Moduli 4 - Bazat e Menaxhimit Financiar dhe Kontrolli 30/08/2016

Përmbajtja

1. Menaxhimi financiar dhe kontrolli, bazat për standardet, konceptet, parimet e COSO-s .............................................................................................................. 11

1.1 Menaxhimifinanciarikontrollit............................................................111.2 Komponentëtekontrollittëbrendshëm/KornizaCOSO.....................181.3 Kontrolliibrendshëmifinancavepublike.............................................22

2.Sistemi i buxhetit në Kosovë, përfshirë kontabilitetin e buxhetit ................. 232.1 Paratëpublike........................................................................................232.2 InstitucionetpërMenaxhimineFinancavePublike...............................242.3 Mbledhjadheruajtjaeparavepublike...................................................292.4 PërgatitjaeKornizësafatmesmetëshpenzimeve..................................302.5 Fondetealokuara,fondetezotuaradheshpenzimet..............................352.6 Raportimi,kontabilitetidheauditimi.....................................................362.7 Auditimiijashtëm.................................................................................392.8 Komunat................................................................................................412.9 FinancimiiAgjencivetëPavaruradheGjykatave.................................44

3.Prokurimi publik ............................................................................................. 453.1 Planifikimiiprokurimit.........................................................................473.2 Përcaktimiinevojaveqëduhetpërmbushur..........................................483.3 Llojetekontratavedherregullatetyre..................................................493.4 Procedurateprokurimit.........................................................................50

4. Sistemi i listës së pagave (payroll) .................................................................. 744.1 Pagaenëpunësvecivildheklasifikimiityre.........................................744.2 Përgjegjësiapërklasifikiminepozitave.................................................764.3 Proceduratpërkalkuliminelistëssëpagavedheurdhërpagesave........784.4 Proceduratpërfutjenetëdhënavenësistem.........................................78

5. Sistemet e TI-së, SIMFK, BDMS, PIP, E- pasuria ....................................... 795.1 SistemiInformativpërMenaxhimineFinancavetëKosovës................795.2 SistemiiZhvillimitdheMenaxhimittëBuxhetitSZHMB(BDMS).....855.3 ProgramiiInvestimevePublike(PIP)...................................................895.4SistemiimenaxhimittëpasurisënëkuadërtëE-qeverisjes...................90

6. Burimi informativ për vlerësimin e sistemit të MFK-së .............................. 966.1 Monitorimi.............................................................................................966.2 Vetëvlerësimi.........................................................................................966.3 Auditimiibrendshëm............................................................................97

7. Ushtrime .......................................................................................................... 998. Literatura ....................................................................................................... 111

Moduli 4 - Bazat e Menaxhimit Financiar dhe Kontrolli

Njësia Qendrore HarmonizueseCentralna Jedinica za HarmonizacijuCentral Harmonization Unit

9

Hyrje

Qëllimi i këtijmoduli ështëqë t’jundihmojëpër t’upërgatiturpërproviminnëBazateMenaxhimitFinanciardheKontrolli,iciliështëpjesëepërgatitjessuajpërtëmarrëcertifikatënpërushtriminedetyrëssëauditorittëbrendshëmnësubjekteteSektoritPubliknëKosovë.

Në modulin e Bazat e Menaxhimit Financiar dhe Kontrolli shtjellohet thelbi isistemittëmenaxhimitfinanciarekontrollit.Dotështjellojmëdykoncepteshumëtë rëndësishme të sistemit të kontrollit të brendshëm: menaxhimin financiar ekontrollindheharmoniziminetyre.Edhepsedotëflasimndarazipërsecilënngakëto,nëpraktikësecilakandikimteknjëratjetra.Tëgjithëauditorëvenëmënyrëtëvazhdueshmeukërkohetqëtëkuptojnësisteminekontrollittëbrendshëm.

NëModuletemëparshmekemidiskutuarpërauditiminebrendshëmdherolinetijdhekemi thënëseauditorëtebrendshëmduhet të japin raport tëpavarurpërmenaxhmentin apo aksionarët / palët e interesit mbi funksionimin e sistemit tëkontrollittëbrendshëm.

Objektivat e të mësuarit

Nëkohënkurtakenipërfunduarkëtënjësitëstudimit,dotëjeninëgjendjetë:

• Kuptonimenaxhiminfinanciardhekontrollinebrendshëm.

• PërshkruanillojetendryshmetëkontrollittëbrendshëmdherëndësinëetyrenëkuptimtëKornizëssëIntegruartëCOSO-së.

• Diskutoni lidhshmërinë e kontrolleve brenda kontekstit të ushtrimit tëKontrollittëBrendshëmFinanciarPublik(KBFP),përfshirëkontrolletexante(para)dheexpost(pas).



11

1. Menaxhimi financiar i kontrollit, bazat për standardet, konceptet, parimet e COSO-s

1.1 Menaxhimi financiar i kontrollit Menaxhimifinanciardhekontrollipërfshindykoncepte:

(i) menaxhiminfinanciardhe

(ii) kontrollet.

MFKështënjëprocesgjithëpërfshirësiciliështëiintegruarnëaktivitetetesecilitsubjekt tësektoritpublik,dhekryhetngamenaxhmentidhepersoneli.MFKnukkufizohetvetëmnëfunksione tëspecializuara tëkontabilitetitapofinancave.KyprocesiMFK‐sëkapërqëllimtësigurojë,brendakufijvetëarsyeshëm,seobjektivate organizatës janë arritur duke vepruar në përputhjeme ligjet, aktet nënligjore,rregulloret e brendshme dhe kontratat, siguruar informacione të besueshme,gjithëpërfshirëse dhe në kohë të duhur lidhur me performancën financiare dheoperative, kryer veprime nëmënyrë efektive, efikase dhe ekonomike dhe dukeruajturpasuritë(përfshirëedheinformacionet).

Menaxhimifinanciar dhe kontrolli, kanë të bëjëme forcimin e performancës sëorganizatësqëtë:

• Marrvendimemëtëmira(vendim-marrjemëemirë);

• Japshërbimemëtëmira;dhe

• Vlerëmëtëmirëpërparatëedhëna.

Për tëarriturkëtë,MFKsynonqëmenaxhmenti të jetëpërgjegjës, jovetëmpërmarrjen e vendimeve financiare por edhe për të siguruar që këto vendime janëadekuatedhenëinteresinmëtëmirëtëpublikut.Kjodotëthotë,tësigurohetseparatëpublikeshfrytëzohenmirëdheshfrytëzimi i tyreshtrihetsamëshumëqëështëemundur,nëpërmespërdorimitefikas,efektivdheekonomiktëburimeve,sipersoneli,asetetdhebuxhetet.


Njësia Qendrore HarmonizueseCentralna Jedinica za Harmonizaciju

Central Harmonization Unit

12

MFKpërfshinëplanifikiminepunësdheatëfinanciar,kontabilitetin,raportiminedisakontrolleveparaprake(ex-ante)dhendërtohetmbipremisatellogaridhënies,përmessëcilës,individëtpranojnëpërgjegjësinëpërveprimetetyre.

Kornizaellogaridhënies

Llogaridhëniapërfshinëdetyrënpërtëqenëtëhapur,përgjegjësndajvendimevedhetëdemonstrohenkontrolletenevojshmefinanciaredhepajtueshmëriarregullative.Është një marrëdhënie që bazohet në obligimet për të marrë përgjegjësi përperformancënsaipërketpritjevetëdakorduara.

Korniza e llogaridhënies, i jep organizatave infrastrukturën për të integruarllogaridhëniennëpraktikënepërditshmedhebazohetnëpesëparimetnëvijim:

1. Roli dhe përgjegjësitë e qarta.Ështëidentifikuarsecilipjesëmarrësnëzinxhirinellogaridhëniesdheroleteraportevereciproke,janëtëdefinuaraqartëdhetëkuptuara.Pjesëmarrësitmundtëkryejnëfunksionetetyretëllogaridhëniesnëmënyrëefektive,vetëmnëseedinësekujtijapinllogaridhepërçka.Gjithashtu,atamundtëkërkojnëllogaringatëtjerët,vetëmnëseedinësekushduhett’jujapllogaridhepërçka.Megjithatë,derisapërgjegjësitëmundtëdelegohen,secilipjesëmarrësvazhdontëjepllogaripërperformancënenjerëzvetëcilëveai/ajojukadeleguarpërgjegjësitë.

2. Pritjet e qarta nga performanca.Përsecilinpjesëmarrësjanëspecifikuarobjektivatdheatopërbëjnëbazëneasajseçfarëduhettëbëhet.Objektivatqë do të ndiqen, pritjet e performancës dhe kufizimet që duhet tërespektohen,duhettëjenëtëqarta,tëkuptueshmedhetëjenëaprovuar.Përkëtëduhettëketënjëdakordimseçkapritetsecilapalëtëkontribuojnë rezultatinpërfundimtar,përfshirëburimetenevojshmepër tëarriturderiterezultatetedëshiruara.

3. Drejtpeshimi i pritjeve dhe kapaciteteve. Pritjet nga performancaduhet të jenë të lidhura qartë dhe në përputhjemekapacitetin e secilitpjesëmarrëspërtëofruaratë.Kapacitetipërfshinë:

• Autoritetin:ështëesencialeqëautoritetiideleguartëjetëibarabartëmepërgjegjësitëqëjepen;

• Burimet:ataqëjanëpërgjegjëspërarritjeneobjektivaveerealizojnëkëtënëmënyrënmeefikasedheefektive,kurnëdispozicionkanëburimetenevojshmefinanciare,fizikedhenjerëzore;



13

• Shkathtësitë:përtëarriturobjektivatspecifike,secilipjesëmarrësduhettëketëaftësipërkëtëpunë

4. Raportimi i besueshëm.Përtëdemonstruarperformancënearriturdheatëqëështëmësuar,duhettëraportoheninformatatebesueshmedhemekohë.Këtupërfshihetmatjaeperformancësaktualekrahasobjektivavetëpara-përcaktuara.

5. Rishikimi i arsyeshëm dhe përshtatja. Pjesëmarrësit në zinxhirine llogaridhënies duhet të bëjnë rishikim dhe reagim të informuar tëperformancëssërealizuar,kupranohenarritjetdhevështirësitëdhebëhenkorrigjimetedomosdoshme.

Zinxhiriillogaridhënies

Llogaridhëniapërbëhetngazinxhiriipjesëmarrësve,kusecilikafunksioneuniketëllogaridhënies.Pjesëmarrësiteparënëkëtëzinxhirëjanëqytetarët,qëpërfaqësohenngaanëtarëtezgjedhurnëKuvend.Nëkëtëmënyrë,Kuvendibëhetpërfaqësueskushtetuesiqytetarëve. Përgjegjësiamëpastaj icaktohetQeverisësikujdestare(trust).Qeveriamëtutje,icaktonpërgjegjësitëMinistravetësaj,qëtërealizojnëpolitikëneQeverisë,tëcilëtsiçduhetdhemediskreciontëlejuarngaorganiligj-vënës,icaktojnëfuqinëZKA-vetëorganizatavebuxhetorepërtëvepruardheijapinpërgjegjësinë,nëpërmespolitikave,rregullorevedheudhëzimeveadministrative.

Pjesëmarrësitkyçnëzinxhirinellogaridhënies

Përfaqësuesit e zgjedhur.Anëtarët e zgjedhur nëKuvend janë përfaqësuesit ezgjedhurtëcilëtpërfaqësojnëqytetarët;

Ministrat.Ministrat janëpërgjegjëspërveprimeteMinistrive të tyre.Kyparimështë esencial dhe garanton që përfaqësuesit e zgjedhur japin llogari për secilinvendim tëQeverisë. Parimi i llogaridhëniesministrore, i inkurajonministrat t’ishqyrtojnëmekujdesaktivitetetnëkuadërtëministrivetëtyre.

Diagramimëposhtë,paraqetzinxhirinellogaridhënies,qëështëtipikpërorganizatatbuxhetoreqendrore.Udhëheqjaështëesencialepërkëtëzinxhir,sepsekrijonkushtetpërmenaxhimtëmirëfilltëfinanciardhekontroll.




14

Megjithatë,kjonukdotëthotë,qëataduhettëpërfshihennëpunëtepërditshmetëministrivetëtyre.AtavendosindrejtiminpolitikdhekornizënepolitikavepërpunëneMinistrisësë tyredhesigurohenngaAuditorëtebrendshëmdheZyraeAuditorit tëPërgjithshëmqëekzistojnë sistemetpër tëdhënë shërbimeefektive,efikasedheekonomike,nëpajtueshmërimepolitikatemiratuara.

KurseKryetariiKomunësështëpersonizgjedhurngapopullidhepërkëtëarsyeijepdrejtpërdrejtllogaripopullit.Shihfigurënsimëposhtë:

Struktura e llogaridhënies së MFK-sëpër Komuna

Populli

Kryetari i komunës Kuvendi komunal

Drejtori (Mbajtësi i buxhetit)

Zyrtari kryesor financiar

Auditimi i Brendshëm

Struktura e llogaridhënies në MFK për OrganizatatQendrore Buxhetore

Populli

Kuvendi

Qeveria

Ministri

Zyrtari Kryesor Administrativ

ZAP

Auditimi i brendshëm

Zyrtari Kryesor Financiar

Menaxherët e Operativës(Mbajtësit e buxhetit)



15

NdryshengaMinistriiorganizatësqendrorebuxhetore,qëidelegonpërgjegjësitëpëradministrimindhefunksionineMinistrisësëtij/sajteZKA,KryetariiKomunësudhëheqëedheqeverinëekomunësedheadministrimin/funksionetesajadheështëpërgjegjësdhe i jep llogaripopullitpër tëdyjaveprimet. Si rrjedhojë, tëgjithareferimetpërpërgjegjësitëdhe llogaridhënieneZKA-sënëkëtëRregullThesaridheDoracakuneProceduravetëMFK-së,zbatohenteZKAiorganizatësbuxhetoredheKryetariiKomunës.

Zyrtarët Kryesor Administrativ (zyrtarët llogaridhënës). Roli i secilësOrganizatë buxhetore, është të interpretoj drejtimin e dhënë nga ministri i saj,në rezultate për qytetarë. Sipas parimeve të llogaridhëniesmenaxheriale dhe nëpajtueshmërimeLigjinmbiMFPP,kjopërgjegjësiitakonZKA-së,i/ecili/aduhettëzbatojaranzhimet,proceduratdhesistemetpërtë:

• siguruarqëobjektivateorganizatësporealizohen;• marrëparasyshrreziqetkyçe;• pasurfuqinëeduhurpunëtore;• siguruarqëburimet, sipersoneli,pasuritëdhebuxhetet shfrytëzohennëmënyrëefektive;efikasedheekonomike;

• caktuarpërgjegjësitëeqarta,dukepasurnëkonsideratëaftësinë.

Për të lehtësuar ato që u thanëmë lartë,ZKA-të duhet të zhvillojnë kornizën ellogaridhënies,me:

• Delegimin e përgjegjësive dhe autoritetit te menaxherët (mbajtësit ebuxhetit)përpërgjegjësitëqë shoqërohenmebuxhetindhemenaxhiminstrategjik dhe financiar.Megjithatë , derisa përgjegjësitë dhe autoritetidelegohen, llogaridhëniambetetmeZKA-në. Për këtë arsye atij/asaj ireferohemisiZyrtarillogaridhënës.

• Zbatimi i një sistemi për performancën e brendshme dhe raportimfinanciar, përmes së cilës arritjetmaten krahas objektivave kuptimplotedheshpenzimeveaktualekundrejtbuxhetit.

• Zbatimiinjësistemipërvlerësiminegjithëpunëtorëve.Ështëesencialeqëpunëtorëttëshfrytëzohennëmënyrëekonomikeqëdotëmaksimizonteefikasitetin dhe efektivitetin. Vlerësimi i performancës e lehtëson këtëduke siguruar që punëtorët, që janë burimi më i vlefshëm dhe shpeshmëishtrenjtëqëkanëshumicaeorganizatave,posedojnëshkathtësidhetrajniminenevojshëmpërtëpërmbushurobjektivatetyre.




16

Menaxherët (Mbajtësit e buxhetit). Derisa ZKA (zyrtarët llogaridhënës) kapërgjegjësinë e përgjithshme për buxhetet që ka nën kontrollin e tij/saj, ështëpraktikë emirë, qëbuxhetet tëdecentralizohennëpikënmë të afërt, kumerrenvendimetpërtëbërëzotimineshpenzimitosepërtëndikuarnëmarrjenetëhyrave.

Mbajtësit e buxhetit, janë personat të cilëve, Zyrtarët llogaridhënës, i delegojnëpërgjegjësitëetyretëMFK-së.RoliiMbajtësittëbuxhetit,ështëtëmenaxhojdhekontrollojaktivitetetdhefinancatebuxhetitpërtëcilatikadeleguarpërgjegjësit.Ai/ajodotëarrijkëtëduke:

• Përgatiturobjektivateshërbimitdheplanitoperativ,kuqëtëgjithaduhettëmarrininformatangaplanistrategjikiorganizatëssëtyredhetësigurojnëqë sistemet adekuate ekzistojnë për të arritur këto objektiva nëmënyrëefikase,efektivedheekonomike;

• Hartuarplaninfinanciarbazuarnëobjektivatdheplaninoperativ;

• Siguruarqëbuxheti shfrytëzohetpër tëarriturobjektivatepajtuara,atomonitorohendhendërmerrenveprimekorrigjuesekurështëenevojshme

• Raportuar rregullisht për performancën financiare dhe përparimin, teZyrtarëtllogaridhënës.

Është përgjegjësi embajtësve të buxhetit për të siguruar që ekzistojnë sistemetdheproceduratadekuatepër tëdhënë informata tësakta, lidhurmemonitoriminebuxhetitnënkontrollinetyre,saipërketmasavetëperformancësfinanciaredhejo-financiare.

Zyrtarët kryesor financiar (ZKF).ZKFështëpersonitëcilitzyrtarillogaridhënës,idelegonpërgjegjësitëetij/sajpëradministrimineçështjevefinanciaretëorganizatës.Ai/ajoduhettësigurojsesikujdestarë/eeparasëpublike,organizataperformondheështë përgjegjëse për aktivitetet e sajafinanciare nëmënyrë të ndershmedhe tëbesueshme,nëpajtueshmërimepraktikatemiratëkontabilitetit.

SipasLigjittëMFPP,ZKFështëpërgjegjësedhepërçdofunksionqëidelegohetatij/asaj në pajtueshmërimeRregullat eMFK-së.Këto rregulla janë përcaktuarnëDoracakuneProceduravetëMFK-sëdheofrojnëinformatamenaxherialepërZKA-tëdheMbajtësitebuxhetit.

NëmenaxhimineDivizionittëBuxhetitdheFinancavetëorganizatavebuxhetore,ZKFduhet tëemërojnjënumërtëzyrtarëvefinanciarqëtëkryejnëfunksionetëndryshmesiçshpjegohetnëhollësinëDoracakuneProceduravetëMFK-së.



17

Zyrtarëtfinanciar.NënMFK,përgjegjësitëeZyrtarëvefinanciarnukkufizohenmëveç në ofrimin e informatave për të përkrahur kërkesat financiare.Ata po ashtuduhettëpërkrahinnevojateZKA-vedheMbajtësvetëbuxhetit,qërrallëherëjanëeksperttëfinancave.Kjodotëpërfshijë:

• PunënmeMbajtësit e buxhetit për të përgatitur buxhete të hollësishmetë shërbimeve, bazuar në burimet në dispozicion dhe planet financiareoperative;

• Mbajtësvetëbuxhetittëjuofroheninformatamekohë,relevantedhetësaktapërmonitoriminebuxhetitdheperformancës,nënjëformatqëështëidobishëmpërata;

• Mbajtësvetëbuxhetit,tëjuofrohenkëshilladhepërkrahje.

Kornizaekontrollit

Përveç që janë përgjegjës për përpilimin e kornizës së llogaridhënies, Zyrtarëtllogaridhënës,janëpërgjegjësedhepërpërpilimindhevendosjenenjësistemitëkontrollittëbrendshëm.Kysistemduhettëpërfshijëpolitikat,procedurat,detyratsjelljetdheaspektettjeratëorganizatëssëtij/sajbuxhetoreqësëbashku:

1. Lehtësojnë operimin efektiv dhe efikas, duke i mundësuar organizatësqë të reagoj në mënyrë adekuate ndaj rreziqeve të rëndësishme tëpunësoperative,financiare,pajtueshmërisë,dhe të tjeradrejtarritjessëobjektivavetëorganizatës.Kjopërfshinëruajtjenepasurisëngapërdorimijoadekuat osengahumbja,mashtrimidhe sigurimiqë janë identifikuardhemenaxhuardetyrimet.

2. Të ndihmojë në sigurimin e cilësisë së raportimit të brendshëmdhe tëjashtëm.Kjokërkonmirëmbajtjetëtëdhënaveadekuatedheprocesetqëgjenerojnërrjedhëtë informataverelevante, tëbesueshmedhemekohëbrendadhejashtëorganizatës.

3. Tësigurojëpajtueshmërinëmeligjedherregulloretëaplikueshmesidhepolitikatebrendshme,saipërketkryerjessëdetyrave.

Kontrolletebrendshmedotëdallojnëprejnjëorganizatebuxhetoretetjetrasipasllojit të aktiviteteve,madhësisë dhe vëllimit të transaksioneve dhe shpërndarjesgjeografike.

Megjithatë,niveli i lartëikontrollitnukështëibarabartëmemenaxhiminefikasdheefektiv.Prandaj,kurzyrtarëtllogaridhënëstëvendosinkornizatekontrollittëbrendshëmduhet tësigurojnëqëkontrolletebrendshmejanëvënënënivelinku




18

kostojaekontrollitnuktejkalonpërfitimetqëmerrenngaai,prakontrolletduhettëjepenmekostoefektivedhetëjapinvlerënpërpara.

Gjatëvendosjessëkornizëssëkontrollittëbrendshëm,ngaZyrtarillogaridhënëskërkohetqëtëketëparasysh,pesëkomponentëtekontrollittëbrendshëmtëcilatbazohennëpraktikatemiratëmenaxhimitdheduhettëintegrohenmeprocesinemenaxhimit.

1.2 Komponentët e kontrollit të brendshëm / Korniza COSO dhe kategoritë e kontrolleve të brendshme

Gjatë viteve të kaluara ka pasur kërkesa gjithnjë emë shumë për raportimmëtransparent financiar në sektorin publik dhe privat dhe një zgjerim shoqërues ipërgjegjësivetëauditorëvetëjashtëmdhetëbrendshëm.Këtokërkesajanëmbushurmenjënumërtëdështimevemasivetëpërbashkëta(Enron,WorldCorn,Parmalat)dheprojektetekeqmenaxhuaratësektoritpublikqënëmënyrëtëkonsiderueshmeetejkaluanbuxhetinosedështuannëarritjeneobjektivaveorigjinale.Gjithmonëkurorganizatatdështojnë,paraqitenthirrjengapalëtmeinterespërkontrollimindhepërforciminekontrollittëbrendshëmnëmënyrëqëtëparandalohetvetëpërsëritjaenjëjtëehistorisë.Shumatëmëdhaparashjanëhumburngainvestitorët,aksionarët,bankatdhepunëtorët,prej të cilëvememijëraehumbënpunëne tyre.Në rastetëcaktuarafalimentimiikorporatavetëmëdhaglobalekishinndikimenëtregjetfinanciarebotërore.Natyrisht,kurdështimetubënëpublike(passhumëvitevemehilemashtruesengaanaemenaxherëvetëmëdhenjnëatoraste),auditorëtumbajtënfajtorëpërshkakseishinneglizhentnëmosnjohjenemëhershmetëshenjavetëdështimittëmundshëmdheparalajmëriminepalëvetëinteresitrrethkeq-bërjevengamenaxherët.

Shpejtpaskëtyredështimevetëmëdhatëkorporatave,vëmendjaemenaxherëve,auditorëve, politikanëve, investitorëve dhe tregjeve financiare u përqendruan nëpërforciminekontrollevedhebilancevenëvendnëorganizatapërtësiguruarqëkëto dështime nuk do të shfaqen përsëri. Ishte një pranim universalmes këtyrepalëvemeinteresqësistemetekontrollittëbrendshëmduhejtëpërmirësoheshinnë mënyrë të konsiderueshme për ta zvogëluar rrezikun e humbjeve financiarenë të ardhmen.Megjithatë, kur diskutimet filluan të përqendrohen në natyrën ekontrollittëbrendshëmnëndërmarrje,uparaqitnjëmungesëepajtueshmërisënëatësecilëtfaktorëdheprocesenëtëvërtetpërbëninnjësistemefektivtëkontrollittëbrendshëm.Kjomungesëepikëpamjessëunifikuarupasinjëpengesëseriozepërfutjeneproceduravedhestandardevemëefektive tëkontrollitpër t’uofruar



19

tregjevedheinvestuesvenjëvetëbesimtëripërtëritënëfunksionimineduhurtëkorporataveprivate.

Nevoja për qartësimin e faktorëve dhe proceseve që kombinojnë ndërtimin esistemeve efektive të kontrollit të brendshëm u njoh në Shtetet e Bashkuara tëAmerikës nga Komiteti Sponsorues i Organizatave të Komisionit “Treadway”COSO).Në 1992,COSOnxori dokumentinKontrolli iBrendshëm–Korniza eIntegruarePunës,dukeofruarnjëprojektstandardpërthemeliminekontrollittëbrendshëmqëpërkrahinefikasitetin,minimizojnërreziqet,ndihmojnënësigurimine besueshmërisë së pasqyrave financiare dhe janë në përputhje me ligjet dherregulloret.NëliteraturëmundtëshihnireferencënebërëlidhurmeMenaxhimine Rrezikut nëNdërmarrje (MRN).Kjo terminologji përdoret sepse COSO e kazanafillënnësektorinprivat,edhepse,analizatdhedeklarimetesajkanëzbatimtëbarabartënësektorinpublik.COSOkamiratuarnjëqasjetëanalizimittëobjektivavetë ndërmarrjes apo organizatës nga perspektiva e përqendruar ne rrezikun; qëdo të thotë, ata e shikojnë një përgjegjësi tëmadhe tëmenaxhmentit sikur tëjetë një identifikimdhevlerësim i rreziqeveme të cilat ballafaqohet organizata.Menaxhmentiduhet tëpërpilojëdhezbatojëkontroll tëbrendshëmnësistemetevetapërt’izvogëluarrreziqetqëikaidentifikuar.

NjëngapërfundimetehershmeqëkadalëngatakimeteparatëanëtarëvetëCOSOishtese,sinjëterm,“kontrolliibrendshëmnënkuptongjëratëndryshmejovetëmpërorganizatatendryshmeporgjithashtupërmenaxherëtendryshëmbrendatyre.Ekzistontenjënevojëenjëmendëtpëridentifikimindheqartësiminepërkufizimevetë ndryshme të “kontrollit të brendshëm”. Si rezultat, korniza e punës COSOidentifikonpesëkomponentëkyçetëkontrollittëbrendshëm:

1. Mjedisiikontrollit.

2. Vlerësimiirrezikut.

3. Aktivitetetekontrollit.

4. Informatadhekomunikimi.

5. Monitorimi.




20

1. Mjedisiikontrollit

Mjedisi i kontrollit, krijon atmosferën në të cilën njerëzit i kryejnë aktivitetet etyredhe ibartinpërgjegjësitëqë ikanëpërkontrollin. Ështëbazëpër tëgjithëkomponentët e tjerë të kontrollit të brendshëm, që jep disiplinë dhe strukturë. Ireferohetveprimeve,politikave,vleravedhestilevetëmenaxhmentitqëndikondhevendostonineaktivitetevetëpërditshmetëorganizatave.

Aipërfshinëmesavijon:

• Kulturën-kjodotësjellndjenjënepërgjegjësisëfinanciarenëpërgjithëorganizatënngalartë-poshtë.

• Transparencën - kjo do të mund të promovonte llogaridhënien dhe tëofronteinformatapërqytetarëtpëratëseçfarëpobënorganizata.

• Strukturën-kjoduhettëofrojnjëtransferimtëpërgjegjësiveqëimundësonmenaxherëvetëndajnëfushatfunksionalepërtëmenaxhuaraktivitetetyredhebuxhetet,nëatëmënyrëqësigurontransparencëdhepërgjegjësipërveprimetetyre.

• Menaxhimineburimevenjerëzore-kjodotëduhejtësiguronteqëpersonelipërzgjidhetnëbazëtëaftësivetëtyreqëtëkryejpunëndheperformancaetyrevlerësohetrregullisht.

2. Vlerësimirrezikut

Secila organizatë përballetmenjë numër të rreziqevenga burimet e brendshmedhetëjashtme.Siparakushtpërvlerësimtërreziqeveështëvendosjaeobjektivaveqë lidhen me nivele të ndryshme, si atë strategjike, operative etj. dhe të jenëkonsistente nga brenda. Vlerësimi i rrezikut është identifikimi dhe analizimi irreziqeverelevantendajarritjessëobjektivaveqëformojnëbazënpërtëpërcaktuarsiduhettëmenaxhohenrreziqet.

3. Aktivitetetekontrollit

Aktivitetetekontrollit, janëpolitikatdheproceduratqësigurojnësedirektivatemenaxhmentitjanërealizuar.Atondihmojnëdhesigurojnëqëjanëmarrëveprimetenevojshmepërtëtrajtuarrreziqetndajarritjessëobjektivavetëorganizatës.



21

Aktivitetekontrollitrealizohennëpërgjithëorganizatën,nëtëgjithaniveletdhenëtëgjithafunksionet.Atopërfshijnënjëvargtëaktivitetevetëndryshmesiplanifikimi,miratimet,autorizimet,verifikimet,barazimet,rishikimineperformancësoperativedhefinanciare,siguriminepasurive(tëmiravemateriale)dhendarjenedetyrave.

4. Komunikimidheinformata

Komunikimiefektiv,ështëesencialpërperformancënefektivetënjëorganizatedhepromovontransparencënnëkuadërtëorganizatësdhejashtësaj.

Edhe pse, departamentet e ndryshme të një organizate,mund të udhëzohen ngaplanet strategjike dhe objektivat, komunikimi është ai që i lidh të gjithë dhelehtësonsuksesinorganizativ.Tëgjithëpunëtorëtduhettëmarrinporositëqartangamenaxhmentiilartë,qëpërgjegjësitëpërkontrollinduhettëmerrenmeseriozitet.Ataduhettëkuptojnërolinetyrenësistemetekontrollittëbrendshëm,siedhesilidhenaktivitetindividualemepunënetëtjerëve.Ataduhettëkenëmjetepërtëkomunikuarinformataterëndësishmeteniveliilartë.Prandajkomunikimiefektivvaretngarrjedhjaeinformataveposhtënëpërorganizatëdhederiteniveletëlartatësaj.Poashtuduhettëketëkomunikimefektivmepalëtejashtmesifurnitorët,organizatatndërkombëtaredhepopullin.

Informata është qendër e llogaridhënies efektive. Delegimi i përgjegjësisë dheautoritetitduhettëpërputhetmekërkesatadekuatepërtëraportuardheshpjeguardobinëesaj.Kjodotëthotë,qëinformatatrelevanteduhettëidentifikohen,tëmerrenatodhetëkomunikohennënjëformëdheafatkohorëqëimundësonnjerëzvetërealizojnëpërgjegjësitëetyredhetëdemonstrojnëperformancënearritur.Sistemeteinformimitpërgatisinraporteqëpërmbajnëinformataoperative,financiaredhetëpajtueshmërisë,eqëebëjnëtëmunduradministrimindhekontrollineorganizatës.Informatatduhettëmenaxhohenpërtësiguruarnjëgjurmëadekuatetëauditimit.Përmëshumëinformatapërgjurmëteauditimit,lutenitëreferoheniteDoracakuiProceduravetëMFK-së.

5. Monitorimi

Sistemetekontrollit tëbrendshëmduhet tëmonitorohen,emonitorimiështënjëprocesqëvlerësoncilësinëeperformancëssësistemevegjatëkohës.Kjoarrihetnëpërmjetaktivitetevetëvazhdueshmetëmonitorimit,vlerësimevetëndaraosetëkombinimittëtëdyjave.Monitorimiivazhdueshëmbëhetgjatëoperacioneve.Kjopërfshinëmenaxhiminerregulltdheveprimettjeraqëmerrpersonelinërealizimin




22

edetyravetëtyre.Fushëveprimidheshpeshtësiaevlerësimevetëndaradotëvaretkryesishtngavlerësimiirreziqevedheefektivitetiiproceduravetëmonitorimittëvazhdueshëm.Mangësitënëkontrollinebrendshëmduhettëraportohennëniveletelarta,ndërsaçështjetseriozeduhetëraportohenteZKA.

1.3 Kontrolli i brendshëm i financave publike

Kontrolli i brendshëm i financave publike (KBFP), është sistemi i kontrollit tëpërgjithshëmfinanciar,qëzbatohetngabrendaprejQeverisëoseorganizatavetësajatëdeleguara,icilisynonqëtësigurojsemenaxhimifinanciardhekontrolliiqendravetësajashpenzuesetëbuxhetit(përfshirëedhefondetejashtme),ështënëpajtimme legjislacionin relevant, përshkrimet e buxhetit, parimet emenaxhimittëmirëfilltëfinanciar,transparencësdhevlerëssëduhurpërparanëedhënë(pra,efikasitetit,efektivitetitdheekonomizimit).

KBFPbazohennëtriparime:

1. Llogaridhënienmenaxheriale,qërealizohetnëpërmessistemittëmirëfilltëtëmenaxhimitfinanciardhekontrollit(SistemeteMFK-së);

2. Auditimit tëbrendshëmiciliështëidecentralizuardhefunksionalisht ipavarur;dhe

3. SistemeveqendrorepërharmonizimineMFK-sëdheAB-së.

Menaxhimi financiar dhe kontrolli gjithashtu përfshinë kontrollet financiare tëveçantaexantedheexpost.Këtomundtëpërkufizohensinëvijim:

Kontrolli financiar Ex ante (miratim paraprak): Një tërësi e aktiviteteve tëkontrollittënevojshëmqëmundësojnëmarrjenevendimevefinanciarelidhurmepërshtatshmëritë,zotimet,proceduratetenderit,kontratat(zotimetsekondare)dheshumatepaguarapërkatësedherishikimiishumavetëpaguaratepër.Nëpërgjithësikontrolli ex ante kryhet nga njësitë e kontrollit brenda qendrës së shpenzimevebuxhetorenëpërkrahjetëvendimevefinanciare.

Kontrolli financiar Ex post: Kontrollon nëse sistemet administrative dhe tëkontabilitetitfunksionojnësiduhetdhevërtetonnësefondetpublikejanëpërdorurnëmënyrëkorrektedhenëpajtimmerregullatdherregulloretpërkatësengaanaepërfituesve.



23

Certifikimi:PërprojektetefinancuarangaBE-ja,organicertifikuesështëpërgjegjëspërtëdeklaruar,cituarnësedeklarimeteshpenzimevejanëtësaktadhepërvërtetiminse këto deklarime janë llogaritur duke i shfrytëzuar informatat e shëndosha tëmenaxhmentit të krijuara nga sistemet e kontabilitetit që janë të dokumentuaranëmënyrë të rregullt.Deklaratat gjithashtu duhet të jenë tëmbështetura nga tëgjithadokumentacionetenevojshme.Organicertifikuesështëipavarurngaqendrashpenzuese buxhetore për të cilën jepet certifikata. Detyrat kryesore të tij janëdërgimiinjëcertifikatenëllogarinëvjetoreteqendraeshpenzimittëdrejtpërdrejtpërtëvërtetuarplotësinë,saktësinëdhevlefshmërinëellogarivetëparaqitura.

2. Sistemi i buxhetit në Kosovë, përfshirë kontabilitetin e buxhetit

Objektivat

Nëfundtëkëtijseksionijudotëjenitëaftëtëkuptoni:

• Institucionetpërmenaxhiminefinancavepublike;• Procesinembledhjesdheruajtjessëparavepublike; • Rregulliminendarjevebuxhetoretëorganizatavebuxhetore;• Auditiminejashtëmtëorganizatavebuxhetore;• Kornizënafatmesmetëshpenzimeve.

Meligjinpërmenaxhiminefinancavepublikedhepërgjegjësivejanëpërcaktuardetyrat dhe përgjegjësitë për mbledhjen e parave publike, shpenzimin e paravepublike, ruajtjen epasurisëpublike,mënyrëne sistemit të raportimitfinanciar eoperativ,sistemittëkontabilitetit,përgjegjësitëbuxhetorepërautoritetepublikedhendërmarrjetpublikenëKosovë.

2.1 Paratë publike

Sipas ligjitpërMFPP,paratëpublikeparaqesinparatëosepasurinëfinanciare tëcilatpranohen,janënënpërkujdesjen,mbahennëmirëbesimosejanënënkontrollinenjërësprejorganizatave,organeveapopersonavesinëvijim:

(i) tënjëorganizatebuxhetore,autoritetipublikosendërmarrjetëkontrolluarpublike,ose

(ii) tënjëpersonipërosenëemërtënjëorganizatebuxhetore,autoritetipublikosendërmarrjetëkontrolluarpublike.




24

Nëparatëpublikehyjnë,nëmestjerash:

(a)taksat,tarifat,detyrimetosetarifatpërshfrytëzim;(b)interesat,dividendatosepagesattjera;(c)tëardhuratngashitja,qiradhëniaoseqiramarrjaeçfarëdoprone;(d)tarifatrregullative,tarifatelicencimitsidhetarifatdhetaksatengjashme;(e)pagesat, tarifatdhetaksatpërofrimineshërbimeve,furniziminemallrave

osekryerjenepunëve;(f)tëardhuratngadhëniaelejeve,sidhetëdrejtatmbipronënintelektuale;(g)rentat;(h)depozitatesigurimitdhetëkushtëzimit;(i) gjobat,kompensimetedëmitngapaditëcivile,dhetëardhuratngasigurimi;

dhe(j) grantetdhedonacionetngaorganizatatndërkombëtaredheqeveritëehuaja.

TëgjithaparatëpublikeduhettëdepozitohennëFondineKonsoliduartëRepublikëssëKosovës(FKRK)nëpajtimmeRregullateMenaxhimitFinanciardheKontrollit(MFK).TransaksionetmefondebrendaFKKduhettëbëhenpërmesLlogarisësëVetmetëThesarit(LLVTH).

GjithashtutëgjithaautoritetetpublikedheorganizatatbuxhetoreduhetqëmerastinerealizimittëkërkesavedhemarrjessëdetyrimevetëveprojnënëpërputhjetëplotëmedispozitateLigjit.

2.2 Institucionet për Menaxhimin e Financave Publike

Departamenti i Thesarit

Departamenti i Thesarit (Thesari) është themeluar në kuadër të Ministrisë sëFinancave dhe është përgjegjës për menaxhimin e Fondit të Konsoliduar tëRepublikëssëKosovës.Nëekzekutiminefunksionevedhepërgjegjësivetëveta,Thesariështëautonomdheaiështëpërgjegjëspërorganizimindhepersonelinevet,dukepërfshirëedhepunësiminezyrtarëvetëvetfinanciarë.



25

DrejtoriiPërgjithshëmkakëtokompetenca:

a) tësigurojëqëpolitikatadministrative,operacionaledheatotëpersonelittëThesarittëjenënëpërputhjemepolitikattëcilatjanënëfuqinëMinistri;

b) tëkoordinojëmeZKA-nëeMinistrisësëFinancavepërtësiguruarqëraportetdhedërgesatadministrative,qëkërkohenngaMinistrianëlidhjemeaktiviteteteThesarit,dukepërfshirëedheraportetvjetore,tëjenëtëkompletuara;dhe

c) tëlidhënjëmarrëveshjemeZKAtëMinistrisëlidhurmendarjeneshërbimevetë ZKF, Zyrtarit të Prokurimit, Auditorit të Brendshëm dhe/ose ZyrtaritcertifikuestëMinistrisë.

Thesari udhëhiqet ngaDrejtori i Përgjithshëm.Ministri është i autorizuarqë taemërojë Drejtorin e përgjithshëm.Ministri duhet së pari të sigurojë që personipërkatës(i)kapërvojëtëkonsiderueshmenëveprimtaribankaredhe/osetëpagesavefinanciare,(ii)nukështëdënuarpërndonjëvepërpenale,(iii)nukushtronndonjëdetyrënëndonjëpostudhëheqësoseposttjetërdomethënësnëndonjëpartipolitike,dhe(iv)kakaraktertëpërshtatshëmmoraldhepërvojëprofesionale.

Mandati i Drejtorit të Përgjithshëm është pesë (5) vjet. Drejtori i përgjithshëmmund të riemërohet për një (1) osemë shumëmandate pesë (5) vjeçare shtesë.Ministrimundet,paspëlqimitmeshkrimtëKryeministrit,tashkarkojëDrejtorinepërgjithshëmngakypostparaskadimittëmandatitpesë(5)vjeçar,vetëmnësekaarsyetëmiradhetëjustifikueshmepërshkarkim.Drejtoriipërgjithshëmmundtëri-emërohetpërnjëosemëshumëmandatepesëvjeçareshtesëdhepërkëtënukkakufizimeligjore.

DrejtoriiPërgjithshëmështëidetyruarqënëbazëvjetore,t’idorëzojëMinistrit,Kuvendit,Qeverisë, komunave dheKryeministrit një raport vjetormbi të gjithaçështjetqëndërlidhenmeveprimtarinëeThesaritdheBuxhetittëRepublikëssëKosovës.Ky raport duhet të përmbajë një dispozitë (i) në të cilën përshkruhenproblemet kryesore në veprimtarinë e Thesarit, dhe Buxhetit të Republikës sëKosovës,dhe(ii)nëtëcilënDrejtoriiPërgjithshëmjeprekomandimepërzgjidhjetemundshmetëkëtyreproblemeve.




26

Departamenti i Buxhetit

Në kuadër të Ministrisë së Financave themelohet Departamenti i Buxhetit.DepartamentiiBuxhetitudhëhiqetngaDrejtoriipërgjithshëmiciliështëiemëruarilartëpublik.

DepartamentiiBuxhetitpërbëhetngadydivizionetëveçanta:

(i) Divizioniibuxhetitqendror,dhe

(ii) Divizioniibuxhetitkomunal.

(i) Divizioniibuxhetitqendrorështëiautorizuardhepërgjegjëspër:

(a)përgatitjenePropozimBuxhetittëRepublikëssëKosovës;(b)përgatitjeneKornizësAfatMesmetëShpenzimeve;(c)zbatimineBuxhetittëRepublikëssëKosovës;(d)vlerësiminekërkesavepërndryshiminendarjevebuxhetore;(e)vlerësiminendikimitfinanciartëpolitikaveqeveritare;dhe(f)ushtriminetëgjithapërgjegjësivetëtjeratëcilatijanëdhënëDepartamentit

tëBuxhetitmekëtëligj,qëjanënëfushëvepriminekëtijDivizioni.

(ii) Divizioni i Buxhetit Komunal siguron mbështetje për komuna nëpërmbushjeneobligimeve të tyre tëpërcaktuaramekuadrin ligjordheështëiautorizuardhepërgjegjëspër:

(a)përgatitjenePropozimBuxhetittëKomunave;(b)përgatitjenepjesëzëssëKornizësAfatmesmeBuxhetoreKomunalesipjesë

integraleeKASH-it;(c)ndihmojënëzbatimineBuxhetittëKomunavetëRepublikëssëKosovës;(d)shqyrtimindhevlerësiminekërkesavepërndryshiminendarjevebuxhetore;

dhe(e)ushtriminetëgjithapërgjegjësivetëtjeratëcilatijanëdhënëDepartamentit

të Buxhetit Komunalme kuadrin ligjor, që janë në fushëveprimin e këtijDivizioni.



27

Departamentet dhe njësitë e tjera

PosdepartamenteveqëmundtëkonsiderohensikryesoreeqëjanëDepartamentiiThesaritdheaiiBuxhetit,brendaMinistrisësëFinancavejanëtëthemeluaraedhedisadepartamentedhenjësitjera,si:

(i) DepartamentiiPolitikaveEkonomike,

(ii) NjësiaQendroreeHarmonizimit

Njësia për Partneritet Publiko-Private (NJPPP)

DepartamentiipolitikaveekonomikeështëpërgjegjëspërpërpilimineparashikimevemakroekonomikedhefiskalesidhepërcaktimineparametravetëpërgjithshëmtëBuxhetittëRepublikëssëKosovësdhepolitikatafatmesmebuxhetore.DepartamentiiPolitikaveEkonomikepoashtumundettëbëjëanalizapërrrezikunfiskalsidhetë planifikojë skenarë nën programe tëmëdha të parashikimit. NjësiaQendroreeHarmonizimit është e themeluar në kuadër tëMinistrisë së Financave.NjësiaQendrore për Harmonizim ka për detyrë që të përgatisë dhe do të sigurojë përnevojateMinistrisëdraft-propozimineRregullavepërMenaxhiminFinanciardheKontrollindheauditimittëbrendshëmtëcilatpërcaktojnëdhevendosinnjësistemtërregullavepërmenaxhiminfinanciardhekontrollindheauditimittëbrendshëmpërsektorinpublik.Sistemiimenaxhimitfinanciardhekontrollitdhetëauditimittëbrendshëmduhettëjenënëpërputhjeme:

(i) parimetekontrollittëbrendshëmfinanciarpubliktëthemeluarangaKE,

(ii) standardetndërkombëtaretëkontabilitetitnësektorinpubliktëFNK-së,dhe

(iii)dispozitateLigjitpërmenaxhiminefinancavepublike,LigjitpërProkurimPubliksidhetëgjithaligjevetëtjeranëKosovëtëcilëtirregullojnëkëtoçështje.

Njësia për Partneritet Publiko-Privat (NJPPP) është njësi këshillëdhënëse e cilashërbensiqendëreekspertizësdheështëpërgjegjësepërvlerësimin,këshillimindhepërkrahjeneMinistritdheautoritetevetëtjerakontraktueselidhurmeKontratate propozuara të Partneritetit Publiko-Privat si dhe për ushtrimin e të gjithafunksionevetëtjeratëdhënameligj.




28

Autorizimi për investimin e parave publike

Thesarikaautorizimindhepërgjegjësinëekskluzivepërinvestimineparavepublike.Pavarësishtngakjo,Ministri(i)përcaktonkushtetpërinvestimineparavepublikedheaktiviteteteinvestimevetëThesarit,dhe(ii)përgatitpolitikënpërinvestimineparavepublike.Kjopolitikëeinvestimevetrajtonrreziqettëcilatndërlidhenmekundërpalëtdheshtetetecaktuaradheduhettëpërfshijëdispozitapërthemeliminenjëkomisionitëinvestimeve.

Investimi i Fondit të Konsoliduar të Republikës së Kosovës ( FKRK )

Fondet nga Fondi i Konsoliduar i Republikës së Kosovës mund të investohenvetëmnënjëosemëshumëInvestime tëAutorizuara, tëcilatduhet tëpërbëhenekskluzivishtngakëtonëvijim:

a) njëllogarirrjedhëseqëpaguaninteresnëBQK;b) njëdepozitëtëafatizuarnëBQK;

c) njëfondtëtreguttëparavenëse:

i. fondiunënshtrohetrregullavedherregullorevetëKomisionitpërLetrameVlerëdheKëmbimetëSHBA-sëosetënjëInstitucioniMbikëqyrëstëBE-së,dhe

ii. portofoliiatijfondipërbëhetvetëmngaletramevlerëtëklasifikuarasiKlasëInvestuese;

d) një bono ose një instrument tjetër borxhi i cili është lëshuar ose ështëgarantuarngaShteteteBashkuaraosenjështetanëtariBE-sëdheiciliështëklasifikuarsiKlasëInvestuesenganjëagjenciemirënjohurndërkombëtareeklasifikimit;

e) njëdepozitënëcilëndobankëkomercialenëKosovëecilaështëesiguruarmesiguriminedepozitavetëBQKnëse;

i. kjobankëështëklasifikuarsiKlasëInvestuese,ose

ii. shumicaeaksionarëvetësajjanëklasifikuarsiKlasëInvestuesenganjëagjenciemirënjohurndërkombëtareeklasifikimit;

f) njëdepozitënëcilëndobankëtëhuajecilaështëeorganizuarnëpërputhjeme ligjet e një shteti anëtar tëBE-së dhe e cila është klasifikuar siKlasëInvestuesenganjëagjenciemirënjohurndërkombëtareeklasifikimit;



29

g) njëmarrëveshjetëri-blerjesnëbazëtësëcilësletratebleramevlerëpërbëhenvetëmngabonooseletratëtjeramevlerëtëpërcaktuaranëpikën(f)mësipërdhetëcilatmbahennganjëpalëetretëkujdestare;

h) njëbonooseinstrumenttjetërborxhilëshuarngainstitucionembikombëtarefinanciaremekusht që instrumentet e tilla të jenë të klasifikuara siKlasëInvestuesenganjëagjenciemirënjohurndërkombëtareeklasifikimit.

DataematurimitpërnjëInvestimtëAutorizuarnukmundtëjetëmëvonësekohakurparatëpubliketëinvestuarapritetsedotënevojitenpërtëfinancuarnjëndarjebuxhetore.

SeciliInvestimiAutorizuarduhettëmbahetnënjëllogaritëveçantëtëmirëbesimitosenëbazëtënjëmarrëveshjekujdestariemenjëpalëtëtretënëemërosenëtëmirëtëMinistrisë.

Sëpakudhjetëpërqind(10%)eparavetëinvestuarapublikeduhettëinvestohennënjëosemëshumëInvestimetëAutorizuaramelikuiditettëlartë,qëdotëthotënjëInvestimiAutorizuaricilimundtëlikuidohetnëbazëtëkërkesësdhepadënimoseicilikaafattëmaturimiticilinukështëmëshumëseshtatë(7)vite.

Të gjitha fondet, duke përfshirë shumën kapitale dhe interesin e mbledhur, tëpranuarangalikuidimiinjëinvestimitëparavepublikedotëdepozitohennëFondineKonsoliduartëRepublikëssëKosovës.

Interesi tjetër imbledhurnganjë investimiparavepublikedo tëdepozitohetnëFondineKonsoliduartëRepublikëssëKosovës,përveçnësenëkushteteinvestimitthemelorështëpërcaktuarseinteresidot’ishtohetinvestimitthemelor.

2.3 Mbledhja dhe ruajtja e parave publike

Pranimi dhe shpenzimi i parave publike

Tëgjithatëardhuratenjëautoritetipublikosendërmarrjetëkontrolluarpublikedepozitohennënjëllogarizyrtarebankarenëpajtimmeaktetnënligjore;megjithatë,mjetet ngandihmafinanciare për një komunëngaRepublika eSerbisëmund tëdepozitohetnënjëbankëkomercialesikurqëështëpërcaktuarnëLFPL.

Paratëpublikedotëpërdorenvetëmpërqëllimetëmiratuarapublike.Asnjëautoritetpublik,organizatëbuxhetore,personapondërmarrjenukmundtëdevijojnë,keqzbatojnë,ekspozojnëapotëpërdorinnëmënyrëtëparregulltparatëpublike.




30

Llogaritë në Fondin e Konsoliduar të Republikës së Kosovës

DrejtoriiPërgjithshëmiThesaritështëiautorizuarqëtëkrijojëdhembajëllogaritëdhenën-llogaritëpërfondetbrendaFondittëKonsoliduartëRepublikëssëKosovës,siçeshehtëarsyeshmepërzbatiminedispozitaveligjore.Nën-llogaritëveçantadotëkrijohenpërtëardhuratvetanaketësecilëskomunëdheOBtjeraqëarkëtojnëtëhyra.Tëgjithallogaritëdhenën-llogaritëesipërcekuradotëjenëpjesëeLLVTH.

Drejtori i Përgjithshëm i Thesarit llogaritë dhe nën-llogaritë të cilat e përbëjnëLLVTH i krijon në BQK. Për rastet kur BQK-ja nukmund të ofrojë shërbimebankaretëveçanta,DrejtoriipërgjithshëmiThesaritështëiautorizuartëkrijojëllogariedhenënjëbankëkomercialeqëoperonnëRepublikëneKosovësecilapërzgjidhetpërmesnjëprocesitëtenderimiticiliduhettëushtrohetnëpajtimmeLigjinpërProkurimPublik.

2.4 Përgatitja e Kornizës afatmesme të shpenzimeve

Qeveria duhet t’ia dorëzojë Kuvendit Kornizën Afat Mesme të Shpenzimeve(KASH)derimë30prilltësecilitvitkalendarikpërvitineardhshëmfiskalsidhevlerësimetpërdyviteteardhshmefiskale(“PeriudhaBuxhetoreeKASH”).

KASHpërmban:

a) parashikime makro ekonomike dhe fiskale për Periudhën Buxhetore tëKASH,tëcilatpërfshijnëtreguesitkryesorekonomik;

b) njëdeklaratëtëprioritetevetëpolitikavetëQeverisëqëkapërqëllimorientiminendarjessëmjetevebuxhetoregjatëprocesittëardhshëmbuxhetor;

c) parashikime të të hyrave si dhe një plan të shpenzimeve të përgjithshmebuxhetoresipaskategoriveekonomikepërPeriudhënBuxhetoretëKASHsidhesuficitinosedeficitinrezultuesfiskalpërsecilinvit,dhepërsecilënngakëtonëvijim:

(i) nivelinqendrortëQeverisë,

(ii) komunat,

(iii)transferetndër-qeveritare,dhe

(iv)buxhetinvjetor.



31

d) një tabelëqëpërmbannjëkrahasim tëKASH-it tëpropozuarnëbuxhetinaktualtëaprovuar,dukepërfshirëparashikimetpërpjesënembeturtëvititpëratëbuxhet,ndonjëazhurnimtëKASH-ittëpërgatiturgjatëvititaktualsidherezultatinfaktikfiskaltëvititparaprak;

e) njëtabelëqëpërmbannjëpërmbledhjetëndryshimevetënxituarangapolitikatnëkornizënfiskalesidhendikiminekëtyrendryshimevenëshpenzimet,tëardhuratdhe/osekërkesatpërfinancim;

f) parashikimetëborxhittëbrendshëmdhetëjashtëmpërPeriudhënBuxhetoretëKASH;

g) njëvlerësimtëburimevetënevojshmepërkthimineborxhevetëbrendshmedhetëjashtmegjatëPeriudhësBuxhetoretëKASH;

h) njëanalizëtëinvestimevekapitaletëcilatfinancohenngabuxhetisidhei)njërishikimtëpolitikëssëpagavepërPeriudhënBuxhetoretëKASH;

j) njëanalizëtëpunësimitdhepërpjesëtimittëpagavenësektorinbuxhetorsidhevlerësiminendikimittëndonjëpolitikepërreformiminepagave;

k) një propozim për përshtatjen e politikës së përpjesëtimit të pagave mekornizën makrofiskale të përcaktuar në KASH me qëllim të sigurimit tëpërkrahjespërkatësefinanciare;

l) nivelet e vlerësuara të granteve për secilën komunë, të llogaritura sipasformulësdheproceduravetëpërcaktuaranëLFPL;dhe

m)tavanetevlerësuaratëshpenzimitpërsecilënorganizatëbuxhetoreecilanukështëkomunëoseagjencimetëardhuratëdedikuara.

Përgatitja dhe Dorëzimi i Buxhetit të Konsoliduar të Republikës së Kosovës

Tëdhënatfinanciaresi faturat, shpenzimetdhefinancimisidhedokumentacionitjetër i paraqitet në propozim-Buxhetin e Republikës së Kosovës duhet të jetëgjithëpërfshirës,transparentdhenëpërputhjemeSistemineKlasifikimitnëBazëne Parave të Gatshme (cash basis) të SFQ i cili publikohet kohë pas kohe ngaFMN.Ministriduhettëpërgatisëdhet’idorëzojëQeverisëpropozim-BuxhetineRepublikëssëKosovësiciliparaqettëdhënatnëvijim:

a) njëmbishikimtërrethanaveekonomikenëtëcilatështëpërgatiturbuxhetidhe rekomandimet për një strategji afat-shkurte dhe afat-mesme fiskale,ecila,nësekërkohet,përfshinpërshtatjetfiskalepër tëadresuarçështjeteparaparanëpikënidheii,tëkëtijparagrafi.Përshtatjetetillafiskaleduhettërealizohennënjëhorizontmëtëshkurtërkohornërasttërritjessëtëhyrave.Nëveçanti,cilatdopranimetëtëhyraveqëjanëmbitëhyratebuxhetuara




32

përdorennëtërësipërtëkompensuardeficitetetepruaradhepërtërivendosurkufirinedeficitit:

i. përtëkompensuarbrendatri(3)vitevefiskalenjëdeficittëtepruar,apo

ii. përtërivendosurkufirinedeficititpasnjërritjejetëtijnëpërputhjemenenin12(22B)tëkëtijligji,qoftëbrendatri(3)vitevefiskalenësedeficitiitepruarkaqenëmëivogëlse1%apobrendapesë(5)vitevefiskalenërasttënjëdeficititëtepruarmëtëlartë.

b) njëshpjegimtësupozimevekyçeekonomikeqëjanëpërdorurgjatëpërgatitjessëbuxhetit;

c) një deklaratë mbi synimet dhe prioritetet e Qeverisë gjatë përgatitjes sëbuxhetit;

d) vlerësimedheparashikimepërvitinaktual,vitineardhshëmfiskaldhesëpakudyvitetpasuese,nëlidhjeme:

(i) tëardhuratepërgjithshme tëorganizatave,dukepërfshirë tëardhuratededikuaradhe tëardhurateparashikuaranga tarifateshfrytëzimit,dheburiminetëgjithakëtyretëardhurave;

(ii) shpenzimetepërgjithshme,sipaskategorisëekonomike,funksionaledhe/oseprogramore;

(iii)deficitinepërgjithshëmbuxhetorosecakunesuficitit;

(iv)vlerësimeteshpenzimevetëprituranëviteteardhshmefiskalepërpagimineblerjevekapitaletëcilatjanëbërëgjatëvitevetëkaluarafiskaleoseqëpropozohettëbëhengjatëvitittëardhshëmfiskal;

(v) arkëtimeteardhshmetëcilatpritenngagrantetezotuarangaqeveritëehuajaoseorganizatatndërkombëtarenëformëtëpërkrahjessëpërgjithshmebuxhetore;dhe

(vi)njëparashikimtëtëardhuravetededikuaradhetëardhuravevetanakepërsecilënorganizatebuxhetoresidhepërndarje tekëtyre teardhurave tekategorizuaranëbazëtëprogramitdheklasifikimitekonomikdhe

(vii)një shpjegim të ndryshimeve materiale ndërmjet vlerësimeve dheparashikimeve të sipër cekura me vlerësimet dhe parashikimeve eparashtruaranëKASH-inefundittëpublikuar;



33

e) tabelatëveçantadhetëhollësishmetëshpenzimevepërQeverinëqendrore,Qeveritëkomunale,transferetndër-qeveritaresidhenjëtabelëtëveçantëqëparaqetbuxhetetekonsoliduaraqendroredhekomunale;

f) njëtabelëpërtëndarjevebuxhetoreqëndërlidhparashikimetetëArdhuraveVetanake dhe tëArdhurave të Dedikuara me ndarjet specifike buxhetoretë këtyre të ardhuravenëmenyrë të veçantë sipasOrganizatësBuxhetore,Programitdhekategorisëekonomiketëshpenzimeve;

g) njëtabelëecilapërmbannjëkrahasimtëbuxhetittëpropozuarmebuxhetinparaprak fillestar, Kornizën Afatmesme të Shpenzimeve, rezultatet eparashikuara faktike përvitindhebuxhetinpasndryshimeveeventuale tëbëra;

h) një tabelë e cila përmban një përmbledhje të ndryshimeve të nxituranga politikat në kornizën fiskale si dhe ndikimi i këtyre ndryshimeve nëshpenzimet,tëardhuratdhe/osekërkesatpërfinancim;

i) numrin e miratuar të punonjësve të përkohshëm dhe të përhershëm tëorganizatavebuxhetore të cilët do të paguhenngandarjet buxhetore gjatëvitittëardhshëmfiskal;

j) nëse gjatë një viti fiskal parashihet një deficit buxhetor, një përshkrim tëhollësishëmtë:

i. metodëssëpropozuarpërfinanciminedeficitit;

ii. huamarrjetepritura,dukepërfshirëhollësimbiburimetemundshmetëhuamarrjessidhekushtetemundshmelidhurmeshfrytëzimindhekthiminehuas;dhe

iii. njëpërshkrimtëpasojaveqëdotëketëfinancimiideficititnëshpenzimetpublikegjatëvitevepasuesefiskale;

k) parashikime të hollësishme të të gjitha arkëtimeve që priten nga njësitë epërcaktuaragjatëvitittëardhshëmfiskal;dhe

l) deklarataemisionitdheplaniiekzekutimitqëpërfshin:

i. njëpërkufizimtëmisionittësecilësorganizatëbuxhetore;

ii. njëlistëtëqëllimeveqëmundtëmaten,qëshfrytëzohenpërtëvlerësuarsuksesinenjëorganizatebuxhetorerrethpërmbushjessëmisionittësaj;




34

m)një program kapital i cili përfshin një plan shumë vjeçar për investimekapitalenëKosovëiciliidentifikondhepërfshinnevojatmëprioritaredhepropozim–projekte kapitale për vitin e ardhshëmfiskal dhevlerësime tëndikimitfinanciartëprojektevetëtillanëviteteardhshme;

n) vlerësimetëçfarëdoshumemonetareqëpritettësigurohetngaorganizatatndërkombëtare ose qeveritë e huaja në të mirë të Kosovës që nuk do tëpërfshihennëFondineKonsoliduartëRepublikëssëKosovës;dhe

o) informatambisuficitetbuxhetore,investimetdetyrimetqëpërfshijnë:

i. detajetestrategjisësëinvestimevetëKosovëspërparatëpublikeqëdotëinvestohengjatëvitittëardhshëmfiskal;

ii. hollësitë e çdo huamarrje ose garancioni ekzistues nga organizatatbuxhetore dhe çdo huamarrje ose garancion që organizatat buxhetorepropozojnëpërvitineardhshëmfiskal;

iii. hollësitë e shumës së vlerësuar të detyrimeve të paparashikuara tëorganizatave buxhetore, duke identifikuar ato që kanë potencial tëkonsiderueshëmqët’ijapinshkasngritjessëdetyrimeveekzistuesegjatëvitittëardhshëmfiskal;

iv. vlerësimetëhollësishmetëborxheveshumë-vjeçare;dhe

p) përsecilinngatriviteteardhshmefiskale,kostonevlerësuarneto,nëkushtete të hyrave të kufizuara, të secilës dispozitë në një ligj oseRregullore tëUNMIK-utecilapërcaktonnjëpërjashtim,reduktimosekoncesiontatimor;dhe

q) çfarëdotëdhënaosevështrimetëtjeratëcilatMinistridëshiront’ipërfshijë.

PasmiratimittëpropozimBuxhetittëKonsoliduartëKosovësdhePropozimLigjitpërNdarjeBuxhetore,QeveriaiadorëzonkëtodokumenteKuvenditjomëvonësemë31Tetortëatijvitifiskal.

Rregullimi i ndarjeve buxhetore të organizatës buxhetore

Njëorganizatëbuxhetoremundet,pamarrjenemiratimitparaprakngaMinistri,tëtransferojëderinë5%tënjëndarjebuxhetorenënjëndarjetjetërtëasajorganizatebuxhetore gjatë vitit fiskal. Ministri, nëse merr një arsyetim të vlefshëm ngaudhëheqësiinjëorganizatebuxhetore,mundtëautorizojëtransferiminenjëpjesetënjëndarjetëorganizatësbuxhetorenënjëndarjetjetërtëorganizatëssënjëjtë;mekushtqë,vleraeshumëssëtransferuartëmosjetëmëemadhese15%endarjessëndikuarnegativisht.



35

Nëse udhëheqësi i organizatës buxhetore, kërkon nga Ministri që të autorizojëtransferiminenjëshumeqëështëmëemadhesepesëmbëdhjetëpërqind15%,pormëevogëlsenjëzetepesëpërqind25%endarjessëndikuarnegativisht,atëherëMinistrimundtëautorizojënjëtransferimtëkëtillëvetëmpasmarrjessëmiratiminmeshkrimngaQeveria.

Nëse udhëheqësi i organizatës buxhetore kërkon nga Ministri që të autorizojëtransferimin e një shume të barabartëme njëzet e pesë 25% apomë shumë, tëndarjes sëndikuarnegativisht,Ministrimund tëautorizojë transferiminekëtillëvetëmpasmarrjessëmiratiminmeshkrimngaKuvendi.

2.5 Fondet e alokuara, fondet e zotuara dhe shpenzimet

Fondet e alokuara

Brenda30ditëvepasmiratimittëLigjitpërNdarjetBuxhetorengaKuvendi,tëgjithaorganizatatbuxhetoreduhettëpërgatisindhet’idorëzojnëDrejtorittëPërgjithshëmtëThesaritnjëpropozim-planpëralokimeicilipërcaktonnevojatearsyeshmetëorganizatavepërkatësebuxhetorepëralokimegjatëvititpërkatësfiskal.ÇdoplanikëtillëduhettëjenënëpërputhjetëplotëmendarjetepërcaktuaranëLigjinpërNdarjetBuxhetore.

Fondet e zotuara

Parainicimittënjëprocesitëprokurimiticilikapërqëllimtërezultojënëngritjene një obligimi në vitin aktual fiskal,OrganizataBuxhetore i regjistron të gjithazotimetefondevetëndaranëSIMFKnëpërputhjemeaktetnënligjore.

Pagimi, Prioritetet

NuklejohenkurrfarëmjeteshngaBuxhetiiKonsoliduariRepublikëssëKosovëspërbërjenepagesavekurnukekzistonnjënjoftimaktualpëralokiminefondevemeanëtëtëcilitautorizohetpërdorimiitëhollavepërbërjenepagesavetëtilla.

DrejtoriiPërgjithshëmiThesaritmemiratimineMinistritduhett’ibëjnëpagesatnëbazëtëprioritetevenëvijim:




36

a) sëpariduhettëbëhetpagimiiborxhevetëmarranëmënyrëtëligjshme;b) shumattëcilatduhettëpaguhenmenjëherëpërpërmbushjenenjëurdhritë

prerënganjëgjykatë;c) pagatdhemëditjetpërtëgjithaorganizatatbuxhetoredhendihmënsocialeqë

duhetpaguarsipasligjit;d) detyrimet e pakontestueshmedhe të cilat duhet të paguhenmenjëherëpër

mallradheshërbime;e) transferetdhegrantetpërkomunat;dhef) shpenzimetkapitale.

2.6 Raportimi, kontabiliteti dhe auditimi

Dokumentet dhe raportimi

Brenda30ditëvepasmiratimitngaKuvenditëBuxhetitvjetortëKonsoliduartëKosovës dhe ligjit vjetormbi ndarjet buxhetore,Ministri duhet të përgatisë dhepublikojë nëGazetënZyrtare tëKosovës dhe në faqen në internet tëMinistrisëbuxhetin sidhedokumentete tjera shpjeguesenë formëgjithëpërfshirësedhe tëkuptueshmengapubliku,nëgjuhëtzyrtareqëpërdorenpërdokumenteteQeverisë.

Buxhetimi dhe regjistrat kontabël në Thesar

Ministrithemelonnjësistempërklasifikimbuxhetortëllogarivemeqëllimtë:

a) mundësimittëpërgatitjesstrategjikedheefektivesidheekzekutimittëKASHdhebuxhetevevjetore;

b) lehtësimittëkontrollimittëshpenzimevengaorganizatatbuxhetore;c) mundësimittëkryerjessëanalizavetëzotimeve,obligimevedheshpenzimeve

ngaorganizatatbuxhetore,sipaskategorisëfunksionalekategorisëekonomike,nënjëmënyrëqëipërmbushnevojateKosovëspërraportimtëbrendshëmdhetëjashtëmdheqëbazohetnëstandardeteaplikueshmetëmiratuarangaFNK;dhe

d) mundësimittëkryerjessëanalizavetëtjeratëcilatMinistriikonsiderontënevojshme.



37

Regjistrat kontabël të organizatës buxhetore

Zyrtari Kryesor Financiar i organizatës buxhetore, duhet t’i regjistrojë të gjithatransaksionetdhetëmbajëregjistratkontabëlnëpërputhjemeaktetnënligjore.ZyrtariKryesorFinanciarinjëorganizatebuxhetoredheZyrtariKryesorAdministrativ,30ditëpaspërfundimittëçdovitifiskal,isiguronDrejtorittëPërgjithshëmtëThesarit:

(i) deklaratat e pa-audituara financiare të organizatës buxhetore për vitinpërkatësfiskaldhe

(ii) një konfirmim me shkrim se këto deklarata financiare të organizatësbuxhetorepërvitinfiskalnëfjalë,janënjëpasqyrimivërtetëdheidrejtëifinancavedhetransaksionevefinanciaretëorganizatësbuxhetorepërvitinpërkatësfiskal.

Brenda90ditëvepasmbylljessëçdovitifiskal,DrejtoriiPërgjithshëmiThesarit:

(i) konsolidondeklaratatfinanciaremellogaritëfiskaledhebilanceteparavetëgatshme,dhe

(ii) ia siguron Auditorit të Përgjithshëm deklaratat financiare të të gjithaorganizatavebuxhetorepërauditim.

Njëmuaj pas pranimit nga organizata buxhetore të deklaratave të saj financiaretëaudituarapërvitinpërkatësfiskal,çdoorganizatëbuxhetoreduhett’idorëzojëMinistritnjëraportvjetorpërvitinekaluarfiskal.Kyraportpërfshin:

a) njëraportimmbiveprimtarinëeorganizatësbuxhetore,dheb) deklaratateaudituarafinanciarepërvitinfiskalqëparaqesin:

(i) ndarjetbuxhetoretëbërapërorganizatënbuxhetorepërvitinfiskal;

(ii) detajet reale të shpenzimeve kapitale dhe operative të organizatësbuxhetorepërvitinfiskal;dhe

(iii)numrineshërbyesveciviltëpërhershëmdhetëpërkohshëmnëfillimdhenëfundtëvitifiskal;dhe

Ministri iadorëzonKuvenditdheQeverisënjëraport tëkonsoliduarmbisecilënorganizatëbuxhetorebrenda30ditëvepasiqëkyraportt’ijetëdorëzuarMinistritngaorganizatapërkatësebuxhetore.




38

Raportet tremujore buxhetore

Ështëobligimikryetarittëkomunësqëtëpërgatisëdhedorëzojëkuvenditkomunalraportetremujore.Këtoraporte,aiduhett’idërgojëbrenda30ditëvepaspërfundimittëçdotremujori.Njëkopjeduhett’idërgohetedheMinistrit,kurseraporti i tillëduhettëpublikohetedhenëfaqeneinternetittëkomunës.

Raporti përfundimtar mbi buxhetin

Derimë31marstëvititvijuesçdovitikalendarik,MinistriiadorëzonQeverisëpërmiratimdhedorëzimnëKuvend,njëraportpërfundimtarpërmbledhëstëbuxhetitpër vitin e kaluar fiskal dhe dy vitet paraprake fiskale, i cili përfshin të gjithaelementetnëvijim:

(a)njëraportmbitëardhuratdheshpenzimet,iciliparaqettëdhënakrahasimorepërkëtovitelidhurme:

(b)njëmbishikimtëtëardhuravedheshpenzimevefaktike;(c)diskutimipërrespektiminekufirittëdeficitit,përfshirë:

- shkaqetedevijimevedhefinanciminedeficiteve,nësekatëtillë,apo

- shkaqetesuficitevebuxhetoredheinvestimineatyresuficiteve,nësekatë tillë; të ardhurat faktike, të identifikuara sipas llojit, të organizatavebuxhetoretëkrahasuarameparashikimetpërkatësenëcilatjanëpërfshirënëbuxhet.

(d)tëardhuratfaktike,tëidentifikuarasipasllojit,tëorganizatavebuxhetoretëkrahasuarameparashikimetpërkatësenëtëcilatjanëtëpërfshiranëbuxhet;

(e)shpenzimet faktike në lidhje me secilën kategori të shpenzimit krahasuarme(1)ndarjenbuxhetorepëratëkategori,dhe(2)shpenziminfaktikpëratëkategorigjatëvitittëkaluarkalendarik;

(f)tëardhuratededikuarafaktiketëpranuara,tëidentifikuarasipasllojit,dheshpenzimetfaktike,sipasklasifikimit,ngandarjetbuxhetorepërtëardhuratededikuara;dhe

(g)numrifaktikipunonjësvetëpërhershëmdhetëpërkohshëmtëorganizatavebuxhetorekrahasuarmenumrateautorizuarnëbuxhet;

(h)pagesatfaktiketëinteresitoseshumavenënatyrëneinteresitnëborxh,sikurqëështëparaparënënenet50dhe51tëkëtijligjisidhepërpagimineshumëskapitaletëborxhit;



39

(i) detalembitëgjithëpranuesitegrantevepubliketëbëragjatëvititfiskalsidheshumattëcilatataikanëpranuar;

(j)detaletëshpenzimevengandarjetbuxhetorepërshpenzimetëjashtëzakonshme,tëpërshkruaranënenin29tëkëtijligji;dhe

(k)detalembi të gjitha rregullimet të cilat janë bërë në ndarje buxhetore, nëpërputhjemenenet30dhe31tëkëtijligji.

(l) informatambiinvestimetdhedetyrimet,dukepërfshirë

(i) detalelidhurmeinvestimeteparavepubliketëcilatjanëkryergjatëvititfiskal;

(ii) detalembindonjëdetyrimtëpërshkruarnënenet50ose51tëkëtijligji;

(iii)njëllogaritjetëplotëtëasetevetëcilatmbahenngaorganizatatbuxhetorenëfundtëvititfiskal;

(iv)një vlerësim të të gjitha detyrimeve kontigjente, duke përfshirë njëvlerësimtëriskuttëkëtyredetyrimevekontingjente;dhe

(v) tëgjithashpenzimetevonuarapërçdoOrganizatëBuxhetore;

(vi)Planipërdiskutim tëpërshtatjevefiskalepër tëkompensuardeficitin etepruarapopërtërivendosurkufirinedeficititpasrritjessëatijkufirinëpajtimmeligjin.

2.7 Auditimi i jashtëm

Auditimi nga Auditori i Përgjithshëm

AuditoriiPërgjithshëmduhettëpërgatisëdhet’idorëzojëKuvenditnjëraportmbideklaratatfinanciaretëorganizatavebuxhetoredhendërmarrjevepublikepërvitinekaluarfiskal.Auditori iPërgjithshëmuadorëzonraportetpërfundimtaresecilitinstituciontëaudituarsidhesubjektittëciliipërgjigjetdrejtpërdrejtëinstitucionipërkatës,sidheMinistrit,jomëvonësemë30qershor. AuditoriiPërgjithshëmRaportinpërauditiminvjetorfinanciartëQeverisëlidhurmeBuxhetineRepublikëssëKosovës,idorëzonQeverisënjëProjektRaportVjetortëAuditimitpërkomentimmeapopara31korrikut.KyraportpërfshinopinionineAuditorit të Përgjithshëm lidhur me faktin se nëse deklaratat financiare japinnjëpasqyrëtësaktëdhetëdrejtëdeklaratalidhurmepajtueshmërinëmekufirinedeficititdhemekushtetdhekërkesatpërkatësesipaskëtijligji”.




40

Auditori i Përgjithshëm dorëzon në Kuvend Raportin Përfundimtar Vjetor tëAuditimit,dukepërfshirëkomenteteQeverisë,meapopara31gushtit. Gjatëperiudhës31gushtdhe31 tetor,Kuvendi shqyrtonRaportinPërfundimtarVjetor të Auditimit dhe deklaratat financiare të Qeverisë dhe miraton çfarëdodirektive dhe rezolute lidhur me to jo më vonë se me 31 tetor. Nëse Kuvendinuk e shqyrton,RaportiVjetor iAuditimit dhedeklaratatfinanciare tëQeverisëkonsiderohentëpranuaranëformënedorëzuarngaAuditoriiPërgjithshëm.

Kontratat e ortakërisë publike-private

Organizata buxhetore ose autoriteti publikmund të hapë tender dhe të japë njëkontratëtëortakërisëpubliko-privatenëse:

a) projekti dhe kushtet e tenderit përkatës, para publikimit, janë miratuarparaprakishtngaMinistri;

b) tenderimidhedhëniaekësajkontratejanënëpërputhjematerialemedispozitate aplikueshme tëLigjitmbiProcedurën përDhënien eKoncesioneve dheLigjitpërProkurimPublik;

c) kontratakryesoresidhetëgjithanënmarrëveshjetapomarrëveshjetanësorekanëkohëzgjatjeqëështëearsyeshmedukemarrëparasyshmadhësinëdhelëndënekontratësosemarrëveshjes;

d) procesiitenderimitdhedhëniessëkontratësjanënëpërputhjemetëgjitharregullat për ortakëritë publiko-private të nxjerra ngaBEosenjë autoritetekzekutiviBE-së;dhe

e) kontrata përfundimtare e ortakërisë publiko-private është miratuar ngaQeveriadheështënënshkruarngaMinistridhepersoniosepersonatpërgjegjëstëautorizuarpërnënshkrimnëorganizatënbuxhetore.

Paspranimittëkëtyreinformatave,MinistriiapërcjellkërkesëndhedokumentetetjeraNJOPP,ecilamenjëherëkryennjërishikimtekniktëtyre.NJOPPiaparaqetMinistrit opinionin e saj profesional lidhur me arsyeshmërinë e kërkesës përpërkrahjebuxhetorebrenda60ditëvepasfillimittërishikimittësipërcekur.

Brenda 15 ditëve pas pranimit të opinionit të NJOPP,Ministri e refuzon ose emiratonkërkesënmeshkrim.



41

NëseQeveriaeratifikonvendimineMinistrit,atëherë:

(i) MinistriduhetqëmenjëherëtëshpalosëparaKuvendittëgjithaaspektetmaterialetëpërkrahjesbuxhetoreecilaështëdhënëosedotëjepenpërnjëKontratëOrtakëriePubliko-Private,dhe

(ii) autoriteti kontraktuesmund ta vazhdojë procesin e tenderimit; pormemiratimineQeverisë.

Grantet për ndërmarrjet autonome publike

Organizata buxhetore mund të sigurojë një grant për një ndërmarrje autonomepublike vetëm nëse një ndarje buxhetore për organizatën përkatëse buxhetore eautorizonnjëgranttëtillë,dhe,nërastetëtilla,organizatabuxhetoredotësigurojëqëçfarëdokushtiivendosurngandarjabuxhetorenënjëgranttëtillëtërespektohetplotësisht.

2.8 Komunat

Të ardhurat komunale

Tëgjithaparatëosetëardhuratembledhuraosepranuaranganjëkomunë,pavarësishtnësekualifikohensi“tëardhuravetjakekomunale”duhettëdepozitohenmenjëherënë llogarinë përkatëse zyrtare bankare. Kjomegjithatë nuk vlen për përkrahjenfinanciarepërnjëkomunëecilaepetngaRepublikaeSerbisë.PërkrahjafinanciareedhënëngaRepublikaeSerbisëduhetqëmenjëherëtëdepozitohetose:

(i) nënjëllogarizyrtarebankare,ose

(ii) nënjëllogarinënjëbankëkomercialenëpërputhjemekushtetepërcaktuaranëLFPL.

Pasdepozitimitnënjëllogarizyrtarebankare,komunaduhettaregjistrojëdepozitënnëRegjistrinKontabël tëThesaritnëpërputhjemeaktetnënligjore.Në regjistërduhettëpërcaktohet:

a. shumaepërgjithshmetëdepozituar,

b.njëklasifikimifondevetëdepozituarasipasburimit,dhe

c. tëgjithainformatatetjeraqëkërkohensipasaktevenënligjore.




42

Tëgjithatëardhuratedepozituaranëllogarinëzyrtarebankaretëkomunësduhettë transferohennë llogarinëpërkatësenëFondineKonsoliduar tëRepublikëssëKosovësnëmënyrëndhebrendaafatittëpërcaktuarnëakteligjore.

Ndihma financiare nga Republika e Serbisë

KomunateKosovëskanëtëdrejtëqëtëpranojnëndihmëfinanciarengaRepublikaeSerbisë.TëgjithandihmatfinanciarepërnjëkomunëngaRepublikaeSerbisë:

a. janëtëardhuratëdedikuaratëasajkomune,dhe

b.do të shfrytëzohen nga komuna vetëm për qëllime që ndërlidhendrejtpërdrejtmeushtriminekompetencavetësajkomunale.

Komunaduhettësigurojëqëtëgjithakëtondihmafinanciaretëdepozitohen:

(i) në një llogari zyrtare bankare në pajtimme kërkesat e përcaktuara nëLMFPPose

(ii) nënjëllogarinënjëbankëkomercialeecilaështëcertifikuarngaBQK.

Nësenjëndihmëfinanciaredepozitohetnënjëbankëkomerciale,komunaduhettaregjistrojëatëdepozitënëRegjistrinKontabëltëThesaritnëpërputhjemeRregullatKMF,kuduhettëpërcaktohet:

(i) shumaepërgjithshmeedepozituar,

(ii) burimiifondevetëdepozituara,dhe

(iii)tëgjithatëdhënatetjeraqëkërkohensipasaktevenënligjore.

Nëse ndihma financiare depozitohet në një llogari zyrtare bankare, atëherë kjondihmëdot’ipërvetësohetkomunësnëpajtimmepropozim-buxhetindhekërkesënesajpërndarjebuxhetorenësekëtodokumentepërcaktojnësekjondihmëfinanciaredotëshfrytëzohetngakomunavetëmpërqëllimeqëndërlidhendrejtpërdrejtmeushtriminekompetencavetësajkomunale.

Nësendihmafinanciaredepozitohetnënjëllogarinënjëbankëkomerciale,komunamundt’ishfrytëzojëlirshëmkëtomjetepërçfarëdoqëllimiicilindërlidhetdirektmeushtriminekompetencavetësajkomunale.

Sidoqoftë, të gjitha shpenzimet nga kjo ndihmë financiare duhet të raportohenmenjëherëngakomunanëThesarsipasaktevenënligjore.



43

Përgatitja e Propozim Buxhetit dhe Kërkesës për Ndarje Buxhetore nga Komuna

ZKF i komunësduhet që para 1 korrikut të vitit aktual t’i dërgojë kryesuesit tësecilit departament komunal të komunës një qarkore buxhetore komunale e cilapërmbaninformatadheudhëzimembi:

(i) kufirineepërmtëshpenzimevetëaplikueshmepërdepartamentinpërkatëspërvitineardhshëmfiskal,sidhevlerësimembikëtakufijpër2viteteardhshmefiskale,dhe

(ii) metodologjinëdheformularëtqëduhettëshfrytëzohenngadepartamentipërkatësgjatëpërgatitjes sëpropozim-buxhetit dhekërkesëspërndarjebuxhetorepërvitineardhshëmfiskal.

Passkadimittëafatitkohortëpërcaktuarnëqarkorenebrendshmebuxhetore,ZKFduhet:

(i) tëshqyrtojëpropozim-buxhetetdhekërkesatpërndarjebuxhetoretëcilatjanëdorëzuarangadepartamentetkomunale,dhe

(ii) të mbajë takime me secilin departament me qëllim të shqyrtimit dhekuptimittëpropozim-buxhetitdhetëdepartamentevepërkatëse.

Shqyrtimi i Buxhetit Komunal nga Kuvendi Komunal

Pasmiratimit të propozim-BuxhetitKomunal ngaKryetari iKomunës,Kryetarii Komunës, deri me 1 shtator të vitit përkatës fiskal, duhet t’ia dorëzojë këtodokumenteKuvenditKomunal.

Paspranimittëpropozim-buxhetit,KuvendiKomunaldotëmbajëdëgjimepublikenë përputhjeme aktet a aplikueshme ligjore të komunës. Pas këtyre dëgjimeve,KuvendiKomunal duhet të shqyrtojë, ndryshojë siç e sheh të nevojshmeose tëarsyeshme si dhe të miratojë dhe t’ia dorëzojë Ministrit propozim-buxhetinKomunal.




44

2.9 Financimi i Agjencive të Pavarura dhe Gjykatave

Financimi i agjencive të pavarura dhe të gjykatave bëhet në të njëjtën mënyrësikurseedhepërorganizatatetjerabuxhetore.

KëshilliGjyqësoriKosovës(KGJK)kapërgjegjësinëdhekompetencatekskluziveqëtëveprojënëcilësinëepërfaqësuesittëtëgjithagjykatavetëKosovësnëlidhjemepërgatitjendhedorëziminepropozim-buxhetittëkonsoliduartëgjyqësorit.

Të Ardhurat e Agjencive të Pavarura dhe Gjykatave

Të gjitha paratë ose të ardhurat embledhura ose të pranuara nga një agjenci epavarurosenjëgjykatëjanëparapublikedheduhetqëmenjëherëtëdepozitohennëllogarinëpërkatësezyrtarebankaretëkrijuarngaDrejtoriiPërgjithshëmiThesarit.



45

3. Prokurimi publik

Objektivat


• Planifikimineprokurimit,

• Llojetekontratavedherregullatetyre,

• Procedurateprokurimit,

• Organetkryesoredhezyrtarëtkryesorëtëprokurimit.

Hyrje

KymodulështëkrijuardukeumbështeturnëLigjinNr.04/L-042përProkuriminPubliknëRepublikëneKosovës.

Qëllimiiligjitmbiprokuriminështëtësigurojëmënyrënmëefikase,mëtransparentedhemë të drejtë të shfrytëzimit të fondeve publike, burimeve publike si dhe tëgjithafondevedheburimevetëtjeratëautoritetevekontraktuesenëKosovëdukepërcaktuar kushtet dhe rregullat që do të zbatohen, procedurat që do të ndiqen,tëdrejtatqëdotërespektohendhedetyrimetqëdotëpërmbushenngapersonat,operatorëtekonomik,ndërmarrjet,autoritetetkontraktuese,koncesionerëtepunëvedhe organet publike që zhvillojnë, përfshihen, marrin pjesë ose interesohen,në aktivitetet e prokurimit ose që përfshihen ose kanë të bëjnëme fondet dhe/ose burimet e tilla. Ky ligj po ashtu ka për qëllim të sigurojë integritetin dhepërgjegjësinëezyrtarëvepublik,nëpunësvecivildhepersonavetëtjerëqëkryejnëose janë të përfshirë në një aktivitet të prokurimit duke kërkuar që, vendimet eindividëvetëtillëdhebazaligjoreefaktikepërvendimetetilla,tëmosndikohenngainteresatpersonale,tëkarakterizohetmejo-diskriminimdhemenjëshkallëtëlarttëtransparencësdhetëjenënëpërputhjemekërkesatproceduraledheqenësoretë këtij ligji.Ky ligj ka për qëllim të nxisë krijimin e një kulture institucionaletë profesionalizuar të pandikuar nga interesat materiale, të paanshme, etike,nëmesinepersonavezyrtarëqëkryejnëose janë tëpërfshirënënjëaktivitet tëprokurimit,dukekërkuarngapersonatetillëqëtësjellendukendjekurparimineshfrytëzimitsamëefikas,mekostoekonomike,transparentdhetëdrejtëtëfondevedheburimevepublikendërkaqduke i’upërmbajtur rreptësishtëproceduravedhekushteveqenësoretëkëtijligji.




46

Ligjirenditdisangapërkufizimetkryesore:

ZyrtariautorizuesështëpersoniiautorizuarngaZKAsipasnenit22.1tëkëtijligji,sipërgjegjëspërautorizimineZyrtarittëProkurimittëautoritetitkontraktuespëriniciminenjëaktivitetitëprokurimit.

Autoritetikontraktues,autoritetipublik,operatoriishërbimevepublike,ndërmarrjapublikedhe/osepersoni,komisioni,osekompaniaprivateecilaoperonnëbazëtëtëdrejtavetëveçantaapoekskluzive,osendërmarrjaqëushtronaktivitetetëprokurimitnëemërtë/osepërllogaritëautoritetitpublikoseoperatorittëshërbimevepublikeosenjëndërmarrjepublike.

Blerjaelektronike-njëprocesqëpërsëritetdheqëpërfshinnjëpajisjeelektronikepërprezantimineçmimevetëreja,tëndryshimevedhe/osevleravetërejanëlidhjemeelementetëcaktuaratëtenderëve,tëcilatndodhinpasnjëvlerësimitëplotëtëtenderëve,dukejumundësuarklasifikiminnëmënyrënautomatiketëvlerësimit.

Mjetet elektronike – përdorimi i pajisjeve elektronike për përpunimin (dukepërfshirë kompresimin shifror) dhe ruajtjen e të dhënave të transmetuara, tëbarturaosetëpranuarametelegraf,meradio,memjetepamore,osememjetetjeraelektromagnetike.

Operatoriekonomikpërfshinfurnizuesin,ofruesineshërbimeveosekontraktuesinepunëve.

Autoritetipublikmundtëjetë:

(ii) autoritetinekzekutivqendror,rajonal,komunaloselokal,organinpublik,ministrinë,departamentin,agjencinë,oseautoritetintjetërqëekzekuton,konform me çdo akt normativ ose nën-normativ, pushtetin ekzekutiv,legjislativ,rregullativ,administrativ-publikosegjyqësor;

(ii) organinethemeluarnëbazëtësëdrejtëspublike;dhe

(iii)njëasociacioninjëosemëshumëautoritetevedhe/oseorganevetëtilla.

Kontratëpublikeështëtermipërgjithshëmqëpërfshinndonjërëndhetëgjithallojeteveçantatëkontratavevijuesetëlidhurangaautoritetikontraktues:



47

(i) njëkontratëshërbimi,

(ii) njëkontratëfurnizimi,

(iii)njëkontratëpunedukepërfshirëkontratënkoncesioneretëpunësdhe/ose

(iv)kontratënpublikekornizë

Ofrues i shërbimeve nënkupton çdo person, ndërmarrje ose organ publik, ose ipersonave, ndërmarrjeve dhe/ose organeve të tilla që kryejnë dhe/ose ofrojnë tëkryejnëshërbime.

Furnizuesdotëthotëçdoperson,ndërmarrjeoseorganpublik,osegrupipersonavetë tillë, ndërmarrjeve, dhe/ose organeve që furnizojnë ose ofrojnë të furnizojnëprodukte.

Standard do të thotë specifikimi teknik i miratuar nga një organ i pranuar istandardizimitdhe ivënënëdispozicionpërpublikunpërpërdorimtëpërsëriturosetëvazhdueshëm,përputhjametëcilinpërgjithësishtnukështëedetyrueshme.

Tender do të thotë një dokument që i dorëzohet autoritetit kontraktues nga njëoperatorekonomik,dukeparashtruarkushteteofertës sëoperatorit ekonomiksipërgjigjendajnjënjoftimispecifiktëkontratës,njoftimitpërtenderimosendonjëkërkesë tjetër që është nxjerrë ose përgatitur nga autoriteti kontraktues në fjalë.Termi“tender”përfshin,pornukkufizohetvetëmnënjëpropozimosekuotimtëçmimeve.

Nëse kemi rastin kur një ndërmarrje i jep një personi apo ndërmarje tjetër njëkontratënëtëcilënmëtepërse50%emjetevejanëngaautoritetikontraktuesoseefinancuarmefondepublike,konsiderohetseështëautoritetkontraktues.

3.1 Planifikimi i prokurimit

Seciliautoritetkontraktuesgjashtëdhjetëditëkalendarikeparafillimit tëçdovitifiskal,duhettëpërgatisëplanifikimetparapraketëprokurimitdhet’iadërgojëatoAutoritetitQendrortëProkurimit.Pesëmbëdhjetëditëpasshpalljessëlegjislacionitpër përvetësimet për një vit fiskal, autoriteti kontraktues duhet që të dërgojëplanifikimpërfundimtarpërAQP-në,kuiidentifikontëgjithafurnizimet,shërbimetdhepunëtqëautoritetikontraktuessynont’iprokurojëgjatëvititfiskal.




48

AQP-jamenjëherëshqyrtondhembledhinformacionetedhënanëplanifikimetetilla.AQP-jaidentifikonproduktetepërdorimittëpërbashkëtdhetëgjithaartikujtdheproduktetetjeraqëmundtësigurohennëmënyrëmëefikasepërmeszbatimittënjëproceduretëkonsoliduarosetëpërbashkëttëprokurimit.

3.2 Përcaktimi i nevojave që duhet përmbushur

Fillimishtautoritetikontraktuesduhettëbëjënjëvlerësimformaltënevojavelidhurmeproduktetaposhërbimetqëdot’iprokurojë.Kyvlerësimpërfshin:

(i) llojindhepërmasatenevojavetëautoritetitkontraktues;

(ii) vlerëneparashikuar, llojinepropozuardhekushtetekontratëspublikepërprokurim;

(iii)specifikimetepropozuarafunksionaledhepërfitimetepriturangaseciliobjektitillëetj.

Pas vlerësimit të nevojave, autoriteti kontraktues do të garantojë formalisht sefondetpërprokuriminpërkatësjanëakorduarnëshumënqëështëemjaftueshmepërmbuliminekëtyredetyrimeve.Pastajautoritetikontraktuesdotëpërgatisënjë“Deklaratëtënevojavedhevendosmërisëpërdisponueshmërinëefondeve”.Kjodeklaratëduhett’ipërmbajëinformatatsivijon:

(i) një deklaratë të nevojave me shkrim, e cila i përmbledh rezultatet evlerësimittënevojaveqëështëbërëngaautoritetikontraktues,dhe

(ii) njëdeklaratëmeshkrimqëkonfirmondisponueshmërinëefondeveetj.

Është me rëndësi të përmendet se nëse objektet e aktivitetit të prokurimit nukjanë përfshirë në planifikimin përfundimtar të prokurimit, që është përgatiturngaautoritetikontraktuesdheiështëdorëzuarAQP-së,autoritetikontraktuesdot’idorëzojëAQP-sënjëkopje të“DeklaratëssëNevojavedheVendosmërisëpërDisponueshmërinëeFondeve”përprokuriminpërkatëssëpakupesëditëpuneparafillimittëaktivitetitpërkatëstëprokurimit.AQP-jadotëshqyrtojëçdodeklaratëtënevojavepërtëpërcaktuarsenësekandonjëmetodëtjetërmëefikasedhemëekonomikepërblerjenemallravetë tillaoseproduktevetë tjera,që iplotësojnënevojateautoritetitkontraktues.



49

Transparenca Meqëllimqëitërëprocesiiprokurimittëjetëtransparent,autoritetikontraktuesështëiobliguarqëtëmbajëregjistradhedëshmipërsecilinaktivitetprokurimi,sidhetëofrojëçdoherëpalëvetëinteresuaraqasjenëdokumentacioninnëlidhjemeaktivitetetetillakurkjolejohetmeligj.

Informatat sekrete afariste

Përkundrejt kërkesës për transparencë qëndron parimi i ruajtjes së informatëssekrete.Sëpariduhetqëinformatatëklasifikohetsiinformatësekrete.Atykunuklejohetparaqitjaenjëinformatesekrete,autoritetikontraktuesmundetqëtëbëjëpërmbledhje të shkurtuar tëdokumenteve të tillanësekjoështëenevojshmeqëaktivitetiiprokurimittëjetëirregullt.

3.3 Llojet e kontratave dhe rregullat e tyre

Kontratat publikemund të jenë kontrata për furnizim(memallra dhe produkte),kontratapërshërbimedhekontratatëpunëve.

Kontratame vlerë tëmadhe konsiderohet kontrata e furnizimit ose shërbimeve,vleraeparashikuaresëcilësështëebarabartëosemëemadhese125,000euroosekontratapërpunëvleraeparashikuaresëcilësështëebarabartëosemëemadhese250,000euro.

Kontratëme vlerë tëmesme konsiderohet kontrata e furnizimit ose kontrata eshërbimevevlera eparashikuar e së cilës është ebarabartëmeosemëemadhese 10,000 euro, pormë e vogël se 125,000 euro ose kontrata për punë vlera eparashikuaresëcilësështëebarabartëosemëemadhese10,000euro,pormëevogëlse500,000Euro.

Kontratëmevlerëtëvogëlkonsiderohetçdokontratëpublikevleraeparashikuaresëcilësështëebarabartëmeosemëemadhese1000Euro,pormëevogëlse10,000Euro.

Kontratëmevlerëminimalekonsiderohetçdokontratëpublikevleraeparashikuaresëcilësështëmëevogëlse1000Euro.




50

3.4 Procedurat e prokurimit

1. Autorizimi për inicimin e një aktiviteti të prokurimit dhe nënshkrimin ekontratëspublike

1.1.Inicimiiaktivitetittëprokurimit

SëpariZyrtariAutorizuesiautoritetitkontraktuesduhettëautorizojënjëaktivitettëprokurimittëautoritetitkontraktues.

1.2.Themelimiistrukturavetëprokurimitngaautoritetetkontraktuese

Çdo autoritet kontraktues duhet të caktojë një person që të shërbejë si Zyrtar iProkurimit.NjëpersonmundtëshërbejësiZyrtariProkurimitvetëmnëseposedondiplomënuniversitaredhe“certifikatënprofesionaletëprokurimit”aktualedhetëvlefshme,tëdhënëngaIKAPnëpërputhjemepraktikateprokurimitnëBE.

1.3.TrajnimiiZyrtarëvetëProkurimit

Dukeediturrëndësinëdhekompleksitetineaktivitetevetëprokurimit,IKAPnëbashkëpunimmeKRPPorganizontrajniminprofesionalpërprokurim.IKAPlëshon“certifikatënprofesionaletëprokurimit”përatapersonaqëpërfundojnëkursinmesuksesdhekalojnëproviminnëfundtëtrajnimit.Certifikatajepetpërnjëperiudhëtrevjeçare.

1.4 Nënshkrimiikontratavepublike

Zyrtari iProkurimit injëautoritetikontraktuesështë ivetmiperson iautorizuarqëtëlidhëosetënënshkruajënjëkontratëpublikenëemërtëtij.Kontratapublikee nënshkruar nga kushdo përveç tij është e pavlefshme dhe e pazbatueshme.Përjashtimisht,kontratatmevleratëmëdhatëautoritetevekontraktueseduhetqëgjithashtu tënënshkruhennëemër tëautoritetitkontraktuesngaZyrtariKryesorAdministrativ,sidheMinistrioseautoritetitjetërpërkatëspublik.

Megjithatë, nëseMinistri i Financave e cakton AQP-në si organpërgjegjëspërkryerjenenjëaktivitetittëprokurimitnëemërtëautoritetikontraktues,atëherëpersoni i autorizuar është Zyrtari i Prokurimit i AQP-së ai që ka të drejtë tënënshkruajëkontratënpublike.



51

2. Rregullatpërkontratatpublike

2.1.DosjaeTenderit

Autoritetikontraktuesduhettëpërpilojënjëdosjetëtenderitmeinformatatpërkatëselidhurme kontratën në fjalë, në të cilën përfshihen të gjitha termet dhe kushtetmaterialetësaj,proceduratezbatueshmetëprokurimit,procedurateankesëssidheinformatatetjerapërkatëse.Nësepërkëtëprokurimështëdashurtëbëhetshpalljepublike(osepërmesmediave)njëkopjeesajduhettëjetënëdosjenetenderit.KëtoKushtetëdosjessëtenderitnukzbatohenpëraktiviteteprokurimitpërkontratatmevlerëminimale.

2.2.Specifikimetteknike

Dosjae tenderitduhet tëpërmbajë tëgjithaspecifikimetedetyrueshme teknike.Këtospecifikimeduhettëjenënëpërputhjemeqëllimineprokurimitdhekurrsesinuk duhen hartuar ashtu që të favorizojnë ose diskriminojnë një osemë shumëoperatorë ekonomikë. Specifikimet teknike duhet të jenë konform standardeveevropiane,miratimeveteknikeevropiane,specifikimevetëpërbashkëtateknike,osestandardevendërkombëtare.Nësenjëstandard,specifikimosemiratimitillënukështëiaplikueshëmatëherëautoritetikontraktuesmundtëpërgatisëspecifikacioninteknikdukeureferuarnëstandardeteKosovës,miratimetteknikekosovare,oseçfarëdoreferimitjetërtekniktënxjerrëngaorganetevropianepërstandardizim.

Nëse një standard i tillë teknik nuk ekziston autoriteti kontraktues përgatitspecifikacionintekniknëbazëtëkërkesaveekzekutueseosefunksionale.Poskurkjonukështëemundur,autoritetikontraktuesnukmundtëpërpilojëspecifikimetteknikeqëmundt’ireferohennjëartikullioseburimitëveçantëngasekjodotëshpiente tek preferenca e caktuar për ndonjë artikull, shërbim apo furnizues tëveçantë.

3. Llojetdhezbatueshmëriaeproceduravetëprokurimit

3.1.Proceduratehapura

Zakonishtmerastinezhvillimittëaktivitetevetëprokurimitautoritetikontraktuespërdorproceduratehapura tëprokurimitpërdhënienenjëkontratepublikeoseprocedurënekufizuar.




52

3.2.Proceduratepërgjithshmedhetëveçantatëkufizuara

AutoritetikontraktuesmundtëshfrytëzojëproceduratekufizuarapërtëkryernjëaktivitetprokurimipërdhënieendonjëkontratepublikenëseZyrtariiProkurimitkonstatonsemallrataposhërbimetetillamundtëfurnizohenvetëmnganjëoperatorispecializuardhesekjopoashtudotëishteekonomikishtmëeefektshme.

3.3.Proceduratenegociuarapaspublikimittënjoftimittëkontratës

EkzistojnësituatakurautoritetikontraktuesmundtëpërdorëproceduratenegociuarapaspublikimittënjënjoftimitëkontratëspërtëkryeraktivitetineprokurimitnëseZyrtariiProkurimitkonstatonseështëepamundurtëpërgatitenspecifikacionetekontratësnëmënyrëqëtëlejojnëdhënienekontratësdukezgjedhurtenderinmëtëmirësipasproceduravetjera.Menjëherëpaspranimittëkërkesavepërpjesëmarrje,autoriteti kontraktues do të ftojë të gjithë kandidatët të dorëzojnë një tender ëpërmbushkriteretminimaletëspecifikuaranënjoftiminekontratësdhenëdosjenetenderit.Kandidatëtqënukpërzgjidhennëkëtëmënyrëeliminohenngapjesëmarrjaemëtutjeshme.Autoritetikontraktuespastajdotënegociojëmeçdotenderuesnëpërpjekjepërtëpërshtaturtenderinmekërkesatecaktuarangaautoritetikontraktuesnë njoftimin e kontratës dhe në dosjen e tenderit.Gjatë këtij procesi, autoritetitkontraktues do t’i kërkohet të identifikojë dhe t’i jap kontratën tenderuesit qëdorëzontenderinmëtëmirëdheqëështëekonomikishtmëipërshtatshmi.

3.4.Proceduratenegociuarapapublikiminenjoftimittëkontratës

Autoritetikontraktuesmund tëpërdorëproceduratenegociuarapapublikiminenjoftimittëkontratëspërtëushtruaraktivitetineprokurimitvetëmpasiqëtëketëpranuar një autorizimme shkrim nga KRPP-ja.Autoriteti kontraktues mund tëkërkojënjëautorizimpërpërdorimineprocedurave tënegociuarapapublikiminparapraktënjoftimittëkontratëspërushtrimineaktivitetevetëprokurimitqëkanëpërqëllimdhëniene:

a. çfarëdo kontrate publike,nësepërarsyeobjektivedhetëdetyrueshmeteknike ose artistike, kontrata duhet t’i jepet një operatori të caktuarekonomik;nëse,përarsyetëmbrojtjessëtëdrejtavetëpronësintelektualeapotëdrejtaveekskluzive,kontratamundt’ijepetvetëmnjëoperatoritëcaktuarekonomik;osenëse,përarsyetëemergjencaveekstremeqëjanëshkaktuarngangjarjeobjektivishttëverifikueshmetëcilatnukkanëpasurmundësi të parashikohen me arsye nga autoriteti përkatës kontraktues,autoritetiitillëkontraktuesnukmundtajapëkohënekërkuarpërushtriminecilësdoprocedurëtjetërqëparashtrohetnëkëtëligj.



53

b. një kontratë për furnizim, për dërgesa shtesë nga furnizuesit fillestarkurdërgesatetillashtesëjanëzëvendësimepërproduktetoseinstalimettanimëtëdërguara;osenëseautoritetipërkatëskontraktuesështëoperatorishërbimevepublike.

c. një kontrate të shërbimeve, që pason nga një konkurs projektimi iushtruarpërmesproceduravetëhapuraosetëkufizuara,dheqëkërkohet,t’ijepetkandidatittësuksesshëm;qëdot’ijepetnjëautoritetikontraktuesqë sipasnjë akti legjislativose rregullativnormativosenën-normativ egëzonnjëtëdrejtëekskluzivepërtësiguruarshërbiminetillë.

d. një kontrate të shërbimeve ose punëve,përzbatiminoseekzekutimine shërbimeve ose punëve shtesë që nuk kanë qenë të përfshira as nëkonceptiminfillestartënjëprojektitëpunëvetëdhënëmëparëdheastëparaqituranëkontratënpërkatësetëpunëveqëështëpërmbyllurmëparë,portëcilat,përmesrrethanavetëpaparashikuara,janëbërëtënevojshmepër kryerjen e shërbimeve ose punëve të përshkruara në projektin osekontratënetillë.

3.5.Proceduratpërkuotimineçmimeve

Autoriteti kontraktuesmund të përdorë procedurat për kuotimin e çmimeve përtëushtruarnjëaktivitet tëprokurimitqëkapërqëllimdhënienenjëkontrate tëfurnizimeveoseshërbimevemevlerëminimaleosetëvogëlnëse

1. nërasttëkontratavepërpunëpërfshinëvetëmriparimeapomirëmbajtje,ose

2. në rast tëmallrave ose shërbimeve (i)mallrat ose shërbimet përkatëseaktualisht janënëdispozicionngaoperatorëtekonomik,(ii)mallratoseshërbimet përkatëse nuk ka nevojë që të prodhohen ose përpunohenposaçërisht,nëmënyrëqët’ipërmbushinkërkesateautoritetitkontraktues,dhe(iii)vetëmekzistonnjëtregpërmallratoseshërbimetetilla.

Autoritetikontraktuesdotëdërgojë,sëpakutreoperatorëveekonomiknjëkërkesëmëshkrimpërkuotimineçmimevedhe,aqsaështëemundshme,samëshumëoperatorëveekonomik.Pastaj,autoritetikontraktuesizgjedhoperatorëtekonomikdhekryenaktivitetineprokurimitashtuqëtëmosdiskriminojëasnjëprejoperatorëveekonomik.




54

Operatoriekonomikqënukekamarrëkërkesënpërkuotimineçmimeveqëuështëdërguaroperatorëvetëtjerëekonomik,katëdrejtëqë,menjëherëpasiqëtakërkojë,tëmarrëkërkesënetillëpërkuotimineçmimevengaautoritetipërkatëskontraktues.Edhenjëoperatorekonomikicilinukekamarrëkërkesënpërkuotimineçmimeve,katëdrejtëqëtëdorëzojënjëkuotimtëçmimeve.

Dataderinëtëcilënduhettëpranohettëgjithakuotimeteçmimeveështëminimumpesëditëkalendarikengadataedërgimittëkërkesëspërkuotimineçmimeve.Nëseparaqitenmëpaksetreoperatorëekonomikautoritetikontraktuesduhettaanulojëaktivitetineprokurimit.Operatoriekonominukmundtandryshojëkuotiminetijtëçmimevepasitaketëdorëzuarkuotimin.

4. Rregullatmbireklamimindhetransparencën

4.1.Njoftimiparaprak

Kurautoritetikontraktueskapërqëllimdhënien,brendanjëperiudhetëardhshme12mujorevetënjëosemëshumëkontratavetëfurnizimit,tëshërbimeveapotëpunëveqë vetëmose bashkë kanë një vlerë të parashikuar prej 500,000 euro, autoritetikontraktuesduhettëpërgatisënjoftiminparaprakpërmestëcilitpërcaktonvlerëneparashikuartëmallrave,vlerëneparashikuartëshërbimeveapokarakteristikatthelbësore të kontratave të punëve të cilat autoriteti kontraktues synon që ti jepbrenda një periudhe të ardhshme 12muajsh. Ky njoftim paraprak përgatitet nëgjuhënshqipe,serbesidhenëgjuhënangleze.

4.2.Njoftimiikontratës

Nërastetkurautoritetikontraktuessynonqëtëndërmarrëprokurimindukepërdorurproceduratëhapura, tëkufizuaraosetënegociuarapaspublikimit tënjoftimit tëkontratës,autoritetikontraktuesduhet tëpërgatisënjënjoftim tëkontratësnë trigjuhë.

4.3.Njoftimimbidhënienekontratës

Brendadyditëvepasdhënies sëkontratës, autoritetikontraktuesdo tëpërgatisënjoftiminmbidhënienekontratës.Autoritetikontraktuesdotësigurojë,qëversionetnëtëgjithagjuhëttënjënjoftimipërdhënienekontratës,janënëpërputhshmërimeligjineprokurimitdhesepërmbajnëinformatamaterialishtidentike.



55

4.4 Rregullatmbi caktimin e afateve kohore për pranimin e tenderëve osekërkesavepërpjesëmarrje.

4.4.1Rregullatepërgjithshmembicaktimineafatevekohorepërpraniminetenderëveosekërkesavepërpjesëmarrje.

Gjatënjëprokurimiqë zbatonprocedurënehapur, autoriteti kontraktues caktonafatetsinëvijimpërpraniminetenderëve:

a. kurkontratapërkatëseështëkontratëpublikemevlerëtëmadhe,jomëpaksedyzet(40)ditë,dhe

b.kurkontratapërkatësenukështëkontratëpublikemevlerëtëmadhe,jomëpaksenjëzet(20)ditë.

Gjatënjëprokurimiqëzbatonproceduratekufizuara,autoritetikontraktuescaktonafatetsinëvijimpërpraniminetenderëveapokërkesavepërpjesëmarrje:

a. kurkontratapërkatëseështëkontratëpublikemevlerëtëmadhe,jomëpaksenjëzet(20)ditëpërpraniminekërkesavepërpjesëmarrjedhejomëpaksedyzet(40)ditë;dhe

b.kurkontratapërkatësenukështëkontratëpublikemevlerëtëmadhe,jomëpaksepesëmbëdhjetë(15)ditëpërpraniminekërkesavepërpjesëmarrjedhejomëpaksenjëzet(20)ditëpërpraniminetenderëve.

Gjatënjëprokurimiqëzbatonproceduratenegociuarapaspublikimittënjoftimittëkontratës,autoritetikontraktuescaktonafatetsinëvijimpërpraniminetenderëveapokërkesavepërpjesëmarrje:

a. kurkontratapërkatëseështëkontratëpublikemevlerëtëmadhe,jomëpaksenjëzet(20)ditëpërpraniminekërkesavepërpjesëmarrjedhejomëpaksedyzet(40)ditëpërpraniminetenderëve;dhe

b.kurkontratapërkatësenukështëkontratëpublikemevlerëtëmadhe,jomëpaksepesëmbëdhjetë(15)ditëpërpraniminekërkesavepërpjesëmarrjedhejomëpaksenjëzet(20)ditëpërpraniminetenderëve.

Gjatë një prokurimi që zbaton procedurat e kuotimit të çmimeve, autoritetikontraktuescaktonafatinsinëvijim:




56

a. kuraktivitetet eprokurimit zbatojnë procedurat ekuotimit të çmimevedataderinëtëcilënduhettëpranohentëgjithakuotimeteçmimeveduhettëmosjetëmëpaksepesëditë(5)ngadataedërgimittëkërkesëspërkuotimineçmimeve.

4.4.2.Rregullateposaçmepërmundësimineshkurtimittëafatevekohore

Nëseekzistojnërrethanatqëkërkojnëzbatiminenjëaktivitetitëprokurimitnërasteurgjenteapoqëebëjnëtëpamundurrespektimineafatevekohoretëpërcaktuaramëparë,autoritetikontraktuesmundtëzbatojëprokuriminmepërdorimineafatevetëpërshpejtuarakohore.

Gjatë një aktiviteti të prokurimit që përdor procedurat e hapura të prokurimit,autoritetikontraktuesmundtëpërcaktojënjëafattëcaktuarkohorpërpraniminetenderëveqëështë:

a. nësekontratapërkatëseështëkontratëpublikemevlerëtëmadhe,jomëpakse15ditëose

b.nësekontratapërkatësenukështëkontratëpublikemevlerëtëmadhe,jomëpakse10ditë.

Gjatënjëaktivitetitëprokurimitqëpërdorproceduratekufizuaraosetënegociuara,autoritetikontraktuesmundtëcaktojënjëafatkohorqënukështëmëishkurtërse15ditëpërpraniminekërkesavepërpjesëmarrje,osenukështëmëishkurtërse10ditëpërpraniminetenderëve.

4.5.Fillimiiafatitkohorpërpraniminekërkesavepërpjesëmarrjedhetenderë

Afatetkohorepërpraniminekërkesavepërpjesëmarrjedhetenderëfillojnësinëvijim:

a. përpraniminetenderëvenënjëaktivitettëprokurimitqëpërdorproceduratehapura,nëdatënepublikimittënjoftimittëkontratës;

b.përpraniminekërkesavepërpjesëmarrjenënjëaktivitettëprokurimitqëpërdorproceduratekufizuaraosetënegociuarapaspublikimittënjoftimittëkontratës,nëdatënepublikimittënjoftimittëkontratës.

c. përpraniminetenderëvenënjëaktivitettëprokurimitqëpërdorproceduratekufizuaraosetënegociuarapaspublikimittënjoftimittëkontratës,nëdatënkurtëgjithaftesatpërdorëziminetenderitjanëdërguar;dhe



57

d.përpraniminetenderëvenënjëaktivitettëprokurimitqëpërdorprocedurate kuotimit të çmimeve, në datën kur të gjitha ftesat për dorëzimin ekuotimevejanëdërguar.

4.6.Dorëzimiidosjessëtenderit

Autoritetikontraktuesështëiobliguarqët’uadorëzojëdosjenetenderitpaspranimittëkërkesëssëoperatorëveekonomikëdheatë:

a. nëseafatipërpraniminetenderëveështëmëshumëse30ditë-jomëvonësegjashtëditëpaspranimittëkërkesës;

b.nëseafatipërpraniminetenderëveështëmëshumëse20ditëkalendarike,pormëpakse30ditë-jomëvonësekatërditëpaspranimittëkërkesës,dhe

c. nëseafatipërpraniminetenderëveështëmëishkurtërse20ditëkalendarike-jomëvonësetriditëkalendarikepaspranimittëkërkesëssëtillë.

4.7.Mënyraedërgimittëkërkesavepërpjesëmarrje

Kërkesatpërpjesëmarrjenënjëaktivitettëprokurimitqëshpiendrejtdhëniessëndonjëkontratepublike,mundtëparaqitennëmënyrëelektronike,meshkrimosetelefaks.

4.8.Dërgimidhepërmbajtjaeftesavedhekërkesavepërkuotimineçmimeve

Gjatë procedurave të kufizuara, procedurave të negociuara pas publikimit tënjoftimittëkontratësdheproceduravetëkuotimittëçmimeve,autoritetikontraktuesnjëkohësishtdot’udërgojëtëgjithëkandidatëvetëzgjedhurmeshkrimftesënpërtenderim.

Gjatë procedurave të kufizuara dhe të negociuara pas publikimit të njoftimit tëkontratëstëgjithaftesatpërtenderimdotëdërgohensëbashkumedosjenetenderit.Nëseautoritetikontraktuesikavënëmaterialetetenderitnëdispozicionnëmënyrëelektronike, ftesado tëpërmbajë informacione tëmjaftueshmeqë t’imundësojëkandidatitqasjenëkëtëmaterial.




58

4.9.Njoftimiikriterevetëpërzgjedhjes

Autoritetikontraktuesduhettëparaqesënënjoftiminekontratësdhenëdosjenetenderittëgjithakriteretepërzgjedhjesqënjëoperatoriinteresuarekonomikduhett’ipërmbushëpërtukonsideruarsiikualifikuar.Aiduhettëpërcaktojënënjoftiminekontratësaqsaështëemundshmetëgjithadokumentetdheinformatatetjeraqëoperatorët e interesuar ekonomikduhet të dorëzojnë së bashkume tenderin apokërkesënpërpjesëmarrje.

4.10. Njoftimiikriterevepërdhënienekontratës

Autoritetikontraktuesduhettëparaqesënënjoftiminekontratësdhenëdosjenetenderitse:

(i) kontrata do t’i jepet operatorit ekonomik që ka dorëzuar tenderin meçmiminmëtëulët,ose

(ii) kontrata do t’i jepet operatorit ekonomik që ka paraqitur tenderin mëekonomik.

4.11.Sigurimiiinformataveshtesëpërkandidatëtdhetenderuesit

Gjatëpërgatitjessënjëtenderi,propozimiosekuotimitëçmimeve,çdooperatorekonomikmundtëkërkojëinformatasqarueseoseshtesëqëaimendonsejanëtënevojshmepërpërgatitjenosedorëziminenjëtenderitëpërgjegjshëm.Megjithatëekzistojnëkufizimekohorepërpranimineinformataveshtesë:

a. jomëpaksenjëzet(20)ditëparadatëssëcaktuarpërpraniminetenderëve,nëseafatiicaktuarkohorpërpraniminetenderëveështëdyzet(40)ditëosemëgjatë;

b.jomëpaksepesëmbëdhjetë(15)ditëparadatëssëcaktuarpërpraniminetenderëve,nëseafatiicaktuarkohorpërpraniminetenderëveështë30ditëapomëgjatëporjomëpaksedyzet(40)ditë;

c. jomëpaksedhjetë(10)ditëparadatëssëcaktuarpërpraniminetenderëve,nëseafatiicaktuarkohorpërpraniminetenderëveështënjëzet(20)ditëapomëgjatëpormëpaksetridhjetë(30)ditë,ose

d.jomëpaksetri(3)ditëparadatëssëcaktuarpërpraniminetenderëve,nëseafatiicaktuarkohorpërpraniminetenderëveështëpesë(5)ditëosemëgjatëporjomëpaksenjëzet(20)ditë.



59

Kërkesamundtëdorëzohetnëmënyrëelektronike,meshkrimosemetelefaks.

Autoritetikontraktuesduhetqëtëshqyrtojëçfarëdokërkesetëtillë,përtëpërcaktuarsenëseapojooperatorëtekonomikkanënevojëpërinformatatsqarueseoseshtesëqëataikanëkërkuarnëmënyrëqëtëpërgatisinnjëtendertëpërgjegjshëm.Autoritetikontraktuesmundtërefuzojëkërkesënnësevlerësonsenukkanevojëpërofrimineinformataveshtesë;nërastinekundërt,autoritetikontraktuesmenjëherëduhett’usigurojëinformatatetillameshkrimtëgjithëoperatorëveekonomikqëkanëmarrëosekanëpranuarngaautoritetikontraktuesdosjenetenderitpërkatësoseftesënpërtenderim.Autoritetikontraktuesnukdotëzbulojëidentitetineoperatoritekonomikqëikakërkuarinformatatsqaruese.

4.12.Njoftimiikandidatëvedhetenderuesvetëeliminuar

Kurautoritetikontraktueseeliminonnjëkandidatosetenderuesngapjesëmarrjaemëtutjeshmenëaktivitetineprokurimit,aiduhetqëmenjëherëtënjoftojëkandidatinosetenderuesinmeshkrimmbikëtëfakt.

4.13.Mënyratekomunikimit

Përveçgjatëvend-shikimeveosembledhjevepara-tenderimitigjithëkomunikimindërmjetoperatorëveekonomikdhenjëautoritetikontraktuesbëhetmeshkrim,mefaksosenëmënyrëelektronike.

5. Udhëheqjaeproceduravetëprokurimit

5.1.Sigurimiitenderit

Gjatë aktivitetit të prokurimit që shpiedrejt dhënies së njëkontratemevlerë tëmesmeosetëmadhe,autoritetikontraktuesmundtëkërkojëngatenderuesitqëtëdepozitojnësiguri(garantim)përtender.Siguriaetenderitqëështëdepozituarngatenderuesimundtëkonfiskohet,nëse:

(a)tenderuesiikadhënëautoritetitkontraktuesinformacionepërmbajtësishtëgabueshmeosemashtruese,

(b)tenderuesi e tërheq tenderin pas skadimit të afatit të fundit për dorëzimine tenderëve, por para skadimit të periudhës së vlefshmërisë së tenderit tëspecifikuarnëdosjenetenderit.

(c)tenderuesit i është dhënë kontrata përkatëse në bazë të tenderit të tij dhetenderuesi,pastajrefuzonosedështontëplotësojëkushtetetjeratëtenderit.




60

Nëseautoritetikontraktuesvendosqëtëdetyrojëdepozitiminesigurisësëtenderit,shumaesigurisësëtillëduhettëjetëjomëpaksetrepërqinddhejomëshumësepesëpërqindevlerëssëparashikuartëkontratëspublikeosekonkursittëprojektimit,pornukmundtëjetëmëpakse1,000Euro. Çdo autoritet kontraktues do të hap, në pajtim me Rregullat Financiare, njëxhirollogaritëveçantëmekamatënënjëbankëtëlicencuarnëKosovëmeqëllimtëpranimitdheruajtjessëfondeveqëpranohensisigurietenderitoseqëpranohenpërmes, krediti ose garancioni bankar që është depozituar si siguri e tenderitSigurimi i tenderit i kthehet operatorit ekonomik në afatin prej pesë ditësh prejdhëniessëkontratës.

5.2.Hapjaetenderëve

Tenderët e pranuar gjatë ushtrimit të aktiviteteve të prokurimit që shfrytëzojnëprocedurat e hapura, të kufizuara apo të negociuara pas publikimit të njoftimittë kontratës duhet të hapen vetëm publikisht. Autoriteti kontraktues duhet tëspecifikojënënjoftiminekontratësdhenëdosjenetenderitvendindhekohënehapjes së tenderëve.Të gjithë tenderët që dorëzohen para afatit të fundit kohorpërdorëziminetenderëvedotëhapennëvendindhekohënecaktuar.Tenderëtqëjanëdorëzuarpasafatittëfunditkohornukhapenoseshqyrtohendheikthehentëpahapuraoperatoritekonomik.

Zyrtaripërkatësiprokurimitebënhapjenetenderëve.Gjatëhapjessëçdotenderi,ZyrtariiProkurimitualexonmezëatyreqëjanëtëpranishëm:

(i) emrindhevendinetenderuesit,

(ii) çmiminepërgjithshëmtëtenderittëspecifikuar,

5.3.Ekzaminimi,vlerësimidhekrahasimiitenderëve

AutoritetikontraktuesdotëthemelojënjëKomisionVlerësuespërekzaminimin,vlerësimindhekrahasimineofertave.Autoritetikontraktuesmundetqëmeshkrimtëkërkojënganjëtenderuesqëtësigurojënjësqarimmeshkrimmbicilindongaaspektetetenderittëtij,nëmënyrëqëtëbëhetekzaminimi,vlerësimiosekrahasimiitenderëve.Autoritetikontraktuesduhettëpërmirësojëgabimetgramatikore,nësegabimetetillazbulohengjatëekzaminimittëtenderëve.



61

Autoritetikontraktuesivlerësondhekrahasontenderëtqëjanëdorëzuarmekohëngaoperatorëtepërshtatshëm,nëmënyrëqëtëpërcaktohettenderiisuksesshëm.

5.4.Kriteretpërdhënienekontratës

Autoriteti kontraktues do t’ia japë kontratën publike operatorit ekonomik që kadorëzuartenderinmeçmiminmëtëulëtapomëtëtëfavorshëmekonomik.

5.5.Tenderëtjo-normalishttëulët

Nësenjëoperatorekonomikedorëzonnjë tenderqë, ështëoseduket të jetë jo-normalishtiulët,kështuqëtenderidotëngrisëshqetësiminseoperatoriekonomikka dorëzuar një tender të pazbatueshëm, autoriteti kontraktues do t’i dërgojëtenderuesitnjëkërkesëmeshkrimkukërkohetngatenderuesiqëtëdorëzojëmeshkrimsqarimeteduhuranëlidhjemeelementetpërbërësetëtenderit.

Pasmarrjes parasysh të informacioneve dhe shpjegimeve që janë dorëzuar ngatenderuesidhenëseautoritetikontraktueskonstatonsetenderuesikadorëzuarnjëshpjegimtëmjaftueshëmtëbazavetëtenderittëtij,autoritetikontraktuesduhettëtrajtojëtenderinetillënëmënyrënenjëjtësiçitrajtonedhetenderëtetjerë.

Por,nëseautoritetikontraktuesvendossekaendemjaftarsyetëfortapërtëbesuarsetenderuesikadorëzuarnjëtendertëpazbatueshëm,autoritetikontraktuesmundettërefuzojëtenderin

5.6.SiguriaeEkzekutimit

Autoriteti kontraktues kërkon nga operatori ekonomik të cilit i është dhënë njëkontratëqëtëdepozitojënjësiguritëekzekutimitsiparakushtpërnënshkrimindhehyrjennëfuqitëkontratëssëtillë.

Nëseoperatoriekonomikkafituarnjëkontratëmevlerëtëmesmeosetëmadhe,shumaeçfarëdosigurietëekzekutimitduhettëjetëebarabartëme10%tëvlerëssëkontratësaponënjënivelqëështëimjaftueshëmpërtëmbuluarçfarëdodëmedheshpenzimeqëautoritetikontraktuesmearsyeipretqëdotëndodhinnërasttëthyerjessëkontratësnëfjalëngaoperatoriekonomik.

Sigurimiiekzekutimitmundtëbëhetnëparatëgatshmeapoformëtëngjashme,sip.sh,transferbankar.Sigurimiitenderitpoashtumundtëbëhetnëformëtëçekuttëvërtetuar,letërkredititosegarancionbankar.




62

6. KërkesatePërshtatshmërisëdhetëkualifikuara 6.1.Pranueshmëriaekandidatëveosetenderuesve

Operatoriekonomiknukkatëdrejtëqëtëmarrëpjesënënjëaktivitettëprokurimitnësendonjëpunonjës,drejtues,menaxherosedrejtorisajkaqenëpjesëmarrësnëpërgatitjenenjoftimittëkontratësosedosjessëtenderit,osekapranuarndihmëpërpërgatitjenetenderitosekërkesëspërpjesëmarrjenganjëpersonosendërmarrjeqëkamarrëpjesënëpërgatitjenenjoftimittëkontratësosedosjessëtenderit.

Poashtu,operatori ekonomiknukka tëdrejtëqë tëmarrëpjesënënjëaktivitettëprokurimitosenëekzekutiminendonjëkontratepublike,nëseoperatoriitillëekonomik,ndonjëpunonjës,drejtues,menaxherosedrejtorisajgjatëdhjetëvitevetëkaluara;

a. ështëshpallurfajtornganjëgjykatëkompetentepërvepërpenale;b.ështëdeklaruaripapërshtatshëm,kurautoritetikontraktueszbulonsekjoështënjëshkeljeerëndëprofesionale;

c. është shpallur fajtor nga një gjykatë kompetente për veprën penale tëpjesëmarrjesnënjëorganizatëkriminale;

d.ështëshpallurfajtorpërmashtrimaponjëakttëngjashëmmemashtrimnganjëgjykatëkompetente;

e. ështëkonstatuarnganjëgjykatëkompetente, agjensi administrativeoseorganizatë për zbatimin e standardeve të sjelljes profesionale, se ështësjellurnëmënyrëjoprofesionale;ose

f. ështëkonstatuarnganjëgjykatekompetente sekabërëkeqinterpretimeparaautoritetevepublikenëKosovëosedikutjetër.

Operatoriekonomiknukkatëdrejtëqëtëmarrëpjesënënjëaktivitettëprokurimitosenëekzekutiminendonjëkontratepublike,nëseoperatoriitillëekonomik:

1. gjatëdyvitevetëkaluaraështëshpallurnganjëgjykatëkompetentesiifalimentuaroseinsolvent;

2. mevendimtënjëgjykatekompetenteështëlikuiduaroseështëvënënëmbikëqyrjetëadministratorit;

3. aktualishtkanjëmarrëveshjeosearanzhimmekreditorëtetijqësiguronkushtetëzgjeruaraosetëreduktuaratëpagimit;



63

4. aktualisht i nënshtrohet një vendimi gjyqësor ose administrativ i cilisuspendonpagesateoperatoritekonomikdheqërezultojnënënjëhumbjetëtërësishmeosetëpjesshmetëtëdrejtavetëoperatoritekonomikpërtëadministruarosedisponuarmepasurinëetij;

5. aktualisht është lëndë e një vendimi gjyqësor ose administrativ i cilisuspendonosereduktonpagesatngaosepëroperatorëtetillëekonomiknëse procedurat e tilla gjithashtu mund të rezultojnë në vendimin përfalimentiminoselikuidimineoperatoritekonomik;

6. gjatëtrivitevetëfunditështëkonstatuarnganjëgjykatëkompetentesenukekapërmbushurnjëkontratëmendonjënjësipublike,autoritetpublikosendërmarrjenëKosovëosedikutjetër;

7. aktualishtështëmevonesënëpagimineçfarëdokontributevepërsigurimsocialnëKosovëosenëvendinethemelimittëoperatoritekonomik;

8. aktualisht është me vonesë për pagimin e tatimeve në Kosovë ose nëvendinethemelimittëoperatoritekonomik;ose

9. ështëmëshumësenëntëdhjetë(90)ditëmevonesënëpagiminepagavetëpunonjësveosenëpagimineobligimevendajnjëoperatoritëshërbimevepublikenëKosovë;

10.endenukekazbatuarnjëvendimtëlëshuarnganjëgjykatëeKosovës,OSHP-jaosenjëpanelshqyrtues;ose

11. kanjëvend tëushtrimit tëveprimtarisëafaristenëKosovëmirëponukposedonnjëcertifikatëaktualedhetëvlefshmetëlëshuarngaautoritetipublikpërgjegjëspërregjistrimineshoqërivetregtarenëKosovë.

6.2.Përshtatshmëriaprofesionale

Autoritetikontraktuesmundtëkërkojëngaoperatoriekonomikqëkërkontëmerrpjesënënjëaktivitettëprokurimitosenëpërmbushjenekontratëspublikeqëtëparaqesëdokumentinelëshuarngaautoritetipërkatëspubliknëvendinethemelimittëoperatoritekonomikmetëcilinevidentohetregjistrimiioperatoritekonomiknëregjistrinprofesional,komercialdhe/aporegjistrinendërmarrjevetëatijvendi.

6.3.Gjendjaekonomikedhefinanciare

Autoritetikontraktuesmundtëkërkojëngaoperatorëtekonomikqëtëparashtrojnëtë dhëna për të treguar se ata i përmbushin kushtet minimale ekonomike dhefinanciaretëspecifikuaranëdosjenetenderitdhenënjoftiminekontratës.




64

6.4.Aftësiateknikedhe/oseprofesionale

Autoritetikontraktuesmundtëkërkojëngaoperatorëtekonomiktësigurojnëdëshmipërtëtreguarseataiposedojnëkualifikimetminimaletëkërkuaradhespecifikuaranëdosjenetenderitdhenënjoftiminekontratës.

6.5.Standardetpërsiguriminecilësisë

Po qe se autoriteti kontraktues kërkon dorëzimin e certifikatave të hartuara ngaorganetepavarurametëcilatvërtetohetpërputhshmëriaeoperatoritekonomikmenjënumërtëcaktuarstandardeshpërsiguriminecilësisë,autoritetikontraktuesdot’ureferohetsistemevepërsiguriminecilësisëqëbazohennëstandardetpërkatësekosovare,evropianeosendërkombëtaredhetëcertifikuarangaorganetqëkryejnëveprimtaritëetyrenëpajtimmeatostandardepërushtrimineaktivitetevetëtyretëcertifikimitlidhurmeaktivitetetecertifikimit

6.6.Grupeteoperatorëveekonomikdheoperatorëtehuajekonomik

Grupiioperatorëveekonomikmundtëdorëzojëftesëpërpjesëmarrjeosenjëtender.Ngaasnjërigrupitillënukkërkohetqëtëmarrëpërsipërndonjëformëtëveçantëligjorepërtëparaqiturtenderin;mirëpo,ngagrupiipërzgjedhurmundtëkërkohetqëtëbëjëkëtëpasiqëtëepetkontratanëfjalë,përaqsakjoështëenevojshme,përpërmbushjenemjaftueshmetëkontratës.

7. Rregullatpërkonkurseteprojektimit

7.1.Njoftimimbikonkursinenjoftimit

Kurautoritetikontraktuesplanifikontëmbajënjëkonkurspërprojektim,autoritetikontraktuespërgatitnjoftiminmbikonkursineprojektimit.AutoritetikontraktuesmenjëherëdotëiadorëzojëKRPP-sëversionetnëtëgjithagjuhëtenjoftimitnëfjalë.

7.2.Njoftimimbirezultatetekonkursittëprojektimit

Autoritetikontraktuesqëkambajturkonkursineprojektimit,duhetqëbrendadyditëve të punës pas përfundimit së konkursit të përgatisë një njoftim lidhurmerezultatetekonkursittëprojektimit.



65

7.3.Publikimiinjoftimevepërkonkursineprojektimit

Këtuvlejnëtënjëjtatrregullasikurmerastinepublikimittënjoftimevetëkontratëspërkontratatqëekanëvlerënenjëjtëmekonkursinpërkatëstëprojektimit.

7.4.Mjeteteinformimit

Komunikimikryhetpërmesshkrimit,faksitosemjeteveelektronike.

7.5.Përbërjadhevendimetejurisë

Juriapërbëhetnganjënumërtek,pornëasnjërastmëpaksetrepersonafizikë.Këtapersonadotëcaktohenngaautoritetikontraktuesdheatanukmundtëjenëtëanëtarësuarnëosetëndërlidhurmendonjërinngapjesëmarrësitnëkonkurs.Juriavendosëmbikonkursinvetëmnëbazëtëkriterevetëpërshkruaranënjoftiminpërkonkursineprojektimit.Personaveqënuk janëanëtarë të jurisëdo t’uzbulohetvetëmvendimiijurisëdhejodiskutimetindividuale.

8.KrijimiiKomisionitRregullativtëProkurimitPublik

KRPPështëagjenciepavarurrregullatore,ecilaështësubjektitëgjithadispozitavetë zbatueshme të ligjevedhe rregulloreve tëKosovësnë tënjëjtënmasë sikurseautoritetetjerapublikeoseorganizatatbuxhetore

KRPP është përgjegjëse për zhvillimin, funksionimin dhe mbikëqyrjen epërgjithshmetësistemittëprokurimitpubliknëKosovë

Përveççështjevetëparaparamëlartë,KRPPkapërgjegjësinëdheautoriziminqë:

1. tëkryejhetimeteaktivitetevetëprokurimitdhemenaxhimittëkontratavepërqëllimtëmonitorimit;

2. tëlëshojnjëurdhëresëqëkërkonngazyrtarëtezbatimittëligjittëasistojnëKRPP-në që të sigurojnë përputhshmërinë me një urdhëresë tjetër tëKRPP-së;

3. tuofrojopinioneautoritetevekontraktuesenëlidhjemevendimetetyre,vepratapoanashkalimetgjatëaktivitetevetëprokurimitdhemenaxhimittëkontratave;

4. tëekzaminojraportetngaautoritetetkontraktuese;




66

5. tëvendosërregullatëhollësishmepërtësiguruarzbatiminadekuattëkëtijligjingaautoritetetkontraktuese;

6. tëpërgatisëdheshpërndajëdoracakëtëprokurimit,udhëzues,formularëdhemodelestandardepërdokumentetetenderitdhetëkontratavesipaskëtijligjinëdobitëautoritetevekontraktuesedheoperatorëveekonomik;

7. të përforcojë vetëdijen ne mesin e autoriteteve kontraktuese dheoperatorëve ekonomik për legjislacionin e prokurimit publik si dheobjektivat,proceduratdhemetodatetij;

8. t’u japë ndihmë teknike dhe këshilla autoriteteve kontraktuese dheoperatorëveekonomik

9. tënxjerrëdhepublikojëinterpretimemeshkrimtevendimeveadministrativepërtëdyja,autoritetetkontraktuesedheoperatorëtekonomikpërzbatimindheinterpretiminedispozitavetëkëtijligjidheçdodokumentitënxjerrëngaKRPP-ja;

10. tëkrijojëdhetëmirëmbajënjëRegjistërelektroniktëProkurimitPublikqëshërbensivendpërruajtjenekopjeveelektroniketëtëgjithanjoftimeve,ftesave, deklaratave, dosjeve të tenderit, raporteve, ankesave dhevendimevetëarkivuaraosetënxjerranëlidhjemeçdoaktivitetprokurimitëkryerosetëiniciuarnganjëautoritetkontraktues;

11. tëkrijojësistememanualedheelektronikepërmonitoriminezbatimittëkëtijligjingaanaeautoritetevekontraktuese,dukepërfshirëpërgatitjeneformularëvetëraportimitqëduhettëplotësohenngatëgjithaautoritetetkontraktuesesubjektetëkëtijligji;

12. të grumbullojë, analizojë dhe publikojë informacionet për procedurat eprokurimitpublikdhekontratatpubliketëdhëna;

13. përçdovitkalendarik tëpërgatisëdhedorëzojënëQeveridheKuvendnjë raport vjetor që analizon aktivitetet e prokurimit publik nëKosovëpëratëvitkalendarik, sëbashkume rekomandimetpërpërmirësiminesistemittëprokurimitpublikdhe/osepërmirësiminekëtijligji,raportkyqëdorëzohetjomëvonësenëfundtëshkurtittëvititvijueskalendarik;

14. tëkrijojëdhemirëmbajënjëwebfaqeinformativenëinternetqëiofronpublikut qasje të pa kufizuar në (i) këtë ligj dhe gjithë legjislacioninsekondar tënxjerrësipaskëtij ligji, (ii) interpretimetdhedokumentetepërcaktuaranëkëtënendhe(iii)tëgjithainformacionetqëpërmbahennëRegjistrineProkurimitPublik;



67

15. tëzhvillojënjëwebfaqedhenjësistemelektronik informativnëmbarëKosovënpërtëpërmirësuarpublikiminenjoftimevetëkërkuarangakyligj;

16. tëmbështesëIKAPdheautoritetettjerapubliketëtrajnimitdhearsimimitpërtësiguruararritjendhembajtjenenjënivelitëlartëkompetencenëradhëtezyrtarëvetëprokurimitdheprofesionistëvetëtjerëtëprokurimitpërzbatiminepraktikavetëshëndoshatëprokurimitdhepërrespektiminekëtijligji;

17. tëmbështesëzhvillimineprokurimitelektronik,ankanditelektronikdhekomunikimitbrendafushëssëprokurimitpublik;

18. tëpërgatisëdhembajënjëlistëtëautoritetevekontraktueseqëiidentifikontëgjithaentitetetqëjanësubjektikëtijligji,mekushtqënëseKRPP-janukepërfshinnjëentitetnëkëtëlistë,kjo(mos-përfshirja)tëmosvendosëçështjessenëseentitetiështëjoautoritetkontraktuesnëkuptimtëkëtijligji;dhe

19. të ndër veprojë dhe të bashkëpunojëmeorganizata të tjera brendadhejashtëvenditpërçështjetqëlidhenmeprokuriminpublik;

20. tëzhvillojdhe implementoj rregullat edetajuaranë lidhjemeshitjenepasurivetëAutoriteteveKontraktuese.

8.1.FunksioneteVëzhgimitdhetëMbikëqyrjestëKRPP-së

KRPP gjithashtu ka autoritetin dhe përgjegjësinë të vëzhgojë dhe mbikëqyrëzbatimin e dispozitave të këtij ligji dhe rregullave të nxjerra nga KRPP sipasautorizimittëkëtijligji.

Për këtë qëllim, KRPP përgatit dhe zbaton një metodologji dhe mekanizëm tëpërshtatshëm raportimi tëmbështetur nga një sistem elektronik imenaxhimit tëinformacionit që imundëson asaj të vëzhgojë zbatimin e këtij ligji; të përgatisëraportembi rezultatet dhe zbatimit që identifikojnë përparësitë dhe dobësitë nëzbatiminekëtij ligjiosesistemit tëprokurimit; të identifikojëatofushaqëkanënevojëtëpërmirësohendhezhvillohen,tëpërgatisëraportetvjetoreqëkërkohenngakyligjnëmënyrëqëtëjapinnjëvlerësimtëpërgjithshëmportësaktëtëgjendjessësistemitkombëtartëprokurimitsidhevlerësimetëveçantatëshkallëssëpërputhjes/mospërputhjesngaautoritetetindividualekontraktuese;dhetëbëjërekomandimeteduhurapërndryshiminelegjislacionitprimardhesekondartëprokurimit




68

8.2.Emërimiianëtarëve

KRPP-ja përbëhet prej tre (3) anëtarëve.Anëtarët eKRPP-së emërohen për njëmandat prej pesë (5) vjetësh, dhemund të riemërohen vetëmnjë herë.Kryetaridhe anëtarët e KRPP-së propozohen nga Qeveria dhe emërohen nga Kuvendi.SecilianëtariKRPP-sëduhettëposedojëdiplomëuniversiteti,tëketëpërvojëtëkonsiderueshmenëprokurimosepërvojëtjetërpërkatësedhetëmosketëpengesanëtëdrejtënpërt’uzgjedhur.

8.3.OrganizimidhevotiminëKRPP

Kryetari përfaqëson, udhëheq dhe organizon punën e KRPP-së. Kryetari ka tëdrejtëqëtëcaktojënjëanëtarindividualpërtëorganizuardheudhëhequrpunëneKRPP-sënënjëfushëtëcaktuar;KryetaridotithërrasmbledhjeteKRPP-sëkuraiekonsiderontenevojshmeosekurnjëgjëetillëkërkohetngady(2)anëtarëtëtjerëtëKRPP-së.Vendimetmerrennëtakimmekonsensus.Nërastqëkryesuesiitakimitkonstatonqëkonsensusinukmundtëarrihet,çështjaduhettëparashtrohetpërvotim.Vendimetduhettëkenëpërkrahjeneshumicaeanëtarëve.

8.4.Sekreti

KRPP mund të mbrojë nga përhapja në publik ose persona të paautorizuar,informacionetepërgatituraosemarraprejKRPP-sëgjatëkryerjessëdetyravetëveta,porvetëmnëmasënelejuarngakyligjedheLigjipërQasjennëDokumentetPublike.Pavarësishtngasamësipër,KRPPiofronqasjedhekopjetëçdoinformacionidhedokumentiqëkanëposedimosekontroll,dukepërfshirë informacionindhedokumentetefshehta,ngaAuditoriiPërgjithshëm,OSHP-sëdhe/osendonjëpanelshqyrtuesmenjëherëpaskërkesësapourdhrittëndonjëritprejtyre.KRPPiofronpoashtuqasjedhekopjetëinformacionevedhedokumentevetëtillanjëgjykatekompetentenësekjoqasjeosekëtokopjekërkohenmenjëurdhërtënxjerrëngakjogjykatë.

8.5.Largimidhesuspendimiianëtarëve

QeveriaapoKuvendi,konsiderojnësekaarsyepërlargiminenjëanëtaritëKRPP,mundtëparaqesinçështjenpërvendimnëgjykatënkompetente,dukedhënëarsyeqëevërtetojnëkëtëdhetëgjithadokumenteteprovavetëkërkuarangagjykata.



69

9. AgjenciaQendroreeProkurimitPublik

9.1.KrijimiiAgjencisëQendroretëProkurimitPublik

Në kuadër të Ministrisë së Financave është themeluar një agjenci autonomeekzekutiveequajturAgjenciaQendroreeProkurimitAQP.

AQPdotëadministrohetnganjëdrejtoriemëruarpërnjëperiudhëtre(3)vjeçare.DrejtoriiAQPdotëemërohetnëpajtimmeprocedurënepërcaktuarnëligjinpërshërbimincivilpëremërimnëpozitatëlartadrejtuese.

9.2.AktiviteteteprokurimittëAQP-së

MinistriiFinancavemundtëketëautoritetinpërtapërcaktuarAQP-nësiautoritetinkontraktuespërgjegjëspërkryerjeneatijaktivitetiprokurimipërshkaqetëekspertizësprofesionale,efektivitetittëkostos,efikaseoseçështjevetëtjeralegjitime.

QeveriasipaspropozimittëMinistrisësëFinancavevendosnjëlistëtëmallraveoseartikujvetëpërdorimittëpërbashkët,prokurimiitëcilëveiështëcaktuarAQP.KjolistëmiratohetnëformënenjëUdhëzimiAdministrativ.KjolistëdheçdondryshimisajduhettëpublikohennëmediadhetëshpallennëfaqeneinternetittëKRPP-së.

9.3.OrganiShqyrtuesiProkurimit

OSHPështëorganipavarurpërshqyrtimadministrativ.OSHP-japërbëhetngapesë(5)anëtarëtëBordit.PërmbështetjeadministrativeOSHP-sëindihmonSekretariatiiciliudhëhiqetngaKryesuesi iSekretariatit.AsnjëpersonosezyrtarpubliknukmundtëushtrojëosetëpërpiqettëushtrojëndikimpolitikosendikimtëpaligjshëmnëOSHPapondonjëpunonjësitëtijpërndonjëvendim.

Kryetari dhe anëtarët e OSHP-së propozohen nga Qeveria dhe emërohen ngaKuvendi në bazë të rekomandimit që është marrë nga një organ përzgjedhës ipavarurithemeluarngaKuvendi.OrganipërzgjedhësipavarurdotëpërbëhetprejtregjykatësvetëemëruarsipasrregullittëcaktuarngaKëshilliGjyqësoriKosovës.




70

10.Procedurateshqyrtimittëprokurimit

10.1.Parimetthemelore

Gjatë zbatimit të procedurave për shqyrtimin e prokurimit të gjithë personatpjesëmarrës,ndërmarrjetdheautoritetetpublikeduhettësigurojnëqëkjoprocedurëtëzbatohetdherealizohetnëmënyrëtëshpejtë,tëdrejtëdhepadiskriminim,qëkapërqëllimzgjidhjenedrejtë,tëligjshmedheefektivetëlëndësnëfjalë.

10.2. Formimiipaneleveshqyrtuese

OSHP-jaformonpaneleshqyrtuesekurparaqitetnevojapërtëushtruarprocedurateshqyrtimittëprokurimit.Mëposhtëpërmendendisangakompetencatkryesoretënjëpanelishqyrtues:

a. tëshqyrtojnëankesatngapalëteinteresuaralidhurmeshkeljetemundshmetëkëtijligji;

b.zbatimi i hetimeve dhe procedurave të shqyrtimit të prokurimit për tëkonstatuarfaktetqëkanëshkaktuarankesatetilla;

c. kërkon nga cilado palë e ndërlidhur me këtë rast që t’i ofrojëdokumentacioninapodëshmitëeduhuraqëikonsiderontërëndësishmepërzbatiminehetimeveosetëproceduravepërshqyrtimineprokurimitetj.

10.3. Përbërjaepaneleveshqyrtuese

OSHP organizon punën e saj në një numër të paneleve shqyrtuese. Varësishtngavleraapomadhësiaekontratëssëpropozuarapobazuarnëvështirësinëoserëndësinëeçështjessëngriturngakyrast,OSHPështëpërgjegjësepërnxjerrjenerregullavetëbrendshmenëlidhjemeemërimineanëtarëvepërnjëpanelshqyrtues,tëcilatnënshkruhenngaKryetari iOSHP-së.Panelishqyrtuesmundtëpërbëhetnganjë,treosepesëanëtarë.

10.4. Afatetpërdorëzimineankesës

Ankesamundtëdorëzohetngaciladopalëeinteresuarnëçdofazëtëaktiviteteveoseprocedurave tëprokurimitdhenë lidhjemeçfarëdoaktivitetiose lëshimi tëautoritetitkontraktuesqësupozohettëketëbërëshkeljetëkëtijligji.



71

Nësekontrataështëdhënëoseështëmarrvendimipërkonkursineprojektimit,apoështëanuluarnjëaktivitetetiprokurimit,ankesamundtëdorëzohetvetëmbrendaafatitprejdhjetë(10)ditëvepasdatëssënjoftimitpërdhënienekontratës.

10.5. Arkivimidhepërmbajtjathelbësoreeankesës

ÇdopalëeinteresuarmundtëdorëzojënjëankesënëOSHP.Elementetthelbësoretënjëankesejanë:

a. emri,adresadheinformatatkontaktuesetëparashtruesittëankesës;

b.emriiautoritetitpërkatëskontraktues;

c. përshkrimispecifikiaktivitetevetëprokurimit;

d.kopjaenjoftimitpërdhënienekontratës;

e. përshkrimi i rrethanave faktike që përbëjnë ose që ngrisin supoziminpër shkeljen e këtij ligji përshkruanmënyrën se si shkelja e supozuar ikashkaktuarosekërcënohett’ishkaktojëdëmematerialeparashtruesittëankesësnërastekurankuesipërfshinpretendiminpërkompensimetj.

ParashtruesiiankesësiadërgonorigjinalineankesësOSHP-sëdhenjëkopjeedheautoritetitkontraktues.OSHP-jaduhettëpërfundojëshqyrtimineankesësbrendanjëditepunepaspranimittëankesës.

NëseOSHP-jakonstatonseankesaështëparashtruarmekohëdheiplotësonkushtetemëronnjëekspertpërshqyrtimsidheformonnjëpanelshqyrtuespërt’ishqyrtuarpretendimetebëranëankesë.

10.6. Pezullimiautomatikiaktivitetittëprokurimit

Gjatëzgjatjessëprocedurëssëankesës,autoritetikontraktuesduhetqëtëpezullojëzbatimineaktivitetittëprokurimitmetëcilinkatëbëjëankesanëfjalë.

10.7. Angazhimiiekspertitshqyrtues

OSHP-ja emëron ekspertin shqyrtues për të shqyrtuar zbatimin e aktiviteteve tëprokurimitpërkatësdhepër tëpërcaktuarvlefshmërinë e tëgjithapretendimevetë përfshira në ankesë. Eksperti shqyrtues, në afat prej dhjetë ditësh shqyrtondokumentacionineprokurimit tëautoritetitkontraktuesdhemerr informata tjerarelevante dhe ofron një vlerësim me shkrim mbi aktivitetin e prokurimit dhevlefshmërinëetëgjithapretendimevetëpërfshiranëankesë.




72

10.8. Vendimiiautoritetitkontraktues

Autoritetikontraktues,nëafatprejkatërditëvepasmarrjessëvlerësimittëekspertitshqyrtues i dërgon ekspertit shqyrtues, panelit shqyrtues dhe parashtruesit tëankesësvendimineautoritetitkontraktuesnëlidhjemeçështjeteparashtruaranëankesë.Nëse,nëvendiminetij,autoritetikontraktueskonstatonsepretendimiosetëgjithapretendimetjanëtëvlefshme,aibrendapesëditëve,dotëndërmerrçfarëdoveprimi korrigjues të nevojshëmpër ta rregulluar aktivitetin e prokurimit.Nëseautoritetikontraktuesenxjerrnjëvendimdukekonstatuarsenjëpretendimibërënëankesëështëivlefshëm,porainukndërmerrmasaadekuatekorrigjuesebrendaafatit kohor, parashtruesi i ankesës,mundet që brenda tri ditëve të dorëzojë njënjoftimmeshkrimtekpanelishqyrtuesdhetëkërkojëngapanelishqyrtuesqëtëshqyrtojëçështjen.

10.9. KompetencatdhepërgjegjësitëePanelitShqyrtues

Secilapalëepërfshirënëçështjeneankesësështëeobliguarqëtëbashkëpunojëmepanelinshqyrtuesqëai tëmarrëvendimmeritor.Sidoqoftë,nëseciladopalënëprocedurëdështonoserefuzonqëtëmarrëpjesëplotësishtnëproceduratpanelishqyrtuesemerrvendiminnëbazëtëprovaveqëikanëdispoziciondhenëbazëtëargumentevetësjellangapalëtmepjesëmarrjeaktivenëprocedurë.

10.10.Afatiifunditpërmarrjenevendimeve

Panelishqyrtuesdotënxjerrëvendiminetijpërfundimtarmeshkrim,sëbashkumedeklaratënmeshkrimmbiarsyetmbitëcilatështëmarrënjëvendimitillë,dhendonjëurdhërqënevojitetpërzbatiminevendimittëtillë,jomëvonësepesëmbëdhjetëditëkalendarikepaspranimittëdokumentacionittëankesësnëpanelinshqyrtues.Kurnëçështje janë tëpërfshira fakteveçanërisht tëndërlikuara,OSHPmund tëpërcaktojëçështjensiçështje shumë tëndërlikuardhe të shtyjëafatinpër jomëshumësenjëzet(20)ditëpërnxjerrjenevendimittëtij,deklaratësmbiarsyetdheurdhrittëtij.Pasnxjerrjessëvendimit,ankesadhevendimipublikohennëfaqene internetit tëOSHPbrendapesë(5)ditëvenëgjuhënorigjinale tëvendimitdhebrendapesëmbëdhjetë(15)ditëvesaipërketgjuhëvetjera,sidhenëgjuhënanglezepërtëgjitharastetmevlerëtëlartëtëkontratës.

10.11.Raportimi

OSHPduhettëraportojëpërpunënetijnjëherënëvitparaKuvenditmbimbarëvajtjeneproceduravetëshqyrtimittëprokurimit.Poashtu,përçdovitkalendarik,OSHPdot’isigurojëKuvendit,mësëvoniderinëfundtëshkurtittëvititpasueskalendarik,informacionetdhetëdhënatnëvijim,sipasllojevetëproceduravedheobjektevetëaktivitetitpërkatëstëprokurimit:



73

a. numrinepërgjithshëmtëankesavetëpranuara;b.numrineankesavetërefuzuarapërshkaktëmungesëssëafatevekohoreosejoplotësisë;

c. numrin e ankesave që janë konstatuar se nuk përmbajnë pretendime tëvlefshme;

d.numrineaktivitetevetëprokurimitqëjanëanuluarsirezultatinjëankese;e. informatatëdetajuarambiçdongjarjekuautoritetikontraktueskadështuarnërespektiminenjëurdhëresetëOSHP-së;dhe

f. numrineprocedurave të shqyrtimitqëkanë rezultuarnëkonstatiminseaktivitetipërkatësiprokurimitdhedhëniaosevendimijanëbërënëmënyrëtëvlefshme.




74

4. Sistemi i listës së pagave (payroll)


• Klasifikiminepagavesipaskategorive;

• Llogaritjenepagësbazëdheshtesavembipagën;

• Proceduratpërkalkuliminelistëssëpagavedheurdhërpagesave;

• Obligimeteorganizatavebuxhetore;

• Procesineavancimit.

4.1 Paga e nëpunësve civil dhe klasifikimi i tyre

Pagaenëpunësvecivilëpërbëhetngapagabazëdhengashtesat.

Pagabazëështërezultatiçmimittëpunës,përkatësishtvlerëspërpunënethjeshtëdhekoeficientetecaktuarpërçdogrupenëngrup,sidheshumaterrituratëpërvojëssëpunës,përçdovittëplotë,nëpërqindjetëcaktuar.

Nëpunësitcivilkanëtëdrejtëtëpërfitojnështesatëcaktuarambipagënbazë;pjesënvariabiletëpagës;kompensimetëpagësdhekompensimetëshpenzimeve.

Meqëllimtëpërcaktimittëpagësbazë,pozitatnëshërbimincivilndahennëkatërkategorifunksionaledheklasifikohennënjërënngakatërmbëdhjetë(14)gradatepagës.

Pagatklasifikohennëkatërkategoritëfunksionale,si:

1. nëpunëscivilëtënivelittëlartëdrejtues;

2. nëpunëscivilëtënivelitdrejtues;

3. nëpunëscivilëtënivelitprofesional;

4. nëpunëscivilëtënivelittekniko-administrativ.

1. Nëpunëscivilëtënivelittëlartëdrejtues,konsiderohenkëtopozicione:

1.1.drejtuesilartëtre(3)-gradaepagësnjë(1);1.2.drejtuesilartëdy(2)-gradaepagësdy(2);1.3.drejtuesilartënjë(1)-gradaepagëstre(3).



75

2. Nëpunëscivilëtënivelitdrejtues,konsiderohenkëtopozicione:

2.1.drejtueskatër(4)-gradaepagëskatër(4);2.2.drejtuestre(3)-gradaepagëspesë(5);2.3.drejtuesdy(2)-gradaepagësgjashtë(6);2.4.drejtuesnjë(1)-gradaepagësshtatë(7).

3. Nëpunës civilë të nivelit ekzekutues dhe profesional, konsiderohen këtopozicione:

3.1.ekzekutuesdheprofesionaltre(3)-gradaepagëstetë(8);3.2.ekzekutuesdheprofesionaldy(2)-gradaepagësnëntë(9);3.3.ekzekutuesdheprofesionalnjë(1)-gradaepagësdhjetë(10).

4. Nëpunëscivilëtënivelitadministrativ,konsiderohenkëtopozicione:

4.1.administrativkatër(4)-gradaepagësnjëmbëdhjetë(11);4.2.administrativtre(3)-gradaepagësdymbëdhjetë(12);4.3.administrativdy(2)-gradaepagëstrembëdhjetë(13);4.4.administrativnjë(1)-gradaepagëskatërmbëdhjetë(14).

Gradatepagësnjë(1),dy(2),tre(3)dhekatërmbëdhjetë(14)kanëngapesë(5)hapatëpagës,ndërsagradatepagësngakatër(4)derinëtrembëdhjetë(13)kanëngadymbëdhjetë(12)hapatëpagës.

Klasifikimiigradëstëpagësbëhet,varësisht,nga:

1. përgjegjësia;

2. ndërlikueshmëria;

3. aftësitëkomunikuesendërpersonale;

4. kualifikimetdisponuesedhe;

5. kushtetnëpunë.

Përklasifikiminepozitësnëgradënpërkatëse,përshkrimiidetyravepëratëpozitëkrahasohetmenjëpërkufizim tëgradave, tëcilatpërcaktojnë,për secilëngradë,shkallënepërgjegjësisë,kompleksitetin,aftësitëndërpersonalesidhekualifikimetdhepërvojënenevojshmepëratëgradë.




76

Klasifikimi ipërgjithshëmipozicioneve tëpunësnëShërbiminCivil,standardetdhe procedurat për klasifikimin e secilës pozitë në gradënpërkatëse, në bazë tëpërshkrimittëpunës,sidhepërcaktimiihapavetëpagës,përcaktohenngaQeveriame akte nënligjore, pas propozimit të ministrisë përgjegjëse për administratënpublikedheministrisëpërgjegjëse për financa.

4.2 Përgjegjësia për klasifikimin e pozitave

Udhëheqësiteinstitucionevetëadministratëspublikeiapropozojnëgradatepozitavenëinstitucioninetyreministrisëpërgjegjësepëradministratëpublike,nëbazëtërekomandimevetëpersonitpërgjegjëspërburimenjerëzorenëinstitucioninetyre,iciliështëpërgjegjëspërzbatiminestandardevedheproceduravepërklasifikiminevendevetëpunësnëShërbiminCivil.

Gradapër secilinpozicion tëpunësdhendryshimet,miratohenngaQeveria,mepropozimtëinstitucionitpërkatësdheaprovimitparapraktëministrisëpërgjegjësepëradministratënpublikedheministrisëpërgjegjësepërfinancat.

Llogaritja e pagës bazë

Paga bazë e nëpunësit civil llogaritet duke shumëzuar koeficientinme vlerën ekoeficientit.Koeficientiipozicionittëpunëspërcaktohetngahapipërçdogradëtëklasifikimit,nëpajtimmeaktin.VleraekoeficientitpropozohetngaQeveria.

Avancimi në hapa në bazë të vlerësimit të punës

Nëpunësitcivilëavancojnëngahapi i tyreaktualnënjëhapmëtë lartënëbazëtëvlerësimit tëpunës, icilizbatohetnëpërputhjemerregulloreneposaçmepërvlerësiminepunës,brendakufijvebuxhetorë.

Parametratvlerësuesqëduhettëmerrenparasyshmerastineavancimittënëpunësveciviljanë:

1. aftësitëdheshkathtësitëprofesionaletëtreguaranëvendinepunës;

2. shkallaeangazhimitdheepërkushtimit;

3. rezultatetearrituranëpunëdhekontributi;

4. respektimi–zëniaeafateve,dinamikave,efikasitetidheefektiviteti;dhe

5. cilësiaepunëvetëkryera.



77

Vlerësimimundtëjetëishkëlqyeshëm,shumëtëmirë,tëmirë,mirë,mjaftueshëmdhedobët.

Mevlerësimtëshkëlqyeshëmmundtëvlerësohenvetëm5%enëpunësvecivilnënjëinstitucion,mevlerësimshumëtëmirë15%kursetëmirë30%.

Përvlerësimineshkëlqyeshëm,shumëtëmirëdhedobëtduhettëketëkomentengamenaxhmenti.

Koeficienti për nëpunësit civilë të transferuar në pozitë përkatëse pune

Nëpunësicivilicilipërgjithnjëosepërkohësishtështëtransferuarnëpozitëtjetërpunetërangut–emërtimittënjëjtë,sikurseedhepozitaepunësngaecilaështëtransferuar,icaktohetkoeficientitëcilinekapasurparatransferimit.

Nëpunësicivilicilipërshkaktëvlerësimittëperformancësjotëmirë,shkaqevedisiplinoredhetëpapërgjegjësisësëmjaftueshmetransferohetnëpozitëpunemëtëulët, i caktohetkoeficientidhepagagjegjëseekzistueseeasajpozitepunenëmomentinetransferimit.

Koeficienti për nëpunësit civilë të cilët kthehen nga periudha e pezullimit të përkohshëm

Nëpunësit civilë të cilët kthehen nga periudha e pezullimit të përkohshëm, nëpërputhjemeLigjin eShërbimitCivil, vendosennëkoeficientin tënjëjtë,më tëlartëoseedhemëtëultë.

Pagesat shtesë mbi pagën bazë

Shtesatmbipagënbazëjanë:

1. shtesapërpunëmendërrimedhejashtëorarittëpunës;

2. shtesapërkushtespecifikepune;dhe

3. shtesapërkushtetetregut.

Shtesa mbi pagën për përvojën e punës

Përçdovittëpërvojëssëpunëstëkaluarnëshërbimincivildhejashtëtij,përveçpërvojëssëkaluarnëpunëpraktike,nëpunësitcivilsipaskëtijligjiitakonedrejtashtesënëpagënbazëprej0,5%.




78

Nëpunësicivilkatëdrejtëtëkompensimitpërlëndimnëpunë,sëmundjeprofesionaledhelëndimjashtëpune.

Institucionet e administratëspublike çdovit, sëbashkumekërkesënvjetorepërbuxhet, dorëzojnë në ministrinë përgjegjëse për financa shumën buxhetore tënevojshmepërkompensimindhepagesatetjerapërinstitucioninpërkatës.

4.3 Procedurat për kalkulimin e listës së pagave dhe urdhër pagesave

Procedurapërkalkuliminelistëssëpagavefillonmepraniminetëdhënavenganëpunësiciviliautorizuariorganizatavebuxhetorepërçdomuajdukefilluarnga1derimë11tëmuajitvijues.

Tëdhënatenëpunësvepërpërfshirjennëlistënepagaveplotësohennëformularëstandard.Këtaformularëplotësohenmetëdhënapërnëpunëstëri,formularëpërndryshime,formularëpërpagaretroaktivedhetëdhënavetjerapërçdondryshimtjetëreventuale.

4.4 Procedurat për futjen e të dhënave në sistem

Tëdhënatepranuaranëdivizioninepagavengaorganizatatbuxhetorebëhetngadata1deri18tëmuajitvijues.Procesiikalkulimitkryhetprejdatës13-23tëmuajitvijues,listaepagavedheurdhërpagesaushpërndahenorganizatavebuxhetorengadata23-deri25tëmuajitvijues.

Obligimet e organizatave buxhetore

Organizatat buxhetore duhet të respektojnë afatet për dorëzimin e të dhënavepërçfarëdondryshiminëpaga.Organizatatbuxhetoreautorizondhesiguronnjënëpunësicivil(menaxheriipersonelit)qasjenëadresënzyrtarepërpraniminelistëssëpagavedheurdhërpagesënnëadresënetij/sajzyrtareelektronike.

NëpunësiiautorizuariOrganizataveidrejtohetpërmese-mailitzyrtardivizionittëpagavenëafatinecaktuarpërdërgiminelistavetëpagavedheurdhërpagesave.

Organizatatbuxhetoreështëeobliguarpërshtypjen(printimin)elistavetëpagavedheurdhërpagesavedheqëpasnënshkrimittëlistavetëpagavedheurdhërpagesavetëruajkëtodosjenëformëfizikedhenëformëelektronike.

Me qëllim të shtimit të efikasitetit dhe efektivitetit nëmenaxhimin e listave tëpagavepërtëpunësuaritnëorganizatatbuxhetoretëadministratëspublikekërkohetnjëkomunikimnëmes të sistemit tëpagave,organizatavebuxhetore,MinistrisësëAdministratës Publike, departamentit për kalkulimin, përcjelljes, shtypjes sëpagavedheurdhërpagesave.



79

5. Sistemet e Teknologjisë informative

Nëfundtëkëtijsesionijudotëjenitëaftëtëkuptoni

1. LlojetesistemevetëIT;2. Funksioninetyre.

5.1 Sistemi i integruar për menaxhim financiar SIMFK

SIMFK është një aplikacion i integruar për menaxhim financiar i ndërtuar nëveçantipërtëpërmbushurnevojateveçantapërinformatanësektorinpublikdheidisenjuarpërtëoptimizuarkontrollinfinanciardhepërgjegjësitë.

SistemiInformativpërMenaxhimineFinancavetëKosovës(SIMFK)menaxhohetngaMF/Thesaridheofronkëtomodule:

• Libriipërgjithshëm;

• Pasuritë;

• Buxheti/Alokimet;

• Zotim/Obligimet;

• Shpenzimet;

• Tëhyrat;

• Blerja;

• Pasuritë;

• RaportimdhePamje.

NëvazhdimpoiparaqesimdisapamjengamoduleteSIMFK-së




80



81




82



83




84

Metodologjia e Kontabilitetit në SIMFK

GjatëpunësmesisteminSIMFKështëerëndësishmetëkuptohetdallimi iqartëndërmjettransaksionevetëdhënanëvijim:

• TransaksionetbuxhetorepërmbajnëtëdhënapërkontrollefinanciaredhenukndikojnënëLibrinePërgjithshëmtëLlogarive;ndërsa,

• Transaksionet kontabël postohen në Librin e Përgjithshëm të Llogarivedhepërfshihen

Transaksionet buxhetore

Këtojanëevidencatëvetmemekufijtëshumave,tëcilëtnukmundtëtejkalohenngatransaksionetvarëse.Përshembull,garancitënukmundtëtejkalojnëshumatpërkatësetëBuxhetitVjetordheAlokimevenëparatëgatshme.Gjithashtu,zotimetdheobligimevenukmundtëtejkalojnëshumateUrdhrave.

Kufijtëeimponuarngazotimet/obligimet,garancitë,buxhetetvjetoredhealokimetnëparatëgatshmenukmundtëtejkalohenngatransaksionetkontabëltëpostuaranëLibrinePërgjithshëmtëLlogarive. Transaksionet kontabël

KëtojanëregjistrimetëdyfishtakontabëltëcilatpostohennëLibrinePërgjithshëmtëLlogarive.PasiqëndryshimiidyanëvetëregjistrimitështëzeroatëherëlibriipërgjithshëmgjithmonëvetëbilancohetenëkëtëmënyrëmundësongjeneriminepasqyravefinanciaretëQeverisë. SIMFKpërkrahkontabilitetinmeregjistrimetëdyfishta,nëpariminakrualdhenëpariminebazuarnëpara tëgatshme. SIMFKaktualishtështëekonfiguruarpërparimin e kontabilitetit të bazuar nëpara të gatshme.Dallimet kryesore janëqësipasparimittëkontabilitetittëbazuarnëparatëgatshme:

1. ShpenzimetnjihenkurpaguhenngabankaeFKRK.

2. TëhyratnjihetkurpranohennëllogarinëbankaretëFondittëKonsoliduartëRepublikëssëKosovës.

3. Pasuritënukkapitalizoheneasnukzhvlerësohen.



85

Funksioni i librit të përgjithshëm të llogarive ( LPLl)

FunksioniiLibrittëPërgjithshëmtëLlogariveështëimbledhurnë7pjesëtedhënanëvijim:

1. Strukturaeskemëssëllogarive Nëkëtëpjesëshpjegohenstrukturateskemëssëllogarivedherregullimii

BlloqeveKodueseFinanciare(BKF)nëSIMFK.

2. KodetOfsettëLibrittëPërgjithshëmtëLlogarive NëkëtëpjesëshpjegohetstrukturadheshfrytëzimiikodeveofsettëLPLl

nëtransaksionetkontabëltëevidentuaranëSIMFK.GjithashtushpjegohetsitenderohenllogaritëekontrollitdhetëbankësngakodetofsettëLPLl-së.

3. Llogaritëbankare Nëkëtëpjesëshpjegohetstrukturadheshfrytëzimiikodevetëllogarive

bankarenëtransaksionetkontabëltëevidentuaranëSIMFK.

4. Shpenzimet Në këtë pjesë ilustrohet se si regjistrimet kontabël të shpenzimeve

gjenerohen nga Kuponat e Shpenzimit dhe postohen në Librin ePërgjithshëmtëLlogarive.

5. Tëhyrat Nëkëtëpjesëilustrohetsesiregjistrimetkontabëltëtëhyravegjenerohen

ngaShitjetnëParatëGatshmedhepostohennëLibrinePërgjithshëmtëLlogarive.

6. RegjistrimetnëDitar Nëkëtëpjesëilustrohetsesibëhetregjistrimikontabëldhepostimiityre

nëLibrinePërgjithshëmtëLlogarive.

7. LibriiPërgjithshëmiLlogarive Nëkëtë pjesë shpjegohet natyra eLlogarive tëLPLl-së dhe koncepti i

Bilancitprovues.

5.2 Sistemi i Zhvillimit dhe Menaxhimit të Buxhetit SZHMB (BDMS)

SistemiiZhvillimitdheMenaxhimittëBuxhetit-SZHMB-jaështësisteminformativfinanciaricilipërdoretngaDepartamentiBuxhetitnëMF(MinistrinëeFinancave).SZHMB-jasivegëlpërmessëcilësOrganizatatBuxhetore/Ministritë,Institucionet/AgjencitëeshfrytëzojnëgjatëplanifikimitdheformulimittëBuxhetit.




86

VetemriiaplikacionittëSZHMB-së(BDMS)nënkuptondyproceseqëzhvillohen;procesiizhvillimittëBuxhetitdheprocesiimenaxhimittëBuxhetit.

SZHMB-japranon,konsolidon(mbledhë)dheiparaqetformularëteshpenzimeve(PCF – Program Costing Form) të Organizatave Buxhetore gjatë procesit tëplanifikimittëbuxhetit.

SZHMB-ja prodhon një numër tëmadh raportesh, duke përfshirë draft/raportinpërQeveri,raportin/FinalqëpërcjellëtnëKuvendineRepublikëssëKosovëspëraprovim.KjoështëpjesaeZhvillimittëBuxhetit.

PjesaeMenaxhimittëBuxhetitështëpjesëesistemitecilalejontëbëhenndryshimenëbuxhettëaprovuarangaKuvendiiKosovësgjatënjëvitifiskal.

AplikacioniiSZHMBështëindërtuarpërmesproduktevetëOracle-së,BazaetëdhënaveështëendërtuarpërmesproduktitOracleDatabase,formularëteaplikacionitpërmesOracleForms,raportimibëhetproduktitOracleReportisidhemundësimiiqasjespërmesweb-itbëhetpërmesproduktitOracleApplicationServer.

SZHMB punon në infrastrukturën e quajtur ndërmjetëse (middle tier). Ështëaplikacionkompletmetëgjithakomponentëtenevojshmeteknike,iciliofronsiguritëlartëtëtëdhënave,performancëtëmirë,disenjtëmirëdheshumëipërshtatshëmpërpërdoruesin(user-friendly).

AktualishtSZHMB-jaoperonnëplatformënesistemitoperativMicrosoftServer2000(servicepack4).

Konektimi(kyçja)ipërdoruesvenëaplikacioninSZHMB,siçuthamësipër,bëhetpërmesweb-it.Konektimibëhetdukeklikuarnëueb-faqeneinternetit:www.bdms-rks.org prej nga pastaj vetëm personat e autorizuar (përdoruesit e OrganizatësBuxhetore)ekanëtëdrejtënekyçjesënësistem.

Për çdo vit bëhet rifreskimi i zyrtarëve që duhet të kenë qasje në sistem përplanifikiminebuxhetitpërtrivitesiështëeparaparëmeKASH-in.

SistemiiZhvillimitdheMenaxhimittëBuxhetit-SZHMBmbështetëformulimindhe raportimin e buxhetit, rishikimin dhe raportimin e shpenzimeve aktuale qëmundtëpërdorenpëranalizatëdetajuara.



87

NësistemineSZHMB-së,OrganizatatBuxhetoreshpenzimetetyreiplanifikojnënganivelimëiulëtnën-programitPCF-së.

Tëdhënat janë futurosekonsoliduardukepërdorur formularët eSZHMB-seqëquhenformapërcaktimtëkostossëprogramit(PCF),tëcilatjanëtëndaranënivele:

• PCF1niveli1–përdoretpër futje të tëdhënavepërnën-nën-programp.sh.njëshkollëindividuale,spital,burgjeetj.

• PCF2niveli 2–përdoret për futje të të dhënavepërnën-programp.sh.arsimiprimarosezyraeMinistrit;

• PCF3 niveli 3 – përdoret për konsolidim në nivel të programit p.sh.departamentiiarsimitoseshërbimeteadministratës;

• PCF4niveli4–përdoretpërkonsolidimtënivelittëOB-sëp.sh.komunaoseministria.

Sistemi i SZHMB-sëmenaxhonme katër komponentë (dritare):Forma, Stafin eOrganizataveBuxhetore,BurimineFondevesidheObjekteteMenaxhimit.

Nëkomponentin(dritarja)-FormatëSZHMB-sëbëhetpërzgjedhjaeOrganizatësBuxhetore(niveliinën-programitPCF2apoPCF1)nëseaplikohetnëkëtëorganizatëbuxhetore.

Në komponentin (dritarja)-Stafi të SZHMB-së bëhet planifikimi i numrit të tëpunësuaravebrendaOrganizatësBuxhetoresidheshpenzimettëstafitpër12muaj.ÇdoKoeficientetistafitkapërshkriminsipaspozitësqëembulon.

Në komponentin (dritarja) - Burimet e Financimit, reflektohen nga kanë ardhurfondet për shpenzim p.sh nga grumbullimi i të hyrave të përgjithshme (GrantiQeveritar),prejtëhyravelokaletëgrumbulluarangaOB-ja(tëhyravetanakë)oseprejburimevetëjashtmesikursejanëfinancimiijashtëm,kreditëetj.

Burimet financiare të planifikuara barten nëmënyrë automatike nga Objektet eMenaxhimitteBurimeteFinancimit.




88

Nëkomponentin(dritarja)-ObjekteteMenaxhimitfutentëdhënateshpenzimevetëOrganizataveBuxhetore tëshpërndaranëpërkodeekonomike.Nësistemkëtokode janë tëndaranë trenivele,do të thotë sistemi jepmundësi shpërndarjenekëtyreshpenzimevetëplanifikuaranëtrenivele;kategoriekonomike,nën-kategoriekonomikedhenën-nënkategoriekonomike.

Kategoritë ekonomike në sistem janë të ndara si: paga dhemëditje,mallra dheshërbime, shpenzimet e komunaleve, subvencionet dhe transferet, shpenzimetkapitaledherezerva.Aktualishtfutjaetëdhënavedhemenaxhimiityrenësistemtë SZHMB bëhet për këto kategori ekonomike: paga dhe mëditje, mallra dheshërbime,shpenzimetekomunaleve,subvencionetdhetransferetsidherezerva,tëquajturashpenzimeoperative.

Ndërsa me kategorinë ekonomike shpenzimet kapitale merret sistemi i PIP-it(Programi i Investimeve Publike). Ekziston një ndërlidhje në mes të këtyre dysistemeveSZHMB-sëdhePIP,prapasitëfutentëdhënat,atotëdhënabartenngasistemiiPIP-itnësistemineSZHMB-ës.

SistemiiZhvillimitdheMenaxhimittëBuxhetitndihmonnëplanifikiminebuxhetitdheformuliminebuxhetittëKosovës.

Monitorimi dhe raportimi për ekzekutimin e buxhetit gjatë vitit aktual financiar

Gjatëvitit,OB-tëdheMFduhettërishikojnëshpenzimetpërkundërbuxhetitpërtësiguruarseOB-tëofrojnëshërbimeteprituraqeveritaredhebenefitetpërpublikundhe se buxheti po ekzekutohet siç është planifikuar. Kur kadiferencamaterialindërmjet buxhetit të planifikuar dhe shpenzimeve aktuale mospërputhjet duhettëhetohenpërtëshpjeguarpseshpenzimetdevijojnëprejbuxhetittëplanifikuar.Varësishtprejarsyespërdevijimduhet tëndërmerrenveprimepër tësiguruarseaktiviteteteOB-vejanëzhvilluarpërtësjellëshpenzimetprapënëlinjëmebuxhetinosefondetduhettëlëshohenpëraktivitetetjera.

KurMF kërkon dhe aprovon transferet ndërmjet ndarjeve buxhetoreMF do tëregjistrojëndryshimetnëSZHMBashtuqëbuxhetiifundittëjetënëdispozicionpërraportetmujoretëekzekutimit.

Tëdhënatprejsistemit të thesarit (FreeBalance)ndërlidhenmeSZHMBfund tësecilit muaj. Të dhënat ndërlidhen në SZHMB përkundër secilit kod ekonomikbrendasecilitnën-programtëOB-së.



89

Përgatitja e rishikimit buxhetor gjashtëmujor

ËshtëpraktikëezakonshmenëQeverinëeKosovësqëtëbëhetrishikimiibuxhetitnëgjysmëtëvititbuxhetor“rishikimiigjashtëmujorit”.Kjomundësonqëqeveriatëbëjëndryshimenëbuxhetinvjetor,kurkërkohet,sitejkalimtëatyrendryshimeveqëmundësohensipasdispozitavenëlidhjemetransferetbuxhetorenëLMFPP.

Prapë, SZHMB është përdorur për të ruajtur ndryshimet në buxhet dhe për tëproceduartabelatendryshuaranëQeveridhemëvonënëKuvend.NdryshimetetillajanëdakorduarndërmjetMF/QeverisëdheOB-veindividualesidheazhurniminëSZHMBbëhetprejstafittëMF.

BuxhetifillestarsidhebuxhetiirishikuarështëruajturnëSZHMBdhesimëlartë,buxhetiifunditështëazhurnuarpërtëreflektuarçdotransfer.

5.3 Programi i Investimeve Publike (PIP)

Njëpjesëekonsiderueshmeeshpenzimevetëqeverisëështëpërqëllime‘investuese’– ‘investimi’ mund të definohet si ‘sakrifikimi i përfitimeve apo shpërblimeveaktuale për të ndjekur një aktivitet duke pritur përfitime apo shpërblimemë tëmëdhanëtëardhmen.

Njëprojektmundtëdefinohetsiaktivitetiveçantë,menjëpikëtëveçantëtëfillimitdheme një pikë të veçantëmbarimi, i synuar që të arrijë objektiva të veçanta.Zakonisht,ështënjëaktivitetivetëm,mjaftindryshëmngaaktivitetetparapritësedhemund të jetë i ndryshëm nga ato pasuese, e jo thjeshtë një ‘segment’ i njëprogramitëvazhdueshëm.Nganjëherëshpenzimiiinvestimitështëaktivitetrutinor(p.shpërvetësimiipajisjesadministrative),porpjesamëemadheeshpenzimittëinvestimitpërbëhetngaprojektet.

Projektet duhet të identifikohen nga procesi i planifikimit strategjik dhe duhettë kontribuojnë në arritjen e politikave të qeverisë dhe të strategjive sektoriale.Organizatat Buxhetore gjithashtumund të kenë planet individuale strategjike tëcilatpërkrahinstrategjitësektoriale.PolitikateQeverisëdhestrategjitësektorialejanë të dhëna nëKornizënAfatmesme të Shpenzimeve së bashkume planemëtë hollësishme trevjeçare operative dhe planet financiare (buxheti indikativ dhevlerësimetehershme)përmbështetjetëarritjessësynimevestrategjike.




90

Njëpjesëemadheebuxhetitvjetor, shpenzohetnëprojektekapitalemesynimnëpromovim të zhvillimit ekonomikdhepërmirësim tëmirëqenies së njerëzve.ProcesetdheproceduratePIP‐itjanëdisenjuarpërtëasistuarQeverinënëselektimineprojektevekapitalemeritoreqëmbështetinprioritetetdhe rrisinnëmaksimumbenefitetpërpublikun.ProceduratemonitorimitnëPIPduhettëndihmojnëQeverinënëmenaxhimineprojektevedheekzekutiminebuxhetitpërtësiguruarsefondetjanëtëdisponueshmedhetëpërdorurapërprojekteindividualenëkohëtëduhur.GjithashtuproceduratePIPsigurojnërritjetëtransparencësdhepërgjegjësisë.

RaportetnëSisteminePIP-itjanënëdispozicionpërtë:

• Paraqiturnevojënpërinvestimeqeveritaredhepërtësiguruararsyetimineprojektitkapitalsidhebuxhetin;

• SiguruarkomentetëMinistrisësëFinancavepërtëpërmirësuararsyetiminpërprojektindhe/osepërQeverinëqendrore,ashtuqërekomandimiiMF‐sëtëtregojënëseduhettëfinancohetprojektiapojo;

• Siguruar tabelat e buxhetit kapital që paraqesin projektet që duhet tëfinancohen,përaprovimtëKuvendit;

• Monitoruarimplementimineprojekteveindividualemeqëllimtëvlerësimittë progresit të implementimit përkundër planit dhe për të asistuar nëmenaxhimtërrezikut /problemevepërrealizimtëbenefiteve tëpritura;dhe

• Monitoruar ekzekutimin e buxhetit për të siguruar se fondet janë tëdisponueshme për implementim të projekteve me prioritet të lartë dhefondetjanëpërdorurmeefektivitetgjatëvitit.

RaportetetillapërdorenbrendaOB‐sëdheMF-sëpërtërishikuar/rekomanduardraftbuxhetin,përtërishikuardheaprovuarbuxhetinvjetorngaKuvendi,përtëvlerësuar përputhjenme procedura dhe rezultate e projektit dhe për të përcjelleekzekutiminbrendavitit.

5.4 Sistemi i menaxhimit të pasurisë në kuadër të e-qeverisjes

Sistemi i Menaxhimit te Pasurisë në kuadër të E-Qeverisjes përbëhet prej uebaplikacionitdhebazëssëtëdhënavetëvendosurnëserverëteQeverisë,sidheprejpajisjevepërcjellëse tëcilat janë tëshpërndaranëpër institucione.Nëaplikacionmundtëqasemidukevizituarlinkun:www.ks-gov.net/e-pasuria



91

Përmessistemit tëmenaxhimit tëpasurisëmenaxhohetme tëgjithahyrjet/daljeteasetevedhetëmaterialitshpenzuesnëinstitucion,kryhetbarkodimiipajisjeve,përcilletamortizimiipajisjeve,gjendjaestokut,sidhekërkesaonlinepërpajisjedhepërmaterialshpenzuesprejsecilitpunëtortëinstitucionitpërkatës.

Figura1.Ndërlidhjaeaplikacionitmepajisjesidhendërlidhjaeaktorevekryesorneaplikacion

Aplikacioni përkrah transferimet e brendshme të aseteve si dhe transferimetndërinstitucionale të tyre. Po ashtu përmes aplikacionit menaxhohen kërkesate punëtorëve për pajisje dhe përmaterial shpenzues, duke e përcjell gjendjen ekërkesësprejmomentittëbërjessësaj,miratimittësajprejnivelevetëtjeramëtëlartaederiteekzekutimiisaj.

Qasja ne aplikacion

Përtuqasurnëaplikacion,përdoruesiduhettëketëlidhjeinterneti,dhendonjërinprejshfletuesvetëinternetittëinstaluarnëkompjuterinetij.Formaështëethjeshtëdhepërkyçjenëprogramine-Pasuriaduhetqëtëplotësohenfushat. Përdoruesi–nëkëtëfushëshënohetpërdoruesimetëcilindëshirojmëtëkyçemi,Fjalëkalimi–shënohetfjalëkalimipërpërdoruesinpërkatës.

Moduliiadministrimitështënjëpjesëeprogramite-Pasuria,kunëkuadërtëkësajpjesehynëformatqëkanëtëbëjnëmepërdoruesit,institucionet,sidhepjesëtëtjerandihmësetëaplikacionit.(komuna,Institucione,departamente,divizioni,sectorë,lokacionit,depoetj).




92

Autorizimet dhe përdoruesit

Qasja në këtë sistemofrohet përmes autorizimeve të përdoruesve.Përmes kësajformejepentëdrejtatepërdoruesvekukemidymundësinëseZgjedhim grupin dhenëseZgjedhim formën.

Moduli i depos

Moduliideposështënjërindërmoduletmëtërëndësishmetëaplikacionit.Nëkëtëmodulmenaxhohentransaksionetnëdepodukepërfshirëhyrjet,daljet,shkarkimet,transferimet,barkodimi,etj.Poashtupërmeskëtijmodulimenaxhohentëdhënatpër kontraktorët, mallrat, donacionet, si dhe ekzekutohen kërkesat e bëra prejpunëtorëve.

Regjistrimi i hyrjeve

Përregjistriminenjëfaturetërefillimishtduhetqëtëplotësohenkëtofusha:

• Numriifaturës–gjenerohetautomatikishtpamundësindryshimi,

• Numriihyrjes/daljes–gjenerohetautomatikishtporkamundësindryshimi,

• Zyrtari–zgjidhetngalistarënëse,

• Dataefaturës–zgjedhimdatënefaturësngapjesaekalendaritqëndodhetnëanënedjathtëtëfushës,

• Përshkrimi–plotësohetpërshkrimiifaturës,

• Kontraktori–zgjidhetngalistarënësekontraktorimgaicilimarrimmallin,

• Numriifaturës(K)–plotësohetnumriifaturëssëkontraktorit,

• Dataefaturës(K)–zgjedhimdatënefaturëssëkontraktoritngapjesaekalendaritqëndodhetnëanënedjathtëtëfushës,

• TVSH–nësemalliqëpranohetllogaritetmeTVSHsëparishtypimkutinpërzgjedhjepastajshënojmësaështëTVSH.

Më pas vazhdohetme plotësimin e të dhënave përmallin i cili është në faturë.Ekzistojnëdymundësi:



93

1.Nëseedimëqëmalliiciliporegjistrohet,nukështëregjistruarmëparëdhesetëdhënatetijjanëdukeuregjistruarpërherëtëparë,nëkëtërastiplotësojmëfushat:Përshkrimi,Shkurtesa,Statusi,Njësia,KategoriadheRafti,dhepastaj shtypimRuaj.Pasi te shtypimbutoninRuaj, tek fushakodiplotësohetkodiimallit.NëseduamtaanulojmëregjistriminemallitshtypimbutoninAnulo.

2.Rastiidytëkurmallinedimëqëekemisipërshkrimtëruajtur,nëkëtërastklikojmëbutoninKërkodheparaqitetdritarjakuaimalldotëparaqitetnëlistë,shtypimopsioninZgjedhpastëcilëskthehemiteformaDetajet e mallit(Hyrje/Dalje)kufushatpërmalljanëtëplotësuarametëdhënatemallit që e kemi zgjedhur.Nëse duamme ndërpre kërkimin shtypimbutoninAnulo.

Pasi takemikërkuaraporegjistruarmallin,vazhdojmëprocedurëne regjistrimittëhyrjes.Plotësojmësasinëdheçmiminmetëcilinekemiblerëmallin.MëpasshtypimbutoninShto,tëdhënatdotëruhendheshtohennëlistë.Nëkëtëmënyrështohentëgjithëmallrateasajfature.

Mëpasvjenhapikurduhettëshkruajmënumrinseriktëmallitsidhetëgjenerojmëbarkodinetijdhetëprintojmëpërmesbutonitprinto.

Për ta përfunduar regjistrimin e hyrjes shtypim butoninPërfundo... pas të cilitveprimkalojmëteListimiihyrjeve.

Regjistrimi i daljeve

FormaDaljetndodhetnëkuadërtëDepo,paszgjedhjessëopsionitDaljethapetfaqjaListaedaljevekudheparaqitentëdhënateregjistruara.Tëdhënatnëlistëmundt’ishohimedhesipasNumrittëfaturësdhesipasemrittëPunëtorit,varësishtse cilën do të zgjedhim lista do tëmbushetme të dhënat ekzistuese, p.sh. nësedëshirojmëqëlistatëmbushetmetëdhënasipasfaturës,atëherënëkutinpërkatësevendosimshenjëndhenëfushënpërkatëseshënojmëfaturënqëdëshirojmëpastajshtypimbutoninKërkodhenëlistëdotëshfaqentëdhënateasajfature.




94

Shkarkimet

FormaShkarkimetndodhetnëkuadërtëDepos,paszgjedhjessëopsionitShkarkimethapetfaqjaListaeshkarkimevekudheparaqitentëdhënateregjistruara.Mirëpotëdhënatnë listëmund t’i shohimedhesipasNumrit të faturësdhePunëtorit varësisht se cilëndo të zgjedhim listado tëmbushetme tëdhënat e ekzistuese,p.sh. nëse dëshirojmë që lista tëmbushetme të dhëna sipas faturës, atëherë nëkutinpërkatësevendosimshenjëndhenëfushënpërkatëseshënojmë faturënqëdëshirojmëpastajshtypimbutoninKërkodhenëlistëdotëshfaqentëdhënateasajfature.

Donacioni FormaDonacionindodhetnëkuadërtëDepos,paszgjedhjessëopsionitDonacioni hapet faqjaListaehyrjevekudheparaqiten tëdhënate regjistruara.Mirëpo tëdhënat në listë mund t’i shohim edhe sipasNumrit të faturës dhePunëtorit,varësishtsecilëndotëzgjedhimlistadotëmbushetmetëdhënateregjistruara,p.sh. nëse dëshirojmë që lista tëmbushetme të dhëna sipas faturës, atëherë nëkutinpërkatësevendosimshenjëndhenëfushënpërkatëseshënojmë faturënqëdëshirojmëpastajshtypimbutoninKërkodhenëlistëdotëshfaqentëdhënateasajfature.

Moduli i pasurisë

Moduli i pasurisë ështënjëpjesë e aplikacionit e cila shumë tëdhëna imerr tëgatshmeprejmodulittëdepos.Tëgjithaatotëdhënatëcilatiregjistrondepoisti,etëcilatekanëkategorinëInventar,zyrtariipasurisëishfrytëzonpërtëkrijuarlibrinevettëpasurisë.

Moduli i kontabilitetit

Edhekontabilitetiështënjëringamodulettëcilatepërbëjnëprograminee-Pasurisë.PërmespërdoruesitpasuriamundtëkyçemiedheteformaKontabiliteti,nëkuadërtëkontabilitetitnësezgjedhimRegjistridotëhapetListaekontabilitetitkumundtëshohimtëdhënat.SipaspërshkrimitpasvendosjessëshenjësnëkutinëpërkatësedhepasplotësimittëfushësshtypimbutoninKërko (Filtro)dhetëdhënatparaqitennëlistë.NëkuadërtëkontabilitetitndodhetedheopsioniAmortizimi,kupërmestijmundtëkërkohentëdhënateregjistruara,tëbëhetllogaritjaeamortizimit,tëbëhentransferimeteregjistritsidhetëshihenraportet.



95

Moduli i logjistikës

Njëpjesëeprogramite-Pasuriaështëedhelogjistikaecilapërbëhetngaformatnëvazhdim.Ngarkimi,transferimibrendainstitucioneve.TëdhënatnëlistëmundtishohimedhesipasNrfaturës,Punëtorit,LokacionitdheZyrësvarësishtsecilëndotëzgjedhimlistadotëmbushetmetëdhënateregjistruara,p.sh.nësedëshirojmëqëlistatëmbushetmetëdhënasipaspunëtorëve,atëherënëkutinpërkatësevendosimshenjën dhe nga lista zgjedhim punëtorin që dëshirojmë pastaj shtypim butoninKërkodhenëlistëdotëshfaqentëdhënateatijpunëtori.

Moduli personeli PersonelidheKërkesa janëpjesëeprogramitpasuria.Përmeskësaj formebëhetregjistrimi i Personelit. Përmes kërkesave kemi mundësi të bëjmë kërkimin ekërkesave të regjistruara më herët duke bërë zgjedhjen, komuna, institucioni,personeli,kërkesën.Aprovimiikërkesavezakonishtbëhetngadrejtoriipersonelitnëinstitucion,mirëpokjodallonprejinstitucionitnëinstitucion.

ModuliepasuriapërfshinëedhemodulineInxhinieringutdhemodulinpërskaniminebarkodevepërMotorolaMC1000.




96

6. Burimi i informative për vlerësimin e sistemit të MFK-së

Sistemet e kontrollit të brendshëm duhet tëmonitorohen për të ofruar siguri tëarsyeshmeseobjektivateorganizatësjanëdukeupërmbushur.Kjobëhetpërmesaktiviteteve të vazhdueshme të monitorimit, vetëvlerësimeve dhe auditimit tëbrendshëm.

6.1 Monitorimi

Monitorimi i vazhdueshëm përfshinë aktivitetet e rregullta menaxhuese dhembikëqyrëseqëvlerësojnëdhepërmirësojnëdisenjin,ekzekutimindheefikasitetine kontrollit të brendshëm. Menaxherët duhet t’i përqendrojnë aktivitetet e tyremonitoruesenëfushatmerreziktëlartë.Atanukduhettëshikojnëçdoinformatëpërtëpërcaktuarsekontrolletpofunksionojnë.Përdorimiikontrollevenëvendngjarjeose teknikave të thjeshta tëpërgatitjes sëmostravemund tëofrojnënjënivel tëarsyeshëmtëbesueshmërisëqëkontrolletjanëdukefunksionuarsipassynimit.

6.2 Vetëvlerësimi

Vetëvlerësimetjanëvlerësimeperiodiketëkomponentëvetëkontrollittëbrendshëmngaanaemenaxhmentit.

Vetë‐vlerësimiështëpjesëesencialeezhvillimitdhezbatimittëMFK‐sënëkuadërtëorganizatavebuxhetore.VetëvlerësimikërkonngamenaxhmentidhepersoneliqëkapërgjegjësitëMFK‐së,tëtestojnëvetenpërefektivitetinesistemevetëtyretëmenaxhimitfinanciardhekontrollitnëpërkrahjeneobjektivavetëtyretëpunë.Vetëvlerësimibëhetpërmespyetësorëvevetvlerësues.

Procesiivetëvlerësimitduhettëzhvillohetmesavijon:

• TëgjithëmenaxherëtdhezyrtarëtfinanciarmepërgjegjësipërMFK‐në,dotëmarrinnjëkomplettëlistavekontrolluesepërt’iplotësuar(përgjigjetduhettëjenëanonime,qëtësigurojmëpjesëmarrjetëplotëdhendershmëri);

• Rezultatetdotëkonsolidohendheanalizohen(njëshembullideklaratëssëkonsolidimitdheanalizimit,ështënëdispozicionngaNjQH‐MFK);

• Organizimi i punëtorisë për menaxhmentin, për të diskutuar rezultatet,nxjerrëkonkluzatdhehartuarplanetepunësnëfushateidentifikuarapërpërmirësim.



97

6.3 Auditimi i brendshëm

Auditimiibrendshëmbënnjëvlerësimtëpavarurtëkontrollittëbrendshëmdukei dhënëZKA‐së sigurinë që ai/ajo kërkonnë lidhjeme efikasitetin e sistemit tëkontrollittëbrendshëm.AuditimiiBrendshëmgjithashtushqyrtonpyetësorëtvetë‐vlerësuese tëmenaxhmentitdhe i jepudhëzimeMinistritnë lidhjeme saktësinëdhecilësinëetyre.Mangësitëeidentifikuaranëkontrollinebrendshëmduhettëraportohenteniveliilartënëmënyrëqëmenaxhmentit’ikorrigjojëato.



99

ÇkakuptojmëmeMenaxhiminfinanciarekontrollin?

Çkasynonmenaxhimifinanciardhekontrolli?

Menaxhimifinanciardhekontrollisynonqëmenaxhmentitëjetëpërgjegjës,jovetëmpërmarrjenevendimevefinanciareporedhepër tësiguruarqëkëtovendimejanëadekuatedhenëinteresinmëtëmirëtëpublikut.

Çkapërfshinëllogaridhënien?

Llogaridhëniapërfshinëdetyrënpërtëqenëtëhapur,përgjegjësndajvendimevedhetëdemonstrohenkontrolletenevojshmefinanciaredhepajtueshmëriarregullative.Ështënjëmarrëdhënieqëbazohetnëobligimetpërtëmarrëpërgjegjësipërperformancënsaipërketpritjevetëdakorduara.

MFKështënjëprocesgjithëpërfshirësiciliështëi integruarnëaktivitetetesecilitsubjekt të sektorit publik, dhe kryhet ngamenaxhmenti dhe personeli.MFK nukkufizohet vetëm në funksione të specializuara të kontabilitetit apo financave. KyprocesiMFK‐sëkapërqëllimtësigurojë,brendakufijvetëarsyeshëm,seobjektivateorganizatësjanëarriturdukevepruarnëpërputhjemeligjet,aktetnënligjore,rregullorete brendshme dhe kontratat, siguruar informacione të besueshme, gjithëpërfshirësedhenëkohëtëduhurlidhurmeperformancënfinanciaredheoperative,kryerveprimenëmënyrëefektive,efikasedheekonomikedhedukeruajturpasuritë(përfshirëedheinformacionet).

Pyetja nr. 1

Pyetja nr. 2

Përgjigjja në pyetjen nr. 2

Pyetja nr. 3



7. Ushtrime




100

Kushjanëpjesëmarrësnëllogaridhënie?

Çkakuptonimevlerësimtërrezikut?

Kush është përgjegjës për përpilimin e kornizës së llogaridhënies, përpilimin dhevendosjenesistemittëkontrollittëbrendshëm?

Përveç që janë përgjegjës për përpilimin e kornizës së llogaridhënies, zyrtarëtllogaridhënës, janë përgjegjës edhe për përpilimin dhe vendosjen e një sistemi tëkontrollittëbrendshëm.

IdentifikonikomponentetkyçetëkornizësCOSO?

KornizaepunësCOSOidentifikonpesëkomponentëkyçetëkontrollittëbrendshëm:

1. Mjedisiikontrollit.2. Vlerësimiirrezikut.3. Aktivitetetekontrollit.4. Informatadhekomunikimi.5. Monitorimi.

Pjesëmarrësit e parënëkëtë zinxhirë janëqytetarët, qëpërfaqësohennga anëtarëte zgjedhur në Kuvend. Në këtë mënyrë, Kuvendi bëhet përfaqësues kushtetues iqytetarëve.PërgjegjësiamëpastajicaktohetQeverisësikujdestare(trust).Qeveriamëtutje,icaktonpërgjegjësitëMinistravetësaj,qëtërealizojnëpolitikëneQeverisë,tëcilëtsiçduhetdhemediskreciontëlejuarngaorganiligj-vënës,icaktojnëfuqinëZKA-vetëorganizatavebuxhetorepërtëvepruardheijapinpërgjegjësinë,nëpërmestëpolitikave,rregullorevedheudhëzimeveadministrative.

Pyetja nr. 4

Pyetja nr. 7

Pyetja nr. 5


Pyetja nr. 6





101

KBFP-japërshkruhetmetrishtylla-cilatjanëato?

TrishtyllateKontrollittëBrendshëmtëFinancavePublike(KBFP)janë:

1. Llogaridhëniamenaxheriale–menaxhmentidhekontrollifinanciar;2. NjësiafunksionalishtepavarureAuditimittëBrendshëm;3. NjësiaeHarmonizimittëPërbashkëtsiudhëheqësështëpërndryshim.

MandatiidrejtoritëpërgjithshëmtëThesaritështë:

a) Trevjet,b) Pesë vjet,c)Njëvjet,d)Katërvjet.

PërgjegjësitëeZyrtarëvefinanciarnukkufizohenmëveçnëofrimineinformatavepërtëpërkrahurkërkesatFinanciare.AtapoashtuduhettëpërkrahinnevojateZKA-vedheMbajtësve të buxhetit, që rrallë herë janë ekspert tëfinancave. Kjo do tëpërfshijë:

a) Punën meMbajtësit e buxhetit për të përgatitur buxhete të hollësishmetë shërbimeve, bazuar në burimet në dispozicion dhe planet financiareoperative;

b)Mbajtësve të buxhetit të ju ofrohen informatamekohë, relevantedhe tësaktapërmonitoriminebuxhetitdheperformancës,nënjëformatqëështëidobishëmpërata;

c)Mbajtësvetëbuxhetit,tëjuofrohenkëshilladhepërkrahje;

d) Të gjitha më lartë.

Vlerësimiirrezikutështëidentifikimidheanalizimiirreziqeverelevantendajarritjessëobjektivaveqëformojnëbazënpërtëpërcaktuarsiduhettëmenaxhohenrreziqet.

Pyetja nr. 8


Pyetja nr. 9

Pyetja nr. 10.





102

Qeveriaduhett’iadorëzojëKuvenditKornizënAfatMesmetëShpenzimeve(KASH)derimë30prilltësecilitvitkalendarikpërvitineardhshëmfiskalsidhevlerësimetpërtriviteteardhshmefiskale.

Esaktë

E pasaktë (dy vitet)

Kushekaautoriziminpërinvestimekapitale?

DepartamentiiThesaritkaautorizimindhepërgjegjësinëekskluzivepërinvestimineparavepublike.

Pavarësishtngakjo,Ministri:

(i) përcakton kushtet për investimin e parave publike dhe aktivitetet einvestimevetëThesarit,dhe

(ii) përgatit politikën për investimin e parave publike.

Kontratëmevlerëtëmadhekonsiderohetkontrataefurnizim(memallradheprodukte),kontratapërshërbimedhekontratapërpunëesëcilësështë:

a) ebarabartëosemëemadhese125,000euro,

b)ebarabartëosemëemadhese250,000euro,

Njëorganizatëbuxhetoremundet,pamarrjenemiratimitparaprakngaMinistri,tëtransferojëderinë5%tënjëndarjebuxhetorenënjëndarjetjetërtëasajorganizatebuxhetoregjatëvititfiskal.

E saktë

Epasaktë

Pyetja nr. 12

Pyetja nr. 13


Pyetja nr. 14

Pyetja nr. 11



103

c) ebarabartëmeosemëemadhese250,000euro,osekontratapërpunëvleraeparashikuaresëcilësështëebarabartëosemëemadhese100,000euro,

d) e barabartë ose më e madhe se 125,000 euro ose kontrata për punë vlera e parashikuar e së cilës është e barabartë ose më e madhe se 250,000 euro.

Gjatë një prokurimi që zbaton procedurat e kuotimit të çmimeve për prokurimeautoritetitkontraktuescakton:

a) Jomëpaksedhjetëditëkalendarikengadataedërgimit tëkërkesëspërkuotimtëçmimeve.

b)Jomëpaksepesëmbëdhjetëditëkalendarikengadataedërgimittëkërkesëspërkuotimtëçmimeve.

c)Mësëshumtidhjetëditëkalendarikengadataedërgimit tëkërkesëspërkuotimtëçmimeve.

d)Mësëshumtipesëmbëdhjetëditëkalendarikengadataedërgimittëkërkesëspërkuotimtëçmimeve.

Esaktë

E pasaktë (pesë ditë)

Autoriteti kontraktues që kambajtur konkursin e projektimit, duhet që brenda triditëve të punës pas përfundimit së konkursit të përgatisë një njoftim lidhur merezultatetekonkursittëprojektimit.

E saktë

Epasaktë

Operatoriekonomiknukkatëdrejtëqëtëmarrëpjesënënjëaktivitettëprokurimitosenë ekzekutiminendonjëkontratepublike,nëseoperatori i tillë ekonomik me vendim të një gjykate kompetente është likuiduar ose është vënë në mbikëqyrje të administratorit.

Pyetja nr. 15


Pyetja nr. 17






104

KRPPështëpërgjegjësepërzhvillimin,funksionimindhembikëqyrjenepërgjithshmetësistemittëprokurimitpubliknëKosovë.

Përveççështjevetëparaparamëlartë,KRPPkapërgjegjësinëdheautoriziminqëtëshqyrtojnëankesatngapalëteinteresuaralidhurmeshkeljetemundshme.

Esaktë

E pasaktë(kompetencëeOSHP-së)

ÇkakuptojmëmeshprehjenmeOperatorekonomik?

Operatoriekonomikpërfshinfurnizuesin,ofruesineshërbimeveosekontraktuesinepunëve.

Nënkupton.çdoperson,ndërmarrjeoseorganpublik,oseipersonave,ndërmarrjevedhe/oseorganevetëtillaqëkryejnëdhe/oseofrojnëtëkryejnëshërbime.

Çkakuptojmëmeshprehjenofruesishërbimeve?

Pagaenëpunësvecivilëpërbëhetnga

a) Pagabazë,b)Kontributet,c) Shtesat,d)Pagabazëdheshtesa.

Pyetja nr. 18


Pyetja nr. 19



Pyetja nr. 20

Pyetja nr. 21

Esaktë

E pasaktë (dyditë)




105

Pagabazëdheshtesat

Klasifikimiigradëstëpagësbëhet,varësisht,nga:

a) përgjegjësia;b)ndërlikueshmëria;c) aftësitëkomunikuesendërpersonale;d)kualifikimetdisponuese;e) kushtetnëpunë;f) tëgjithamëlartë.

f) tëgjithamëlartë.

Përshkruani parametrat që duhet të merren parasysh me rastin e avancimit tënëpunësvecivil?

Futja e të dhënave në sistem të pranuara në divizionin e pagave nga organizatatbuxhetorebëhetngadata1deri13tëmuajitvijues.

Parametratvlerësuesqëduhettëmerrenparasyshmerastineavancimittënëpunësveciviljanë:

1. aftësitëdheshkathtësitëprofesionaletëtreguaranëvendinepunës;2. shkallaeangazhimitdheepërkushtimit;3. rezultatetearrituranëpunëdhekontributi;4. respektimi–zëniaeafateve,dinamikave,efikasitetidheefektiviteti;dhe5. cilësiaepunëvetëkryera.


Pyetja nr. 22


Pyetja nr. 23

Pyetja nr. 24





106

Esaktë

E pasaktë(1-18tëmuajitvijues)

ÇkaështëSIMFK?

SIMFKështënjëaplikacioniintegruarpërmenaxhimfinanciarindërtuarnëveçantipërtëpërmbushurnevojateveçantëpërinformatanësektorinpublikdheidisenjuarpërtëoptimizuarkontrollinfinanciardhepërgjegjësitë.

KushemenaxhonSIMFKdhecilatmoduleiofron?

SistemiInformativpërMenaxhimineFinancavetëKosovës(SIMFK)menaxhohetngaMF/Thesaridheofronkëtomodule:

• Libriipërgjithshëm;

• Pasuritë;

• Buxheti/Alokimet;

• Zotim/Obligimet;

• Shpenzimet;

• Tëhyrat;

• Blerja;

• Pasuritë;

• RaportimdhePamje.

Çkajanëtransaksionetbuxhetoredhekontabël?


Pyetja nr. 25


Pyetja nr. 26


Pyetja nr. 27



107

Transaksionet buxhetore

Këtojanëevidencatëvetmemekufijtëshumave, tëcilëtnukmundtëtejkalohennga transaksionet varëse. Për shembull, garancitë nukmund të tejkalojnë shumatpërkatësetëBuxhetitVjetordheAlokimevenëparatëgatshme.Gjithashtu,zotimetdheobligimetnukmundtëtejkalojnëshumateUrdhrave.

Kufijtëeimponuarngazotimet/obligimet,garancitë,buxhetetvjetoredhealokimetnëparatëgatshmenukmundtëtejkalohenngatransaksionetkontabëltëpostuaranëLibrinePërgjithshëmtëLlogarive.

Transaksionet kontabël

KëtojanëregjistrimetëdyfishtakontabëltëcilatpostohennëLibrinePërgjithshëmtëLlogarive.Pasiqëndryshimiidyanëvetëregjistrimitështëzeroatëherëlibriipërgjithshëmgjithmonëvetë bilancohet e nëkëtëmënyrëmundësongjenerimin epasqyravefinanciaretëQeverisë.

Karakteristikatkryesoretëparimittëkontabilitetittëbazuarnëparatëgatshme:

1. ShpenzimetnjihenkurpaguhenngabankaeFKRK.

2. TëhyratnjihetkurpranohennëllogarinëbankaretëFondittëKonsoliduartëRepublikëssëKosovës.

3. Pasuritënukkapitalizoheneasnukzhvlerësohen.

ÇkaështëSistemiiZhvillimitdheMenaxhimittëBuxhetitSZHMB(BDMS)?

SistemiiZhvillimitdheMenaxhimittëBuxhetit-SZHMB-jaështësisteminformativfinanciaricilipërdoretngaDepartamentiBuxhetitnëMF(MinistrinëeFinancave).SZHMB-jasivegëlpërmessëcilësOrganizatatBuxhetore/Ministritë,Institucionet/AgjencitëeshfrytëzojnëgjatëplanifikimitdheformulimittëBuxhetit.

Karakteristikateparimittëkontabilitetitbazuarnëparatëgatshme?



Pyetja nr. 29


Pyetja nr. 28




108

ÇkambështetSistemiiZhvillimitdheMenaxhimittëBuxhetit–SZHMB?

SistemiiZhvillimitdheMenaxhimittëBuxhetit-SZHMBmbështetëformulimindheraportiminebuxhetit,rishikimindheraportimineshpenzimeveaktualeqëmundtëpërdorenpëranalizatëdetajuara.

MesakomponentëmenaxhonsistemiiSZHMB?

Njëprojektmundtëdefinohetsiaktivitetiveçantë,menjëpikëtëveçantëtëfillimitdhemenjëpikëtëveçantëmbarimi,isynuarqëtëarrijëobjektivatëveçanta.

Procedurat e monitorimit në PIP duhet të ndihmojnë qeverinë në menaxhimin eprojektevedheekzekutiminebuxhetitpërtësiguruarsefondetjanëtëdisponueshmedhetëpërdorurapërprojekteindividualenëkohëtëduhur.GjithashtuproceduratePIPsigurojnërritjetëtransparencësdhepërgjegjësisë.

Sistemi i SZHMB-së menaxhon me katër komponentë (dritare): Forma, Stafin eOrganizataveBuxhetore,BurimineFondevesidheObjekteteMenaxhimit.

Simundtëdefinohetnjëprojekt?

ÇkaduhettëndihmojnëproceduratemonitorimitnëPIP?

PërçkajanënëdispozicionraportetnësisteminePIP-it?

Pyetja nr. 30


Pyetja nr. 31




Pyetja nr. 32

Pyetja nr. 33

Pyetja nr. 34



109

RaportetneSisteminePIP-itjanënëdispozicionpërtë:

• Paraqiturnevojënpërinvestimeqeveritaredhepërtësiguruararsyetimineprojektitkapitalsidhebuxhetin;

• SiguruarkomentetëMinistrisësëFinancavepërtëpërmirësuararsyetiminpërprojektindhe/osepërqeverinëqendrore,ashtuqërekomandimiiMF‐sëtëtregojënëseduhettëfinancohetprojektiapojo;

• Siguruar tabelat e buxhetit kapital që paraqesin projektet që duhet tëfinancohen,përaprovimtëKuvendit;

• Monitoruarimplementimineprojekteveindividualemeqëllimtëvlerësimittë progresit të implementimit përkundër planit dhe për të asistuar nëmenaxhimtërrezikut/problemevepërrealizimtëbenefitevetëpritura;dhe

• Monitoruar ekzekutimin e buxhetit për të siguruar se fondet janë tëdisponueshme për implementim të projekteve me prioritet të lartë dhefondetjanëpërdorurmeefektivitetgjatëvitit.

SistemiimenaxhimittëpasurisënëkuadërtëEqeverisjespërbëhetprej?

Sistemi i Menaxhimit te Pasurisë në kuadër të E-Qeverisjes përbëhet prej uebaplikacionitdhebazëssëtëdhënavetëvendosurnëserverëteQeverisë,sidheprejpajisjevepërcjellësetëcilatjanëtëshpërndaranëpërinstitucione.

Përmessistemittëmenaxhimittëpasurisëmenaxhontëgjithahyrjet/daljetepasurivedhe të materialit shpenzues në institucion, kryhet barkodimi i pajisjeve, përcilletamortizimi i pajisjeve, gjendja e stokut, si dhe kërkesa online për pajisje dhe përmaterialshpenzuesprejsecilitpunëtortëinstitucionitpërkatës.

Çkamenaxhohetpërmessistemittëmenaxhimittëpasurisë?


Pyetja nr. 35



Pyetja nr. 36




110

Prej cilave burime merren informatat për vlerësimin e menaxhimit financiar dhekontrollit?

Vlerësimiimenaxhimitfinanciarekontrollitmundtëbëhetpërmesproceduravetëmonitorimit:mbikëqyrjaerregullt,vetëvlerësimidheauditimittëbrendshëm.

Kuduhettëraportohenmangësitëeidentifikuaranëkontrollinebrendshëm?

Meçkabëhetvetëvlerësimi?

Vetëvlerësimimundtëbëhetpërmespyetësoritvetë-vlerësues.

Mangësitëeidentifikuaranëkontrollinebrendshëmduhettëraportohenteniveliilartënëmënyrëqëmenaxhmentit’ikorrigjojëato.

Pyetja nr. 37


Pyetja nr. 39

Pyetja nr. 38


Përgjigjja në pyetjen nr.39



111

Material shtesë për studim:

DokumentiiPolitikavepërSistemineKontrollitteBrendshëmteFinancavePublikenëKosovëLigji Nr. 03/L-048 Për Menaxhimin e Financave Publike dhe Përgjegjësitë,iPlotësuar dheNdryshuarmeLigjinNr. 03/L-221,LigjinNr. 04/L-116dhemeLigjinNr.04/L-194LigjiNr.04/L-042PërProkuriminPubliknëRepublikëneKosovësLigjiNr.03/L-147përPagateNëpunësveCivilëModuli“Bazateauditimittëbrendshëm“,CIPFA/CEF-Kosovë2013ModuliE-pasuriaVëllimiI,IIdheIIIiSIMFK-sëhttps://mf.rks-gov.net/https://mapl.rks-gov.net/

8. Literatura e përdorur

DokumentiiPolitikavepërSistemineKontrollitteBrendshëmteFinancavePublikenëKosovëLigji Nr. 03/L-048 Për Menaxhimin e Financave Publike dhe Përgjegjësitë,iPlotësuar dheNdryshuarmeLigjinNr. 03/L-221,LigjinNr. 04/L-116dhemeLigjinNr.04/L-194LigjiNr.04/L-042PërProkuriminPubliknëRepublikëneKosovësLigjiNr.03/L-147përPagateNëpunësveCivilëVëllimiiManualpërKontabilitetModuli“Bazateauditimittëbrendshëm“,CIPFA/CEF-Kosovë2013ModuliE-pasuriaVëllimiI,IIdheIIIiSIMFK-së



113

Moduli – Bazat e Menaxhimit Financiar dhe KontrolliështëpërgatitngaMinistriae Financave - Njësia Qendrore Harmonizuese me përkrahjen e ekspertëve tëprojektittëfinancuarngaKomisioniEvropianpërtëpajisëkandidatëtmenjohuritëpërgjithshmeteorikedhepraktikepërkryerjeneauditimittëbrendshëmnësektorinpublikimiratuarngaMinistriiFinancave.Kymaterialdotushërbejkandidatëveqëinënshtrohenprogramitpërtrajnimdheçertifikimtëauditorëvetëbrendshëmtësektoritpublik.

KosumALIU AvdullahHOTI

______________________ _____________________DrejtoriNjQH MinistëriFinancave

Documents

Moduli 4 - Bazat e Menaxhimit Financiar dhe Kontrolli 30/08/2016