2.1. Ministerstwo Edukacji Narodowej - mz.gov.pl · 440 440 2.1. Ministerstwo Edukacji Narodowej W 2007 r. resort edukacji realizował zadania wynikaj ące z ustawy o wychowaniu w

440

440

2.1. Ministerstwo Edukacji Narodowej W 2007 r. resort edukacji realizował zadania wynikające z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałanie alkoholizmowi określone w Narodowym Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w następujących obszarach: I. Doskonalenie kadry pedagogicznej - podnoszenie kwalifikacji pracowników oświaty w zakresie profilaktyki problemów alkoholowych.

• Włączenie do programów szkoleń nauczycieli i przedstawicieli nadzoru pedagogicznego tematów z zakresu przeciwdziałania i rozwiązywania problemów alkoholowych,

• Szkolenie interdyscyplinarnych, wielospecjalistycznych zespołów inicjujących i wdraŜających w środowiskach lokalnych działania profilaktyczne.

II. Promocja, upowszechnianie i wdraŜanie szkolnych programów profilaktyki problemów dzieci i młodzieŜy

• monitorowanie szkolnych działań profilaktycznych, • upowszechnianie, wdraŜanie i ewaluacja szkolnych programów profilaktyki

problemów dzieci i młodzieŜy, • kontynuację wdraŜania procedur postępowania w sytuacjach kryzysowych wobec

uczniów sięgających po alkohol, • upowszechnianie materiałów metodycznych dotyczących działań profilaktycznych

w szkole. III. Zwi ększenie skuteczności pomocy psychologiczno- pedagogicznej dla dzieci i młodzieŜy zagroŜonych uzaleŜnieniami, w tym alkoholem

• diagnozowanie dzieci i młodzieŜy z grup podwyŜszonego ryzyka, • zajęcia indywidualne i grupowe dla dzieci zagroŜonych uzaleŜnieniami, w tym

alkoholem. Ad I. Podnoszenie kwalifikacji pracowników oświaty w zakresie profilaktyki problemów alkoholowych.

PowyŜsze zadania realizowano w zakresie strategii programów profilaktycznych problemów dzieci i młodzieŜy. W 2006 roku realizowano szkolenia o zasięgu centralnym, którymi objęto:

• wizytatorów i kuratorów oświaty, • pracowników ośrodków doskonalenia nauczycieli, • pedagogów i psychologów szkolnych, • dyrektorów szkół, • pracowników poradni psychologiczno –pedagogicznych, • pracowników nadzoru pedagogicznego, • liderów programów profilaktycznych, • Pełnomocników ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, • wojewódzkich koordynatorów sieci szkół promujących zdrowie, • urzędników Urzędów Marszałkowskich i Urzędów Wojewódzkich.

Szkolenia były prowadzone przez pracowników Centralnego Ośrodka Doskonalenia

Nauczycieli, Centrum Metodycznego Pomocy Psychologiczno–Pedagogicznej oraz wyspecjalizowanych organizacji pozarządowych na zxlecenie Ministerstwa edukacji Narodowej. Dotyczyły następujących obszarów:

441

441

• tworzenia środowiskowych i lokalnych koalicji na rzecz rozwiązywania problemów dzieci i młodzieŜy,

• realizacji szkolnego programu profilaktyki problemów dzieci i młodzieŜy, • diagnozy problemów i zagroŜeń danego środowiska szkolnego, diagnozy

indywidualnych problemów dzieci i młodzieŜy w zakresie uzaleŜnień, • edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia, • przestrzegania standardów programów profilaktycznych i stosowania procedur

postępowania w sytuacjach kryzysowych, • ewaluacji programów profilaktycznych, • tworzenia pozytywnego klimatu szkoły, • przygotowywania liderów i kompetentnych realizatorów programów

profilaktycznych. W powyŜszych obszarach w 2007 r. zostały przeprowadzone przez ww wykonawców

następujące szkolenia i konferencje: a) Profilaktyka

� Implementacja programu „Golden Five” w 9 gimnazjach Warszawy w Dzielnicy Praga Pd. Przeszkolenie 18 pedagogów i psychologów szkolnych, prowadzenie spotkań superwizyjnych; opracowanie pakietu materiałów dla liderów i nauczycieli-realizatorów.

� Dwuczęściowy kurs dla instruktorów programu „Golden Five” (z placówek

doskonalenia nauczycieli i poradni psychologiczno-pedagogicznych. 15-18. 10.2007 oraz 4-6. 12. 07. Liczba uczestników 22.

� Szkolenie dla realizatorów programu zapobiegania przemocy i uzaleŜnieniom „ART .”

(pracowników Poradni Psychologiczno Pedagogicznych). Przeszkolono 16 grup, po jednej w kaŜdym województwie. Łączna liczba: łącznie 246 osób.

� „Budowanie systemu reagowania w środowisku lokalnym w sytuacjach zagroŜenia

niedostosowaniem dzieci i młodzieŜy” . Instrumenty prawne i psychologiczne. Celem projektu było doskonalenie umiejętności w zakresie zapobiegania i przeciwdziałania uzaleŜnieniom wśród dzieci i młodzieŜy oraz innym przejawom zachowań problemowych oraz budowanie systemu szybkiego reagowania w sytuacjach kryzysowych, w oparciu o zasoby personalne i socjalne placówki, rodziców oraz instytucje pomocowe i słuŜby mundurowe. Konferencje szkoleniowe w 6 województwach dla pedagogów, psychologów, nauczycieli, koordynatorów ds. bezpieczeństwa, wizytatorów KO. Łączna liczba uczestników 305. Ankieta ewaluacyjna oceniająca proponowane treści, metody szkolenia, praktyczną przydatność, kompetencje prowadzących i organizację. Średnia ocen wszystkich wymiarów szkolenia 4,80 w skali 5-punktowej.

� „Trening umiejętności kontroli zachowań związanych z alkoholem i narkotykami

TUKAN” dla wychowanków placówek wychowawczych i resocjalizacyjnych typu MOW i MOS. Dwie edycje szkolenia. Łącznie przeszkolono 86 osób. Ewaluacja - Ankieta oceniająca przebieg i przydatność szkolenia. Szkolenie ocenione jako przydatne w pracy w młodzieŜowych ośrodkach wychowawczych i socjoterapeutycznych. Wysoka ocena kompetencji prowadzących.

442

442

� I Krajowa konferencja instruktorów metody „Szkolna interwencja profilaktyczna w sytuacji sięgania przez młodzieŜ po substancje psychoaktywne” . 11-12.06.2007. Liczba uczestników 38.

� Ogólnopolska konferencja szkoleniowa „ Klimat społeczny szkoły” dla wizytatorów

KO, konsultantów ośrodków metodycznych, placówek doskonalenia nauczycieli, liderów programów promocji zdrowia i profilaktyki. Liczba uczestników 90. Koszt szkolenia

� Ogólnopolska konferencja szkoleniowa dla wizytatorów i dyrektorów szkół „Szkoła

wobec uczniów zagroŜonych niedostosowaniem społecznym”; 11-12 grudnia 2007; 136 uczestników.

� Konferencja „Rola dyrektora w tworzeniu bezpiecznej szkoły”. Celem projektu było

ukazanie wpływu dyrektora szkoły na szeroko rozumiane bezpieczeństwo uczniów, takŜe w zakresie tworzenia warunków umoŜliwiających profilaktykę alkoholową.

� Szkolenie „Zwi ększenie odpowiedzialności dyrektorów szkół, nauczycieli i

pracowników administracyjnych szkół za zapewnienie bezpieczeństwa uczniów”. Projekt zrealizowano w formie szkolenia e-learningowego, co umoŜliwiło dotarcie do szerokiego spektrum odbiorców.

� Szkolenie „Nauczyciel - wychowawcą”. Celem projektu było budowanie wizerunku i

autorytetu nauczyciela poprzez doskonalenie jego umiejętności wychowawczych. W ramach tego dzialania zrealizowano takŜe szkolenie edukatorów wychowania do Ŝycia w rodzinie. W ramach realizacji projektu opublikowano podręcznik dla nauczycieli „Nauczyciel - wychowawcą” oraz przeprowadzono szkolenie, którego celem było upowszechnianie i popularyzacja wiedzy oraz doskonalenie umiejętności rodziców i nauczycieli w kontekście integracji rodziny i szkoły w procesie wychowania i przeciwdziałania zachowaniom problemowym dzieci i młodzieŜy.

� Konferencja „Upowszechnianie i popularyzowanie wiedzy niezbędnej do pełnienia

ról w rodzinie”. Celem projektu było ukazanie istoty i znaczenia ról pełnionych przez wszystkich członków rodziny dla ich prawidłowego funkcjonowania indywidualnego i społecznego.

� Dwa etapy badań ewaluacyjnych programu profilaktyki zintegrowanej „Archipelag

skarbów”. Celem szczegółowym projektu było opracowanie i wprowadzenie udoskonaleń wersji gimnazjalnej programu Archipelag Skarbów w celu podwyŜszenia jego skuteczności w przeciwdziałaniu zachowaniom ryzykownym i problemowym, w tym korzystaniu z narkotyków oraz badania ewaluacyjne programu „Archipelag Skarbów”. Wyniki ewaluacji programu jednoznacznie wskazują, Ŝe koncepcja profilaktyki zintegrowanej skutecznie wspiera wychowawczo – profilaktyczne działania podejmowane przez szkoły.

� Konferencja dla wizytatorów „Szkoła wobec uczniów zagroŜonych

niedostosowaniem społecznym”. Celem konferencji było doskonalenie nadzoru w zakresie umiejętności stosowania istniejących instrumentów słuŜących zapobieganiu zachowaniom problemowym uczniów oraz podejmowania interwencji wobec uczniów niedostosowanych społecznie.

443

443

� Konferencja szkoleniową „ Psychoimmunologia – zdrowie psychiczne dzieci i młodzieŜy”. Celem projektu było doskonalenie umiejętności w zakresie wzmacniania odporności na przeciąŜenia stresowe, budowania pozytywnych relacji z otoczeniem, umiejętności odreagowania trudnych emocji, technik relaksacyjnych i wizualizacyjnych.

� Kurs instruktorski „Porozumienie w szkole”. Celem programu było m.in. wsparcie

szkoły w realizacji w realizacji zadań słuŜących budowaniu bezpiecznego klimatu poprzez wyposaŜenie nauczycieli w wiedzę i umiejętności z zakresu sposobów redukowania negatywnych zachowań uczniów.

� Kurs doskonalący „Jak sobie radzić z trudnymi zachowaniami uczniów”.

� Szkolenia dla pracowników pomocy psychologiczno-pedagogicznej z zakresu

„ Mediacje jako sposób konstruktywnego rozwiązywania konfliktów”. 565 Poradni Psychologiczno – Pedagogicznych wyposaŜono w publikację na temat konstruktywnego rozwiązywania konfliktów „Wspomaganie szkół i placówek w realizacji zadań wychowawczych i profilaktycznych przez poradnie psychologiczno – pedagogiczne”.

� Konferencja „Stop przemocy w rodzinie i w szkole”, której współorganizatorem było

Stowarzyszenie Antynarkotyczny Ruch Katolicki KARAN. Celem projektu było dostarczenie pedagogom i wychowawcom wiedzy i umiejętności w zakresie rozwijania u wychowanków zachowań prospołecznych. Podnoszono takŜe kwestie uzaleŜnień sprzęŜonych oraz związku przemocy z alkoholem. Podczas konferencji m.in. zaprezentowano program Peace 4 Kids – program społecznego i emocjonalnego uczenia się, który moŜe pomóc dzieciom i młodzieŜy odnieść sukces w Ŝyciu szkolnym, rodzinnym, rówieśniczym i społeczeństwie.

b) Promocja zdrowia i edukacja prozdrowotna � Szkolenia w zakresie I cz. Programu „Szkoła dla Rodziców i Wychowawców” nt. "Jak

mówić do dzieci, Ŝeby nas słuchały, jak słuchać, Ŝeby do nas mówiły" koordynowanych przez CMPPP w oparciu o ogólnopolską sieć edukatorów-liderów i realizatorów Programu, w których przeszkolono ok. 4375 nauczycieli/wychowawców i rodziców oraz 453 profesjonalistów (psychologów/pedagogów); przeprowadzono 369 superwizji, którymi objęto 772 realizatorów programu; zorganizowano 90 spotkań dla 369 absolwentów szkoleń w tzw. grupach wsparcia; zorganizowano 1 ogólnopolską i 9 regionalnych konferencji oraz 3 seminaria nt. „Wychowywać to kochać i wymagać” dotyczących realizacji Programu na terenie całego kraju; cotygodniowe felietony, 14 posterów na blogach i 26 audycji radiowych i telewizyjnych w mediach lokalnych.

� PilotaŜowe wdroŜenie III części programu Szkoła dla Rodziców i Wychowawców nt. "Jak mówić do nastolatków, Ŝeby nas słuchały, jak słuchać, Ŝeby do nas mówiły". W pięciu szkołach. Szkolenia dla realizatorów - psychologów/pedagogów.

� Seminarium dla edukatorów-liderów programu „Szkoła dla Rodziców i Rodziców” (z

Ośrodków Doskonalenia Nauczycieli i poradni psychologiczno-pedagogicznych. 16-18.04.2007. Liczba uczestników 30.

444

444

� Szkolenia dla 26 placówek oświatowo-wychowawczych (200 psychologów/pedagogów) w zakresie Programu „Szkoła dla Rodziców i Wychowawców” koordynowanych przez CMPPP w oparciu o ogólnopolską sieć edukatorów-liderów i realizatorów Programu.

� Szkolenia trenerów programu z zakresu promocji zdrowia psychicznego „Przyjaciele

Zippiego” ( 2 szkolenia dla 62 osób) oraz szkolenia dla realizatorów programu „Przyjaciele Zippiego” ( 2 szkolenia , 50 osób).

W 2007 zostały takŜe przygotowane i opublikowane materiały informacyjne i edukacyjne dotyczące przeciwdziałania alkoholizmowi i wychowania w trzeźwości:

1.Profilaktyka uzaleŜnień w szkole”- wersja rozszerzona. Dorota Macander. Internetowy poradnik dla nauczycieli. Na stronach www Centrum Metodycznego.

2.Wydanie zeszytów ćwiczeń; 2 zeszytów metodycznych; ulotek i filmu promującego Program „Szkoła dla Rodziców i Wychowawców. Ulotki- nakład 30 000 egzemplarzy; Zeszyty metodyczne 4 000, Zeszyty ćwiczeń 100.

3.12 numer zeszytu „Edukacja zdrowotna i promocja zdrowia w szkole”. Zeszyt przeznaczony jest dla nauczycieli, zawiera materiały do pracy z uczniem z zakresu promocji zdrowia psychicznego dzieci i młodzieŜy. Nakład 4 000 egzemplarzy.

4. Scenariusze zebrań z rodzicami. Celem projektu było dostarczenie nauczycielom scenariuszy zebrań z rodzicami.

5. Publikację „Nauczyciel - wychowawcą” – poradnika dla nauczycieli, którego celem było dostarczenie wiedzy niezbędnej do zbudowania programu wychowawczego.

6. Publikację podręcznika dla rodziców i wychowawców „Moje dziecko w szkole” E. Góralczyk.

7.Artykuły w czasopismach:

• J. Sakowska „Profilaktyka dla młodzieŜy czy dla dorosłych”. Świat Problemów nr 2-3 2007.

• J. Niepokólczycka-Gac, „Powołanie i zadania szkolnego koordynatora do spraw bezpieczeństwa”.- Bezpieczeństwo w szkole Nr.1 czerwiec 2007.

• J. Niepokólczycka-Gac, „Procedura postępowania z dzieckiem będącym pod wpływem środków psychoaktywnych”.- Bezpieczeństwo w szkole Nr 9 czerwiec 2007.

• A.Borkowska, D. Macander „Budowanie relacji z uczniami w opiniach nauczycieli”. Remedium nr 2-3 2007;

• D. Macander “Profilaktyka uzaleŜnień w szkole”; Serwis Informacyjny Narkomania nr 1, 2007.

• A. Borkowska, J. Szymańska „Standaryzacja, selekcja i rekomendowanie programów profilaktycznych”,. Remedium nr 2-3, 2007 r.

• J. Szymańska „Warunki skuteczności szkolnej profilaktyki”. Remedium nr 8,.2007.

• J. Szymańska, D. Macander „Program Golden Five”. Remedium nr 10, 2007. Publikacje zawierały między innymi informacje dotyczące profilaktyki uzaleŜnień, rozwiązywania problemów wychowawczych, warunków skuteczności działań profilaktycznych oraz ich standardów, realizacji edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia w szkole oraz zagadnienia dotyczące współpracy rodziców ze szkołą. Koszt realizacji powyŜszych zadań w 2007 r. wyniósł ogółem ok. 2 mln zł.

445

445

Na stronie internetowej Centrum Metodycznego Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej www. [email protected] jest zamieszczony wykaz rekomendowanych programów profilaktycznych, który zawiera informacje o 33 rekomendowanych profesjonalnych programach profilaktycznych. Programy te uzyskały zadawalające wyniki badań ewaluacyjnych. Wykaz zawiera informacje o autorach, głównych celach, adresatach, realizatorach i materiałach stanowiących wyposaŜenie oraz dane teleadresowe do ewentualnego kontaktu. Zamieszczone równieŜ są Standardy jakości pierwszorzędowych programów profilaktycznych realizowanych w szkołach i placówkach oświatowych, które zawierają najwaŜniejsze wymagania, jakie stawiane są realizatorom i organizatorom szkolnych programów profilaktycznych. Podstawowym standardem jakości programu profilaktycznego jest uwzględnienie procedury ewaluacji – odpowiedni dobór metod i narzędzi ewaluacji. Do priorytetowych zadań w zakresie doskonalenia nauczycieli w 2007 roku w obszarze profilaktyki i wychowania realizowanych przez ośrodki doskonalenia nauczycieli naleŜało dalsze doskonalenie umiejętności wychowawczych i profilaktycznych nauczycieli. Ośrodki te kontynuowały szkolenia między innymi procedur konstruowania programu profilaktyki problemów dzieci i młodzieŜy, metod wdraŜania i ewaluacji. II. Upowszechnienie i wdroŜenie szkolnych programów profilaktyki problemów dzieci i młodzieŜy. W roku 2007 r. Ministerstwo Edukacji Narodowej ogłosiło 2 otwarte konkursy ofert na realizację zadań publicznych w zakresie edukacji, oświaty i wychowania: Pierwszy z tych konkursów obejmował następujące zadania:

� Promowanie zdrowego stylu Ŝycia wśród dzieci i młodzieŜy � Zapobieganie agresji i przemocy poprzez propagowanie pozytywnych wzorców

w społeczeństwie oraz aktywizowanie dzieci i młodzieŜy do działania na rzecz społeczeństwa.

W ramach realizacji powyŜszych zadań opracowano i opublikowano publikacje poświęcone problematyce promocji i ochrony zdrowia oraz edukacji zdrowotnej, opracowano i realizowano programy dotyczące promocji zdrowia i edukacji prozdrowotnej, realizowano programy z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony zdrowia psychicznego dzieci i młodzieŜy, opracowano i wydano publikacji promujące pozytywne wzorce wśród dzieci i młodzieŜy. W ramach konkursu Ministerstwo Edukacji Narodowej dofinansowało 72 projekty profilaktyczne na łączną kwotę 893 000 zł. Resort edukacji w 2007 r. ogłosił ponadto, w ramach zadań państwowych zlecanych jednostkom spoza sektora finansów, otwarty konkurs ofert na realizację szkoleń i kursów doskonalących dla dyrektorów szkół i nauczycieli oraz rodziców uczniów i rad rodziców w zakresie:

� Kompetencji społecznych organów działających w systemie oświaty, moŜliwości współpracy tych organów ze szkołą w celu tworzenia jak najlepszego środowiska wychowawczego.

� Tworzenia dobrego klimatu i dobrych relacji w pracy szkoły. Doskonalenie kompetencji wychowawczych rodziców i nauczycieli, upowszechnianie wiedzy

446

446

oraz doskonalenie umiejętności wychowawczych niezbędnych do pełnienia ról w rodzinie, jak równieŜ do współpracy ze szkołą.

W ramach tego konkursu Ministerstwo Edukacji Narodowej dofinansowało 6 projektów na łączną kwotę 189 130 zł, mających na celu doskonalenie wiedzy i umiejętności rodziców i nauczycieli, niezbędnych do zapobiegania problemom agresji, przemocy oraz uzaleŜnień. Ponadto resort edukacji sfinansował szkolenia dla osób wytypowanych do interdyscyplinarnych zespołów koordynujących działania w obszarze profilaktyki w strukturach powiatowych. W ich skład wchodzą przedstawiciele szkół, poradni psychologiczno-pedagogicznych, policji, pracowników socjalnych, kuratorów sądowych, słuŜby zdrowia, organizacji pozarządowych zajmujący się działaniami profilaktycznymi w środowisku. Ich zadaniem jest m.in. budowanie strategii działań zapobiegawczych dostosowanych do potrzeb środowiska, ale przede wszystkim wspólna, komplementarna, współpraca wszystkich podmiotów (200 tys. zł). Ministerstwo Edukacji Narodowej współfinansowało równieŜ cykl artykułów w Remedium, poświęconych profilaktyce i promocji zdrowego stylu Ŝycia, którego wydawcą jest Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Fundacja ETOH. Realizowane w szkołach programy profilaktyki problemów dzieci i młodzieŜy odzwierciedlają dwa nurty działań: - powstrzymujące (pierwszorzędowe), w duŜej mierze edukacyjne i perswazyjne, adresowane do ogółu rodziców, nauczycieli, wychowawców oraz dzieci i młodzieŜy, - eliminujące (drugorzędowe), nastawione na zmniejszanie zagroŜeń i eliminowanie konkretnych zachowań agresywnych – kierowane do dzieci i młodzieŜy, rodzin z grup ryzyka zachowań agresywnych. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2002 roku zmieniającym rozporządzenie w sprawach ramowych statutów publicznego przedszkola i publicznych szkół (Dz.U. Nr 11, poz. 114) wszystkie typy szkół realizują program profilaktyki problemów dzieci i młodzieŜy oparty na wnikliwej diagnozie potrzeb i problemów środowiska, zintegrowany z programem wychowawczym szkoły. Ponadto realizowane są zadania dotyczące promocji zdrowia i profilaktyki problemów dzieci i młodzieŜy mające na celu wdroŜenie systemowych rozwiązań, w tym zakresie przez:

• upowszechnianie programów profilaktycznych, spójnych z programami wychowawczymi szkół i programami profilaktyki problemów dzieci i młodzieŜy (takich jak : Drugi Elementarz, Jak Ŝyć z ludźmi, Zanim spróbujesz, Debata, Tak czy nie, Podaj dłoń, Nasze spotkania, Przygotowanie do profilaktyki domowej, Świadoma postawa wobec alkoholu, Masz szansę, Korekta, Myślę NIE mówię NIE). Programy były w całości lub częściowo (ich moduły) wykorzystywane przy konstruowaniu szkolnych programów profilaktyki,

• promowanie autorskich programów profilaktycznych (w ramach dofinansowania zadań zleconych),

• zwiększenie liczby uczniów objętych zajęciami psychoedukacyjnymi prowadzonymi przez specjalistów poradni psychologiczno-pedagogicznych,

• podjęcie przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne działań wspierających rodzinę znajdującą się w sytuacji zagroŜenia,

• doskonalenie nauczycieli mające na celu przygotowanie ich do realizacji programów profilaktycznych, w tym dotyczących profilaktyki uzaleŜnień,

447

447

• włączenie organizacji pozarządowych do współpracy w zakresie realizacji zadań dotyczących profilaktyki środowiskowej,

• wspieranie liderów młodzieŜowych prowadzących zajęcia profilaktyczne. Wśród organizacji spoza sektora finansów publicznych wyspecjalizowanych w realizacji działań profilaktycznych, które objęły odpowiednimi programami profilaktyczno –wychowawczymi dzieci i młodzieŜ z grup podwyŜszonego ryzyka, systematycznie realizujących zadania z obszaru profilaktyki uzaleŜnień, adresowane do dzieci i młodzieŜy, współpracujących w 2007 r. z Ministerstwem Edukacji Narodowej naleŜy wymienić: -Stowarzyszenie Ruch Pomocy Psychologicznej INTEGRACJA, Katolickie Stowarzyszenie Pomocy Osobom UzaleŜnionym AGAPE, Fundację Pomocy Rodzinie, Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli i Wychowawców, Stowarzyszenie Profilaktyki i Wspierania Rozwoju Osobowości Dzieci i MłodzieŜy ”Wzrastanie”, Fundację KARAN i wiele innych. Współpracują one z Kuratoriami Oświaty, Ośrodkami Doskonalenia Nauczycieli, uczelniami oraz innymi organizacjami i mediami związanymi ze środowiskiem nauczycielskim i wychowawczym. Do współpracy z resortem edukacji zaproszono między innymi Stowarzyszenie Producentów i Dziennikarzy Radiowych. Z inicjatywy tego stowarzyszenia odbyła się juŜ szósta edycja organizowanej od kilku lat Ogólnopolskiej Kampanii: Zachowaj Trzeźwy Umysł. Patronat nad imprezą objęło Ministerstwo Edukacji Narodowej. W kampanii wzięło udział 900 gmin z całej Polski. Była ona adresowana do uczniów szkół podstawowych i gimnazjum. Dzieci i młodzieŜ biorące udział w kampanii nie tylko byli poddawani działaniom profilaktycznym, ale równieŜ uczestniczyli w festynach, działaniach teatralnych, konkursach, imprezach sportowych. Do kampanii włączono pełnomocników ds. rozwiązywania problemów alkoholowych, nauczycieli, rodziców, koordynatorów pomysłów profilaktycznych, społeczności lokalne i media. Z resortem edukacji współpracowało nadal równieŜ Stowarzyszenie Klub Abstynenta POWRÓT z Mikołowa które realizowało edycję VIII Powiatowej MłodzieŜowej Szkoły Liderów MłodzieŜowych Animatorów Programów Profilaktycznych w Mikołowie. Stowarzyszenie zorganizowało dla uczniów Powiatowej MłodzieŜowej Szkoły Liderów Sesję Wyjazdową do Parlamentu RP. Zrealizowano równieŜ szereg ogólnopolskich seminariów, kampanie i akcji w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i wychowaniu w trzeźwości, którym patronowało Ministerstwo Edukacji Narodowej. Priorytetowym działaniem, mającym na celu zwiększenie skuteczności oddziaływań profilaktycznych adresowanych do dzieciom i młodzieŜy, było w 2007 r. wspieranie strategii alternatywnych słuŜących przeciwdziałaniu zachowaniom problemowym wśród dzieci i młodzieŜy, w tym rozwiązywaniu problemów alkoholowych. W ramach tych strategii zrealizowano ogólnopolski Rządowy program aktywizacji jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych. Program umoŜliwił znaczące dofinansowanie w skali kraju realizacji zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych, organizowanych i prowadzonych przez jst oraz organizacje spoza sektora finansów publicznych. Zadanie to zostało zrealizowane w formie konkursu ogłoszonego przez wojewodów, we wszystkich województwach. W skali kraju na dofinansowanie organizacji zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych przeznaczono w ramach tego programu kwotę 65 mln zł. Ponadto, w ramach środków finansowych ujętych w rezerwie celowej Nr 55 budŜetu państwa, przewidzianej na realizację rządowego programu poprawy stanu bezpieczeństwa w szkołach i placówkach pn. „Zero tolerancji dla przemocy w szkole” w części VII.3.5 Wspieranie

448

448

programów edukacyjnych i profilaktyczno-wychowawczych realizowanych przez placówki wychowania pozaszkolnego kwota 9 mln zł. została przeznaczona na realizację zadania pn.: „Upowszechnienie dostępu uczniów do zajęć oferowanych przez placówki wychowania pozaszkolnego, poszerzenie oferty tych placówek, wspieranie pozaszkolnych form edukacji kulturalnej”. Zadanie to zostało zrealizowane w formie konkursu ogłoszonego przez wojewodów dla placówek wychowania pozaszkolnego. Jego realizacja pozwoliła na wzmocnienie bazy placówek wychowania pozaszkolnego, stanowiących istotne ogniwo promowania i wdraŜania działań alternatywnych, słuŜących przeciwdziałaniu zachowaniom problemowym wśród dzieci i młodzieŜy, w tym rozwiązywaniu problemów alkoholowych.

III. Zwi ększenie skuteczności pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla dzieci

i młodzieŜy zagroŜonych uzaleŜnieniami, w tym alkoholem. Zadanie było realizowane w róŜnych formach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, adresowanych do dzieci i młodzieŜy zagroŜonych uzaleŜnieniami, w tym alkoholem. Realizatorami tych działań najczęściej byli: wychowawcy klas, psycholodzy i pedagodzy zatrudnieni w szkołach i placówkach, specjaliści poradni psychologiczno-pedagogicznych, młodzieŜowych ośrodków wychowawczych oraz młodzieŜowych ośrodków socjoterapii. A. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna Pomoc psychologiczno-pedagogiczna realizowana w szkołach i placówkach systemu oświaty dotyczyła w szczególności:

• rozwiązywania konfliktów w społeczności szkolnej, • tworzenia warunków wspomagających rozwój uczniów, • indywidualnej opieki nad uczniami z niepowodzeniami szkolnymi, • organizacji właściwej współpracy szkoły z rodzicami uczniów, • ochrony uczniów przed wszelkimi formami przemocy, • róŜnych form pomocy indywidualnej i grupowej.

Wychowawcy klas ściśle współpracowali z pedagogami szkolnymi i psychologami w zakresie:

• rozpoznawania indywidualnych potrzeb uczniów oraz analizowania przyczyn niepowodzeń szkolnych,

• organizowania i prowadzenia róŜnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów, nauczycieli i rodziców,

• podejmowania działań wychowawczych i profilaktycznych wynikających z programu wychowawczego i programu profilaktyki problemów dzieci i młodzieŜy,

• prowadzenia edukacji prozdrowotnej i promocji zdrowia wśród uczniów, nauczycieli i rodziców,

• wspierania rodziców i nauczycieli w rozwiązywaniu problemów wychowawczych. Szkoły korzystały równieŜ z pomocy pracowników pedagogicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradni specjalistycznych. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dna 11 grudnia 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz.U. Nr 5, poz. 46) poradnie realizowały zadania profilaktyczne, w szczególności dotyczące:

• diagnozowania sytuacji wychowawczych w celu wspierania rozwoju ucznia,

449

449

• określenia odpowiednich form pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w tym działań profilaktycznych, mediacyjnych i interwencyjnych wobec uczniów, nauczycieli i rodziców,

• organizowania i prowadzenia róŜnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów, nauczycieli i rodziców,

• wspierania działań wychowawczych i profilaktycznych nauczycieli, wynikających z programu wychowawczego i szkolnego programu profilaktyki problemów dzieci

i młodzieŜy. W 2007 r. na terenie Polski funkcjonowało ogółem 560 publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tej liczbie znajdowało się 30 poradni specjalistycznych w 12 województwach zajmujące się m.in. poradnictwem dla młodzieŜy oraz poradnictwem rodzinnym. W 11 województwach przy poradniach działało ogółem 36 filii. Poradnie w całym kraju zatrudniały pracowników pedagogicznych, a ogólna liczba etatów wynosiła w skali kraju 7 333. Poradnie prowadziły działalność diagnostyczną, terapeutyczną, profilaktyczną i doradczą. Oddziaływania specjalistów koncentrowały się m.in. na: pracy z dzieckiem i rodziną, terapii logopedycznej, psychoterapii, psychoedukacji, doradztwie, interwencji w środowisku ucznia, działalności profilaktycznej i informacyjnej oraz indywidualnych i grupowych konsultacjach. W 2007 r. publiczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne udzieliły pomocy 1 125 763 dzieciom i młodzieŜy, co stanowi 12,78% całej populacji (przy czym w roku ubiegłym 12,5 %, w roku 2005 11%). Pracownicy poradni prowadzili z młodzieŜą następujące rodzaje zajęć, mające na celu udzielenie pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla dzieci i młodzieŜy zagroŜonych uzaleŜnieniami, w tym alkoholem: Socjoterapii, terapię dla dzieci i młodzieŜy zagroŜonych problemami alkoholowymi, terapię grupowa oraz indywidualna pomoc i doradztwo psychologiczno-pedagogiczne. Tabela przedstawia liczbę osób objętych poszczególnymi formami pomocy psychologiczno-pedagogicznej:

Rodzaj zajęć 2006/2007 r. Socjoterapia 11 613 Terapia dla zagroŜonych 5 314 Inne formy pomocy

indywidualnej 104 389

Inne formy pomocy grupowej 320 338

Z analizy danych z bazy SIO według stanu na dzień 15 września 2007 roku dotyczących działalności poradni psychologiczno-pedagogicznych wynika, Ŝe najliczniejszą grupę badanych stanowili uczniowie szkół podstawowych. W szkołach podstawowych (2 484 800 uczniów) badaniami psychologicznymi objęto 211 503 uczniów, co stanowi 8,5% wszystkich uczniów, pedagogicznymi - 205 825 uczniów, co stanowi 8,3% wszystkich uczniów. W gimnazjach (1 528 800 uczniów) badaniami psychologicznymi objęto 123 150 uczniów,

450

450

co stanowi 8% ogólnej liczby uczniów, badaniami pedagogicznymi - 116 240 uczniów, co stanowi 7,6% wszystkich uczniów.

NajwyŜszy wskaźnik, dotyczący szkół podstawowych i gimnazjów wiąŜe się z ujawnianymi w tym okresie Ŝycia zaburzeniami odchyleniami rozwojowymi, adaptacyjnymi, problemami związanymi z nauką szkolną oraz grupą dzieci i młodzieŜy niepełnosprawnych wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy. W szkołach ponadgimnazjalnych (1 679 600 uczniów) objęto badaniami psychologicznymi - 49 037 uczniów, co stanowi 2,9% wszystkich uczniów, badaniami pedagogicznymi - 39 826 uczniów, co stanowi 2,4% wszystkich uczniów.

W rocznych sprawozdaniach przekazywanych do Centrum Metodycznego Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej poradnie informują równieŜ o formach pomocy terapeutycznej udzielanej młodzieŜy z problemami alkoholowymi. Wymienia się takie formy jak: zajęcia relaksacyjno-wspomagające, zajęcia socjoterapeutyczne z młodzieŜą z rodzin patologicznych i dysfunkcyjnych z problemami alkoholowymi i zaniedbanych środowiskowo, prowadzenie warsztatów szkoleniowych dla nauczycieli i wychowawców dotyczących doskonalenia kompetencji wychowawczych i społecznych oraz korekty postaw wychowawczych. Obejmowano równieŜ młodzieŜ zajęciami warsztatowymi dotyczącymi umiejętności radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych oraz profilaktyki zachowań ryzykownych. Bezpośrednia pomoc poradni udzielana była najczęściej w formie terapii, interwencji i mediacji oraz prowadzenia grup wsparcia. B. Działania środowiskowe poradni psychologiczno-pedagogicznych Pracownicy poradni włączyli się równieŜ w szkolenia nauczycieli w zakresie przygotowania ich do realizowania programów wychowawczych i profilaktycznych. Kontynuowano takŜe szkolenia dla młodzieŜowych liderów zdrowia. Pracownicy poradni uczestniczyli w posiedzeniach rad pedagogicznych, wygłaszali prelekcje, wykłady, prowadzili warsztaty i treningi. Inną formę pomocy bezpośredniej udzielanej dzieciom, młodzieŜy, rodzicom oraz wychowawcom i nauczycielom w formie otwartej stanowiły porady w MłodzieŜowych Telefonach Zaufania – udzielono ich 7 258 - funkcjonujących w poradniach. Pracownicy poradni udzielali równieŜ porad specjalistycznych dotyczących konstruowania szkolnych programów profilaktyki problemów dzieci i młodzieŜy, głównie w części dotyczącej diagnozy problemów. Brali tak Ŝe udział w realizacji róŜnorodnych programów, zarówno tych ogólnie dostępnych, jak i tych autorskich, stworzonych na uŜytek konkretnych osób i uwzględniających specyfikę środowiska lokalnego. I tak, przykładowo w niektórych województwach realizowano takie programy profilaktyczne, jak:

� Województwo dolnośląskie: • „Socjoterapia”, • „Stop UzaleŜnieniom”, • „Profilaktyka Uzale Ŝnień”, • „Odlot”, • „Mog ę Ŝyć inaczej”,

451

451

• „Budowanie prawidłowych relacji z grupą rówieśniczą”, • „7 kroków”, • „Spójrz inaczej na agresję”, • „SRD” – metoda wczesnego rozpoznawania, • „Szkoła dla rodziców”, • „Jak być lepszym rodzicem”. � Województwo kujawsko-pomorskie: • „ Jak sobie radzić ze stresem”,

• „Trening Zastępowania Agresji”, � Województwo lubelskie: • Powiedz „NIE”, • „ Zdrowy styl Ŝycia”, � Województwo lubuskie: • „Dzi ękuję, nie”, • „Dam radę” – zapobiegający uzaleŜnieniom, • „Spójrz inaczej”, • „Elementarz – czyli Program 7 kroków”, • „Jesteśmy wolni”, • „Noe”, � Województwo łódzkie: • „Cukierki” – zajęcia z zakresu wczesnej profilaktyki uzaleŜnień dla uczniów kl. I – III

SP, � Województwo małopolskie: • „ Spójrz inaczej" A. Kołodziejczyka, • „Profilaktyka uzale Ŝnień", • „Prewenter", • „Alkohol - szkodliwa pułapka", • „UzaleŜnienia, jak się przed nimi chronić", • „My ślę nie - mówię nie", • „Jak odmawiać", • „Papierosy, alkohol, narkotyki", • „Zdrowe i bezpieczne Ŝycie", � Województwo mazowieckie: • Trening Zastępowania Agresji, • „Zagrajmy o przyszłość” – autorski program socjoterapeutyczny dla uczniów

klas V-VI szkoły podstawowej oraz I-II gimnazjum. � Województwo opolskie: • „Spójrz inaczej”, � Województwo podkarpackie:

• „Ja i inni, czyli zdrowe relacje” - program socjoterapeutyczny o charakterze profilaktycznym i interwencyjnym dla gimnazjalistów,

• Jak mówić „nie”?, • „Ja wobec świata uzaleŜnień”, � Województwo podlaskie: • „Debata”, � Województwo pomorskie: Dla uczniów:

• „My ślę nie – mówię nie”,

452

452

• Przeciwdziałanie uzaleŜnieniom: od nikotyny, alkoholu, narkotyków, • „Razem przeciwko uzaleŜnieniom”,

Programy kierowane do wszystkich podmiotów: • Program Profilaktyki Zachowań Ryzykownych dla Gimnazjum obejmujący: a) Warsztaty z zakresu profilaktyki uzaleŜnień „Bądźmy razem” b) Konsultacje dla rodziców i nauczycieli

Programy ogólnopolskie: • „II Elementarz czyli program siedmiu kroków”, • „Odlot”, • „Saper”, Województwo śląskie: • Program Psychoprofilaktyki Rozwoju i Edukacji - patronuje mu Polskie

Towarzystwo Higieny Psychicznej – Zarząd główny i Oddział Katowicki, � Województwo świętokrzyskie: • „śyj zdrowo”, • „Jak zdrowo Ŝyć”, � Województwo warmińsko-mazurskie: • „ Na progu dorosłości”, • „STOP”, � Województwo wielkopolskie: • „Spróbuj inaczej – systemowa profilaktyka zachowań dysfunkcyjnych w grupie

młodzieŜy wysokiego ryzyka” – program finansowany ze środków UE � Województwo zachodniopomorskie: • „Saper”,

Poradnie psychologiczno-pedagogiczne nadal wskazują na potrzebę organizowania, w większym niŜ dotychczas zakresie, zajęć terapeutycznych i psychoterapeutycznych adresowanych bezpośrednio do dzieci i młodzieŜy z rodzin alkoholików. Dotyczy to w szczególności takich obszarów jak interwencja kryzysowa w stanach przedłuŜającej się sytuacji traumatycznej wynikającej np. z nieprawidłowych relacji rodzic-dziecko w takiej rodzinie, czy sytuacji przedrozwodowej, u podłoŜa której znajduje się alkoholizm rodziców. C. Punkty konsultacyjne Celem dalszego wzbogacenia form pomocy psychologiczno-pedagogicznej, ułatwienia dostępu do tej pomocy i zwiększenia jej skuteczności dla dzieci i młodzieŜy z problemami uzaleŜnień podjęto w 2007 r. działania mające na celu wzmocnienie i upowszechnienie doradztwa, poradnictwa i konsultacji psychologiczno-pedagogicznych dla rodziców, uczniów i nauczycieli. W ramach tych działań w szkołach zostały zorganizowane przez publiczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne Punkty Konsultacyjne Działalność punktów w okresie październik – grudzień 2007 r. miała charakter pilotaŜowy i słuŜyła określeniu realnego zapotrzebowania na tego rodzaju działania, ocenie wykorzystania ich przez potencjalnych odbiorców, a takŜe wzmocnieniu poradnictwa poprzez stworzenie dodatkowego ogniwa kontaktu ze specjalistami. W tym okresie powołano ogółem ponad 500 punktów, po jednym przy kaŜdej poradni psychologiczno-pedagogicznej, poza poradniami specjalistycznymi . Na realizację tego zadania przeznaczono środki finansowe w wysokości 3 mln zł ujęte w rezerwie celowej Nr 55 budŜetu państwa, przewidzianej na realizację rządowego programu

453

453

poprawy stanu bezpieczeństwa w szkołach i placówkach pn. „Zero tolerancji dla przemocy w szkole” w części VII.2.3. Wzmocnienie i rozszerzenie specjalistycznej pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Szczegółowymi celami tworzenia punktów konsultacyjnych organizowanych w szkołach, było:

1) zwiększenie dostępności do specjalistycznej pomocy psychologiczno-pedagogicznej, doradztwa i konsultacji poprzez usytuowanie punktów konsultacyjnych moŜliwie jak najbliŜej miejsca zamieszkania rodziców i uczniów,

2) stworzenie bezpośredniej moŜliwości korzystania przez rodziców, nauczycieli i uczniów z porad, informacji i konsultacji udzielanych przez specjalistów w zakresie pomocy psychologiczno-pedagogicznej,

3) umoŜliwienie szybkiego i skutecznego rozwiązywania problemów wychowawczych oraz edukacyjnych dzieci,

4) wspieranie rodziców i nauczycieli w podnoszeniu ich kompetencji wychowawczych i przebudowie nieprawidłowych relacji rodzice - dziecko,

5) pomoc rodzicom w eliminowaniu sytuacji, w których brak wsparcia skutkuje generowaniem i kumulacją trudności wychowawczych.

W ramach działających punktów rodzice i uczniowie zgłaszali się po poradę z róŜnymi problemami związanymi z naduŜywaniem alkoholu. Do najczęstszych problemów, z jakimi zgłaszali się uczniowie naleŜały:

� własna inicjacja alkoholowa, � sytuacja rodzina (problem alkoholowy i związane z tym kłótnie rodziców).

Rodzice podnosili kwestie trudności wychowawczych i zaburzonych relacji rodzinnych związanych z utratą kontroli nad zachowaniami dzieci w wyniku spoŜywania alkoholu przez dzieci. RównieŜ omawiano trudne i kryzysowe sytuacje rodzinne dotyczące alkoholizmu jednego z rodziców. W związku z powyŜszym specjaliści obsługujący punkt konsultacyjny stosowali róŜne formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Najczęściej były to: - konsultacje indywidualne (porada, udzielenie informacji, wsparcie, rozmowa terapeutyczna, odreagowująca emocje, wstępna diagnoza), -skierowanie na badania diagnostyczne do poradni, - wskazanie placówek specjalistycznych, - skierowanie na terapię (indywidualną i rodzinną), - spotkania grupowe (wstępne określenie problemu wskazanie sposobów jego rozwiązania), - propozycja systematycznej pomocy na terenie poradni psychologiczno-pedagogicznej, - rozmowa z rodzicami ucznia, policjantem prowadzącym sprawę, -interwencje doraźne, -skierowanie do Centrum Terapii UzaleŜnień, MOPS-u, sądu, punktu pomocy rodzinie z przemocą, - udzielenie informacji o prawnych aspektach problemu. Podsumowując realizację przez resort edukacji zadań wynikających z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi naleŜy podkreślić, Ŝe były ona ukierunkowane na realizację priorytetów przyjętych przy planowaniu zadań na lata 2006 – 2010. W 2007 r. resort edukacji wziął pod uwagę przede wszystkim obszary zadaniowe dotyczące:

454

454

• doskonalenia warunków merytorycznych i organizacyjnych do realizacji szkolnego programu profilaktyki problemów dzieci i młodzieŜy,

• wdraŜania nowoczesnych programów profilaktycznych zawierających ćwiczenia najwaŜniejszych umiejętności psychologicznych i społecznych,

• ograniczenia działań promujących picie alkoholu przez dzieci i młodzieŜ, • udzielania profesjonalnej pomocy rodzicom dzieci z problemem alkoholowym, • edukacji nauczycieli i rodziców w zakresie profilaktyki przeciwalkoholowej, • wspierania działań profilaktycznych w środowiskach lokalnych, • wspierania strategii alternatywnych słuŜących przeciwdziałaniu zachowaniom

problemowym wśród dzieci i młodzieŜy, w tym rozwiązywaniu problemów alkoholowych.

455

455

2.1.1. Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno - Pedagogicznej Sprawozdanie z realizacji zadań w obszarze promocji zdrowia oraz psychoprofilaktyki w 2007 roku

A. SZKOLENIA I KONFERENCJE: I. PROMOCJA ZDROWIA I EDUKACJA ZDROWOTNA

1. Szkolenia w zakresie I cz. Programu „Szkoła dla Rodziców i Wychowawców” nt. "Jak mówić do dzieci, Ŝeby nas słuchały, jak słuchać, Ŝeby do nas mówiły" koordynowanych przez CMPPP w oparciu o ogólnopolską sieć edukatorów-liderów i realizatorów Programu, w których przeszkolono ok. 4375 nauczycieli/wychowawców i rodziców oraz 453 profesjonalistów (psychologów/pedagogów); przeprowadzono 369 superwizji, którymi objęto 772 realizatorów programu; zorganizowano 90 spotkań dla 369 absolwentów szkoleń w tzw. grupach wsparcia; zorganizowano 1 ogólnopolską i 9 regionalnych konferencji oraz 3 seminaria nt. „Wychowywać to kochać i wymagać” dotyczących realizacji Programu na terenie całego kraju; cotygodniowe felietony, 14 posterów na blogach i 26 audycji radiowych i telewizyjnych w mediach lokalnych; Koszt 830 000 zł (ze środków MEN).

2. PilotaŜowe wdroŜenie III części programu Szkoła dla Rodziców i Wychowawców nt.

"Jak mówić do nastolatków, Ŝeby nas słuchały, jak słuchać, Ŝeby do nas mówiły". W pięciu szkołach. Szkolenia dla realizatorów - psychologów/pedagogów: Koszt 1 500 zł (ze środków CMPPP).

3. Seminarium dla edukatorów-liderów programu „Szkoła dla Rodziców i Rodziców”

(z Ośrodków Doskonalenia Nauczycieli i poradni psychologiczno-pedagogicznych. 16-18.04.2007. Liczba uczestników 30. Koszt 4 160 zł (ze środków CMPPP).

4. Szkolenia dla 26 placówek oświatowo-wychowawczych (200

psychologów/pedagogów) w zakresie Programu „Szkoła dla Rodziców i Wychowawców” koordynowanych przez CMPPP w oparciu o ogólnopolską sieć edukatorów-liderów i realizatorów Programu.

5. Szkolenia trenerów programu z zakresu promocji zdrowia psychicznego

„Przyjaciele Zippiego”. 2 szkolenia dla 62 osób. Koszt 6 353.75 (ze środków CMPPP). Szkolenia dla realizatorów programu „Przyjaciele Zippiego”. 2 szkolenia , 50 osób.

II. PROFILAKTYKA

1. Implementacja programu „Golden Five” w 9 gimnazjach Warszawy w Dzielnicy Praga Pd. Przeszkolenie 18 pedagogów i psychologów szkolnych, prowadzenie spotkań superwizyjnych; opracowanie pakietu materiałów dla liderów i nauczycieli-realizatorów. Koszt 1000 zł (ze środków CMPPP).

456

456

2. Dwuczęściowy kurs dla instruktorów programu „Golden Five” (z placówek doskonalenia nauczycieli i poradni psychologiczno-pedagogicznych. 15-18. 10.2007 oraz 4-6. 12. 07. Liczba uczestników 22. Koszt 43 193,44 zł (ze środków MEN ).

3. Szkolenie dla realizatorów programu zapobiegania przemocy i uzaleŜnieniom „ART .”

(pracowników Poradni Psychologiczno Pedagogicznych). Przeszkolono 16 grup, po jednej w kaŜdym województwie. Łączna liczba: łącznie 246 osób. Koszt 180 025,69 zł (ze środków MEN).

4. „Budowanie systemu reagowania w środowisku lokalnym w sytuacjach zagroŜenia

niedostosowaniem dzieci i młodzieŜy” . Instrumenty prawne i psychologiczne. Konferencje szkoleniowe w 6 województwach dla pedagogów, psychologów, nauczycieli, koordynatorów ds. bezpieczeństwa, wizytatorów KO. Łączna liczba uczestników 305. Ankieta ewaluacyjna oceniająca proponowane treści, metody szkolenia, praktyczną przydatność, kompetencje prowadzących i organizację. Średnia ocen wszystkich wymiarów szkolenia 4,80 w skali 5-punktowej. Koszt: 170 587, 72 (ze środków MEN).

5. „Trening umiejętności kontroli zachowań związanych z alkoholem i narkotykami

TUKAN” dla wychowanków placówek wychowawczych i resocjalizacyjnych typu MOW i MOS. Dwie edycje szkolenia. Łącznie przeszkolono 86 osób. Ewaluacja - Ankieta oceniająca przebieg i przydatność szkolenia. Szkolenie ocenione jako przydatne w pracy w młodzieŜowych ośrodkach wychowawczych i socjoterapeutycznych. Wysoka ocena kompetencji prowadzących. Koszt: 47 370,56 zł (ze środków MEN) .

6. I Krajowa konferencja instruktorów metody „Szkolna interwencja profilaktyczna w

sytuacji sięgania przez młodzieŜ po substancje psychoaktywne”. 11-12.06.2007. Liczba uczestników 38. Koszt 1000 zł (ze środków CMPPP).

7. Ogólnopolska konferencja szkoleniowa „Klimat społeczny szkoły” dla wizytatorów KO,

konsultantów ośrodków metodycznych, placówek doskonalenia nauczycieli, liderów programów promocji zdrowia i profilaktyki. Liczba uczestników 90. Koszt szkolenia 25.499,46 (ze środków MEN).

8. Ogólnopolska konferencja szkoleniowa dla wizytatorów i dyrektorów szkół „Szkoła

wobec uczniów zagroŜonych niedostosowaniem społecznym”; 11-12 grudnia 2007; 136 uczestników. Koszt 50 000 zł (ze środków MEN).

B. PRZYGOTOWANIE MATERIAŁÓW INFORMACYJNYCH I

EDUKACYJNYCH:

8. „Profilaktyka uzaleŜnień w szkole”- wersja rozszerzona. Dorota Macander. Internetowy poradnik dla nauczycieli. Na stronach www Centrum Metodycznego. Koszt 1000 zł (ze środków CMPPP).

9. Wydanie zeszytów ćwiczeń; 2 zeszytów metodycznych; ulotek i filmu promującego

Program „Szkoła dla Rodziców i Wychowawców. Ulotki- nakład 30 000 egzemplarzy; Zeszyty metodyczne 4 000, Zeszyty ćwiczeń 100. Koszt 5279 zł. (ze środków MEN ).

10. 12 numer zeszytu „Edukacja zdrowotna i promocja zdrowia w szkole”. Zeszyt

przeznaczony jest dla nauczycieli, zawiera materiały do pracy z uczniem z zakresu

457

457

promocji zdrowia psychicznego dzieci i młodzieŜy. Nakład 4 000 egzemplarzy. Koszt 24.500,54 (ze środków MEN ).

11. Artykuły w czasopismach:

• J. Sakowska „Profilaktyka dla młodzieŜy czy dla dorosłych”. Świat Problemów nr 2-3 2007.

• J. Niepokólczycka-Gac, „Powołanie i zadania szkolnego koordynatora do spraw

bezpieczeństwa”.- Bezpieczeństwo w szkole Nr.1 czerwiec 2007. • J. Niepokólczycka-Gac, „Procedura postępowania z dzieckiem będącym pod

wpływem środków psychoaktywnych”.- Bezpieczeństwo w szkole Nr 9 czerwiec 2007.

• A.Borkowska, D. Macander „Budowanie relacji z uczniami w opiniach

nauczycieli”. Remedium nr 2-3 2007;

• D. Macander “Profilaktyka uzaleŜnień w szkole”; Serwis Informacyjny Narkomania nr 1, 2007.

• A. Borkowska, J. Szymańska „Standaryzacja, selekcja i rekomendowanie

programów profilaktycznych”,. Remedium nr 2-3, 2007 r.

• J. Szymańska „Warunki skuteczności szkolnej profilaktyki”. Remedium nr 8,.2007.

• J. Szymańska, D. Macander „Program Golden Five”. Remedium nr 10, 2007.

Całkowity koszt realizacji zadań: 1 514 687,32 zł W tym ze środków MEN: 1 499 673,57 zł Ze środków CMPPP: 15 013,75

458

458

2.2. Ministerstwo Finansów

W związku z pracą nad sprawozdaniem z realizacji ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w 2007 r. Ministerstwo Finansów przekazuje następujące informacje.

1. Dotyczące wysokości wpływów do budŜetu państwa z tytułu podatku akcyzowego od napojów alkoholowych w poszczególnych miesiącach 2007 r.

Dochody z podatku akcyzowego

Alkohol etylowy Wino, produkty pośrednie

oraz pozostałe napoje fermentowane

Piwo

Miesiące 2007 r.

w mln zł

I 629,5 52,8 205,6

II 266,8 33,5 178,9

III 365,2 36,4 188,7

IV 499,7 45,6 260,1

V 336,3 36,0 259,8

VI 373,3 40,1 305,7

VII 508,8 43,1 335,2

VIII 397,8 41,1 308,3

IX 391,7 33,1 282,4 X 565,2 45,2 253,7

XI 429,8 41,2 214,8

XII 545,5 51,0 218,6

Razem 5 309,6 499,1 3.011,8

2. Odnośnie do wykonania budŜetów jednostek samorządu terytorialnego za 2007 r. w zakresie dochodów gmin i województw, zaklasyfikowanych w paragrafie 048 – Wpływy z opłat za wydawanie zezwoleń na sprzedaŜ alkoholu oraz wydatków wykonanych w rozdziale 85154 - Przeciwdziałanie alkoholizmowi,

Realizacja wydatków zaklasyfikowanych w rozdziale 85154 - Przeciwdziałanie alkoholizmowi w gminach, miastach na prawach powiatu i województwach w 2007 r.

Plan na 2007 r. Wykonanie za 2007 r. Wyszczególnienie

w zł

GMINY 340 977 518,49 304 589 424,62

MIASTA NA PRAWACH POWIATU 196 106 798,00 185 532 263,95

WOJEWÓDZTWA 39 531 793,00 31 314 681,47

OGÓŁEM 576 616 109,49 521 436 370,04

459

459

Źródło: Dane ze sprawozdań z wykonania wydatków gmin, miast na prawach powiatu i województw za 2007 r. (Min. Fin.)

Realizacja dochodów zaklasyfikowanych w paragrafie 048 - Wpływy z opłat za wydanie zezwoleń na sprzedaŜ alkoholu w gminach, miastach na prawach powiatu i województwach w 2007 r.

Plan na 2007 r. Wykonanie za 2007 r. Wyszczególnienie

w zł

GMINY 332 887 622,24 345 169 039,30

MIASTA NA PRAWACH POWIATU 199 065 459,00 206 396 498,62

WOJEWÓDZTWA 35 481 679,00 42 367 801,27

OGÓŁEM 567 434 760,24 593 933 339,19

Źródło: Dane ze sprawozdań z wykonania dochodów gmin, miast na prawach powiatu i województw za 2007 r. (Min. Fin.)

3. W zakresie wysokości środków finansowych pozyskanych z tytułu opłat wnoszonych przez podmioty reklamujące napoje alkoholowe na podstawie art. 132 ustawy

o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz czy w związku z wyŜej wymienionym artykułem 132 ustawy prowadzone były kontrole powinno

wypowiedzieć się zgodnie z właściwością Ministerstwo Sportu i Turystyki. W roku 2007 urzędy kontroli skarbowej nie prowadziły postępowań kontrolnych wobec podmiotów

świadczących usługi reklamy napojów alkoholowych.

4. W odniesieniu do pytania, czy Ministerstwo Finansów prowadziło kontrole dotyczące

zgodności wielkości deklarowanych obrotów z wielkością rzeczywistych obrotów (w

handlu detalicznym) naleŜy wyjaśnić.

Kontrole w podmiotach prowadzących działalność gospodarczą w zakresie handlu detalicznego między innymi napojami alkoholowymi przeprowadziły następujące urzędy kontroli skarbowej:

● w Olsztynie – wobec 1 podmiotu. W wyniku kontroli ustalono, Ŝe podatnik nie wykazał do opodatkowania obrotu piwem 10.132 szt. butelek, powodując zaniŜenie obrotu o kwotę 19.757 zł oraz zaniŜył podatek od towarów i usług o kwotę 4.347 zł.

● w Zielonej Górze - przeprowadzono 21 kontroli. Niezgodności pomiędzy wielkością deklarowanych obrotów i rzeczywistych stwierdzono w toku trzech postępowań wobec jednego podatnika. Ustalenia z tytułu niezgłoszonych do opodatkowania przychodów wyniosły ogółem 34.103 zł w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych oraz 32.729 zł w zakresie podatku VAT.

● w Krakowie –przeprowadzone były 3 postępowania kontrolne. W wyniku tych kontroli nie stwierdzono niezgodności deklarowanych obrotów z wielkością rzeczywistych obrotów.

460

460

● w Warszawie - przeprowadzono 1 postępowanie kontrolne w zakresie którego nieprawidłowości nie stwierdzono.

● we Wrocławiu – przeprowadzono kontrole w 5 podmiotach, w 4 stwierdzono następujące nieprawidłowości:

− zaniŜenie dochodu o 96.632,91 zł przez pominięcie w remanencie końcowym towaru /piwa/ o wartości 96.632,91 zł. Ustalenia objęte wynikiem kontroli – dochód 21.570,52 zł, zmniejszenie straty o 100.026,73zł,

− brak zaewidencjonowania sprzedaŜy piwa o wartości 50.245,37zł / określony w drodze szacowania/. Ustalenia objęte wynikiem kontroli – dochód 35.605,47 zł, korekta deklaracji VAT – do wpłaty 8.223 zł, odsetki statystyczne 1.826 zł, zmniejszenie straty o 16.111,93 zł,

− zaniŜanie obrotu ze sprzedaŜy detalicznej. Sprawa znajduje się obecnie na etapie ponownego rozpatrzenia,

− zaniŜenie stawki podatku VAT na skutek podawania w ewidencji niezgodnej z rzeczywistością nazwy usługi. Decyzja zostanie wydana do dnia 30.04.2008 r.

2.2.1. SłuŜba Celna W związku z rozpoczęciem prac nad projektem sprawozdania z realizacji ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałania alkoholizmowi w 2007r., uprzejmie podaję poniŜej informacje, o które zwracał się Pan w przywołanym powyŜej piśmie, naleŜące do właściwości SłuŜby Celnej. Przedstawiana informacja dotyczy następujących grup wyrobów alkoholowych: - wg kodu Taryfy celnej 2207 - wyroby spirytusowe o objętości mocy od 80% wzwyŜ, - wg kodu Taryfy celnej 2208 - wyroby spirytusowe o objętości mocy poniŜej 80%, - wg kodu Taryfy celnej 2204 - wina ze świeŜych winogron łącznie z winami wzmocnionymi, - wg kodu Taryfy celnej 2203 - piwo. Wg sprawdzonych i potwierdzonych danych na dzień 30 kwietnia 2008r. z bazy ESKS SłuŜby Celnej, w 2007r. odnotowano następujące wyniki dotyczące ujawnionych prób przemytu lub nielegalnego obrotu wyrobami alkoholowymi: Towar Liczba spraw Ilość towaru (w litrach) Wartość towaru (w

PLN) Kod 2207 1.811 278.441,0 10.721.900 Kod 2208 2.419 56.807,0 2.632.662 Kod 2204 34 8.191,0 9.485 Kod 2203 6 1.316,0 207 W poszczególnych kolumnach:

461

461

- liczba spraw karnych skarbowych, wszczętych w związku z ujawnieniem prób przemytu wyrobów alkoholowych,

- ilość zajętego towaru – w litrach, - wartość towaru – w PLN, średnia wartość rynkowa wyrobów danej grupy.

W pozostałych kwestiach, będących przedmiotem zainteresowania PARPA, uprzejmie wyjaśniam, co następuje: 1. SłuŜba Celna nie dokonuje szacowania strat budŜetu państwa z tytułu przestępczości

celnej, w tym przemytu. Dotyczy to takŜe wyrobów alkoholowych, tym bardziej, Ŝe ujawniany i zajmowany przez organy celne (szczególnie podczas działań kontrolnych na bazarach i targowiskach miejskich) alkohol jest bardzo róŜnej jakości, i często trudno jest oszacować jego faktyczną wartość.

2. SłuŜba Celna nie dysponuje danymi, na podstawie których moŜliwe byłoby oszacowanie wielkości nielegalnego rynku alkoholowego w Polsce.

3. Rola SłuŜby Celnej w ograniczaniu strat budŜetu państwa, związanych z przemytem wyrobów alkoholowych, polega przede wszystkim na: - prowadzeniu wzmoŜonej kontroli celnej na wschodniej granicy państwa, szczególnie z

państwami będącymi tradycyjnymi krajami pochodzenia dla wyrobów alkoholowych, przemycanych do Polski: Rosją, Białorusią i Ukrainą;

- systematycznym (w miarę pozyskiwania koniecznych sił i środków przez poszczególne izby celne) nasilaniu działań kontrolnych prowadzonych nie tylko na granicy, ale na terytorium całego kraju, szczególnie na drogach publicznych oraz bazarach, targowiskach miejskich, giełdach itp.

- zacieśnianiu współpracy z innymi słuŜbami, odpowiedzialnymi za ochronę porządku prawnego. Większość działań kontrolnych, prowadzonych na drogach publicznych bądź miejscach, gdzie dokonywany jest handel wyrobami akcyzowymi, realizowana jest przez organy celne wspólnie z organami innych słuŜb (Policji, StraŜy Granicznej, StraŜy Miejskiej, organami skarbowymi).

Ograniczanie przez SłuŜbę Celną strat budŜetu państwa związanych z nielegalnym obrotem wyrobami alkoholowymi nie ogranicza się do zwalczania przemytu, który – m.in. dzięki działaniom opisanym powyŜej – został w ostatnich latach mocno ograniczony. Zaobserwowano natomiast nasilające się zjawisko wykorzystywania niezgodnie z przeznaczeniem alkoholu skaŜonego. W związku z nieprawidłowościami występującymi w obrocie wyrobami zawierającymi w swoim składzie alkohol etylowy, który po odkaŜeniu wykorzystywany był do nielegalnego wytwarzania napojów alkoholowych, Minister Finansów w dniu 10 października 2007 r. wydał rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego. (rozporządzenie to uzaleŜnia zwolnienie z podatku akcyzowego alkoholu etylowego zuŜywanego do produkcji rozpuszczalników, rozcieńczalników, środków zapobiegających zamarzaniu i płynów przeciwoblodzeniowych, od dodania do skaŜonego spirytusu dodatkowego środka skaŜającego w ilości i o właściwościach uniemoŜliwiających dokonanie jego odkaŜenia) - Dz. U. Nr 196, poz. 1416, oraz rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie wykonywania szczególnego nadzoru podatkowego, (które z kolei określa procedurę kontroli dodawania dodatkowego środka skaŜającego do alkoholu etylowego skaŜonego) - Dz. U. Nr 196, poz. 1415. Wyniki przeprowadzonej przez Departament CA analizy zuŜycia spirytusu skaŜonego przeznaczonego do produkcji rozpuszczalników itp. wskazują, Ŝe ilość zuŜywanego przez podmioty alkoholu (liczona w porównywalnych okresach; przed i po wejściu w Ŝycie wspomnianych zmian w przepisach) spadła o ok. 65 %. Podjęte działania legislacyjne wywarły oczekiwane skutki i obecnie Ministerstwo Finansów nie ma sygnałów o występowaniu przedmiotowego zagroŜenia.

462

462

2.3. Ministerstwo Gospodarki 1. Wstęp Minister Gospodarki wydaje zezwolenia na obrót hurtowy w kraju napojami alkoholowymi o

zawartości powyŜej 18% alkoholu. Wydaje takŜe decyzje wprowadzające w zezwoleniach zmiany, a takŜe cofa wydane zezwolenia.

Zadania ww. realizowane są na podstawie ustawy z dnia 26 października 1982 roku o

wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi /Dz.U. z 2007 r. Nr 70 poz. 473 – ze zmianami /.

Wydawanie i cofanie zezwoleń, a takŜe wprowadzanie zmian w zezwoleniach, następuje w drodze decyzji administracyjnych, na zasadach i w trybie określonym przepisami kodeksu postępowania administracyjnego.

2. Ilość zezwoleń wydanych w 2007 roku. Zezwolenia na prowadzenie obrotu hurtowego napojami alkoholowymi o zawartości powyŜej

18% alkoholu wydawane są na czas określony, nie dłuŜszy niŜ rok. W 2007 roku Minister Gospodarki wydał 268 zezwoleń i 248 decyzji zmieniających zezwolenia.

Decyzje, wprowadzające w zezwoleniach zmiany, dotyczyły w szczególności: 1/ zwiększenia limitu napojów alkoholowych, 2/ zmiany miejsc prowadzenia działalności gospodarczej, 3/ zmiany adresu siedziby przedsiębiorcy.

Ilość wydanych zezwoleń w latach 2006 – 2007 w podziale na województwa przedstawia

następująca tabela:

Lp. Nazwa województwa 2006 rok 2007 rok

1. Dolnośląskie 18 17 2. Kujawsko-pomorskie 12 10 3. Lubelskie 6 6 4. Lubuskie 8 10 5. Łódzkie 23 22 6. Małopolskie 18 18 7. Mazowieckie 61 57 8. Opolskie 6 4 9. Podkarpackie 7 6

10. Podlaskie 8 8 Pomorskie 22 23 Śląskie 20 23 Świętokrzyskie 8 7 Warmińsko-mazurskie 12 10 Wielkopolskie 34 37 Zachodniopomorskie 9 10

Ogółem 272 268

463

463

W 2007 r. wydano o 4 zezwolenia mniej w stosunku do 2006 r. W 2007 r. Minister Gospodarki nie cofnął Ŝadnego zezwolenia, poniewaŜ nie wystąpiły

przesłanki do cofnięcia. Pozytywnie moŜna więc ocenić przestrzeganie warunków prowadzenia obrotu hurtowego napojami alkoholowymi, określonych w art. 9 4 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz innymi przepisami prawa.

3. Kontrola działalności gospodarczej w zakresie obrotu hurtowego napojami alkoholowymi o zawartości powyŜej 18% alkoholu. Kontrola działalności gospodarczej w zakresie obrotu hurtowego napojami alkoholowymi jest

prowadzona przez Inspekcję Handlową, Policję i Urzędy Kontroli Skarbowej z własnej inicjatywy lub na prośbę Ministerstwa Gospodarki.

Informacje o wydanych zezwoleniach przekazywane są do Ministerstwa Finansów do ewentualnego wykorzystania.

Ponadto na stronach internetowych Ministerstwa Gospodarki znajduje się wykaz zezwoleń wydanych przedsiębiorcom na obrót hurtowy napojami alkoholowymi o zawartości powyŜej 18% alkoholu.

4. Wpływy finansowe z opłat za wydane zezwolenia. Za wydawanie zezwoleń na obrót hurtowy napojami alkoholowymi o zawartości powyŜej

18% alkoholu i decyzji wprowadzających w zezwoleniach zmiany, są pobierane opłaty. Są one wnoszone przed wydaniem zezwolenia na rachunek Ministerstwa Gospodarki, a następnie przekazywane do BudŜetu Państwa.

Wpływy z tytułu opłat za wydane w 2007 roku zezwolenia oraz decyzje wprowadzające zmiany w zezwoleniach wyniosły 21, 46 mln zł.

5. Zakończenie i wnioski

Podstawową cechą charakteryzującą system udzielania zezwoleń na obrót hurtowy napojami

alkoholowymi jest jawność oraz jednakowe w całej Polsce wymagania dla wszystkich przedsiębiorców składających wnioski o wydanie zezwolenia.

Dokumenty potrzebne do wydania zezwolenia określa rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 13 czerwca 2001 r. (Dz. U. Nr 60 poz. 614). Są one takŜe dostępne na stronie internetowej Ministerstwa Gospodarki (tam teŜ zamieszczane są wykazy przedsiębiorców, którym Minister Gospodarki wydał zezwolenia). Działania Ministerstwa Gospodarki mają na celu wyeliminowanie decyzji o charakterze uznaniowym. W zakresie wydawania zezwoleń na obrót hurtowy napojami alkoholowymi nie ma miejsca na uznaniowość urzędnika. Spełnienie formalnych wymagań wymienionych w ww. rozporządzeniu jest wystarczające do otrzymania zezwolenia.

464

464

2.4. Ministerstwo Infrastrukury 1. Nietrzeźwi sprawcy wypadków drogowych Nietrzeźwi uczestniczyli w 2007 r. w 6 503 wypadkach drogowych, a spowodowali 5 053 wypadków, w których śmierć poniosło 608 osoby, a rannych zostało 6 449 osób. Najliczniejszą grupę nietrzeźwych sprawców wypadków stanowią kierujący pojazdami. Byli oni sprawcami 3 420 wypadków, w których zginęło 409 osób, a ranne zostały 4 922 osoby. W odniesieniu do ogólnej liczby wypadków spowodowanych przez kierujących pojazdami, nietrzeźwi stanowili 8,9%. Główne przyczyny wypadków spowodowanych przez nietrzeźwych kierujących

Wypadki Zabici Ranni Przyczyny wypadków

2006 r. 2007 r. 2006 r. 2007 r. 2006 r. 2007 r.

Niedostosowanie prędkości do warunków ruchu 1 787 1 966 221 254 2 713 2 966

Nie udzielenie pierwszeństwa przejazdu 421 406 28 26 596 612

Wyprzedzanie 136 163 28 28 187 238

Omijanie 84 104 4 19 109 102

Niepraw

i- dłow

e

Wymijanie 104 91 18 15 144 142

Nieprawidłowe zachowanie wobec pieszego 92 121 13 16 93 125

Jazda po niewłaściwej stronie drogi 221 182 28 17 316 281

W porównaniu z 2006 rokiem stwierdzono spadek liczby ujawnionych kierujących pojazdami pod wpływem alkoholu (w stanie po uŜyciu oraz w stanie nietrzeźwości) o 41 846 osoby.

Naruszony przepis 2006 r. 2007 r.

Art. 87 § 1 KW 16 495 15 771

Art. 87 § 2 KW 9 869 7 974

Art. 178a § 1 KK 82 183 73 500

Art. 178a § 2 KK 92 645 62 101

Ogółem 201 192 159 346

2. Kontrola stanu trzeźwości kierowców W związku z wysokim poziomem zagroŜenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym ze strony nietrzeźwych kierujących oraz kierujących pod wpływem środka podobnie działającego do alkoholu Policja oraz Inspekcja Transportu Drogowego podejmowały działania zmierzające do ograniczenia tego zjawiska.

W ramach swoich działań policjanci ruchu drogowego prowadzili wzmoŜone kontrole m. in.: stanu trzeźwości kierujących. Podstawowym celem tych operacji było wyeliminowanie nietrzeźwych kierujących z ruchu drogowego, a przez to zmniejszenie liczby zdarzeń drogowych powodowanych przez tą kategorię uczestników ruchu drogowego. Istotnym

465

465

elementem była współpraca z mediami w zakresie informowania o zagroŜeniach i konsekwencjach wynikających z kierowania po uŜyciu alkoholu lub pod wpływem narkotyków.

W 2007 r. na terenie kraju prowadzone były działania kontrolno – prewencyjne inicjowane i nadzorowane przez Biuro Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji, wynikające z Krajowego Programu Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego GAMBIT 2005, rekomendacji Komisji Europejskiej z dnia 21 października 2003 r. w sprawie egzekwowania przepisów w dziedzinie bezpieczeństwa ruchu drogowego (2004/345/EC) oraz Programu działania na rok 2007 Europejskiej Organizacji Policji Ruchu Drogowego TISPOL w następujących obszarach.

W trakcie prowadzonych działań:

• poddano badaniu na zawartość alkoholu 254 032 kierujących i 1 823 kierujących na zawartość środków działających podobnie do alkoholu,

• ujawniono 7 558 kierujących pod wpływem alkoholu, co stanowi 2,98% poddanych badaniu oraz 21 kierujących będących pod wpływem środków działających podobnie do alkoholu,

• ujawniono 606 przestępstw z art. 244 KK (kierowanie w czasie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów).

razem słuŜba działania

liczba legitymowanych kierujących 4 532 153 4 278 121 254 032

liczba ujawnionych wykroczeń art. 87 § 1 10 356 9 241 1 115 liczba ujawnionych wykroczeń art. 87 § 2 5 791 5 245 546

liczba ujawnionych przestępstw art. 178a § 1 32 600 29 815 2 785

liczba ujawnionych przestępstw art. 178a § 2 21 579 18 467 3 112

EFEKTYWNOŚĆ [%] UJAWNIALNOŚĆ [1/doba] słuŜba działania słuŜba działania

art. 87 § 1 (0,20) 0,22 (0,40) 0,44 (25) 26 (85) 93 art. 87 § 2 (0,14) 0,12 (0,22) 0,22 (18) 15 (45) 46 art. 87 (0,34) 0,34 (0,62) 0,66 (43) 41 (130) 139

art. 178a § 1 (0,65) 0,70 (1,07) 1,11 (83) 85 (225) 232 art. 178a § 2 (0,42) 0,43 (1,20) 1,23 (53) 52 (252) 259 art. 178a (1,08) 1,13 (2,27) 2,32 (136)137 (477) 491

art. 87 + art. 178a (1,43) 1,47 (2,89) 2,98 (179) 178 (607) 630 UWAGA: w nawiasie dane za I półrocze 2007 EFEKTYWNOŚĆ – stosunek liczby ujawnionych wykroczeń (przestępstw) do liczby legitymowanych kierujących * 100%. UJAWNIALNOŚĆ – stosunek liczy ujawnionych wykroczeń (przestępstw) do liczby dni (słuŜba – 353; działania – 12).

466

466

Informacja o efektach działa ń "TRZEŹWOŚĆ" przeprowadzonych w 2007 na terenie kraju

Działania TRZE ŹWOŚĆ

art. 87 § 1 KW

art. 87 § 2 KW

art.178a § 1 KK

art.178a § 2 KK

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 191 Styczeń 4276 2411 2905 20585 92 27 219 162 248 102 1 0 50 45 2 0 52 Luty 3971 2432 2891 21783 76 35 239 227 251 78 0 0 53 71 6 2 103 Marzec 3809 2315 2428 21097 86 43 213 275 242 195 1 1 64 65 8 0 134 Kwiecie ń 3521 2108 2295 20610 87 36 284 246 258 147 2 1 39 100 24 3 545 Maj 3687 2242 2477 22058 83 63 207 279 237 247 2 1 49 98 7 1 106 Czerwiec 3534 2147 2304 20162 86 67 190 323 205 143 0 0 54 78 7 2 217 Lipiec 3544 1936 2510 17609 122 46 352 392 339 115 0 0 68 115 20 4 268 Sierpie ń 3398 2117 2561 19473 96 65 176 319 203 173 6 3 35 108 8 3 229 Wrzesień 3450 2201 1927 22630 81 62 195 285 191 99 1 0 44 99 7 1 1510 Październik 3701 2357 2268 23287 108 52 222 301 246 129 2 1 64 83 10 3 2111 Listopad 4084 2525 2627 22285 101 27 247 172 269 137 3 3 44 93 9 1 1412 Grudzie ń 3885 2374 2573 22453 97 23 241 131 252 258 3 2 42 109 5 4 11

SUMA

4486

0

2716

5

2976

6

254

032

1115

546

2785

3112

2941

1823

21

12

606

1064

113 24

222

liczb

a pu

nktó

w k

ontr

oln

ych

w

któr

ych

pro

wad

zon

o d

ział

ani

a

liczb

a w

ypa

dkó

w

liczb

a w

ypa

dków

sp

owod

owan

ych

prz

ez

kie

rują

cych

pod

wpł

ywem

al

koh

olu

liczb

a po

licja

ntó

w r

uch

u

dro

gow

ego

bio

rący

ch u

dzi

al w

d

ział

ani

ach

Lic

zba

uja

wn

iony

ch p

rzes

tęp

stw

z

art.

24

4 kk

ALKOHOL NARKOTYKI

liczb

a p

rzeb

ada

nych

ki

eru

jąc

ych

liczb

a in

nyc

h p

olic

jan

tów

b

iorą

cych

ud

ział

w d

zia

łan

iach

liczba ujawnionych kierujących

Dane dotycz ące wypadków zaistniałych w trakcie działa ń

oraz ich skutków

liczb

a z

abity

ch w

w

ypa

dkac

h z

poz

.17

liczb

a r

ann

ych

w

wyp

adk

ach

z p

oz.1

7

Lp.

liczb

a za

trzy

man

ych

upr

awn

ień

do

kie

row

ania

liczb

a u

jaw

nio

nych

ki

eru

jacy

ch

liczb

a za

trzy

man

ych

upr

awn

ień

do

kie

row

ania

liczb

a p

rzeb

ada

nych

ki

eru

jąc

ych

Informacja o efektach działa ń "TRZEŹWOŚĆ" przeprowadzonych w 2007 roku na terenie kraju

Działania TRZE ŹWOŚĆ

art. 87 § 1 KW

art. 87 § 2 KW

art.178a § 1 KK

art.178a § 2 KK

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 191 Dolno śląskie 3661 2112 3904 14048 50 20 211 229 184 963 1 0 54 95 10 1 122 Kujawsko - Pomorskie 3800 1381 2703 13157 35 14 166 163 149 20 1 0 41 40 6 0 93 Lubelskie 2360 1983 2065 10789 35 10 135 139 112 2 0 0 34 73 13 1 164 Lubuskie 1044 802 1010 4317 36 21 89 101 79 141 6 4 20 24 1 1 15 Łódzkie 3491 2171 1099 19302 61 48 197 299 197 19 0 0 55 90 12 5 186 Małopolskie 2422 1493 1477 35751 154 76 227 202 306 30 2 1 82 26 4 0 47 Mazowieckie 3188 1913 1282 13923 57 34 155 195 162 41 0 1 54 67 10 2 248 Opolskie 1522 710 1037 8891 33 12 70 122 87 13 0 0 7 18 4 1 49 Podkarpackie 2432 1404 2777 10391 47 10 151 187 151 89 1 1 27 60 7 2 1610 Podlaskie 1195 1171 1345 12731 62 14 158 96 170 11 2 1 17 29 5 2 711 Pomorskie 3142 1440 2368 15613 88 30 193 165 202 15 1 0 31 69 9 3 812 Śląskie 4084 3331 1588 22064 168 123 356 488 413 169 3 2 49 115 6 1 613 Świętokrzyskie 2282 818 1634 9882 36 21 98 135 79 33 1 0 19 51 1 0 014 Warmi ńsko - Mazurskie 2551 1122 535 13500 40 18 127 100 114 0 0 0 29 38 5 3 3615 Wielkopolskie 5727 2659 3298 28148 119 44 245 248 294 90 1 1 39 129 11 1 3516 Zachodniopomorskie 1402 1145 1053 14562 66 40 149 182 168 116 2 1 44 54 2 0 917 KSP 557 1510 591 6963 28 11 58 61 74 71 0 0 4 86 7 1 17

SUMA 44860 27165 29766 254032 1115 546 2785 3112 2941 1823 21 12 606 1064 113 24 222

Lp.

liczb

a pu

nktó

w k

ontr

oln

ych

w

któ

rych

pro

wad

zon

o dz

iała

nia

liczb

a p

olic

jant

ów

ruc

hu

drog

ow

ego

bio

rący

ch u

dzia

l w

dzi

ała

nia

ch

liczb

a in

nyc

h po

licja

ntów

bi

orą

cych

ud

ział

w d

ział

ani

ach

Licz

ba u

jaw

nio

nych

prz

estęp

stw

z

art.

244

kk

województwo

liczb

a pr

zeb

ada

nyc

h ki

erują

cych

liczba ujawnionych kierującychlic

zba

zat

rzym

anyc

h up

raw

nień

do

kie

row

ania

liczb

a pr

zeb

ada

nyc

h ki

erują

cych

liczb

a z

atrz

yman

ych

upra

wni

eń

do

kie

row

ania

liczb

a u

jaw

nio

nych

ki

eru

jacy

ch

ALKOHOL NARKOTYKI

liczb

a z

abity

ch w

w

ypad

kach

z p

oz.1

7

liczb

a ra

nnyc

h w

w

ypad

kach

z p

oz.1

7

Dane dotycz ące wypadków zaistniałych w trakcie działa ń

oraz ich skutków

liczb

a w

ypa

dków

sp

ow

odo

wan

ych

prz

ez

kier

ują

cych

pod

wpł

ywe

m

alk

oho

lu

liczb

a w

ypa

dkó

w

Część pojazdów specjalistycznych Inspekcji Transportu Drogowego jest równieŜ wyposaŜana w urządzenia do pomiaru zawartości alkoholu w wydychanym powietrzu i kierowcy poddawani są wyrywkowym badaniom stanu trzeźwości. W przypadkach uzasadnionego podejrzenia, Ŝe kierujący pojazdem znajduje się w stanie po uŜyciu alkoholu powiadamiana jest najbliŜsza jednostka Policji.

3. Działania podejmowane przez Ministerstwo Infrastruktury na rzecz kształtowania prawidłowych zachowań kandydatów na kierowców w zakresie problematyki związanej z uŜywaniem alkoholu oraz promowania trzeźwego uczestnictwa w ruchu drogowym

W 2007 r. przygotowany został projekt rozporządzenia w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących prowadzenia ośrodka szkolenia oraz warunków prowadzenia szkolenia

467

467

kierowców wykonujących przewóz drogowy, postępowania z dokumentacją związaną z prowadzeniem szkoleń, przeprowadzania testów kwalifikacyjnych oraz wzorów stosowanych dokumentów. W przygotowanym projekcie zawarto zakres tematyczny obowiązkowych zajęć dla kierowców wykonujących transport drogowy w którym przewidziano co najmniej 8 godzin szkolenia w zakresie „Świadomości znaczenia predyspozycji fizycznych i psychicznych” gdzie jednym z głównych tematów jest „wpływ alkoholu, narkotyków lub innych substancji na zachowanie kierowcy”. NaleŜy nadmienić, Ŝe w/w tematyka, od wielu lat, jest obowiązkowo poruszana podczas kursu dla kandydatów na kierowców.

W 2007 r. Sekretariat Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego (SKRBRD) nie prowadził samodzielnie odrębnych działań poświęconych przeciwdziałaniu prowadzeniu pojazdów oraz poruszaniu się po drogach pieszych pod wpływem alkoholu. W omawianym okresie wspierano jednakŜe merytorycznie akcję „Prowadzący – Niepijący!” organizowaną przez Związek Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego – „Browary Polskie”.

Ponadto wsparcie finansowe (w kwocie 18 319,52 zł.) i merytoryczne zostało udzielone w związku z przygotowaniem i wytłoczeniem 15 tys. sztuk płyt VCD z filmem pt. „Eksperyment”. Tematem filmu są zmiany psychosomatyczne zachodzące w organizmach młodych ludzi po spoŜyciu alkoholu oraz promowanie wśród młodych kierowców nawyków negacji prowadzenia pojazdów po spoŜyciu alkoholu. Film ukazuje wpływ i konsekwencje prowadzenia samochodu pod wpływem alkoholu. Specjalny wstęp i zakończenie filmu zostało nagrane z udziałem Krzysztofa Hołowczyc. Film rozesłano do szkół ponadpodstawowych, oraz do wszystkich Ośrodków Szkolenia Kierowców.

Wsparcie finansowe (w kwocie 18 300,00 zł.) oraz patronat honorowy Ministerstwa Transportu i Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego zostały udzielone w związku z kolejną edycją kampanii „Europejska Noc Bez Wypadku”. W ramach współpracy wydrukowano 22 tys. ulotek i 4 tys. plakatów związanych z kampanią. Celem tego międzynarodowego przedsięwzięcia, inspirowanego przez belgijską fundację Responsible Young Drivers jest ograniczenie tzw. wypadków dyskotekowych. Oprócz Polski w akcji biorą udział m.in. Belgia, Francja, Niemcy, Holandia, Luksemburg, Hiszpania, Litwa, Łotwa, Estonia, Szwecja i Szwajcaria. Akcja odbywa się zawsze w 3-cią sobotę października jednocześnie we wszystkich krajach. W klubach i dyskotekach wolontariusze namawiają kierowców, aby nie pili alkoholu przed prowadzeniem pojazdu, by wrócić bezpiecznie do domu. Natomiast osoby, które spoŜywały alkohol są zachęcane do pozostawienia pojazdu i skorzystania z innej formy transportu.

Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego objęła równieŜ patronatem honorowym kampanię społeczną „Prowadzę jestem trzeźwy” skierowaną do kierowców i współpasaŜerów, związaną z promowaniem trzeźwości. Ministerstwo Transportu częściowo uczestniczyło w pokryciu kosztów produkcji spotu (w kwocie 24 400,00 zł.) w ramach tej kampanii.

NaleŜy podkreślić, Ŝe we wszelkich wystąpieniach dotyczących stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego w Polsce oraz przyczyn powstawania wypadków, przedstawiciele SKRBRD podkreślają jak duŜy negatywny wpływ na sytuację na polskich drogach ma uczestnictwo w ruchu drogowym osób będących pod wpływem alkoholu oraz zachęcają do działań informacyjno-edukacyjnych w tym obszarze gdyŜ mają one olbrzymie znaczenie dla bezpieczeństwa wszystkich uczestników ruchu drogowego.

468

468

4. Działania podejmowane przez PKP S.A. Oddział Kolejowa Medycyna Pracy na rzecz realizacji ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałania alkoholizmowi w roku 2007

W części dotyczącej realizacji zadań przez PKP S.A. Oddział Kolejowa Medycyna Pracy - Kolejowy Zakład Medycyny Pracy, zapisy przedmiotowej ustawy realizowane były wyłącznie w ramach działalności podstawowej lekarzy, psychologów i pielęgniarek. We wszystkich komórkach organizacyjnych Kolejowego Zakładu Medycyny Pracy pracownicy słuŜby medycyny pracy posiadający odpowiednie kwalifikacje, w trakcie wykonywania procedur związanych z wykonywaniem badań profilaktycznych, prowadzili oświatę zdrowotną, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki alkoholowej, zwłaszcza w aspekcie bezpieczeństwa komunikacji.

Promocję zdrowia w zakresie zadań wynikających z przedmiotowej ustawy realizowano takŜe poprzez prowadzenie prelekcji grupowych oraz rozmów indywidualnych, kolportowanie broszur i ulotek, wywieszanie plakatów o odpowiedniej tematyce na terenie podległych komórek organizacyjnych, w uzasadnionych przypadkach udzielano takŜe informacji i pomocy, dotyczącej zgłoszenia się do właściwej poradni leczenia uzaleŜnień. Realizując zadania wynikające z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w roku 2007, PKP S.A. Oddział Kolejowa Medycyna Pracy - Centrum Naukowe Medycyny Kolejowej prowadziło następujące działania:

1) w ramach szkoleń dla lekarzy wykonujących badania kierowców prowadzono wykłady dotyczące etiologii, patologii, profilaktyki i wypadkowości związanej ze spoŜyciem alkoholu,

2) wykonywano badania lekarskie odwoławcze dotyczące kierowców prowadzących pojazdy silnikowe w stanie nietrzeźwości oraz funkcjonariuszy StraŜy Ochrony Kolei – po stwierdzeniu u nich stanu nietrzeźwości w czasie pracy.

469

469

2.5. Ministerstwo Nauki W 2007 roku, w ramach środków cz. 28 - Nauka §73001, rozpoczęto finansowanie łączną kwotą 200000 zł dwóch projektów badawczych dotyczących problemów alkoholowych: 1) numer projektu N401 072 32/1794 tytuł "Ocena regeneracji hepatocytów w przebiegu alkoholowego uszkodzenia wątroby - porównanie moŜliwości regeneracyjnej komórek progenitorowych do stopnia zaawansowania włóknienia w ocenie klinicznej i histologicznej" kierownik dr Marcin Chmielewski jednostka naukowa Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Wydział Lekarski II finansowanie w 2007 roku 40000 zł nakłady ogółem 80000 zł 2) numer projektu N405 024 32/1684 tytuł "Rola endogennych opioidów w ośrodkowym mechanizmie działania przeciwalkoholowego Pueraria lobata (kudzu)" kierownik dr hab. Przemysław Łukasz Mikołajczak jednostka naukowa Instytut Roślin i Przetworów Zielarskich finansowanie w 2007 roku 160000 zł nakłady ogółem 290000 zł.

470

470

2.6. Ministerstwo Obrony Narodowej 1. Działalność w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w

wojsku

Ministerstwo Obrony Narodowej, realizując zadania określone w Narodowym Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata 2006-2010 oraz przepisy ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, podejmowało działania o charakterze systemowym umacniające funkcjonowanie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych.

Ograniczając negatywny wpływ spoŜywania alkoholu na poziom realizacji zadań i dyscypliny wojskowej, na wszystkich szczeblach organizacyjnych Sił Zbrojnych wykonywano zadania profilaktyczne oraz inicjowano angaŜowanie w realizację przedmiotowej problematyki nowych grup Ŝołnierzy.

Trwają prace nad modyfikacją opracowanego w resorcie obrony narodowej kompleksowego programu przeciwdziałania patologiom, zawierającego elementy programów narodowych, krajowych oraz programów profilaktycznych. Konieczność dokonania zmian w nowo opracowanym programie jest konsekwencją wymogów związanych z wprowadzaniem planu profesjonalizacji Sił Zbrojnych.

śandarmeria Wojskowa - we współdziałaniu z dowódcami jednostek wojskowych realizowała czynności ograniczające dostęp Ŝołnierzy do alkoholu oraz podejmowała działania prewencyjne i osłonowe z zakresu profilaktyki alkoholowej. Ukierunkowano je przede wszystkim na odprawy, szkolenia i spotkania związane z popełnianiem przestępstw i wykroczeń po spoŜyciu alkoholu oraz procedur postępowania w wypadku stwierdzenia spoŜywania alkoholu na terenie jednostki wojskowej lub wykonywania czynności słuŜbowych pod wpływem alkoholu.

� Szkolenia, programy profilaktyczno - interwencyjne

W 2007 r. działania profilaktyczne w Siłach Zbrojnych skoncentrowane były na róŜnorodnych formach edukacyjnych, dostarczających kadrze i Ŝołnierzom słuŜby zasadniczej wiedzy z zakresu zagroŜeń związanych ze spoŜywaniem i naduŜywaniem alkoholu oraz mechanizmach uzaleŜnienia, działaniach profilaktycznych i obowiązujących przepisach prawa.

W działalności szkoleniowej i wydawniczej korzystano z wiedzy i doświadczeń pracowników Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz organizacji pozarządowych zajmujących się tą problematyką.

Szkolenia, kursy, warsztaty i spektakle teatralne z zakresu profilaktyki alkoholowej zorganizowane i przeprowadzone przez Departament Wychowania i Promocji Obronności, objęły 727 Ŝołnierzy zawodowych oraz ponad 5 tysięcy Ŝołnierzy słuŜby zasadniczej. W stosunku do ubiegłego roku ponad dwukrotnie wzrosła liczba Ŝołnierzy zawodowych uczestniczących w szkoleniach i warsztatach profilaktyczno-edukacyjnych.

Kontynuowano program profilaktyczny „Korekta”, opracowany wspólnie z pracownikami Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Uczestniczą w nim Ŝołnierze zawodowi i psycholodzy, którzy w jednostkach wojskowych

471

471

wykorzystują zdobyte umiejętności do realizacji programu z Ŝołnierzami zasadniczej słuŜby wojskowej. W 2007 r. przygotowano ponad 200 dowódców i oficerów wychowawczych do prowadzenia zajęć profilaktycznych w środowisku wojskowym.

W ośrodkach szkolenia kierowców wszystkich rodzajów Sił Zbrojnych realizowano program profilaktyczny „Bezpieczny - trzeźwy kierowca”, którego celem jest poprawa sprawności psychomotorycznej kierowców i zwiększenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym. W programie wzięło udział 1200 kierowców - Ŝołnierzy zasadniczej słuŜby wojskowej. Jest on szczególnie dobrze oceniany i przyjmowany przez kadrę dowódczą.

Jedną z bardziej poŜądanych i dobrze odbieranych przez Ŝołnierzy form edukacji były spektakle – monodramy. W opinii oficerów spełniają one oczekiwania i wymogi programu w zakresie profilaktyki alkoholowej, a wywoływane emocje pobudzają wyobraźnię młodych ludzi, zmuszają do zastanowienia, refleksji, przemyśleń i głęboko zapadają w pamięć. W 2007 r. zrealizowano 40 przedstawień, które obejrzało 2600 Ŝołnierzy słuŜby zasadniczej.

W jednostkach wojskowych profilaktyka alkoholowa jest stałym elementem programów kształcenia obywatelskiego dla Ŝołnierzy słuŜby zasadniczej oraz programów szkoleń uzupełniających dla Ŝołnierzy zawodowych. Na przykład w Wojskach Lądowych opracowano i wykorzystywano, podczas realizacji szkoleń, prezentację komputerową dotyczącą sposobu postępowania z nietrzeźwym Ŝołnierzem oraz program przeciwdziałania przestępczości Ŝołnierzy zawodowych. Z ciekawszych form realizowanych przez jednostki wojskowe naleŜy odnotować inicjatywę Dowództwa Garnizonu Warszawa, w którym zorganizowano koncerty Zespołu „zero procent” czy wprowadzoną przez jednostki Wojsk Lądowych pisemną formę powiadamiania rodziców o powrocie syna pod wpływem alkoholu do jednostki wojskowej, z prośbą o nawiązanie kontaktu z przełoŜonym Ŝołnierza.

W profilaktyce alkoholowej wykorzystywano sygnały kierowane do Wojskowego Telefonu Zaufania, które podlegały systematycznej analizie i podejmowaniu działań zapobiegawczych, eliminujących zjawisko nietrzeźwości.

Działania profilaktyczne realizowały takŜe jednostki organizacyjne prokuratury wojskowej oraz śandarmeria Wojskowa. Prowadzone przedsięwzięcia edukacyjne obejmowały szkolenia, pogadanki, spotkania oraz prezentacje, w których poza Ŝołnierzami uczestniczyli pracownicy cywilni wojska. Podczas spotkań prokuratorzy i Ŝandarmi zapoznawali z prawnymi oraz społecznymi aspektami zjawisk patologicznych w wojsku. Wskazywali na kryminogenny wpływ alkoholu, jako istotnego czynnika sprzyjającego popełnianiu czynów zabronionych oraz zasadnicze przyczyny i okoliczności przestępstw popełnianych przez Ŝołnierzy w związku z uŜywaniem i naduŜywaniem alkoholu.

W Departamencie Wychowania i Promocji Obronności opracowano, wydano i przekazano do jednostek wojskowych konspekty pt. „Bezpieczeństwo w ruchu drogowym. Wybrane zagadnienia” oraz pt. „Alkohol – świadome ryzyko”, które stanowią materiały dydaktyczne do prowadzenia zajęć z Ŝołnierzami. Ponadto wydano i przekazano do jednostek wojskowych serię materiałów informacyjnych dotyczących profilaktyki alkoholowej, m.in. foldery i ulotki „Alkohol i kierowca”, „Kierowca miał tylko czy aŜ 0,2 ‰”, „Alkohol ! Narkotyki ! Nie zmarnuj swojego Ŝycia”.

� Podejmowane działania interwencyjne wobec nietrzeźwych Ŝołnierzy, a takŜe osób

uzaleŜnionych od alkoholu pracujących w wojsku W Komendzie Głównej śandarmerii Wojskowej opracowano program profilaktyczny z zakresu bezpieczeństwa w ruchu drogowym na lata 2007-2009 do realizacji w instytucjach oraz jednostkach Sił Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej. W ramach programu prowadzono

472

472

działania profilaktyczne, kontrolno-wykrywcze, w tym ujawnianie kierujących pojazdami pod wpływem alkoholu.

Działaniom interwencyjnym wobec nietrzeźwych kierowców sprzyjały takŜe akcje pod kryptonimem „Alkohol i narkotyki”, realizowane wspólnie z Policją.

Wojskowa SłuŜba Zdrowia wraz z konsultantami do spraw profilaktyki psychologicznej, podejmowała działania zmierzające do zdiagnozowania zjawiska uzaleŜnienia od alkoholu u osób zatrudnionych w resorcie obrony narodowej i skierowania ich na leczenie.

� Badania społeczne Badania społeczne to podstawowe źródło danych do opracowań i analiz zjawisk

związanych z profilaktyką alkoholową w środowisku wojskowym. Wyniki badań są uzupełniane o informacje Naczelnej Prokuratury Wojskowej, dane śandarmerii Wojskowej oraz oceny dyscypliny wojskowej w resorcie obrony narodowej. Informacje przekazywane przez te podmioty stanowią waŜny element monitorowania zagroŜeń i podejmowania działalności profilaktycznej.

W czwartym kwartale 2007 r. Wojskowe Biuro Badań Społecznych zrealizowało badania dotyczące zjawisk patologicznych w środowisku wojskowym. Uzyskane wyniki potwierdzają zaobserwowaną tendencję, Ŝe Ŝołnierze zasadniczej słuŜby wojskowej częściej od Ŝołnierzy zawodowych wskazują na naduŜywanie alkoholu zarówno we własnym środowisku, jak i w środowisku kadry. Jednocześnie badania potwierdziły zauwaŜalny spadek opinii dotyczących naduŜywania alkoholu w jednostkach wojskowych.

Podejmowane w Siłach Zbrojnych działania słuŜbowe oraz realizacja programów profilaktycznych znajduje odzwierciedlenie w opinii badanych, zgodnie z którą w perspektywie kilku ostatnich lat nastąpił znaczący spadek procentowego wskaźnika osób naduŜywających alkohol. Jest to szczególnie widoczne w porównaniu do wyników z 2004 r., w których 12 % kadry i 33 % Ŝołnierzy zsw wskazało na naduŜywanie alkoholu. Wyniki uzyskane w 2007 r. pokazują, Ŝe zjawisko to dostrzega juŜ tylko 5 % kadry i 14 % Ŝołnierzy zsw, co oznacza spadek o prawie 60 %.

Większość (87 %) kadry i Ŝołnierzy (79,7 %) badanych w 2007 r. jest zadania, Ŝe piją mało lub umiarkowanie. Do picia ponad normę przyznają się nieliczni respondenci. Porównanie z rokiem 2005 i 2006 wskazuje, Ŝe model picia w obu środowiskach nie zmienia się zasadniczo. Najczęściej spoŜywanym napojem alkoholowym jest piwo, którego spoŜycie deklarowała zdecydowana większość badanych.

śołnierze zasadniczej słuŜby wojskowej są zdania, Ŝe najczęstszym powodem naduŜywania alkoholu w ich środowisku jest stres (11,1 %), sposób na odreagowanie i zapomnienie (9,3 %), nuda (9,0 %) i problemy osobiste (8,5 %). Do sytuacji lub okoliczności skłaniających ich do picia alkoholu badani zaliczyli pobyt na przepustce (9,6 %), uroczystości – imieniny, urodziny i itp. (6,0 %). Niepokojący moŜe być fakt, Ŝe dla 5,6 % respondentów nie potrzeba okazji, aby się napić. Natomiast 6,3 % badanych nie potrafi wskazać powodów, sytuacji, w których pije się alkohol w wojsku.

śołnierzy pytano takŜe o dostępność alkoholu na terenie jednostki wojskowej lub w jej otoczeniu. Wyniki badań wskazują, Ŝe w ostatnich latach zaszły zmiany organizacyjne i prawne, utrudniające Ŝołnierzom dostęp do alkoholu, a słuŜba wojskowa nie sprzyja piciu napojów alkoholowych. Od ostatniego roku wzrósł takŜe odsetek Ŝołnierzy deklarujących, Ŝe w wojsku piją zdecydowanie mniej niŜ w cywilu (z 26,7 % w 2006 r. do 34.1 % w 2007 r.).

� Finansowanie

473

473

Profilaktyka alkoholowa w resorcie obrony narodowej nie jest finansowana z wydzielonych, odrębnych środków budŜetowych. Realizowana jest w ramach środków przeznaczonych na działalność wychowawczą.

W 2007 r. Departament Wychowania i Promocji Obronności wyasygnował na realizację zadań związanych z profilaktyką alkoholową kwotę ponad 300 tys. zł, co w porównaniu do 2006 r. stanowi wzrost nakładów o 50 %. Część kosztów organizacyjnych poniosły jednostki wojskowe, których dowódcy finansowali zadania z zakresu profilaktyki alkoholowej. W finansowanie zadań dotyczących profilaktyki alkoholowej angaŜowały się równieŜ jednostki śandarmerii Wojskowej, które samodzielnie podejmowały realizację róŜnorodnych form edukacji na potrzeby Sił Zbrojnych. Wydatki realizowano w ramach podziałki klasyfikacji budŜetowej rozdział 75211 część 29 Obrona Narodowa oraz 75204 część 29 centralne wsparcie.

Dowódcy jednostek wojskowych, w miarę moŜliwości, współpracowali z samorządami terytorialnymi w pozyskiwaniu środków z gminnych (miejskich) funduszy będących w gestii organów samorządowych.

2. Dyscyplina wojskowa w kontekście problematyki alkoholowej

Pomimo duŜego nakładu sił i środków na systemowe wdraŜanie wielu form edukacji z zakresu profilaktyki alkoholowej zasadniczym podłoŜem naruszeń prawa i dyscypliny w wojsku nadal pozostaje alkohol, zarówno w odniesieniu do Ŝołnierzy słuŜby zasadniczej, jak i kadry zawodowej. W 2007 r. stwierdzono, Ŝe pod jego wpływem było 1 099 wojskowych sprawców przestępstw i 1 640 sprawców wykroczeń, co stanowi odpowiednio ponad 30% i prawie 70% ogólnej liczby sprawców w wymienionych kategoriach. Więcej przestępstw i wykroczeń pod wpływem alkoholu popełnionych zostało przez Ŝołnierzy niezawodowych niŜ kadrę zawodową (Ŝołnierze niezawodowi popełnili odpowiednio: 801 przestępstw i 1 295 wykroczeń pod wpływem alkoholu). Głównym problemem związanym z naduŜywaniem alkoholu przez Ŝołnierzy było nieprzestrzeganie wymogu trzeźwości podczas prowadzenia pojazdów. W 2007 r. Ŝołnierze popełnili prawie 400 takich przestępstw. Pod wpływem alkoholu znajdowało się 80% sprawców przestępstw komunikacyjnych i 40% sprawców wykroczeń. Odsetek prowadzących pojazdy pod wpływem alkoholu był zdecydowanie wyŜszy wśród Ŝołnierzy niezawodowych niŜ kadry zawodowej. Alkohol był czynnikiem negatywnie oddziałującym na zachowania Ŝołnierzy podczas wykonywania przez nich obowiązków słuŜbowych. Wśród przestępstw wojskowych dokonywanych przez Ŝołnierzy z udziałem alkoholu dominowały przypadki wprowadzenia się w stan nietrzeźwości bezpośrednio przed lub podczas pełnienia słuŜby. Alkohol sprzyjał równieŜ naruszeniom zasad stosunków międzyludzkich prowokując do uŜywania przemocy fizycznej wobec innych Ŝołnierzy.

SpoŜyty alkohol determinował negatywne zachowania Ŝołnierzy takŜe poza koszarami. Pod jego wpływem było 82% wojskowych sprawców wykroczeń przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu. śołnierze dopuszczali się kradzieŜy i dewastacji mienia, byli sprawcami czynów chuligańskich oraz innych przestępstw przeciwko Ŝyciu i zdrowiu. Łącznie w 2007 r. Ŝołnierze popełnili ponad 1200 wykroczeń z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, przede wszystkim polegających na spoŜywaniu alkoholu w niedozwolonych miejscach, zarówno na terenie wojskowym, jak i poza nim.

Mając na względzie przedstawioną charakterystykę zjawiska, ograniczenie uŜywania alkoholu przez Ŝołnierzy, zarówno w warunkach słuŜby, jak i poza nią, jest traktowane jako

474

474

zasadniczy kierunek działania w dąŜeniu do poprawy stanu dyscypliny i przestrzegania prawa. 3. Podejmowane działania zmierzające do ograniczenia uŜywania alkoholu przez Ŝołnierzy.

W celu zwiększenia skuteczności zapobiegania zjawisku naduŜywania alkoholu przez Ŝołnierzy oraz efektywnego reagowania przełoŜonych na przypadki naruszeń prawa, podjęto następujące inicjatywy: 1. W związku z pracami nad nowelizacją ustawy z dnia 26 października 1982 r.

o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, resort obrony narodowej zgłosił propozycję nowych rozwiązań, umoŜliwiających likwidację napojów alkoholowych przechowywanych w depozytach jednostek wojskowych, która znalazła uznanie w resorcie zdrowia, występującym z inicjatywą ustawodawczą.

2. W ramach planowanej reformy wojskowych przepisów dyscyplinarnych zamierza się wprowadzić nowy środek zapobiegawczy – niedopuszczenia do wykonywania czynności słuŜbowych.

3. Planowane jest rozszerzenie moŜliwości zbadania Ŝołnierza będącego pod wpływem alkoholu lub środków odurzających poprzez doposaŜenie jednostek wojskowych w urządzenia pomiarowe do badania stęŜenia alkoholu w wydychanym powietrzu oraz w bezinwazyjne testery narkotykowe. Podstawą ma być nowelizacja ustawy o powszechnym obowiązku obrony, przewidująca uprawnienia dla przełoŜonych dyscyplinarnych i wojskowych organów porządkowych do poddawania Ŝołnierza badaniom. Badania te prowadziłaby wykwalifikowana osoba ze słuŜby zdrowia. Ponadto, przewiduje się umoŜliwienie prowadzenia badań osób przed powołaniem do słuŜby, nie tylko pod kątem uzaleŜnienia alkoholowego, lecz takŜe wcześniejszego stadium spoŜywania alkoholu.

4. Proponuje się równieŜ dokonanie zmian w prawie o wykroczeniach. Polegałyby one na tym, Ŝe wykroczenia popełniane w związku ze słuŜbą wojskową lub na terenie pod zarządem wojskowym, mogłyby być ścigane, wzorem przestępstw wnioskowych, na wniosek dowódcy jednostki wojskowej. Mogłyby takŜe być rozpatrzone w trybie dyscyplinarnym. Ograniczyłoby to w znaczący sposób „ciemną liczbę” przypadków braku reakcji na podobne naruszenia prawa ze strony części dowódców, którzy sami mogą wykorzystywać instrumenty dyscyplinarne, ale wahają się przed zawiadomieniem o tych sprawach organów ścigania.

475

475

2.7. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

476

476

115, poz. 728 z

477

477

478

478

479

479

480

480

481

481

482

482

483

483

484

484

485

485

486

486

487

487

488

488

2.8. Ministerstwo Rolnictwa Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi uprzejmie informuje, Ŝe w związku z wejściem w Ŝycie ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1808) zezwolenia na produkcję wyrobów akcyzowych zostały zastąpione wpisami do rejestrów działalności regulowanej. W przedmiotowym zakresie dokonywane są wpisy do następujących rejestrów działalności regulowanych: · podmiotów wykonujących działalność w zakresie wyrobu i przetwarzania

alkoholu etylowego, · działalności w zakresie wyrobu lub rozlewu napojów spirytusowych, · przedsiębiorców wykonujących działalność w zakresie wyrobu lub rozlewu

wyrobów winiarskich. Z prowadzonych rejestrów wynika, Ŝe aktualnie uprawnienia do wykonywania poszczególnych działalności regulowanych posiada następująca liczba przedsiębiorców:

· wyrób alkoholu etylowego - 567, oczyszczanie alkoholu etylowego - 34, skaŜanie alkoholu etylowego -141, odwadnianie alkoholu etylowego - 29,

· wyrób lub rozlew napojów spirytusowych - 65 , · wyrób lub rozlew wyrobów winiarskich - 137.

Wymienione liczby nie oznaczają, Ŝe tyle podmiotów aktualnie wykonuje działalność w zakresie wyrobu, oczyszczania, skaŜania lub odwadniania alkoholu etylowego, wyrobu lub rozlewu napojów spirytusowych oraz wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich, poniewaŜ niektóre podmioty okresowo zawieszają działalność w zaleŜności od tego jak kształtuje się opłacalność danej produkcji.

Zgodnie z art. 70 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w 2007 roku przeprowadziło kontrole u pięciu przedsiębiorców wpisanych do wyŜej wymienionych rejestrów działalności regulowanej. Działania kontrolne dotyczyły:

- przestrzegania warunków wymaganych do wykonywania działalności gospodarczej objętej wpisem, - zgodności złoŜonych przez przedsiębiorcę oświadczeń ze stanem faktycznym, - zgodności wykonywanej działalności gospodarczej z zakresem wpisu w rejestrze.

W związku z przeprowadzoną kontrolą wszczęte zostało jedno postępowanie administracyjne dotyczące zakazu wykonywania przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej w zakresie wyrobu alkoholu etylowego - zgodnie z art. 71 ust. 1 pkt 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. W przypadku wykrycia nieprawidłowości u przedsiębiorców organ rejestrowy wszczyna postępowanie w sprawie zakazu wykonywania działalności objętej wpisem zgodnie z art. 71 ust. 1 pkt 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Kontrolę ww. przedsiębiorców w trybie ciągłym prowadzą równieŜ SłuŜby Celne w postaci szczególnego nadzoru podatkowego.

Jednocześnie informuję, Ŝe w ramach ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi jak i Narodowego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi nie zostały nałoŜone Ŝadne zadania sektorowe.

489

489

2.9. Ministerstwo Sportu Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sportu z dnia 31 października 2005 r. w sprawie dofinansowania zadań ze środków Funduszu Zajęć Sportowo-Rekreacyjnych dla Uczniów (Dz. U. Nr 226, poz. 1942), o dofinansowanie zajęć mogły ubiegać się:

- kluby sportowe działające w formie stowarzyszenia, - organizacje samorządowe, które w ramach swojej działalności realizują zadania

z zakresu upowszechniania kultury fizycznej i sportu wśród dzieci i młodzieŜy, - jednostki samorządu terytorialnego.

Wysokość środków finansowych pozyskanych w 2007 r. z tytułu opłat wnoszonych przez podmioty reklamujące napoje alkoholowe (na podstawie art. 13² ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi) wyniosła 13.680.645,53 zł.

W roku 2007 dofinansowanie przyznano 557 podmiotom na kwotę 18 343 100 zł, w tym:

- 219 jednostkom samorządu terytorialnego na kwotę 7 426 000 zł, - 338 jednostkom nie zaliczanym do sektora finansów publicznych na kwotę 10 917 100zł.

W wyniku podpisanych umów, z dofinansowania skorzystało 549 podmiotów, podpisano umowy na łączną kwotę 18 118 923 zł, z czego zatwierdzono rozliczenia na łączną kwotę 17 659 570 zł.

Ponadto naleŜy wskazać, Ŝe zainteresowanie podmiotów, dofinansowaniem zajęć sportowo – rekreacyjnych dla uczniów przekracza moŜliwości Funduszu. W roku 2007 złoŜono do Ministerstwa Sportu i Turystyki 1366 wniosków, na kwotę 58 169 209,68 zł. Wśród wnioskodawców , największą grupę stanowiły: - uczniowskie kluby sportowe – 434 wnioski na kwotę 10 833 994 zł, - jednostki samorządu terytorialnego - 354 wnioski na kwotę 18 018 585 zł. Najwięcej wniosków wpłynęło z województw: mazowieckiego 157, śląskiego 143, wielkopolskiego 136, podkarpackiego 132. Najmniej z województw: opolskiego 18, lubuskiego 31, świętokrzyskiego 34. Środkami Funduszu dofinansowane były głównie zajęcia sportowo-rekreacyjne dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów. Zajęcia realizowane były w okresie całego roku kalendarzowego. Najczęściej występującymi formami zajęć były:

- gry zespołowe, szczególnie piłka noŜna, piłka siatkowa i koszykówka, - pływanie, - tenis stołowy, - lekka atletyka, - gry i zabawy ruchowe.

Wśród uczestników zajęć znaczną grupę stanowiły dzieci i młodzieŜ ze środowisk trudnych i niewydolnych ekonomicznie. Środki Funduszu przyczyniają się do zwiększenia aktywności środowisk lokalnych w organizacji pozalekcyjnych form aktywności sportowej dzieci i młodzieŜy szkolnej. Sportowo-rekreacyjna forma zajęć pozalekcyjnych wpływa na rozwój psychofizyczny uczniów, a wychowawcze i edukacyjne właściwości sportu wydatnie wpływają na zwiększenie efektów działań profilaktycznych w zakresie patologii uzaleŜnień, przestępczości, agresji i innych negatywnych zachowań wśród młodocianych.

490

490

Ministerstwo nie realizowało zadań z obszaru podnoszenia kompetencji kadr kultury fizycznej w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, w ramach szkoleń adresowanych do nauczycieli wychowania fizycznego, instruktorów i trenerów.

2.10. Ministerstwo Sprawiedliwości

W odpowiedzi na pismo z dnia 15 kwietnia 2008 r. sygn. ANA/882/PZ/2008 zawierające prośbę o przekazanie informacji dotyczących działań prowadzonych przez resort sprawiedliwości odnośnie realizacji ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, Departament Wykonania Orzeczeń i Probacji w załączeniu uprzejmie przekazuje materiały zebrane w tym zakresie z właściwych komórek Ministerstwa Sprawiedliwości: 1. Informacje statystyczne: a) dotyczące postępowań wszczętych, zakończonych i stwierdzonych przestępstw z art. 207 kk, liczby przeprowadzonych interwencji w związku z przypadkami przemocy domowej oraz liczby osób dorosłych prawomocnie skazanych z art. 207 kk, opracowanych na podstawie policyjnego systemu statystyki i przestępczości „Temida”; (zał. 1) b) otrzymane z sądów o prawomocnie skazanych osobach dorosłych na podstawie art. 207 kk w latach 2005 – 2007 na kary samoistnej grzywny, ograniczenia wolności i pozbawienia wolności a takŜe umorzonych postępowań. Dane te zawierają takŜe informacje o liczbie poszkodowanych małoletnich i poszkodowanych kobiet; (zał. 2)

c) w zakresie ewidencji spraw o zastosowanie, zmianę i ustanie obowiązku leczenia odwykowego w latach 2000 – 2007; (zał. 3)

d) w zakresie ewidencji spraw o pozbawienie, zawieszenie, ograniczenie władzy rodzicielskiej w latach 2000 – 2007; (zał. 4)

e) przedstawiające wykaz „ALK” (wg stanu na ostatni dzień okresu sprawozdawczego) w latach 2000 – 2007, dotyczący liczby osób, wobec których wykonywane są orzeczenia o obowiązku poddania się leczeniu w zakładach stacjonarnych i niestacjonarnych, wobec których orzeczono nadzór kuratora zawodowego i społecznego oraz oczekujących na umieszczenie w zakładzie stacjonarnym; (zał. 5)

f) prezentujące liczbę osób osadzonych przebywających w jednostkach penitencjarnych w związku z popełnieniem przestępstw z art. 207 kk; (zał. 6) 2. Informację o działaniach Centralnego Zarządu SłuŜby Więziennej w roku 2007 w zakresie realizacji zadań określonych w Narodowym Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata 2006 – 2010. Informacja ta dotyczy zadań z zakresu terapii skazanych uzaleŜnionych od alkoholu oraz programów profilaktyki uzaleŜnień i przemocy w rodzinie prowadzonych poza oddziałami terapeutycznymi. (zał. 7) 3. Informację Departamentu Wykonania Orzeczeń i Probacji

a) Wydziału Wykonania Orzeczeń Rodzinnych i Nieletnich odnośnie liczby osób, wobec których wykonywane są orzeczenia o obowiązku poddania się leczeniu. Zgodnie z opinią Wydziału rozwaŜenia wymaga rezygnacja z leczenia przymusowego alkoholików nie popełniających przestępstw i skoncentrowanie sił i środków na działania wobec tych uzaleŜnionych, którzy sami chcą się leczyć oraz tych, którzy wchodzą w konflikt z prawem karnym. (zał. 8)

b) Wydziału Kurateli w zakresie danych odnośnie osądzonych i skazanych sprawcach występków z art. 207 kk uwzględniających nakładane na skazanych obowiązki probacyjne określone w art. 72 § 1 i 2 kk. Informacja zawiera ponadto dane zebrane przez prokuratury w zakresie wniosków składanych przez prokuratorów wobec sprawców występków z art. 207

491

491

kk, a takŜe analizę spraw o rozwód i separację, w których wydawane były orzeczenia nakazujące eksmisję jednego z małŜonków ze względu na przemoc w rodzinie. (zał. 9)

Jednocześnie uprzejmie informuję, Ŝe Ministerstwo Sprawiedliwości nie dysponuje w chwili obecnej danymi odnośnie środków finansowych wydatkowanych na realizację procedury zobowiązania do leczenia odwykowego.

JeŜeli natomiast chodzi o szkolenia z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, to temat ten ujęty jest w programie Krajowego Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury.

492

492

493

493

494

494

495

495

496

496

497

497

498

498

499

499

500

500

501

501

502

502

503

503

504

504

505

505

506

506

507

507

508

508

509

509

510

510

511

511

2.11. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji

Zadania Narodowego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych realizowane były przez 28 Zakładów Opieki Zdrowotnej MSWiA, w tym Poradnie Zdrowia Psychicznego, oddziały leczenia uzaleŜnień, poradnie medycyny pracy, pielęgniarki do spraw promocji zdrowia oraz psychologów. Realizowane zadania dotyczyły w szczególności obszaru profilaktyki, edukacji i wsparcia, odbiorcami ich byli pacjenci Zakładów Opieki Zdrowotnej MSWiA. Jednocześnie, część działań o charakterze edukacyjno– profilaktycznym, prowadzona była przez pracowników ZOZ MSWiA na terenie szkół, placówek oświatowo – wychowawczych, jednostek Policji, Państwowej StraŜy PoŜarnej oraz StraŜy Granicznej. Zadania Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, ujęte w Narodowym Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, w roku 2007 realizowane były w następujących obszarach:

I. Podnoszenie kompetencji pracowników resortu w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych.

1. Prowadzenie szkoleń specjalistycznych, dla psychologów, lekarzy i pielęgniarek pracujących w słuŜbie zdrowia resortu spraw wewnętrznych i administracji w zakresie stosowania metod wczesnej diagnozy i krótkiej interwencji wobec osób z problemem alkoholowym. Szkolenia te miały na celu m.in., poszerzenie wiedzy personelu na temat samej choroby alkoholowej, podniesienie kompetencji w zakresie realizacji programów profilaktycznych, oraz umiejętności prowadzenia rozmowy z osobą uzaleŜnioną. Wśród tematów szkoleń adresowanych do personelu medycznego dominowały:

• diagnoza zespołu uzaleŜnienia od alkoholu; • rola lekarza POZ w zapobieganiu i leczeniu problemów alkoholowych pacjenta; • formy leczenia odwykowego pacjentów uzaleŜnionych od alkoholu; • problemy funkcjonowania rodzin osób uzaleŜnionych od alkoholu; • wypalenie zawodowe a uzaleŜnienie od alkoholu; • przemoc – przyczyny i skutki. Jak moŜna jej przeciwdziałać?

Łącznie zorganizowano 40 szkoleń, w których uczestniczyło 548 osób.

2. Zwiększenie liczby personelu Zakładów Opieki Zdrowotnej MSWiA posiadających specjalistyczne przygotowanie do wykonywania świadczeń zdrowotnych w zakresie uzaleŜnień. Pracownicy ZOZ MSWiA uczestniczyli w specjalistycznych szkoleniach zewnętrznych, podnoszących kwalifikacje zawodowe, bądź zaliczanych do procesu potwierdzania kwalifikacji zawodowych, (m.in.: Studium Terapii UzaleŜnień, Studium Umiejętności Psychologicznych, kurs psychoterapii dla lekarzy). W szkoleniach tych w roku 2007 uczestniczyło 13 osób. Jednocześnie ZOZ Szpital Specjalistyczny MSWiA w Otwocku, w ramach działalności oddziału leczenia uzaleŜnienia od alkoholu, kontynuował realizację staŜy (w wymiarze 2 tygodni) dla psychologów. StaŜ w zakresie leczenia uzaleŜnienia od alkoholu odbyło 3 psychologów, zatrudnionych w Policji oraz Zakładach Opieki Zdrowotnej MSWiA.

512

512

II. Działania słuŜby zdrowia dla funkcjonariuszy i pracowników cywilnych resortu oraz pacjentów Zakładów Opieki Zdrowotnej MSWiA w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych.

1. Poszerzenie dostępności poradnictwa i terapii dla funkcjonariuszy i pracowników uzaleŜnionych od alkoholu, pijących ryzykownie i szkodliwie oraz członków ich rodzin.

• ZOZ-y MSWiA udzielały pomocy osobom mającym problem z naduŜywaniem alkoholu oraz ich rodzinom w postaci terapii wspierającej indywidualnej, bądź terapii w grupie wsparcia. W roku 2007 z pomocy w ramach terapii wspierającej indywidualnej skorzystało 1.125 osób (w tym 234 funkcjonariuszy), zaś w spotkaniach w ramach grup wsparcia uczestniczyły 1.262 osoby (w tym 735 funkcjonariuszy);

• od wielu lat prowadzone jest takŜe poradnictwo zarówno dla osób pijących nadmiernie lub ryzykownie, jak i dla członków ich rodzin. Z poradnictwa indywidualnego skorzystało 2.117 osób (w tym 535 funkcjonariuszy).

2. Prowadzenie programów edukacyjnych dla funkcjonariuszy i pracowników cywilnych w zakresie problematyki naduŜywania alkoholu oraz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Zadanie to realizowane było w formie konferencji szkoleniowych o zasięgu ogólnopolskim i regionalnym, dla funkcjonariuszy i pracowników resortu spraw wewnętrznych i administracji. W 2007 r. zorganizowano 17 konferencji szkoleniowych, uczestniczyło w nich 746 osób (w tym 604 funkcjonariuszy).

3. Podejmowanie działań edukacyjnych adresowanych do wszystkich pacjentów ZOZ MSWiA (w tym takŜe dzieci i młodzieŜy) z zakresu profilaktyki problemów alkoholowych. Działalność profilaktyczna oraz edukacyjno - informacyjna dotycząca problemów alkoholowych, prowadzona przez zakłady opieki zdrowotnej MSWiA adresowana była do róŜnych grup wiekowych pacjentów. Były to w głównej mierze krótkie formy, o charakterze informacyjno – edukacyjnym: wykład, pogadanka, prelekcja połączone z dyskusją.

Wśród tematów wykładów i pogadanek, których odbiorcami były dzieci i młodzieŜ, omawiano następujące zagadnienia:

• co warto wiedzieć o alkoholu – szkody i zagroŜenia wynikające z picia alkoholu przez młodzieŜ;

• problem naduŜywania alkoholu wśród dzieci i młodzieŜy; • wpływ alkoholu na wyniki w nauce;

W 60 przeprowadzonych spotkaniach uczestniczyła grupa 1.031 dzieci i młodzieŜy.

Programy edukacyjno – informacyjne dotyczące problemów alkoholowych dla dorosłych pacjentów ZOZ MSWiA obejmowały takie zagadnienia jak:

• picie kontrolowane – sposoby myślenia o piciu; • alkohol za kierownicą – skutki społeczne i prawne; • odkrywanie czynników wyzwalających chęć picia; • fazy uzaleŜnienia od alkoholu; • wpływ alkoholu na zdrowie i Ŝycie człowieka; • metody kwestionariuszowe w rozpoznawaniu uzaleŜnienia i picia szkodliwego; • sprawca przemocy domowej – osoba naduŜywająca alkoholu; • wpływ alkoholu na zjawisko przemocy w rodzinie;

Łącznie w roku 2007 zorganizowano 255 tego typu form edukacji, uczestniczyło w nich 3.037 osób (wśród uczestników było 784 funkcjonariuszy).

513

513

Prowadzenie edukacji w formie sesji plakatowych. Uzupełnieniem działalności edukacyjno – informacyjnej, dotyczącej uzaleŜnienia od alkoholu i współuzaleŜnieniu prowadzonej przez ZOZ MSWiA, były krótkie formy przekazu informacji w postaci plakatu, ulotki, broszury. Tego typu formy realizacji programów zdrowotnych, są często współtowarzyszącym elementem szerszych przedsięwzięć edukacyjnych organizowanych na terenie zakładów opieki zdrowotnej. W roku 2007 zorganizowano 21 tematycznych sesji plakatowych, dotyczących problemów alkoholowych.

4. Prowadzenie programu psychoprofilaktyki skutków stresu pourazowego w ramach turnusów antystresowych dla funkcjonariuszy uczestniczących w zdarzeniach traumatycznych, ukierunkowanych na trening umiejętności konstruktywnego odreagowania napięć psychicznych i odrzucenia alkoholu jako metody redukcji stresu. W roku 2007 w turnusach antystresowych uczestniczyło 544 funkcjonariuszy resortu spraw wewnętrznych i administracji (Policji, Państwowej StraŜy PoŜarnej, StraŜy Granicznej i Biura Ochrony Rządu).

Środki finansowe wydatkowane na realizację zadań Narodowego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych przez Zakłady Opieki Zdrowotnej MSWiA w roku 2007 wyniosły: 698.386,81 zł. (w kwocie tej zostały uwzględnione środki wydatkowane na turnusy antystresowe w wysokości 348.294,00 zł).

Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji jako dysponent główny, udzielił

w ramach części 42 – Sprawy wewnętrzne, dział 851 – Ochrona zdrowia w rozdziale 85149 – Programy polityki zdrowotnej, dotacji na wydatki bieŜące w ogólnej wysokości 1.016 tys. zł. oraz na wydatki majątkowe – 14.218 tys. zł. (w tym 3.127 tys. zł. środki Unii Europejskiej).

Od 2004 r. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji koordynuje realizację

„Programu Zapobiegania Niedostosowaniu Społecznemu i Przestępczości wśród Dzieci i MłodzieŜy”. Do głównych celów Programu naleŜą:

• zahamowanie dynamiki wzrostu niedostosowania społecznego, • eliminowanie i łagodzenie drastycznych przejawów niedostosowania społecznego,

w szczególności zagraŜających zdrowiu i Ŝyciu dzieci i młodzieŜy oraz pozostawiających trwałe niekorzystne dla ich przyszłości skutki,

• wypracowanie trwałego modelu i podstaw systemowych niezbędnych do: - rozwiązywania problemów niedostosowania społecznego i przestępczości dzieci

i młodzieŜy na poziomie centralnym (rządowym), samorządowym oraz środowiskowym (osiedle, ulica, podwórko, szkoła i inne),

- koordynacji międzyresortowej i środowiskowej, kontroli i nadzoru nad realizacją programu.

Rok 2007 był kolejnym rokiem funkcjonowania Programu. Na podstawie sprawozdań z jego realizacji w roku 2004-2006 sporządzono listę działań priorytetowych do realizacji w roku 2007:

• połoŜenie szczególnego nacisku na realizację działań zachęcających dzieci i młodzieŜ do wycofywania się z podejmowanych zachowań ryzykownych, wspierających ich ogólny rozwój, a takŜe pokazujących jak właściwie zagospodarować czas wolny (np. zajęcia socjoterapeutyczne, zajęcia pozalekcyjne, realizacja programów profilaktycznych, zajęcia w świetlicach opiekuńczych, doŜywianie, warsztaty terapeutyczne, organizacja grup wsparcia, kolonie, wyjazdy, wycieczki),

514

514

• tworzenie lokalnych koalicji na rzecz dzieci i młodzieŜy oraz powoływanie zespołów interdyscyplinarnych i interwencyjnych w tym zakresie,

• tworzenie środowiskowych świetlic socjoterapeutycznych, klubów, miejsc, w których dzieci i młodzieŜ mogą konstruktywnie spędzać czas wolny oraz uczyć się prawidłowych zachowań,

• połoŜenie większego nacisku na realizację programu modułowego pn. „Probacja alternatywna dla pobytu młodzieŜy w placówkach resocjalizacyjnych i zakładach poprawczych”, w tym takŜe na tworzenie mieszkań chronionych dla młodzieŜy opuszczającej rodziny zastępcze oraz róŜnego typu placówki opieki całodobowej,

• tworzenie lokalnych systemów przeciwdziałania patologiom społecznym obejmujących instytucje działające na rzecz dziecka i rodziny np. Centra Pomocy Rodzinie, Ośrodki Interwencji Kryzysowej, organy pomocy społecznej, ośrodki terapii i uzaleŜnień od alkoholu i narkotyków, organizacje pozarządowe, kościoły i związki wyznaniowe oraz pozostałe podmioty, które działają w tym zakresie. System ten powinien sprzyjać m.in. wypracowaniu sprawnej komunikacji i przekazywaniu informacji o zaistniałych problemach wychowawczych i zagroŜeniach jakie na danym terenie występują w związku z dzieckiem i rodziną,

• zachęcanie do tworzenia na terenie małych miejscowości i wsi wyspecjalizowanych organizacji pozarządowych, które prowadziłyby pracę z dzieckiem zagroŜonym niedostosowaniem społecznym.

Program Zapobiegania Niedostosowaniu Społecznemu i Przestępczości wśród Dzieci i MłodzieŜy poddawany jest systematycznej ewaluacji. Pozwala to na jego doskonalenie, a co za tym idzie wprowadzanie ewentualnych korekt, wynikających z dynamiki zmieniających się uwarunkowań społecznych oraz doświadczeń podmiotów wdraŜających zapisy Programu.

W Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji, w oparciu o informacje przekazywane przez resorty, wojewodów, jednostki samorządu terytorialnego, organizacje pozarządowe i państwowe jednostki organizacyjne, sporządzane są sprawozdania z funkcjonowania Programu. Obecnie w MSWiA trwają prace nad sprawozdaniem z realizacji Programu w 2007 r. Ze wstępnej analizy nadesłanych sprawozdań wynika m.in., iŜ w roku 2007 r. jednostki terenowe Policji realizowały zadania wynikające z Programu Zapobiegania Niedostosowaniu Społecznemu i Przestępczości wśród Dzieci i MłodzieŜy głównie poprzez:

• organizowanie spotkań dyrektorów szkół, pedagogów szkolnych oraz nauczycieli z policjantami ds. nieletnich i patologii, dot. stanu zagroŜenia przestępczością oraz demoralizacją nieletnich w środowisku lokalnym,

• prowadzenie spotkań tematycznych z młodzieŜą szkolną z udziałem policjantów m.in. na temat odpowiedzialności nieletnich za popełnione czyny karalne, prawnych aspektów narkomanii, wychowania w trzeźwości, itp.,

• podejmowanie działań w związku z otrzymaniem informacji o zdarzeniach na terenie szkoły wypełniających znamiona przestępstwa, stanowiących zagroŜenie dla Ŝycia i zdrowia uczniów oraz przejawach demoralizacji dzieci i młodzieŜy,

• udzielanie przez Policję pomocy szkole w rozwiązywaniu trudnych problemów, • wspólny udział placówek oświatowych i Policji w lokalnych programach

profilaktycznych związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom oraz zapobieganiem demoralizacji i przestępczości nieletnich.

Ponadto w ramach podjętych działań opracowywano i realizowano wiele ciekawych i nowatorskich programów uwzględniających omawianą problematykę np. funkcjonariusze Komendy Wojewódzkiej Policji w Gorzowie Wielkopolskim kontynuują realizację

515

515

wojewódzkiego programu prewencyjnego pn. „LUPO”. Program skierowany jest do dzieci i młodzieŜy województwa lubuskiego i obejmuje szereg inicjatyw na rzecz pracy edukacyjno-wychowawczej w celu ograniczenia przestępczości pospolitej oraz poprawy społecznego wizerunku policjanta. W ramach w/w programu zrealizowano m.in. program pn. „Bezpieczne Gimnazjum”, który obejmował 77 szkół gimnazjalnych, tj. około 13.000 uczniów. Jego główne cele to: kształtowanie pozytywnych wzorców zachowań młodzieŜy, ograniczenie zjawisk patologicznych, ze szczególnym uwzględnieniem uzaleŜnień, wyzwalanie w świadomości młodzieŜy zdrowego i bezpiecznego stylu Ŝycia. Ciekawym pomysłem w ramach przedmiotowego programu było przygotowanie trzech konkursów skierowanych do uczniów szkół gimnazjalnych: fotograficznego – „Bezpieczeństwo w obiektywie”, literackiego – „Pomagam sobie, pomagam innym” i plastycznego – „Nie agresji w szkole”.

Wielkopolska Policja ukierunkowała swoje działania przede wszystkim na wypracowanie najskuteczniejszych form współpracy ze szkołami i podmiotami pozapolicyjnymi w zakresie zapobiegania niedostosowaniu społecznemu i przestępczości wśród dzieci i młodzieŜy. W ramach tych działań Wydział Prewencji WKP w Poznaniu opracował i zaoferował szkołom dwa autorskie programy profilaktyczno-prewencyjne: „Z Pyrkiem bezpieczniej” oraz „Wielkopolski Program Prewencyjny Bezpieczna Szkoła”. Celem tego drugiego programu jest prowadzenie szeroko rozumianej profilaktyki wiktymologicznej – uczenie dzieci i młodzieŜy unikania zagroŜeń, a takŜe edukacja rodziców i nauczycieli w zakresie wychowania i promowania postaw pomagających w zachowaniu bezpieczeństwa.

Z przekazanych sprawozdań wynika takŜe, Ŝe zintensyfikowano działania skierowane do młodzieŜy z zagroŜonych środowisk. Przykładem jest inicjatywa Ochotniczych Hufców Pracy, które aktywnie realizują Program od początku jego funkcjonowania. OHP takŜe w 2007 r. podjęły róŜnorodne działania na rzecz młodzieŜy pochodzącej z grup ryzyka, w tym równieŜ spoza tej państwowej jednostki organizacyjnej. W roku 2007 wszyscy uczestnicy OHP brali udział w róŜnych programach wychowawczych. Programów tych zrealizowano ogółem 2637, w tym zarówno ogólnopolskich jak i lokalnych-autorskich programów kadry OHP. Działania prowadzone w ramach programów adresowane były równieŜ do młodzieŜy spoza OHP, ogółem uczestniczyło w nich 92.000 młodych osób. Profilaktyka niedostosowania społecznego i przestępczości wśród dzieci i młodzieŜy w OHP realizowania była równieŜ poprzez kulturę, sport i rekreację. W 2007 r. podejmowane były inicjatywy na rzecz zwiększenia powszechności i dostępności kultury fizycznej, sportu i turystyki wśród dzieci i młodzieŜy, w tym takŜe spoza OHP. W ubiegłym roku zrealizowano w skali kraju 10.290 imprez.

W tym miejscu naleŜy równieŜ podkreślić, Ŝe Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji nie tylko koordynuje wdraŜanie Programu, ale równieŜ go realizuje i propaguje. W roku 2007 Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji zlecił do realizacji podmiotom pozarządowym zadanie publiczne pn. „przeciwdziałanie agresji oraz przemocy wśród dzieci i młodzieŜy zwłaszcza w środowisku rówieśniczym”. Zadanie dotyczyło:

• działań mających na celu poprawę emocjonalnego i społecznego funkcjonowania dzieci i młodzieŜy w środowisku rówieśniczym, w tym kształtowania postaw prospołecznych, uczenia sposobów radzenia sobie z rozładowaniem negatywnych emocji i agresją;

• prowadzenia edukacji na rzecz promocji właściwych postaw zgodnych z prawem i normami społecznymi;

• upowszechniania wiedzy ukierunkowanej na wyeliminowanie uŜywania przez dzieci i młodzieŜ substancji psychoaktywnych (alkohol, narkotyki);

516

516

• organizowania i propagowania atrakcyjnych form spędzania wolnego czasu (wykorzystując m.in. sport jako czynnik sprzyjający niwelowaniu agresji);

• włączania dzieci i młodzieŜy w działania mające na celu rozwiązywanie problemów pojawiających się w ich środowisku;

• zwiększania dostępności do poradnictwa psychologiczno-pedagogicznego, punktów informacyjnych, telefonów zaufania, poradnictwa odwykowego, psychiatrycznego, mediacji i pomocy kryzysowej;

• organizacji placówek wsparcia dziennego: świetlic (środowiskowych, socjoterapeutycznych), środowiskowych ognisk wychowawczych, klubów młodzieŜowych itp. Zasadniczym celem zadania było kształtowanie właściwych postaw społecznych oraz

prawidłowej socjalizacji dzieci i młodzieŜy. Realizacja zadania miała przyczyniać się do zacieśniania współpracy róŜnych podmiotów działających na rzecz dzieci i młodzieŜy zwłaszcza na poziomie lokalnym.

Konkurs wygrały cztery projekty: 1. Towarzystwa Przyjaciół Dzieci, Zarząd Oddziału Powiatowego w Gorlicach

„Nam nie jest wszystko jedno” Przeciwdziałanie agresji oraz przemocy wśród dzieci i młodzieŜy (oferta otrzymała 79.3 pkt. na 100 moŜliwych) – przyznana dotacja w wysokości 11.700 zł.

2. Caritas Archidiecezji ŁomŜyńskiej Upowszechnienie Wiedzy Ukierunkowanej na Wyeliminowanie UŜywania przez Dzieci i MłodzieŜ Substancji Psychoaktywnych (alkohol, narkotyki) „Lepsze Dziś, Lepsze Jutro” (oferta otrzymała 77.63 pkt. na 100 moŜliwych) – przyznana dotacja w wysokości 17.700 zł.

3. Stowarzyszenia Dorośli-Dzieciom „Młodość Na Wsi Bez Narkotyków” (oferta otrzymała 76.29 pkt. na 100 moŜliwych) – przyznana dotacja w wysokości 12.700 zł.

4. Caritas Archidiecezji Łódzkiej „Przeciwdziałanie agresji oraz przemocy wśród dzieci i młodzieŜy zwłaszcza w środowisku rówieśniczym” (oferta otrzymała 70.62 pkt. na 100 moŜliwych) – przyznana dotacja w wysokości 17.900 zł.

Wszystkie podmioty przekazały do MSWiA sprawozdania z wykonania w/w zadań zleconych. Sprawozdania obecnie podlegają kontroli.

MSWiA koordynuje równie Ŝ wdraŜanie w Polsce Programu szczegółowego Unii Europejskiej na lata 2007 – 2013 „Zapobieganie i zwalczanie przemocy wobec dzieci, młodzieŜy i kobiet oraz ochrona ofiar i grup ryzyka – Daphne III”.

Program Daphne III został stworzony w celu zintensyfikowania oraz skoordynowania działań w całej Unii przeciwko przemocy wobec dzieci i kobiet. Program ten pozwala na wymianę doświadczeń na poziomie europejskim, dąŜy do osiągnięcia porozumienia w sprawach prawnych i programowych, a takŜe usprawnienia procesu wyznaczania celów i oceny środków, które ma podjąć i sfinansować sama Unia.

Rolą MSWiA jako koordynatora krajowego jest m.in. jak najszersze rozpropagowanie wiedzy wśród uprawnionych podmiotów polskich na temat moŜliwości ubiegania się o wsparcie ze środków programu, a takŜe czynne uczestniczenie w pracach Komitetu Daphne III.

Do chwili obecnej MSWiA zrealizowało juŜ wiele działań w tym obszarze m.in.: • powołano eksperta krajowego (członka Komitetu Wspierającego KE

we wdraŜaniu Programu Daphne III); • uruchomiono serwis informacyjny na stronie internetowej MSWiA nt. Programu

Daphne III (www.mswia.gov.pl) oraz adres mailowy ([email protected]); • MSWiA zorganizowało międzynarodowe seminarium „Razem przeciwko przemocy –

walka z przemocą wobec dzieci, młodzieŜy i kobiet z polskiej i europejskiej perspektywy” w dniach 10-11 września 2007 r.;

517

517

• prezentowano program Daphne III podczas wielu spotkań, miedzy innymi: 1. na konferencji inaugurującej program „Razem bezpieczniej”(8 marzec

2007 r.), 2. podczas szkolenia dla przedstawicieli wojewodów i Policji (21-22 maja

2007 r.), 3. w trakcie ogólnopolskiej konferencji dla organizacji pozarządowych,

organizowanej przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej pn. „Pozyskiwanie środków finansowych z programów UE” (maj 2007 r.),

4. podczas II Gliwickiego Forum Europejskiego „Organizacje pozarządowe i społeczeństwa lokalne na rzecz rozwoju regionów” (8 września 2007 r.);

• podjęto działania mające na celu nawiązanie kontaktów międzynarodowych w celu podejmowania współpracy w ramach Programu Daphne III:

1. udział przedstawiciela Departamentu Bezpieczeństwa Publicznego MSWiA w szkoleniu nt. „Rozwój nowych strategii i taktyk zwalczania przestępczości i aspołecznych zachowań wśród młodzieŜy w duŜych miastach europejskich” w Niemczech,

2. udział przedstawiciela Departamentu Bezpieczeństwa Publicznego MSWiA w spotkaniu zorganizowanym przez Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) OBWE w Wiedniu na temat zapobiegania seksualnemu wykorzystywaniu dzieci.

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji w 2007 r. w ramach rządowego programu ograniczania przestępczości i aspołecznych zachowań pn. „Razem Bezpieczniej”, przyjętego przez Radę Ministrów w grudniu 2006 r. realizowało działania zmierzające do ograniczenia skali zjawisk i zachowań, które budzą powszechny sprzeciw i poczucie zagroŜenia.

Głównym załoŜeniem Programu jest ograniczenie skali zjawisk i zachowań, które budzą powszechny sprzeciw i poczucie zagroŜenia. Jego priorytetowymi celami są: wzrost poczucia bezpieczeństwa wśród mieszkańców, zapobieganie przestępczości i aspołecznym zachowaniom, poprawa wizerunku Policji i wzrost zaufania społecznego do tej słuŜby oraz aktywizacja lokalnych partnerstw róŜnych podmiotów działających na rzecz poprawy bezpieczeństwa i porządku publicznego.

Jednym z obszarów wskazanych w programie, zakwalifikowanych do przeprowadzenia zintensyfikowanych działań jest bezpieczeństwo w szkole. W obszarze tym wskazano następujące problemy:

• przestępstwa i wykroczenia w szkołach oraz w bezpośrednim sąsiedztwie szkół; • łatwy dostęp do alkoholu i narkotyków w środowisku szkolnym; • niewłaściwą reakcję społeczną na przejawy zjawisk patologicznych w otoczeniu

szkół; • niezadowalający stan współpracy osób, a takŜe instytucji odpowiedzialnych za

bezpieczeństwo w środowisku szkolnym, a zwłaszcza na linii: dyrekcje-nauczyciele-uczniowie-rodzice-Policja, niski poziom wzajemnego zaufania, co moŜe skutkować:

− brakiem moŜliwości identyfikacji istniejących problemów, − obawą, niechęcią przed rzetelnym zajęciem się niepokojącymi zjawiskami;

• tolerancję dla zachowań patologicznych. Do niezbędnych zadań zmierzających do ograniczenia skali występujących zagroŜeń i nieprawidłowości, a takŜe sposobów ich wsparcia, wyszczególnionych w ich realizacji, zaliczono:

518

518

• rzetelną analizę i identyfikację problemów bezpieczeństwa szkolnego nie tylko na poziomie ogólnym, ale takŜe w odniesieniu do poszczególnych placówek oświatowych i ich okolic;

• ograniczenie liczby przestępstw i wykroczeń w szkołach oraz w bezpośrednim otoczeniu szkół;

• zbudowanie skutecznych i podlegających ocenie mechanizmów współpracy dyrekcji (nauczycieli) – rodziców – uczniów i Policji wraz ze straŜami gminnymi (miejskimi) w zakresie bezpieczeństwa w szkołach;

• zwiększenie skuteczności ochrony szkół: − patrole szkolne, posterunki w rejonach i placówkach najbardziej zagroŜonych, − powiązanie odpowiedzialności policjantów i straŜników gminnych (miejskich) za

poszczególne rejony szkolne, − upowszechnienie wizyjnego monitorowania wejść do publicznych i niepublicznych

szkół i placówek oświatowych dla dzieci i młodzieŜy; • konsekwentne reagowanie na patologie – budowanie przekonania, Ŝe

nie są one tolerowane; • ograniczenie dostępu do alkoholu i narkotyków w środowisku

szkolnym; • systematyczne kontrolowanie pod względem bezpieczeństwa szkół i

ich okolic, w szczególności dróg do i ze szkoły; • edukację dla bezpieczeństwa, w tym takŜe edukację medyczną, ze

szczególnym uwzględnieniem pierwszej pomocy; • podniesienie wiedzy na temat symptomów przemocy w szkole wśród

pielęgniarek środowiska nauczania i wychowania oraz higienistek szkolnych;

• upowszechnienie w szkołach programów profilaktycznych ukierunkowanych na wyeliminowanie agresji wśród młodzieŜy oraz uŜywania przez nią substancji psychoaktywnych (alkohol, narkotyki);

• usprawnienie systemu prawnego, stworzenie prawnych gwarancji ochrony dzieci i młodzieŜy;

• wykorzystanie środków masowego przekazu w celu promowania prospołecznych wzorców zachowań.

W budŜecie państwa na rok 2007 w ramach rezerwy celowej na realizację programu

„Razem bezpieczniej” zabezpieczono kwotę 3 milionów złotych na aktywizację społeczności lokalnych. Z kwoty tej w 2007 r. na projekty w obszarze bezpieczeństwa w szkole przekazano łącznie 1.525.495 zł. Natomiast na dofinansowanie w 2008 r. w ramach „Razem bezpieczniej” do MSWiA wpłynęło 77 projektów na łączną sumę 6.473.802,79 zł. Zespół koordynujący realizację programu zarekomendował do dofinansowania łącznie 41 projektów z kwoty 3 mln zł. na 2008 r. Na projekty do realizacji w obszarze bezpieczeństwa w szkole przekazano łącznie 824.180 zł.

W chwili obecnej w Departamencie Bezpieczeństwa Publicznego MSWiA trwają prace nad przygotowaniem sprawozdania z realizacji Programu w roku 2007 r.

StraŜ Graniczna zgodnie z ustawą z dnia 12 października 1990 r. o StraŜy Granicznej

zobowiązana jest m.in. do rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw i wykroczeń oraz ścigania ich sprawców, w zakresie swojej właściwości. Dotyczy to równieŜ

519

519

przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych wymienionych w art. 134 § 1 pkt 1 Kodeksu karnego skarbowego oraz przestępstw i wykroczeń pozostających w związku z przekraczaniem granicy państwowej lub przemieszczaniem przez granicę państwową towarów oraz wyrobów akcyzowych podlegających obowiązkowi oznaczania znakami akcyzy.

W 2007 r. w ramach podejmowanych działań dokonano ujawnienia 46.233,89 litrów alkoholu stanowiącego przedmiot przestępstwa, o szacunkowej wartości 3.334.236,47 zł. Biorąc pod uwagę strefy miejscowe ujawnień przedmiotowego towaru dane statystyczne wyglądają następująco:

• w przejściach granicznych – 3.226,85 litrów; • poza przejściami granicznymi – 28.454,89 litrów; • poza strefą nadgraniczną – 14.552,15 litrów.

Z punktu widzenia Policji alkoholizm naleŜy do zjawisk szczególnych. Wynika to

z faktu powszechnie znanej roli alkoholu jako czynnika kryminogennego oraz jego wpływu na poziom ładu, porządku publicznego, a takŜe poczucie bezpieczeństwa społecznego. Zjawisko to jest takŜe podłoŜem i czynnikiem stymulującym przemoc domową, rówieśniczą oraz wywołującym agresję. Pozostaje ono takŜe w ścisłym związku z bezpieczeństwem w ruchu drogowym.

Policja, mając powyŜsze na uwadze, podejmuje szereg działań, mających na celu przeciwdziałanie zjawiskom i zdarzeniom związanym z tą patologią. Mają one róŜny charakter, mianowicie część z nich represyjny, inne zaś, kierowane głównie do najmłodszych, profilaktyczny i edukacyjny. Kierunki i główne obszary działań Policji wyznacza między innymi Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata 2006 - 2010. NiŜej przedstawione zostały szczegółowe informacje dotyczące realizacji przez Policję zadań wynikających z tego Programu.

I. Podnoszenie kompetencji pracowników resortu spraw wewnętrznych i administracji w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych.

Problematyka związana z profilaktyką alkoholową oraz przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie jest obecna w programie szkolenia stopnia podstawowego dla wszystkich policjantów. W celu podnoszenia kompetencji w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych do programu szkolenia zawodowego podstawowego dla policjantów oraz programu szkolenia zawodowego podstawowego dla policjantów, którzy odbyli słuŜbę kandydacką wprowadzono zajęcia dotyczące następujących zagadnień:

• procedury i zasady postępowania z osobami będącymi pod wpływem alkoholu; • realizacja zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa i porządku

publicznego w miejscu pełnienia słuŜby; • podejmowanie interwencji w miejscu publicznym oraz w miejscu zamieszkania; • podejmowanie czynności wobec uczestników ruchu drogowego, z uwzględnieniem

uczestników pod wpływem alkoholu. W ramach zagadnień dotyczących „przeciwdziałania zjawiskom kryminogennym”,

program szkolenia zawodowego podstawowego przygotowuje policjanta do: • prowadzenia rozpoznawania patologii społecznej i zapobiegania zjawiskom

patologicznym; • ujawniania nieletnich sprawców czynów karalnych oraz wykazujących przejawy

demoralizacji.

520

520

Podobnie sytuacja ma się w przypadku kursów specjalistycznych i doskonalenia zawodowego dla dzielnicowych, słuŜb patrolowo - interwencyjnych, specjalistów prewencji kryminalnej, specjalistów ds. nieletnich oraz pracowników policyjnych izb dziecka. Prowadzone zajęcia mają na celu dostarczenie wiedzy na temat mechanizmów uzaleŜnienia, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz zasad postępowania z osobami nietrzeźwymi. Przekazywana wiedza, tak z zakresu uzaleŜnień, w tym m.in. alkoholizmu, jak i zasad interwencji w ramach procedury "Niebieska Karta", ma słuŜyć lepszemu wykonywaniu codziennych zadań słuŜbowych, tym samym budowaniu pozytywnego wizerunku Policji. Zajęcia w tym zakresie organizowane są równieŜ przez komendy wojewódzkie, często z zaangaŜowaniem podmiotów zewnętrznych. Mają one róŜne formy, od instruktaŜowo – warsztatowych po konferencyjne i szkoleniowe.

II. Procedury i działania.

Zgodnie z treścią art. 4 § 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U. z 2002 r. Nr 11, poz. 109, z późn. zm.) uŜywanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia jest jedną z okoliczności świadczących o demoralizacji nieletniego. Od kilku juŜ lat w Policji obowiązuje zasada, zgodnie z którą dąŜy się do ustalenia okoliczności i miejsca zakupu przez małoletniego alkoholu, bądź osoby, która go podała. W przypadku ujawnienia nieletniego pod wpływem alkoholu, przeprowadzana jest z nim rozmowa profilaktyczna. Specjalista ds. nieletnich analizuje sytuację opiekuńczo - wychowawczą nieletniego, a o zaistniałej sytuacji zawiadamia sąd - wydział rodzinny i nieletnich. Sąd z kolei, zgodnie z art. 12 powyŜszej ustawy, w przypadku stwierdzenia nałogowego uŜywania alkoholu, moŜe orzec o umieszczeniu nieletniego w odpowiednim zakładzie leczniczym. Taka praktyka obowiązuje we wszystkich jednostkach wykonawczych Policji, o czym dodatkowo w czerwcu 2007 r. przypomniano w piśmie skierowanym do naczelników wydziałów prewencji wszystkich komend wojewódzkich/Stołecznej Policji.

W 2007 r. w ramach działań profilaktycznych policjanci ujawnili 23.747 małoletnich znajdujących się pod wpływem alkoholu, w 2006 – 20.758, co stanowi wzrost o ponad 14 %. Najwięcej małoletnich ujawniono na terenie KWP Olsztyn, KWP Katowice oraz KWP Kraków. NaleŜy zauwaŜyć, Ŝe rosnąca z roku na rok liczba ujawnianych przez Policję małoletnich pod wpływem alkoholu to nie tylko efekt utrwalania się zjawiska alkoholizmu, ale równieŜ bardziej wydajnej pracy Policji, w tym specjalistów ds. nieletnich, rosnącej świadomości zawodowej i społecznej oraz swoistego "wyczulenia" na ten problem.

W ramach codziennej słuŜby i zadań realizowanych w obszarze profilaktyki alkoholowej policjanci w całej Polsce ujawnili 986 przypadków łamania zakazu sprzedaŜy napojów alkoholowych osobom poniŜej 18 roku Ŝycia. W związku z tym sporządzono 614 wniosków do organów gminy o cofnięcie zezwolenia na sprzedaŜ alkoholu, z czego w 285 przypadkach w związku ze sprzedaŜą alkoholu małoletnim.

W ramach wykonywania zadań słuŜbowych w 2007 r. policjanci ujawniali przestępstwa z art. 208 KK1 - rozpijanie małoletniego. Najczęściej tego typu przypadki ujawniane były w związku z interwencjami podejmowanymi wobec przemocy w rodzinie lub innymi sytuacjami, np. związanymi z ujawnianiem sprawowania opieki przez nietrzeźwych rodziców/opiekunów nad małoletnimi dziećmi. Proceder rozpijania małoletnich towarzyszy często zjawisku wykorzystywania seksualnego lub wymuszonej prostytucji małoletnich.

1 art. 208 kk: „Kto rozpija małoletniego, dostarczając mu napoju alkoholowego, ułatwiając jego spoŜycie lub nakłaniając go do spoŜycia takiego napoju, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”.

521

521

W analizowanym okresie stwierdzono 707 przestępstw z tego artykułu, popełnionych na szkodę 4.018 małoletnich; zarejestrowano 439 podejrzanych.

Drugim, waŜnym z punktu widzenia Policji obszarem pozostającym w ścisłym związku z alkoholem, jest przemoc domowa. W roku 2007 prowadzono prace, mające na celu nowelizację Zarządzenia nr 21 Komendanta Głównego Policji z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu przeprowadzania interwencji domowej wobec przemocy w rodzinie pod nazwą „Niebieskie Karty” (Dz. Urz. KGP z 2002 r. Nr 14, poz. 111). Zmiana dotychczasowych przepisów regulujących interwencje wobec przemocy w rodzinie wynikała z potrzeby dostosowania przepisów resortowych do wymogów zawartych w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493) oraz konieczności zapewnienia pełniejszej ochrony ofiar przemocy, zwłaszcza małoletnich.

W dniu 18 lutego 2008 r. nadinsp. Tadeusz Budzik, Komendant Główny Policji, podpisał nowe Zarządzenie nr 162 w sprawie metod i form wykonywania przez Policję zadań w związku z przemocą w rodzinie w ramach procedury „Niebieskie Karty”.

Opracowanie nowego Zarządzenia było równieŜ wynikiem zgłaszanych przez jednostki terenowe Policji oraz szkoły Policji potrzeb i postulatów. Podczas prowadzenia prac, projekt zarządzenia poddano licznym konsultacjom, za pośrednictwem komend wojewódzkich/Stołecznej Policji. W tym celu został takŜe powołany zespół roboczy, złoŜony z przedstawicieli wybranych komend wojewódzkich Policji, Komendy Stołecznej Policji, wybranych komend rejonowych Policji KSP oraz Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

Przepisy Zarządzenia Nr 162 Komendanta Głównego Policji z dnia 18 lutego 2008 r. w sprawie metod i form wykonywania przez Policję zadań w związku z przemocą w rodzinie w ramach procedury „Niebieskie Karty” weszły w Ŝycie z dniem 1 marca 2008 r. Zasadniczą zmianą wprowadzoną w nowym zarządzeniu jest określenie rzeczywistych obszarów działań Policji podejmowanych wobec przemocy w rodzinie, a nie tych związanych z realizacją interwencji (rozszerzono zastosowanie procedury). Zgodnie z nowym zarządzeniem policjanci będą zobowiązani do rozpoczęcia procedury i wypełnienia tzw. Niebieskiej Karty obligatoryjnie - podczas interwencji domowej wobec przemocy w rodzinie oraz fakultatywnie - podczas wykonywania wszystkich innych czynności słuŜbowych, jeśli jednocześnie zostaną spełnione dwa warunki: policjant uzyska informację o przemocy w rodzinie lub będzie miał podejrzenie jej występowania oraz konieczne będzie udzielenie pomocy jej ofiarom. Zapis ten ma na celu zapewnienie ofiarom przemocy moŜliwości uzyskania pomocy (poprzez uruchomienie przez dzielnicowego działań interdyscyplinarnych) w kaŜdej sytuacji, gdy tego potrzebują, a nie tylko w konsekwencji przeprowadzonej interwencji. W dokumencie tym równieŜ w sposób precyzyjny określono obowiązki policjantów na poszczególnych etapach realizacji procedury „Niebieskie Karty”, wskazując potrzebę przekazywania informacji dotyczących rodzin, w których zachodzi przemoc do organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego, bądź do podmiotów, którym te organy lub jednostki zleciły realizację zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

Kolejnym obszarem, bezpośrednio związanym z alkoholizmem, jest bezpieczeństwo w ruchu drogowym. W 2007 r. działania represyjne i edukacyjne związane z jazdą po spoŜyciu alkoholu prowadzone były we wszystkich komendach wojewódzkich/Stołecznej Policji. Polegały one na prowadzeniu czynności skierowanych na ujawnianie kierujących znajdujących się pod wpływem alkoholu. Równolegle z kontrolami na drogach prowadzone były akcje propagandowe i edukacyjno - informacyjne w środkach masowego przekazu, których celem było wytworzenie dezaprobaty społecznej oraz podkreślenie nieuchronności ujawniania przez Policję nietrzeźwych kierujących.

522

522

Na terenie kraju prowadzone były równieŜ działania kontrolno – prewencyjne inicjowane i nadzorowane przez Biuro Prewencji i Ruchu Drogowego KGP, wynikające z Krajowego programu poprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym „GAMBIT”, z rekomendacji Komisji Europejskiej (2004/345/EC), Programu działania na rok 2007 Europejskiej Organizacji Policji Ruchu Drogowego „TISPOL” oraz Narodowego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują następujące: 1. „Trzeźwość” – ukierunkowane na eliminowanie z ruchu kierujących w stanie po uŜyciu

alkoholu lub w stanie nietrzeźwości, bądź środków działających podobnie do alkoholu (działania przeprowadzono 12 razy w skali roku). W trakcie prowadzonych działań: • poddano badaniu na zawartość alkoholu 254.032 kierujących i 1.823 kierujących na

zawartość środków działających podobnie do alkoholu; • ujawniono 7.558 kierujących pod wpływem alkoholu, co stanowi 2,98 % poddanych

badaniu oraz 21 kierujących będących pod wpływem środków działających podobnie do alkoholu;

• ujawniono 606 przestępstw z art. 244 KK (kierowanie w czasie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów).

2. Działania „Truck” – ukierunkowane na ujawnianie i eliminowanie nieprawidłowości związanych z wykonywaniem transportu drogowego osób i rzeczy (działania przeprowadzono 6 razy w skali roku). W trakcie tych działań: • skontrolowano 74.463 pojazdy, w tym 3.567 autobusów oraz 31.847 samochodów

cięŜarowych; • ujawniono 596 kierujących pod wpływem alkoholu (łącznie w stanie po uŜyciu

i nietrzeźwości) i 4 pod wpływem narkotyków. 3. Działania „Bus” – polegające na ujawnianiu i eliminowaniu nieprawidłowości

występujących w przewozie osób, w szczególności dzieci i młodzieŜy (przeprowadzono 6 razy w skali roku).

W trakcie tych działań: • skontrolowano 73.523 pojazdy, w tym 12.029 autobusów oraz 15.386 samochodów

cięŜarowych; • ujawniono 638 kierujących pod wpływem alkoholu i 4 pod wpływem narkotyków.

4. „Trasa E-30” – działania ukierunkowane na poprawę bezpieczeństwa i przeciwdziałanie przestępczości, poprzez kompleksową kontrolę środków transportu drogowego na drodze E-30. Były one zorganizowane przez Policję niemiecką we współpracy z policjantami pięciu województw, po terenie których przebiega droga E-30 (działania przeprowadzono w 2007 r. 4 razy). W trakcie prowadzonych działań • skontrolowano 5.489 pojazdów i wylegitymowano 5895 osób; • ujawniono 30 kierujących pojazdami będących pod wpływem alkoholu.

5. „Bezpieczny Weekend” – działania polegające na zapewnieniu bezpieczeństwa i porządku w ruchu drogowym podczas wzmoŜonych przejazdów wyjazdowo – powrotnych. Intensywność oraz sposób przeprowadzenia tych działań dostosowany był przez jednostki terenowe do bieŜących potrzeb lokalnych (działania przeprowadzono 7 razy w skali roku).

523

523

Kolejnym kierunkiem przedsięwzięć profilaktycznych w obszarze alkoholizmu, wynikającym z Narodowego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych są działania podejmowane wobec naduŜywających alkoholu funkcjonariuszy Policji lub pracowników cywilnych. W ramach prowadzonych przez sekcje/zespoły psychologów jednostek Policji przedsięwzięć profilaktycznych i interwencyjnej opieki psychologicznej nad funkcjonariuszami i pracownikami cywilnymi Policji w roku 2007 przeprowadzonych zostało 275 interwencji, których podstawowym celem było zmotywowanie osoby uzaleŜnionej do podjęcia specjalistycznej terapii.

W Policji prowadzone są wieloletnie programy profilaktyki uzaleŜnień, i tak np. w Komendzie Wojewódzkiej w Olsztynie od prawie trzech lat realizowany jest program „Przeciwdziałanie niekorzystnym zjawiskom w Policji,” a w Komendzie Wojewódzkiej Policji z/s w Radomiu program planowego, systematycznego i wielopoziomowego oddziaływania profilaktycznego dla policjantów pt. „W stronę trzeźwości.” Działają równieŜ grupy wsparcia dla osób po terapii uzaleŜnień.

Skuteczność podejmowanych przez psychologów policyjnych oddziaływań w tym obszarze zaleŜy równieŜ od właściwej postawy i stopnia współpracy z bezpośrednim zwierzchnikiem policjanta, u którego zdiagnozowano uzaleŜnienie od alkoholu. Wczesne ujawnienie/rozpoznanie uzaleŜnienia znacznie ułatwia jego terapię.

Prowadzone przez psychologów policyjnych działania związane z profilaktyką alkoholową przynoszą wymierne efekty. Częściej niŜ w latach ubiegłych psychologowie podejmują interwencje w sytuacjach związanych z problemem alkoholowym. Większa teŜ liczba uzaleŜnionych policjantów korzysta ze specjalistycznego lecznictwa odwykowego. Ci z nich, którzy przeszli terapię dla osób uzaleŜnionych i zachowują abstynencję stanowią efektywną, dobrze wykonującą powierzone zadania, grupę policjantów.

III. Badanie i monitorowanie.

W ramach realizacji tego zadania Wydział Prewencji Kryminalnej Biura Prewencji i Ruchu Drogowego KGP na bieŜąco monitoruje i analizuje przebieg i efekty procedury Niebieskie Karty w poszczególnych województwach. Dokonywane są okresowe oceny oraz sprawozdania, mające na celu podniesienie efektywności i doskonalenie obowiązującej procedury oraz wskazanie ewentualnych problemów związanych z jej realizacją. Ma to na celu podniesienie skuteczności działań oraz zapewnienie skuteczniejszej ochrony ofiarom przemocy domowej.

Problematyka patologii, jaką jest alkoholizm, w kontekście wpływu na przestępczość w Polsce, a takŜe alkoholu jako czynnika demoralizacji nieletnich jest corocznie uwzględniania w opracowywanym przez Wydział Prewencji Kryminalnej BPiRD „Raporcie o działaniach Policji w zakresie zapobiegania przestępczości zjawiskom patologii społecznej”.

IV. Zbieranie danych.

Gromadzone przez Komendę Główną Policji dane liczbowe obrazujące problematykę alkoholizmu są podstawą róŜnego rodzaju analiz problemowych, budowanych strategii zaradczych w tym obszarze oraz pozwalają na planowanie działań, sił i środków.

Związek alkoholu z przestępczością wyraźnie obrazują policyjne dane statystyczne. W roku 2007 w wybranych kategoriach przestępstw2, w których badany jest stan trzeźwości sprawcy, zarejestrowano łącznie 328.082 podejrzanych (przy ogólnej liczbie podejrzanych we

2 Dotyczy przestępstw z art. 148, 151-159, 189-193, 197-200, 207, 216, 217, 222-228, 275, 278-282, 288-290 oraz rozdziałów XX (przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu) i XXI (przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji) Kodeksu Karnego.

524

524

wszystkich kategoriach przestępstw 540.604). U 255.753 podejrzanych został zbadany stan trzeźwości, z czego 200.551 było nietrzeźwych, co stanowi 61,1 % ogólnej liczby podejrzanych w wybranych kategoriach przestępstw (62,6 % w 2006 r.).

Z kolei wśród nieletnich w 2007 r., w omawianych kategoriach, odnotowano 47.050 sprawców czynów karalnych (przy ogólnej liczbie sprawców we wszystkich kategoriach 54.747), z czego u 20.690 z nich zbadano stan trzeźwości, 3.491 okazało się nietrzeźwych, co stanowi 7,4 % ogólnej liczby sprawców w wybranych kategoriach. (7,3 % w r. 2006). Działania profilaktyczne w obszarze alkoholizmu.

W 2007 r. większość jednostek wykonawczych Policji włączyła się w ogólnopolską kampanię pn. „Zachowaj trzeźwy umysł”, której pomysłodawcą i inicjatorem było Stowarzyszenie Producentów i Dziennikarzy Radiowych oraz fundacja Zachowaj Trzeźwy Umysł. Kampanię objął honorowym patronatem Komendant Główny Policji, ponadto Minister Edukacji Narodowej i Minister Sportu. Była ona prowadzona w ścisłej współpracy z gminami, w tym pełnomocnikami ds. rozwiązywania problemów alkoholowych i miała na celu pokazanie młodym ludziom alternatywnych, twórczych moŜliwości spędzania czasu z dala od uŜywek, głównie alkoholu i narkotyków oraz przemocy rówieśniczej. Ponadto organizatorzy za cel postawili sobie kształtowanie prawidłowych wśród młodzieŜy postaw i zachowań prozdrowotnych.

W ramach tej kampanii wspólnie z dziećmi, młodzieŜą i nauczycielami, prowadzono kontrole osób kierujących pojazdami (akcja „Za kółkiem zachowuję trzeźwy umysł”), a takŜe uczestniczono w zajęciach dotyczących edukacji prawnej małoletnich, w róŜnego rodzaju konkursach plastycznych, zawodach sportowych, festynach, wycieczkach, którym przyświecało wspólne hasło zdrowego i bezpiecznego Ŝycia bez przemocy. Kolejnym kierunkiem działań były wizyty w sklepach prowadzących sprzedaŜ napojów alkoholowych oraz wręczanie ich właścicielom plakatów, ulotek, broszur dotyczących zasad sprzedawania alkoholu. Często do działań tych włączały się lokalne media – prasa, radio, telewizja, poprzez nagłaśnianie informacji o organizowanych w ramach przedsięwzięcia imprezach.

Policjanci byli takŜe realizatorami lub współrealizatorami licznych programów prewencyjnych, akcji profilaktycznych, kampanii społecznych skierowanych głównie do młodych odbiorców, ale takŜe ich rodziców i wychowawców. Jako główne zadanie mają one na celu ukształtowanie właściwych postaw młodego człowieka, nauczenie unikania zagroŜeń, podniesienie świadomości o mechanizmach uzaleŜnień od substancji psychoaktywnych oraz uświadomienie związku ich spoŜywania z zachowaniami zabronionymi przez prawo. Do wymienionych form oddziaływania wśród wielu realizowanych w poszczególnych garnizonach moŜemy zaliczyć m.in.: akcję profilaktyczną "Młodość bez procentów" (KWP Białystok), "Alkohol - nieletnim dostęp zabroniony", działania prewencyjne pod nazwą "Zero tolerancji - alkohol - narkotyki" (KWP Bydgoszcz), akcje prewencyjne pod kryptonimem "Trzeźwy nastolatek", działania pn. "Dyskoteka", "Noc małolatów", "Letnisko" (KWP Gorzów Wielkopolski), zorganizowany na terenie KWP w Katowicach bieg pod hasłem "Ucieczka przed nałogiem" czy Mikołowska Kampania "Łańcuch czystych serc - Narkomanii, Alkoholizmowi, Przemocy Interpersonalnej, Nietolerancji - wszelkiemu złu NIE", akcja plenerowa "śyj zdrowo bez nałogów"(KWP Kielce), programy profilaktyczne "śyj normalnie", "śyjmy bezpieczniej", "Bezpieczeństwo w ruchu drogowym", "Dla mnie, dla ciebie, dla nas" (KWP Lublin), akcje profilaktyczne "Bezpieczne osiedle", "Blokers", "Park", "Koncesja" (KWP Łódź), działania prewencyjne "Małolat", "Alkohol" (KWP Olsztyn), "Młoda Warszawa bez %", "Edukacja prawna w

525

525

szkołach z udziałem warszawskiej Policji", opracowanie załoŜeń konkursu profilaktycznego "Dziękuję - Nie piję" (realizacja przewidziana jest na rok 2008 przez KSP) i wiele innych.

Działania profilaktyczne w obszarze przemocy domowej.

Realizując zadania, zmierzające do przeciwdziałania przemocy w rodzinie funkcjonariusze Policji uczestniczą w budowaniu lokalnych systemów wsparcia dla ofiar przemocy, których podstawą jest ścisła współpraca z instytucjami powołanymi do niesienia pomocy osobom potrzebującym. W wielu miejscowościach funkcjonariusze wchodzą w skład zespołów interdyscyplinarnych, biorąc czynny udział w pracach dotyczących postępowania z indywidualnymi przypadkami, jak i opracowywania działań o charakterze strategicznym. Ponadto dyŜurują w punktach konsultacyjnych dla ofiar przemocy w rodzinie. W trakcie dyŜurów pełnionych przez policjantów, pracowników socjalnych, prawników i terapeutów, udzielane są porady osobom zainteresowanym z zakresu uzaleŜnień, procedur prawnych, sporządzania pism procesowych itp.

Funkcjonariusze wszystkich jednostek terenowych w ramach działań profilaktycznych współpracują ze szkołami i placówkami oświatowymi (w szczególności policjanci zajmujący się problematyką nieletnich i dzielnicowi), przekazując na spotkaniach z młodzieŜą wiedzę z zakresu skutków stosowania przemocy w rodzinie bądź przemocy rówieśniczej. W spotkaniach z osobami dorosłymi omawiają mity i stereotypy na temat przemocy w rodzinie.

Na policyjnych stronach internetowych znajdują się informacje kierowane do osób zainteresowanych problematyką dotyczące zjawiska przemocy (formy, rodzaje przemocy, prawa przysługujące osobom krzywdzonym itp.) oraz sposobów radzenia sobie z tym problemem. Zamieszczone są równieŜ dane teleadresowe ogólnopolskich i lokalnych instytucji pomocowych. Policjanci wspólnie z lokalnymi władzami, bądź organizacjami współtworzą materiały edukacyjno – informacyjne w postaci plakatów, ulotek, broszurek, które dostarczają społeczeństwu wiedzy o zjawisku przemocy. W celu ułatwienia ofiarom przemocy kontaktu z instytucjami zajmującymi się pomocą, policjanci uczestniczyli w tworzeniu wojewódzkich i lokalnych informatorów zawierających dane, gdzie pokrzywdzony lub sprawca moŜe szukać pomocy. W miejscach widocznych dla interesantów umieszczane są plakaty ogólnopolskich kampanii medialnych mających na celu uwraŜliwianie społeczeństwa na problem przemocy.

Dzięki współpracy z lokalnymi mediami policjanci biorą udział w nagrywaniu programów telewizyjnych i radiowych, w których przekazują wiedzę na temat zagroŜeń płynących z przemocy w rodzinie oraz propagują zachowania sprzyjające pozytywnym relacjom w rodzinie. Policjanci inicjują działania, zmierzające do tworzenia lokalnych koalicji na rzecz przeciwdziałania przemocy domowej. Wspomagają tworzenie punktów konsultacyjnych dla ofiar przemocy. Uczestniczą we wspólnych szkoleniach z przedstawicielami instytucji zajmujących się pomaganiem ofiarom przemocy domowej. Owocem tej współpracy są między innymi, utworzone w jednostkach specjalne pokoje przesłuchań.

Osoby doświadczające przemocy mają moŜliwość informowania Policji za pomocą numerów alarmowych. Chcąc jednak ułatwić ofiarom przemocy kontakt z osobami zajmującymi się powyŜszą problematyką, zakładane były specjalne do tego celu numery telefonów.

Policjanci uczestniczą w pracach zespołów interdyscyplinarnych, których rolą jest rozwiązanie trudnych sytuacji rodzinnych związanych z przemocą w rodzinie oraz innymi przejawami patologii społecznych. W skład zespołów wchodzą: policjanci, kuratorzy sądowi, pracownicy opieki społecznej, członkowie komisji rozwiązywania problemów alkoholowych oraz pielęgniarki środowiskowe. Członkowie zespołu spotykają się na comiesięcznych

526

526

spotkaniach, na których omawiają konkretne przypadki rodzin oraz uzgadniają zadania do wykonania. Takie lokalne systemy wsparcia powstają w wielu województwach, przykładowo:

• Na terenie województwa wielkopolskiego policjanci uczestniczą w pracach zespołów interdyscyplinarnych ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie działających w 17 komendach miejskich i powiatowych Policji woj. wielkopolskiego. Głównym zadaniem tych zespołów jest ścisła współpraca wszystkich instytucji, unikanie powielania czynności, ograniczenie biurokracji i przewlekania spraw, a przede wszystkim bieŜące monitorowanie sytuacji w tzw. rodzinach zagroŜonych.

• Policjanci lubuscy aktywnie uczestniczą w pracach interdyscyplinarnych zespołów pomocy ofiarom przemocy w rodzinie. W skład zespołów wchodzą, oprócz policjantów, prokuratorzy, kuratorzy, pedagodzy, przedstawiciele OPS, przedstawiciele PCPR, a takŜe w niektórych zespołach przedstawiciele lokalnych władz. Na terenie województwa lubuskiego funkcjonuje juŜ 8 takich zespołów, z czego 5 powstało w 2007 r.

• W roku 2007 kontynuowano wdraŜanie w powiatach Małopolski program „Przeciw przemocy Budowanie lokalnych koalicji – interwencje w przemocy domowej“ zainicjowany przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie, Wydział Prewencji Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie oraz Ośrodek Interwencji Kryzysowej i Wsparcia dla Ofiar Przestępstw w Tarnowie. Efektem było włączenie do projektu kolejnych 3 powiatów. Aktualnie program ten realizowany jest na terenie 12 powiatów, co przekłada się na funkcjonowanie 96 koalicji gminnych. W 2008 roku program będzie kontynuowany poprzez zaproszenie do udziału 2 kolejnych powiatów.

Działalność szkoleniowa w obszarze przemocy domowej.

Na terenie działania wszystkich komend wojewódzkich/Stołecznej Policji w 2007 r. organizowane były w ramach doskonalenia zawodowego policjantów róŜnorodne szkolenia, konferencje i seminaria dotyczące problematyki wiązanej z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie, przykładowo:

• Wydział Prewencji Komendy Stołecznej Policji, w celu podniesienia kompetencji osób zajmujących się problematyką przemocy w rodzinie, przy udziale Zespołu Psychologów opracował i wdroŜył pogram seminarium warsztatowego dla dzielnicowych i ich bezpośrednich przełoŜonych na lata 2007 – 2009. Dotyczy on postępowania zgodnie z procedurą „Niebieskie Karty”, budowania lokalnego systemu pomocy ofiarom przemocy opartego na współpracy róŜnych instytucji pomagających rodzinie. W 2007 r. w szkoleniu tym wzięło udział 165 dzielnicowych i kierowników rewirów.

• KWP Rzeszów - w ramach współpracy z Regionalnym Ośrodkiem Polityki Społecznej w Rzeszowie prowadzone było rozpoznanie potrzeb szkoleniowych dla pracowników instytucji pomocowych dla osób pokrzywdzonych przemocą domową, w wyniku czego zostało przeprowadzone dwudniowe szkolenie warsztatowe dla powiatu jarosławskiego a do dalszych szkoleń w kolejnym roku wytypowano 5 powiatów.

• Wydział Prewencji KWP Białystok wspólnie z Regionalnym Ośrodkiem Polityki Społecznej w Białymstoku, w ramach dofinansowania do szkoleń w wysokości 15.000 zł. otrzymanego z budŜetu Państwa, zorganizował szkolenia dla osób pracujących w obszarze pomocy ofiarom przemocy z zakresu pracy metodą Lokalnym Zespołem Interdyscyplinarnym (LZI). Efektem realizacji tego szkolenia

527

527

jest równieŜ przygotowanie poradnika LZI, zawierającego oprócz opisu metody, podstawowe kwestie prawne związane z przeciwdziałaniem patologiom i pomocą ofiarom przemocy.

• Na terenie KWP Szczecin, Wojewódzki Interdyscyplinarny Zespół ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie (powołany przez Zarząd Województwa) w ramach opracowanego „Programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie” przygotował z udziałem Policji algorytmy postępowania do celów i działań zawartych w programie. W 2007 r. w rejonach działania wszystkich komend miejskich/powiatowych Policji członkowie Zespołu, przedstawiciele róŜnych słuŜb, instytucji i organizacji pozarządowych przeprowadzili szkolenia pn. „Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie – interdyscyplinarna formuła pracy lokalnych słuŜb”. Szkolenia miały na celu ukonstytuowanie się i przygotowanie zespołów interdyscyplinarnych (powiatowych i gminnych) do podejmowania celowych, zamierzonych oraz jednolitych działań na rzecz zapobiegania i ograniczania zjawiska przemocy w rodzinie. Uczestniczący w szkoleniach i warsztatach policjanci uzyskali wiedzę, którą mogą pozytywnie kreować w społecznościach lokalnych.

Ponadto w kaŜdym województwie policjanci są inicjatorami, twórcami lub współinicjatorami programów i działań, ukierunkowanych na pomoc ofiarom przestępstw, takŜe związanych ze stosowaniem przemocy w rodzinie, i tak przykładowo:

• W ramach kampanii społecznej „Stop Przemocy” w Wydziale Prewencji KWP Szczecin opracowany został projekt w zakresie minimalizacji traumatycznych przeŜyć dzieci w rodzinach uwikłanych w przemoc. Przed wdroŜeniem projektu przeprowadzone zostało szkolenie dla miejskich i powiatowych koordynatorów obszaru przemocy. W ramach realizacji projektu zakupione zostały misie, których podstawową rolą jest obniŜenie napięcia i lęku u dzieci, które są na miejscu interwencji kryzysowej lub znajdują się w sytuacji przesłuchania i innych czynności podejmowanych przez organy ścigania. Policjant, przekazując dziecku misia-pocieszyciela łagodzi stan napięcia (2.000 pluszowych maskotek zostało przekazanych policyjnym załogom interwencyjnym).

• KMP w Suwałkach (woj. podlaskie) przeprowadziła konkurs pod hasłem „Policjant, który mi pomógł”, w ramach którego uczestniczki grup wsparcia mogły „typować” do wyróŜnienia policjantów „pierwszego kontaktu” – spośród dzielnicowych oraz funkcjonariuszy plutonu patrolowo – interwencyjnego. Nominowanych zostało 6 policjantów, spośród których wyłoniono zwycięzcę – nagrodzonego przez Prezydenta Miasta Suwałki.

• W ramach realizacji Małopolskiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2007 – 2013 Komenda Wojewódzka Policji w Krakowie wraz z Regionalnym Ośrodkiem Polityki Społecznej w Krakowie współtworzyła projekt pn. „Pomoc społeczna, wymiar sprawiedliwości i organy ścigania wobec problemu przemocy w rodzinie – cykl narad merytorycznych”. Zasadniczym celem inicjatywy, adresowanej do kierownictwa kluczowych instytucji zaangaŜowanych w zapobieganie i zwalczanie przemocy domowej, jest rozwój międzyresortowej współpracy na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Została opracowana koncepcja projektu narad merytorycznych z udziałem przedstawicieli pomocy społecznej, wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania. Narady zorganizowane zostały przy poszczególnych sądach okręgowych. Na kaŜde spotkanie zostali zaproszeni przedstawiciele instytucji podlegających pod dany okręg sądowy. W rezultacie zrealizowano cztery takie spotkania, podczas których kaŜda

528

528

z instytucji biorących w nich udział wymieniała informacje na temat swoich kompetencji i zadań, identyfikowała trudności, na jakie napotyka w codziennej pracy związane z zapobieganiem i zwalczaniem przemocy domowej. W trakcie spotkań równieŜ rozpoznawano oczekiwania i potrzeby poszczególnych słuŜb, stwarzano moŜliwość wypracowania skutecznych i efektywnych zasad współdziałania instytucji.

• Na terenie województwa mazowieckiego przykładem międzyinstytucjonalnej współpracy jest Płońsk, gdzie w ramach projektu pn. „Przeciw przemocy domowej” realizowane są działania, skierowane do sprawców przemocy w rodzinie, których głównym celem jest zminimalizowanie występowania przemocy. W wyniku współpracy nawiązanej w 2006 r. przez Komendę Powiatową Policji w Płońsku oraz Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, poszczególni dzielnicowi dotarli do wszystkich rodzin objętych procedurą „NK”, typuj ąc na zasadzie dobrowolności osoby do uczestnictwa w programach korekcyjno - edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie, a nie mających stosownego wyroku sądowego. Osoby, które wyraziły zgodę na udział w terapii, rozpoczęły ją w grudniu 2006 r. W 2007 r. uczestnictwo w zajęciach było na bieŜąco monitorowane przez dzielnicowych pod opieką, których pozostawała dana rodzina. W efekcie nawiązanej współpracy Centrum z Sądem, Zespołem Kuratorskiej SłuŜby Sądowej II Wydziału Karnego w Płońsku, Policją oraz Ośrodkami Pomocy Społecznej, do uczestnictwa w terapii kierowane są osoby, które mają wyrok lub postanowienie Sądu ze wskazaniem do udziału w terapii (udział obowiązkowy) oraz osoby, które dobrowolnie wyraziły zgodę na udział w terapii. Obecnie programem objęto 52 sprawców przemocy. W liczbie tej znajduje się 20 osób, które skierowane były przez Komendę Powiatową Policji w Płońsku oraz 22 osoby skierowane przez Zespół Kuratorskiej SłuŜby Sądowej przy Sądzie Rejonowym w Płońsku (z czego tylko 7 osób ma wyrok sądu, zobowiązujący do udziału w terapii). Obecnie zadania wynikające z programu są w trakcie realizacji. Ostatecznym skutkiem programu winien być spadek liczby sprawców przemocy oraz rodzin, w których konieczne byłoby prowadzenie interwencji Policji i stosowania procedury Niebieskiej Karty, zmiana zachowań sprawców na powszechnie akceptowane oraz uświadamianie, Ŝe przemoc domowa ma negatywny wpływ na psychikę oraz zachowanie dzieci i młodzieŜy.

Podsumowując, naleŜy stwierdzić, Ŝe realizacja przez Policję działań w ramach procedury „Niebieskie Karty”, inicjowanie, współrealizowanie projektów oraz programów skierowanych do osób dotkniętych przemocą w rodzinie oraz działania szkoleniowe podnoszące kompetencje słuŜb, przyczynią się w kolejnych latach do usprawnienia systemu przeciwdziałania przemocy, ograniczenia zjawiska przemocy i towarzyszących mu innych zjawisk patologicznych.

Wszystkie wyŜej opisywane działania realizowane są w ramach ustawowych zadań Policji, stąd finansowanie ich następuje z działu 754 rozdział 75404 - komendy wojewódzkie Policji oraz 75405 - komendy powiatowe Policji.

529

529

2.11.1. Komenda Główna Policji

I N F O R M A C J A

o podejmowanych przez Policję przedsięwzięciach i uzyskanych wynikach w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi w 2007 r.

Alkoholizm z punktu widzenia Policji naleŜy do zjawisk szczególnych. Wynika to z

faktu powszechnie znanej roli alkoholu jako czynnika kryminogennego oraz jego wpływu na

poziom ładu, porządku publicznego, a takŜe poczucie bezpieczeństwa społecznego. Zjawisko

to jest takŜe podłoŜem i czynnikiem stymulującym przemoc domową, rówieśniczą oraz

wywołującym agresję. Pozostaje ono takŜe w ścisłym związku

z bezpieczeństwem w ruchu drogowym.

Policja, mając powyŜsze na uwadze, podejmuje szereg działań, mających na celu

przeciwdziałanie zjawiskom i zdarzeniom związanym z tą patologią. Mają one róŜny

charakter, mianowicie część z nich represyjny, inne zaś, kierowane głównie do najmłodszych,

profilaktyczny i edukacyjny. Kierunki i główne obszary naszych działań wyznacza między

innymi Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata

2006 - 2010. NiŜej przedstawione zostały szczegółowe informacje dotyczące realizacji przez

Policję zadań i osiągniętych wyników w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi w 2007 r.

Ruch drogowy

Istotnym obszarem, bezpośrednio związanym z alkoholizmem, jest bezpieczeństwo

w ruchu drogowym. W 2007 r. działania represyjne i edukacyjne związane z jazdą po

spoŜyciu alkoholu prowadzone były we wszystkich komendach wojewódzkich/Stołecznej

Policji. Polegały one na prowadzeniu czynności skierowanych na ujawnianie kierujących

znajdujących się pod wpływem alkoholu. Równolegle z kontrolami na drogach prowadzone

były akcje propagandowe i edukacyjno - informacyjne w środkach masowego przekazu,

530

530

których celem było wytworzenie dezaprobaty społecznej oraz podkreślenia nieuchronności

ujawniania przez Policję nietrzeźwych kierujących.

Na terenie kraju prowadzone były równieŜ działania kontrolno – prewencyjne inicjowane i nadzorowane przez Biuro Prewencji i Ruchu Drogowego KGP, wynikające z Krajowego Programu Poprawy Bezpieczeństwa w Ruchu Drogowym „GAMBIT”, z rekomendacji Komisji Europejskiej (2004/345/EC), Programu działania na rok 2007 Europejskiej Organizacji Policji Ruchu Drogowego „TISPOL” oraz Narodowego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują następujące:

⇒ „Trzeźwość” – ukierunkowane na eliminowanie z ruchu kierujących w stanie po uŜyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości, bądź środków działających podobnie do alkoholu (działania przeprowadzono 12 razy w skali roku).

W trakcie prowadzonych działań: • poddano badaniu na zawartość alkoholu 254032 kierujących i 1823 kierujących na

zawartość środków działających podobnie do alkoholu, • ujawniono 7558 kierujących pod wpływem alkoholu, co stanowi 2,98% poddanych

badaniu oraz 21 kierujących będących pod wpływem środków działających podobnie do alkoholu,

• ujawniono 606 przestępstw z art. 244 kk (kierowanie w czasie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów).

⇒ Działania „Truck” – ukierunkowane na ujawnianie i eliminowanie nieprawidłowości związanych z wykonywaniem transportu drogowego osób i rzeczy (działania przeprowadzono 6 razy w skali roku).

W trakcie tych działań: • skontrolowano 74463 pojazdy, w tym 3567 autobusów oraz 31847 samochodów

cięŜarowych, • ujawniono 596 kierujących pod wpływem alkoholu (łącznie w stanie po uŜyciu

i nietrzeźwości) i 4 pod wpływem narkotyków. ⇒ Działania „Bus” – polegające na ujawnianiu i eliminowaniu nieprawidłowości

występujących w przewozie osób, w szczególności dzieci i młodzieŜy (przeprowadzono 6 razy w skali roku).

W trakcie tych działań: • skontrolowano 73523 pojazdy, w tym 12029 autobusów oraz 15386 samochodów

cięŜarowych, • ujawniono 638 kierujących pod wpływem alkoholu i 4 pod wpływem narkotyków.

⇒ „Trasa E-30” – działania ukierunkowane na poprawę bezpieczeństwa i przeciwdziałanie przestępczości, poprzez kompleksową kontrolę środków transportu drogowego na drodze E-30. Były one zorganizowane przez Policję niemiecką we współpracy z policjantami pięciu województw, po terenie których przebiega trasa E-30 (działania przeprowadzono w 2007 r. 4 razy).

W trakcie prowadzonych działań:

• skontrolowano 5489 pojazdów i wylegitymowano 5895 osób,

• ujawniono 30 kierujących pojazdami będących pod wpływem alkoholu.

⇒ „Bezpieczny Weekend” – działania polegające na zapewnieniu bezpieczeństwa i porządku w ruchu drogowym podczas wzmoŜonych przejazdów wyjazdowo – powrotnych. Intensywność oraz sposób przeprowadzenia tych działań dostosowany był

531

531

przez jednostki terenowe do bieŜących potrzeb lokalnych (działania przeprowadzono 7 razy w skali roku).

Przemoc domowa

Drugim, waŜnym z punktu widzenia Policji obszarem pozostającym w ścisłym związku z alkoholem, jest przemoc domowa. W roku 2007 prowadzono prace, mające na celu nowelizację Zarządzenia nr 21 Komendanta Głównego Policji z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu przeprowadzania interwencji domowej wobec przemocy w rodzinie pod nazwą „Niebieskie Karty” (Dz. Urz. KGP z 2002 r. Nr 14, poz. 111). Zmiana dotychczasowych przepisów regulujących interwencje wobec przemocy w rodzinie wynikała z potrzeby dostosowania przepisów resortowych do wymogów zawartych w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. Nr 180, poz. 1493) oraz konieczności zapewnienia pełniejszej ochrony ofiar przemocy, zwłaszcza małoletnich.

W dniu 18 lutego 2008 r. nadinsp. Tadeusz Budzik, Komendant Główny Policji, podpisał nowe Zarządzenie nr 162 w sprawie metod i form wykonywania przez Policję zadań w związku z przemocą w rodzinie w ramach procedury „Niebieskie Karty”. Opracowanie nowego Zarządzenia było równieŜ wynikiem zgłaszanych przez jednostki terenowe Policji oraz szkoły Policji potrzeb i postulatów. Podczas prowadzenia prac, projekt zarządzenia poddano licznym konsultacjom, za pośrednictwem komend wojewódzkich/Stołecznej Policji. W tym celu został takŜe powołany zespół roboczy, złoŜony z przedstawicieli wybranych komend wojewódzkich Policji, Komendy Stołecznej Policji, wybranych komend rejonowych Policji KSP oraz Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Przepisy Zarządzenia Nr 162 Komendanta Głównego Policji z dnia 18 lutego 2008 r. w sprawie metod i form wykonywania przez Policję zadań w związku z przemocą w rodzinie w ramach procedury „Niebieskie Karty” weszły w Ŝycie z dniem 1 marca 2008 r. Zasadniczą zmianą wprowadzoną w nowym zarządzeniu jest określenie rzeczywistych obszarów działań Policji podejmowanych wobec przemocy w rodzinie, a nie tych związanych z realizacją interwencji (rozszerzono zastosowanie procedury). Zgodnie z nowym zarządzeniem policjanci będą zobowiązani do rozpoczęcia procedury i wypełnienia tzw. Niebieskiej Karty obligatoryjnie - podczas interwencji domowej wobec przemocy w rodzinie oraz fakultatywnie - podczas wykonywania wszystkich innych czynności słuŜbowych, jeśli jednocześnie zostaną spełnione dwa warunki: policjant uzyska informację o przemocy w rodzinie lub będzie miał podejrzenie jej występowania oraz konieczne będzie udzielenie pomocy jej ofiarom. Zapis ten ma na celu zapewnienie ofiarom przemocy moŜliwości uzyskania pomocy (poprzez uruchomienie przez dzielnicowego działań interdyscyplinarnych) w kaŜdej sytuacji, gdy tego potrzebują, a nie tylko w konsekwencji przeprowadzonej interwencji. W dokumencie tym równieŜ w sposób precyzyjny określono obowiązki policjantów na poszczególnych etapach realizacji procedury „Niebieskie Karty”, wskazując potrzebę przekazywania informacji dotyczących rodzin, w których zachodzi przemoc do organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego, bądź do podmiotów, którym te organy lub jednostki zleciły realizację zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

Sprawozdanie z przeprowadzonych przez Policję interwencji domowych wobec przemocy w rodzinie w 2007 r. oraz zestawienie statystyczne dotyczące prowadzanych przez poszczególne KWP/KSP postępowań z art. 207 KK - zawierają załączniki.

532

532

Alkohol jako czynnik demoralizacji nieletnich

W 2007 roku w ramach działań profilaktycznych policjanci ujawnili 23747 małoletnich znajdujących się pod wpływem alkoholu, w 2006 - 20758, co stanowi wzrost o ponad 14 %. Najwięcej małoletnich ujawniono na terenie KWP Olsztyn, KWP Katowice oraz KWP Kraków. NaleŜy zauwaŜyć, Ŝe rosnąca z roku na rok liczba ujawnianych przez Policję małoletnich pod wpływem alkoholu to nie tylko efekt utrwalania się zjawiska alkoholizmu, ale równieŜ bardziej wydajnej pracy Policji, w tym specjalistów ds. nieletnich, rosnącej świadomości zawodowej i społecznej oraz swoistego "wyczulenia" na ten problem. W 2007 r. większość jednostek wykonawczych Policji włączyła się w ogólnopolską kampanię pn. „Zachowaj trzeźwy umysł", której pomysłodawcą i inicjatorem było Stowarzyszenie Producentów i Dziennikarzy Radiowych oraz Fundacja Zachowaj Trzeźwy Umysł. Kampanię honorowym patronatem objął Komendant Główny Policji, ponadto Minister Edukacji Narodowej i Minister Sportu. Przedstawiciele KGP opiniowali treści merytoryczne przygotowanych specjalnie na tę okoliczność materiałów edukacyjnych i ulotek. Akcja prowadzona była w ścisłej współpracy z gminami, w tym pełnomocnikami ds. rozwiązywania problemów alkoholowych i miała na celu pokazanie młodym ludziom alternatywnych, twórczych moŜliwości spędzania czasu z dala od uŜywek, głównie alkoholu i narkotyków oraz przemocy rówieśniczej. Ponadto organizatorzy za cel postawili sobie kształtowanie prawidłowych wśród młodzieŜy postaw i zachowań prozdrowotnych. W ramach tej kampanii wspólnie z dziećmi, młodzieŜą i nauczycielami, prowadzono kontrole osób kierujących pojazdami (akcja „Za kółkiem zachowuję trzeźwy umysł”), a takŜe uczestniczono w zajęciach dotyczących edukacji prawnej małoletnich, w róŜnego rodzaju konkursach plastycznych, zawodach sportowych, festynach, wycieczkach, którym przyświecało wspólne hasło zdrowego i bezpiecznego Ŝycia bez przemocy. Kolejnym nurtem działań były wizyty w sklepach prowadzących sprzedaŜ napojów alkoholowych oraz wręczanie ich właścicielom plakatów, ulotek, broszur dotyczących zasad sprzedaŜy alkoholu. Często do działań tych włączały się lokalne media – prasa, radio, telewizja, poprzez nagłaśnianie informacji o organizowanych w ramach przedsięwzięcia imprezach. PoniŜej znajdują się tabelaryczne zestawienia danych liczbowych dotyczących efektów podejmowanych przez Policję działań w obszarze przeciwdziałania alkoholizmowi, z uwzględnieniem poszczególnych województw. Tabela nr 1: Liczba ujawnionych kierujących pojazdami w stanie po uŜyciu

alkoholu (art. 87 KW3) w 2007 roku (dane z Wydziału Profilaktyki w Ruchu Drogowym BPiRD)

Województwo art. 87 KW ogółem

art. 87 § 1 KW

Dolnośląskie 2 138 1 293 3 art. 87 § 1 KW - "Kto, znajdując się w stanie po uŜyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, ... § 2 - "Kto, znajdując się w stanie po uŜyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania inny pojazd niŜ określony w § 1, ...

533

533

Kujawsko–pomorskie 781 520 Lubelskie 839 572 Lubuskie 1 020 540 Łódzkie 1 246 776 Małopolskie 2 317 1 683 Mazowieckie 1 464 930 Opolskie 869 502 Podkarpackie 877 606 Podlaskie 1 046 870 Pomorskie 1 546 1 051 Śląskie 2 229 1 586 Świętokrzyskie 970 596

Warmińsko– mazurskie 1 065 734

Wielkopolskie 2 126 1 464 Zachodniopomorskie 1 605 996 KSP 1 607 1 052

OGÓŁEM 23 745 15 771

Tabela nr 2: Liczba ujawnionych przypadków kierowania pojazdami

w stanie nietrzeźwości (art. 178 a KK4) w 2007 roku (dane z Wydziału Profilaktyki w Ruchu Drogowym BPiRD)

Lp. Województwo art. 178 a KK art. 178 § 1 KK

1. Dolnośląskie 10 238 5 797 2. Kujawsko-pomorskie 6 936 4 120 3. Lubelskie 7 607 3 915 4. Lubuskie 7 127 3 204 5. Łódzkie 8 844 4 227 6. Małopolskie 8 041 5 158 7. Mazowieckie 10 573 5 358 8. Opolskie 4 669 2 019 9. Podkarpackie 6 689 3 423 10. Podlaskie 5 030 3 375 11. Pomorskie 7 785 4 682 12. Śląskie 12 000 7 457 13. Świętokrzyskie 5 349 2 837 14. Warmińsko-mazurskie 6 824 3 783 15. Wielkopolskie 12 661 6 702

4 art. 178 a KK - §1 Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym..... § 2 Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania inny pojazd niŜ określony w § 1,......

534

534

16. Zachodniopomorskie 8 874 4 338 17. KSP 6 354 3 105

OGÓŁEM 135 601 73 500

Tabela nr 3: Liczba wypadków drogowych i ich ofiar w 2007 r. (dane

z Wydziału profilaktyki w ruchu Drogowym BPiRD).

L.p. Województwo Wypadki Zabici Ranni

1. Dolnośląskie 3 115 359 4 336 2. Kujawsko-pomorskie 2 038 364 2 564 3. Lubelskie 2 419 351 3 051 4. Lubuskie 908 155 1 191 5. Łódzkie 4 847 447 6 037 6. Małopolskie 4 720 341 6 146 7. Mazowieckie 3 587 587 4 490 8. Opolskie 1 087 136 1 395 9. Podkarpackie 2 278 257 2 985

10. Podlaskie 1 162 209 1 441 11. Pomorskie 3 057 266 3 988 12. Śląskie 6 320 475 7 870 13. Świętokrzyskie 1 919 256 2 397 14. Warmińsko-mazurskie 1 962 271 2 590 15. Wielkopolskie 4 886 511 6 338 16. Zachodniopomorskie 1 937 229 2 410 17. KSP - Warszawa 3 294 369 3 995

OGÓŁEM 49 536 5 583 63 224

535

535

Tabela nr 4: Liczba wypadków drogowych i ich ofiar spowodowanych

przez kierujących będących pod działaniem alkoholu w 2007 r.

(dane

z Wydziału Profilaktyki w Ruchu Drogowym).

L.p. Województwo

Wypadki Zabici Ranni 1. Dolnośląskie 226 15 363 2. Kujawsko-pomorskie 124 30 180 3. Lubelskie 245 33 341 4. Lubuskie 92 14 135 5. Łódzkie 313 32 452 6. Małopolskie 262 18 382 7. Mazowieckie 216 31 305 8. Opolskie 96 13 122 9. Podkarpackie 182 21 276

10. Podlaskie 118 27 156 11. Pomorskie 196 19 307 12. Śląskie 386 20 551 13. Świętokrzyskie 188 25 248 14. Warmińsko-mazurskie 224 36 341 15. Wielkopolskie 291 36 402 16. Zachodniopomorskie 125 17 177 17. KSP 136 22 190

OGÓŁEM 3 420 409 4 928

536

536

Tabela nr 5: Liczba wypadków drogowych i ich ofiar z udziałem osób

będących pod działaniem alkoholu w 2007 roku (dane

z Wydziału Profilaktyki w Ruchu Drogowym BPiRD)

L.p. Województwo Wypadki Zabici Ranni 1. Dolnośląskie 436 26 597 2. Kujawsko-pomorskie 243 51 305 3. Lubelskie 476 51 616 4. Lubuskie 131 20 168 5. Łódzkie 652 66 803 6. Małopolskie 622 52 764 7. Mazowieckie 390 63 500 8. Opolskie 142 25 170 9. Podkarpackie 316 40 413

10. Podlaskie 203 42 245 11. Pomorskie 379 41 505 12. Śląskie 801 47 977 13. Świętokrzyskie 353 49 416 14. Warmińsko-mazurskie 358 58 470 15. Wielkopolskie 524 80 648 16. Zachodniopomorskie 266 38 328 17. KSP 211 25 268

OGÓŁEM 6 503 774 8 193

537

537

Tabela nr 6: Zatrzymane przez Policję prawa jazdy, w tym za kierowanie

po uŜyciu alkoholu, w 2007 r. (na podstawie Formularza III 11 -

zestawienie wykonanych czynności prewencyjnych przez funkcjonariuszy

Policji) .

L.p. Województwo Zatrzymane prawa jazdy ogółem

w tym za kierowanie po uŜyciu alkoholu

1. Dolnośląskie 5 845 4 552 2. Kujawsko - pomorskie 3 691 2 580 3. Lubelskie 3 589 2 514 4. Lubuskie 2 451 1 863 5. Łódzkie 4 498 3 062 6. Małopolskie 5 526 4 262 7. Mazowieckie 5 004 3 709 8. Opolskie 2 193 1 344 9. Podkarpackie 3 489 2 806 10. Podlaskie 3 425 2 673 11. Pomorskie 3 691 2 753 12. Śląskie 8 121 6 051 13. Świętokrzyskie 2 823 2 283 14. Warmińsko-mazurskie 3 262 2 463 15. Wielkopolskie 6 483 5 040 16. Zachodniopomorskie 4 262 3 154 17. KSP 4 798 3 469

OGÓŁEM 73 151 54 578

538

538

Tabela nr 7: Liczba osób nietrzeźwych doprowadzonych do wytrzeźwienia w 2007 r.

Doprowadzeni w celu wytrzeźwienia do:

L.p. Województwo jednostek Policji 5 dorośli/ nieletni

miejsca zamieszkania

izb wytrzeźwień ogółem6/w tym

nieletni/ chłopcy/

dziewczęta

placówek słuŜby

zdrowia

1. Dolnośląskie 9356/114 4213 24562/274/251/23 4428 2. Kujawsko-pomorskie 2120/0 4658 20395/331/320/11 3459 3. Lubelskie 6783/68 3750 4501/91/79/12 3236 4. Lubuskie 2327/10 4190 7857/100/86/14 1407 5. Łódzkie 7453/73 5126 9605/4/3/1 2623 6. Małopolskie 3252/9 7561 19792/162/159/3 5103 7. Mazowieckie 9166/35 7229 3139/43/43/0 2990 8. Opolskie 3283/41 2955 2191/41/30/11 1744 9. Podkarpackie 5036/57 4884 8888/90/80/10 3322

10. Podlaskie 2049/4 3315 13193/337/290/47 2868 11. Pomorskie 4905/45 3704 11750/113/98/15 2146 12. Śląskie 3022/21 8185 39859/351/307/44 5186 13. Świętokrzyskie 1770/1 3102 10551/128/118/10 1187 14. Warmińsko-mazurskie 7590/113 6854 7232/71/59/12 4125 15. Wielkopolskie 4806/15 8240 16596/219/193/26 3942 16. Zachodniopomorskie 3051/13 3881 9922/206/178/28 2875 17. KSP 2847/17 2887 14180/121/87/34 2857

OGÓŁEM 79452/636 84734 224213/2 682/ 2381/301

53498

5 Dane z Formularza III 6 - zestawienie liczbowe osób umieszczonych w policyjnych pomieszczeniach dla osób zatrzymanych w 2007 roku (dotyczą rzeczywistej liczby nietrzeźwych przebywających do wytrzeźwienia w PDOZ).

6 Dane z rocznych sprawozdań z komend wojewódzkich Policji oraz Formularza III 11 - zestawienie wykonanych czynności prewencyjnych przez funkcjonariuszy Policji (dane te mogą róŜnić się od rzeczywistej liczby przebywających w izbach wytrzeźwień, gdyŜ w praktyce mogło się zdarzać, Ŝe osoba doprowadzona do izby mogła nie być, z róŜnych względów, do niej przyjęta).

539

539

Tabela nr 8: Liczba nieletnich przebywających w policyjnych izbach

dziecka w 2007 r.

Dolnośląskie PID w Legnicy 269

Zgodnie z treścią § 12 Załącznika do Decyzji nr 346 Komendanta Głównego Policji z dnia 9 sierpnia 2004 r. w sprawie pełnienia słuŜby przez policjantów

7 Decyzją Państwowego Inspektora Sanitarnego MSWiA PID w Lublinie czasowo zamknięto w dniu 1 października 2006 r. Pierwszy etap prac remontowych zakończono w dniu 31 października 2007 r.

Województwo Policyjna izba dziecka

Liczba nieletnich

przebywających w placówce

PID w Wałbrzychu 164 PID we Wrocławiu 473

Kujawsko – pomorskie PID w Bydgoszczy 200 Lubelskie PID w Lublinie 257

PID w Gorzowie Wlkp. 158 Lubuskie PID w Zielonej Górze 116

Łódzkie PID w Łodzi 411 PID w Krakowie 432 Małopolskie PID w Tarnowie 119 PID w Radomiu 232 Mazowieckie PID w Płocku 414

KSP PID w Warszawie 887 Opolskie PID w Opolu 130 Podkarpackie PID w Rzeszowie 106 Podlaskie PID w Białymstoku 168

PID w Gdańsku 228 Pomorskie PID w Słupsku 60 PID w Katowicach 583 PID w Będzinie 500 PID w Bielsku-Białej 161

Śląskie

PID w Częstochowie 190 Świętokrzyskie PID w Kielcach 231

PID w Elblągu 235 Warmińsko - Mazurskie PID w Olsztynie 270 PID w Poznaniu 312 Wielkopolskie PID w Ostrowie Wlkp. 129 PID w Koszalinie 137 Zachodniopomorskie

PID w Szczecinie 284

OGÓŁEM

7 624

540

540

w policyjnych izbach dziecka "do izby nie przyjmuje się nieletnich, którzy zdradzają objawy choroby, zaburzeń psychicznych, po spoŜyciu alkoholu, innych środków odurzających lub psychotropowych oraz znajdujących się w takim stanie, Ŝe nie moŜna się z nimi porozumieć. W praktyce przypadki umieszczania nieletnich po spoŜyciu alkoholu były incydentalne (KGP nie dysponuje danymi liczbowymi). Kierowano się w nich głównie dobrem dziecka, a decyzję o takim postępowaniu podejmował sędzia rodzinny, ewentualnie lekarz.

Tabela nr 9: Liczba podejrzanych (dorosłych), z uwzględnieniem stanu

świadomości, w 2007 r.

(dane z policyjnego systemu statystyki przestępczości TEMIDA )

stan świadomości

L.p. Województwo

podejrzani ogółem

trzeźwy

nietrzeźwy

nie ustalony

1. Dolnośląskie 50 014 6 660 18 658 9 459 2. Kujawsko - pomorskie 26 856 3 621 9 386 5 189 3. Lubelskie 30 679 2 948 11 592 6 930 4. Lubuskie 21 259 2 340 8 769 3 605 5. Łódzkie 35 742 5 665 13 631 5 123 6. Małopolskie 34 395 5 289 12 254 5 984 7. Mazowieckie (bez KSP) 32 147 3 651 14 289 5 793 8. Opolskie 15 429 1 694 6 384 3 138 9. Podkarpackie 22 292 2 051 9 719 4 896 10. Podlaskie 15 796 1 401 6 912 2 947 11. Pomorskie 28 731 3 642 10 439 5 543 12. Śląskie 69 283 11 042 21 216 14 221 13. Świętokrzyskie 16 290 2000 7 221 2 564 14. Warmińsko-mazurskie 25 801 2 676 10 258 5 188 15. Wielkopolskie 43 501 5 911 16 420 7 246 16. Zachodniopomorskie 29 316 4 254 12 376 4 409 17. KSP 43 073 6 658 14 518 6 353

SUMA 540 604 71 503 204 042 98 588

Tabela nr 10: Liczba nieletnich sprawców czynów karalnych,

z uwzględnieniem stanu świadomości, w 2007 r.

(dane z policyjnego systemu statystyki przestępczości TEMIDA )

541

541

stan świadomości

L.p. Województwo

nieletni sprawcy ogółem

trzeźwy

nietrzeźwy

nie ustalony

1. Dolnośląskie 5 886 1 863 316 2 968 2. Kujawsko - pomorskie 2 840 969 160 1 309 3. Lubelskie 2 541 621 234 1 345 4. Lubuskie 1 943 660 113 867 5. Łódzkie 3 449 1 518 295 1 116 6. Małopolskie 3 404 1 184 208 1 520 7. Mazowieckie (bez KSP) 2 732 838 192 1 350 8. Opolskie 1 501 386 133 775 9. Podkarpackie 1 817 373 150 1 084 10. Podlaskie 1 447 281 151 828 11. Pomorskie 3 251 958 174 1 675 12. Śląskie 7 277 2 338 399 3 451 13. Świętokrzyskie 1 352 498 108 541 14. Warmińsko-mazurskie 2 570 764 189 1 265 15. Wielkopolskie 4 893 1 625 267 2 233 16. Zachodniopomorskie 3 562 1 412 202 1 507 17. KSP 4 282 864 200 2 523

SUMA 54 747 17 152 3 491 26 357 Tabela nr 11: Podejrzani dorośli i nieletni sprawcy czynów karalnych

z uwzględnieniem stanu świadomości w 2007 r. w kategorii "zabójstwo" (dane z policyjnego systemu statystyki przestępczości TEMIDA).

stan świadomości

L.p. Województwo

podejrzani ogółem/ w tym

nieletni sprawcy

trzeźwy

nietrzeźwy

nie ustalony

1. Dolnośląskie 97/3 11/1 46/1 38/1 2. Kujawsko - pomorskie 38/2 7/0 18/2 13/0 3. Lubelskie 81/1 11/0 48/0 22/1 4. Lubuskie 27/2 4/1 12/0 11/1 5. Łódzkie 92/2 16/1 45/0 31/1 6. Małopolskie 43/3 6/0 23/2 14/1 7. Mazowieckie (bez KSP) 56/2 9/2 28/0 19/0 8. Opolskie 18/1 0/0 7/0 11/1

542

542

9. Podkarpackie 12/0 1/0 8/0 3/0 10. Podlaskie 27/1 3/1 22/0 2/0 11. Pomorskie 37/0 7/0 18/0 11/0 12. Śląskie 115/2 14/0 64/2 37/0 13. Świętokrzyskie 20/2 5/0 8/1 7/1 14. Warmińsko-mazurskie 31/1 2/0 19/0 10/1 15. Wielkopolskie 33/2 9/0 15/1 9/1 16. Zachodniopomorskie 43/1 6/1 32/0 5/0 17. KSP 75/1 8/0 35/0 32/1

SUMA 845/26 119/7 448/9 275/10

Tabela nr 12: Podejrzani dorośli i nieletni sprawcy czynów karalnych z uwzględnieniem stanu świadomości w 2007 r. w kategorii "uszczerbek na zdrowiu" (dane z policyjnego systemu statystyki przestępczości TEMIDA).

stan świadomości

L.p. Województwo


nieletni sprawcy

trzeźwy

nietrzeźwy

nie ustalony

1. Dolnośląskie 723/202 166/72 165/7 391/123 2. Kujawsko - pomorskie 486/200 149/83 85/7 252/110 3. Lubelskie 523/133 119/55 117/9 287/69 4. Lubuskie 295/86 73/36 67/3 155/47 5. Łódzkie 616/169 203/99 155/7 258/63 6. Małopolskie 673/195 204/83 145/7 324/105 7. Mazowieckie (bez KSP) 490/154 144/58 79/3 267/93 8. Opolskie 265/83 70/25 42/1 153/57 9. Podkarpackie 432/82 58/21 105/2 268/59 10. Podlaskie 419/114 73/28 110/6 234/79 11. Pomorskie 696/259 188/102 135/3 370/152 12. Śląskie 1 500/492 423/190 343/20 734/282 13. Świętokrzyskie 249/72 89/45 54/3 105/24 14. Warmińsko-mazurskie 523/132 122/63 132/7 269/62 15. Wielkopolskie 790/237 218/105 177/8 394/124 16. Zachodniopomorskie 567/171 163/70 147/5 256/96 17. KSP 459/131 138/45 98/0 222/86

SUMA 9 706/ 2 912

2 600/ 1 180

2 156/ 98

4 939/ 1 631

543

543

Tabela nr 13: Podejrzani dorośli i nieletni sprawcy czynów karalnych

z uwzględnieniem stanu świadomości w 2007 r. w kategorii

"zgwałcenie" (dane z policyjnego systemu statystyki przestępczości

TEMIDA).

stan świadomości

L.p. Województwo


nieletni sprawcy

trzeźwy

nietrzeźwy

nie ustalony

1. Dolnośląskie 123/12 21/7 50/1 51/4 2. Kujawsko - pomorskie 59/7 17/2 17/1 25/4 3. Lubelskie 69/2 3/0 21/1 45/1 4. Lubuskie 35/3 7/0 11/0 16/3 5. Łódzkie 68/6 14/3 27/2 27/1 6. Małopolskie 70/14 12/3 20/1 38/10 7. Mazowieckie (bez KSP) 78/5 11/1 30/0 37/4 8. Opolskie 45/8 6/3 16/0 23/5 9. Podkarpackie 41/4 4/0 14/0 23/4 10. Podlaskie 34/3 3/0 16/2 15/1 11. Pomorskie 58/10 16/6 17/0 25/4 12. Śląskie 157/13 45/9 41/0 71/4 13. Świętokrzyskie 36/2 2/1 21/0 13/1 14. Warmińsko-mazurskie 47/5 9/2 20/1 18/2 15. Wielkopolskie 64/4 19/3 16/0 29/1 16. Zachodniopomorskie 56/10 13/5 28/2 15/3 17. KSP 71/10 12/5 27/0 32/5

SUMA 1 111/118 214/50 392/11 503/57

544

544

Tabela nr 14: Podejrzani dorośli i nieletni sprawcy czynów karalnych

z uwzględnieniem stanu świadomości w 2007 r. w kategorii

"rozbój" (dane z policyjnego systemu statystyki przestępczości TEMIDA).

stan świadomości

L.p. Województwo


nieletni sprawcy

trzeźwy

nietrzeźwy

nie ustalony

1. Dolnośląskie 1 638/567 383/174 365/31 888/361 2. Kujawsko - pomorskie 833/258 201/103 193/13 439/142 3. Lubelskie 1 023/339 176/92 252/24 595/223 4. Lubuskie 400/110 75/39 114/8 206/63 5. Łódzkie 1 240/359 403/204 365/38 471/117 6. Małopolskie 1 219/451 401/191 265/29 550/230 7. Mazowieckie (bez KSP) 911/287 223/105 217/24 470/158 8. Opolskie 337/101 79/32 77/10 181/59 9. Podkarpackie 398/116 37/21 118/10 243/85 10. Podlaskie 456/136 74/21 154/13 228/102 11. Pomorskie 834/281 223/112 168/13 439/156 12. Śląskie 2 576/804 667/278 713/59 1 194/467 13. Świętokrzyskie 437/111 98/49 146/10 193/52 14. Warmińsko-mazurskie 631/192 139/76 207/14 279/99 15. Wielkopolskie 955/396 316/182 193/14 445/200 16. Zachodniopomorskie 673/212 202/95 217/13 253/104 17. KSP 1 414/409 335/84 368/18 708/306

SUMA 15 975/ 5 129

4 032/ 1 858

4 132/ 341

7 782/ 2 924

545

545

Tabela nr 15: NałoŜone mandaty karne i wnioski o ukaranie do sądów

za wykroczenia przeciwko przepisom Ustawy o wychowaniu

w trzeźwości...w 2007 r. (na podstawie Formularza III-9: Zestawienie

liczbowe nałoŜonych mandatów karnych i pouczeń oraz Formularza III - 10:

Zestawienie liczbowe wniosków o ukaranie do sądów).

z art. 43’ ust. 1 z art. 45 L.p. Województwo mandaty

karne wnioski o ukaranie

mandaty karne

wnioski o ukaranie

1. Dolnośląskie 24 036 1 125 31 0 2. Kujawsko-pomorskie 11 877 686 77 2 3. Lubelskie 25 007 1 914 37 0 4. Lubuskie 10 593 801 28 1 5. Łódzkie 13 276 1 189 58 9 6. Małopolskie 20 256 1 971 21 3 7. Mazowieckie 22 925 1 862 80 0 8. Opolskie 7 998 254 11 0 9. Podkarpackie 10 443 914 34 0 10. Podlaskie 5 396 808 31 3 11. Pomorskie 17 381 1 899 44 2 12. Śląskie 65 442 2 883 212 2 13. Świętokrzyskie 14 080 773 13 0 14. Warmińsko-mazurskie 25 420 776 39 0 15. Wielkopolskie 26 952 1 339 148 65 16. Zachodniopomorskie 24 391 712 16 3 17. KSP 32 890 1 412 177 1

SUMA 358 363 21 318 1 057 91

W przypadku złamania przepisów art. 43' ust. 1 w 79 600 przypadkach zastosowano

środki oddziaływania pozakarnego na podstawie art. 41 KW - pouczenie, ostrzeŜenie, zaś art.

45 - środki takie zastosowano w 656 przypadkach.

546

546

Naruszenia obowiązku trzeźwości zawodowej Tabela nr 16: Przestępstwa stwierdzone i podejrzani z art. 180 KK8 (dane

z policyjnego systemu statystyki przestępczości TEMIDA)

Przypadki naruszenia art. 180 KK

L.p. Województwo Przestępstw

a stwierdzone

Podejrzani

1. Dolnośląskie 5 4 2. Kujawsko- pomorskie 3 2 3. Lubelskie 7 6 4. Lubuskie 0 0 5. Łódzkie 5 5 6. Małopolskie 8 8 7. Mazowieckie 7 7 8. Opolskie 1 1 9. Podkarpackie 4 4 10. Podlaskie 4 4 11. Pomorskie 7 5 12. Śląskie 11 11 13. Świętokrzyskie 4 3 14. Warmińsko-mazurskie 3 2 15. Wielkopolskie 13 13 16. Zachodniopomorskie 8 7 17. KSP - Warszawa 7 7

SUMA 97 89

8 Art. 180. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, pełni czynności związane bezpośrednio z zapewnieniem bezpieczeństwa ruchu pojazdów mechanicznych, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

547

547

Nielegalna produkcja i handel napojami alkoholowymi

Tabela nr 17: Przestępstwa stwierdzone oraz podejrzani z Ustawy z dnia 2 marca 2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych9 (na podstawie policyjnego systemu statystyki przestępczości TEMIDA).

L.p. Województwo

Przestępstwa stwierdzone

Podejrzani

1. Dolnośląskie 10 12 2. Kujawsko- pomorskie 22 19 3. Lubelskie 13 12 4. Lubuskie 1 1 5. Łódzkie 46 46 6. Małopolskie 55 18 7. Mazowieckie (bez KSP) 25 21 8. Opolskie 7 2 9. Podkarpackie 10 4 10. Podlaskie 34 30 11. Pomorskie 5 11 12. Śląskie 16 15 13. Świętokrzyskie 7 4 14. Warmińsko-mazurskie 27 27 15. Wielkopolskie 5 3 16. Zachodniopomorskie 8 4

9 Art. 12a. 1. Kto bez wymaganego wpisu do rejestrów, o których mowa w art. 3 ust. 1 i 2, wyrabia, skaŜa, oczyszcza lub odwadnia alkohol etylowy albo wytwarza wyroby tytoniowe - podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

2. Kto dopuszcza się czynu określonego w ust. 1, jeŜeli czyn ten dotyczy alkoholu etylowego lub wyrobów tytoniowych znacznej wartości - podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Art. 13. Kto odkaŜa alkohol etylowy skaŜony lub w jakikolwiek sposób osłabia działanie środka skaŜającego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Art. 14. JeŜeli z popełniania przestępstw określonych w art. 12, art. 12a lub art. 13 sprawca uczynił sobie stałe źródło dochodu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

548

548

17. KSP - Warszawa 16 17 SUMA 307 246

W policyjnym systemie statystyki przestępczości "Temida" czyny z Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, wobec których orzekanie następuje na podstawie przepisów o postępowaniu karnym, zliczane są łącznie. Podana liczba obejmuje:

1. art. 43 (sprzedaŜ lub podawanie napojów alkoholowych w wypadkach, kiedy jest to zabronione ( w tym osobom do 18 r. Ŝycia) albo bez wymaganego zezwolenia lub wbrew jego warunkom.

2. art. 452 ( zakaz reklamy lub promocji napojów alkoholowych), 3. art. 453 (obrót hurtowy bez wymaganego zezwolenia lub wbrew jego warunkom).

Tabela nr 17: Przestępstwa stwierdzone i podejrzani z ustawy

o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu

alkoholizmowi (na podstawie danych z policyjnego systemu

statystyki przestępczości TEMIDA.)

.

Przypadki naruszenia ww ustawy

L.p. Województwo Przestępstwa stwierdzone

Podejrzani

1. Dolnośląskie 381 153 2. Kujawsko- pomorskie 89 79 3. Lubelskie 162 140 4. Lubuskie 73 49 5. Łódzkie 287 235 6. Małopolskie 324 162 7. Mazowieckie (bez KSP) 183 122 8. Opolskie 134 42 9. Podkarpackie 173 120 10. Podlaskie 78 53 11. Pomorskie 102 78 12. Śląskie 416 293 13. Świętokrzyskie 70 63 14. Warmińsko-mazurskie 138 111 15. Wielkopolskie 274 193 16. Zachodniopomorskie 170 109 17. KSP - Warszawa 103 95

SUMA 3 157 2 097

549

549

Uprzejmie informuję, Ŝe Biuro Prewencji i Ruchu Drogowego KGP nie jest w stanie oszacować środków wydatkowanych przez Policję w związku z dowoŜeniem osób zobowiązanych sądownie do poddania się leczeniu odwykowemu. Znaczne zróŜnicowanie odległości tych placówek w poszczególnych województwach wymaga zwrócenia się w powyŜszej sprawie do jednostek wykonawczych Policji.

Jednocześnie informuję, Ŝe wszystkie wyŜej opisywane działania realizowane są w ramach ustawowych zadań Policji, stąd finansowanie ich następuje z działu 754 rozdział 75404 - komendy wojewódzkie Policji oraz 75405 - komendy powiatowe Policji.

2.12. Ministerstwo Środowiska W okresie sprawozdawczym nie wydarzył się Ŝaden przypadek naruszenia ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Obowiązujący w Ministerstwie Środowiska regulamin pracy, kryteria doboru kadr pracowniczych oraz działania informacyjne na rzecz trzeźwości w miejscu pracy i poza nią, sprzyjają przestrzeganiu przepisów w/w ustawy.

Wszyscy pracownicy resortu znają obowiązujące Regulaminy Pracy, zawierające informacje o zakazie wnoszenia i spoŜywania alkoholu na terenie zakładu pracy oraz o zakazie podejmowania obowiązków słuŜbowych w stanie po spoŜyciu alkoholu.Prowadzone szkolenia oraz popularyzowanie wśród pracowników zachowań sprzyjających właściwemu postępowaniu i przestrzeganiu abstynencji nie zapobiegają całkowitemu wyeliminowaniu przypadków alkoholizmu w miejscu pracy. W 2007r. odnotowano w resorcie jeden przypadek naruszenia obowiązków trzeźwości w miejscu pracy. W stosunku do winnego naruszenia przepisów ustawy zastosowano przepisy o odpowiedzialności porządkowej pracowników wynikające z Kodeksu pracy.

Jednocześnie informuję, ze resort nie prowadzi badań naukowych dotyczących zniszczeń i strat powstałych w środowisku naturalnym, związanych z produkcją i spoŜywaniem napojów alkoholowych.

2.13. Ministerstwo Zdrowia W nawiązaniu do pisma Pana Dyrektora z dnia 2 kwietnia 2008 r, znak: ANAl882/PZ/2008 dotyczącego prac nad projektem Sprawozdania z realizacji ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w okresie 1 stycznia - 31 grudnia 2007 roku uprzejmie informuję, Ŝe Ministerstwo Zdrowia poza działaniami Agencji nie finansuje Ŝadnych innych działań z zakresu Narodowego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Jednocześnie uprzejmie informuję, Ŝe Ministerstwo Zdrowia przekazało na powyŜsze działania środki budŜetowe dla PARPA zgodnie z planem finansowym wydatków bieŜących na rok 2007.

Documents

2.1. Ministerstwo Edukacji Narodowej - mz.gov.pl · 440 440 2.1. Ministerstwo Edukacji Narodowej W 2007 r. resort edukacji realizował zadania wynikaj ące z ustawy o wychowaniu w