MINISTERSTVO ZA OBRAZOVANIE I NAUKA BIRO ZA RAZVOJ NA OBRAZOVANIETO

NASTAVNA PROGRAMA

PRAKTI^NA NASTAVA II godina

HEMISKO-TEHNOLO[KA STRUKA prehranben tehni~ar

Skopje, 2006 godina

2

1. IDENTIFIKACIONI PODATOCI

1.1. Naziv na nastavniot predmet: PRAKTI^NA NASTAVA

1.2. Obrazoven profil i struka 1.2.1. Obrazovn profil: HEMISKO-TEHNOLO[KI TEHNI^AR 1.2.2. Struka: HEMISKO-TEHNOLO[KA

1.3. Diferencijacija na nastavniot predmet 1.3.1. Stru~no obrazovanie - prakti~na obuka 1.4. Godina na izu~uvawe na nastavniot predmet: VTORA

1.5. Broj na ~asovi na nastavniot predmet 1.5.1. Broj na ~asovi nedelno: 6 ~asa 1.5.2. Broj na ~asovi godi{no: 216 ~asa 1.6. Status na nastavniot predmet: ZADOL@ITELEN predmet

3

2. CELI NA NASTAVNIOT PREDMET

U~enikot koj uspe{no }e ja sovlada nastavnata programa }e se zdobie so znaewa i }e razvie sposobnosti koi }e mu ovozmo`at:

• da gi primenuva steknatite znaewa i umeewa od analiti~ka hemija i organska hemija pri izu~uvawe na drugite predmeti zna~ajni za strukata, vo profesionalnata rabota, sekojdnevniot `ivot i sledewe na nastava vo povisoki soodvetni obrazovni institucii.

• da gi opi{uva svojstvata na supstancite, da ~ita podatoci od tabela, da pravi sporeduvawa i da izveduva zaklu~oci;

• da go prepoznava i imenuva laboratoriskiot pribor, instrumentite i hemikaliite;

• da izveduva postapki za dobivawe na ~isti supstanci, identifikacija na katjoni po analiti~ki grupi i na anjoni i kvalitativna analiza na ednostavni smesi;

• da go prezentira rezultat spored opredeleni barawa;

• da razlikuva razli~ni vidovi na hemiski reakcii;

• da vospostavuva vrska me|u sostavot, svojstvaata i soodveten metod za analiza na dadena proba;

• da re{ava ednostavni problemi od oblasta na kvalitativnata analiti~ka hemija i organskata hemija po eksperimentalen pat;

• da steknuva osobini na pedantnost, preciznost, pretpazlivost i ekonomi~nost i naviki za li~na za{tita i za{tita na okolinata od hemikalii.

• da go sledi procesot na ~istewe i melewe na melni~kite surovini; • da reagira na opasnosti koi mo`at da nastanat vo tekot na proizvodstveniot proces; • da podgotvuva osnovni i pomo{ni surovini za proizvodstvo na pekarski proizvodi; • da montira i kontrolira cevna instalacija • da gi po~ituva propisite za za{tita pri rabota; • da primenuva li~ni i kolektivni za{titni sredstva;

4

• da odr`uva higiena na rabotnoto mesto; • da razviva rabotni naviki i ~uvstvo na odgovornost.

3. POTREBNI PRETHODNI ZNAEWA

Za uspe{no sovladuvawe na celite po prakti~na nastava potrebni se prethodni znaewa: sodr`inite od programata po hemija vo I godina za osnovni tipovi hemiski soedinenija i reakcii, tehni~ko crtawe i ma{inski elementi od I godina, od organskata i analiti~kata hemija.

5

4.OBRAZOVEN PROCES 4.1. Strukturirawe na sodr`inite za u~ewe Podra~je: ANALITI^KA HEMIJA (72 ~asa)

Tematski celini

Broj na

~asovi

Konkretni celi

Didakti~ki nasoki

Korelacija me|u tematskite celini i me|u predmetite

I. VOVED VO ANALITI^KATA ЛАБОРАТОРИЈА

8

U~enikot:

- da poznava:

• znaci za predupredu-vawe i opasnost i pravila za odnesuva-we i sigurnost vo analiti~ka laboratorija;

• redosled na postapki za podgotovka na primerok za analiza od cvrsti i te~ni supstanci;

- da izveduva postapki na: rastvorawe, dekantirawe, filtrirawe, su{ewe, centrifugirawe, kristali-zacija i ekstrakcija;

Laboratoriski ve`bi:

• znaci za predupreduvawe i opasnost;

• pravila za odnesuvawe vo laboratorijata i za{tita pri rabota so hemikalii;

• rakuvawe so opasni hemikalii;

• vodewe na laboratoriski dnevnik;

Hemija:

- Podelba na hemijata

6

- da vodi laboratoriski dnevnik;

- da se gri`i za urednosta na laboratoriskiot pribor i rabotnoto mesto;

- da go po~ituva redot vo laboratorijata, pravilata za rakuvawe so opasnite hemikalii i znacite za predupreduvawe i opasnost.

• osnoven labora-toriski pribor i aparati vo laboratorija za analiti~ka hemija;

• postapki na rastvorawe, dekantirawe, filtrirawe, su-{ewe, ekstrahira-we i kristaliza-cija.

7

Tematski celini

Broj na

~asovi

Konkretni celi

Didakti~ki nasoki

Korelacija me|u tematskite celini i me|u predmetite

II. RASTVORI

8 U~enikot : - da izveduva reakcija na: hidroliza, jonska reakcija; - da ispituva sprovodlivost na rastvor od elektrolit; - da identifikuva supstanca (kiselina ili baza) so pomo{ na razli~ni indikatori i pri reakcii na hidroliza; - da regulira sredina so pufer; - da poznava postapka i pravilno da rastvoruva silni kiselini i bazi vo voda; po~ituva red vo laboratorija i postapki za rabota so korozivni supstanci; - da re{ava zada~i od me{awe i razreduvawe na rastvori i zada~i so gustina, proizvod na rastvorlivost i zada~i so presmetuvawe na rN.

Laboratoriski ve`bi:

- me{awe i razreduvawe na rastvori;

- sprovodlivost na elektroliti;

- jonski reakcii;

- ispituvawe na promena na boja na indikatori vo kiselini i bazi;

- hidroliza na soli i ispituvawe na sredinata so indikator;

- regulirawe na sredinata so puffer.

Popolnuvawe na laboratoriskiot dnevnik

8

Tematski celini

Broj na

~asovi

Konkretni celi

Didakti~ki nasoki

Korelacija me|u tematskite celini i me|u predmetite

III. KVALITATIVNA HEMISKA ANALIZA

56

U~enikot:

- da go poznava:

• sostavot i nomenkla-turata na osnovnite grupi na neorganski soedinenija i na kompleksnite soedinenija;

• osnovite za reakcii po suv i voden pat i na~inot na prevedu-vawe na primerok vo rastvor;

• podelbata na katjonite po grupi i katjonite vo oddelni analiti~ki grupi, grupovite reagensi i reakciite za identi-fikacija na katjoni;

Ve`bi:

- nomenklatura na neorganski soedinenija (pi{uvawe na formuli ako e poznato imeto na soedinenieto i obratno).

Laboratoriski ve`bi:

- doka`uvawe na oksidi so indikatori;

- reakcii za identifikacija na

katjoni po grupi (I, II, III, IV, V, VI) po suv (5 i 6 grupa) i voden pat;

Hemija:

- Hemiska reak-

cija i hemiska

ravenka

- Rastvorlivost

na supstancite

9

• postapka na analiza na smesa od katjoni od edna analiti~ka grupa (talo`ewe so grupen reagens, rastvorawe i oddeluvawe na katjonite i nivna identifikacija), i postapka za sistematska analiza na smesa na katjoni po suv pat;

• reakciite za identifikacija na anjonite: hloridi, sulfati, karbonati, nitrati, fosfati, acetati i oksalati;

- da pretstavuva so hemiski ravenki:

• reakcii za ideentifikacija na katjoni od oddelni analiti~ki grupi;

• reakcii za identifi-kacija na anjoni;

- reakcii za identifikacija na oddelni anjoni;

- sistematska analiza na katjoni.

Biologija:

- Elementi vo sostav na ~ove~kiot organizam

- Ishranata na rastenijata.

10

- da opredeli potreben grupen i reagens za identifikacija;

- da razlikuva reakcii za identifikacija na katjoni i anjoni spored opredeleno fizi~ko svojstvo na talogot (rastvorlivost, boja, izgled i dr.), promenata na bojata na rastvorot, karakteristi~en miris);

- samostojno da izveduva:

• karakteristi~ni reakcii i reakcii za identifikacija na katjoni od oddelni grupi i reakcii;

• analiza na smesa na katjoni od ista grupa (talo`ewe so grupen reagens, rastvorawe i oddeluvawe i nivna identifikacija), i postapka za sistema-tska analiza na smesa na katjoni po suv pat.

Istra`uvawe:

Kvalitativen sostav na po~vata:

- pribirawe na informacii od razli~ni izvori;

- kvalitativna analiza na primeroci;

- obrabotka na podatocite;

- prezentacija.

11

Podra~je: HEMIJA (72 ~asa)

Tematski celini

Broj na

~asovi

Konkretni celi

Didakti~ki nasoki

Korelacija me|u tematskite celini i me|u predmetite

I. VOVED VO ORGANSKATA HEMIJA

16

U~enikot:

- da poznava: znaci za predupreduvawe i opasnost i pravila za odnesuvawe i sigurnost vo laboratorijata za organska hemija i laboratoriski pribor i aparaturi koi naj~esto se koristat;

- da izveduva postapki na: destilacija, kristali-zacija, ekstrakcija; sobirawe na gasovi pod voda i palewe na gasovi;

Laboratoriski ve`bi:

• znaci za predupreduvawe i opasnost; pravila za odnesuvawe vo laboratorijata i za{tita pri rabota so hemikalii;

• osnoven labora-toriski pribor i aparaturi vo laboratorija za organska hemija;

• postapki na destilacija, ekstrahirawe, sobirawe na gasovi pod voda i palewe na gasovi;

Hemija:

- Podelba na hemijata

12

- da go doka`uva jaglerodot, vodorodot, kislorodot, sulpurot, azotot i halogenite elementi vo sostavot na organskite supstanci;

- da vodi laboratoriski dnevnik;

- da se gri`i za urednosta na laboratoriskiot pribor i rabotnoto mesto.

• opredeluvawe na nekoi fizi~ki svojstva na organskite supstanci i pretstavuvawe na podatocite vo tabeli;

• opredeluvawe na kvalitativen sostav na organski soedinenija;

• vodewe na laboratoriski dnevnik.

Tematski celini

Broj na

~asovi

Konkretni celi

Didakti~ki Nasoki

Korelacija me|u tematskite celini i me|u predmetite

II. JAGLEVODORODI

20

U~enikot:

- da poznava:

• laboratoriski na~in za dobivawe na metan, eten i etin;

Laboratoriski ve`bi:

• dobivawe na metan i otkrivawe na svojstvata;

Hemija:

- Podelba na hemijata

13

• karakteristi~ni reakcii i drugi svojstva na navede-nite soedinenija;

- da go identifikuva potrebeniot laboratoriski pribor i da sostavuva aparatura za dobivawe na jaglevodorodite i otkrivaweto na nivnite svojstva;

- da izveduva postapki na: dobivawe na metan, eten i etin i da gi otkriva nivnite svojstva;

- da doka`uva prisustvo na jaglerod, vodorod, kislorod, sufur, azot i halogeni elementi vo sostav na organski supstanci;

- da vodi laboratoriski dnevnik;

- da se gri`i za urednosta na laboratoriskiot pribor i rabotnoto mesto.

• dobivawe na eten i otkrivawe na svojstva;

• dobivawe na etin i otkrivawe na svojstvata;

• otkrivawe na svojstva na nekoi aromati~ni soedinenija.

Organizirawe na poseta na rabotna organizacija za proizvodstvo na polimerni materi-jali.

Izrabotka na zbirki, panoa i sli~no za plasti~ni materijali i sintetski vlakna.

Vodewe na laborato-riski dnevnik.

14

Tematski celini

Broj na

~asovi

Konkretni celi

Didakti~ki nasoki

Korelacija me|u tematskite celini i me|u predmetite

III. SOEDINENIJA SO JAGLEROD, VODOROD

I KISLOROD

24

U~enikot:

- da poznava:

• laboratoriski na~ini za dobivawe na soodvetni soedinenija;

• karakteristi~ni reakcii i drugi svojstva na navede-nite soedinenija;

- da go identifikuva potrebeniot laboratoriski pribor;

- da sostavuva aparatura za dobivawe i otkrivaweto na nivnite svojstva;

- da izveduva postapki na: dobivawe na alkohol, aldehid, organska kiselina i ester i postapki za otkrivawe na svojstvata;

Laboratoriski ve`bi:

• dobivawe na etanol so alkoholno vriewe;

• otkrivawe na svojstvata (palewe na etanolot, etanolot kako rastvoruva~, dobivawe na alkoholati i reakcija na oksidacija);

• otkrivawe na svojstvata na aldehidite (reakcii na oksidacija so felingov rastvor i reakcija na sre-breno ogledalo);

Hemija:

- Podelba na hemijata

15

- da vodi laboratoriski dnevnik;

- da se gri`i za urednost na laboratoriskiot pribor i rabotnoto mesto.

• rastvorlivost na acetonot i acetonot kako rastvoruva~ na boi i lakovi;

• otkrivawe na svojstvata na organskite kise-lini (rastvorli-vost vo voda, ispituvawe na rN i sprovodlivost i reakcii so metalite.

Poseta na rabotna organizacija za proizvodstvo na polimerni materi-jali.

Izrabotka na zbirki, panoa i sli~no za plasti~ni materijali i sintetski vlakna.

Vodewe na laborato-riski dnevnik.

16

Tematski celini Broj na

~asovi

Konkretni celi

Didakti~ki nasoki

Korelacija me|u tematskite celini i me|u predmetite

IV. BIOSOEDINENIJA

12

U~enikot:

- da gi poznava:

• sostavot i strukturata na osnovnite grupi na biosoedinenija;

• karakteristi~nite reakcii i drugi svojstva na navede-nite soedinenija;

- da go identifikuva potrebeniot laboratoriski pribor;

- da sostavuva aparatura za dobivawe i otkrivaweto na svojstvata na soedinenijata;

Laboratoriski ve`bi:

• Otkrivawe na svojstvata na jaglehidratite

(rastvorlivost na razli~ni jaglehi-drati; nabquduvawe na skrob pod mikroskop, gorewe na {e}er); doka`uvawe na aldehidna grupa vo glukoza; hidroliza na disaharidi).

• Otkrivawe na svojstvata na belkovini (talo`ni i oboeni reakcii); na~ini za koagulacija na belkovini.

Hemija:

- Podelba na hemijata

- Funkcio-nalni grupi

- Svojstvata na alkoholi, alde-hidi, ketoni i organski kiselini

17

- da izveduva reakcii na: doka`uvawe na jaglehidrati, belkovini i masti i masla i postapki za otkrivawe na nivnite svojstva;

- da vodi laboratoriski dnevnik;

- da ima navika za urednost na laboratoriskiot pribor i rabotnoto mesto.

• Rastvorlivost na masti i masla vo organski rastvoruva~i; doka`uvawe na nezasiteni kiselini vo sostav na masla; saponifikacija na masti i masla.

• Rastvorlivost na vitaminite.

Istra`uvawe

(zavr{na ve`ba):

Sostavot na hranata.

Biologija:

- Sostavot na organizmite

- Ishrana

18

Podra~je: PREHRANBENA TEHNOLOGIJA (72 ~asa)

Tematski celini Br. na ~aso-vi

Konkretni celi

Didakti~ki nasoki

Korelacija me|u

tematskite celini i me|u predmetite

^UVAWE I

PRERABOTKA NA MELNI^KITE SUROVINI

12 U~enikot: - da gi poznava uslovite za

rabota vo silosite i melnicite;

- da razlikuva rabotni mesta vo silos i melnica;

- da objasnuva opasnosti koi mo`at da nastanat vo tekot na proizvodstveniot proces;

- da reagira na opasnosti koi mo`at da nastanat vo tekot na proizvodstveniot proces;

- da gi poznava op{tite merki i pravila za za{tita pri rabota vo silosi i melnici;

- da sledi raspored na operaciite pri smestuvawe na melni~kite surovini vo silosot;

- da ja sledi rabotata na

- Poka`uvawe na rabotniot prostor i vidovite na rabotni mesta vo silos i melnica;

- uka`uvawe na opasnostite koi koi mo`at da nastanat vo tekot na proizvodniot proces;

- sledewe na parametrite koi pridonesuvaat za pojava na opasnosti vo tekot na proizvodniot proces;

- uka`uvawe na op{tite merki i pravila za za{tita pri rabota vo silosi i melnici;

- objasnuvawe na

19

transporterite, avtomatskite vagi, silosnite aspiratori i ma{inite za ~istewe na melni~kite surovini;

- da ja sledi rabotata na ma{inite za melewe na melni~kite surovini;

- da gi redi pakuvanite proizvodi vo magacinskiot prostor spored normite i pravilata;

- da pakuva finalni melni~ki proizvodi.

zna~eweto parametrite vo silosot;

- objasnuvawe na rabotata na transporterite, avtomatskite vagi, silosnite aspiratori i ma{inite za ~istewe na melni~kite surovini;

- objasnuvawe na rabotata na ma{inite za melewe na melni~kite surovini;

- sledewe na pakuvaweto na finalnite melni~ki proizvodi.

IZRABOTKA NA PEKARSKI PROIZVODI

36

- Da gi sledi fazite na tehnolo{kiot proces za proizvodstvo na leb;

- da gi podgotvuva osnovnite i pomo{nite surovini za proizvodstvo

- Sledewe na podgotvuvaweto na osnovnite i pomo{nite surovini za proizvodstvo na

20

na leb; - da vr{i mesewe; - da ja podesuva ma{inata za

delewe na testoto spored te`inata na testoto;

- da ja polni komorata za fermentacija;

- da gi sledi parametrite vo komorata za fermentacija;

- da ja polni pe~kata; - da go sledi pe~eweto na

lebot; - da vr{i redewe na lebot

po ladewe i negovo ambala`irawe;

- da go bodira lebot; - da gi podgotvuva

osnovnite i pomo{nite surovini za proizvodsvo na pe~iva;

- da izrabotuva razni vidovi na pe~iva po dadena receptura;

- da prepoznava gre{ki i bolesti kaj pekarskite proizvodi;

- da gi poznava pri~inite za pojava na bolesti i gre{ki kaj pekarskite

leb; - objasnuvawe na

redosledot na operaciite pri proizvodstvo na leb;

- objasnuvawe na zna~eweto na redewe, ambala`irawe i bodirawe na lebot;

- sledewe na podgotvuvaweto na osnovnite i pomo{nite surovini za proizvodstvo na pe~iva;

- objasnuvawe na izrabotka na razni vidovi pe~iva po dadena receptura;

- uka`uvawe na gre{ki i bolesti pekarski proizvodi;

- sledewe na rasklopuvawe i sklopuvawe ma{ini koi se

21

proizvodi i na~inite na nivnoto spre~uvawe i otstranuvawe

- da rasklopuva i sklopuva ma{ini koi se koristat vo proizvodstvoto na pekarskite proizvodi;

- da gi podgotvuva osnovnite i pomo{nite surovini za proizvodstvo na testenini;

- da izrabotuva razni vidovi testenini po dadena receptura;

- da pakuva razni vidovi testenini;

- da gi po~ituva propi{anite normi za za{tita pri rabota vo proizvodnite pogoni za pekarski proizvodi.

koristat vo proizvodstvoto na pekarskite proizvodi;

- sledewe na podgotvuvaweto na osnovnite i pomo{nite surovini za proizvodstvo na testenini;

- objasnuvawe na izrabotkata na razni vidovi testenini po dadena receptura;

- sledewe na pakuvawe na razni vidovi testenini;

- uka`uvawe na propi{anite normi za za{tita pri rabota vo proizvodnite pogoni za pekarski proizvodi.

22

PROIZVODSTVO NA [E]ER OD [E]ERNA

REPA

6 - Da go sledi procesot na proizvodstvo na {e}er od {e}erna repa.

- Poseta na proizvodni pogoni za proizvodstvo na {e}er od {e}erna repa.

PROIZVODSTVO NA KONDITORSKI PROIZVODI

6 - Da go sledi procesot na proizvodstvo na konditorski proizvodi.

- Poseta na proizvodni pogoni za proizvodstvo na konditorski proizvodi.

MONTIRAWE I

KONTROLA NA CEVNA INSTALACIJA

12

- Da gi identifikuva sostavnite elementi na cevna instalacija;

- da ~ita simboli za cevna instalacija;

- da spojuva cevki, cevni elementi i cevna armatura vo mre`a spored dadena {ema;

- da ja kontrolira ispravnosta na cevnata instalacija;

- da meri brzina i re`im na dvi`ewe na vodata vo cevnata instalacija;

- da demontira i motira cevni zatvora~i.

- Prezentirawe na cevki, cevni elementi i cevna armrtura;

- izrabotuvawe na {emi za cevni instalacii;

- instalirawe na cevna mre`a po dadena {ema;

- konrola na parametrite na vodata vo cevnata mre`a.

23

4.2. Nastavni metodi i aktivnosti na u~ewe

Nastavata od predmetot }e se organizira vrz osnova na principite na aktivnata nastava. ]e se koristi kombinacija od razli~ni formi i metodi. Pogodni metodi za nastavata po prakti~na nastava se: laboratoriski ve`bi, demonstracija od nastavnikot ili u~enicite (eksperiment, ilustrativen materijal, videosnimka), poseta na specijalizirana analiti~ka laboratorija, diskusija, re{avawe na problemi od strukata i izgotvuvawe na ednostavni istra`uvawa i proekti (teoretski, eksperimentalni, monitoring). Prakti~nata nastava treba da bide vo sodr`inska i vremenska korelacija so teoretskata nastava od soodvetnite nastavni predmeti.

Aktivnosti na u~enikot: nabquduva, se interesira, pra{uva, otkriva odnosi i zakonitosti (otkriva vo grupa i nezavisno), u~i samostojno, proveruva, diskutira, primenuva.

Aktivnosti na nastavnikot: planira, podgotvuva, postavuva problem, objasnuva, dava instrukcii, demonstrira, postavuva pra{awa, organizira rabota, koordinira, nadgleduva, pomaga, sledi, ocenuva i vospostavuva pozitivna pedago{ka komunikacija.

4.3. Organizacija i realizacija na nastavata

Procesot na u~eweto }e se izveduva vo laboratorii za analiti~ka hemija i organska hemija, rabotilnica i proizvodni pogoni od prehranbena dejnost vo ramkite na u~ili{teto i proizvodni pogoni od prehranbena dejnost od lokalnata sredina i po{iroko. Sekoe od podra~jata vo programata e zastapeno so 72 ~asa. Fondot na ~asovi daden po oddelni temi e orientacionen. Vremeto i na~inot na organizacija se ostava da go opredelat nastavnicite koi ja realiziraat nastavata od oddelnite podra~ja. Za realizirawe na nastavata paralelkata se deli vo dve grupi.

4.4. Nastavni sredstva i pomagala

4.4.1. Zaedni~ki nastavni sredstva: video/TV, RS so printer, grafoskop.

4.4.2. Posebni za predmetot:

- videomaterijali – gotovi ili presnimuvani, folii, kompjuterski progrmi;

24

- laboratoriski pribor i hemikalii: koli~estvoto na hemikaliite i laboratoriskiot pribor treba da bide soodvetno na barawata vo grafata “Didakti~ki nasoki”;

- ilustrativni materijali: crte`i, sliki, tabeli, {emi i sl (gotovi ili izraboteni od u~enicite i nastavnikot);

- dozator, mesilica, delilica, ma{ina za trkalesto oblikuvawe na testo, komora za fermentacija, pe~ka, razli~ni profili na cevki, cevni elementi i cevna armatura, katalozi so proizvodi i sl.

5. OCENUVAWE NA POSTIGAWATA NA U^ENICITE

Ocenuvaweto na u~enicite se vr{i kontinuirano vo tekot na celata u~ebna godina vrz osnova na osposobenosta na u~enicite spored barawata na programata, usvoenosta na znaewata, ve{tinite i umeewata i prakti~no poka`anite rezultati. Vrednuvaweto se vr{i so razli~ni postapki, formi i instrumenti. Vo sekoe polugodie u~enikot treba da ima najmalku po dve ocenki. Ocenkata od predmetot e rezultat na ocenkite od trite oddelni podra~ja vo programata i vo ocenkata podednakvo participiraat navedenite podra~ja.

6. KADROVSKI I MATERIJALNI PREDUSLOVI ZA REALIZACIJA NA NASTAVNATA PROGRAMA

6.1. Osnovni karakteristiki na nastavnicite

Nastavnikot po prakti~na nastava treba da gi poseduva slednive personalni, profesionalni i pedago{ki

karakteristiki: da e psihofizi~ki zdrav, da go primenuva literaturniot jazik i pismo na koj se izveduva nastavata, da e otvoren i komunikativen, podgotven za sorabotka, da ima soodvetno profesionalno obrazovanie, so ili bez rabotno iskustvo, da ja saka pedago{kata rabota, da e dobar organizator, kreativen, da ja po~ituva li~nosta na u~enikot, da e podgotven za primena na inovacii vo vospitno-obrazovnata rabota.

25

Pokraj uslovite propi{ani vo Zakonot za sredno obrazovanie, nastavnikot vo procesot na nastavata treba da poseduva (ili da se stremi da dostigne) karakteristiki kako: - organizator na nastavata: planira aktivnosti, postapki, nagledni sredstva i redosled na primena,

formulira soop{tenija i pra{awa, odreduva vremenska dimenzija na aktivnostite i sl.;

- predava~: postavuva problem, inicira qubopitstvo i rasprava, motivira, soop{tuva informacii, demonstrira, dopolnuva, objasnuva, izveduva implikacii i transformacii na poimite, uka`uva na pri~insko-posledi~ni vrski;

- partner vo pedago{kata komunikacija: dava mislewa, inicira razgovor, motivira, pottiknuva i ohrabruva, pofaluva, naso~uva diskusija, vr{i transfer na znaewa od drugite nastavni predmeti i iskustvoto na u~enicite;

- stru~wak za svojata nastavna opblast: go sledi razvojot na hemijata / tehnologijata, sozdava model na tehniki, strategii za intelektualna rabota vo nastavata, soodvetno na sposobnostite na u~enicite i sl.;

- li~nost: vlijae vrz u~enikot so svojata pojava, na~ini na izrazuvawe, osobini na li~nosta, ugled, sistem na vrednosti i ideali i sl.;

- ocenuva~: sledi i objektivno gi evaluira aktivnostite na u~enikot vo oblasta na znaeweto i umeeweto, odnesuvaweto i karakteristikite na li~nosta na u~enikot.

6.2. Standard za nastaven kadar

Za podra~jeto 1 (analiti~ka hemija) i podra~je 2 (hemija):

- zavr{eni studii po hemija, nastavna nasoka - zavr{eni studii po hemija na drugite nasoki so steknata pedago{ko-psiholo{ka i metodska podgotovka. Kako stru~en sorabotnik vo prakti~nata nastava u~estvuva prehranben tehni~ar.

Za podra~jeto 3 prehranbena tehnologija - zavr{eni studii po: - tehnologija- organska nasoka-biotehnologija;

- prehranbeno-biotehnolo{ko in`enerstvo; - prehranbena tehnologija; - tehnologija-biotehnologija;

26

i so zdobiena pedago{ko-psiholo{ka i metodska podgotovka i polo`en stru~en ispit. Zabele{ka: ~asovite za teoretskata nastava od soodvetnite podra~ja vo programata i soodvetniot segment od prakti~nata nastava, treba da gi realizira eden profesor.

6.3. Standard za prostor i oprema

Nastava se realizira vo laboratorija za analiti~ka hemija i organska hemija (koja odgovara na standardot za prostor i oprema spored soodvetniot normativ), Neophodna e pomo{na prostorija za ~uvawe na nastavnite sredstva, hemikaliite i postavuvawe na eksperimentite. Prostoriite treba da bidat snabdeni so voda, elektri~na energija i digestor i da poseduvaat dobro provetruvawe. Del od ~asovite mo`e da se realizira preku poseti na analiti~ki laboratorii.

Prakti~na nastava isto taka se realizira vo rabotilnica, vo proizvoden pogon vo ramkite na u~ili{teto i opremeni spored Normativot za prostor i oprema za hemisko-tehnolo{ka struka i vo proizvodni pogoni od prehranbenata industrijata.

7. DATUM NA IZRABOTKA I NOSITELI NA IZRABOTKATA NA NASTAVNATA PROGRAMA

7.1. Datum na izrabotka: maj 2006 godina

7.2. Sostav na rabotnata grupa:

1. Gordana Doneva - Atanasoska, sovetnik, Biro za razvoj na obrazovanieto-Skopje

2. Ratka Janevska, sovetnik, Biro za razvoj na obrazovanieto-Skopje

3. Profesor d-r Mira Trpkovska, PMF, Institut za hemija-Skopje

4. D-r Blagica Cekova, profesor, DSHTU “Marija Kiri–Sklodovska”-Skopje

5. Stanka Georgieva, profesor, DSHTU “Marija Kiri – Sklodovska”-Skopje

6. Jadranka Petrovska, profesor, DSU “Dimitar Vlahov”-Skopje

7. Ilinka Radomirovi}, profesor, DSU “Dimitar Vlahov”-Skopje 8. Tatjana Mitevska,~len, nastavnik DSU ,,Kiro Burnaz”-Kumanovo

27

9. Ilonka Babulovska,~len, nastavnik DSU ,,Dimitar Vlahov”-Skopje 10. Gordana Najdenova, ~len, rakovoditel na pogon, ,,@itoluks-AD-Skopje”-Skopje

8. PO^ETOK NA PRIMENA NA NASTAVNATA PROGRAMA PO PRAKTI^NA NASTAVA

8.1. Datum na zapo~nuvawe: 1.09.2006 godina

9. ODOBRUVAWE NA NASTAVNATA PROGRAMA

Nastavnata programa po PRAKTI^NA NASTAVA ja odobri ministerot za obrazovanie i nauka so re{enie br. ______________ od ________________ 2006 godina.