiczenia: Sporzqdzanie akt6w dotyczqcych prawa spadkowego, np. protokolu przyjecia testamentu przez przewodniczqcego zarzqdu gminy lub kierownika USC.

5. Prawo rodzinne i opiekuricze Powstanie i ustanie mattehstwa. Stosunki maj3tkowe miedzy mattonkami. Ustalanie pochodzenia dziecka. ~ t a d z a rodzicieiska. Przysposobienie i jego skutki. Opieka i kuratela. Obowiqzek alimentacyjny.

Cwiczenia: Analizowanie orzecznictwa sqdowego w sprawach rodzinnych i opiekuhczych. Analizowanie wzajemnych relacji migdzy rodzicami a dzieCmi oraz migdzy przysposabiajqcym a przysposobionym. Wykazywanie r6tnic migdzy opiekq a kuratelq oraz migdzy opiekq prawnqa opiekqfaktycznq. Sporzqdzanie aktow stanu cywilnego.

6. Postgpowanie cywilne Postgpowanie cywilne procesowe i nieprocesowe. Podmioty procesu cywilnego. Pisma procesowe. Orzeczenia i ich zaskartanie. Postgpowanie zabezpieczajqce i egzekucyjne.

Cwiczenia: Sporzqdzanie pozwbw, wnioskbw, apelacji i zataleh oraz innych plsm procesowych w postgpowaniu cywilnym. Sporzqdzanie pism procesowych z zakresu prawa rodzinnego.

7. Prawo gospodarcze Podstawowe pojgcia i frbdta prawa gospodarczego. Podmiotowy charakter dziatalnosci gospodarczej. Obrot gospodarczy i jego prawna regulacja. Osoba fizyczna jako przedsigbiorca. Osoby prawne jako przedsigbiorcy. Jednostki organizacyjne niemajqce osobowoSci prawnej. Klasyfikacja dziatalnoSci gospodarczej. . Ewidencja dziatalnosci gospodarczej. Krajowy Rejestr Sqdowy. Sp6lki prawa handlowego. Spbtdzielnie, stowarzyszenia, fundacje, przedsigbiorstwa panstwowe. Reglamentowanie dziatalnoSci gospodarczej. Postgpowanie w sprawach koncesji i. zezwoleh.

Cwiczenia: Sporzqdzanie wniosku o wpisanie dzialalnosci gospodarczej do Krajowego Rejestru Sqdowego. Sporzqdzanie decyzji administracyjnych o udzieleniu, odmowie lub cofnigciu koncesji albo zezwolenia.

~ r o d k i dydaktyczne Kodeks cywilny, Kodeks postepowania cywilnego, Kodeks handlowy, Kodeks rodzinny i opiekuficzy. Zbiory orzeczen. Materiaty prasowe. Wzory pism, formularze. Publikacje organow rzqdowych i samorzqdowych. Specjalistyczne programy komputerowe. Filmy edukacyjne z zakresu prawa cywilnego i gospodarczego. Techniczne Srodki ksztatcenia.

Uwagi o realizacji Realizacja programu nauczania przedmiotu ma na celu zapoznanie

uczniow . z podstawowq terminologiq z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego, opiekuhczego i prawa gospodarczego oraz ksztafiowanie umiejetnosci rozrozniania form prawnych wladania rzeczami, korzystania z tekstow zrodtowych, sporzqdzania urnow, pism procesowych, wypetniania dokumentacji prawnej prowadzonej w urzedach administracji, porownywania przepisow prawa krajowego i prawa wspolnotowego oraz podejmowania decyzji zgodnych z prawem.

Podczas realizacji programu zaleca sie stosowanie nastepujqcych metod nauczania-uczenia siq: wykladu konwersatoryjnego, metod aktywizuj3cych, takich jak: dyskusja dydaktyczna, metoda przypadkow, metoda sytuacyjna, Cwiczenia.

Podczas Cwiczen uczniowie powinni korzystac z akt6w prawnych, komentarzy i materiatow prasowych oraz programow specjalistycznych i zasobow lnternetu. Proponuje sig tworzenie na zajeciach sytuacji problemowych sktaniajqcych uczniow do aktywnego uczestnictwa i okreslania wlasnego stanowiska w omawianych kwestiach.

W czasie Cwiczeri nalety korzystac z opisu przypadkow przedstawiajqcych rzeczywiste sytuacje i problemy dotyczqce stosowania prawa cywilnego oraz jego wykladni. Wskazane jest rowniei prezentowanie filmow z zakresu prawa cywilnego oraz organizowanie wycieczek dydaktycznych do organow administracji, sqdow, kancelarii prawnych.

Zajecia edukacyjne powinny odbywaC sie w 15 osobowych grupach z podzialem na 2-3 osobowe zespoly, w pracowni komputerowej oraz prawno-ekonomicznej.

Proponuje sie nastepujqcy podziat godzin na realizacje poszczegblnych dzial6w tematycznych:

Podane w tabeli liczby godzin na realizacje poszczegolnych dzial6w majq charakter orientacyjny. Nauczyciel moie wprowadziC zmiany, w zaletnoSci od potrzeb edukacyjnych.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiqgnieC edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiqgniec uczni6w powinno odbywaC sig systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriow.

Systematyczne ocenianie motywuje uczni6w do nauki i daje im satysfakcje z osislgnietych wynik6w.

Proces oceniania powinien obejmowac: - diagnozg poziomu wiedzy ucznia przed przystqpieniem do realizacji

programu, - sprawdzanie postqpow uczni6w w trakcie realizacji programu oraz

rozpoznawanie trudnosci w osiqgnieciu cel6w ksztalcenia, - sprawdzanie wiadomoSci i umiejetnoSci po zrealizowaniu programu.

Do sprawdzania osiqgnigC szkolnych uczni6w poleca sig stosowac - sprawdziany ustne, - sprawdziany pisemne: krbtkq wypowiedz na piSmie lub rozwiqzanie

zadania problemowego, - testy osiqgnigC szkolnych z zadaniami wielokrotnego wyboru, - ukierunkowanq obserwacjq czynnosci ucznia w czasie wykonywania

Cwiczeli. Podczas obserwacji naleiy zwracaC szczegblnq uwage na

umiejetnosci: - poslugiwania siq terminologiq prawnicz% - interpretacji przepisbw prawa cywilnego, - doboru ir6dei prawa do rozstrzygnigcia konkretnej sytuacji prawnej,

- doboru argumentacji i specyficznych form wypowiedzi, - formutowania zapisow w dokumentach prawnych.

W ocenie kohcowej naleiy uwzglednia6 wyniki wszystkich metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela. Ocenianie powinno by6 zgodne z obowiqzujqcq skalq ocen.

Literatura FilipiakT. A,, Mojak J., Nazar M., Niezbecka E.: Zarys prawa cywilnego i rodzinnego.LTN, Lublin 2005 Gniewek E.: Prawo rzeczowe.C.H. Beck, Warszawa 2003 lgnatowicz J.: Prawo rzeczowe. Wydawnictwo Prawnicze PWN, Warszawa 2002 Kosikowski C.: Polskie publiczne prawo gospodarcze. Wydawnictwo Prawnicze PWN, Warszawa 1995 Kufel J.: Siuda W.: Prawo gospodarcze. Scriptus, Poznah 2002 Mqdrzak H., D. Krupa, Marszatkowska-KrzeS E.: Postepowanie cywilne. (red. H. Mqdrzak), C. H. Beck, Warszawa 1997 Radwahski 2.: Prawo cywilne. CzeS6 ogolna. C. H. Beck, Warszawa 2006 Radwahski 2.: Zobowiqzania. CzeSC ogolna. C. H. Beck, Warszawa 2006 Wolter A,, lgnatowicz J., Stefaniuk K.: Prawo cywilne. Zarys czesci og6lnej. Wydawnictwo Prawnicze PWN, Warszawa 2003. Wierzbowski M. (red.): Prawo gospodarcze. Zagadnienia administracyjno - prawne. Wydawnictwo Prawnicze PWN, Warszawa 2005 Zielinski A,: Postepowanie cywilne. Kompendium. C. H. Beck, wyd. II, Warszawa 1998

Wykaz [iterafury nalety akfualizowaC w miare ukazywania sig nowych pozycji wydawniczych.

PRAWO PRACY I UBEZPIECZEN SPOLECZNYCH

Szczeg6lowe cele ksztalcenia W wyniku procesu ksztatcenia uczen (siuchacz) powinien umiee: - scharakteryzowaC instytucje prawa pracy i ubezpieczen spoiecznych, - okreSliC zrodta prawa pracy, - dokonaC wykladni przepisow prawa pracy i ubezpieczeh spoiecznych, - ocenic watnoSC i skutecznoSC okreSionej czynnoSci z zakresu prawa

pracy, - okreSliC zasady podejmowania pracy w pahstwach Unii Europejskiej

na podstawie obowiqzujqcych przepis6w prawa, - przygotowaC tekst umowy o prace, - przygotowai: tekst aktu mianowania, - przygotowa6 tekst aktu powolania, - przygotowac tekst wypowiedzenia umowy o prace, - przygotowac tekst aktu rozwiqzania stosunku pracy bez

wypowiedzenia oraz wypowiedzenia zmieniajqcego, - sporzqdzie Swiadectwopracy, - opracowat tekst regulaminu pracy, - opracowai: tekst regulaminu wynagradzania, - sporzqdzii: zawiadomienie o ukaraniu pracownika karq porzqdkowq, - zastosowak przepisy bezpieczehstwa i higieny pracy, - scharakteryzowac wymagania ergonomii dotyczqce organizacji

stanowiska pracy, - opracowaC rozktad czasu pracy pracownika zgodnie z jego wymiarem, - obliczyC wymiar urlopu wypoczynkowego przystugujqcego

pracownikowi, - wykonaC r6tne czynnoSci procesowe w sprawach dotyczqcych prawa

pracy, - wykonaC czynnoSci sqdowe w sprawach dotyczqcych ubezpieczeh

spoiecznych, - zaproponowac sposoby rozwiqzania probiemow z zakresu prawa

pracy i ubezpieczen spotecznych.

1. Wprowadzenie do prawa pracy Definicja i przedmiot prawa pracy. Cechy charakterystyczne stosunku pracy. tr6dla prawa pracy. Znaczenie uktad6w zbiorowych.

2. Nawiqzanie i rozwiqzanie stosunku pracy Rodzaje um6w o prace. Zmiana treSci rozwiqzania umowy o prace. Ochrona pracownika przed wypowiedzeniem. Nawiqzanie i rozwiqzanie stosunku pracy na podstawie: mianowania, powolania, wyboru i sp6ldzieiczej umowy o prace.

Cwiczenia: Sporzqdzanie um6w o pracg, aktow mianowania, wypowiedzen oraz wypowiedzeri zmieniajqcych.

3. Obowiqzki i odpowiedzialnoS6 pracownika Obowiqzki pracownika wynikajqce z kodeksu pracy, pragmatyk sluibowych, umowy o prace lub aktu mianowania (powolania) i regulaminu pracy. Czas pracy. Obowiqzek iojalnoSci wobec pracodawcy. Obowiqzek zachowania tajemnicy stuibowej. OdpowiedzialnoSC porzqdkowa i dyscyplinarna pracownika. OdpowiedzialnoSC materiaina pracownika.

Cwiczenia: Sporzqdzanie regulaminow pracy. Ustalanie czasu pracy pracownika zgodnie z jego wymiarem. Przygotowywanie zawiadomieri o ukaraniu pracownika karq porzqdkowq.

4. Obowiqzki pracodawcy Obowiqzki zwiqzane 'z organizowaniem pracy. Bezpieczehstwo i higiena pracy. Wypadki przy pracy i choroby zawodowe. Wynagrodzenie za pracg i inne Swiadczenia zwiqzane z pracq. Urlopy wypoczynkowe i zaspokajanie innych potrzeb pracownikow. Szczeg6lna ochrona pracy kobiet i mlodocianych.

Cwiczenia: Obliczanie wymiaru urlopu wypoczynkowego przyslugujqcego pracownikowi. Sporzqdzanie odwolania od wypowiedzen~a umowy o prace. Anaiizowanie decyzji Zakladu Ubezpieczeh Spolecznych o odmowie przyznania jednorazowego odszkodowania z tytulu wypadku przy pracy.

s Analizowanie przepisow prawa dotyczqcych zatrudnienia w panstwach Unii Europejskiej.

5. Kontrola przestrzegania prawa pracy, rozstrzyganie spor6w ze stosunku pracy, rozwiqzywanie sporow zbiorowych

Kompetencje Panstwowej lnspekcji Pracy, Spotecznej lnspekcji Pracy oraz Pahstwowej lnspekcji Sanitarnej. Wykroczenia przeciwko prawom pracownika. Komisje pojednawcze. Postgpowanie sqdowe w sprawach dotyczqcych prawa pracy. Przedawnienie roszczeii ze stosunku pracy. Uprawnienia zwiqzkdw zawodowych. Spory zbiorowe.

Cwiczenia: Analizowanie decyzji Palistwowej lnspekcji Pracy. Sporzqdzanie pism w sprawach dotyczqcych prawa pracy Pordwnywanie statut6w r6tnych zwiqzk6w zawodowych.

6. Ubezpieczenie spoleczne Prawo do zabezpieczenia spotecznego i sposoby jego realizacji: ubezpieczeniowa, zaopatrzeniowa i opiekuricza (pomoc spoteczna). Akty prawne regulujqce system zabezpieczenia spotecznego. Zasady systemu ubezpieczed spotecznych, zbieg tytulbw do ubezpieczenia. Swiadczenia zwiqzane z chorobami, wypadkami przy pracy i macierzynstwem. Ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe. Rozpoznawanie spraw z zakresu ubezpieczeh spotecznych.

Cwiczenia: . Sporzqdzanie decyzji ZUS w sprawie Swiadczenia emerytalnego na podstawie opisu przypadkbw. . Sporzqdzanie pism w postepowaniu administracyjnym oraz sqdowym w sprawach dotyczqcych ubezpieczeti spotecznych.

~ r o d k i dydaktyczne Kodeks Pracy. Komentarze do akt6w prawnych dotyczqcych prawa pracy. Zbiory orzeczeri Padstwowej lnspekcji Pracy. Czasopisma. Materiaty prasowe. Wzory pism, formularze. Publikacje organbw rzqdowych i samorzqdowych. Specjalistyczne programy komputerowe. Filmy edukacyjne z zakresu prawa pracy. Techniczne Srodki ksztatcenia.

Uwagi o realizacji Realizacja programu nauczania przedmiotu Prawo pracy

i ubezpieczeh spotecznych ma na celu zapoznanie ucznibw z podstawowq terminologiq z zakresu prawa pracy, sposobami nawiqzania stosunku pracy, obowiqzkami i uprawnieniami pracownika i pracodawcy, sposobami kontroli przestrzegania prawa pracy oraz zasadami i sposobami realizacji ubezpieczerl spolecznych.

W procesie nauczania-uczenia sie szczegolnq uwage naleiy zwr6ciC na normy prawa pracy i ubezpieczeh spotecznych okre6lajqce nie tylko prawa i obowiqzki stron stosunku pracy, ale takte regulujqce stosunki pozostajqce w Scislym zwiqzku z pracq zarobkowq ludzi, swiadczonq na warunkach okreSlonych w kodeksie pracy.

Osiqgniecie zatotonych celow ksztalcenia umotliwi stosowanie metod nauczania-uczenia sie, takich jak: wyklad konwersatoryjny, dyskusja dydaktyczna, rnetoda przypadkow, metoda sytuacyjna, Cwiczenia.

Podczas twiczefi uczniowie powinni korzystat z akt6w prawnych, komentarzy i materiatow prasowych oraz specjalistycznych programow i zasobbw lnternetu. Proponuje sig tworzenie na zajeciach sytuacji problemowych sklaniajqcych uczni6w do aktywnego uczestnictwa i okreslania wlasnego stanowiska w omawianych kwestiach.

Analizujqc poszczeg6lne zagadnienia prawne w czasie Cwiczeh naiety korzysta6 z opisu przypadkow przedstawiajqcych rzeczywiste sytuacje i problemy dotyczqce stosowania prawa oraz jego wykladni. Wskazane jest organizowanie wycieczek dydaktycznych do organbw administracji, sqdbw, kancelarii prawnych.

Zajecia edukacyjne powinny odbywaC sig w grupach 15 osobowych, w pracowni komputerowej z oprogramowaniem specjalistycznym oraz prawno-ekonomicznej wyposaronej w literature, teksty frodtowe, wzory pism, forrnuiarze, druki, filmy edukacyjne.

Proponuje sie nastepujqcy podzial godzin na realizacje poszczegolnych dzialow tematycznych.

(LD 1 Dzialv tematvczne I Orientacvina I -

I. 2. 3.

Wprowadzenie do prawa pracy Nawiqzanie i rozwiqzanie stosunku pracy Obowi3zki i odpowiedzialnoSC pracownika

12

10

13 64

4.

5, .

6.

liczba g2z in 5

12

12 Obowiqzki pracodawcy

Kontrola przestrregania prawa pracy, rozstrzyganie spor6w ze stosunku pracy, rozwiqzywanie spor6w zbiorowych Ubezpieczenia spoteczne

Razem

Podane w tabeli liczby godzin na reaiizacjq poszczeg6lnych dziatow majq charakter orientacyjny. Nauczyciei mote wprowadzi6 zmiany, w zaletnoSci od potrzeb edukacyjnych.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiqgnigC edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiagnigc uczniow powinno odbywaC sig systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriow.

Systematyczne prowadzenie kontroii i oceny, umotliwi nauczycielowi korygowanie btqdow oraz dostosowanie metod nauczania, organizacyjnych form pracy i Srodkow dydaktycznych do rnotliwoSci poznawczych uczni6w.

Ocena osiqgniqC szkolnych ucznidw powinna by6 dokonywana na podstawie: - sprawdzianow ustny'ch, - sprawdzianow pisemnych: kr6tkiej wypowiedzi na piSmie lub

rozwiqzania zadania problemowego, - test6w osiqnigC szkolnych z zadaniami wielokrotnego wyboru, - ukierunkowanej obselwacji czynnoSci ucznia w czasie wykonywania

Cwiczefi. W. procesie oceniania naiety zwracaC szczeg6lnq uwagq na

umiejqtnosci: - korzystania z rotnych ir6deI informacji, - interpretacji przepis6w dotyczqcych prawa pracy, - opracowywania umow o pracg, akt6w mianowania i regulamin6w

pracy, - wykonywania czynnoSci administracyjnych dotyczqcych prawa pracy

i ubezpieczeh spdecznych. Przedmiotem oceny powinna by6 r6wniet aktywnoSC uczni6w podczas

zajqC, umiejqtnoS6 wspolpracy w grupie oraz umiejqtnoS6 rozwiqzywania kazusow dotyczqcych prawa pracy.

W ocenie koficowej nalety uwzgigdniaC wyniki wszystkich metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela.

Literatura Barzycka-Banasik M.: Prawo pracy. C. H. Beck, Warszawa 2005 Ubezpieczenie spoteczne. Ustawa o systemie ubezpieczeri spotecznych oraz akty wykonawcze. C. H. Beck, Warszawa 1999 Florek L., Zieliriski T.: Prawo pracy. Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2005 Jgdrasik-Jankowska I.: Ubezpieczenie spoleczne. T. 1. CzgSC ogblna. Lexis Nexis, Warszawa 2004 Jadrasik-Jankowska I.: Ubezpieczenie spoteczne. T. 2. Ubezpieczenie rentowe. Ubezpieczenie emerytalne. Lexis Nexis, Warszawa 2004 Jgdrasik-Jankowska I.: Ubezpieczenie emerytalne. Trzy filary. Lexis Nexis, Warszawa 2001 Jqdrasik-Jankowska I.: Ubezpieczenie wypadkowe i chorobowe. Lexis Nexis, Warszawa 2002 Salwa Z.: Prawo pracy i ubezpieczeri spotecznych. Lexis Nexis, Warszawa 2005. Szpor G.: red. System ubezpieczeri spotecznych. Zagadnienia podstawowe. Lexis Nexis, Warszawa 2003

Wykaz literatury nalezy aktualizowa6 w miarq ukazywania siq nowych pozycii wydawniczych.

- przeprowadzie postqpowanie dowodowe, - ustalic terminy rozpatrzenia spraw administracyjnych, - wskazac organ wtaSciwy do przeprowadzenia postgpowania

odwolawczego, - okreSliC tryb i przeslanki wznowienia postgpowania, - sporzqdzic skarge na decyzjg do wojewodzkiego sqdu

administracyjnego, - przygotowac projekty odpowiedzi na skargi i wnioski, - zastosowab zasady nadzoru i kontroli administracyjnej, - rozroznik Srodki egzekucji naleznosci pienieinych i niepieniginych, - okreSli6 spos6b postgpowania zabezpieczajqcego, - zanalizowat orzecznictwo Sqdu Najwyiszego, Naczelnego Sqdu

Administracyjnego, - porownat europejskie i polskie standardy prawa administracyjnego, - zorganizowat zebranie spolecznoSci iokalnej, - sporzqdzic projekt decyzji administracyjnej, postanowienia i innych

aktbw stosowania prawa, - wykazaC r6inice migdzy finansami patistwowymi i samorzqdowymi, - okreSliC zasady konstrukcji budietu, - okreSiiC tryb stanowienia budzetu pahstwa i jednostek samorzqdu

terytorialnego, - odroznie administracje finansow* od kontroli finansowej pahstwa

i samorzqdu, - okreSIic strukturg (podmiot, przedmiot, podstawa opodatkowania

i stawka) poszczeg6lnych podatk6w.

Material nauczania

1. Wprowadzenie do prawa administracyjnego Miejsce prawa administracyjnego wSrod innych galezi prawa. Og6lne zasady prawa administracyjnego. Rodzaje organ6w administracyjnych. Podstawowe pojgcia prawa administracyjnego. Prawne formy dziatania administracji. trbdla prawa administracyjnego.

Cwiczenia: Analizowanie wybranych tekstdw w celu identyf~kacji zewngtrznych form dzialania administracji (akt normatywny, akt administracyjny, przyrzeczenie administracyjne, umowa i porozumienie administracyjne). ldentyfikowanie dziedzin aktywnoSci ludzkiej uregulowanych przez prawo administracyjne na podstawie zaprezentowanych obszarow zycia spolecznego.

ldentyfikowanie podmiotow administrujqcych spoSr6d wybranych podmiotbw wystgpujqcych w obrocie prawnym.

2. Prawo ustrojowe Administracja rzqdowa. Administracja samorzqdowa. Samorzqd gminny. Samorzqd powiatowy. Samorzqd wojew6dztwa. Administracja rzqdowa

Cwiczenia: . . . Analizowanie tekst6w akt6w normatywnych w celu ustaienia materii ich regulacji prawnej. Analizowanie przebiegu referendum lokalnego w wybranej gminie, na podstawie opisu przypadkow.

3. Prawo materialne Obywatelstwo. Status obcokrajowca. Zmiana imion i nazwisk. Ewidencja IudnoSci. Nadawanie orderow, odznaczeh i odznak. Prawo stowarzyszen. Prawo zgromadzeh. Prawo do ochrony danych osobowych. Zasady dostepu do informacji. Bezpieczehstwo wewnetrzne i zewngtrzne paristwa. Planowanie przestrzenne terenu. Prawo budowlane. Prawo ochrony Srodowiska. Prawo wodne. Gospodarka komunalna. Prawo komunikacji, lqcznosci, radiofonii i telewizji. Administracja ochrony zdrowia. Administracja zatrudnienia i pomocy socjalnej. Administracja nauki i oSwiaty. Ochrona d6br kultury.

Cwiczenia: Sporzqdzanie wykazu dokumentow skladanych przez osoby ubiegajqce sie o wydanie dowodu osobistego. Wydawanie zezwolefi na osiedlenie sie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Dokonywanie wpisow do ewidencji IudnoSci prowadzonej przez organ wykonawczy gminy. Ocena decyzji administracyjnych organu gminy i organow odwol.awczych w sprawie zakazow organizowania zgromadzeh.

4. Postqpowanis administracyjne Zakres obowiqzywania kodeksu postepowania administracyjnego. Pojecie strony. Wytqczenie pracownika i organu z postgpowania. Sposoby doreczania pism urzgdowych. Wszczgcie postepowania. Udostepnianie akt stronom. Dowody w postgpowaniu administracyjnyrn. Wszczgcie postgpowania i rozprawa. Zawieszenie postepowania. Decyzje i postanowienia. Ugoda administracyjna. Zaswiadczenia. Odwolania i za2alenia. Wznowienie postepowania. Stwierdzenie

niewatnosci decyzji. Udzial prokuratora w postgpowaniu administracyjnym. Skargi i wnioski. WlaSciwoSC sqdow administracyjnych. Strony postqpowania sqdowo-administracyjnego. Wszczgcie postgpowania przed wojew6dzkim sqdem administracyjnym. Srodki odwotawcze. Orzeczenia NSA. Postgpowanie w razie zaginigcia lub zniszczenia akt. Zasady postgpowania egzekucyjnego. Podmioty postgpowania egzekucyjnego. Wszczgcie egzekucji. CzynnoSci egzekucyjne. Srodki zaskarienia i nadzoru w postgpowaniu egzekucyjnym. Wylqczenie spod egzekucji. Postgpowanie zabezpieczajqce. Postgpowanie uproszczone.

Cwiczenia: . Sporzqdzanie projekt6w decyzji i postanowieri administracyjnych. Sporzqdzanie projektdw ug6d administracyjnych. Sporzqdzanie zaswiadczen na podstawie danych osobowych. Sporzqdzanie wezwari.

+ Sporzqdzanie protokolow: ustnie zlozonego podania, zeznanla Swiadkow, dokonania oglgdzin.

5. Prawo finansow publicznych Ustr6j finansowy Rzeczpospolitej Polskiej. Administracja finansowa panstwa. Procedury stanowienia budietu panstwa. Procedury stanowienia budtetu jednostek samorzqdu terytorialnego. Podatki paristwowe. Podatki i optaty samorzqdowe. Zakres obowiqzywania ordynacji podatkowej. Postgpowanie przed organami podatkowymi. Postgpowanie przed organami kontroli finansowej.

Cwiczenia: . . .

Ustalanie zasadnohci pobierania podatk6w przez zwiqzki publicznoprawne. Sporzqdzanie projekt6w decyzji i postanowiefi w sprawie zobowiqzati podatkowych. Sporzqdzanie protokol6w w sprawach kontroli podatkowych.

Srodki dydaktyczne Akty normatywne (Konstytucja, ustawy, rozporzqdzenia, ratyfikowane umowy migdzynarodowe, akty UE i akty prawa miejscowego). Akty administracyjne. Dzienniki Ustaw. Resortowe dzienniki urzgdowe. Wojew6dzkie dzienniki urzedowe.

Uwagi o realizacji Program nauczania przedmiotu Prawo administracyjne i prawo

finans6w publicznych obejmuje tresci dotyczqce prawa ustrojowego, materialnego i postqpowania administracyjnego oraz prawa finansow publicznych.

Realizacja programu ma na celu przygotowanie ucznia do wykonywania zaplanowanych w programie czynnosci administracyjnych oraz ksztaltowanie postaw niezbgdnych do aktywnego uczestnictwa w iyciu spoteczehstwa obywatelskiego.

Program powinien bye realizowany w korelacji z przedmiotami: Wstep do nauki o pahstwie i prawie oraz Prawo cywilne, rodzinne i opiekuhcze, prawo gospodarcze oraz prawo pracy i ubezpieczeh spotecznych. . .

Podczas realizacji programu szczegolnq uwagq naleiy zwrociC na ksztaltowanie umiejqtnosci: rozpoznawania irodel i zasad stosowania prawa administracyjnego, analizowania tekstow normatywnych, sporzqdzania dokument6w dotyczqcych ewidencji ludnosci, sporzqdzania projektow decyzji i postanowieri administracyjnych, rozpoznawania prawnych konsekwencji naruszenia tajemnicy zawodowej oraz ujawnienia chronionych danych osobowych.

Osiqjnigcie zaplanowanych celow ksztalcenia umoiliwi stosowanie podajqcych i aktywizujqcych metod nauczania, takich jak: wyklad konwersatoryjny, dyskusja dydaktyczna, metoda przypadkow, metoda sytuacyjna oraz Cwiczenia.

Nauczyciel moie wykorzystat Cwiczenia zaproponowane w programie, moie r6wniet opracowaC wtasne Cwiczenia zgodnie z potrzebami edukacyjnymi uczniow i moiliwoSciq ich realizacji w szkole. Podczas cwiczeh naleiy stworzyC uczniom warunki do tworczej aktywnosci i wsp6lpracy w rozwiqzywaniu kazusow prawnych. ewiczenia powinny byC prowadzone w grupach do 15 osob, z podzialem na 2-3 osobowe zespoly, w pracowni prawno-ekonomicznej i administracyjnej.

Proponuje sie nastqpujqcy podzial godzin na realizacje dzial6w ternatycznych:

/ LP. 1 Dzialy tematyczne I

Orientacyjna liczba oodzin

I

Podane w tabeli liczby godzin na realizacje poszczegolnych dzialow majq charakter orientacyjny. Nauczyciel rnoie wprowadzit zmiany, w zaleinosci od potrzeb edukacyjnych.

10 , ,

I

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiqgnigk edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiagniet uczniow naleiy prowadzit systematycznie na podstawie ustalonych kryteri6w.

Systernatyczne prowadzenie kontroli i oceny postepow, urnoiliwi nauczycielowi korygowanie b$dow oraz dostosowanie metod nauczania, organizacyjnych form pracy i srodkbw dydaktycznych do rnoiliwoSci poznawczych uczni6w.

Sprawdzanie osiqgnigk uczni6w powinno bye dokonywane przy pornocy: - sprawdzian6w pisernnych i ustnych, - testow osiqgnigc szkolnych, - obsewacji czynnosci ucznia podczas wykonywania cwiczeh.

W procesie sprawdzania nalety uwzglgdnie umiejetnosci: - korzystania z kodeksu prawa administracyjnego, - doboru przepisow prawa do rozstrzyganej sprawy, - sporzqdzania projekt6w decyzji i postanowieh administracyjnych.

Przedmiotem oceny powinna by6 rowniei: - aktywnosc uczniow, - urniejetnosC wsp6lpracy w grupie, - urniejetnoSC poslugiwania sip terminologiq prawniczq.

W ocenie koircowej nalety uwzglgdnit wyniki wszystkich rnetod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela oraz samooceng dokonanq przez ucznia.

Wprowadzenie do prawa administracyjnego

80 3,

2 , 1 Prawo ustrojowe

4 I Postepowanie administracyjne I 60

Prawo materialne

44 5,

30

Prawo finandw publicznych

Razem 224

Literatura Adarniak B., Borkowski J.: Kodeks postgpowania adrninistracyjnego. Komentarz. C.H.Beck, Warszawa 2004 Borodo A,: Polskie prawo finansowe (zarys ogolny). TNOiK, Torun 2007 Chojna-Duch E.: Polskie prawo finansowe. Finanse publiczne. LexisNexis, Warszawa 2007 Chorqzy K., Taras W., Wrobel A,: Postgpowanie administracyjne egzekucyjne sqdowoadministracjne. Zakamycze, Krakow 2005

Wierzbowski M., CieSlak Z., Jagielski J., Lang J., Szubiakowski M., Wiktorowska A,: Prawo administracyjne. LexlsNexis. Warszawa 2006 Zajdel R.: Prawo i postgpowanie adrninistracyjne, czgSC I (2002r.), czgSC II (2004r.), Cwiczenia i (2006r.) i cwiczenia II (2003r), eMPi 2 Mariana Pietraszewskiego, Poznah Wajgner M.: Prawo i postgpowanie adrninistracyjne, czgSC I (2003r.), czgSC II (2003r.) i czgSC Ill (2004r.), REA, Warszawa Gazeta Prawna (dodatki stale: Tygodnik prawa administracyjnego i Samorzqdowiec) Rzeczpospolita (staly dodatek: Prawo co dnia)

Wykaz literatury nalezy aktualizowad w miare ukazywania siq nowych pozycji wydawniczych.

EKONOMIKA PRZEDSIEBIORSTW

Szczeg6towe cele ksztalcenia W wyniku procesu ksztalcenia uczeri (sluchacz) powinien umieC: - okreSliC przedmiot mikro- i makroekonomii, - posluiyC sie podstawowymi pojgciami ekonomicznymi, - wyjaSniC istotg. mechanizmu rynkowego, - okreSliC zakres oddzialywania panstwa na rynek, - zanalizowat rynki: pracy, kapitalu, ziemi i pienigtno-kredytowy, - okreSliC zachowania pcdstawowych podmiotbw gospodarczych

w okreSlonych sytuacjach rynkowych, - obliczyC na podstawie danych statystycznych mierniki aktywnosci

gospodarczej, - okreSliC czynniki i bariery wzrostu gospodarczego, - okreSliC wielkoSC oraz przyczyny i skutki inflacji, - przedstawit strukturg budietu panstwa, - okreSliC wielkoSC deficytu budzetowego i sposoby jego finansowania, - wyjaSniC role i zadania banku centralnego w gospodarce, - okreSliC korzysci wynikajqce z miedzynarodowego podzialu pracy

i integracji gospodarczej, - dokonac analizy korzySci i zagroieri dla Polski po integracji z Uniq

Europejskq, - okreSliC cel dzialalnoSci przedsigbiorstwa w gospodarce rynkowej, - sklasyfikowaC przedsiebiorstwa wedlug formy wlasnoSci, - wskazaC rbinice migdzy przedsigbiorstwami, uwzglgdniajqc ich

spos6b tworzenia, osobowosC prawnq i zasady dzialania, - okresliC funkcje organ6w zarzqdzajqcych przedsigbiorstwem

pahstwowym, sp6lkq i spoldzielniq, - zidentyfikowaC instytucje wspomagajqce dzialalnoSC przedsigbiorcy, - rozrotniC zasoby przedsiebiorstwa, - wyjaSniC istotg majqtku.tnvalego i obrotowego w przedsigbiorstwie, - rozr6iniC obce irodla finansowania przedsigbiorstwa: kredyt bankowy,

leasing, - przygotowaC dokumenty zwiqzane z udzieleniem kredytu przez bank, - okreSliC zasady'funkcjonowania rachunkow bankowych, - wyjaSniC istotg przychod6w i kosztow w przedsigbiorstwie, - sklasyfikowaC koszty wedlug rodzajow, - okresliC zasady ustalania wyniku finansowego, - sklasyfikowaC podatki dotyczqce dzialalnosci gospodarczej, - obliczyC wysokoS6 naleinego podatku, - scharakteryzowaC podstawowe rodzaje papier6w wartobciowych, - uregulowac piatnoSC przy pomocy weksla, - okreSliC role marketingu w procesie zarzqdzania przedsigbiorstwem,

- wyjaSni6 funkcjonowanie podstawowych instrumentow marketingu, - dobra6 Srodki i formy reklamy do promocji okreSlonych produktow.

Material nauczania

1. Podstawowe pojqcia ekonomiczne Ekonomia jako nauka. Potrzeby ludzkie i sposoby ich zaspokajania. Problemy rzadkoSci i racjonalnoSci dziatania. Czynniki wytworcze.

Cwiczenia: Badanie zwiqzkow i zaletnoSci zachodzqcych migdzy produkcjq a konsumpcjq. Analizowanie sposobow zaspokajania potrzeb. Rozpoznawanie potrzeb materialnych IudnoSci miejskiej i wiejskiej. Porownywanie nieograniczonoSci potrzeb z ograniczonoSciq zasobow na okreSlonym przyktadzie. OkreSlanie zasad racionalneao dziatania w celu ochronv Srodowiska. OkreSlanie kosztu altkrnatywiego budowy autostrad w kraju. Por6wnywanie cen czynnikow wytw6rczych na okreSlonych rynkach.

2. Modele i systemy gospodarki Gospodarka naturalna i towarowa. Epoki gospodarcze w dziejach ludzkosci. Systemy gospodarcze. Rynek i jego elementy.

Cwiczenia: Porownywanie cech gospodarki naturalnej I towarowej oraz tradycyjnej i rynkowej. . Porownywanie warunkow rynkowych w feudalizmie i kapitalizmie. . Analizowanie rynkow dobr i ustug. . Charakteryzowanie powiqzan miedzy elementami rynku.

3. Struktury rynku i ich uwarunkowania Struktury rynku. ' EfektywnoSC ' gospodarowania a struktury rynku. Konkurencja a efektywnoS6 gospodarowani'a.

Cwiczenia: Porownywanie cech konkurencji doskonalej i niedoskonalej.

s Sporzqdzanie wykresu rownowagi przedsiebiorstw produkcyjnych i uslugowych. OkreSlanie wplywu konkurencji na rynkowe decyzje przedsiebiorcow. Ocenianie dziatan monopolistycznych przedsiebiorstw. Analizowanie metod walki z nieuczciwq konkurencjq na rynku.

4. Mechanizm rynkowy Podstawowe kategorie rynku. Mechanizm rynkowy. Statyczne i dynamiczne ujgcie mechanizmu rynkowego. Czynniki okreSlajqce popyt i podat. Prawo popytu i podaty. Rbwnowaga rynkowa. Mierniki elastycznoSci popytu i podaty.

Cwiczenia: Charakteryzowanie podstawowych kategorii rynkowych. Rozpoznawanie relacji cena - popyt - podat w warunkach gospodarki rynkowej. . Sporzqdzanie wykresu obrazujqcego ceng rownowagi, nadwyikg i niedobor popytu oraz podaiy na rynku. Charakteryzowanie rynkowych procesow dostosowawczych. Wyznaczanie krzywych popytu i podaty, cen rdwnowagi rynkowej, nadwyiki i niedoboru rynkowego na podstawie okreSlonych danych. lnterpretowanie wsp6tczynnikow elastycznosci popytu i podaiy. . Obliczanie przychodow cafkowitych, gdy popyt jest elastyczny i nieelastyczny.

5. Wybory i zachowania podstawowych podmiotow gospodarczych Podstawowe podmioty gospodarcze. Gospodarstwo domowe - dochody i wydatki konsument6w. Decyzje konsumentdw i ich ekonomiczne podstawy. Przedsigbiorstwo w otoczeniu rynkowym. Koszty i zysk w przedsigbiorstwie. Decyzje ekonomiczne przedsigbiorcow.

Cwiczenia: Charakteryzowanie podstawowych podmiotow gospodarczych. Okreslanie cech gospodarstwa domowego jako podstawowego konsumenta. Analizowanie preferencji konsumentow. . Analizowanie zachowati 'konsumenta na rynku przy pomocy marginalnej stopy substytucji, linii budietu i optimum konsumenta. Wykreslanie pozycji rownowagi konsumenta oraz krzywych Engla. Okreslanie cech przedsigbiorstwa jako podstawowego producenta. Charakteryzowanie form organizacyjno-prawnych przedsigbiorstw na podstawie okreslonych cech.

.a Wyznaczanie -wielkoSci produkcji jako- podstawy funkcjonowania przedsigbiorstwa. Obliczanie wielkoSci produktu calkowitego, przecigtnego i marginalnego na podstawie okreslonych danych.

* Wyznaczanie optimum produkcji i Scieiek ekspansji rynku.

Obliczanie koszt6w catkowitych, zmiennych, przecietnych i marginalnych w przedsiebiorstwie. Wyznaczanie krzywych obojqtnoSci, izokwant produkcji oraz Scieiki ekspansji produkcji.

6. Mieaenie rezultatow aktywnosci gospodarczej w skali makroekonomicznej

Zakres dz~atanla panstwa w sferze gospodarczej. Ruch okrqzny dochodow i wydatk6w w gospodarce Rachunek dochodu narodowego Wzrost gospodarczy

~wiczenia. OkreSlanie roli pahstwa i jego funkcji gospodarczych. OkreSlanie cech r6wnowagi makroekonomicznej. Porownywanie zagregowanego popytu i podazy w skali roku. Rysowanie schematu ruchu okreznego produkt6w i irodk6w pieniqznych w gospodarce. Obliczanie miernikow dziatalnosci gospodarczej paristwa. lnterpretowanie podstawowych miernik6w dziatalnosci paristwa na podstawie danych statystycznych dotyczqcych: produktu krajowego i narodowego brutto oraz netto, a takte PKB nominalnego i realnego. Korygowanie miernikdw dziatainoSci pahstwa o skutki inflacji: deflator PNB. OkreSlanie poziomu dobrobytu ekonomicznego kraju przy pomocy wskainika Genewskiego. Por6wnywanie poziomu dobrobytu ekonomicznego netto r6znych kraj6w na podstawie wskafnik6w. OkreSlanie ekstensywnych i intensywnych czynnikow wzrostu gospodarczego. Por6wnywanie wskafnikow wzrostu gospodarczego w dlug~m i kr6tkim okresie czasu. Okreslanie barier i kosztow wzrostu gospodarczego.

7. Dysproporcje w gospodarce Koniunktura gospodarcza. Bezrobocie. lnflacja

Cwiczenia: OkreSlanie zmian koniunkturalnych w gospodarce. Okreslanie cech kryzysu jako regulatora rynku. Ocenianie zmian gospodarczych po zastosowaniu modelu mnotnika- akceleratora. Obliczanie i interpretowanie wskainik6w koniunktury.

lnterpretowanie wplywu zmian w poziomie bezrobocia na kondycjq gospodarki w Polsce i Unii Europejskiej oraz na swiecie. Analizowanie czynnikow powodujqcych rotne rodzaje bezrobocia. Obliczanie wskainikow bezrobocia dla Polski, Unii Europejskiej i swiata. Analizowanie przyczyn bezrobocia w regionie oraz planowanie dziatah ograniczajqcych jego wzrost. Analizowanie typ6w inflacji i wptywu ich poziomu na kondycjq gospodarki. Obliczanie stopy inflacji i innych miar wzrostu cen dla Polski i Unii Europejskiej. Szacowanie koszt6w inflacji ponoszonych przez spoteczehstwo i gospodarkg. Sporzqdzanie wykresu zaleznoSci miedzy inflacjq a bezrobociem - krzywa Philipsa. Dobieranie srodkow przeciwdziatania inflacji.

8. Polityka gospodarcza rzqdu Budzet pahstwa. Wpiywy i wydatki budietu pahstwa. Polityka fiskalna. Podatki i ich rodzaje. Pieniqdz i system bankowy. Polityka pienieino- kredytowa. Bilans ptatniczy kraju i jego struktura.

Cwiczenia: Analizowanie dochodow pafrstwa na podstawie ustawy budietowej. . Okreslanie wielkosci zapotrzebowania na dobra publiczne i prywatne. OkreSlanie ir6det finansowania deficytu budtetowego palistwa. OkreSlanie przyczyn powstawania dtugu publicznego. Analizowanie zaletnoSci stanu gospodarki od skutecznosci polityki fiskalnej. . Porownywanie stawek podatk6w bezposrednich i posrednich w Polsce i Unii Europejskiej. Porownywanie sily nabywczej pieniadza w Polsce i Unii Europejskiej. Okreslanie kompetencji banku centralnego i bankow komercyjnych. Analizowanie wplywu zmian poziomu stop kredytowych na rozwoj dzialalnosci gospodarczej w kraju. OkreSlanie wplywu polityki fiskalnej na polityke kredytowq. Porownywanie struktury geograficznej i towarowej handlu zagranicznego.

9. Gospodarka swiatowa Gospodarka Swiatowa i rynek Swiatowy. Migdzynarodowy podzial pracy. Rynek walutowy. Migdzynarodowe instytucje finansowe. Migdzynarodowa integracja gospodarcza. Polska a Unia Europejska.

Cwiczenia: OkreSlanie podstawowych kategorii gospodarki Swiatowej i rynku Swiatowego. Analizowanie wplywu podzialu pracy na optacalnoSC wymiany miedzynarodowej. Rozpoznawanie uwarunkowah rynku walutowego. OkreSlanie wptywu dewaluacji na eksport i import w danym kraju. . OkreSlanie wielkoSci obrot6w biezqcych i kapitalowych na podstawie danych bilansu ptatniczego. OkreSlanie wptywu bilansu ptatniczego na poziom kursu walutowego. ObjaSnianie proces6w i form integracji migdzynarodowej. Analizowanie wptywu integracji gospodarczej na paristwa stabo i wysoko rozwinigte gospodarczo. Analizowanie etap6w integracji gospodarczej na przyktadzie Unii Europejskiej. Rozpoznawanie korzySci i zagrozeri wynikajqcych z integracji gospodarczej Polski z Uniq Europejskq.

10. Przedsi?blorstwo i jego otoczenie DziatalnoSC przedsigbiorstwa w gospodarce rynkowej. Klasyfikacja przedsiebiorstw wedlug form wlasnosci. Charakterystyka przedsigbiorstw panstwowych i prywatnych, spolek oraz spbtdzielni. Organy zarzqdzajqce przedsigbiorstwem i ich funkcje. lnstytucje wspolpracujqce i wspomagajqce dzialalnoSC przedsigbiorcy. Techniczne warunki wykonywania dzialalnoSci.

Cwiczenia: Porownywanie form organizacyjno-prawnych przedsigbiorstw dzialaiacvch na ~ n k u . , . . Okreslanie kompetencji organ6w zarzqdzajqcych roinymi podmiotami. ldentyfikowanie instytucji wsp6tpracujqcych i wspomagajqcych dzialalnoSC przedsiebiorstw. OkreSlanie cech wplywajqcych na zachowanie sig podmiotow na rynku. Planowanie badari rynku prowadzonych przez przedsigbiorstwo we wlasnym zakresie.

11. Organizacja i zarzqdzanie w przedsigbiorstwie Struktura organizacyjna przedsiebiorstwa. Organizacja i zarzqdzanie w przedsiebiorstwie. Zasady organizacji wplywajqce na skutecznoSC dzialania przedsigbiorstwa. Kryteria i metody oceny pracy. Gospodarowanie czasem pracy. WydajnosC pracy i sposoby jej mierzenia. Poiityka kadrowa. Stan i struktura zatrudnienia. PlynnosC kadr. Materialne warunki Srodowiska pracy. WartosC funkcji petnionych przez pracownika. Kierowanie przedsiebiorstwem.

Cwiczenia: Okresianie powiqzan i zaieinosci miqdzy komorkami organizacyjnymi przedsigbiorstwa. Okresianie zadari organow przedsigbiorstwa panstwowego i sp6lki kapitatowej. Por6wnywanie sprawnosci organizacyjnej i skutecznoSci dzialania w przedsiebiorstwach produkcyjnych i uslugowych. . Rejestrowanie zdarzeri charakteryzujqcych okreslonq metode pracy pracownika. Prowadzanie kompieksowej anaiizy przedsiebiorstwa na podstawie wynik6w badan. Rejestrowanie usprawnien i innowacji organizacyjnych w dzialalnosc~ przedsigbiorstw produkcyjnych i uslugowych. Por6wnywanie nominainego i efektywnego czasu pracy na podstawie danych.

12. Podstawy dzialalnoSci gospodarczej Doradztwo i planowanie dziatalnosci gospodarczej. Czynnosci formalne zwiqzane z podejmowaniem dzialalno&ci gospodarczej. ~adania i funkcje biznespianu. Rozliczenia przedsigbiorstwa z urzgdami i instytucjami.

Cwiczenia: Ustaianie zadari doradztwa technicznego i gospodarczego. Planowanie biznespianu dla tworzonego i j u i istniejqcego przedsiebiorstwa. Opracowywanie biznespianu przedsiebiorstwa. Zgtaszanie rozpoczpcia dzialalnosci gospodarczej w urzedzie gminy i Krajowym Rejestrze Sqdowym, urzgdzie statystycznym, urzqdzie skarbowym, ZUS-ie, banku, Panstwowej lnspekcji Pracy oraz w Stacji Sanitarno-Epidemioiogicznej. Ustalanie terminow dokonywania roziiczeri finansowych przedsigbiorstwa prowadzqcego dziatalnoSC produkcyjnq.

Pianowanie dzialalnoSci uslugowej w oparciu o przepisy ustawy o dzialalnosci gospodarczej. Wyszukiwanie firm konsultingowych dzialajqcych na rynku i ocenianie ich wiarygodnosci.

13. Majqtek przedsigbiorstwa Majqtek przedsigbiorstwa I :ego strukt~ra. Majqtek trwaly. Koszty zutycia (amortyzacja) majqtku trwalego. Majqtek obrotowy. Leasing jako forma pozyskania majqtku.

Cwiczenia: Charakteryzowanie skladnik6w majqtku trwalego i obrotowego. Obliczanie stawek amortyzacji majqtku trwatego r6tnymi metodami. Pianowanie form pozyskania kapitalu: formy leasingu i inwestycji. Dobieranie form kapitalu do rodzaju przedsiebiorstw pafistwowych, sp6ldzieini i sp6lek kapitalowych. Analizowanie form kapital6w dostgpnych na rynku. Ustaianie potrzeb kredytowych przedsigbiorstwa. . Obliczanie oprocentowania kredytu.

14. Wspolpraca przedsigbiorstwa z bankiem Zakres i formy wsp6lpracy przedsigbiorstwa z bankiem. Rachunki bankowe. Kredytowanie dzialalnosci przedsiqbiorstw. Wniosek kredytowy i umowa kredytowa.

Cwiczenia: OkreSlanie form wspMpracy z bankiem. Dobieranie rodzaju rachunku bankowego do rodzaju przedsiebiorstwa. Analizowanie zasad kredytowania dzialalnosci przedsiebiorstwa. Planowanie krajowych i zagranicznych zabezpieczen splaty kredyt6w. Badanie zdoinoSci kredytowej przedsiebiorstwa. Obliczanie i anaiizowanie miernik6w ekonomicznych w zakresie samofinansowania i motiiwoSci kredytowania. Opracowywanie wniosk6w kredytowych. Sporzadzanie korespondencji przedsiebiorstwa z bankiem.

15. Wynik finansowy przedsigbiorstwa Przychody i koszty w przedsigbiorstwie. Klasyfikacja kosztow wedtug uktadu. Kalkulacja kosztow. Zasady ustalania wyniku finansowego. Podziat zysku.

Cwiczenia: OkreSlanie elementow przychodow i kosztow przedsigbiorstwa. Okreslanie czpsci sktadowych kosztow w ukladzie rodzajowym i kaikulacyjnym. Pianowanie poziomu kosztow w przedsiqbiorstwie. Ustalanie podstawy obliczania ceny wyrobu. Planowanie obnitania koszt6w wtasnych w przedsiebiorstwie Ustalanie wyniku finansowego brutto, wyniku na dziatalnosci operacyjnej, wyniku na operacjach f~nansowych i nadzwyczajnych. Analizowanie rentownosci przedsigbiorstwa na podstawie wskainika rentownosci, stopy zysku, przecietnej mariy, poziomu kosztow. Dokonywanie podz~alu zysku w sp&kach. Rozliczanie przedsiqbiorstwa z wtascicielem, pracownikami, odbiorcami oraz instytucjami finansowymi (urzqd skarbowy, ZUS, bank). Dokonywanie rozliczeli miedzynarodowych w roinych formach.

16.Obr6t papierami wartosciowymi Rynek papierow warto8ciowych. Akcje: rodzaje, zasady emisji i zbywania. Pojecie i znaczenie obligacji. Rodzaje i funkcje weksla. Zasady obrotu czekami.

Cwiczenia: . OkreSlanie warunkow uczestnictwa na gieidzie. OkreSlanie uprawnien os6b stosunku wekslowego. Wypelnianie blankietow weksli i czek6w. OkreSlanie zasad zbywania weksli i czek6w.

17. Marketing w dziatalnosci przedsigbiorstwa Zadania i cele marketingu. lnstrumenty marketingowego oddzialywania przedsigbiorstwa na rynek. Krzywa iycia produktu. Rodzaje kanatow dystrybucji towarow. Zadania, Srodki i formy reklamy. Podstawowe narzedzia promocji produktu.

Cwiczenia: Rozrotnianie podmiotow marketingu i okreslanie ich zachowan marketingowych.

Okreslanie zasad marketingu w procesie zarzqdzania przedsigbiorstwem. Okreslanie instrumentow marketingu: produktu, ceny, dystrybucji, promocji. OkreSlanie dtugosci tycia produktow roinych artykutow tmalego uiytku. Okreslanie kanatdw przeptywu artykutbw spoiywczych na rynku. Planowanie decyzji marketingowych w przedsiebiorstwie. Planowanie efektywnych strategii marketingowych. Planowanie poprawy efektow dziatalnosci przedsiebiorstwa na rynku poprzez dobieranie Srodkow i form reklamy oraz elementow promocji produktow.

~rodk i dydaktyczne Wzory dokumentow do podjecia dziatalnosci gospodarczej. Druki dokumentow. Statuty przedsiebiorstw. Schematy organizacyjne zaktadbw uslugowego i produkcyjnego. Regulaminy i zarzqdzenia obowiqzujqce w przedsiebiorstwie. Roczniki statystyczne. Poradniki. lnstrukcje bezpieczeristwa i higieny pracy. Schematy organizacyjne przedsigbiorstw i gield. Tabele kursow walut. Foliogramy i plansze dotyczqce struktury przedsiebiorstwa. Filmy dydaktyczne dotyczqce funkcjonowania przedsiebiorstwa, negocjacji biznesowych. Teksty przewodnie i instrukcje do cwiczeri.

Uwagi o realizacji Program nauczania przedmiotu Ekonomika pizedsiqbiorsfw obejmuje

tresci dotyczqce: efektywnosci gospodarowania przedsigbiorstw o r6inych formach organizacyjno-prawnych, w warunkach gospodarki rynkowej.

Program nalety realizowac w korelacji z innymi przedmiotami, przede wszystkim nalezy wykorzystac umiejetnosci uczniow z zakresu prawa gospodarczego, prawa pracy i finansow publ~cznych.

Podczas jego realizacji nalety zwr6ciC szczegolnq uwage na: dziatalnoSC ~ O S D O ~ ~ ~ C Z ~ czlowieka na ~rzestrzeni wiekbw, warunki podejmowank dzialalnoS'ci gospodarczej, ;asady podejmowania decyzji przez podmioty gospodarcze oraz wspotpracg przedsiebiorstwa z bankiem, a takte na stosowanie zasad marketingu w zarzqdzaniu

przedsiebiorstwem, interpretacjg miernikow dzialalnosci paristwa i korzySci wynikajqce z funkcjonowania rynku miqdzynarodowego.

Osiqgniecie zaplanowanych celow ksztalcenia umoiliwi stosowanie podajqcych i aktywizujqcych metod nauczania, takich jak: wyktad konwersatoryjny oraz informacyjny, dyskusja dydaktyczna, metoda przewodniego tekstu, metoda przypadku, metoda projektow, metody symulacyjne i decyzyjne gry dydaktyczne, pokaz z opisem i Cwiczenia.

Podczas zajgC naleiy tworzyc warunki. sprzyjajqce tw6rczej aktywnosci ucznibw, rozwojowi zainteresowari ekonomicznych, korzystaniu z roinych zr6det informacji. Podczas wykonywania Cwiczeh uczniowie, powinni analizowat roine problemy z iycia gospodarczego, korzystajqc z opisu rzeczywistych sytuacji.

Stosowanie metody projektow w procesie nauczania-uczenia sig przyblity uczniom rzeczywistoSC gospodarczq, Tematy projektbw mogq dotyczyt gromadzenia autentycznych dokumentow do zarejestrowania dziatalnosci gospodarczej i opracowania planu dzialalnosci firmy o okreslonej strukturze. Projekty mogq by6 opracowywane przez uczni6w indywidualnie lub w matych zespolach.

Program nauczania nalety realizowat w pracowni prawa i ekonomii w grupie do 15 ucznibw. Podczas wykonywania Cwiczen uczniowie powinni pracowac w zespotach kilkuosobowych, w zaleinosci od rodzaju wykonywanego zadania.

Cwiczenia zamieszczone w programie stanowiq propozycje do wykorzystania, nauczyciel powinien rdwniet zaplanowac wlasne Cwiczenia o zrbtnicowanym stopniu trudnosci, dostosowujqc ich zakres i poziom do potrzeb edukacyjnych uczniow.

Podczas zajgc nalety zastosowat srodki dydaktyczne wplywajqce na efektywnost nauczania, takie jak: film dydaktyczny, foliogramy oraz specjalistyczne programy komputerowe do symulacji dziatalno6ci przedsigbiorstwa na rynku lub do analiz ekonomicznych.

Zaleca sig nawiqzanie wspbtpracy szkoly ze Srodowiskiem gospodarczym w celu poznania rzeczywistych warunkow pracy w zawodzie oraz zbadania moiliwoSci zatrudnienia absolwentow szkoly.

Wskazane jest zorganizowanie wycieczki dydaktycznej na Gieide papierow WartoSciowych, kt6rej efektem mote by6 zainteresowanie uczni6winwestowaniemna gieldzie.

Proponuje sie nastqpujqcy podzial godzin na realizacje dziatow tematycznych:

ILP. I Dzialy tematyczne I Orientacyjna 1 1. 2. 3. 4. 5.

Podana w tabeli liczba godzin na realizacje poszczeg6lnych dziatow ma charakter orientacyjny. Nauczyciel moie wprowadzic zmiany, w zaletnokci potrzeb edukacyjnych.

. . igispodarczych

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiqgniqc edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiqgniee ucznidw naleiy prowadzib systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriow.

Kryteria oceniania powinny uwzgledniae poziom wiadomosci oraz zakres opanowania przez uczniow umiejetnosci zawartych w szczegotowych celach ksztatcenia.

W procesie oceniana naleiy uwzglgdnib umiejqtnosci. - postugiwania sie pojpciarni ekonornicznymi, - stosowania podstawowych wzorow i praw ekonomicznych, - dokonywanla obliczeri ekonomicznych, - wypetniania dokumentow, - planowania i prowadzenia przedsigwzigC marketingowych.

Ocena osimniqC uczni6w powinna by6 dokonywana na podstawie: - testow osi@gniec szkolnych,

Podstawowe pojecia ekonomiczne Modele i systemy gospodarki Struktury rynku-i ich uwarunkowania Mechanizm rynkowy Wvborv i zachowania DOdStaWOWVCh oodmiot6w

10

liczba godzin 8 6 6 8

6. / Mierzenie rezultat6w aktywnosci gospodarczei I

- sprawdzian6w ustnych i pisemnych, - obsetwacji pracy ucznibw podczas wykonywania cwiczen, - opracowanych projekt6w.

Podczas obserwacii pracy uczni6w naieiv zwracac uwage na: - - - umiej@noSC korzystania 2 r6tnych ir6deljnformacji, - umiejetnoSC obliuania i interpretacji miernik6w ekonomicznych

race- projektowe powinny by6 -0ceniane na etapie planowania, realizacji i prezentacji.

W ocenie koncowej naieiy uwzglqdni6 wyniki wszystkich stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osiagniqC uczni6w.

Literatura Begg D.: Ekonomia. PWE, Warszawa 2000 Debski S.: Ekonomika i organizacja przedsiqbiorstw. Podrqcznik i cwiczenia. WSiP, Warszawa 2001 Dynia E.: integracja europejska - zarys problem6w. Warszawa 2003 Nasilowski M.: System rynkowy - Podstawy mikro- i makroekonomii. Wydawnictwo KeyTex, Warszawa 2001 Praca zbiorowa pod redakcjq A. Budnikowskiego i E. Kaweckiej- Wyrzykowskiej: Mi~dzynarodowe stosunki gospodarcze. PWE, Warszawa 7001 Praca zbiorowa pod redakcjq A. Geske Dijkstra: Ekonomia i plet - pozycja zawodowa kobiet w Unii Europejskiej. Gdanskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdalisk 2002 Praca zbiorowa pod redakcjq R. Milewskiego: Podstawy ekonomii. PWN, Warszawa 1999 Praca zbiorowa pod redakcjq A. Weife: Metody iloSciowe w naukach ekonomicznych. SGH, Warszawa 2002 WiSniewski A,: Marketing. WSiP, Warszawa 2001

Wykaz literatury nalezy aktualizowa6 w miare ukazywania si? nowych pozycji wydawniczych.

ZARYS STATYSTYKI

Szczeg6lowe cele ksztalcenia W wyniku procesu ksztalcenia uczen (sluchacz) powinien umieC: - skorzystac ze zr6dei statystycznych i ocenic ich wiarygodnost, - wyjaSniC role statystyki w procesie podejmowania decyzji, - okreSliC zadania i strukture organ6w statystycznych, - posluiyC sie podstawowymi pojeciami statystycznymi, sklasyfikowaC

cechy statystyczne, - dobraC jednostki do pr6by statystycznej, - wybraC metode badania statystycznego w typowej sytuacji, - okreSliC istote szacunku statystycznego, - ocenic blgdy wystepujqce w materiale statystycznym, - opracowak materiat statystyczny wedlug roinych kryteriow, - zaprezentowat material statystyczny w postaci szeregdw

statystycznych, tablic statystycznych i wykres6w statystycznych, - posluiyc sie podstawowymi miernikami statystycznymi: wskaznikami

natetenia i wskaznikami struktury oraz wskainikiem por6wnywalnoSci struktur,

- obliczye udziaty procentowe i punkty procentowe na podstawie materialu statystycznego,

- obliczye i zinterpretowac miary pototenia: Sredniq arytmetyczn% dominant?, median? oraz pozostale kwafiyie, kwintyle, decyle i percentyle,

- obliczye i zinterpretowac miary zr6tnicowania: rozstgp, odchylenie przecigtne i standardowe oraz typowy obszar zmiennosci i wspolczynnik zmiennoSci,

- obliczyt i zinterpretowac miary asymetrii, - obliczyt i zinterpretowat miary dynamiki: przyrosty i indeksy proste

oraz agregatowe wedlug rotnych formul, - obliczyt i zinterpretowac miary sily zwiqzku dwoch cech: wspolczynnik

korelacji i korelacji rang, - ustali6 zwiqzki miedzy dwoma zjawiskami statystycznymi, - sprawdzic wyniki badah za pomocq narzedzi statystycznych, - opracowak baze danych i zestawiC dane statystyczne do analiz

i sprawozdah statystycznych.

Material. nauczania

1. WiadomoSci wstgpne Historia statystyki. Przedmiot, rola i zadania statystyki. Stuiby statystyki publicznej. Podstawowe pojgcia statystyczne (zbiorowoBC statystyczna, jednostka statystyczna, cechy statystyczne). ir6dla wiedzy statystycznej. Ewidencje i klasyfikacje opracowywane przez organy statystyki publicznej na rzecz przedsipbiorstw. Obowiqzki przedsigbiorstw zwiqzane ze statystykq publicznq, Praca z rocznikiem statystycznym

Cwiczenia: Pozyskiwanie danych z roinych irodet statystycznych. Rozrbinianie cech statystycznych na podstawie opisu przypadk6w. Planowanie doboru danych do proby statystycznej zgodnie z ustalonymi kryteriami.

2. Organizacja badania statystycznego Pojecie badania statystycznego. Rodzaje badali. Metody, techniki i rodzaje badah. Procedura badania statystycznego. Techniki losowah jednostek do prbby. Sposoby zbierania informacji (ankiety i ich budowa). Blgdy w materiale statystycznym. Formularze statystyczne. Etapy . badania statystycznego. Wybor przedmiotu badania statystycznego. Zasady przygotowywania materialu statystycznego do gromadzenia.

Cwiczenia: Porownywanie typ6w i rodzajow badali statystycznych.

r Analizowanie wynikow badania pelnego i czesciowego. Dobieranie jednostek do pr6by statystycznej zgodnie z zasadami. Obrazowanie przyktadami szacunk6w statystycznych.

s -Dobieranie metod i technik do realizacji badania. Analizowanie etapdw procedury badania statystycznego. Wykrywanie blqdow w zgromadzonym materiale statystycznym. Weryfikowanie zgromadzonego do badania materialu. Wypelnianie formularzy zgodnie z instrukcjami statystycznymi. Ustalenie elementow badania statystycznego. Dobieranie jednostek statystycznych do badania statystycznego. Przygotowywanie ankiet do gromadzenia materialu statystycznego Organizowanie badania dla wybranej zbiorowoSci statystycznej.

3. Obsenrvacja statystyczna i opracowywanie materiatu statystycznego

Zasady gromadzenia materiatu statystycznego. Kontrola zebranych danych. Porzqdkowanie danych. Grupowanie danych. Zliczanie danych. Poziom doktadnosci wynik6w badania statystycznego.

Cwiczenia: Gromadzenie materialu statystycznego zgodnie z ustalonymi kryteriami. Sprawdzanie zgromadzonego materiatu statystycznego pod wzgladem merytorycznym. Porzqdkowanie zgromadzonego materiatu statystycznego wedtug okreslonych kryteribw. Tworzenie wzglqdnie jednorodnych grup jednostek odpowiadajqcych wyroznionym wariantom cech zbiorowoSci. . Sporzqdzanie wykazow klasyfikacyjnych na podstawie zgromadzonych danych statystycznych. Dobieranie iloSci jednostek zbiorowosci przypisanych do poszczegolnych wariantdw cech. Zliczanie danych na uproszczonych przykiadach metodami: kreskowq, bezpohredniq, kartkowq oraz komputerowo. Ustalanie poziomu doktadnoSci wynikow badari na wybranych przyktadach.

4. Formy prezentacji danych statystycznych Prezentacja tabelaryczna, graficzna i mieszana. Szeregi statystyczne - rodzaje i budowa. Tablice statystyczne - rodzaje i budowa. Metody graficznej prezentacji danych. Wykresy statystyczne - rodzaje i budowa. Mieszane metody prezentacji danych. Maty Rocznik Statystyczny jako powszechne ir6dio przetworzonych danych statystycznych.

Cwiczenia: Budowanie szeregow statystycznych (indywidualny szereg wartoSci cechy, szereg jakosciowy, szereg punktowy i rozdzielczy przedzialowy) i prostych tablic statystycznych. Konstruowan~e ztotonych tablic statystycznych. Sporzqdzanie metodq liniowq i powierzchniowq, obrazkowq i ilosciowq oraz wiedenskq wykresciw obrazujqcych badane lub zaobsetwowane zjawiska. Porownywanie struktury i r6tnic w IiczebnoSci zbiorowoSci badanych przypadkow przy pomocy odpowiednich wykresow.

Sporzqdzanie wykres6w statystycznych z wykorzystaniem wlasciwej skali. lnterpretowanie informacji zamieszczonych w rotnych frodlach statystycznych.

5. Analiza danych statystycznych Podstawy analizy statystycznej. Jednostki wykorzystywane w analizie bezwzglgdnej i wzglgdnej. Analiza natgtenia. Analiza struktury przy pomocy miar klasycznych i pozycyjnych. Analiza dyspersji przy pomocy miar klasycznych i pozycyjnych. Analiza asymetrii. Kompleksowa analiza danych. Analiza korelacji. Analiza dynamiki. interpretacja obliczanych miernik6w stosowanych do analizy.

Cwiczenia: Analizowanie badanych zbiorowoSci przy pomocy miar bezwzgigdnych i wzglgdnych. Obliczanie interpoiacyjnie wskainikow i wspolczynnikow statystycznych. lnterpretowanie miernik6w statystycznych. Analizowanie przecigtnego poziomu zjawiska przy pomocy sredniej arytmetycznej, Sredniej geometrycznej, dominanty i kwartyli (kwartyl dolny, mediana, kwattyl gorny). Analizowanie zroinicowania wynagrodzen za pomocq odchylenia przecietnego i standardowego, odchylenia Cwiartkowego oraz wsp6lczynnika zmiennoSci. Wyznaczanie obszaru zmiennosci na wykresie. Analizowanie asymetrii za pomocq miar klasycznych opartych na momencie trzecim centralnym, miar mieszanych oraz wspolczynnika asymetrii. Prezentowanie asymetrycznego rozkiadu cechy na wykresie. Dokonywanie kompleksowej analizy badanej zbiorowoSci. Porownywanie takich samych i innych cech tej samej zbiorowosci lub r6tnych zbiorowoSci. Sprawdzanie zwiqzku migdzy dwiema cechami przy pomocy miar korelacji: wskaznikdw i wspolczynnik6w korelacji rang. Charakteryzowanie zmian zachodzqcych w czasie przy pomocy: przyrostow absolutnych i wzglgdnych, indeks6w indywidualnych o podstawie staiej i zmiennej, indeksow agregatowych wedlug formuly Laspeyresa, Paaschego i Fischera. Porownywanie zmian dotyczqcych prostych zjawisk w czasie. Analizowanie zmian dotyczqcych zlotonych zjawisk w czasie. Przeksztalcanie i zamiana indeks6w o rotnych podstawach.

Objasnianie zmian w czasie na podstawie wykresow

6. Wnioskowanie statystyczne Metody wnioskowania statystycznego. Estymacja. Weryfikacja hipotez

ewiczenia: . Wnioskowanie o cechach populacji na podstawie wynikow uzyskanych z proby. Szacowanie z pewnym prawdopodobietistwem parametrow populacji. Weryfikowanie przypuszczeli dotyczqcych rodzaju rozkladu bqddi parametrow populacji na podstawie wynikow uzyskanych z proby. Sprawdzanie zalozeti dotyczqcych rozkladu populacji na podstawie pr6by.

~ r o d k i dydaktyczne Ustawa o statystyce publicznej z 29 czerwca 1995 roku (Dz.U. 1995 nr 88 poz. 439, tekst ujednolicony). Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej. Przykladowe druki statystyczne. Przyktadowe makiety tablic i wykresow. Przykladowe zastosowania wykresow. Foliogramy, fazogramy dotyczqce miar statystycznych. Srodki techniczne sluiqce prezentacji fazo- i foliogramow oraz filmow. Kalkulatory. lnterpretacje rniernikow statystycznycn w literatme i prasie. Kornputerowy program statystyczny STATISTICA, SPSS

Uwagi o realizacji Celem realizacji programu nauczania przedmiotu Statystyka jest

ksztaltowanie umiejqtnohci w zakresie: organizowania badari statystycznych, doboru metod i technik do badania, gromadzenia materialu statystycznego i opracowywania wynikow oraz prezentacji i analizy danych statystycznych.

Przedmiot Statystyka pelni istotnq role w przygotowaniu zawodowym technika administracji, . dlatego program powinien . bye realizowany w korelacji z innymi przedmiotami, a nabyte przez uczniow umiejetnosci powinny bye wykorzystywane na zajeciach edukacyjnych z roinych przedmiotow zawodowych.

W procesie nauczania nalezy ksztaltowaC u uczni6w cechy osobowoSci przydatne w zawodzie, takie jak: systematycznosc, dokladnost, obiektywizm, dociekliwost i spostrzegawczosC.

Podczas realizacji programu szczegolnq uwagg naleiy zwrocic na najwazniejsze i najtrudniejsze elementy programu stanowiqce bariere w przyswajaniu wiedzy. Najwigkszq trudnosC moZe sprawic uczniom interpretacja obliczanych miar statystycznych: miernikbw, wskafnikow i wspotczynnik6w.

Osiqgnigcie zatozonych celow ksztalcenia umozliwi stosowanie aktywizujqcych metod nauczania, takich jak: dyskusja dydaktyczna, metoda sytuacyjna, inscenizacji, metoda przypadk6w oraz Cwiczenia.

Zajecia edukacyjne powinny odbywac sig w pracowni komputerowej lub pracowni prawno-ekonomicznej, wyposatonej w roczniki statystyczne, encyklopedie, stowniki i r6ine opracowania statystyczne oraz specjalistyczne programy komputerowe i Internet.

ewiczenia powinny byC prowadzone w grupach nie przekraczajqcych 15 osob, a niektore zadania powinny by6 wykonywane w 2-3 osobowych zespotach iub indywidualnie, w czasie umozliwiajqcym kazdemu uczniowi nabycie zaplanowanych w programie umiejgtno8ci. Podczas wykonywania Cwiczen nauczyciel powinien obsenvowaC prace katdego ucznia, zwracaC uwagg na starannosc i doktadnoSC wykonania Cwiczeri, stwarzac moiliwoSC wielokrotnego powtarzania trudnych elementow lub catego zadania.

Realizujqc program nauczania nauczyciel powinien zapianowaC wycieczkg do urzgdu statystycznego bqdi innej placowki zajmujqcej sie klasyfikacja gromadzeniem i opracowywaniem danych statystycznych, a takte ich prezentacjq,

Proponuje sig nastgpujqcy podziat godzin na realizacje dziatow tematycznych:

I Razem I 64 I

LP.

1. 2.

4. 5. 6.

Podana w tabeii liczba godzin na realizacjg poszczeg6lnych dziatow ma charakter orientacyjny. Nauczyciel moze wprowadzic zmiany, w zaletnosci od potrzeb edukacyjnych.

Dzialy tematyczne

WiadomoSci wstepne Organizacja badania statystycznego Obselwacia statvstvczna i oDracowanie materialu . . statystycznego Formy prezentacj~ danych statystycznych Anaiiza danych statystycznych Wn~oskowanie statystyczne

Orientacyjna iiczba godzin

4 6

12 10 28

4

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiqgni~k edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osis\gnigd uczni6w naleiy prowadzid systematycznie, na podstawie ustalonych kryteri6w.

Kryteria oceniania powinny uwzgledniac poziom wiadomoSci oraz zakres opanowania przez ucznibw umiejetnoSci zawartych w szczegoiowych celach ksztatcenia.

Ocena osislgnieb uczni6w powinna byd dokonywana na podstawie: - sprawdzianow ustnych i pisemnych, - testow osiqnigd szkolnych, - obse~lacji czynnoSci ucznia podczas wykonywania dwiczen

Podczas oceniania osianigd uczniow naleiy zwracaC uwage na: - posiugiwanie siq terminologiq statystycznq, - dob6r zr6det pozyskiwania danych, - graficznq prezentacje danych, - dokladnoSd obliczania miar statystycznych, - wtasciwq interpretacje miernikbw, - kompleksowq analize danych.

W ocenie kolicowej osiqgniqd uczniow nalety uwzglgdnid wyniki wszystkich metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela oraz samoocene dokonanq przez ucznia.

Literatura Bqk I.: Statystyka w zadaniach, Cz. 1. Statystyka opisowa. WNT, Warszawa 2002 G6rniak J., Wachnicki J.: Pierwsze kroki w analizie danych. SPSS, Warszawa 2006 Gronek T.: Statystyka na co dzieh. Zbibr zadan dla szkot ponadgimnazjalnych. PWN, Warszawa 2003 Jodkowska A,: Statystyka tatwa i przyjemna. Studio Vacat. Warszawa 2002 Komosa A,, Musiaikiewicz J.: Statystyka. Ekonomik, Warszawa 2006 Maksimowicz-Ajchel A,: Funkcjonowanie przedsiqbiorstw. Wybrane zagadnienia statystyczne. Podrqcznik dla liceum. WSiP, Warszawa 2004 Michalski T.: Statystyka. WSiP, Warszawa 2004 Pusz P., Zareba L.: Elementy statystyki. Wydawnictwo Fosze, Warszawa 2006 Praca zbiorowa pod redakcjq Welfe A,: Metody iloSciowe w naukach ekonomicznych. SGH, Warszawa 2002. Roczniki statystyczne. Bietqca prasa. Wykaz literatury nalezy aktualizowa6 w miare ukazywania sig nowych pozycji wydawniczych.

Szczego(.owe cele ksztatcenia W wyniku procesu ksztalcenia uczeli (sluchacz) powinien umiec: - okreSliC nadrzgdne zasady rachunkowosci, - sklasyfikowaC majqtek przedsigbiorstw, - okreSliC koszty i przychody w przedsigbiorstwie, - zastosowak techniki rachunkowosci i wykorzystywae urzqdzenia

ksiggowe, - sporzqdzi6 bilans ksiggowy, - sporzqdzie i skontrolowac dokumenty ksiggowe, jak: Kw, Kp, Pk, lista

plac, faktura, rachunek uproszczony, - otworzye konta ksiggowe, - zaewidencjonowab operacje gospodarcze na kontach ksiggowych, - zamknqb konta ksiggowe, - sporzqdzii: zestawienie obrotow i sald, - zadekretowat abkumenty ksiggowe, - ustalic wynik finansowy, - sporzqdziC bilans zamknigcia, - sporzqdziC deklaracje podatkowe: CIT, PIT, VAT 7, - sporzqdzit sprawozdania finansowe F-01, F-02, - okresliC system finansowy przedsigbiorstwa na podstawie

prowadzonej rachunkowosci, - okreSliC fr6dla finansowania przedsigbiorstwa, - sklasyfikowaC kredyty i okreSliC tryb ich pozyskiwania, - sporzqdzic wnioski kredytowe, - dokonat analizy projektow um6w kredytowych. - sklasyfikowac papiery wartosciowe pod wzglgdem rodzaju aktywow, - okrehliC koszty uzyskania przychod6w, - przygotowae kalkulacjg kosztbw, - ustali6 strukturg kosztow i obliczyt wielkoS6 kosztbw, - sporzqdzil. listg ptac, - wypelnit deklaracje ZUS, - zaewidencjonowae i roiliczyC koszty, - okreSliC tryb i zakres prowadzenia inwentaryzacji, - sporzqdzit spis z natury skladnikow majqtku, - obliczyC r6znice inwentaryzacyjne i zaewidencjonowae je, - okreSliC zasady wyceny majqtku i kapitalu, - okresliC rolg analizy ekonomicznej w organizacji przedsigbiorstwa, - dobrac materiaiy fr6dlowe do analizy, - przygotowac dane do analizy, zaprezentowaC wyniki analizy

ekonomicznej,

- oszacowaC wielkosci na podstawie opracowanej analizy, - wyjaSniC podstawowe kategorie klasyfikacji budietowej, - rozr6zniC elementy budietu, - przygotowaC preliminarz budietowy, - sporzqdzik sprawozdania finansowe typowe dla jednostki budzetowej, - okre6liC wynik finansowy zaktadu budietowego i gospodarstwa

pomocniczego, - ustaliC wielkoSC funduszy i rezerw w jednostkach budietowych, - okreSliC tryb i zakres kontroli gospodarki budtetowej.

Material nauczania

1. Podstawy rachunkowosci Zadania i nadrzedne zasady rachunkowosci. Klasyfikacja oraz charakterystyka majqtku jednostek gospodarczych. Zobowiqzania podatkowe jednostek gospodarczych. Klasyfikacja i dokumentowanie operacji gospodarczych. Formy i techniki rachunkowosci. Urzqdzenia ksiegowe wykorzystywane w rachunkowosci.

Cwiczenia: OkreSlanie obowiqzkbw jednostek gospodarczych w zakresie prowadzenia rachunkowosci na podstawie ustawy i przepisow wykonawczych. Charakteryzowanie skladnik6w majqtku w jednostkach gospodarczych: handlowych, produkcyjnych i ustugowych. . Konstruowanie zaktadowego planu kont. . Analizowanie obiegu dokumentow ksiegowych

2. Ewidencja operacji gospodarczych Pojecie, rodzaje i budowa bilansu ksiggowego. Otwieranie kont bilansowych. Skladniki majqtku trwalego jednostki gospodarczej oraz ich ewidencja. Opis i ewidencja skladnikow majqtku obrotowego. Kapitaly (fundusze) wtasne jednostki gospodarczej i ich ewidencja. Kapitaiy (funduszy) obce jednostki gospodarczej i ich ewidencja. Konta wynikowe. Zamykanie kont bilansowych, zestawianie obrotbw i sald. Sporzqdzanie bilansu eamknigcia. Cwiczenia:

Konstruowanie bilansu otwarcia jednostki gospodarczej. Otwieranie kont bilansowych na podstawie bilansu otwarcia w okreslonej jednostce gospodarczej. Sporzqdzanie dokumentacji dotyczqcej Srodkbw trwalych (Fa, OT). Ewidencjonowanie stanu i ruchu Srodk6w twalych zgodnie ze sporzqdzonq i otrzymanq dokumentacjq

Ewidencjonowanie stanu i ruchu pozostalych skladnik6w majqtku tiwalego jednostki gospodarczej. Sporzqdzanie, kontrolowanie i dekretowanie dokument6w dotyczqcych obrotu pieniginego (Kp, Kw, Pp itp.). Ewidencjonowanie dokument6w obrotu pieniginego (Kp, Kw, Rk, Pp, Wb itp.). Sporzqdzanie,kontrolowanie i dekretowanie dokument6w dotyczqcych obrotu towarowego (Fa, Vat, rachunek uproszczony, Pz, Wz itp). Ewidencjonowanie dokument6w obrotu towarowego. Ustaienie wyniku finansowego. Zamykanie kont, sporzqdzanie zestawienia obrot6w i sald. Sporzqdzanie bilansu zamknigcia.

3. Gospodarka finansowa przedsigbiorstwa System finansowy palistwa, jego ogniwa i wzajemne relacje. System finansowy przedsigbiorstwa. Reguly tworzenia i podzialu wyniku finansowego. h d l a finansowania przedsigbiorstwa. Kredyty i ich klasyfikacja. Warunki pozyskania kredytu i ryzyko z tym zwiqzane. Klasyfikacja papier6w wartosciowych wykorzystywanych w finansowaniu dziatalnosci. Rozliczenia fiskalne.

Cwiczenia: Sporzqdzanie schematu organizacji aparatu finansowego pahstwa. Sporzqdzanie schematu tworzenia wyniku finansowego w r6inych podmiotach gospodarczych. Przygotowywanie schemat6w podzialu wyniku finansowego w r6inych przedsigbiorstwach. Ustalanie opiacalnosci zaciqgnigtego kredytu. Sporzqdzanie i sprawdzanie wniosku kredytowego. Analizowanie projektu umowy kredytowej. Wypetnianie deklaracji podatkowych.

4. Koszty przedsigbiorstwa Pojgcie i klasyfikacja koszt6w wedtug uklad6w. Koszty uzyskania przychod6w. Kalkulacja koszt6w. Rozliczanie koszt6w.

Cwiczenia: Roinicowanie rodzaj6w koszt6w. Wyrdtnianie koszt6w uzyskania przychoddw Sporzqdzanie kalkulacji wstgpnej koszt6w. Sporzqdzanie kalkulacji wynikowej kosztow. . Rozliczanie kosztbw.

5. lnwentaryzacja i wycena skladnikow majqtku przedsiqbiorstwa Zasady, rodzaje i istota inwentaryzacji skladnikow majqtku. Procedura inwentaryzacji. R6tnice inwentaryzacyjne i ich rozliczanie. lstota i zasady wyceny bilansowej. Zasady wyceny majqtku i kapital6w jednostki gospodarczej.

Cwiczenia: Sporzqdzanie spisu z natury skiadnikow majqtku przedsiebiorstwa. Obliczanie r6inic inwentaryzacyjnych. Planowanie czynnoSci zwiqzanych z rozliczaniem inwentaryzacji. . OkreSlanie zasad wyceny skladnik6w majqtku.

6. Analiza ekonomiczna w przedsigbiorstwie Analiza ekonomiczna w zarzqdzaniu jednostkq gospodarczq. Zakres analizy i diagnostyki ekonomicznej. Zasada kompleksowoSci w diagnostyce ekonomicznej. Materialy zrodtowe wykorzystywane w analizie. Sposoby analizy wynikdw finansowych. Planowanie i prognozowanie finansowe. Ksztaitowanie struktury majqtkowej i kapitalowej. Mierniki wykorzystywane w ocenie sytuacji ekonomiczno- finansowej i prognozach rozwojowych przedsiebiorstwa.

cwiczenia: Okreslanie podstawowych obszar6w anaiizy i diagnostyki ekonomicznej.

s Dobieranie materialow frodlowych niezbednych do analizy ekonomicznej. Charakteryzowanie metod analizy finansowej. Charakteryzowanie wskainikow bqdqcych podstawq oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej przedsiebiorstwa. . Dokonywanie oceny szans rozwojowych przedsiqbiorstwa. . Ocenianie dzialainoSci przedsigbiorstwa na podstawie sprawozdah i wskainikow finansowych.

7. Obszary analizy ekonomicznej w przedsigbiorstwie Analiza i ocena ekonomiczno-finansowa przedsiqwzigt inwestycyjnych w gospodarce rynkowej. SprawozdawczoSC budietowa. Analiza zamowieri publicznych. Analiza lnwestycji komunalnych. Analiza warunk6w zewnetrznych dziatalno8ci przedsiebiorstwa. Analiza techniczno-ekonomiczna w przedsiebiorstwie.

cwiczenia: Badanie preliminarza budzetowego. Analizowanie bilansu przedsiebiorstwa

Okreslanie warunkow zamowieri pubiicznych. Charakteryzowanie inwestycji komunalnych. . Dobieranie i interpretowanie wskafnik6w wykorzystywanych w analizie ekonomicznej.

8. RachunkowosC jednostek budietowych i zakladow budietowych Zasady gospodarki budietowej i pozabudietowej. Zasady gospodarki finansowej jednostek budtetowych. Klasyfikacja budtetowa.

Cwiczenia: . Analizowanie regul rzqdzqcych gospodarkq budtetowq i pozabudietowq, OkreSlanie regut rzqdzqcych gospodarkq finansowq jednostek budtetowych.

9. Rejestracja dochodow i wydatkow budietowych Gospodarowanie majqtkiem trwalym w jednostkach budietowych i pozabudtetowych. Organizacja i zadania rachunkowoSci budietowej. Ewidencja i dokumentacja dochod6w budtetowych. Ewidencja i dokumentacja wydatk6w budtetowych. Rozliczanie wyniku finansowego w zakladach budtetowych i gospodarstwach pomocniczych. Ewidencjonowanie funduszy i rezerw w jednostkach budietowych. SprawozdawczoSC finansowa w zakresie dochodow i wydatkow. Rozliczanie wyniku finansowego z tytutu prowadzonej dzialalnosc~ gospodarczej przez zaklady i gospodarstwa pomocnicze. RachunkowoSC budietu panstwa i samorzqd6w terytorialnych. Kontrola gospodarki budtetowej.

Cwiczenia: Okreslanie element6w majqtku trwalego w jednostkach budzetowych i pozabudietowych. Dokumentowanie i ewidencjonowanie dochodow i wydatkdw oraz funduszy i rezerw budtetowych. Analizowanie sprawozdari finansowych jednostek budzetowych. Kaikulowanie i rozliczanie wyniku finansowego z tytulu prowadzonej dziatalnoSci gospodarczej.

~ r o d k i dydaktyczne Plany kont. Opisy zasad ewidencji w gospodarstwach budietowych. Wzory dokument6w do prowadzenia dzialalnosci gospodarczej i budietowej. Wzory dokument6w kalkulacji ekonomicznej.

Druki dokumentow. Wzory kart kontowych. Handlowa ksigga przychod6w i rozchodbw. Podatkowa ksiega przychodow i rozchodow. Wzory deklaracji ZUS, podatkowych. Wzory wniosk6w kredytowych. Programy komputerowe z zakresu rachunkowo6ci. Ustawa o rachunkowoSci z dnia 29 wrzesnia 1994 roku z poiniejszymi nowelizacjami. Ustawa z dnia 15 wrzesnia 2000 roku - Kodeks sp6lek handlowych. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie dzialalnosci gospodarczej. Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 roku - Prawo zam6wieh publicznych. Ustawa z dnia 261ipca 1991 roku o podatku dochodowym od os6b fizycznych. Ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarow iuslug.

Uwagi o realizacji Realizacja programu nauczania przedmiotu RachunkowoSC

i analiza ekonomiczna ma na celu przygotowanie uczniow do obliczania, odczytywania i interpretowania wskainikow i zjawisk ekonomiczno- finansowych w przedsiebiorstwie oraz szacowania wielkosci zjawisk gospodarczych i okreSlania ich wptywu na wynik kolicowy: zysk, dochod i rentownoSC przedsigbiorstwa.

Podczas realizacji programu szczegblnq uwage nalety zwr6ciC na ksztaltowanie umiejptnosci stosowania uniwersainych zasad rachunkowoSci, korzystania ze trodel wiedzy ekonomicznej i prawnej, ewidencjonowania operacji gospodarczych w jednostkach gospodarczych i budtetowych, sporzqdzania dokumentacji ksiggowej w kazdej jednostce gospodarczej i budzetowej, dokonywania sprawozdawczoSci dla celow dokumentacji i statystyki, dokonywania odpowiednimi metodami kontroli i analizy ksiegowej oraz przeprowadzania inwentaryzacji majqtku i jej weryfikacji.

Osiqgnigcie zalotonych cel6w ksztalcenia umotliwi stosowanie podajqcych i aktywizujqcych metod nauczania, takich jak: wyklad konwersatotyjny, . dyskusja dydaktyczna, metoda przypadkow, metoda projektow oraz Cwiczenia. Dominujqcq metodq. nauczania powinny byC Cwiczenia poSwigcone sporzqdzaniu dokumentow ksiegowych oraz ich kontroli i ewidencji. Cwiczenia powinny by6 realizowane w oparciu o faktycznie obowiqzujqceceny i dokumentacje ksiggowq.

Zajecia dydaktyczne powinny byC prowadzane w pracowni prawno- ekonomicznej oraz komputerowej wyposatonej w specjalistyczne programy. komputerowe do ksiggowania. Podczas Cwiczeh uczniowie

powinni pracowat w grupach do 15 osob z podziaiem na zespoty dwuosobowe.

Proponuje sig nastgpujqcy podziata godzin na realizacje dziatow tematycznych:

I LD. I Dziahr temahrczne I Orientacvina iiczba I

Podana w tabeli liczba godzin na realizacje poszczeg6lnych dziai6w ma charakter orientacyjny Nauczyciel moie wprowadzic zmiany, w zaleinoSci od potrzeb edukacyjnych.

6. 7.

*' 9.

Propozycje rnetod sprawdzania i oceny osiqgniec edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiqjnigt uczn ih naleiy prowadzit systematycznie, na podstawie ustalonych kryteri6w.

W wyniku procesu sprawdzania i oceniania uczni6w uzyskuje sig informacje dotyczqce poziomu i zakresu opanowania umiejetnoSci okreSlonych w szczegolowych celach ksztaicenia.

Kontrola i ocena osiqgniet uczniow moie by6 dokonywana przy pomocy: - testow osiqgnigt szkoinych,

' - sprawdzianow pisemnych i ustnych, - 0bSe~acj i pracy ucznia podczas Cwiczen.

Podczas oceniania osiqgnigt uczniow nalety zwracac uwage na: - stosowanie zasad rachunkowosci, - poprawnoSt zapisow operacji gospodarczych na kontach, - umiejqtnoSt otwierania i zamykania kont, - umiejqtnoSt wypelniania dokumentow ksiegowych, - umiej$noSC sporzqdzania sprawozdan finansowych.

. . przedsiebiorshva Analiza ekonomiczna w przedsiebiorstwie Obszary analizy ekonomicznej w przedsiebiorstwie RachunkowoSC jednostek budietowych i zakladow budtetowych Rejestracja dochod6w i wydatkbw budietowych

12 20 16

10 30

Razem 160

W koncowej ocenie osiqgnigC ucznia nalety uwzglgdniC wyniki wszystkich metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela.

Literatura Borowska G.: Zasady rachunkowosci. WSiP, Warszawa 2005 Dgbski St.: Ekonomika i organizacja przedsigbiorstw. cz. I i II. WSiP, Warszawa 2005 Frymark I.: RachunkowoSC handlowa. WSiP, Warszawa 2002 Grych M.: Ogolne zasady rachunkowosci jednostek i zaktadow budtetowych - Cwiczenia. Wolters Kluwer, Warszawa 2007 Koiaczyk Z.: RachunkowoSC przedsigbiorstw - cz. I i II. eMPi2, Warszawa 2002 Kuczyriska-Cesarz A,: RachunkowoSC cz.1 Podrgcznik. Difin, Warszawa 2007 - - -

Matuszewicz J., Matuszewicz P.: RachunkowoSC od podstaw. Finans- Serwis, Warszawa 2002 Matuszewicz J., Matuszewicz P.: Zbi6r zadah do rachunkowosci, Finanse-Serwis. Niemczyk R.: RachunkowoSC matych i Srednich przedsigbiorstw. Unimex, Warszawa 2007 Potoczny K.: RachunkowoSC budtetowa. eMPi2, Warszawa 2007 Sawicki K.: Podstawy rachunkowoSci. PWE, Warszawa 2005 Winiarska K., Kaczurak-Kozak M.: RachunkowoSC budietowa. Wolters Kluwer, Warszawa 2007 Zysnarska A,: Dokumentacja zasad (polityki) rachunkowoSci w zakladach budtetowych i gospodarstwach pomocniczych jednostek budtetowych, wzorzec zarzqdzania. ODDK, Gdarisk 2006

Wykaz literatury nalety aktualizowaC w miarq ukazywania sic nowych pozycji wydawniczych.

SOCJOLOGIA I PSYCHOLOGIA SPOLECZNA

Szczeg&owe cele ksztatcenia W wyniku procesu ksztatcenia uczeri (stuchacz) powinien umiec: - postuiyt sig terminologiqz zakresu socjologii i psychologii, - okreslie przedmiot i zadania socjologii i psychologii spolecznej, - rozr6ini6 metody badawcze stosowane w socioloaii i ~sychologii, . - . . - scharakteryzowac skladniki procesu komunikacji,

-

- okreSliC wplyw komunikowania sik na jakosc relacji m'edzyludzkich, . ~ - sformutowaC roine typy komunikatow; - zinterpretowat komunikaty oficjalne, - odczytat komunikaty niewerbalne, - rozpoznae bariery w porozumiewaniu sig, - zastosowaC zasady dobrego stuchania, - wyrazic i odebra6 krytykg, - sformutowaC argumenty w dyskusji, - dobrac techniki postgpowania w czasie dyskusji stosownie do

okolicznoSci i tematu, - przedstawib elementy osobowoSci cztowieka, - okreSlic czynniki rozwoju osobowo6ci, - przewidziec zachowania jednostki na podstawie cech jej osobowosci, - rozpoznaC roine typologie osobowosci, - okreSlic potrzeby psychiczne cztowieka i wyznaczat ich hierarchig, - okreslie czynniki wptywajqce na ksztaltowanie postaw, - rozpoznae czynniki spoteczne wplywajqce na zmiang postaw, - udowodnie wptyw motywacji na ludzkie dziatanie, - rozr6iniaC typy sytuacji spotecznych wptywajqcych na procesy

psychiczne, - zdefiniowaC pojgcia: spostrzeganie, pamigt, myblenie, uczenie sig, - objasnic normatywny i informacyjny wplyw spoteczny, - przedstawit teorie i reguly wywierania wplywu na ludzi, - okreSliC rodzaje interakcji migdzyludzkich, - scharakteryzowac zachowania ulegle, agresywne i asertywne, - okreSliC swoje asertywne prawa, - zastosowa6 w kontaktach migdzyludzkich techniki asertywne, - rozr6tnie rodzaje grup spotecznych i wyjaSniC mechanizmy ich

powstawania, - zdefiniowac pojgcia: grupa spoteczna, zbiorowoSc, spoleczno8c,

spolecze~istwo, - wyjaSniC mechanizmy powstawania i przyswajania norm grupowych, - okreSliC czynniki wptywajqce na pozycje i status jednostki w grupie, - scharakteryzowat struktury istniejqce w grupach,

- uzasadnit wpiyvd rodziny na prawidlowy rozw6j jednostki, - podjqc wsp6lprace w grupie, - przedstawie style kierowania grupami, - zdefiniowac pojecia: narod, pahstwo, wtadza, nacjonalizm, partia

pohtyczna, - scharakteryzowac podstawowe konflikty wsp6lczesno~ci i okreslik ich

przyczyny, - wyjasnic przyczyny uprzedzeh i dyskryminacji, - okreSliC rolg i znaczenie spo!ecznosci lokalnych dla ksztaltowan~a

tozsamosci jednostki, - zdefiniowac konflikt i dynamike jego rozwoju, - skonstruowac na przyktadach plany kierowania typowymi konfliktami, - zidentyfikowac pokojowe metody rozwiqzywania konfliktbw, - rozpoznac typowe podstgpne taktyki w negocjacjach. - wskazac cechy dobrego negocjatora, - skonstruowac roine warianty rozwiqzywania problem6w, - udzielic wywiadu i zaprezentowac sig w wystapieniach publicznych

i w mediach, - wykorzystac w dziataniu funkcje prasy i telewizji, - zorganizowac konferencje prasow;t - zanalizowat zachowania urzgdnika wobec interesantow

i zaproponowac optymalne rozwiqzania dla obu stron, - wykazac sluiebnq role urzgdnika.

Materiak nauczania

1. Zadania socjologii i psychologii spotecznej Podstawowe pojgcia. Zadania socjologii i psychologii spolecznej. Przedmiot i metody badali stosowane w socjologii i psychologii.

2. Komunikacja spoteczna Modele i rodzaje komunikacji interpersonalnej. Warunki skutecznego porozumiewania sie. Zasady aktywnego sluchania. Komunikacja niewerbalna. Rodzaje komunikatow. Bariery w skutecznym porozumiewaniu sie. Wyraianie i odbieranie krytyki. Dyskusja jako dialog wielostronny. Rodzaje i dob6r argument6w w dyskusji. Komunikowanie sig pisemne i publiczne.

Cw~czenia: Prezentowanie rotnych kornunikat6w niewerbalnych. Forrnulowanie komunikatow: krytycznych, opiekunczych, strukturalnych i wspierajqcych w warunkach symuiowanych. Przeprowadzenie ,,eksperyrnentun kornunikacyjnego ,,plotkan. . Przekazywanie inforrnacji w kornunikacji jedno- I dwukierunkowej.

3. OsobowoSc czlowieka ZrniennoSC i staloSC - kluczowe elernenty osobowoSci czlowieka. Czynniki rozwoju osobowoSci. Typologie osobowoSci (Hipokratesa, Pawlowa, Junga, ,,Wielka Piqtka" - Costa, Mc Crow). Potrzeby psychiczne czlowieka i sposoby ich zaspokajania. Motywacja i jej wplyw na zachowanie spoleczne. KsztaRowanie i zrniana postaw.

~w~czenia Sarnookreslanie wlasnego typu osobowoSci. Przedstawienie portret6w osobowoSciowych znanych os6b i przewidywanie ich zachowania sig w rotnych sytuacjach.

4. Sytuacje spoteczne Rodzaje sytuacji spotecznych. Procesy psychiczne czlowieka. Norrnatywny i informacyjny wplyw spoleczny Teoria i reguly wywierania wptywu na ludzi. lnterakcje rnigdzyludzkie. Nagradzanie i karanie w interakcjach. Obrona przed rnanipulacjq. Zachowania asertywne.

Cwiczenia: Analizowanie wynikow rnanipulacji spolecznych dokonywanych przez uczni6w w warunkach syrnulowanych. Stosowanie r6inych technik asertywnych w zaproponowanych przez nauczyciela sytuacjach. Analizowanie wtasnych urniejgtnosci asertywnego zachowania sig i reagowania na asertywnoSC innych.

5. Mate struktury spoteczne Jednostka a spoleczehstwo. Grupy spoleczne i ich kiasyfikacja. Normy grupowe i mechanizmy ich przyswajania. Struktury grupowe. Pozycja i status jednostki w grupie. Zasady wsp6lpracy w grupach spolecznych. Kierownictwo w grupie. Wief spoleczna.

Cwiczenia Charakteryzowanie r6inych grup mlodziezowych. Przedstawianie struktur fikcyjnych grup spolecznych wskazanych przez nauczyciela.

6. Wielkie struktury spoteczne Nar6d jako zjawisko kulturowe. Paristwo i jego funkcje. Podstawy wladzy. Partie polityczne. Uprzedzenia i dyskryminacja. Samorzqd terytorialny - rola i funkcje. SpotecznoSC lokalna. lnstytucje rzqdowe i pozarzqdowe i ich rola spoleczna.

Cwiczenia: Analizowanie wynikow badali opinii pubiicznej dotyczqcych r6tnych sfer iycia spolecznego.

7. Konflikty spoleczne Przyczyny, dynamika i formy kierowania konfiiktem Pokojowe metody rozwiqzywania konflikt6w. Skutecznie negocjowanie. Zasady i strategie.

Cwiczenia Rozwiqzywanie przykladowych konfliktow r6znymi metodami (mediacje, facylitacje, arbitrat). Prowadzenie negocjacji w sprawach cen i awansu w warunkach symulowanych.

8. Kompetencje technika administracji Wywiad prasowy, telewizyjny - zasady jego udzieiania i przygotowywania. Konferencja prasowa.

Stres, jego skutki i metody radzenia sobie ze stresem Slutebna rola urzgdnika.

Cwiczenia: Opracowywanie projektu wzorca osobowego pracownika administracji.

Srodki dydaktyczne Srodki techniczne - ukazujqce rzeczywistoSC poSrednio (wzrokowe, sluchowe, wzrokowo-sluchowe, manipulacyjne) np. obrazy, nagrania, filmy, komputer. Srodki symboliczne - przedstawiajqce rzeczywistoSC za pomocq symboliki (pozycje ksiqtkowe, prasa, wydruki komputerowe, rysunki, grafy, tabele, gry, dokumenty, rzutnik pisma)

Uwagi o realizacji Program nauczania przedmiotu Socjologia i psychologia spoteczna

obejmuje treSci dotyczqce komunikacji spotecznej, osobowoSci cztowieka, proces6w psychicznych, wplywu spotecznego oraz funkcjonowania malych i wielkich grup spolecznych.

Celem realizacji programu jest ksztaltowanie umiejetnosci nawiqzywania kontaktow spotecznych, rozpoznawania r6tnic indywidualnych migdzy ludimi, rozpoznawania i rozwiqzywania konfliktow spotecznych. .radzenia sobie ze stresem, rozpoznawania sytuacji spolecznych majqcych wptyw na procesy psychiczne czjowieka i jego zachowanie oraz funkcjonowania w Srodowisku pracy.

Podczas realizacji programu nalety zwr6ciC uwage na rozwijanie zainteresowah humanistycznych oraz ksztaltowanie cech osobowosci . . szczeg6lnie przydatnych w wykonywaniu zawodu, takich jak: otwartose, wrailiwoSC, tolerancyjnosc, doktadnosc, odpowiedzialnoSC i tyczliwosC.

Osiqgnigcie ~aplanowan~ch celow uumziliwi stosowanie aktywizujqcych metod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody przypadkbw i sytuacyjnej, inscenizacji, gier dydaktycznych oraz cwiczeh.

Zajgcia powinny by6 prowadzone w atmosferze zaufania, otwartosci i partnerstwa. Uczenie sig umiejgtnoSci interpersonalnych nastepuje poprzez uczestniczenie, przetywanie i odgrywanie roznych r61 w kontaktach z innymi ludimi. Dlatego dominujqcq metodq nauczania powinny by6 Cwiczenia prowadzone w grupach do 15 os6b, z podziatem na 2-3 osobowe zespoly. Praca w malych zespolach prowadzi do wzajemnej akceptacji, empatii, redukcji uprzedzeh oraz odpowiedzialnoSci za wyniki uczenia sie.

Nauczyciei mote wykorzystac cwiczenia zawarte w programie, moze rowniet przygotowat. wlasne Cwiczenia lub zaproponowane przez uczni6w. Uczniowie powinni mieC moiliwoSC korzystania z opis6w

sytuacji opracowanych przez nauczyciela, zaczerpnigtych z literatury lub t e i z wybranyc'h fragmentow filmu. Nalezy zaplanowaC Cwiczenia stwarzajqce uczniom motliwosc nabywania umiejgtnosci: wzajernnego poznawania sig, rozpoznawania potrzeb drugiego czlowieka, budowania zaufania, formulowania komunikatow werbalnych i niewerbalnych, wyrazania i przyjmowania krytyki oraz prowadzenia negocjacji i prezentowania swoich poglqdow. Efektem dobrze zaplanowanego procesu nauczania-uczenia. sig powinno by6 powstanie w krotkim czasie zespolu, ktdry funkcjonowaC powinien wedlug zasad wspollycia i wspotpracy w grupie oraz w zgodzie z normami grupowymi.

Zajgcia edukacyjne powinny byc prowadzone w pomieszczeniu dydaktycznym, w ktorym istnieje mozliwoSC dowolnego ustawienia stolikow, zastosowania odpowiednich Srodk6w dydaktycznych oraz prowadzenia zaimprowizowanych konferencji, neg0cjacji.i dyskusji.

Proponuje sig nastepujqcy podziat godzin . na realizacjg dzialow ternatycznych:

Podana w tabeli liczba godzinna realizacje poszczeg6lnych dziatow ma charakter orientacyjny. Nauczyciel moie dokonaC zmian, w zaletnoSci od aktualnych potrzeb edukacyjnych.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiqgnigC edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiqgniqC uczniow nalezy prowadziC systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriow. W procesie oceniania naleiy zwracaC uwagg na merytorycznq jakoSC wypowiedzi, wlaSciwe stosowanie pojgC z zakresu psychologii i socjologii, poprawnosC wnioskowania. Systematyczna ocena umozliwia postawienie prawidlowej diagnozy pedagogicznej, ktdrej celem jest ustalenie wynikow uczenia sig kazdego ucznia oraz okreklenie i zastosowanie metod i form doskonalqcych proces dydaktyczny.

Ocena zakresu i poziomu nabytych umiejqtnosci mote by6 dokonywana na podstawie: - sprawdzianbw ustnych i pisemnych, - testow osiqgnigC szkolnych, - obserwacji zachowania uczniow podczas wykonywania Cwiczeli.

Obserwujqc zachowanie uczniow podczas Cwiczen nalety zwracae uwage na: - spos6b petnienia okreSlonych rol spotecznych zwiqzanych z procesem

komunikowania sig - umiejgtnoSC wsp6ipracy w grupie, - aktywnosc na zajqciach, - przestrzeganie regut postgpowania obowiqzujqcych w grupie.

Podczas oceniania postaw i umiejqtnosci spotecznych, przydatne mogq byc testy psychologiczne, arkusze obserwacji ze skalq ocen, zestawy kryteriow i norm oceniania oraz arkusze samooceny i ocen uczniowskich.

W ocenie koncowej nalezy brac pod uwagg wyniki wszystkich, stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osizgnigc uczni6w.

Literatura Aronson E.: Cztowiek istota spoleczna. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1999 Aronson E., Wilson T. D., Akert R. M.: Psychologia spoleczna. Serce i umyst. Zysk i S-ka, Poznan 1997 Bauman 2.: Socjologia. Zysk i S-ka, Poznari 1996 Ciadini R.: Wywieranie wptywu na ludzi. Gdahskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdarisk 2000 Goodman N.: Wstep do socjologii. Zysk - S-ka, Poznali 1997 Gillen T.: Asertywnosc. Wyd. Petit, Warszawa 1998 Grzesiuk L., Trzebihska E.: Jak ludzie porozumiewajq sig. Nasza Ksiggarnia, Warszawa Leary M.: Wywieranie wraienia na innych. 0 sztuce autoprezentacji Gdanskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdansk 1999 Litauer T.: OsobowoSC plus. Oficyna Wydawnicza Logos, 1998 Mascovici S.: Psychologia spoteczna w relacji Ja-lnni. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1998 Mika S.: Psychologia spoteczna dla nauczycieli. Warszawa 1998 Ngcki Z.: Komunikacja migdzyludzka. Krak6w 1996 Oyster C. K.: Grupy. Zysk i S-ka, Poznari 2000 Praca zbiorowa pod redakcjq Stewarta J.: Mosty zamiast murow. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2000 Stephan W. G., Stephan C. W.: Wywieranie wptywu przez grupy. Gdahskie Wyd. Psychologiczne, Gdansk 1999

Szczepanski J.: Elementarne pojecia socjologii. Warszawa 1972 Thomson P.: Sposoby komunikacji interpersonalnej. Zysk i S-ka, Poznah 1999 Tyszka T.: Psychologiczne pulapk~ oceniania i podejmowania decyzji Gdahskie Wyd. Psychologiczne, Gdahsk 1998 Wr6blewski T.: Psychologia w zawodach wymagajqcych kontakt6w z ludirni. WSP TWP, Warszawa 1997

Wykaz literatu/y nalety aktualizowad w miare ukazywania sic nowych pozycji wydawniczych.

Szczegotowe cele ksztalcenia W wyniku procesu ksztalcenia uczeh (sluchacz) powinien umiet: - okreSliC rodzaje i zastosowanie technicznych Srodkow pracy biurowej, - zorganizowat stanowisko pracy administracyjno-biurowej zgodnie

z wymaganiami ergonomii, - zastosowat przepisy bezpieczelistwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpoZarowej oraz ochrony Srodowiska podczas wykonywania prac biurowych,

- przygotowat poszczeg6lne urzqdzenia biurowe do pracy, - obsiutyC urzqdzenia stosowane w pracy biurowej, - utrwalit, przesluchat i przekazac informacje, - dobrat sprzgt techniczny do wykonywanego zadania, - przygotowat sprzgt do pracy, - usunqc drobne usterki uiytkowanych urzqdzeh biurowych, - dokonat konserwacji urzqdzeh biurowych w podstawowym zakresie, - wykorzystat rotnorodne noSniki informacji, - utrwalit i odtworzyt informacje przechowywane na nosnikach, - stworzyt strukturg rozdziaiow i sporzqdzit spis treSci

w dokumentach, - przygotowat korespondencjg seryjnq, - zastosowat arkusz kalkulacyjny w pracy biurowej, - skorzystat z komputerowych program6w utytkowych, - zaprojektowat bazy danych i skorzystat z dostepnych baz danych, - zastosowat typowe programy graficzne, - zastosowac metodg mnemotechnicznq w pisaniu na komputerze, - zastosowat techniki sporzqdzania maszynopisu, - dokonat zapisu w ukladzie blokowym i ,,a linea", - wypetniC blankiety korespondencyjne, druki i formularze, - zaadresowat Pisma i koperty, - sporzqdzit odpisy dokumentow, - sporzqdzit tabele i wypelnit je, - wypelnic dziennik podawczy, - zredagowat treSC pisma zgodnie z obowiqzujqcymi wzorami, - skorzystat z sieci informatycznych i poczty elektronicznej, drukarki

i skanera, - zredagowat pisma urzgdowe, sporzqdzit sprawozdania, protokoly

i notatki stutbowe, - zastosowat uktady graficzne i techniki uwypuklania szczeg6t6w

w tekScie.

- opracowat pisma na blankiecie korespondencyjnym z nadrukiem i bez nadruku.

- opracowat i wypetnic formularze, - kopertowat i frankowat pisma, - odebrat i przekazat informacje przy pomocy nowoczesnych urzqdzeri

biurowych, - obstuiyt centralke telefoniczna, telefon z automatycznq sekretarka

telefax i fax, . .. .. . . . -. . . okreSliCzasady.obstugi.kasy pancernej, .. . .

- okreslic zasady dziatania i podstawowej obstugi systemow alarmowych,

- obstuiyC: laminator biurowy, bindownice, termobindownice, gilotyne biurow$ trimery,

- obstuiyt: kamere, video, dyktafon, mikrofony, - okreSliC zasady dziatania i obstugi podstawowego sprzetu biurowego:

kserokopiarki, faxu, skanera, niszczarki do dokument6w, urzqdzeti wielofunkcyjnych,

- okreSliC zasady dziatania i obstugi urzqdzeri nagtasniajqcych i audiowizualnych;

- obstutyt kamere video, magnetofon, dyktafon, mikrofony, rzutnik na folig i rzutnik multimedialny.

Material nauczania

1. Techniczne Brodki pracy biurowej Rodzaje i charakterystyka sprzgtu biurowego. Zasady dziatania i obstugi podstawowych urzqdzeri pracy biurowej: centrala telefoniczna, automat zgtoszeniowy, czyli automatyczna sekretarka, komputer, drukarka, skaner, telefaks, kserokopiarka, niszczarka, bindownica, laminator, frankownica, dyktafon, rzutnik, bramofon, projektor. pakowarka, gilotyna, pendrive. Typowe Srodki techniczne. Kom~uter - . / urzqdzenia wspomagajqce. Srodk; iqcznosci. Srodki wykorzystywane do archiwizacji dokumentacji biurowej.

Cwiczenia: Obslugiwanie: . centralki . telefonicznej, telefonu z automatycznq sekretarka telefonu bezprzewodowego, urzqdzeri bezprzewodowych audio. Korzystanie z lnternetu. Wlqczanie i wytczanie systemow alarmowych. . Wykonywanie kserokopii. Utytkowanie: laminatora biurowego, bindownicy, termobindownicy, gilotyny biurowej , trimera, niszczarki dokumentow.

Obslugiwanie urzqdzen audiowizualnych i naglakniajqcych: video, odtwarzacza plyt dvd, dyktafonu, mikrofonu, kamery, kamery internetowej, konferencji internetowych, rzutnika pisma i multimedialnego.

2. Zasady redagowania tekst6w Zasady wykorzystania blankietow korespondencyjnych do sporzqdzenia pism. Zasady projektowania tabel, rejestr6w i formularzy. Zasady redagowania: komunikatow, zawiadomieh, upowatnierl, notatek sbibowych. Redagowanie korespondencji handlowej. Zasady pisania w jgzykach obcych. Sporzqdzanie tabel i formularzy.

Cwiczenia: Rozr6inianie blankiet6w korespondencyjnych. Przygotowywanie wlasnego blankietu firmowego. Projektowanie tabeli, rejestru i formularza. Redagowanie upowainienia dla pracownika do reprezentowania przedsiqbiorstwa w sprawach handlowych. Redagowanie komunikatu, zawiadomienia i notatki sluibowej.

3. Podstawowe techniki w pracybiurowej Klasyfikacja urzqdzeri biurowych. Specjalistyczne i uiytkowe programy komputerowe. Zasady redagowania i sporzqdzania pism sluibowych. Zasady pisania metodq mnemotechnicznq, Zasady prowadzenia rozm6w telefonicznych.

Cwiczenia: . Pisanie tekstow m&dq mnemotechnicznq. Prowadzenie rozmowy telefonicznej wedlug przygotowanego scenariusza. Pisanie pism w ukladzie blokowym. Pisanie pism w ukladzie ,,a linea". Adresowanie pism i kopert.

4. ~ r c h i i a tradycyjne i elektroniczne. Tworzenie archiw6w elektronicznych z typowych archiw6w papierowych (skanowanie, czyszczenie i inna obr6bka dokument6w, archiwizacja, dostgp i pozyskiwanie dokument6w z archiwum). Outsourcing skladowania akt. Zbieranie i niszczenie dokument6w. Problemy dotyczqce ryzyka utraty poufnoSci danych, w tym danych osobowych, tajemnicy przedsigbiorstwa i innych tajemnic zawodowych.

Cwiczenia: Tworzenie archiwum w wersji papierowej i eiektronicznej na podstawie struktury organizacyjnej i wykazu jednolitego akt. Przygotowywanie spisu zdawczo-odbiorczego akt do archiwum pahstwowego i zaktadowego.

5. Komputer w pracy biurowej Formatowanie tekst6w. Czcionki i style. Nietypowe symbole w tekscie. Znaki diakrytyczne r6znych jezyk6w. Slowniki ortograficzne. Tabele i uklad kolumnowy. Podstawowe techniki rysowania tabel. Modyfikowanie struktury tabeli. Tryb wielokoiumnowy. Nagl6wk1, stopkl i spisy. Grafika i tekst. Edytor r6wnah matematycznych. Korespondencja seryjna. Podstawy obstugi arkusza kalkulacyjnego. Zasady obslugi programu PowerPoint. Zasady obslugi bazy danych Access i innych baz. Om6wienie i obstuga programu OneNote 2007. Notatniki w praktyce. Internet w pracy biurowej.

Cwiczenia: Tworzenie bazy danych w programie Excel (filtrowanie danych, skoroszyty wspotdzielone, analiza danych, wykresy i symulacje, modyfikacja graficznych element6w wykresu, zabezpieczanie dokument6w Excela, wyszukiwanie i selekcja informacji). lnstalowanie program6w i ich konfiguracja. Tworzenie bazy danych klient6w w programie Access. Projektowanie oferty sprzedazy w lnternecie. Przygotowywanie wizyt6wek: firmowych, slutbowych i prywatnych. . Projektowanie strony internetowej z informacjami na temat elektronicznych urzqdzen pracy biurowej. Wykonywanie strony gl6wnej ze spisem wszystkich urzqdzen, a przy utyciu link6w (hiperfqczy) podstrony z kr6tkim opisem katdego z tych urzqdzeh. Przygotowywanie prezentacji na temat elektronicznych urzqdzeti pracy biurowej w programie PowerPoint.

Srodki dydaktyczne Komputery z dostepem do lnternetu. Przepisy prawa dotyczqce bezpieczeristwa i higieny pracy. Zestawy Cwiczeh wraz z materialami: druki, formularze, instrukcje, schematy organizacyjne, segregatory, teczki. Katalog mebli biurowych wraz z cennikiem. Pomocnicze urzqdzenia i sprzet techniki biurowej: telefon, fax, laminator, bindownica, drukarka, skaner, niszczarka dokumentbw.

Pomocnicze urzqdzenia techniki biurowej: kaikulatory, notesy elektroniczne, dyktafon, palmtopy. Tablice (zwykla, magnetyczna, biala, rzutnik pisma, rzutnik multimedialny, wideo, odtwarzacz dvd, projektor, ekran projekcyjny, dyktafon, piansze, foliogramy.

Uwagi o realizacji Celem realizacji programu nauczania przedmiotu Technika biurowa

jest przygotowanie uczni6w do obslugi, konserwacji i drobnych napraw urzqdzeri biurowych oraz redagowania tekst6w informacyjnych, pism i dokument6w z wykorzystaniem technik informatycznych.

Podczas realizacji programu nauczania szczeg6inq uwagg naleiy zwrociC na ksztaltowanie umiejgtnosci obslugi kiawiatury metodq mnemotechnicznq. UmiejgtnoSci te stanowiq podstawg profesjonalnej pracy z komputerem oraz sporzqdzania maszynopisow w roinych ukladach graficznych tekstu, formatowania tekst6w i sporzqdzania pism.

Program nalezy realizowat w korelacji z przedmiotami bloku prawnego i adminisiracyjnego oraz socjolog~ i psychologiqspotecznq.

Osiqgniecie zaplanowanych cel6w ksztatcenia umotliwi stosowanie w procesie dydaktycznym metod aktywizujqcych oraz pokazu z objaknieniem i Cwiczeh praktycznych.

Zawarte w programie Cwiczenia sq propozycjq do wykorzystania przez nauczycieia. Nauczyciel mote przygotowaC wlasne Cwiczenia w zaieznoSci od potrzeb edukacyjnych. Podczas wykonywania Cwiczen nauczyciel powinien obserwowab pracg kaidego ucznia, zwracaC uwagg na staranno66 i dokladnokC wykonania Cwiczenia oraz powinien ulatwiC uczniowi wielokrotne powt6rzenie trudnych element6w lub calego zadania. Przed przystwieniem do obslugi urzqdzeh biurowych uczniowie powinni zapoznac sig z instrukcjq obslugi oraz przepisami bezpieczehstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoiarowej oraz ochrony Srodowiska. . . . , .

Ksztaltowanie umiejetnoSci praktycznych wymaga stworzenia warunk6w do indywidualnego i zespolowego wykonywania zadah. Dlatego konieczne jest prowadzenie zajeC w grupach do 15 osob, w odpowiednio wyposatonej pracowni techniki biurowej.

Proponuje sig nastqpujqcy podzial godzin na realizacjg dziatow tematycznych:

Podana w tabeli liczba godzin na realizacjg poszczegolnych dzial6w ma charakter orientacyjny. Nauczyciel mote wprowadzaC zmiany, w zaletnoSci od potrzeb edukacyjnych.

..

Propozycje rnetod sprawdzania i oceny osiqgniec edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiqgniqk uczni6w naleiy prowadzic systematycznie, na podstawie ustalonych kryteri6w.

W wyniku procesu sprawdzania i oceniania osiagnigC uczniow uzyskuje sig informacje dotyczqce poziomu i zakresu opanowania umiejgtnoSci okreSlonych w szczeg6towych celach ksztalcenia.

Ocena osiqgni6C uczniow powinna bye dokonywana na podstawie: - sprawdzianow ustnych i pisemnych, - sprawdzianow praktycznych, - obserwacji czynnoSci ucznia podczas wykonywania Cwiczeli.

Obserwacja czynnosci ucznia powinna byc prowadzona wedtug opracowanego przez nauczyciela arkusza obserwacji.

Podczas oceniania oslqgnigC uczni6w naleiy zwracaC uwage na: - stosowanie zasad pisania bezwzrokowego. - starannoSC i dokladno$C wykonania zadania. - aktywnoSC na zajeciach, - wspbtpraq w grupie, - biegloSC w opanowaniu umiejetnosci pisania bezwzrokowego.

Na zakoriczenie realizacji programu nauczania zaleca sie przeprowadzenie . sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu pr6ba pracy, dotyczqcymi sporzqdzania pism z wykorzystaniem programow komputerowych.

W ocenie kohcowej naleiy uwzgigdniaC wyniki wszystkich metod sprawdzania osiqgnigC uczni6w stosowanych przez nauczycieia oraz samooceny dokonanej przez uczniow.

Orientacyjna liczba godzin

30 25 35 30 40 160

LP. 1. 2. 3. 4.

Dzialy tematyczne

Techniczne Srodki pracy biurowej Zasady redagowana tekst6w Podstawowe techniki w pracy biurowej Archiwa tradycyjne i elektroniczne 0 .. .. ... .

Razem

Literatura Fuchsel H.: Sekretariat czyli centrum informacyjne firmy. Wydawnictwo POLTEXT. Warszawa 2006 Fuchsei H:: Korespondencja firmie. Wydawnictwo POLTEXT, Warszawa 2006 Kinei K.: Technika pracy biurowej. CzeSC I. WSiP, Warszawa 2003 Komosa A,: Technika biurowa cz. I - obsluga klawiatury. Wydawnictwo Ekonomik, Warszawa 2002 tyko A,: Komputer w pracy zawodowej. Wydawnictwo FORMAT AB. Warszawa 2002 Mitura E.: Technika biurowa. Wydawnictwo Difin, Warszawa 2007 Stefaniak-Piasek E.: Technika pracy biurowej. cz. 2 , WSiP, Warszawa 2003 Witek E.: Technika biurowa. Wydawnictwo eMPi2, Poznari 2006 Wrobiewski P.: MS Office 2007 PL w biurze i nie tyiko. Ksiggarnia onepress.pl. Ksiqiki klasy business, Giiwice 2007

Wykaz literafury nalezy aktualizowaC w miare ukazywania si? nowych pozycji wydawniczych.

ORGANIZACJA PRACY BIUROWEJ

Szczegotowe cele ksztakenia W wyniku procesu ksztatcenia uczeh (sluchacz) powinien umieC: - scharakteryzowaC przedsigbiorstwo jako Srodowisko pracy, - zaprojektowaC ergonomiczne i estetyczne miejsce pracy biurowej, - scharakteryzowaC og6lne zasady organizacji pracy biurowej, - zorganizowat pracg sekretariatu, - zastosowat przepisy bezpieczehstwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpotarowej oraz ochrony Srodowiska, - okreSliC przyczyny powstawania zagroieh wypadkowych, - zapobiec zagrozeniom w miejscu pracy w oparciu o aktualne przepisy

bezpieczehstwa i higieny pracy, - obsluzyC podstawowy sprzgt przeciwpoiarowy, - udzieliC pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadku przy

pracy, - zbudowaC strukture organizacyjnqz wykazem jednolitym akt, - sporzqdzik zakres czynnosci na stanowisku pracy administracyjnej, - przygotowaC regulamin stanowiska pracy administracyjno-biurowej, - zinterpretowat i zastosowac zarzqdzenia regulujqce pracg firmy, - przyjqb, posegregowat i sklasyfikowaC dokumenty w jednostce

administracyjnej, - opracowat projekt systemu obiegu dokumentacji, - uporzqdkowaC i zarchiwizowat dokumentacjg i akta przedsigbiorstwa, - przechowak dokumenty zgodnie z obowiqzujqcymi przepisami, - zarejestrowat dokumenty przychodzqce i wychodzqce z administracji, - zorganizowaC przepiyw informacji pomiedzy dziatami instytucji, - zastosowaC zasady obiegu informacji w urzedach administracji

publicznej i przedsigbiorstwach, - zastosowat zasady obiegu dokumentacji zgodnie z instrukcjq

kancelaryjnq - zgromadziC i wykorzystak informacje niezbedne przy prowadzeniu

spraw administracyjnych, - zastosowat zarzqdzenia regulujqce pracg administracji, - zewidencjonowat i rozliczyC rozmowy telefoniczne, - zredagowaC i opracowaC korespondencje, - przygotowaC i zorganizowaC narady, zebrania, konferencje, - obsluiyC kontrahentdw krajowych i zagranicznych, - sporz&dziC pr'otokoly, Sprawozdania i notatki slutbowe z narad,

konferencji i zebrah, - przygotowaC narady, zebrania, konferencje i sesje,

- przyjqk i wyshk korespondencje handlowq, zredagowak pisma urzgdowe,

- sklasyfikowat pisma wedtug r6tnych kryteri6w: trebi, formy, obiegu, terrninu zatatwienia, rodzaju sprawy, stopnia zabezpieczenia tajemnicy, elementdw z jakich sktada sie pismo,

- rozr6tnic rodzaje blankietow korespondencyjnych na podstawie obowiqzujqcej norrny,

- zorganizowak czas pracy wlasnej i zespolu, - porozumiet sie z uczestnikami procesu pracy, bezposrednio lub

z wykorzystaniem Srodk6w technicznych, - przeprowadzik rozmowg telefonicznq - przyjqt i zlotyt reklamacje telefonicznie, - opracowac formularz rozmowy telefonicznej, - zaplanowat podrot slutbowq i rozliczyk delegacje krajowe

i zagraniczne, - obstutyt interesanta zgodnie z obowiqzujqcymi procedurami, - skorzystat z r6tnych fr6del informacji oraz doradztwa

specjalistycznego, - zadbak o wizerunek jednostki organizacyjnej (dzialania public

relations), - zastosowak zasady kultury w kontaktach z przeloionymi,

pracownikami i interesantami.

Material nauczania

1. Zasady funkcjonowania biura. Efektywne zagospodarowanie przestrzeni biurowej, organizacja przestrzeni - najnowsze rozwiqzania. Przestrzeh jako element budowania toisamoSci pracownikow. Podstawowe i specjalistyczne wyposaienie sekretariatu i pomieszczeli przeznaczanych na zebrania, narady i konferencje. Pomieszczenia socjalno-bytowe : i ich wyposazenie. Urzqdzenia sygnalizacyjne: alarmowe, przeciwwlamaniowe i przeciwpotarowe.

Cwiczenia: Rozrbtnianie rodzajow oraz cech przestrzeni biurowej. Rozroznianie wielkoSci stanowisk pracy (dedykowane, rotacyjne, goScinne). Dobieranie i rozmieszczenie urzqdzeri biurowych. Araniowanie wngtrz - uwzglednianie rotnych Scietek komunikacji.

2. Przepisy bezpieczenstwa i higieny pracy Obowiqzki pracownika i pracodawcy. Zasady tworzenia bezpiecznych warunkow pracy. Ochrona przeciwpoiarowa. Ochrona srodowiska. Pierwsza pomoc w naglych wypadkach.

Cwiczenia: Analizowanie obowiqzk6w pracodawcy i pracownika w zakresie bezpieczenstwa i higieny pracy. Alarmowanie straiy poiarnej zgodnie z instrukcjq przeciwpoiarowq w warunkach symulowanych. ldentyfikowanie rozmieszczenia sprzetu gasniczego na terenie szkoly. . Udzieianie pierwszej pomocy osobie z zatrzymaniem krqzenia w warunkach symulowanych.

3. Organlzacja stanowiska pracy, zarzqdzanie biurem Proces usprawniania pracy: pianowania, organizowania i nadzorowania pracy dzialu administracji (struktura organizacyjna, podziat stanowisk i obowiqzkbw, powiqzania z innymi dzialami). Stanowiska w pracy biurowej i ich organizacja. Wyposaienie biur w meble i srodki techniczne. Procedury okresiajqce warunki i zasady funkcjonowania biura. Pozycja dzialu administracji w strukturze organizacyjnej firmy. Zakres odpowiedzialnoSci i . kompetencji os6b zarzqdzajqcych i pracownikow podieg+ych. Przeplyw korespondencji i informacji w firmie wieiooddziatowej. Organizacja pracy w terenie - wsp6lpraca miedzy centralqa oddzialami.

Cwiczenia: Planowanie struktury organizacyjnej biura z wykazem jednolitym akt. Opracowywanie zakresu obowiqzkow i czynnosci reaiizowanych na danyrn stanowisku pracy. Planowanie dzialah zwiqzanych ze sprawnym obiegiem dokumentacji. Organizowanie konferencji krajowej (miedzynarodowej) na wybrany temat w warunkach symulowanych. Prowadzenie obslugi biurowej delegacji sluibowych: krajowych i zagranicznych. . Prowadzenie akt osobowych i korespondencji w sprawach osobowych. Opracowywanie instrukcji kanceiaryjnej. Opracowywanie schematu obiegu informacji w przedsiebiorstwie. Segregowanie akt do archiwum.

4. Korespondencja - pisemne komunikowanie sie z otoczeniem Rodzaje pism: pisma zatytutowane, zaadresowane i mieszane. Korespondencja w sprawach handlowych. Korespondencja tajna i poufna. Zasady i system obiegu korespondencji. Zasady redagowania pism.

Cwiczenia: Prowadzenie korespondencji tajnej i poufnej. Rozmieszczanie i redagowanie tresci pisma na blankiecie. Klasyfikowanie pism na podstawie wskazanych kryteriow. Sporzqdzanie pism zatytutowanych, zaadresowanych i mieszanych. Organizowanie bezpiecznego i sprawnego obiegu dokument6w. Zabezpieczanie dostepu do danych, kontrola dostepu. Sporzqdzanie protokotbw, sprawozdari i notatek stulbowych w warunkach symulowanych na podstawie materiatu dydaktycznego.

5. Organizacja spotkan sluibowych Typy spotkah firmowych. Sposoby ustawiania stotu konferencyjnego w zaletnosci od typu spotkania. Charakteryzowanie roznych typow zebrah. Struktura organizacyjna zebrania. Ustalenia merytoryczno- organizacyjnych zebrania. Planowanie, realizacja i rozliczanie podrozy stutbowych krajowych i zagranicznych. Zasady savoir-vivru, etykiety biznesowej.

Cwiczenia. Sporzqdzanie protokotu z zebrania. Przygotowywanie zaproszeri na rbzne typy spotkah stuzbowych Rozliczanie podroiy stutbowej krajowej i zagranicznej.

6. Obsluga interesantdw i udzielanie informacji Dzialanie w przestrzeni biurowej. Strategie obstugi interesantow. Typy interesantow. Metody komunikowania sie z interesantem. Prawa interesantbw.

Cwiczenia: ldentyfikowanie wtasnych stabych i mocnych stron w zakresie komunikacji. Prowadzenie rozmowy z zastosowaniem technik aktywnego stuchania, jak: parafrazowanie, powtarzanie, klaryfikacja. Wykorzystywanie technik asertywnoSci w kontaktach z przetotonym, klientami i wspbtpracownikami. Stosowanie procedur zapewniajqcych komfort obstugi interesanta.

7. Kreowanie wizerunku przedsiebiorstwa w otoczeniu Dzialania Public Relations w biurze. Narzedzia do budowania wizerunku Ocenianie relacji z interesantami. Relacje z mediami.

Cwiczenia: Organizowanie konferencji prasowej. . Organizowanie imprezy firmowej. . Planowanie dziaian w sytuacjach kryzysowych.

~ r o d k i dydaktyczne Komuutew z dosteuem do internetu. przipisy prawa ddtyczqce bezpieczehstwa i higieny pracy. Katalogi mebli biurowych i sprzetu biurowego wraz z cennikami, Zestawy Cwiczefi wraz z niezbednymi materialami do ich realizacji: druki, formularze, instrukcje, schematy, segregatory, teczki. Przyktadowe struktury organizacyjne z wykazem jednolitym akt. ~lansze sprzetu ga~niczego, gainice. Filmy dydaktycznedotyczqce udzielania pierwszej pomocy. Fantom cztowieka do Cwiczeh udzielania piewszej pomocy. Apteczka pierwszej pomocy.

Uwagi o realizacji Realizacja programu nauczania przedmiotu Organizacja pracy

biurowej ma na ceiu ksztaltowanie umiejqtnosci: planowania, organizowania i usprawniania pracy biurowej, prowadzenia dokumentacji i korespondencji oraz kreowania wizerunku urzedu administracji publicznej lub przedsiebiorstwa w otoczeniu.

Program naleiy realizowat w korelacji z przedmiotami bloku prawnego, technikq biurowq, socjologiq i psychologiq spoiecznq oraz jezykiem angielskim.

Podczas realizacji programu naleiy zwrociC uwage na rozwijanie zainteresowali zawodowych oraz ksztaltowanie cech osobowosci szczeg6inie przydatnych w wykonywaniu zawodu, takich jak: otwartoSC, wrailiwoSC, tolerancyjnoSC, dokladnoSC, odpowiedzialnosC, systematycznoSC, punktualnosc i iyczliwoSC.

Osislgniecie zaplanowanych celow umotliwi stosowanie aktywizujqcych metod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody przypadk6w i sytuacyjnej, inscenizacji, gier dydaktycznych oraz Cwiczen praktycznych. Opr6cz Cwiczeii zawartych w programie nauczyciel mote realizowaC wlasne Cwiczenia. Podczas Cwiczeli naleiy stworzyC uczniom warunki do ksztaltowania umiejetno8ci: projektowania wyposaienia biura, zarzqdzania dokumentacjq i informacjq kancelaryjna sporzqdzania

protokot6w, sprawozdah, organizowania narad, zebrari i konferencji oraz podejmowania decyzji w powierzonym zakresie.

Cwiczenia powinny byc prowadzone w 15-osobowych grupach, z podziatem na zespoly 2-3 osobowe w pracowni techniki biurowej lub w firmie symulacyjnej.

Proponuje sig nastgpujqcy podzial godzin na realizacjg dzial6w tematycznych:

Podana w tabeli liczba godzin na reaiizacje poszczeg6lnych dziatow ma charakter orientacyjny. Nauczyciel mote wprowadzac zmiany, w zaletnoSci od potrzeb edukacyjnych.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiqgniec edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiqgnigC uczni6w naleiy prowadzit systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriow. W wyniku procesu sprawdzania i oceniania osiqgnige uczni6w uzyskuje sig informacje dotyczqce poziomu i zakresu opanowania umiejgtnosci okreslonych w szczegolowych ceiach ksztatcenia.

Podczas oceniania naiety uwzglgdniC umiejgtnobi uczniow w zakresie: - przygotowania miejsca pracy biurowej, - oceny miejsca pracy biurowej z punktu widzenia estetyki i ergonomii, - interpretacji zarzqdzefi regulujqcych prace administracji, - stosowania zasad porzqdkowania, prowadzenia i archiwizowania

dokumentacji, - stosowania metod opracowania i doskonalenia systemu obiegu

dokumentacji. Kontrola i ocena osiqgnige uczniow mote by6 dokonywana przy

pomocy: - sprawdzianow ustnych i pisemnych, - sprawdzian6w praktycznych, - obserwacji czynnosci ucznia podczas wykonywania Cwiczeh.

Podczas obserwacji pracy uczniow naiely zwracaC uwage na: - aktywnoSC na zajeciach, - wspolprace w grupie, - biegloSC w opanowaniu umiejetnokci.

W ocenie koricowej osiqgnigC ucznidw naleiy uwzgledniaC wyniki wszystkich stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania.

Literatura Baranowski P.: Wzory pism procesowych w sprawach cywilnych, KW, Zakamycze, KrakCnn, 2001 Beliczyhska M., Leginowicz D.: Wzory regulamin6w w zakladzie pracy, WP Consiliom, Warszawa 2001 Chwalek J.: Obsluga klienta. JakoSC uslug. WSiP, Warszawa 2003 FLjchsel H.: Sekretariat czyli centrum informacyjne firmy.. Wydawnictwo POLTEXT, Warszawa 2006 Fiichsel H.: Korespondencja firmie. Wydawnictwo POLTEXT, Warszawa 2006 Janta M.: Wzory pism w postepowaniu adrninistracyjnym z komentarzem. Inforade, Warszawa 2001 Komosa A,: Praca biurowa cz. I. Wydawnictwo Ekonomik, Warszawa 2002 Kornosa A,: Praca biurowa cze$C II. Zasady korespondencji. Profesjonalny pracownik w biurze. Organizacja pracy w sekretariacie. Wydawnictwo EKONOMIK, Warszawa 2003 Witek E.: Praca biurowa. Wydawnictwo eMPi2, Poznah 2006

Wykaz literatufy nalety akfualizowa6 w miare ukazywania s i ~ nowych pozycji wydawniczych.

JEZYK ANGlELSKl ZAWODOWY

Szczegolowe cele ksztalcenia W wyniku procesu ksztatcenia uczeri powinien umiet: - przeczytac ze zrozumieniem i przetlumaczyc angielskie teksty

z zakresu prawa, ekonomii, rachunkowo8ci, inforrnatyki, - skorzystad ze slownikow angielsko-poiskich i polsko-angielskich oraz

komputerowych slownik6w podrecznych, - przeczytac i przetlurnaczyc anglojezycznq korespondencje, literature

i prase z zakresu prawa, gospodarki i administracji oraz informatyki, - przygotowac w jqzyku angielskirn pisma urzedowe oraz niezbpdne

w kontaktach rniedzyludzkich: lisf, korespondencja wysylana przez internet, pisma przewodnie do wysylanych dokurnent6w,

- przeprowadzic rozrnowe w jezyku angielskim, - zredagowat w jezyku angielskim korespondencje, dotyczqcq

przepisow prawa, w tym prawa rnigdzynarodowego, adrninistracyjnego i prawa pracy,

- przygotowat angielskie wersje umow oraz przetiumaczyC na jezyk polski;

- przetiurnaczyt na jezyk polski anglojezyczne procedury adrninistracyjne,

- sporzqdzic w jezyku angielskim rozliczenia ekonorniczne, kalkulacje kosztow, rachunki i faktury,

- przeczytac ze zrozumieniem i przetiumaczy6 anglojezycznq korespondencje otrzymywanq w formie elektronicznej,

- przeciytac ze zrozumieniem i przetlumaczyt anglojezyczne teksty w sieci lnternet,

- skorzystac z anglojezycznej sieci lnternet, zwlaszcza przeglqdarek, poprawnie wpisat, wyszukat, przeczytac i przetlumaczyc odpowiednie hasla adrninistracyjne, prawnicze i gospodarcze,

- opisac w jezyku angielskim funkcjonowanie adrninistracji samorzqdowej.

Material nauczania

1. Akty prawne i procedury administracyjne Podstawowe pojecia prawne. Przepisy i normy prawne. lnstytucje prawa cywrlnego, administracyjnego, gospodarczego i prawa pracy. Umowy cywilnoprawne i umowy o prace. Kodeks postepowania cywilnego. Kodeks postepowania administracyjnego.

Cwiczenia: Rozrotnianie norm i przepis6w prawnych Sporzqdzanie um6w cywilnoprawnych i umow o pracg. Tlumaczenie procedur administracyjnych.

2. Obstuga interesanta Cechy i umiejgtno$ci spdeczne pracownika administracji publicznej. Formy komunikowania sig. Bariery komunikacyjne. Techniki aktywnego sluchania. Techniki negocjacji. Zasady obslugi interesantow. Typy zachowati interesantow. Czynniki wptywajqce na pozytywny wizerunek jednostki administracji publicznej.

Cwiczenia: OkreSlanie zadari pracownika administracji publicznej. Udzielanie informacji w jgzyku angielskim dotyczqcych miejsca i terminu zalatwiania spraw. . .

Udzielanie indywidualnej pomocy w pisaniu podali i wypehianiu formularzy. Przyjmowanie interesantow w sprawach skarg i zaialeli (inscenizacja). Rozwiqzpvanie zadan sprawdzajqcych stopieli przyswojenia slownictwa. Wykonywanie.6wiczeti ortograficznych i gramatycznych.

3. DzialalnoSC gospodarcza Podstawowe pojgcia i kategorie gospodarki. lnstytucje prawa gospodarczego. Formy organizacyjno-prawne przedsigbiorcy. Budtet przedsigbiorstwa. Rynek pracy i bezrobocie. Rynek walutowy. Zakupy, wymagania konsument6w.

Cwiczenia: s Charakteryzowanie form organizacyjno-prawnych przedsigbiorstw.

Opracowywanie biznesplanu przedsigbiorstwa. Przyjmowanie zgloszeli do ewidencji dzialalnosci gospodarczej (symulacja). Sporzqdzanie wstgpnej kalkulacji kosztow. Wypelnianie deklaracji podatkowej. Rozwiqzywanie zadan sprawdzajqcych stopieti przyswojenla slownictwa zawodowego. Wykonywanie Cwiczeri ortograficznych i gramatycznych

4. Praca biurowa Zadania i urniejetnoSci zawodowe. Obsluga anglojezycznej klawiatury i komputera. Prowadzenie korespondencji w jezyku angielskim. Techniczne srodki biurowe - instrukcje obslugi.

Cwiczenia: Opisywanie zadah i czynnoSci zawodowych. Tlumaczenie instrukcji sprzetu biurowego. Sporzqdzanie, wysylanie i odbieranie pisma, listu, faksu i e-maila. . Rozwiqzywanie zadah sprawdzajqcych stopieh przyswojenia slownictwa. Wykonywanie Cwiczeri ortograficznych i grarnatycznych.

5. Organy administracji publicznej Wsp6lczesne formy pahstw demokratycznych. Organy Unii Europejskiej. System organ6w pahstwowych. Organy samorzqdu terytorialnego.

Cwiczenia: Charakteryzowanie organbw pahstwowych Unii Europejskiej. Por6wnywanie zadah samorzqdu terytorialnego w wybranych pahstwach. Rozwiqzywanie zadari sprawdzajqcych stopieh przyswojenia nazw organ6w administracji publicznej. Wykonywanie Cwiczeri ortograficznych i gramatycznych.

~ r o d k i dydaktyczne Zestaw kaset magnetofonowych do podrqcznika podstawowego. Kasety video (bietqce wiadomoSci BBC, Euro News). .Slowniki. Artykuly z prasy polskiej i anglojezycznej o tematyce dotyczqcej Unii Europejskiej oraz watniejszych wydarzen spolecznych, ekonomicznych i politycznych w Polsce i na Swiecie. Materialy rbine slutqce poszerzeniu i poglqbieniu umiejetnosci swobodnego wypowiadania sig na tematy ogblne. Podrecznik z Cwiczeniami. Materialy nagrane na kasetach. Materialy filmowe (reklamy, wiadomoSci) - nagrane i odtwarzane z kaset wideo. Materialy prasowe (szczeg6lnie prasa biznesowa i prawna). Materialy z lnternetu. Kserokopie cwiczeh gramatycznych z ksiqzek.

Uwagi o realizacji Celem realizacji programu nauczania przedmiotu Jezyk angielski

zawodowy jest doskonalenie sprawnosci mbwienia i pisania oraz czytania i rozumienia ze sluchu tekst6w o tematyce zawodowej.

Realizacje programu naleiy rozpoczqC od przeprowadzenia diagnozy umiejqtnosci jezykowych ucznia i na jej podstawie zaplanowaC metody nauczania-uczenia sig oraz organizacje zajeC edukacyjnych.

Podczas realizacji programu nauczania naleiy zwracaC uwage na ksztaltowanie umiejetnosci korzystania z anglojezycznych 2rodet informacji, prowadzenia rozmow sluibowych, czytania i tlumaczenia tekstow o tematyce zawodowej, sporzqdzania pism urzedowych, um6w i sprawozdali w jezyku angielskim.

Osiqgniecie zaplanowanych cel6w ksztalcenia umoiliwi stosowanie efektywnych metod nauczania, takich jak: metoda przypadkow, inscenizacji, gry dydaktyczne oraz Cwiczenia indywidualne i w malych grupach. Nauczyciel powinien przygotowat opisy przypadk6w i scenariusze inscenizacji na podstawie rzeczywistych sytuacji zawodowych.

Zajecia powinny by6 prowadzone w jezyku angielskim. Uiycie jezyka polskiego naleiy ograniczyt do niezbgdnego minimum.

W czasie twiczeli uczniowie powinni samodzielnie sporzqdzaC umowy, pisma, sprawozdania i dokumenty stuibowe. CzynnoSci te powinny byC poprzedzone analizq materialow frodlowych o r6inym stopniu trudnosci. Nauczyciel powinien motywowat uczni6w do rozwijania zainteresowah jezykowych, wskazaC im roine irodla wzbogacenia wiedzy i zwiekszenia samodzielnoSci w poslugiwaniu sig jezykiem angielskim zawodowym.

Zajecia powinny by6 prowadzone w grupach do 15 os6b w pomieszczeniu dydaktycznym wyposatonym w urzqdzenia audiowizualne.

Proponuje si? nastepujqcy podziai godzin na realizacje .~ ~ ~ . . poszczeg61nych dSal6w tematycznych: LP.

1. 2.

LP.

1. 2 -

Dzialy tematyczne

Akty prawne iproceduly administracyjne Obstuga klienta

Dzlaly tematyczne

Akty prawne i proceduly administracyjne Obstuga klienta

3. 1 DziatalnoSC gospodarcza

5 (Organy administracji publicznej

Orientacyjna liczba godzin

40 30

Orientacyjna liczba godzin

40 30

40

20 4 I Praca biurowa I 30

Razern I 160

Podane w tabeli liczby godzin na realizacje poszczegolnych dziatow majq charakter orientacyjny. Nauczyciel moie wprowadzit zmiany, w zaleinoSci od potrzeb edukacyjnych.

Propozycje . metod sprawdzania i oceny osiqgnigc edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiqjnieC uczni6w powinno odbywaC sie systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriow.

W trakcie oceniania naleiy zwrocic uwage na aktywnoSC ucznibw podczas zajeC, umiejetnoSC wspotpracy w grupie, umiejetno8C postugiwania sie terminologiq prawniczq w jezyku angielskim.

Proces oceniania powinien obejmowae: - diagnozg poziomu sprawnoSci jezykowych ucznia przed

przystqpieniem do realizacji programu, - sprawdzanie postepow w nabywaniu sprawnosci jezykowych przez

uczniow w trakcie realizacji programu oraz rozpoznawanie trudnoSci w osislgnigciu celow ksztatcenia,

- sprawdzanie wiadomosci i umiejetnosci po zrealizowaniu programu. Ocenianie osiqgnigi: szkolnych uczniow powinno odbywac sie na

podstawie: - sprawdzianow ustnych - w wypowiedziach ustnych oceniamy

poprawnose i ptynnose wymowy, poprawnoSc leksykalnq i gramatycznq oraz zgodnoS.6 wypowiedzi z tematem,

- sprawdzianow pisemnych: opracowane przez uczni6w teksty pism i notatek stuibowych, protokoty, scenariusze rozm6w. W pracach pisemnych oceniamy poprawnos6 leksykalnq i gramatycznq tekstu, zgodnoSC z tematem oraz ortografig,

- testy osiqjniqc szkolnych z zadaniami otwartymi (z lukq, krotkiej odpowiedzi) lub zamknietymi wielokrotnego wyboru, dotyczqcymi stownictwa zawodowego,

- ukierunkowanej obserwacji pracy ucznia w czasie Cwiczeh. W czasie obserwacji zwracamy uwage na umiejqtno6ci:

- prowadzenia dialogu z innymi uczniami i z nauczycielem, - zadawania pytah, - formutowania opinii w jezyku angielskim.

W ocenie koricowej naleiy uwzgledniat wyniki wszystkich metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela.

Literatura

Dla ucznia: podrecznik podstawowy:' Strutt P.: English for International Tourism (student's book 1 workbook). Longman, 2003 Jacob Miriam, Strutt Peter: English for International Tourism (teacher's book I student's book I workbook). Longman, 2003, poziom S.redniozaawansowany i zaawansowany Tuliis Graham, Trappe Tonza: New. Insights into Business (student's book I workbook). Longman, 2000

Dla nauczyciela: podrecznik podstawowy: Strutt P.: English for international Tourism (teacher's book I student's book I workbook). Longman, 2003 Jacob Miriam, Strutt Peter: English for international Tourism (teacher's book I student's book I workbook). Longman, 2003, poziom Sredniozaawansowany i zaawansowany LCCi: How to Pass, Engiish for Business, Level 2, Logophon Lehrmittel Veriag GmbH, 1997 Swida D.: Office English. Poltext, 1995 Ashlez A.: Commercial Correspondence. Oxford University Press, 1995 Murphy R.: Engiish Grammar in Usecambridge. University Press, 1994 Brieger N., Sweenez S.: The Language of Business English. Prentice Hail, 1994

Wykaz literafury nalety aktualizowaC w miare ukazywania sip nowych pozycji wydawniczych.

PRAKTYKA ZAWODOWA

Szczeg6towe cele ksztalcenia w wyniku procesu ksztatcenia uczeri (siuchacz) powinien umieC: - okreSliC zasady funkcjonowania organu administracji publicznej, - okreSliC zasady funkcjonowania przedsi?biorstwa, - okreSiit strukture organu administracji publicznei, - zarejestrowat dokumenty przychodzqce i wychodzqce z urzgdu, - zredagowat korespondencj? urzedowtl - przygotowat projekty decyzj i postanowiefr administracyjnych, - przygotowat projekty zaSwiadczet5, - obsluzyc interesantow zgodnie z obowiqzujqcymi procedurami, - zastosowat zasady obiegu informacji w jednostkach administracji

publicznej i przedsigbiorstwach, - zabezpieczyk akta spraw adrninistracyjnych, - posiuiyt sig metodami analizy ekonomicznej, statystycznej,

finansowej i ksiggowej, - sporzqdzit i poduiyc sig dokumentacjq finansowo-ksiggowq, - sporzqdzit dekiaracje podatkowe PIT, CIT i VAT, - sporzqdzit harmonogramy prac, - przygotowat narady, zebrania i konferencje, - obslutyt urzqdzenia biurowe, - posiuiyk sig jgzykiem angielskim w stopniu komunikatywnym, - dochowat tajemnicy stuibowej, - zastosowat przepisy prawa w dzialalnoSci zawodowej.

Material nauczania

1. Funkcjonowanie jednostek administracji publicznej OkreSlanie struktury organu nacz'elnego, organu centralnego, organu wykonawczego gminy (dzielnicy), organu wykonawczego powiatu i organow wykonawczych wojewbdztwa. Analizowanie zadari realizowanych w r6znych komtrrkach organizacyjnych organu wykonawczego. OkreSlanie uprawnieh i obowiqzkow personelu Sredniego szczebla. Przestrzeganie regulaminu pracy obowiqzujqcego w jednostce administracji publicznej. ldentyfikowanie irodet prawa administracyjnego. Stosowanie przepisow prawa pracy, cywilnego i karnego. Stosowanie zasad obiegu informacji obowiqzujqcych w jednostkach administracji publicznej. Gromadzenie informacji niezbgdnych do prowadzenia spraw administracyjnych.

Uczestniczenie w przygotowywaniu projektow dokumentow wlasciwych dia administracji publicznej. Prowadzenie ewidencji ludnosci w systemie informatycznym. Sporzqdzanie sprawozdafi, odpisow, protokolow i notatek slutbowych. Uczestniczenie w przygotowywaniu narad, sesji, zebrafi i konferencji. Obslugiwanie interesantow zgodnie z zasadami kodeksu postepowania administracyjnego. Promowanie modelu adm'inistracji publicznej petniqcej slutebnq role wobec obywatela.

2. Funkcjonowanie przedsiebiorstwa Analizowanie zadan realizowanych w rbinych komorkach organizacyjnych przedsiebiorstwa. Przestrzeganie regulamin6w pracy obowiqzujqcych w komorkach organizacyjnych przedsiebiorstwa. Komunikowanie sie z uczestnikami procesu pracy w przedsiqbiorstwie. Stosowanie zasad obiegu informacji w przedsigbiorstwie. Gromadzenie dokumentacji oraz informacji ekonomicznej i statystycznej. Poslugiwanie sic podstawowq dokumentacjqfinansowo-ksiegowsl. Obliczanie podstawowych wielkosci ekonomicznych. Sporzqdzanie harmonogramu prac. Analizowanie kosztow pracy. Stosowanie przepisow prawa dotyczqcych dzialainosci gospodarczej.

3. Praca biurowa Stosowanie przepisow bezpieczehstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpozarowej oraz ochrony Srodowiska. Przestrzeganie regulamin6w obowiqzujqcych w pracy biurowej. Organizowanie stanowiska pracy biurowej zgodnie z wymaganiami ergonomii. Uiytkowanie urzqdzeri i sprzetu biurowego. Korzystanie z utytkowych i specjalistycznych programow komputerowych. Przyjmowanie i rejestrowanie pism oraz wysylanie korespondencji. Redagowanie pism sluibowych w jezyku ojczystym i angielskim. Stosowanie zasadobiegu dokument6w zgodnie z instrukcjq kancelaryjnq. Selekcjonowanie informacji. Gromadzenie, przechowywanie i archiwizowanie dokumentacji Kierowanie ruchem osobowym. Przyjmowanie interesantow. Kreowanie wizerunku jednostki organizacyjnej.

Uwagi o realizacji programu Celem realizacji programu nauczania Prakfyka zawodowa jest

doskonalenie nabytych w szkole urniejetno$ci, w rzeczywistych

warunkach pracy. W programie zaproponowano 8 tygodni praktyki (4 tygodnie w kaidym roku), realizowanej: 5 tygodni w jednostkach administracji publicznej, 2 tygodnie w przedsiebiorstwach, 1 tydzieri w biurze (w dowolnej instytucji). Miejsce praktyki powinno spelniae kryteria placowki szkoleniowej.

Program praktyki zawodowej powinien bye realizowany pod kierunkiem opiekuna, ktory powinien zapewnic uczniom motliwoSC odbywania jej w roinych komorkach organizacyjnych jednostki administracji publicznej i przedsiebiorstwa oraz wykonania wszystkich zadari przewidzianych w programie.

Przed rozpoczeciem praktyki naleiy zapoznac uczniow z przepisami bhp, ochrony przeciwpoiarowej i ochrony Srodowiska oraz reguiaminem pracy obowiqzujqcym w miejscu odbywania praktyki.

Podczas praktyki zawodowej naleiy ksztaltowae nastqpujqce postawy uczni6w: - uczciwosc, sumiennoSC i zaangaiowanie w wykonywanie pracy

zawodowej, - dokladnosd w wykonywaniu pracy, - samodzielnoSC w wykonywaniu powierzonych zadari, - odpowiedzialnoSC za pracg, - identyfikowanie siq ze srodowiskiem zawodowym, - szacunek dla przetoionych, wspolpracownik6w i interesant6w.

W trakcie praktyki nalezy zwracat uwage na ksztaltowanie umiejetnosci samodzielnego rozwiqzywania problemow, komunikowania siq z otoczeniem, organizowania wlasnej pracy i jej oceny, ustalania wtasnych dzialari i przewidywania ich skutkow oraz racjonalnego wykorzystywania czasu pracy. Rola opiekuna ogranicza sig jedynie do nadzorowania czynnosci wykonywanych przez ucznia, korygowania bledow i wskazywania tych umiejqtnosci, ktore powinien doskonalic.

W czasie odbywania praktyki zawodowej uczniowie zobligowani sqdo prowadzenia dzienniczkow.

Na zakoriczenie praktyki opiekun zobowiqzany jest wystawic uczniowi opiniq o jej przebiegu.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiqgniee edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiqgnie6 ucznia powinno odbywac sie systematycznie na podstawie ustalonych kryteriow.

Kryteria oceniania powinny uwzgledniac umiejqtnoSci zawarte w programie nauczania praktyki zawodowej.

Osiqgniqcia uczn ih motna oceniac na podstawie: - bieiqcej obsemacji pracy uczniow, - sprawdzianow ustnych,

- sprawdzianow praktycznych. Przed przystqpieniem do wykonywania zadati praktycznych nalezy

sprawdzit merytoryczne przygotowanie ucznia przy pomocy sprawdzianow ustnych. UmiejgtnoSci praktyczne powinny by6 oceniane na podstawie obserwacji czynnosci ucznia podczas wykonywania zadari zawodowych. Podczas obserwacji naleiy zwrocit uwagg na: - przestrzeganie dyscypliny pracy, - organizowanie stanowiska pracy, - sprawnost wykonywania zadan, - jakost wykonania zadania, - przestrzeganie przepisow bhp, ochrony przeciwpoiarowej

oraz ochrony Srodowiska, - umiejgtnoSc posiugiwania sig terminologiq prawnicza - umiejgtnosc nawiqzywania kontaktow w Srodowisku pracy, - umiejgtnoS6 wspotpracy w zespole.

Na zakoriczenie realizacji programu proponuje sig zastosowanie sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu proba pracy, ktory powinien by6 zaopatrzony w kryteria oceny.

W ocenie koncowej naleiy uwzglednit wyniki wszystkich metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela w czasie praktyki zawodowej.