NOVEM Fons Maessen, Programma-adviseur

NOVEM

Fons Maessen, Programma-adviseur

Strategische woonkwaliteit Meerwaarde door energiebesparende maatregelen

Klimaatbeurs Nrd. Holland, 08-04-’04

Novem

• Nederlandse Organisatie voor Energie en Milieu

• Agentschap van het Ministerie van EZ• Voert programma Kompas uit i.o.v.

VROM

Duurzaambouwenwonenwerkenrecreëren

Duurzamemobiliteit

Duurzaamproduceren

Duurzame Energie-voorziening

500 pers.

2 vestigingen

opdrachten van

nederlandse

(rijks)overheid

en

internationale

instellingen

Ruimtelijke ordening en infrastructuur

Novem werkgebieden

Programma Workshop:

• Inleiding Strategische woonkwaliteit• Discussie

Kompas 2004

Programma: CO2 in de GO (“Kompas”)

Deelprogram.: Woningbouw

Subdeelprogram.: Woningcorporaties

Onderwerp: Woonkwaliteit

Speelveld Facts and figures

Penetratie van energiebesparende maatregelen in de sociale verhuursector o.b.v. KWR 2000+

Maatregel• gevelisolatie• isolatieglas• dakisolatie• bg-vloerisolatie• HR-ketel bij ind.cv (=

70%)

Aanwezigheid

ca 55%

ca 70%

ca 60%

ca 30%

ca 25%

SpeelveldFacts and figures

• Ca. 35% van 6,6 miljoen woningen in NL worden door wcp’s beheerd (54% is koop, 46% is huur)

• < 600 woningcorporaties (neemt af/veel fusies)• Ca 11.000 nieuw gebouwd (van de 70.000)• Ca 6.000 gesloopt (van de 15.000)• Uitgave groot onderhoud/verbetering € 0,4 miljard• Uitgave dagelijks of planmatig onderhoud € 2,1 miljard• De woningbezetting daalt (nu 2,4)

Benadering corporaties

Een terugblik

• Aanpak landelijk - via de branches (Aedes)• Nationale convenanten, instrumentgericht,

techniek gericht (aanbodgericht)• Energiebesparing was hot item

Een terugblik

voorbeeld landelijke afspraken met de corporaties

• Isolatieconvenant (1991 t/m 1994) : NIP-onderdeel• Verlenging isolatieconvenant met 1 jaar (1995 )• Intentieverklaring DuBo-Convenant (1996 t/m 1997) • Convenant Duurzaam Bouwen (1998 t/m 2001)• Nationaal Akkoord Wonen; art 4. Duurzaamheid en

gezondheid (juli 2001 t/m 2005)

Speelveld en ontwikkelingen

• Fusies -> grotere corporaties die zelf hun boontjes doppen. • Branches -> kunnen en willen de achterban niet dwingen. • E-besparing is nauwelijks nog hot item (uit de top 5

beleidsvelden verdwenen) • Corporatie is vraaggerichter / klantgericht gaan werken • Ontvankelijker voor regionale/lokale aanpak.

Koerswijziging ingezet

• Inhoud: Meer afstemmen op onze markt (vraaggericht i.p.v. aanbodgericht)

• Benadering: Meer persoonlijk i.p.v. de landelijke insteek

Operationeel UitvoeringProject-voorber. en uitvoering

tactischStrat. kl. verbetering

Sv-beheer

Sv-beleidstrategisch Dir

WONINGCORPORATIES

Middenkader

* management * strategie & beleid * woondiensten * technisch. beheer* project.ontwikkeling *financien * bedrijfsbureau

Voorraadbeleid algemeen

Maat-schappelijke

opgave

Speciale bedrijfs-

omstandig-heden

Referenties / VoorbeeldenLokale opgave

Specifieke samenstelling

Bestaande kwaliteit

complexen

Te huisvesten huishoudens

Strategie kiezen

Gewenste kwaliteit per

complex vaststellen

Concept aanpak

vaststellen

Uit

we

rkin

g / r

esu

lta

ten

Ingrepen•Slopen/herontwikkelen•Instandhouden•Doorexploiteren•Verkopen


Maat-schappelijke

opgave

Speciale bedrijfs-

omstandig-heden

Referenties / VoorbeeldenLokale opgave

Specifieke samenstelling

Bestaande kwaliteit

complexen

Te huisvesten huishoudens

Strategie kiezen

Gewenste kwaliteit per

complex vaststellen

Concept aanpak

vaststellen

Uit

we

rkin

g / r

esu

lta

ten

Ingrepen•Slopen/herontwikkelen•Instandhouden•Doorexploiteren•Verkopen

•Voorraadbeleid algemeen

•Maat•-•schappelijke

•opgave

•Speciale •bedrijfs•-

•omstandig•-•heden

•Referenties / •Voorbeelden•Lokale opgave

•Specifieke •samenstelling

•Bestaande •kwaliteit

•complexen

•Te huisvesten •huishoudens

•Strategie •kiezen

•Gewenste •kwaliteit per

•complex •vaststellen

•Concept •aanpak

•vaststellen

•U

itw

erk

ing /

resu

ltate

n

•Ingrepen•••Slopen/herontwikkelen•••Instandhouden•••Doorexploiteren•••Verkopen



•opgave






•complexen






•vaststellen

•U

itw

erk

ing /

resu

ltate

n


Van taakveld naar kwaliteitVan taakveld naar kwaliteit

Overzicht taakvelden

1. Verruimen slaagkansen

2. Versterken samenhang woon- en zorgdiensten

3. Bevorderen eigen woningbezit en beheer

4. Vergroten betrokkenheid bewoners

5. Vergroten differentiatie woningaanbod

6. Reduceren woonlasten lagere inkomensgroepen

7. Huisvesting dak- en thuislozen

8. Verhogen woonkwaliteit

9. Energiebesparing en opwekking duurzame energie

Onderzoeksstructuur

Analysetaak- en

beleidsvelden

Gewenste kwaliteitseisen als gevolg van deze

taakvelden

Koppelen kwaliteitsprofielen

aan referentie woningen

CONCEPTEN

‘Andere’ kwaliteiten van

energiebesparende maatregelen in

concrete pakketten

Energiebesparende maatregelen, concepten en

pakketten

catalogus

kwaliteitsvraag kwaliteitsaanbodkwaliteitsprofielen

Onderzoeksstructuur

Analysetaak- en

beleidsvelden


taakvelden



CONCEPTEN



concrete pakketten


pakketten

catalogus


Van taakvelden naar kwaliteitsprofielen

Betaalbare woningen voor

ouderen


gezinnen


kleine huishoudens

Wonen met extra dienst-

verlening voor ouderen

Intensief beheer van woonomge-ving en gebouw

Ruim wonen Wonen met extra luxe en

comfort

Wonen met extra luxe en comfort voor

ouderen

Wonen met extra luxe en comfort met toekomst-waarde*

1. Sociale veiligheid gebouw en directe omgeving

2. Inbraakveiligheid

3. Toegankelijkheid gebouw en directe omgeving

4. Toegankelijkheid woning en vertrekken

5. Bereikbaarheid voorzieningen

6. Staat van onderhoud gebouw en directe omgeving

7. Identiteit gebouw

8. Identiteit van woninguitrusting en afwerking

9. Luxe uitstraling gebouw

11. Woninggrootte en ruimtelijkheid

12. Gebruiksmogelijkheden en flexibiliteit

13. Gebruiksgemak uitrusting en installatie

14. Gezond binnenklimaat

15. Comfortabel binnenklimaat (thermisch/akoestisch)

10. Luxe uitstraling woninguitrusting en afwerking

basisniveau

boven basisniveau

zo hoog mogelijk niveau

Kwaliteit

Bevorderen eigen

woningbezit van met name

lage inkomensgroepen

Stedelijke vernieuwing

o.m. door verhogen

woonkwaliteit

Investeren in het kader van

energiebesparing en opwekking duurzame

energie (CO2 reductie)

Verruimen slaagkansen en keuzevrijheid

woningzoeken-den met

bescheiden inkomen

Reduceren woonlasten

lagere inkomens-groepen

Versterken samenhang

tussen woon-/ zorgdiensten en verbeteren van

assortiment woondiensten

Vergroten betrokkenheid bewoners bij

vitalisering van buurten en

wijken

Het leveren van een bijdrage

aan de huisvesting van dak- en thuis-

lozen

Vergroten differentiatie

woning-aanbod

Beleids- en Taakvelden

Marktsegmenten

uitgangsniveau

Figuur 2

(zoals oorspronkelijk gebouwd)

(bouwbesluit)

(meer dan bouwbesluit)

*Prestaties zijn gelijk aan ‘wonen met extra luxe en comfort’ echter voorbereid op toekomstige voorzieningen/verbeteringen

Onderzoeksstructuur

Analysetaak- en

beleidsvelden


taakvelden



CONCEPTEN



concrete pakketten


pakketten

catalogus


Onderzoeksstructuur

Analysetaak- en

beleidsvelden


taakvelden



CONCEPTEN



concrete pakketten


pakketten

catalogus


Kwaliteiten van energiebesparende maatregelen inzichtelijk maken

Voorbeeld:

• isolerend glas-> – inbraakveiligheid,– geluid van buiten,– comfort / koudeval/ tocht.

Koppelen kwaliteitsprofielen aan referentiewoningen

kwaliteitsvraag kwaliteitsaanbod

Keuze welke referentiewoning het meest geschikt is voor “verzorgd

wonen” en met welke “andere kwaliteiten”is deze te voorzien

Concept uitwerken

-Plattegrond-Maatregelen-EI-Etc.

1.

2.

4.

5.

6.

villa.

2-1 kap.

Rijtjeswoning voor 1946.

Rijtjeswoning 1946-1965.

…………..

“andere kwaliteiten”Gewenste kwaliteitsprofielen

- Comfort- Geluidsisolatie- Veiligheid-……….

HR++ glas

Loggia dicht- Ruimte extra- Veiligheid-……….

1.

2.

3.

4.

5.

6.

Verzorgd wonen voor OUDEREN

Toegankelijkheid

Veilig

Betaalbaar

Comfort

kwaliteiten

CatalogusCatalogus

•Voorraadbeleid algemeen


•opgave






•complexen






•vaststellen

•U

itw

erk

ing

/ r

esu

ltate

n




•opgave






•complexen






•vaststellen

•U

itw

erk

ing

/ r

esu

ltate

n


Cd-rom

Toelichting

1. Marktsegment (PMC)

Type (referentie) woning(complex)

Onderhouds-vorm

81 pakketten

2. Type (referentie) woning(complex)

Marktsegment(PMC)

Onderhouds-vorm

81 pakketten

3. Onderhoudsvorm (ingreeptype)

Overzicht van maatregelen die in het kader van de betreffende

onderhoudsvorm kunnen worden genomen (inclusief kwaliteitsaspecten diedoor de maatregelen worden ondersteund)

4. Kwaliteitsaspect Overzicht van maatregelen die ondersteunen bij het betreffende

kwaliteitsaspect (inclusief alle andere kwaliteitsaspecten die door demaatregelen worden ondersteund)

5. Energiebesparende maatregel

Overzicht van alle maatregelen die in het kader van kleinschalige verbeteringen renovatie kunnen worden genomen

STRATEGISCHVOORRAADBELEID

STRATEGISCH VOORRAADBEHEER

STRATEGISCHE KLEINSCHALIGE VERBETERING

- Mutatie onderhoud

- Klachten onderhoud (klachten afhandeling) (dagelijks onderhoud) (juridisch onderhoud)

- Planmatig onderhoud (meerjaren onderhoud) (cyclisch onderhoud) (contract onderhoud)

-Renovatie / groot onderhoud

Overheidsbeleid• UK (uitvoeringsnota klimaatbeleid) -> CO2

emissiereductie 1999

• NMWW (Nota Mensen Wensen Wonen) 2001 -> zeggenschap burgers,

-> kwaliteitsverbetering woningen

• Nationaal Akkoord Wonen 2001-5

• EU richtlijn (EPD)• Klimaatbeleid gemeenten

• Kwaliteit van de ruimte (WSV,MOP,ISV,GSB,Dubo 2002-4)

Ontwikkelingen

• Energy performance directive (EPD)

• Energiepremieregeling (EPR / EPA)

• Energieprestatienorm (EPN EPC)

• Kompas programma

Ontwikkelingen

• Vanaf 2006 verplicht energiecertificaat op natuurlijke momenten– Koop/verkoop– Huur/verhuur– Nieuwbouw/renovatie grote gebouwen (grenswaarde verplicht)

• Bij nieuwbouw haalbaarheidsstudie DE-opties– M.n. Locatiegebonden

• Periodieke keuring installaties Verwarming / klimatisering (ouder dan 15 jaar, grote installaties om de 3 a 4 jaar)

EPD (European Performance Directive on the Energy efficiency of buildings)

Energiecertificaat

• Is straks 10 jaar geldig (woninggebonden)• Geeft inzicht in energieprestatie t.o.v. referentie

– Nieuwbouw: EPN, Energie Prestatie Coëfficiënt (EPC)– Bestaande bouw: EPA, met Energie-Index (E.I.)

Ontwikkelingen

OntwikkelingenEPN

• Aanscherping per 1 januari 2006• Energie Prestatie Coëfficiënt (EPC) 0,8• NEN 5128 - 2003 wordt aangepast

OntwikkelingenEPR - EPA

• Regeling 2003 is per 16 oktober beëindigd• Regeling 2004 wordt momenteel ingevuld (met

aandacht voor DE en EPA)

OntwikkelingenKompas voor energiezuinig wonen

en werken

• Instrumenten voor ‘vraagbenadering’ (t.b.v. renovatie en kleinschalige verbetering)

• Toonaangevende projecten (voorbeelden uitdragen)

• Ontwikkelingen rond woningenergielabel• Diverse activiteiten rond EPA• Voorbereidingen aanscherping EPC• !Face to face corporatiebenadering!

Een andere koersVan centraal naar decentraal

• Fusies hebben geleid tot grotere corporaties en projectontwikkelaars die zelf hun boontjes doppen. Branches kunnen en willen de achterban niet dwingen.

• Ontvankelijker voor regionale/lokale aanpak.

Met maatregelen aanhaken bij andere taakvelden

• E-besparing is nauwelijks nog een los item voor corpo’s (uit de top 5 aandachtsgebieden verdwenen)

• Met besparing aansluiten bij hun bedrijfsvoering (gericht op marktvraag)

Strategisch voorraadbeleid/beheer• Strategisch voorraadbeleid

Ontwikkelen en uitvoeren van beleid om bij het beheer van woningen de huidige kwaliteit van de woningvoorraad (het

aanbod) af te stemmen op de (te verwachten) vraag • Strategisch voorraadbeheer

Het geheel aan (concrete) technische beheerplannen van woningen, complexen en hun omgeving volgens het strategisch voorraadbeleid

Documents

NOVEM Fons Maessen, Programma-adviseur