Neoklasicizam i Romantizam

7/25/2019 Neoklasicizam i Romantizam

http://slidepdf.com/reader/full/neoklasicizam-i-romantizam 1/142

Ширењето на европската цивилизација во периодот на ренесансата и се

поголемото зближување на изолираните области, во принцип

претставувало единство на светот, произлезено од доминантната сила

на денешницата – науката. Науката во XIXвек толку многу се развила

што во XX -от ќе стане особенозначаен фактор. Нејзините откритија ги

овозможиле контактите со сите делови од светот благодарение на на

новите сообраќајни врски и телекомунациите. Така во широка смисла

сите области биле зближени во еден единствен свет. Тоа меѓутоа во

исто време не значело и обединување. И покрај тоа што сега секоја нација

е сосед, не значи дека и се разбираат. Идеологиите и начинот на нивното

изразување толку многу се разликуваат што ќе доведат до најголемата

Светска Војна по која ќе се отвори едно широко поле на пионерска работа

– човештвото да се разбира и да живее во мир со своите непосредни

соседи, примајќи и давајќи, да ги чува своите национални елементи во едни

пошироки рамки.

Уметниците како и секогаш чекореле со духот на времето. Како

што научниците учествувале во своите епохални откритија, така и

уметниците биле опфатени со духот на истражување на формата. Се

испитуваат можностите на секое поле на уметноста: музиката,

литературата,архитектурата, сликарството, вајарството, театар,

игри. Се јавуваат и нови уметности: Фотографија, филм, индустриска

уметност. Тоа трагање по нови средства за изразување, ќе го потикне

единството кон кое ќе тежнее светот. Сега за прв пат американските и

европските уметници дошле во непосреден допир со егзотичните народи

ширум светот и успеале да го воочат значењето и високите квалитети

на на древните уметности на Далечниот Исток, Африка, пацифичките

острови и американските Индијанци, кои имаат посебен начин на гледање

и свои сопствени форми. За странските истражувачи, овие форми се

покажале доста инспиративни и стимулативни. Од друга страна,

влијанието на Европа и Америка врз другите култури често пати бил

штетен, најголем дел од споменатите култури сега се наоѓаат во

опаѓање, а исто така ќе згаснат и многу традиционални занаети.



Така ова обединување на светот во една свера неминовно ќе доведе

до длабоки влијанија, понекогаш со добри, а понекогаш со лоши последици.

Сепак, тоа не само што ќе ги прошири гледиштата, туку ќе биде

потикнато и испитувањето на формата во духот на наушното

испитување и во еден преоден период ќе го фрли семето на новата ера во

сите уметности.

УМЕТНОСТА НА XIX ВЕК

XIX-от век бил век на пресврти и превирања на новите сили и новите

идеи во судир со старите. Центар на бурните настани биле Франција,

опфатена со својата револуција на политички, општествени и економски

промени и Англија, дезорганизирана со својата индустриска револуција и

нејзините општествени, економски и културни последици. Слободата на

истражувањата и слободата во мислењето дале богати резултати во

Франција во XVIII-от век, посебно во делата на енциклопедистите и Русо, така

што веќе бил дигнат гласот на жигосувањето на општествените и економски

неправди. Пред крајот на векот овие сваќања ќе се разгорат во француската

револуција. Тоа ќе доведе до симнување или ограничување на власта на

кралот и аристократијата во корист на уставните монархии и републики по

што ќе следи издигнувањето на буржуазијата на положби кои дотогаш биле

резервирани само за аристократијата. Ова ќе ја разнича традиционалната

култура.

Индустриската револуција која почнала во Англија каде што научното

истражување ќе го најави машинскиот период, бргу се ширела. За половина

век, од 1800 – 1850 г. дошло до многу пронајдоци: парабродот,

локомотивата, прекуокеанскиот брод, патничкиот воз, како и телеграфот и

фотокамерата кои ќе доведат до брз развој на индустријата; богати

фабриканти, конкурентни на богатите земјопоседници; насоченост на луѓето

во фабричките градови, што ќе доведе до пренаселеност и зародиш на оние

на економски и општествени услови од кои ќе произлезе социјализмот и

другитр обиди да се ублажи нивната неправда.



Во вакви услови уметниците се нашле под влијание на променетите

услови. До овој период уметникот имал свое нормално место во

економската структура, обично како член на гилда, а кралевите, папите,

благородниците и црквата биле постојани нарачатели. Понудата и

побварувачката биле во рамнотежа и немало економски проблеми. ВоXVII,

XVIII век со воспоставувањето на Француската Академија, со нејзините

автократски санкции, настанувањето на музејските збирки и раѓањето на

идејата за Салонот или изложбеното сликарство, создаден вештачки пазар.

Во исто време, промената на класата и институциите кои биле големи

нарачители на уметнички дела, како и развојот на машините кои практично

ги уништиле занаетчиите, ја уништиле положбата на уметникот и создале

една потполно нова ситуација кон која дури и денес уметникот не се

прилагодил.

НЕОКЛАСИЦИЗАМ

Уште пред крајот на владеењето на Луј XVI се јавува настојување,

вознемирените облици на роко-ко да се заменат со едноставни и смирени

линии. Француската буржуаска револуција од 1789г. ликвидирајќи ја

монархијата одлучно прекинала со се она што во уметноста што во уметноста

го одразувала апсолутистичкиот дух, аристократските сваќања,

извештаченоста и привилегиите на владеачката класа. Оттогаш, не само во

Франција, туку и во другите европски земји се јавува тежнение уметноста да

се демократизира во граѓанска смисла, а со самото тоа пред неа се

поставуваат нови теми и нови задаши. Во потрага по примери кои би можеле

да послужат во остварувањето на новите сфаќања, погледите на уметниците

уште еднаш се свртуваат кон богатото наследство на античката уметност. Се

развива археологијата како нова наука. Се откриваат античките градови

Помпеа и Херкуланум, а германскиот археолог Ј.Ј. винкелман, воодучевен

љубител на антиката, во своите списи ја ширел исејата за величината на

античката уметност. Така антиката уште еднаш дала инспирација да се

изменат сваќањата во уметноста. Тоа повторно прифаќање на античките



примери и примената на нејзините облици во архитектурата, вајарството и

сликарството се нарекуванеокласицизам.

На прв поглед изгледа дека е она истото што се јавило и во периодот

на ренесансата, но додека уметниците на ренесансата во античката уметностпред се барале содржина, доживување и инспирација, класичарите повеќе

се свртуваат кон надворешните обележја, форми, одредени пропорции и

едноставност.

Неокласицизмот не настанал одеднаш, туку постепено и за време на

своето траење минал низ неколку развојни фази:

Во Франција преодниот период од времето на револуцијата и

конзулството на Наполеон се нарекува директориум

За време на наполеоновото царство во почетокот на XIXвек се развил

стилот ампир – внатрешно уредување на ентериерот



На крај за време на владеењето на Луј Филип се јавува стил наречен по

неговото име стил на Луј Филип, на кој во германските земји сроден му е т.н.

бидермаер.

Архитектура:Во овој период во цела Европа во архитектурата

водечкото место го има Франција. Во изградбата на новите градби

преовладува изградба на јавни градби за потребите на новиот дух на

времето, новите општествени околности, и јакнењето на младата буржуазија.

Во Париз, на плоштадите Етоал и Карусел се подигаат славолуци по

примерот на римските триумфални лаци.

Во Германија, особено во Берлин се јавуваат цел низ на јавни градби со

антички облик. Архитектот Карл Фридрих Шинкелго застапувал ставот

градителството да се угледа на грчките примери од времето на Перикле и во

тој дух се гради берлинскиот драмски театар и стариот музеј, а во Минхен

на ист начин се градат Пропилеите, црквата и зградата на поштата.

Во Англија, особено во Лондон во мода се јавува примената на јонски идорски столбови, архитрави и тимпанони превземени од античкиот период,

кои се употребуваат во изградбата на берзата, англиската банка и

британскиот музеј.



Сликарство: Сликарството на неокласицизмот значително заостанува

зад скулптурата. Најзначаен претставник на овој стил е Жак Луј Давид. Роден

е во Париз и во најраната младост сликал во духот на своето време. До

преобразба во неговиот стил ќе дојде кога на осумнаесет години стана

ученик на Вијан, кој своите примери ги барал во антиката. За сликата

„Љубовта на Антиох и Стратонике“ ја добил римската награда, па отишол во

Рим каде поминал седум години студирајќи ја антиката и делата на Рафаел и

Микеланѓело по што кај него се искристализираат новите погледи. Според

него уметникот, не треба да ја претставува природата онаква кава што е, туку

мора да ја облагороди, да го елиминира она што е несовцршено и на тој

начин да ја извлече идеалната убавина. Тој насовршен пример за идеална

убавина биле античките дела.

Давидовото сликарство ќе стане скулптурално со што се изгубило

чувството за шиво месо, чувсвото за светло-темно, па дури чувството за боја.

По враќањето во Париз ја работи композицијата „Заклетвата на

Хорацие“- тема земена од римската историја. Оваа театрална композиција

денес не претставува големо возбудување, но во своето време постигнала

незапамтен успех и поттик за распламтување на револуционерен пламен во

очите на самата револуција.



Сликите „Сократ го испива отровот“, „Ликторите му ги носат на Брут

лешевите на неговите синови“ – облечени во античка облека, во патетични

пози давидовите јунаци ја проповедаат новата слобода насочена против

феудалната монархија.



Во револуцијата 1789г. Давид се приклучил со големо воодушевување

кон јакобинците. Од првите години на револуцијата се композициите:

„Заклетвата во домот Же де Пом“, „Маратовата смрт“ –



претставен на антички начин, гол. По падот на Робеспјер, Давид шест

месеци поминал во затвор и таму настанало неговото дело „Грабнувањето

на Сабињанките“

– војниците ги насликал голи, без облека, само со шлемови и штитови,

а сабињанките се претставени скоро голи во моментот кога се втурнуваат



меѓу своите поранешни и сегашни мажи да ги одвојат од битката и да го

спречат крвопролевањљето. Во затвор го насликал и својот единствен пејзаж

„Погледот на луксембуршкиот парк“.

За време на Наполеон, како негов прв сликар се јавува како хроничар

на големите збиднувања од тоа време и во тие дела ја слави личноста на

првиот конзул, подоцна цар и создал дела од голем формат кои денес имаат

повеќе културно-историско отрколку уметничко значење. Такви се:

„Наполеон на коњ го минува Св. Бернард“, „Крунисувањето на Наполеон“,

„Поделба на знамињата на Марсовото Поле“.



Давид ја потценувал портретната уметност, но најдобро што останало

од него се портретрите. Изработил многубројни портрети на царот, неговата

фамилија, личности од неговата околина и значајни современици: Мадам

Серизие, Мадам Рекамие, Папата Пие VII, Портрет на трите дами од Ган.

Последните години од животот ги поминал во Брисел каде воглавно

работел дела со митолошка тематика.

Давид како сликар имал големо влијание на своите современици. Под

негово влијание се измениле модата, фустаните, стилот на мебелот. Давид

имал голем број на ученици меѓу кои некои од нив станале познати сликари.

Жан Огист Доминик Енгр: Кога неокласицизмот веќе опаѓал и кога

силно продирале романтичарските идеи, Енгр останал класичар. Формиран

во Давидовата школа и учејќи се од Рафаел тој му дава предност на цртежот

пред бојата. Самиот Енгр велел: „Ако нешто добро е нацртано секогаш ќебиде добро насликано“

„Хомеровата апотеоза“ е таванска слика за една од салите на Лувр и

претставува манифест на класицизмот. Тука на престол е претставен Хомер,

доле под неговите нозе седат двете негови духовни ќерки, Илијадата со лира



и Одисејата со одисеевото весло, а околу насликани се најзначајните

личности од античкиот свет меѓу кои е и Пусен.

Енгр е познат по своите актови кои ги кител со турбани и исламски

атрибути како: „Турска бања“, „Големата Одалиска“.





Особено се значајни неговите цртежи во молив кои ги продавал во

Италија за златник по парче: „Портретот на Паганини“, „Франц Лист“,

„Фамилијата Стамати“, „Фамилијата Форестие“





MadamMoitessier



Жан Антоан Гро: Бил еден од најталентираните ученици кои не го

подржувал само својот учител, туку покажал и голема самостојност и

оригиналност така што со својот колорит ќе го навести романтичарско –

колористичкиот правец. За врееме на престојот во Италија живеел мошне

бедно се додека не се запознал со жената на првиот конзул која го

препорачала кај Наполеон. Во тие композиции тој ги слави освојувачките

походи на Наполеон како „Битката кај Абу-Кири„ „Наполеон ги обиколува

опкружените во Јафа„ каде војната ја претставува со сите ужаси, но и со

тежнение за глорификација на победникот.

Вајарство: И во вајарството во овој период главно влијание ќе има

античката уметност, а негови претставници се венецијанскиот вајар Антонио

Канова и данецот Бертел Торвалсенд.

Антонио Канова: Она што Давид претставувал за сликарството, Канова

бил за вајарството. Уште од најраната младост бил заинтересиран за

античката уметност, па и првите дела по тематика му се митолошки како и

работени во духот на венецијанскиот барок. Такви се скулптуралните групи

„Орфеј и Евридика“, „Дедал и Икар“



Орфеј и Евридика

Канова ги изработил и гробните капели на папата КлементXIVво Сан

Апостоли и на папата Клемент XIII во базиликата Св. Петар.



На повикот на Наполеон ќе отиде во Париз каде во духот на античкото

вајарство ги изработил фигурите на голиот цар по примерот на Аполон

Белведерски,



на неговата мајка и неговата сестра Паулина Боргезе како Венера со

што ги доживеал сите почести и признанија.

Данецот Бертел Торвалсенд како и преостанатите претставници на

неокласицизмот се инспирира од античката уметност и под нејзино влијание

своите дела ги изведува со прецизно техничко совршрнство, но неговата

скулптура се одликува со строгост во формата, нема сила, движење, ниту

живот. Денес неговата уметност има само историско значење иако умрел со

мислата за својата величина, па во Копенхаген изградил музеј во кој ги

собрал сите свои дела, но тие делуваат ладно и безживотно. Неговата слава

се должи на тоа што успеал да го погоди духот на времето во кое живеел.



РОМАНТИЗАМ

Романтизмот како правец се јавува на почетокот на 19 век во Франција

како реакција на ладниот, пресмета дух на неокасицизмот и за примарност

во уметничкото создавање ќе ги земе емоциите. Иако романтизмот

временски тече скоро паралелно со неокласицизмот тој според своите

карактеристиќи ќе биде сосема спротивен од неокласицизнот. Додека за

неокласичарите примарен беше цртежот, а бојата второстепена, кај

романтичарите е спротивно – примарен е колоритот, а цртежот е

второстепен. Додека неокласичарите својата инспирација ја бараа во

античката уметност, романтичарите се свртуваат кон средниот век т.е.

готиката. Нив сегашноста не ги интересира ( во духовен поглед преовладува

песимизам и разочарување) и настојуваат да избегаат од неа во некое

далечно минато, а тоа минато за нив е средниот век (полн со мистицилам и

фантазија на средновековните легенди и митови). Ги привлекуваат и далечни

непознати краеви како што се на пример земјите на ориентот, кое поднебје

особено ќе влијае на сликарите, особено преку големото богатство на бои.

Претставници на романтизмот во сликарството се Теодор Жерико и

Ежен де ла Кроа, а во вајарството Франсоа Рид и Антоан Бари.



Сликарство: Романтизмот во поголема мерка се јавува во сликарството

и графиката, а помалку во скулптурата и архитектурата. Романтичарското

сликарство се јавува како негација на класицизмот давајќи предност на

студијата на светлината и бојата и всушност на таа карактеристика се

надоврзува сликарството на следните епохи, реализмот и

импресионизмот.Сликарството романтизмот одлучно прекинува со

доктрините на неокласицизмот. Наместо мирен цртеж и ускладена

композиција се преминува кон прикажување на патетични сцени, полни со

живи и страсни движења, а во колоритот се тежнее кон што појаки контрасти

и ефекти.

Ваквите настојувања во француското сликарство ги застапува познатиот

француски сликар Теодор Жерико. Тој со своето сликарство не само што ќе

го навести романтизмот, туку е претходник и на реализмот. Неговата прерана

смрт на 33 години го попречила да стане она што можел.

Негова голема страст биле коњите (починал од повредите што ги

здобил при паѓање од коњ) така што тие се јавуваат како честа тема во

неговото сликарство и такви се сликите Трка на Барберинскитегрла, и

Дербито во Епсом.





Негово капитално дело е Бродоломниците од фрегатата Медузаза кое

се инспирирал од еден современ вистински настан и со тоа го навестува

реализмот, но според патетичноста и драматичноста на самата тема сликата

носи романтичарски карактер. Композицијата е речена пирамидално во коса

линија, а тежнеејќи што пореално да го претстави самиот настанво своето

ателје носел лешеви, а и самиот сплав е насликан според оригиналниот кој го

изработил еден столар, бродоломник.



На сликата е претставен моментот, кога после 15 дена изгубени на море

преживеаните здогледуваат брод кој им се приближува. Слоката е со огромна димензија

(491-716см) и најголем дел од фигурите се во природна големина, а оние кои се во порв

план, скоро двапати се поголеми, го вовлекуваат набљудувачот во самото дејство, каде и

смаиот станува еден од учесниците. Сплавот едвам плива по морето, луѓето на него сецелосно исцрпени и во очај. Еден старец го држи лешот ма својот син на колена, другиот

си ја шупа косата од бес и пораз. Неколку мртви тела се расфрлани низ сплавот во првиот

план, Лужето во средината самошто забележале брод и еден на друг си го покажуваат,

додека еден африканец стои на празно буре и мавта со марамче за да го привлече

вниманието на бродот. Композицијата е конструирана од две пирамидални структури.

Јарболот на левата страна на платното ја формира првата пирамида чија основа ја

претставуваат мртвитр фигури во првиот план, од каде се издигаат преживеаните во

пирамида чиј врв го претставува фигурата која во очај мавта кон бродот кој треба да ги

спаси. Палетат е сочинета од бледи тонови на телата и темни тонови на облеката, моретои облаците. Целата слика е темна и преовладуваат темни тонови за кои Жерико сметал

дека најефектно ја одразуваат трагедијата и болот. Очај, страв, бол и смрт го прожимаат

набљудувачот секогаш кога ќе застане пред сликата, што го навело францускиот

историчар на уметност Жил Мишел да изјави „цеото наше опшество е на сплавот на

Медузата, а оваа констатација и денес не гоби од актуелноста.



Реализмот Жерико ќе го навест и во серијата на портрети на лудаци

кои ги работел по порачка на еден негов пријател, лекар во болницата

Бижод.

Романтизмот својот врв го достигнува во делата наЕжен де ла Кроа.



Се запишал на уметничката школа и учи кај познатиот неокласистички

мајстор Герен кој му помогнал да ја совлада техниката на цртање, а во Лувр

ги студира делата на Рубенс и Тицијан. Во текот на школувањето младиот

уметник се запознава со познатиот сликар Жерико кој имал големо влијае на

наеговата работа. Под влијание на Жерико и тој ќе ги слика коњите. Прва

слика со која се претставил во Салонот е Дантеовата барка, инспирирана од

Дантеовиот „Пекол“ и во која се чувствува влијанието од Жериковиот „Сплав

на Медузата“. Визијата за пеколот дадена е со толкаво чувство на болна

безнадежност и изгубеност така што Жериковиот сплав во споредба со оваа

слика изгледа наместено и штуро. Додека бродоломниците од жериковиот

сплав сепак имаат шанси за спас, осудениците во пеколот осудени се на

вечни маки.



Следната година тој ја изложил сликата Колежот на Хиос, од критиката

наречена колеж на сликарството (создал брутална сцена. Начинот на кој е

обработена како да е прикажано своеврсно световно мачеништво, само што

сега жртвите се безимени). Темата е земена од востанието на грчкиот народ

за слобода од Туеците, кон кои цела Европа гледала со големи симпатии

како на земја со класична култура. Четири дена пред отварањето на

изложбата, Делакриа ги видел сликите на познатиот англиски сликар Џон

Констејбл и под негово влијание во самиот Салон ја изменил позадината на

сликата, ја расветлил и со тоа и дал сосема нов тон. Следната година

Делакроа ќе замине за Англија каде се запознава со сликарството на

тамошните пејзажисти и под нивно влијание ја изменил својата палета, по

што таа станала побогата, посветла и полесна.



Збогатен со знаењата кои ги превзел од англиските мајстори, особено

оние во третрирањето на светлината, Делакроа слика едно од своите

најпознати дела Сарданапаловата смрт.



Делакроа ја насликал смртта на асирскиот владетел Сарданапал

прикажувајќи емоционално возбудлив призор во живи и јаки бои, егзотичникостими и трагична случка. Делакроа го претставил асирскиот владетел као

мирно го набљудува додека чуварите ја извршуваат наредбата да ги убијат

коњитњ, жените, конкубините да не паднат во рацете на непријателот.

Големо значење во неговиот развој ќе имаат патувањата по земјите на

ориентот, Тунис Мароко, Алжир. Ова патување во предели на егзотични

костими, фауна и пејзажи, фиксирани на неговите скици и цртежи ќе

претставува трајна инспирација за десетина негови најуспешни платна

изведени во повеќе варијанти како резултат на силното доживување на

ориентот.Ориентот не само што ја збогатил неговата тематика туку воедно и

ќе ја прочисти и збогати неговата палета. Додека престојувал во Африка

изработил многубројни скици на луѓето и градот на кои ќе се навраќа до

крајот на својот живот. Такви се сликите Свадбата во Мароко, Алжирски



жени. Романтичарската страст во прикажувањето на животни ја изразил на

сликите Арапски коњи, Лов на лавови.

Сцените од Африканскиот живот, меѓу кои големите дела Алжирски жени,

Борба на коњи во штала, голем број на слики со Арапи кои ловат плен и

извонредна серија на лавови и тигри се здобиените искуства од овие

патувања и сеќавањето на нив ќе му даваат постојано нов материјал во

изразувањето на неговите романтичарски фантазии.

Де ла Кроа добивал нарачки и за големи декоративни работи за јавни

институции, палати и цркви. Вкупниот број на негови дела вклучувајќи ги и

цртежите достигнува до 10 000. Меќу нив застапени се композиции од

митологијата, библијата, жанр мотиви, портрети, пејзажи, студии на животни

(особено коњи, лавови и тигри), како и илустрации инспирирани од делата

на Данте, Шекспир, Бајрон, Гете.



Единствена слика со современа тематика му е Слободата на

барикадите, насликана 1830г. во времето на револуционерните движења низ

цела Франција. Претставувајќи ја слободата еднаквоста и правдата, као

сведок имал можност да ги види големите случувања и ликови во целина и

да ги преточи на слиа во која доминира симболиката на републиката во

фигурата на гордата жена – мајка. Во првиот план на сликата нуди контраст

помежу фигурата на војникот кој лежи мртов, додрка слмболичниот женсли

лик, победоносно осветлен смело чекори напред.

Овој голем и плоден сликар оставил длабока трага на сликарството на своето

време во цела Европа. Меѓутоа инвентивноста својствена за Делакроа,

останала забележана и многу години после неговата смрт, огледувајќи се во

работата на многу негови следбеници во ликовната уметност.



ВАЈАРСТВО

Скулптурата во романтизмот дошла до израз во делата на францускиот уметник Франса

Ртд кој го извел длабокиот релјеф на Триумфалниот лак на плоштадот Етоал во Париз,

познат како Марсељезата или Поаѓањето на доброволците во војна. Под влијание на

неокласицизмот, Рид ги изработил оружјето и облеката на доброволците, прикажувајќи ги

како римски легионари и грчки ефеби, преземени од антиката, но гестот и изразот,

движењето на скулптуралната маса, меѓусебната поврзаност на масата се романтичарски.

Скулптурата претставува војници кои тргнуваат во воен поход. Изработене е во две нивои.

Во првото ниво централно место зазема војникот кој во десната рака високо го држи

симнатиот шлем. Од левата и десната страна се наоќаат обични војници. Еден од нив

гледа нагоре т.е. кон жената војник (претставата на античката богинка на војната Белона),

која се наоѓа на второто ниво над нивните глави. Во десната рака држи меч, насочен

напред, а со другата подигната во вис, ги повикува војниците во борба. Во позадината на

оваа фигура има крила, а позади нив се виорат знамиња. Целата група е динамична и сите



ликови се во движење. Се забележува конираст на светло -сенка, помеѓу испакнатите и

вдлабнатите делови, кои особено се истакнати на наборите на драперијата на женската

фигура, крилата и мускулите на војниците.

Ја изработил и скулптурата на Наполеоновиот маршал Неј со подигната

рака како знак за повик за јуриш што претставува романтичарска

карактеристика.

Антоан Бари – е најзначајниот анималист во вајарството и за неговите

лавови се вели дека спаѓаат во најубавите после асирската уметност. Работи

скулптури на крволочни диви ѕверови како на пример Јагуар кој раскинува

зајак,кои се претставени со толкава крволошност како навистина низ нив да

кипти живот.



АНГЛИСКИ ПЕЈЗАЖИСТИ

Иако Франција ја задржала водечката улога како динамичен уметнички

центар. Англија на почетокот на 19 век дала свој придонес на сликарската

традиција на Европа. Тој придонес се огледа пред се во делата на Констејбл и

Тарнер.

Џон Констејбл – Неговите мотиви потсетуваат на холанските. Своите

мотиви ги работел непосредно во природа откривајќи ја поетизацијата на

атмосверата која трепери меѓу зелените крошни на дрвата откривајќи ја

вечната игра мешу светлината и сенката во нејзините најшироки скали и

тонови, во светлината и топлината на сонцето, во свежите ладовинки и

движењето на ветерот и дождот. Неговата слика Кола со сено ја открива

тивката привлечност на селскиот предел. Во предниот план една кола со

сено минува преку потокот во близина на куќата позади која расте бујно

зеленило што дава пријатна ладовина, на десната страна се протегаат ливади

облеани со сонце, а масата на облаци бргу минува по пространото небо. На

таа слика се јавува некоја трепетлива светлина на воздухот. Тој впечаток

Констејбл го постигнал на тој начин што традиционалната мазна површина ја

заменил со кратки дебели намази или точкасти пигменти во разни тонови



преку основната боја. Таа постапка во сликарството се нарекува

дивизионизам и на тој начин добил треперење на атмосверата.





Вилијам Тарнер – И во неговото сликарство светлината претставува

главно сликарско доживување. Но наспроти Констејбл кој верно ја

пренесувал, Тарнер после после претходни нејзини проучувања се оддавал

на светот на фантазијата, во бескраен простор исполнет со светлина во која

формите ја губат структурата и цврстината во магливата светлина и воздух кој

ги обвива. Исто така бирал драматични теми какви што му биле и боите. Без

разлика дали ги сликал пејзажите на Венеција, Лондон, пожар на море или

брод во снежна веавица, Тарнер секој мотив го набљудува како сензација на

светлината и бојата која се распострира по морската или речна површина.





Карактеристична е неговата слика Дожд, пареа, брзина каде

цврстината и структурата на сите предмети се губат во впечатокот на брзото

движење на возот низ дождот кој лее. Со оваа слика речиси се доближува до

импресионистичката техника.



РИЧАРД БОНИНКТОН



ФРАНЦУСКИ ПЕЈЗАЖИСТИ

Барбизонци – Констејбл и неговиот ученик Бонинктон излагајќи ги своите

пејзажи во Париз извршиле пресудно влијание на група млади француски

сликари кои ви 1830 г. основале уметничка колонија во селото Барбизон, во

Фонтенебловската шума и со искрено чувство и љубов кон пејзажот,надвор

од гратскиот живот, се посветуваат на сликање на пејзажот. Затоа велиме

дека нивната концепција на пејзажот е т. н. интимистички пејзаж – во својата

страст кон природата тие верно го толкувале нивниот вистински израз

внесувајќи мноштво реалистички детаљи.

Групата ја предводел Теодор Русо. Своите пејзажи ги започнувале во

природа, но ги завршувале во ателје, па затоа колоритот на нивните слики е

темен, при што преовладуваат земјените бои.

АНГЛИСКИ ПРЕРАФАЕКИТИ



Посебна група сликари претставува т.н. Братство на прерафаелити, кои пред

се имале историска улога во англиската уметност, а во прилична мера

влијаеле и на сликарството на континентот. Индустриската револуција

предизвикала длабок хаос во земјата (општествен, економски, уметнишки) и

довела до преоден период помеѓу времето на занаетчиството и машинското

време. Уметноста се издвоила и ја изгубила врската со животот, а вкусот

опаднал. 1848-та година седум млади уметници го оформиле

прерафаелитското братство чија цел била да раскине со лошиот вкус и

празната извештаченост на времето и да внесе прави идеи и искрено

проучување на природата. Братството настојувало повторно да го оживее

духот на времето на кое претходел Рафаел. Тие сметале дека највисок идеал

во сликарството постигнале италијанските сликари на кватроченто, особено

Ботичели, Филипо Липи, а и Рафаел пред неговото заминување во Рим. Кога

1875г. Вилијам Морис и Берн Џонс се населиле во Лондон како уметници

(што тогаш се сметало за чудна и едвам пристојна професија) и се обиделе да

ги уредат своите простории, целиот мебел кој можел да се купи бил толку

грд што морале се сами да изведат – нацрти, бои ткаенини и самиот мебел.

Така се родило уметничкото движење „уметност и занаетчиство“ чија задача

била да го врати стариот идеал на занаетчиите, способни да изведуваат не

само корисни, туку и убави по облик, линија, шара и боја предмети.Прерафаелитите освен со сликарство и поезија се занимавале и со разни

занаети: изработка на витраи, картони за таписерии и тапети, печателе и

илустрирале книги. Вредноста на движењето лежи во протестотпротив

лошите резултати што произлегле од одвојувањето на уметноста од животот

и во нивните напори од уметноста да создадат, жив спонтан израз.

На оваа група припаѓаат Џон Еверет Милет



Христос во домот на своите родители – религиозна слика со изразено

реалистички карактеристики поради што на времето предизвикала големо

негодување.

Офелија

и Данте Габриел Росети, еден од најистакнатите прерафаелити кој на своите

слики внесува извесен мистицизам и естравагантност. Неговите женски

фигури сликани некако наместено занесени, своевремено претставувале

остварување на идеалот на женската убавина.



РЕАЛИЗАМ

Реализмот се јавува во средината на XIX век како реакција на веќе

иживеаниот романтизам. Според реалистите, сосема спротивно од

романтичарите, треба да се слика она што се гледа и таа уметност според

зборовите на Курбе претставува „жива уметност“. За развојот на

сликарството кон реалистичкиот прсвец, значително придонело и

пронаоѓањето на фотографијата во 1839г. што довело до орјентација насликарството кон објективизмот.

Меѓутоа реализмот не претставува новина во уметноста бидејќи со

истите карактеристики се јавува и во минатото. Она што го разликува

модерниот реализам од дотогашниот реалистички начин на сликање е тоа

што во тоа време тој носи една чисто идејна црта, а тоа е социјалната нота и

хуманитарната тенденција. Реалистите за прв пат во уметноста ќе ја сликаат

новата класа на работници и селани.

И самото време на јавувањето на реализмот е периодот помеѓу

револуционерната 1848г. и Париската комуна 1871г. што зборува дека

реалистите ќе се свртат кон социјалните проблеми на работниците и

селаните т.е. класата која ги извела и двете револуции.



Во овој период во француската уметност се јавуваат две струења.

Едните се т.н. званични сликари, кои уживаат слава и признание, а вторите

се т.н. незванични или независни сликари за кои вратата на салонот е

затворена, живеат во беда и дури после смртта стекнуваат углед и

признание. Во оваа група спаѓаат – Миле, Курбе, Домие.

Франсоа Миле – Во почетокот припаѓал на барбизонската група

сликари, но подоцна во своите пејзажи ја внесува и човековата фигура,

прикажувајќи ги селаните како сеачи, копаши, дрвосечи, а жените како

перачки, жнеачки или собирачки на класја. Неговото настојување човековиот

труд да го внесе како главна тема во сликарството за тоа време

претставувало новина без дотогашни поримери. Често му се префрлало за

социјалната нота во неговото сликарство за што Миле се бранел не

признавајќи ја социјалната заднина на неговата уметност, велејќи дека него

го интересира само човековиот труд, а тој труд го наоѓа на полето и во

работата.



Сеач



Собирачки на класја

Копање



Овчар



Густав КурбеТехниката на сликање ја совладал во Лувр студирајќи ги

шпанските и холанските мајстори. Негово темелно начело како уметник било

дека предмет на сликарското остварување не може да биде никаков

измислен свет туку само оној кој се доживува како непосредно набљудување

како стварност и животна вистина. „Како да сликам ангели кога никогаш не

сум видел ангел.“

Далеку од сите конвенционалности и во опозиција со академскитесваќања на уметноста тој се предава на студија на природата и реалистички

ги слика секојдневните појави, селани и работници











Таа тематика му наметнувала едноставен цртеж и композиција како и

воздржаност и едноставност во колоритот. Така настанале неговите познати

платна, Погребот во Орнанс – каде што прикажал типичен селски погреб,

Кршачи на камен – насликан е старец кој крши камења и едно дете кое ги

собира, со што сакал да покаже дека се почнува како детето, а завршува како

старецот, но во едниот агол на сликата прикажано е парче небо како симбол

на надеж.Средба во ателје – во средината на композицијата насликан е

уметникот со својот штафелај и еден акт кој му позира. Од едната страна на

композицијата насликани се високите слоеви на општеството, а од другата

ниските слоеви, со што сликата носи хуманистичка порака уметноста не

треба да претставува само израз на потребите на високата класа, туку треба

да ги решава и социјалните проблеми. Покрај овие композиции Курбе

изработил и низа на портрети, актови, марини, пејзажи и мртви природи.

Бил во трајна и жестока опозиција против т.н. официјална уметност

поради што бил и исфрлен од Салонот. Како што бил револуционерен по

своите сваќања во уметноста така бил и револуционерен по своите сваќања

во уметноста така бил и револуционерен и во своите политички погледи.

Активно учествувал во Париската Комуна, поради што бил и прогонуван.

Оноре Домие – бил сликар, графичар и вајар. Литографијата, во тоавреме нова графичка техника ја подигнал на висок степен и ја искористил

како главно средство во своето ликовно изразување. Веќе во 1830г како

соработник на листовите Шари-вари и Карикатура се посветил на

политичката карикатура. Како тематика на неговите литографии се јавуваат

сатирични прикази на негативните поави на неговото време.

Во првите денови на Јулската монархија, кога сеуште била дозволена

слободата на печатот, при што најголема мака и создавале карикатурите кои

биле немилосрдни и во цела Франција предизвикувале опасна смеа на

сметка на Орлеанската династија, Домие се истакнува меѓу демократските

кругови со своите карикатури во кои ги жигосувал политичките личности,

настани и обичаи на крупната боржуазија, така што го исмеал и самиот Луј

Филип во карикатурата Гаргантуа.



Познати карикатури му се Законодавниот мев – каде законодафците ги

прикажал во стилот на Ла Фонтен во вид на животински ликови као дива

свиња, волк, лав, лисица, во зависност од тоа кој на што го асоцирал. Тој не е

повеќе опасен, Не ме допирајте и едно ремек дело кое е литографија но не

спаѓа во карикатури, а тоа е Колеж во улицата Транс Моне. На оваа

литографија Домие прикажал еден вистински ѕверски настан на владата на

Луј Филип.

Во 1835г. листовите Карикатура и Шари-вари се забранети, а забранета

е и слободата на печатот. Домие почнал да слика во 40-та година од својот

живот за да се прехрани. Како сликар станал познат дури по својата смрт.

Домие во целото свое творештво бил импресиониран од Миќеланѓело.

Главни теми му биле гладтта, намачениот, социјално обесправениот:

Бегалци, Вагонот на третата класа. Многу сакал са го користи театарот како во

Драма, Дон Кихот, Девојка која пее, Криспен и Скален.

Во сликарството најмногу се користи со светло темно као што во

литографијата е црно-бело. Преовладуваат смеѓи, рѓаво-златни тонови и

сребреникави хармонии. Оставил и дела во акварел, а и извесен број

скулптури. Работел и на илустрации на книги. Пред крајот на животот

ослепел и умрел во беда.







Емигранти

ИМПРЕСИОНИЗАМ

Најголемата револуција на сликарството на XIX век ја означува појавата

на импресионизмот кој се јавил во втората половина на XIX век во Франција.

Правецот името го добил по сликата на Клод Моне, Импресија на раѓањето

на сонцето и тоа со потсмешливо значење. На почетокот овие уметници



претставувале уметничко здружение на сликари, вајари и графичари, а кога

во Париз била отворена изложба во ателјето на фотографот Надар, еден

критичар ссврнувајќи се на изложбата со цел да ги навреди својата статија ја

нарекол изложба на импресионисти. Отпрвин уметниците се бранеле од ова

име, но подоцна го прифатиле како најсоодветно.

Новите сфаќања кои го карактеризираат импресионизмот ќе се

почувствуваат на сликите на Мане, Моне, Сисле, Писаро, Дега, Реноар. Оваа

група на сликари, поврзани со лично пријателство ги продолжува традициите

на реализмот. Тие сметале дека треба да се слика современиот живот „она

ѓто се гледа“, но ги напуштаат традициите на Курбе за социјалната мисија на

уметноста и ја усвојуваат теоријата „уметност поради уметноста“.

Револуцијата на сликарството на импресионистите се однесува на решавање

на сликарските проблеми, т.е. како да се слика.

Напуштајќи ги ателјеата, импресионистите сликаат во природа, под

полна дневна светлина, во плен ер заради што пејзажот станува нивна

омилена тема. Откритијата во техниката на сликање до која дошле

импресионистите се должи на набљудување и сликање на дневна светлина,

доловувајќи ја импресијата на моментот. Импресионистите ќе ја сликаат

рефлексијата на светлината во однос на предметите.

Сликајќи на дневна светлина тие забележале дека

• сенките не се темни и тешки, туку прозирни и колоритни,

• дека обликот на предметите не е постојан, туку како и бојата се

менува под влијание на промените на светлината (еден ист предмет

изгледа поинаку наутро, напладне и навечер)

• дека предметот не е одреден со линија бидејчи рабовите на

предметите под влијание на промените на светлината се

расплинуваат.



Под влијание на јапонското сликарство импресионистите настојувале со

што помалку средства, скоро скицозно, да го изразат битното во моментот

– „сржта на естетските емоции на моментот“

Свеста за вечните промени во природата во филозофијата не е нова, нооваа тдеја со појавата на импресионизмот одиграла револуционерна

улога во сликарството. Како резултат на овие сознанија импресионизмот

создал нова визија на светот, флуидна, постојано променлива, во

создавање на нови облици.

Тежнеејќи да ги доловат промените во природата, импресионистите

применуваат нов, брз начин на сликање. Бојата не се меша претходно,

туку на платното се нанесува како чиста боја во брзи, кратки потези, која

потоа се меша во окото на гледачот кога сликата се гледа од извесно

растојание. На овој начин колоритот е пожив и се добива впечаток на

теперветлината, материјата и движењето.

Импресионистите ги поврзува заедничкиот отпор кон академизмот и

званичната уметност, а сметале дека треба да се слика со светли тонови,

во плен ер.

Едуард Мане –

е претходник на импресионизмот. За вистинскиимпресионист се смета со последните дела насликани по 1870г.

Во првата фаза на неговата работансе забележува влијание од

Веласкез, Гоја, Халс. Колоритот му е воздржан, а облиците плошни и

мирни.

Прва негова значајна слика му е Појадок на трева - (1863г). Сликата

била одбиена од Салонот, но таа година имало толку многу одбиени

уметници што во склопот на салонот е отворен „салон на одбиените“ каде

била изложена и Манеовата слика која предизвикала вистински скандал.

Сижето на сликата не е ни малку различна од Џорџоновиот концерт во

поле, единствено што личностите (еден женски акт кој седи заедно со две

машки облечени фигури и уште една женска фигура во позадината како

триаголник на композицијата) се облечени во современа облека. Значи



овде не се претставени никакви митолошки суштества ниту божици туку

современи ликови.Критиката и публиката сметале дека сликата е

непристојна, но на една група млади уметници, идни импресионисти, таа

им претставувала патоказ кон една нова уметност.

Меѓуто кога во салонот била изложена сликата Олимпија избил вистински

скандал.



Овј инзвонреден женски акт, работен е без сенки во широки релјефни

форми, во префинети светли хармонии на актот и драперијата поставен е

наспроти темната позадина, додека црнкињата прави премин помеѓу

светлиот преден план и темната позадина. Во овој извонреден женски

акт, кој смело гледа во гледачот, публиката видела разврат, а уште

поразвратна им изгледала претставата на мачката до нозете на Олимпија.

Истата година разочараниот, но не и обесхрабрен Мане отпатувал за

Шпанија каде најсилен впечаток му оставил Гоја. На сликите кои ги праќал

од Шпанија немало што да им се забележи ниту во однос на формата,

ниту пак во тематиката, но после скандалот во Салонот жирито не смеело

да ги прими неговите слики.



Фрулаш На балконот

Ги работи делата



Портретот на Зола



Возење со чамец во Аржентеј

Рандеву кај чичко Латуил



Парада





Серија на коњски трки во која ги претставил коњите со сите четири

нозе во воздух.

Клод Моне: е најдоследен импресионистички сликар. Овој голем

пејзажист својата вистинска кариера ја започнал со сликање на

фигуративни композиции. Три години по Мане и тој ќе наслика Појадок во

поле, но со многу повеќе светлина

Појадок во поле



Жени во градина

Моне набрзо дошол до сознание дека импресионистичката техника

може да дојде до поголем израз во пејзажот, отколку во фигуративното

сликарство. Целта на Моне била да ја долови променливата игра на

светлината врз предметите. Слика циклуси на одделни мотиви во разни

моменти од денот. Таа серија ја започнал со Стогови сено, Алеа на

костените, Руанската катедрала чија стара камена фасада со своите

чипкасти готички украси на неговите слики добива безброј видови (ја

сликал наутро, напладне, приквечер. После дожд).



Руанската катедрала

Неговата импресионистичка техника највеќе дошла до израз во

осликувањето на светлината на водената површина. Ги сликал

лондонските пејзжи со Темза, Венецијанските пејзажи со каналот, како и

серијата Лотоси работена на неговиот посед, каде ја постигнал онаа

најсуптилна етеричност која ги претставува крајните можности на

импресионистичката техника. Во овој циклус сижето на сликата го

претставуваат само небото и водата во која небото се огледува.



Серијата Лотоси

Импресија на раѓањето на сонцето

Моне живеел толку долго што го надживеал долготрајното

недоразбирање на печатот и недоразбирањето на публиката и доживеал

слава и признание иако за време на неговиот живот ниедна званична

институција во Франција не откупила ни една негова слика.



Ками Писаро:

Неговото дело изгледа

прилично неповрзано и

не носи печат на некоја

на некоја јака

индивидуалност. Сепак

на неговите мотиви од

Франција има искрено и

силнбо чувство кон

природата.

Кога здравјето му

ослабнало и кога веќе не

можел да оди по

полињата, преминал кон

сликање на градски

пејзажи. Од одреденависочина на некоја

зграда ги сликал

покривите и улиците на

Руан и Париските авении

Ја сликал авенијата пред

операта или големите

булевари со цел

мравјалник минувачи и

коли по улиците.







Алфред Сисле:

Англиски сликар

кој бил роден и

работел во Париз

На неговите

слики има некоја

ненаметлива

едноставност и

леснотија.

Особено убави се

пејзажите со

претставите на

реките Сена и

Лоара кои ги

сликал во сите

моменти од

денот и во ситегодишни

времиња, а меќу

најубавите се

вбројуваат

неговите зимски

пејажи.

Насликал околу

900 платна во

масло, 100

пастели и многу

цртежи





Огист Реноар:

Го сликал модерниот живот и

ја чувствивал неговата радост.

По духот неговата уметност севрзува за француските

мајстори на 18 век

Тој дух особено се глада во

сликањето на женски ликови,

а на прво место во сликање на

женскиот акт каде

употребувал широка скала на

топли жолти и румени тонови.



Од Реноар останала и една низа извонредно убави композиции со теми од

современиот париски живот. Таква е композицијата Студенска

игранкакарактеристична според третирањето на светлината. На многу негови

слики светлината е распоредена во мали грутчиња по целото платно со што

се постигнува ефект на треперење на целата површина.



Реноар е исто така и еден од најпознатите сликари на деца. Како портретист

и пејзжист дал голем број извонредни дела: Бебе, Детски портрет, Лиза,

Сисле и неговата жена, Лулашка.







Се занимавал и со скулптура изработувајќи актови кои потсетуваат на

подоцнежниот вајар Мајол.

Едгар Дега













Тежиштето на неговата уметност почива на цртежот, па затоа го нарекуваат

импресионист на линуијата. Неговите рани дела се со класистичко сиже.

Меѓутоа сватил дека модерната уметност своите теми треба да ги зима од

модерниот живот. Така негови редовни теми станале трки на џокеи во шарени

костими, заткулисниот живот на операта, балерини во своите гардероби или

при вежба, жени во своите интимни моменти при облекување, пегларки

перачки. При тоа дал сосема нова слика на жената и женското тело, без убави

облини, со нагласена мускулатура, како и лица на кои уморот е скриен под слој

на шминка, со професионална насмевка и лица кои под вештачка светлина

изгледаат убави. Сето тоа е дадено со најостар реализам, но без

карикатуралност.



Значајна е неговата портретна работа. Слика интимни портретина свои роднини и пријатели како Контоар на памук во Њу

Орлеанс насликана за време на неговиот престој во Америка



Вежба на спартанци



Давид и Голијат







Пред крајот на животот видот толку му ослабнал што повеќе неможел да слика. Скоро слеп моделирал во восок или глина, најчесто

фигури на балерини чувствувајќи под прстите форми кои со очите не ги

гледал.

Aнри Тулуз Лотрек:Уметник со силен сатиричен дух како и Гоја.

Потекнува од аристократска фамилија, но ги напуштил аристократските

кругови и отишол да живее со олошот на Монмартр, со еден живот кој го

минувал во ноќните кафеани, во сомнителни барови, физички дегенериран,

со кепетски раст, истрошен од ноќниот живот и алхохолот умрел на 37

години.



Лотрек бил ориентиран кон онаа уметничка област која ја почнал Дега,

одејќи понатаму од операта и балетот. Самата тема е битен услов за неговиот

уметнички израз.. Обземен со страста да го набљудува животот, извонредно

обдарен како цртач, тој претставува хроничар на еден миг од животот на

вариететите на Монмартр. Така тема на неговото сликарство нема да биде

само модерниот живот, туку оној „специфичен модерен живот“ на забави,

кан-кан и болеро, барови и кафе шантани на Монмартр. Неговиот свет е свет

на кокети, кафански пеачки, свет на ефтин луксуз и веселба без радост.

На тема Мулен Руж













Целата таа бит на Монмартр ја проникнал до срж сликајќи ја со острина

која личи на потсмевање. Со неколку линии го доловувал карактеристичното

движење претставувајќи го или деформирајќи го со цел да ја истакне

поентатаили формата, но во секој случај оставајќи впечатлива композиција.

Стилот на Лотрек е многу индивидуален: монументален и декадентен

во исто време, без трошка академизам, декоративен и упростен, а полн со

лиризам, изразен со остри, скоро карикатурални поединости.



НЕОИМПРЕСИОНИЗАМ

Се она што се случувало во сликарството како непосредно

надоврзување на импресионизмот, односно како понатамошно

надоврзување на неговите основни сваќања и технички методи се нарекува

неоимпресионизам.

Посебно место меѓу неоимпресионистите заземаат и.н. дивизионисти

или поентилисти. Нивната метода го добила ова име по францускиот збор

поент што значи точка, односно сликање со точки.

Во текот на XIX век многу научници пишувале за осетот за вид, а

особено за боите. Шеврол, француски хемичар, кој реставрирал стари

теписерии, открил дека две бои една до друга, даваат впечаток на некоја

трета, кога се гледаат од одредена далечина. Ова откритие претставува

основа за техниката на поентилизмот. Така за поинтилистите значајни ќе

бидат научните сознанија од областа на физиката особено спектарната

анализа.

Сликарот кој и понатаму ќе ја развива теоријата на импресионизмот

бил Жорж Сера. Задлабочувајќи се во колористичките теории и научните

гледишта на своето време, тој ќе го развие техничкиот метод на поставување

на пигменти во мали, округли точки со отприлика подеднаква големина,

нанесувани со научна точност на колористички односи меѓу точките кои во

окото на гледачот се слеваат и спојуваат во одредени шари и тонови. Ваквиот

метод бил особено тежок и исто толку строго дисциплиниран и пипливо

напорен, колку што импресионистичкиот метод бил спонтан. Со тоа тој дал

илузија на природниот изглед во прецизна организација составена од луѓе и

предмети кои се цврсти и распоредени со матеметичка точност во

длабочината на просторот. По наједноставна споредба неговите слики

изгледаат како на нив да се нафрлрни безброј шарени конфети. Со оваа своја

метода Сера стрпливо и упорно ги сликал своите мотиви: пејзажи, групи со

ликови и сцени од циркузи.



Неделно попладне на островот Ле Гранд Жам

Капење во Анијер



Позерки



Циркуз Ајфеловата кула

Неговите слики делуваат вкочането, плошно и декоративно. Тоа е

пресметана интелектуална уметност во која фрмите се замрзнати во една

апстаракција во која линиите, боите, валерот и облиците се поврзани во една

организација каоја е прецизна како дел од некоја машина.

Негов најдоследен следбеник е Пол Сињак:



Се служел со истиот метод, но со многу посветла и поведра палета.

Спознавајќи дека поинтилистичката техника најмногу може да дојде до израз

при сликање на водени површини кои вечно треперат и ја одразуваат

светлината, Сињак најчесто слика марини, брегови на реки и поплави каде

дрвјата, островите, чамците и едрилиците се огледуваат на воденото

огледало.



ПОСТИМПРЕСИОНИЗАМ

Космополитскиот и толерантен Париз кој поттикнувал на смели

потфати и експерименти се до Втората светска Војна бил уметнички центар, а

неговото влијание продрело насекаде. Пред крајот на XIX век дури и пред

импресионистичката битка да биде добиена на изложбата 1886 година и

импресионизмот да стане само уште една епизода во богатата француска



традиција, неколку сликари ќе почнат да ги пробиваат новите патишта и да

воспоставуваат нови законитости во уметноста.

Така постимпресионизмот ќе се јавуви како реакција на

импресионистичкото сликарство. Посимпресионистите им забележувале наимпресионистите дека се служат само со око, а не и со мислење и дека кај

нив формата и бојата се губат во блесокот на светлината. Како реакција на

ова се јавува тежнение кон една постабилна, поцврста уметност што ќе

доведе до појава на конструктивизмот и геометрискиот начин на сликање.

Од групата на сликари кои се наречени постимпресионисти тројца извршиле

толкаво влијание што се сметаат за утемелувачи на модерното сликарство.

Тоа се Пол Сезан, Ван Гог, Пол Гоген, секој од нив трагичен на свој начин, но

ќе ги постават темелите на новите движења во развојот на идните сликарски

правци на XX век.

Пол Сезан – Сликарската кариера ја започнал во Париз,

спротиставувајќи се на желбата на татко му да студира право. Кругот на луѓе

со кои се спријателил и почнал да излага биле импресионистите, но набрзо

се отуѓил од нив барајќи свој пат и израз, барајќи закони за една нова

уметност на која би и ги поставил темелите. Негова желба била од

импресионизмот да создаде нешто трајно и солидно. Тој сакал со помош нанови средства да создаде едно сликарство во кое ќе има ред композиција и

цврстина како на Пусеновите слики. И всушност како самоук задлабочувајќи

се во битните основи на сликарството Сезан доаѓа до нови сознанија. Сезан

ги испитувал сликарските изразни средства: линијата – делувањето на секој

линиски правец (хоризонтален, вертикален, дијагонален, криволиниски) и

дејствието на линијата во однос на линиите, Потоа бојата, суштинската

вредност на секоја боја и најситните поединости на нивните односи.

Особината дека ладните бои се повлекуваат, а топлите излегуваат, тој јакористел да постигне волумен во длабочина. Уочувајќи дека заситеноста и

најсилниот интензитет на бојата создаваат најполна цврстина на формата, тој

на пример сликал јаболко само во еден тон (пример зелена) во крајно

внимателна точност на валерот и интензитетот на зелената, така што тие

поради цврстината, волуменот и местото во просторот се натприродно



реални. Така додека импресионистите, а особено неоимпресионистите се

служеле со бојата како носител на трепетливата игра на светлината, Сезан

употребувал пошироки и помирни плошнини на боја, при што бојата не е

репродукција на локалниот тон на одделни објекти, туку израз на

уметниковото субјективно гледање и доживување.

За Сезан цртежот и бојата се неразделиви. Бојата е главен фактор која

ја моделира формата, просторот, волуменот. Моделацијата зависи од

точниот однос на тоновите, кога тие се точно поставени еден до друг и кога

сите се на свое место сликата се моделира сама од себе.

Сезан не се бавел само со поединечни форми (дрвја, јаболка, планини,

луѓе) туку и со нивната организација во просторот. Бидејќи тој во

објективната природа видел хаос, дезорганизирано движење, па себе си си

поставил задача тоа да го доведе во ред. Секоја Сезанова слика зборува за

одреден проблем во врска со „средувањето на природата“. Тежнеел на

платното да ја даде својата претстава за формите, нивната мисла и цврстина

во длабок простор, во однос на другите форми изразена на начин на негова

визуелизација и на начинот на кој ја употребува бојата. Во текот на работата

постепено отпаѓало се што не било битно, така што формата се свела на

нешто скоро потполно геометриско. Сезан ги синтетизирал формите итежнеел да ги приближи до нивните основни геометриски форми: на топка,

пирамида, цилиндер и нив ги применувал во градењето на своите слики без

разлика на мотивот или темата. Со тоа направил прв чекор кон едно ново

сваќање за уметноста кое довело до геометризирање и апстрактност. Она

што претставувало вредност во импресионизмот Сезан го компонирал со

она што било вредност во целата ренесансна традиција (цврстина,

структура, организација во просторот), а потоа преминал во реконсртукција

на тој спој во склад со својата истенчена визија и својот начин воупотребата на бојата.

Во сликата Играчи на карти фигурите имаат мирна монументалност на

камени скулптури, цврсти и убедливо поставени во просторот, така што



секоја фигура и секој детаљ има своја улога исто како блоковите камен во

една камена градба.

Еднаш сватен Сезан бил поздравен од страна на младите противници

на импресионизмот како голем мајстор и водач на новото сликарство.



На своите дела пред се слокал пејзажи, портрети, мртви природи. Природатане ја сликал верно туку низ игра на сенката и светлината и посветува посебновнимание на структурата на сликата. Пејзажот го поедноставувал сведувајќи јаформата на геометриски облици и употрбувал неочекувани сенки така штоможеме да го сметаме за претходник на кубизмот. Неговите ликови се бездвижење и без израз и мимика.

За својот живот не е сметан за голем уметник и бил напаѓан со навреди и

омаловажувања бидејќи се разликувал од дотогашните уметни. Неговатауметност била нова, невообичаена и несватена. Јавноста почнала да ги саканеговите слики кога се надминало сваќањето дека се некомплетни флеки насликата.Тој ги споил бојата и просторот на нов начин и со тоа влијаел насликарството на XX век. Веднаш по смртта станал славен, сметан за божествоод страна на младите сликари, а сликите му се продавани по особено високоацена.



Винсент ван Гог и Гоген исто така се одвоиле од импресионистичкиот

објективен реализам во правец на субјективен, спонтан израз и во тааформа ја опредметиле емоционалната реакција на стварноста и

фантазијата.

Винсент Ван Гог:По потекло е Холанѓанец. Во младоста безуспешно се

обидувал да се посвети на теолошките студии и станал проповедник меѓу

холанските рудари каде започнал да се занимава со уметност цртајќи рудаеии копирајќи го Миле. Проповедта ја оставил и станал скитник без одредена

цел.

Од тој прв холански период се сликите Селани кои јадат компир,

Портрет на жена, Копање,





Работи со темен скоро црн тоналитет. Како и Миле и тој го сликал

тешкиот живот на луѓето кои не знаат за радост.



Париски период: Се запознава со импресионистите и под нивно

влијанија ја осветлува својата палета. Од тоа време се оклу 200 слики на

автопортрети, мртви природи, Студија на Монмартр и париските

предградија.



Арлски период: До својот голем стил ќе дојде на југ од Франција. Се

населува во Арл. Сончевиот француски југ за него била ветената земја. Од

првиот ден како во грозница почнал да слика, во полна сончева светлина,

среде пладне опиен од пожарот на боите кој горел околу него. Сликал до

бесвест, а сликата се создавала сама како во сон. Сончогледи, Ѕвездена ноќ,

Кафеана во Арл, Ноќна кафеана.

Куќата на Винсент во Арл



Столицата на Винсент во Арл

Спалната на Винсент во Арл



Чевлите Летните чевли

Кафеана во Арл

Ноќна кафеана



Црквата во Арл



Ѕвездена ноќ



Ѕвездена ноќ над Рона

Маслинки со жолто сонце и небо



Ниви во близината на Арл

Житно поле со чавки



Сончогледи



Ириси

Скоро секоја негова слика сликана е не само со интензивна боја туку и

со треперлива фактура постигната со посебен начин на нанесување на бојата.

Уметникот час со полна четкица жестоко ги нанесувал потезите таму-ваму,

или под прав агол давајќи и на сликата изглед на текстил, час со сликарски

нож или прсти, час со тубите истиснува точки и линии на платното. Бојата е



употребена со својот најсилен интензитет, обоените површини остро се

спротивставуваат.

На сликата Жена која лула колевка, широките чисти површини на

црвените и зелени тонови, порабени со црни, го сочинуваат контрастот напозадината исшарана со точки, спирали и цвеќиња. За таа слика Ван Гог

пишувал. „На неа ги наредив црвените бои почнувајќи од румени до

портокалови кои преку жолти се издигаат до лимонови, со светли и темни

зелени бои...“Жената во зелено со портокалова коса се истакнува на

зелената позадина со розикаво цвеќе. Сега тие нескладни високи тонови,

сирови, розеви, сирови портокалови и сирови зелени, ублажени се со

снижени тонови на црвена и зелена. Можеби на оваа слика има обид да се

постигне целата музика на бои кои тука ги има...

Во Пределот со чемпреси платното е облеано со топла жолта боја во

која ладните тонови влегуваат да ја истакнат нивната топлина. На

површината на небото потезите на четкицата делуваат како текстил.





Ван Гог сонувал да оснива уметничка колонија во Арл, „Ателје на југот“,

за што го повикал Гоген кој единствен се одзвал на неговиот повик. Два



месеци работеле заедно, дискутирале, но карактерите не им биле сродни и

дискусиите преоѓале во жестоки расправии, барем што се однесувало до

оболениот Ван Гог.Во напад на лудило се обидел да го убие Гоген со брич, а

потоа си го исекол увото. Така и се насликал „Автопортрет со отсечено уво“

Чаша со апсин



По неколку месеци примен е во болница каде работи со несмалена

жестина. Го сликал болничкиот двор, работи портрети на болничкиот

персонал.

Градината на болницата Сан Пол

Единствена слика која ја продал за време на својот живот е Црвени

лозја.

Ван Гог никогаш немал намера да теоретизира, пишува, докажува. Во

своите писма до брат му Тео пишувал дека сака со помошта на црвеното и

зеленото да ги изрази внатрешните душевни страсти: „Сакав да изразам дека

кафеаната е место каде човек може да се упропасти себе си, да полуди или

да направи злосторство“ и тоа сакал да го изрази со помош на бојата. Тојособено силно го чувствувал тоа познато влијание на бојата на нервниот

систем. Во таа смисла може да се смета за зачетник на еден експресионизам

кој кај него не се јавува како резултат на теоретски размислувања, туку од

желбата и нужноста да ги изрази личните чувтва.



Се убил во својата 37-ма година од животот.

Пол Гоген е третиот значаен новатор. Француз по татко, перуанец по

мајка. Бил со немирна природа чиј животен пат е исполнет со лутања по

мориња во младоста, благосостојба, беда, бегство од цивилизацијата помеѓу

полинезиските примитивци и повторно бегање на Тахити.

Гоген не се подготвувал за сликар. Со сликарство започнал да се

занимава како аматер, од забава, но таа забава станала страст, а матерството

се претворило во професионална работа на која потполно и се посветил.

Како почетник сликал реалистички, Писаро го вовел во

импресионизмот, но Гоген надарен со еден длабок оригинален талент, на

роден декоратер, не можел да се прилагоди на туѓи сваќања. Иако почнал

како импресионоист набзо ќе го напушти импресионизмот велејќи „метар



зелено е позелено од сантиметар на истата боја ако човекот сака да го

изрази зеленото“.

Фамилијата на Гоген

Гоген почнал да бара свој стил кој конечно го наоѓа во сликање на

широки мирни површини во чисти раскошни бои во еден тон, со линии коипријатно течат. Тие обоени површини се јасно и строго одредени и често

строго одвоени со темни контури како оловото на витраите, така што

делуваат сосема декоративно додека длабочината е само навестена, а не и

претставена.

Гоген чувствувал потреба дека треба да побегне во некоја далечна

егзотична природа. Освен егзотиката го привлекувал и примитивизмот. Ги

ценел и јапонските естампи како и наивните шарени слики од народната

уметнодт.

Тој прост примитивен свет го открил прво во Бретања, во животот на

бретањскиот селанец, во нивната религиозна свест, во нивната наивна

уметност.



Жолтиот Христос



Визија после проповед

Но Бретања не била доволна и Гоген ги оставил семејството и

пријателите и отишол на Тахити, на најодалеченото катче на земјата за тоа

време и по геогравска положба и по цивилизација. Меѓу тамошните

примитивци, всушност чедни и нерасипани од предрасудите на

цивилизацијата тој нашол човечка раса која го воодушевила како со својотживот и обичаите така и со нивната физичка убавина, со темно бакарните

тела и мирната ритмика на ставови и движења. Таа примитивна живописна

цивилизација чие сонце, сенки, бои и расположение Гоген ги изразува преку

форми кои ни малку не се натуралистички, а исполнети се со атмосвера на

спокојство.



Од каде доаѓаме, што сме, каде одиме







Гоген во своето сликарство тежнеел ко нешто што го нарекувал

синтеза на боја и форма изведена од набљудување на доминантниот

елемент:

-Како ви изгледа дрвото? Зелено? Во ред. Тогаш употребете зелена

боја. Најзелената која ја имате на палетата. А, таа сенка, не е помалку

синкаста? Не плашете се. Насликајтеја што посинкасто можете.

Тој велел дека природата не треба премногу да се копира.

„Уметноста е апстракција. Изведи ја таа апстракција од природата

сонувајќи пред неа, но повеќе мисли на создавањето отколку на вистинскиот

резултат“

Бојата треба да се употребува произволно, а не визуелно да се

опишува објектот, што ќе доведе до сликарство како апстракција. Гогеновиот

синтетизам ја опфаќа синтезата на субјектот и идејата со формата и бојата.



Гробот на Гоген во Атуона

„Čitav naš unutrašnji svet je realnost, možda čak i više nego sâm pojavni svet. Mark Šagal



Франсоа Буше – Капачки

Vezan je za buržoaski racionalni i skromni stav, koji se ispoljio kroz modu, umetnost, dizajnnameštaja i književnost tog vremena. Bidermajer se odlikuje praktičnošću, skromnošću i komforom.



Bidermajer je građansko razdoblje ampira (otuda i naziv građanski ampir ), plemićkog stila koji seodvodi iz klasicizma. Predstavlja reakciju na ampir stil, koji je preovladavao do 1814. godine. U prvoj

polovini 19. veka buržoazija je bila već toliko bogata da je mogla da sebi priušti proizvode koji su jojpre bili finansijski nedostupni, kao na primer tapacirani nameštaj i porcelansku keramiku čije cene suzbog zavođenja manifakturne proizvodnje znatno pale, a sa druge strane građanska klasa nije imala

velike prihode za palate ili gradske objekte, pa je ovaj stil bio predodređen u primenjenoj umetnosti.

Гustav Klimt (Beč, 14. jula 1862. - Beč, 6. februara 1918.) je bio najvažnijislikar austrijske secesije s izrazito istančanim simbolističkim stilom. Život Gustava Klimta podudara se sa zlatnim dobom Beča s kraja stoljeća. Bilo

je to vrijeme umjetničke obnove i umjetničkog bunta te rađanje modernizma.Nova umjetnost, art nouveau, donosi svoje samosvjesne i dekadentne pravce u

slikarstvu i literaturi, kroz koje se provlačila snažna opčinjenost erotikom. Bio jeto Freudov Beč, koji je izvana još bio u duhu viktorijanskog morala, alineobuzdano ponašanje bila je glavna tema dana. Bečka zanesenost erotikom

našla je u Klimtu velikog pjesnika. Ni jedan drugi umjetnik nije tako slavioErosa, a iznad svega žene, kao muze vampa i konačnog ispunjenja svrhe života. Njegovo slikarstvo ispunjeno je naturalističkim prikazima erotskog i težnjom daplatna ispuni sjajnim zamršenim dekoracijama. U njegovim najpoznatijimradovima, kao što je Poljubac, osjećaji i dekorativna prekomjernost sjedinjenisu na veličanstveni način.

http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%83%D1%80%D0%B6%D0%BE%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D1%98%D0%B0



http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BC%D0%BF%D0%B8%D1%80






http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BC






http://sr.wikipedia.org/wiki/1814.



http://sr.wikipedia.org/wiki/19._%D0%B2%D0%B5%D0%BA





http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%98



http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%86%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D0%BD


http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%B0



http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%98%D0%BD

















Documents

Neoklasicizam i Romantizam