1ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

EDITORIALI

DRUNJTË VDESINNË KËMBËAllahu i Plotfuqishëm ka krijuar krijesa të panumërta, të mëdha e të vogla dhe të dobëta

e të fuqishme. Secila nga ato ka veçoritë e saja që e dallojnë njëra tjetrën, madje edhe ezbukurojnë atë krijesë ““QQooffttëë LLaarrttëëssuuaarr AAllllaahhuu,, KKrriijjuueessii mmëë ii ppëërrssoossuurr””.. Ato po ashtu

ndahen edhe për sa i përket vullnetit, disa prej tyre nuk kanë të drejtë vendimmarrjeje ndajedhe nuk do merren në përgjegjësi kurse disa (njerëzit dhe xhindet) kanë të drejtën evullnetit dhe të marrjes së vendimit, ndaj dhe do të merren në përgjegjësi për veprimet etyre. I lumtur dhe i shpëtuar prej tyre është ai që njohu meritat e Krijuesit të vet dhe umundua sinqerisht t’i realizojë ato ndërsa i dëshpëruar dhe i falimentuar do të jetë ai qëharroi për vetveten se nuk është tjetër veçse një krijesë e dobët që vazhdimisht ka nevojëpër përkrahjen e Krijuesit e cila fitohet vetëm pas të qenit rob i përkushtuar i Tij,normalisht përkrahjen e cila nuk këputet me ndaljen e frymëmarrjes por vazhdon nëamshueshmëri kur të arrijë në xhenetet e larta.Njeriu krahas virtyteve që ka shpesh di të jetë i padrejtë dhe injorant. Në rast se nuk e

edukon shpirtin e tij me mësimet hyjnore do të bëjë gjithçka që mundet me aftësinë,pasurinë, fuqinë dhe shoqërinë e tij pa pasur brengën nëse vepron drejtë apo jo. Shpesharrijnë që me pasuri të mposhtin dijen dhe shkencën, me fuqi të mposhtin të drejtën dheme shoqërinë të zbukurojnë veprimet e tyre që të ndihen sadopak të lumtur. Për një kohëmund të duket se vazhdimisht po forcohen, nuk do përjetojnë as thyerje e as shuarje përshkak të epërsisë që e rrisin në vazhdimësi. Mirëpo, kur të fillojnë krisjet dhe lëkundjetatëherë, për të ruajtur pamjen e jashtme do të intensifikojnë aktivitetin e tyre duke thururvargje të kënaqësisë, shkruajnë lëvdata, organizojnë manifestime dhe përurime, ndërtojnëtempuj me shpresën të mos i harrojë ardhmëria etj. Çdoherë kjo sjellje është mënyra më emirë për të mbuluar atë çfarë po ndodhë në realitet. Të atillët vërtetë arrijnë të hijeshojnëtë jashtmen por e dinë mirë gjendjen e tyre të brendshme, duan të duken të fortë, të lartëdhe të pamposhtur por çdokush e di se drunjtë vdesin në këmbë.S’ka dyshim se jeta e vërtet dhe epërsia në dynja e ahiret u takon atyre që pranuan

dritën e udhëzimit nga Allahu përndryshe tek Allahu do të llogariten të vdekur edhe psefrymojnë dhe në errësirë edhe pse ka drita.

““AA bbaarraazzoohheett ii vvddeekkuurrii qqëë NNee ee nnggjjaallllëëmm ddhhee ii ddhhaammëë ddrriittëë mmee ttëë cciillëënn eeccëënn mmiiddiissnnjjeerrëëzzvvee,, mmee aattëë qqëë ëësshhttëë nnëë eerrrrëëssiirrëë ee nnuukk mmuunndd ttëë ddaallëë pprreejj ssaajj??!! KKëëssiissoojj,, jjoobbeessiimmttaarrëëvvee uudduukkeenn ttëë bbuukkuurraa vveepprraatt qqëë bbëëjjnnëë!!”” (Enam 122).

NNëë eemmëërr ttëë rreeddaakkssiissëë:: OOmmeerr BBeerriisshhaa

2

PËRMBAJTJA

AKTUALE33--44 || KRYQOMANIA SI PJESË E SPEKTAKLIT POLITIK GREK

55--77 || GRUEVSKI DHE PESË MËSIMET E TIJ PËR

MUSLIMANËT

88--1122 ||GGUULLÇÇIIMMII II FFAARRAAOONNËËVVEE

1133--1155 ||BBLLIICC LLAAJJMMEE

AKIDE1166--1199 || JAM I KËNAQUR ME ALLAHUN SI ZOT

DRITARE2200--2211 || TREGIMI I KATËR GRAVE

2222--2255 || TELEVIZIONET I TEJKALOJNË PULLAT E KUQE

FIKH2266--3311 || ADOPTIMI I FËMIJËVE

EKONOMI3322--3355 || RREGULLAT DHE PARIMET E INVESTIMIT

FAMILJA3366--3388 || SPEKTAKLI I BESIMTARES

3399--4411 || ROLI ROBËRUES I MEDIEVE

4422--4455 || VAJZA JOTE ËSHTË BËRË GRUA, A E BESON?!

INTERVISTA4466--4477|| INTERVISTË ME AKTORIN SHQIPTAR NGA SHKUPI, ISMET RAMADANI

“JETA PA ISLAM ËSHTË BARAZI ME ZERO”

4488--4499|| INTERVISTË ME AKTORIN E NJOHUR NGA KOSOVA, NASER RAFUNA

“DO TË PENDOHESHA SIKUR TË MOS JEM I PENDUAR”

HADITH5500--5533 || NJERËZ TË MËDHENJ RRALLË LINDIN

THESARE5544--5566 || BUZËQESHJA NË PRAKTIKËN E PROFETIT

FETVA DHE KONSULTIME5577--6600 || A LEJOHET NGRITJA NË KËMBË PËR NJERËZIT?

REDAKSIAKryeredaktor: Omer BERISHA

zv. kryeredaktorë: Agron TERZIQI dhe Justinian TOPULLIAnëtarë të redaksisë:

Ismail BARDHOSHI, Bledar HAXHIU, Lulzim SUSURI, Talha KURTISHI, Genc PLUMBI,Ali SHABANI, Agim BEKIRI, Driton LEKAJ, Llokman HOXHA, Rashit ZYLFIU dhe Hajrush MANI

Bashkëpunëtorë: Ahmed KALAJA, Ekrem AVDIU dhe Enis RAMARedaktor gjuhësor: Roald HYSA

Ballina: Dorlir KRAJA (ENSARTDESIGN Studio)BBoottoonn:: AAllbbIIssllaamm

Adresa: rr. Petre Georgiev nr. 63 | Çair | Shkup 1000e-mail:

aallbbiissllaamm@@aallbbiissllaamm..ccoommaallbbiissllaamm@@ggmmaaiill..ccoomm

sms: +389 71 806 114 | fax&tel: +389 2 26 12 932Revista është e regjistruar pranë Agjencisë për

Informata të Maqedonisë nr. 02-124/2ISSN: 1409-6250Tirazhi: 2000

ABONIMI NJË VJEÇARPër Maqedoni: 600 den, Jashtë vendit: 20 euro

(në çmim janë të përfshira edhe harxhimet postare)e-mail: albislam.abonues@gmail.com

ALBISLAM DOOELxhirollogaria: 300000002770453

Komercijalna Banka A.D. - Skopje (denarë)xhirollogaria: 0270100245547

Komercijalna Banka A.D. - Skopje (euro etj.)Rr. "Kej Dimitar Vlahov" 4S.W.I.F.T.: KOBSMK2X

IBAN: MK07300701002455425numri tatimor: 4030008038784

3ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

AKTUALE

SHKRUAN: ROALD A. HYSA

Tashmë RReeggjjiissttrriimmii ii PPooppuullllssiissëë ështëkthyer në një mollë sherri ndërmjetatyre që e duan këtë vend dhe

pretendimeve helene për jugun e vendittonë. Vërejmë gjithashtu se 2 janë pikatmë të nxehta për momentin: varreza eBoboshticës në Korçë, ndërsa tjetra është

varreza e Kosinës. Veçanërisht këto të dyjanuk prekin thjesht vetëm ndjesitë emuslimanëve shqiptarë, por të të gjithëshqiptarëve në veri e në jug, me qenë seato prekin ndjesitë kombëtare të tyre dhenuk janë një gjë e thjeshtë për t’utejkaluar. Gjithashtu mosrespektimi itreguar ndaj varreve të shqiptarëve nëBoboshticë të Korçës dhe në Kosinë tëPërmetit me pretendimin se ato janë varre

KKRRYYQQOOMMAANNIIAA SSIIPPJJEESSËË EE SSPPEEKKTTAAKKLLIITTPPOOLLIITTIIKK GGRREEKK

Një garë për të vënë kryqe nëpër vende të dukshme me sa duket tashti po jep frytet e veta. Kryqet evendosura në jug të vendit dhe skandalet e varrezave në Boboshticë të Korçës dhe Kosinë të Përmetitkonfirmuan shqetësimet e kahershme. Regjistrimi i popullsisë dhe pretendimet e konsullit grek Ikonomu nëpërvjetorin e OMONIA-s i bëjnë akoma më të qarta pretendimet e grekëve edhe aty ku nuk ka grekë.

4

AKTUALE

grekësh është një tjetër precedent irrezikshëm politik ndaj kombit shqiptardhe të gjithë përpjekjeve të rilindësve dhepatriotëve tanë të shquar, që luftuan përngritjen e Shtetit Shqiptar si, Jani Vreto,Pashko Vasa, Naum Veqilharxhi, PapaKristo Negovani, Mihal Grameno,Themistokli Gërmenji, Luigj Gurakuqi,Ismail Qemal bej Vlora, Hafiz Dalliu eshumë të tjerë, që sakrifikuan jetën e tyrepër atdheun. Kjo po vërehet ditët e fundit,kur konsulli grek në qytetin e Korçës ideklaroi këto varreza si të “grekëve”, ecitojmë: “Grekë, mos u trembni ngaregjistrimi i popullsisë, të shpallniorigjinën reale dhe të gjithë atyre që janënë dyshim dhe me frikë dhe pyesin vetenjam me siguri grek, ju them një gjë, shkoninë varreza dhe shikoni varrezat e etërvedhe gjyshërve tuaj dhe gjuhën në të cilënjanë të shkruar dhe merrni vendimin tuaj.Janë në gjuhën greke.” “Po, ekzistojnëgrekë në Korçë. Po, vllehtë janë grekë”.Gjithashtu vija e kryqeve të vendosura nëPërmet e Korçë, ku në fund vërehet seështë ndjekur vija e rrugës nacionale dhekryqet të gjithë kryesisht janë tëvendosura pranë rrugëve (Boboshticë,Kosinë, Lipë, Kutal, Çarshovë, rruganacionale Jergucat-Gjirokastër etj), kjo llojvendosje na kujton krejtësisht një vijë tëre të Teodosit, ku kërkohet të dallohetortodoksia me helenizmin e saj. Kohëtkanë ndryshuar dhe e vërteta nuk mund tëfshihet me shoshë, pavarësishtkëmbënguljes helene për t’i bërë realitetpretendimet mbi 200-vjeçare ndaj trojeveme popullsi të pastër shqiptare. Është përt’u lavdëruar përpjekja e nënkryetarit tëKëshillit të Lartë të Drejtësisë KreshnikSpahiu, i cili i raportoi dhe i denoncoipërpjekjet e forcave të ndryshme brendavendit dhe administratës së ShtetitShqiptar, të cilët i kanë ndihmuar me

dashje apo pa dashje synimet dashakeqehelene në jug të vendit për të ndryshuarkombësinë e për të rritur shifrat. Shifrat eminoriteteve mund të ndërrojnë, porpërqindjet nuk është se mund tëndryshojnë sipas oreksit të politikanëvegrekë. Edhe propaganda e ulët, se këtë na ekërkon Evropa (regjistrimin e kombësisëdhe fesë) tashmë është një demagogjikrejtësisht e pastër, sepse në radhë të parëështë antikushtetuese sipas ligjeve tëShtetit Shqiptar e më pas regjistrimi nëbazë etnie dhe feje nuk përfshihet nëRregulloren Evropiane të ParlamentitEvropian No. 763/2008 për regjistrimin epopullsisë. Këto dy pyetje janë shtuar nënpresion në pyetësorin e përgatitur ngaINSTAT dhe jo si standard për t’uplotësuar. Në Evropë nuk ka asnjë vend, kushteti të ketë bërë një regjistrim mbi bazabesimi dhe etnie, përveç rastit kur kjo gjërealizohet nga agjenci jo-shtetërore tëspecializuara, apo OJF të karakteritndërkombëtar, të cilat nuk kanëndërvarësi nga politika. Tashmë ështëplotësisht e qartë që politika greke bënpresion mbi Qeverinë Shqiptare, duke ivënë si kusht regjistrimin e popullsisë (mebaza kombësie e feje), si shkëmbim përprocesin e integrimit të Shqipërisë në BE,ndërkohë që i duhet vetë Greqisë që tëintegrohet, meqë deri tani është i vetmivend i BE-së, i cili nuk i njeh minoritetetetnike dhe fetare, madje i shkel të drejtat etyre dhe kjo është konstatuar shumë mëherët. Fakti që Politika Greke refuzon tënjohë të drejtat e popullsisë çame dhegjenocidin e ushtruar mbi të e konfirmonplotësisht këtë gjë.

5ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

AKTUALE

SHKRUAN: TALHA KURTISHI

Diittuurriiaa ddhhee uurrttëëssiiaa jjaannëë pprroonnëë eemmuusslliimmaanniitt,, kkuuddoo qqëë tt’’ii ggjjeennii,, jjuu mmëësshhuummëë ssee ttëë ttjjeerrëëtt ii mmeerriittoonnii. Këto fjalë

të urta m’u kujtuan para se të filloj meshkrimin duke konstatuar se fatkeqësishtse ndaj diturisë së dobishme dhe ndajmësimeve jetësore sillemi sikur ndajrrobave për të cilat nuk kemi nevojë. Njëbashkësi, e sidomos muslimanët, nuk

GRUEVSKI DHE PESË MËSIMET E TIJPËR MUSLIMANËT

Kemi nevojë për studim, planifikim, insistim në tërësinë e identitetit, në këmbëngulje, për zhvillimin e arsimitdhe për forcën e rinisë. Nëse nuk do të arrijmë t’i plotësojmë këto kushte do të mbetemi peng i veprimevearbitrare, do të harrojmë se kush jemi

6

AKTUALE

mund t’i arrijë synimet e vetdëshmimitdhe t’i realizojë aspiratat e prosperitetit,nëse nuk është vigjilente ndaj nevojës përdituri dhe njohuri. Edhe ndodhitë e funditme të ashtuquajturin muze e realisht kishënë Kalanë e Shkupit e vërtetojnë akomamë shumë nevojën, që të jemi vazhdimishtnë hap me planet, hartimet dhe strategjitëe atyre që thënë thjesht nuk na duan.Është fakt i pamohueshëm, se të gjithaveprimet e Gruevskit dhe parisë së tij janëtë lidhura me kulturën, religjionin dheidentitetin, shkojnë në drejtim tëimponimit të etnocentrizmit maqedonasdhe ngjyrosjen e realitetit fetar mengjyrën e krishterimit ortodoks. Përdetajet e kësaj strategjie nuk do të flas, e asqë do të flas për shkallën e suksesit tëkëtyre projekteve. Atë që do ta bëj iinspiruar nga fjalia e përmendur në fillimtë tekstit është se do të mundohem tënxjerr mësimet për të cilat ka nevojëmuslimani, si individ dhe si bashkësi, ngamënyra se si Gruevski i planifikon e pastajedhe si e realizon falsifikimin e realitetitshumëshekullor të Maqedonisë.

MMëëssiimmii ii ppaarrëë:: PPllaanniiffiikkiimmii,, ii cciillii vvjjeenn ppaassssttuuddiimmiitt ttëë rreeaalliitteettiitt.. Këtë e shohim qartënë programin e partisë së tij “Rimëkëmbjanë 100 hapa”, në vazhdimin e këtijprogrami “Rimëkëmbja vazhdon”, nëprojektin Shkupi 2014, në ligjet për arsim,për stimulimin e natalitetit, më mënyrënse si ndahet buxheti i kulturës... Ai e kakuptuar qartë se planifikimi i mirë ështëmënyra më e mirë për realizimin esynimeve që ato kanë. Nuk ka dyshim sepër një botëkuptim të këtillë kanë nevojëedhe muslimanët e Maqedonisë. Veprimetqë nuk mbështeten në studim nuk kanëfund të mirë, përfundojnë me zhgënjimdhe me asgjësimin e arritjeve.

MMëëssiimmii ii ddyyttëë:: KKëëmmbbëënngguulljjaa nnëëeelleemmeenntteett ee iiddeennttiitteettiitt,, nnëë vveeççaannttii aattoo qqëëkkaannëë ttëë bbëëjjnnëë mmee ffeennëë.. Duke vërejturmomentin e krizës së identitetit, që popërjeton populli i tij dhe që poballafaqohet me mohimin ndërkombëtarai e kuptoi se duhet të punohet për taforcuar identitetin. Ai gjithashtu kuptoi seelement shumë i rëndësishëm i identitetitështë religjioni, prandaj bëri që lufta përnjohjen e KOM-it të bëhet pjesë e luftës përidentitetin maqedonas. Me shpejtësi tëmadhe e përfundoi denacionalizimin epronës së Kishës, priftërinjtë ortodoksë ubënë dekori i përurimeve, premtoi kishënë sheshin e Shkupit, filluan emërimet seMaqedonia është një vend biblik në të cilingjendet Jerusalemi i Evropës Ohri. Ndërsanjë fushatë që natyrshëm dhe me krenari epranon përbërësin islam në identitetin eshqiptarëve, ende është i rrallë teksubjektet kryesore politike, që drejtojnëshqiptarët e Maqedonisë.

MMëëssiimmii ii ttrreettëë:: KKëëmmbbëënngguulljjaa ddhheemmoossddoorrëëzziimmii.. Vërejtje të shumta arritënnë adresë të Gruevskit, lidhur me mënyrënse si ai mendon, drejton dhe ndërtonMaqedoninë. Këto vërejtje hasën në veshtë shurdhër dhe ai vazhdoi të realizojë atëqë mendon se është e drejtë.Këto dy cilësi (Këmbëngulja dhe

...Injorimi i forcës së rinisënënkupton injorimin e forcësmë të madhe lëvizëse dhezhvilluese...

“ “

7ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

AKTUALE

mosdorëzimi) kanë vlerën e tyre, kurbashkohen me veprimet e drejta dhe meqëllimet fisnike. Nëse janë vetëm thjeshtinsistim dhe këmbëngulje pa të drejtë,atëherë ato nuk janë të dobishme. Këtëkëmbëngulje në çështjet e drejta duhet taposedojnë edhe muslimanët, të cilët nukduhet të dorëzohen, por të vazhdojmë pamëdyshje drejt realizimit të asaj që ështëaspiratë e drejtë dhe synimi i shëndoshë.

MMëëssiimmii ii kkaattëërrtt:: ZZhhvviilllliimmii ii aarrssiimmiitt ssiibbaazzëë ppëërr pprroossppeerriitteett.. Nuk do të flas se sa isuksesshëm është ky projekt, por ajo qëduhet pranuar është fakti se motoja dituriaështë fuqi, dituria është forcë, ështëplotësisht e saktë. Më kujtohet njëligjëratë e dr. Abdul Kerim Bekkarit, i cilithoshte se zhvillimit të Koresë i kanëparaprirë reforma të mëdha në sisteminarsimor. Si pasojë e këtyre ndryshimeveeksporti i mallrave, që prodhon Korea përnjë ditë arrin shumën prej katër milionëdollarë. Nëse muslimanët dhe udhëheqësite tyre arrijnë të krijojnë një forcë pune tëarsimuar dhe të profesionalizuar, për tëgjitha sferat e jetës, suksesi do të jetë ipashmangshëm. Kushti i i vetëm i kësajështë insistimi për një arsim cilësor dheme parimin e cilësisë dhe jo me parimin esasisë.

MMëëssiimmii ii ppeessttëë:: FFaakkttoorriizziimmii ii rriinniissëë.Fytyrat e qeverisë së Gruevskit janë fytyrarinore. Kjo s’do të thotë se ai u distancuaplotësisht nga kuadrot e vjetra.Përkundrazi ata akoma janë pjesë erëndësishme në vendimmarrje dheudhëheqje. Ajo që duhet të pranohet sirealitet është fakti, se Gruevski vendosi taballafaqojë rininë me sfidat e udhëheqjes,

ta shfrytëzojë rininë dhe elanin e tyre.Rinia është ardhmëria e popullit, prandajedhe ajo duhet të aftësohet dalëngadalëdhe të kyçet në vendimmarrje eudhëheqje. Injorimi i forcës së rinisënënkupton injorimin e forcës më të madhelëvizëse dhe zhvilluese. Nëse arrihet tëbashkohen forca e rinisë me përvojën dhediturinë e të vjetërve, atëherë është bërëkombinimi i duhur për zhvillimin dhepërparimin. Një faktorizim i këtillë i rinisëështë më se i nevojshëm edhe tekmuslimanët e Maqedonisë.Në fund mësimi i dobishëm është

mësim i dobishëm pa marrë parasyshburimin e tij. Në situatën e krijuar nëMaqedoni për muslimanët në përgjithësidhe për shqiptarët në veçanti, ndjekja ekëtyre parimeve që i nxora në pah ngamënyra e veprimit të Gruevskit janë më setë dobishme. Kemi nevojë për studim,planifikim, insistim në tërësinë eidentitetit, në këmbëngulje, për zhvillimine arsimit dhe për forcën e rinisë. Nëse nukdo të arrijmë t’i plotësojmë këto kushte dotë mbetemi peng i veprimeve arbitrare, dotë harrojmë se kush jemi, do tëdorëzohemi para çdo kërcënimi, do tëvazhdojë degradimi i arsimit dhe do tëanashkalohet forca e rinisë... Prej Allahutvaret suksesi ynë.

8

AKTUALE

ABDULAZIZ IBËN MUHAMED ALU ABDULATIF

“OAllahu ynë, Ti ia more shpirtin etani ndërprite traditën e tij tek ne.Ai na erdhi shkatërrues e

turbullues, rritej me dorë të shkurtër,pasha Allahun asnjë kapistall i tij nuk garoinë rrugë të Allahut, ai krihte kokën,mburrej me ecje, hipte në minber,bërbëliste derisa ikte koha e namazit, asnga Zoti nuk frikësohej e as nga njerëzitnuk turpërohej, e dëgjonin njëqindmijëapo më shumë e askush nuk mund t’ithoshte: ‘namazi o njeri!’; pastaj Hasanishtoi: E si mund të flisnin, ndërsa kishte

shpatën e shkopin?”1Këto ishin fjalët e zotërisë së tabiinëve,

Hasan Basriut, Allahu e mëshiroftë, pasi ranë sexhde falënderimi, kur i erdhi lajmi ivdekjes së Haxhaxh ibën Jusufit.2Vdekja e tagutëve, humbja e pushtetit

dhe rrëzimi nga karrigia, që ata pësojnëjanë prej ligjeve dhe shenjave të Allahut,ku ne duhet të meditojmë dhe të marrimmësim. Ja siç po i vërejmë sisteme e qeverinë kulm të diktaturës, shtypjes e tiranisë,që pastaj vijnë në shok-situata dhevërehen që janë sisteme të brishta, që biensi gjethet e vjeshtës. E gjithë çështja itakon vetëm Allahut, ajo që do Allahu do tëjetë; e ajo që Ai nuk do, nuk mund të jetë.Allahu ka thënë: ““TThhuuaajj:: OO AAllllaahh,, ZZoottëërruueessii

GULÇIMI IFARAONËVENë ngjarjet e Tunizisë, Egjiptit dhe të Libisë gjejmëshembujt më të mirë për rolin e popujve nëpërgjithësi dhe të rinisë në veçanti, të refuzimit tëkorrupsionit dhe luftimit të padrejtësisë.

1 Xhesas, Ahkamul Kuran (3/404). 2 Abdulgani elMakdisi, librii atyre që u fshehën nga frika e Haxhaxhit, fq. 46.

9ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

AKTUALE

ii ggjjiitthhëë PPuusshhtteettiitt!! TTii iiaa jjeepp ppuusshhtteettiinn kkuujjtt ttëëdduuaasshh ddhhee iiaa hheeqq kkuujjtt ttëë dduuaasshh;; TTii llaarrttëëssoonnkkëë ttëë dduuaasshh ddhhee ppoosshhttëërroonn kkëë ttëë dduuaasshh..ÇÇddoo ee mmiirrëë ëësshhttëë nnëë DDoorrëënn TTëënnddee.. TTii jjeevvëërrtteett ii PPlloottffuuqqiisshhëëmm ppëërr ççddoo ggjjëë”” (AliImran 26).Mirëpo ata faraonë e taguta nuk do të

arrinin tiraninë e diktaturën paekzistencën e grupeve, që u japin besën eplotë dhe u përgjigjen verbërisht. Në faktpopujt e humbur janë ata që prodhojnëdiktatorë dhe ua bëjnë të lakmuar tiraninënë çdo kohë dhe në çdo vend.3 Ndërsapopujt që u japin fëmijëve edukatën etrimërisë dhe të kurajës, nuk do tëpajtohen me përçmimin dhe nuk do tëqetësohen përpara padrejtësisë. Në

ngjarjet e Tunizisë, Egjiptit dhe të Libisëgjejmë shembujt më të mirë për rolin epopujve në përgjithësi dhe të rinisë nëveçanti, të refuzimit të korrupsionit dheluftimit të padrejtësisë.Muhamed Gazali, Allahu e mëshiroftë,

thotë: “I shikuam me vëmendjerevolucionet që u ndezën anekënd lindjeskundër pushtuesve të vendeve islame.Pamë se rinia ishin ata që iu futënnxehtësisë dhe morën barrën më tëmadhe, si dhe nxituan me entuziazmin etyre të përflakur dhe me kurajën emahnitshme, shkruanin vdekjen e armiqvedhe vizatonin për Umetin pamjet e flijimitdhe të sakrificës. Akoma rinia studentoreapo ajo punuese janë benzina e lëvizjeve tëlira, pararoja e kryengritësve ndajçrregullimit e diktaturës dhe kibla eedukatorëve dhe e udhëzuesve.4Shumicën e djelmoshave – në Tunizi,

Egjipt dhe Libi – nuk i bashkoi ndonjë partiapo ideologji e fshehtë dhe kjo ishteshkaku i kurajës, qëndrimeve spontanedhe rezistencës së sinqertë... që moti, këtërealitet e kishin kuptuar abasidët kurkrijonin shtetin e tyre, thirrësit e tyre idërguan në Horasan, sepse aty kishtegjokse të shëndosha dhe zemra tëzbrazëta.

...Lënia e urdhërimit në tëmirë dhe ndalimit nga e keqjanga frika e fitnes është prejsëmundjeve të dyfytyrësisë,që në të kaluarën e deritashti...

“

“3 Muhamed el Gazali, Mealimul Hak, fq. 239. 4 Meukibu Dave, fq. 49.

Ibnul Xheuziu duke folur për ngjarjet evitit 100 H na përcjell, se Muhamed ibënAli el Abasi thirrësve (përkrahësve) tështetit abasid u kishte thënë: “Në Kufe janëshiat, në Basra janë ndjekësit e Osmanit qënuk luftojnë, ata thonë: bëhu Abdullah ivrarë e mos u bëj Abdullah katil, nëGadishullin Arab janë harurijunët(havarixhë), në Rika janë muslimanë, pornë aleancë me të krishterët, në Sham nukpranojnë bindjen ndaj askujt përveç ndajbijve të Mervanit, në Mekë e Medinëmbisundojnë idetë e Ebu Bekrit dheOmerit. Prandaj përqendrohuni nëHorasan, sepse atje ka zemra të zbrazëtadhe gjokse të shëndosha, që nuk i kanëmbisunduar epshet e as nuk i kanë tëshpërndara ideologjitë”.5Kjo përmbytje sado që të jetë

përfshirëse dhe e zhurmshme, nëse ka siqëllim përmirësimin dhe largimin eprishjes, atëherë gjithsesi duhet tëndihmohet me shpejtësi çështja para se tëikë koha, siç kanë thënë: “Shanset ikinshpejt e kthehen rrallë”, prandaj islamikëtduhet të derdhin gjithë mundin e tyre përtë përmirësuar kahen dhe orientimin ekëtyre protestave në pajtim me dispozitatfetare dhe dobitë e përgjithshme. Nuk naka hije të fshehim personalitetin tonëislam në mes këtyre ngjarjeve, nuk duhettë mungojë ligjërimi fetar sipas Kuranitpër të kënaqur realitetin e tmerrshëm apofuqitë e huaja...Siç nuk i ka hije disave që u dedikohen

dijes dhe davetit t’i japin përparësifshehjes, të heshtin nga detyra e kumtesëssë qartë dhe të shpresojnë shpërblimin nëkësi situatash. Ata nuk duhet të heqin dorënga luftimi i zullumit, sjellja e drejtësisëdhe njoftimi i njerëzisë të lirë me punë tëmbara dhe devotshmëri... edhe më e keqe

se kjo është që ata të gjejnë “arsyen”:largimi nga të gjitha fitnet, qofshin tëdukshme apo të fshehta!Lënia e urdhërimit në të mirë dhe

ndalimit nga e keqja nga frika e fitnesështë prej sëmundjeve të dyfytyrësisë, qënë të kaluarën e deri tashti, dhe me këtë upërlyen disa fetarë qëmoti, por edhe sot...këtë e zbuloi Ibën Tejmija kur tha: “Pasiurdhërimi në të mirë, ndalimi nga e keqjadhe xhihadi në rrugë të Allahut janësprova, ku njeriu rrezikon të bjeri në fitne,dolën disa njerëz që i braktisnin ato kur ikishin vaxhib, me arsyen se duan tëshpëtojnë nga fitnet”.Për munafikët Allahu ka thënë: ““DDiissaa

pprreejj aattyyrree tthhoonnëë:: ‘‘MMëë lleejjoo (të mungoj nëluftë) ddhhee mmooss mmëë vvëërr nnëë sspprroovvëë!!’’ JJaa,, aattaarraannëë ppiikkëërriisshhtt nnëë sspprroovvëë.. MMee ttëë vvëërrtteettëë,,xxhheehheenneemmii ii ppëërrffsshhiinn mmoohhuueessiitt”” (Teube49). Në tefsir përmendet se ky ajet zbritipër Xhed ibën Kajsin, kur e urdhëroiProfeti që të përgatitet për luftë kundërromakëve, e ai tha: “O i Dërguari i Allahut,unë jam një burrë që nuk mund t’ipërballoj femrat dhe kam frikën ngasprova e grave të asaj race, më lejo pra tëmungoj dhe mos lejo të bie në sprovë”; dheatëherë zbriti ajeti i sipërpërmendur. Pra,t’i kthesh shpinën xhihadit të detyruardhe arsyetimi që ia zbukuroi braktisjen exhihadit është sprovë e madhe ku ai ra. Si

10

AKTUALE

...Ngjarjet e Tunizisë, Egjiptitdhe Libisë zbuluan krizën ekuptimit të politikës sheri-atike (fikhu sijase sherije) tedisa vëllezër tanë selefij...

“ “5 Ibnul Xheuzi, El Muntedhim (7/56).

11ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

AKTUALE

ka mundësi pra të kërkojë shpëtimin nganjë fitne e vogël pa e goditur fare, dukerënë në një sprovë të madhe, që në fakt egoditi?! Kështu është gjendja e shumë fetarëve,

që braktisin detyrën e urdhërimit në tëmirë, ndalimit nga e keqja dhe xhihadit metë cilin feja do t’i takojë vetëm Allahut dhefjala e Tij do të jetë më e larta, mearsyetimin të mos sprovohen me llojet eepshit. Ata në fakt kanë rënë në fitne edhemë të madhe seç kanë supozuar që po ikinnga ajo...”.6Ibën Tejmija jo vetëm që e solli këtë

parim, por ai e pasoi atë duke e vërtetuardhe praktikuar... ai bëri xhihad në rrugë tëAllahut, i largoi të këqijat, e largoi dhe efshiu shirkun... madje i zbatoi ndëshkimete përcaktuara (el-hudud) dhe ato tëpapërcaktuara (et-tazir), saqë kundër tij uçuan disa zemërligj, por ua shpjegoigabimin, ua largoi mjegullën dhe uqetësuan e heshtën.7Kur sistemi bie dhe vendi mbetet pa

pushtetarë, atëherë është detyrim përsecilin të çohet dhe të përmirësojë sipasmundësisë dhe të sigurojë vendin ngaprishja... këtë parim e shënon Ebul Meali elXhuvejni (v. 478H), i cili thotë: “Nëse nësituata jo-normale grupe të caktuarapunojnë për shkundjen e aktiviteteve tëatyre që synojnë prishjen, ata janë dukerealizuar një ndër llojet më të rëndësishmetë urdhërimit në të mirë dhe largimit nga ekeqja. Kurse individët duhen ndaluar ngabartja e armëve, sepse në ato situata kakompetentë që mbartin çështjen emuslimanëve. Pra, nëse në një situatë kurnuk ka pushtetarë, atëherë është detyrë(vaxhib) që sipas mundësisë të shpejtohet

në largimin e pengesave ndajbesimtarëve... por nëse njerëzit nuk gjejnëaskënd që mbartin çështjet e tyre është epamundur t’i urdhërojmë të mos e bëjnëatë që kanë mundësi nga largimi i tëkëqijave. Nëse ata heqin dorë nga ajo qëkanë mundësi, atëherë do të shtrihejprishja në vend dhe në popull”.8Këto fjalë të Xhuvejnit janë një

shembull i rëndësishëm gjatëbashkëveprimit me situata të reja,vërtetim për kuptimin e drejtë të krizavedhe ndodhive urgjente. Pasi ligji përsituata të jashtëzakonshme tek qeveritërepresive ka shkaktuar paralizë në jetën epërditshme dhe qëndrime negative nëqëndrime dhe situata të ndryshme,përvojat-pilot dhe iniciativat praktike përtë themeluar Komitete PopulloreVullnetare, dhe të tjera të ngjashme mekëto, me qëllim përmirësimin e jetesës sënjerëzve dhe mbrojtjes në rast krizash, metë vërtetë sollën solidaritet, bashkëpunim,bashkim dhe harmoni.Në përfundim: Ngjarjet e Tunizisë,

Egjiptit dhe Libisë zbuluan krizën ekuptimit të politikës sheriatike (fikhusijase sherije) te disa vëllezër tanë selefij,ka të atillë që i hutoi shpejtësia e ngjarjevendaj i dhanë përparësi heshtjes dhe

...Ende më i tmerrshëm ështëpretendimi i dikujt se atodemonstrata dhe protestajanë rebelim kundër imamit!Ku shkoi logjika e këtyre!? ...

“ “6 El Istikame (3/287-291) shkurtimisht. 7 Ibën Kethir, El Bidaje (14/19,34) 8 Gajathul Umem fi Tejath Dhulem (fq. 386)

12

AKTUALE

symbylljes, duke forcuar idenë e shikimittë gjërave negativisht, por duke i dhënëngjyrat e qetësisë, dinjitetit dhe largimitnga mizëria dhe zhurma!Allahu e mëshiroftë Imam Shabiun kur

thotë: “Sa e mirë është mizëria: pengojnëpërmbytjen e ujit, i shuajnë zjarret emëdha dhe trazohen kundër udhëheqësvetë këqij”.9Ende më i tmerrshëm është pretendimi

i dikujt se ato demonstrata dhe protestajanë rebelim kundër imamit! Ku shkoilogjika e këtyre!? Mos vallë u vërtetualegjitimiteti i këtyre sistemeve laike – tëcilat e refuzojnë haptas sheriatin e zbritur– që sot të thuhet rebelim kundër tyre?!Allahu qoftë i kënaqur me udhëheqësin

e besimtarëve Ali ibën Ebu Talibin, që tha:“Gjithsesi njerëzit duhet të kenëudhëheqje, qoftë e mirë apo e keqe. Thanë:Të mirën e njohim, por si mendon për tëkeqen? Ata që së paku zbatojnëndëshkimet e përcaktuara (el hudud),garantojnë sigurinë, luftojnë kundërarmikut dhe ndajnë prenë e fituar.” – upërgjigj Aliu, radijallahu anhu. 10Shiko pra – Allahu të mëshiroftë – ajo

udhëheqje e keqe a gjendet në Tunizi,Egjipt, Libi e të ngjashme?!Ibën Tejmije ka thënë: “Thelbi i

politikës së drejtë është plotësimi iamanetit tek ata që e meritojnë dhegjykimi me drejtësi”.11Për sa i përket sistemeve të

përmendura dhe të ngjashme me ato, sisisteme ishin të ngritura mbi tradhti,padrejtësi dhe diktaturë. Pastaj, rebelimquhet nëse bëhet me armë, ndërsa këtoprotesta dhe demonstrata janë larg forcës

dhe armëve, ndryshe nga ato sistemebarbare që nuk njohin metodë tjetërpërveç shkatërrimit dhe represionit.Gjithashtu, ato protesta kërkojnë zbatimine drejtësisë, plotësimin e amanetit tek ataqë e meritojnë, marrjen në përgjegjësi tëhajdutëve të mëdhenj... madje shumë ngakëto kërkesa po realizohen – siç povërejmë – edhe pse në këto mizëri ushkaktuan disa dëme e të këqija, dobitëjanë më shumë, ndërsa sheriati ka ardhurpër prurjen e dobive dhe plotësimin e tyre,ose për largimin e dëmeve dhe pakësimin etyre.Përgjatë historisë ngjarje të këtij lloji ka

shumë, sikurse në vitin 308H kur ushtrenjtua jetesa dhe tatimet në Bagdadnjerëzit u shqetësuan dhe bënë trazira...dhe vetëm atëherë u hoqën tatimet dhezbritën çmimet.12Pra, vëllezërit tanë selefij duhet të

rishikojnë qëndrimet ndaj sistemeve dhekëtë duhet ta bëjnë me një studimgjithëpërfshirës zbulues, duke pasurparasysh fikhun, argumentin dhe njohjene situatës e të realitetit.Siç është droja nga represioni i

pushtetarit duhet të kihet drojë edhe ngapërulja para pushtetarëve, apo mbrojtja etradhtarëve, qoftë shprehimisht apofaktikisht. Allahu qoftë në ndihmë.

PPëërrsshhttaattii nnggaa aarraabbiisshhttjjaa:: OOmmeerr BB..

9 Dhehebi, Es Sijer 4/312. 10 Ibën Tejmije, Mexhmuul Fetava 28/297. 11 Mexhmuul Fetava 28/245. 12 Ibnul Xheuzi, El Muntedhim 13/194.

13ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

BLIC LAJME

POPULLSIA MUSLIMANE EBOTËS PO DYFISHOHET20 vite më parë bota kishte rreth 1.1

miliardë muslimanë. 20 vjet më vonë, botado të ketë dyfishin (2.2 miliardëmuslimanë)- dhe ata do të përfaqësojnë mëshumë se çerekun e njerëzve në Tokë, sipasnjë studimi të publikuar ditët e fundit. Kjoshifër përbën një rritje me më pak se 20 përqind nga viti 1990. Pakistani do të kalojëIndonezinë, si vendi me popullsinëmuslimane më të madhe në botë, teksapopullsia e tij do të kapë shifrat e 256milionëve, parashikon “Pew Forum onReligion & Public Life”, i cituar nga CNN.Numri i muslimanëve në Shtetet eBashkuara të Amerikës do ta kalojëdyfishin,- thotë projekti, duke arritur në mëshumë se 6.2 milionë. Popullsia eAfganistanit pothuajse do të dyfishohet,duke arritur në rreth 50.5 milionë, dukebërë që ky shtet të bëhet i nënti mepopullsinë më të madhe muslimane nëbotë.

IZRAELI I TREMBET NJË“REGJIMI ISLAMIK” NËEGJIPTNë Egjipt po rritet rreziku për vendosjen

e një “regjimi islamik”, tha kryeministriizraelit, Beniamin Netanjahu. “Në këtë kohëkaosi, një grup i organizuar islamik mund tëmarrë në dorë shtetin”, -tha Netanjahugjatë një konference shtypi me homologene tij gjermane. Gjatë ditës Izraeli ka lejuarrritjen e pranisë ushtarake egjiptiane në

Sharm el-Sheik me rreth 800 ushtarë. Sipasmarrëveshjes paqësore mes dy shteteve tëarritur në vitin 1979, Egjipti ka pranuarkrijimin e një zone të demilitarizuar nëkufirin me jugun e Izraelit. /REL/

JORDANI: PROTESTAT EPOPULLIT NË RRUGË JAPINREZULTATNisur nga protestat e vazhdueshme

Mbreti i Jordanisë Abdullah, ka shkarkuarqeverinë. Ky lajm u bë i ditur nga pallatimbretëror në Aman. Ish-këshilltariushtarak i Monarkisë, si dhe ish-kryeministër, Maruf Al-Bakhit, do tëformojë tani një kabinet qeveritar të ri. Mekëtë hap shtëpia mbretërore ka reaguarndaj kërkesës së popullit, -thuhet në njëdeklaratë nga pallati. Bakhit do të formojënjë qeveri të re dhe është ngarkuar përrealizimin “me të vërtetë të reformave”.Detyra e tij është të ndërmarrë “hapakonkretë, praktikë dhe të shpejtë”, që tëgjithë jordanezët të kenë një “jetë më tëmirë dhe të sigurt”. Islamistët kanëdeklaruar vazhdimisht se zgjedhjet e vitit2007 ishin të falsifikuara.

OMANI NJEH SHTETIN EKOSOVËSMbretëria e Omanit e ka njohur shtetin e

Kosovës nëpërmjet një letre zyrtare përvendosjen e marrëdhënieve diplomatike, tëdërguar në ambasadën e Republikës sëKosovës në Londër.

14

BLIC LAJME

KONSULLI GREK E QUANKORÇËN “GREKE”Me idenë e bashkimit të kombit grek,

thirrje për bashkim dhe helenizim janë bërënga Korça nga diplomatët e shtetit fqinj, në20 vjetorin e themelimit të partisë Omonianë Korçë. Konsulli grek në Shqipëri,Theodhoros Ikonomu, ka përshëndeturgrekët e Korçës duke theksuar se edhenjëherë do të përsërisë të njëjtën porosi, atëse në Korçë ka grekë. Bashkë me dydeputetët grekë të Janinës dhe Follorinës,konsulli grek ka mbështetur idenë eregjistrimit të grekëve, ndërsa ka bërëthirrje për bashkim në emër të Vorioepirit.“Përshëndes grekët e Korçës sepse kjo qëndodh sot iu përket atyre. Do të jap edhenjë herë të njëjtën porosi: Po, ekzistojnëgrekë në Korçë. Po, vllehtë janë grekë”- ushpreh ai.

MUSLIMANËT KUNDËRREGJISTRIMIT: RREZIK PËRSIGURINË KOMBËTAREMuslimanët i bëjnë thirrje Këshillit të

Lartë të Drejtësisë të ndalojë veprimetabuzive, për ndërrimin e kombësisë ngagrupime të caktuara. Ky reagim i ForumitMusliman vjen pas deklaratës së konsullitgrek në Korçë, për regjistrimin e popullsisë.Ata i bëjnë thirrje politikanëve shqiptarë,që të mos lejojnë, që në regjistrimin epopullsisë, të vihen pyetje mbi etninë dhefenë. “Çdo musliman i Shqipërisë i bënthirrje medieve, shoqërisë civile, grupevetë interesit, politikanëve dhe

parlamentarëve të vendosin interesatkombëtare mbi interesat personale dhe tëmos lejojnë, që në regjistrimin e popullsisëtë vihen pyetjet mbi etninë dhe fenë. Kjoçështje nuk është e negociueshme, në rastse politika lejon pyetësorin në formënaktuale duke shkelur me këmbë gjakun,djersën dhe mundin e të parëve tanë.Forumi Musliman i Shqipërisë i bën thirrjeçdo shqiptari për bojkotimin e këtij procesiantishqiptar”, thotë Fisnik Kruja, kryetar iForumi Musliman i Shqipërisë. NdërkohëForumi Musliman ka bërë publik qëndrimine tij, duke u shprehur se regjistrimi në bazëetnie dhe feje nuk përfshihet nëRregulloren Evropiane, për regjistrimin epopullsisë. Ata i bëjnë thirrje çdo shqiptaritë bojkotojë procesin e regjistrimit, ku janëtë përfshira deklarimi i fesë dhe i etnisë.

TURQIA REAGON NDAJKISHËS NË KALA TËSHKUPITMinistria e Punëve të Jashtme e Turqisë

përmes një deklarate ka reaguar ndajngjarjeve në Maqedoni, konkretisht përincidentin e muajit të kaluar në kalanë eShkupit, në të cilin u plagosën tetë veta. Nëdeklaratën e bërë nga Ministria e Jashtme eTurqisë është theksuar rëndësia e mbrojtjessë trashëgimisë kulturore osmano-turkedhe veprave të tyre. Gjithashtu bëhet editur se ndërtimi i një kishe muze të madhenë vendin më të dukshëm të kalasë do tëmund të shkaktonte një sensitivitet serioznë shoqëri. Në deklaratë theksohet, se nukduhen dëmtuar veprat dhe ndërtesathistorike, që janë trashëgimi e përbashkët e

15ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

BLIC LAJME

njerëzimit. Në Ministrinë e Jashtme asnjëreagim me arsyetim nuk ka mbërritur.“Nuk mendoj që marrëdhëniet diplomatikemes Maqedonisë dhe Turqisë do tërrezikohen, për shkak të reagimit ngaMinistria e Punë të Jashtme e Turqisë”, -thazëdhënësi i Ministrisë së jashtme tëMaqedonisë, Borçe Stamov.

GADAFI: LUFTË DERI NËNJERIUN E FUNDITGjendja në kryeqytetin e Libisë, Tripoli u

rëndua gjatë këtyre ditëve. Dëshmitarët ipohuan Al Xheziras, se aeroplanët eqeverisë kanë bombarduar në zona tëndryshme të Tripolit për të shtypur kështuprotestat e dhunshme, të filluara që prejdisa ditësh në këtë vend. Sipas tyre, vetëmnga këto sulme mendohet të jenë 250 tëvrarë, në tre orë bombardime. Dy pilotë tëushtrisë, që u ulën në Maltë së bashku meavionët e tyre, u shprehën për medienndërkombëtare, se ata u urdhëruan që tëqëllonin mbi protestuesit. Më parëOrganizata Human Rights Watch njoftoi sepër pesë ditët e para të dhunës në Libi janëvrarë 223 persona. Përfshirja einfrastrukturës ushtarake në shtypjen eprotestave rrezikon ta çojë vendin në njëluftë civile. Përdorimi i aeroplanëve kundërprotestuesve u mor pasi një nga djemtë eGadafit, Seif al-Islam, në një mesazh nëtelevizionin shtetëror u shpreh se luftacivile në Libi do ta shkatërrojë naftën e këtijvendi. Në këtë fjalim ai pranoi seprotestuesit kanë marrë kontrollin ndajdisa bazave ushtarake, me armatim dhetanke. Ai u zotua se qeveria do të luftojëkundër revoltës popullore deri “te njeriu i

fundit”, ndërsa, nga ana tjetër, premtoidialog për reforma dhe rritje të rrogave.“Libia nuk është Egjipt. Ajo përbëhet ngafise dhe klane.” Lajmet e fundit thonë serrethi i protestuesve e ka shtrënguar fortbrenda kryeqytetit Tripoli diktatorinGadafi.

“VËLLEZËRIT MUSLIMANË”- NË THEMELIM “PARTIA ELIRISË DHE DREJTËSISË”Muhamed Bediu udhëheqësi i

përgjithshëm shpirtëror i lëvizjes“Vëllezërit Muslimanë” theksoi se “Zyra eUdhëheqjes” ka marrë vendim, që tëfillojnë përgatitjet për themelimin e njëpartie politike në kuadër të Lëvizjes nënemrin “Liria dhe Drejtësia”. Udhëheqësi i“Vëllezërve Muslimanë” në një deklaratëpër shtyp deklaroi, se ky hap vjen nëpërputhje me orientimet dhe politikat eLëvizjes të ndërmarra nga “Këshilli iPërgjithshëm Konsultativ”, ku Këshilli nëfjalë kërkoi nga Lëvizja, që të themelojë njëparti politike. Ai përsëriti se themelimi ikësaj partie vjen si përgjigje ndaj kërkesave,dëshirave dhe aspiratave të popullit fisnikegjiptian për një të ardhme më të mirë dhepër një të nesërme të ndritshme, që do t’iakthejë Egjiptit tonë të dashur rolin, pozitëndhe prestigjin e tij udhëheqës.

16

AKIDE

PROF. DR. NASIR OMER

Falënderimi i takon vetëm Allahut,paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbivulën e profetëve Muhamedin sal-

lallahu alejhi ue selem, mbi familjen e tijtë nderuar, mbi shokët e tij besnikë si dhe

mbi të gjithë ata të cilët ndjekin rrugën etyre deri në Ditën e Gjykimit. Allahu iLartësuar thotë: ““TThhuuaajj:: ““AA mmooss vvaallllëë ddoo ttëëkkëërrkkoojj uunnëë ttjjeettëërr zzoott,, ppëërrvveeçç AAllllaahhuutt,, kkuurrAAii ëësshhttëë ZZoottii ii ggjjiitthhççkkaajjee??”” 1 Zotërimi (iAllahut) ngrihet mbi tre shtylla, kush ipranon dhe pohon ato vërtet ka pohuar

JAM I KËNAQUR MEALLAHUN SI ZOT

Nuk është si kusht përkënaqësinë, që njeriu tëzhvishet nga ndjenjat e tijnormale, si dhimbja dhetrishtimi, madje duhet pohuar sezotërinjtë e njerëzimit, qofshinprofetët, të dërguarit, apo edhenjerëzit poshtë tyre i kanë kapurdhimbjet, mundimet, madje i kapërshkruar qeniet e tyre edhetrishtimi

1 Enam: 164.

17ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

AKIDE

dhe pranuar se Ai është Zot. Ato janë:Krijimi, Sundimi dhe Rregullimi. Të jesh i kënaqur me Allahun si Zot

është baza e hyrjes në fe dhe ajopërmbledh qenien i kënaqur me atë që kakrijuar Allahu dhe Ai është i kënaqur metë, e jo atë e cila ekziston në sajë të ndonjëurtësie, sikurse janë gjynahet. Pra, kakrijesa të cilat janë të dashura për Allahunpër të cilat ka urdhëruar të kryhen apo tëduhen, por ka krijesa të tjera të cilat Ai kabërë që të ekzistojnë si shkak i urtësive,sikurse është shejtani i mallkuar, të cilinnuk e do dhe nuk është i kënaqur me të,ndaj dhe robi nuk lejohet ta dojë e të jetë ikënaqur me të. Po ashtu – ai që kënaqetme Allahun si Zot –, duhet të kënaqet edheme sundimin e Allahut, i cili përfshingjithçka: ““TThhuuaajj:: ““KKuusshh ëësshhttëë AAii qqëë kkaa nnëëddoorrëë ppuusshhtteettiinn mmbbii ççddoo ggjjëë,, ii CCiillii mmbbrroonn,,ppoorr pprreejj TTiijj nnuukk mmuunndd ttëë mmbbrroohheett aasskkuusshh,,nnëëssee ee ddiinnii??”” 2 ““PPrraannddaajj,, qqooffttëë llaarrttëëssuuaarr AAii,,nnëë DDoorrëënn ee ttëë CCiilliitt ëësshhttëë ppuusshhtteettii mmbbii ççddooggjjëë!! TTeekk AAii ddoo ttëë kktthheehheennii!!”” 3 Besimtariështë i kënaqur dhe i gëzuar me sundimindhe pushtetin e Allahut të Lartësuar, ndajdhe është thënë:Ajo që ma shton nderin dhe krenarinëE gati më bëri me këmbë t’i shkel yjet

që ndrijnë.Bërja pjesë në fjalën tënde “O robërit e

Mi”,Dhe që si profet më dërgove

Muhamedin.E treta: Besimtari duhet të kënaqet

patjetër me rregullimin e Allahut dhekujdesin e Tij. Ibën Rexhebi –Allahu emëshiroftë - ka thënë: “Të qenit i kënaqur

me zotërimin e Allahut përmban kënaqjenme adhurimin e Tij të vetëm e pa-shok, sidhe kënaqja me rregullimin që Ai i bëngjërave dhe zgjedhjes që Ai bën për robine Tij”.4Që të arrish kënaqësinë e Allahut duhet

të plotësosh patjetër tre kushte, të cilat ika shpjeguar Ibën Kajim el-Xheuzije, i cilika thënë: “Nga shkaqet më të mëdha tëarritjes së kënaqësisë së Allahut ështëkujdesi dhe kapja pas asaj në të cilëngjendet kënaqësia e Allahut, sepse ajo qëdo ta shpjerë patjetër në kënaqësinë eAllahut. Një herë i thanë Jahja ibënMuadhit: Kur e arrin njeriu kënaqësinë eAllahut? Ai u përgjigj: “Nëse vepron nëbazë të katër themeleve në lidhjet që kame Zotin e tij dhe thotë: Nëse më jep epranoj; nëse më privon sërish jam ikënaqur; nëse më lë të adhuroj dhe nësemë thërret të përgjigjem”.5Padyshim që të qenit i kënaqur me

Allahun si Zot ka shenjat e veta, ku njëraprej tyre është dhe mënjanimi i vrerosjes6,e cila është e kundërta e durimit dhedomosdoshmërisht e kënaqësisë, e cilaështë gradë më e lartë se ajo. Nga shenjate kënaqësisë është edhe falënderimi i

...Kështu që rruga e kënaqë-sisë dhe dashurisë e bënrobin të ecë, edhe pse mundtë qëndrojë i shtrirë nështrat...

“ “2 Muminun: 88. 3 Ja-Sin: 83. 4 Hamiu Ulum uel Hikem. 5 Medarixhu Salikin: 2/174. 6 Trishtim i tejskajshëm dhe hidhërim i madh.

18

AKIDE

vazhdueshëm e angazhimi me të, madjefalënderimi shpeshherë vjen dhe mekuptimin e kënaqësisë. Shejhul Islam IbënTejmije – Allahu e mëshiroftë- ka thënë:“Kënaqësia edhe pse është nga veprat ezemrës na duhet të themi, se falënderimiështë përsosmëria e saj, aq sa disa e kanëkomentuar falënderimin me kënaqësinë,ndaj dhe ka ardhur në Kuran e Sunet“falënderimi i takon Allahut në çdogjendje”.7 Ai që është i kënaqur meAllahun për Zot, e falënderon Atë përkrijimin, sundimin dhe kujdesin(rregullimin) e Tij, si dhe është i bindurdhe larg çdo shenje pakënaqësie. Po ashtunga shenjat e të kënaqurit me Allahun përZot është edhe mirënjohja ndaj Tij, dhesigurisht mirënjohja nuk mund tëekzistojë pa praninë e kënaqësisë, sikursee ka përmendur dhe Ibën Kajimi. Të qeniti kënaqur me Allahun për Zot vërtetohetnë bazë të tre kushteve:Që Allahu i Lartësuar të jetë për robin

më i dashur se çdo gjë tjetër.T’i japë përparësi madhërimit të Tij

ndaj çdo gjëje.Të jetë më i denji nga çdo gjë tjetër për

t’iu bindur.Që Allahu i Lartësuar të jetë për robin

më i dashur se çdo gjë tjetër ka nevojë qëtë përkufizohet me tre gjëra:

EE ppaarraa: Që dashuria e Allahut t’iparaprijë në zemrën e robit çdo dashurie,pra që dashuri e Tij të jetë parësore ndajdashurisë së çdokujt.

EE ddyyttaa: Që të mundi dashuria e Tij çdodashuri tjetër, kështu që dashuria e tij nëzemër duhet të jetë në rend të parë dhengadhënjimtare, ndërsa dashuria për tëtjerët të vijë pas dashurisë së Tij dhe tëjetë e mposhtur prej saj dhe e mbështjellë

në dashurinë e Tij.EE ttrreettaa: Dashuria e çdokujt tjetër të jetë

në rend pas dashurisë së Allahut, kështuqë Allahu është i dashur në qenien e Tij,ndërsa të tjerët duhen për shkak tëdashurisë së Tij, sikurse u binden si shkakligjërimit të Tij,8 ndaj në realitet Ai ështëqë i binden me dashuri. Këto të tre janë tënjëjta edhe për madhërimin dhe përbindjen.Konkluzioni i kësaj është se: Allahu

është i vetmi, i cili e meriton dashurinë,madhërimin dhe bindjen absolute, ndajdhe ai i cili nuk e do, nuk e madhëron dhenuk i bindet tregohet kryeneç ndaj Tij. Pornëse dikë e do, e madhëron dhe i bindet nëmënyrë të barabartë me Allahun, atëherëai konsiderohet idhujtar. Në momentin qërobi e veçon Allahun dhe nuk i shoqëronaskënd në dashuri, madhërim dhe bindje,atëherë ai konsiderohet si njësues.Nuk është si kusht për kënaqësinë, që

njeriu të zhvishet nga ndjenjat e tijnormale, si dhimbja dhe trishtimi, madjeduhet pohuar se zotërinjtë e njerëzimit,qofshin profetët, të dërguarit, apo edhenjerëzit poshtë tyre i kanë kapurdhimbjet, mundimet, madje i kapërshkruar qeniet e tyre edhe trishtimi.Dhe kjo pyetje vjen shpesh në lidhje mekënaqjen ndaj asaj që ka caktuar Allahu, ecila është nga përsosmëria e të qenit ikënaqur me Allahun si Zot. Pra, sikurse epohuam edhe më parë të kënaqurit meAllahun si zot, është një detyrim pa tëcilin besimi nuk mund të ekzistojë, dhenga përsosmëria e tij është të kënaquritme atë që ka caktuar Allahu i Lartësuar.Dhe kjo sigurisht që nuk bie ndesh me atëqë sapo cituam më lart, dhe falënderimi itakon Allahut.

7 Tuhfetul Irakije. 8 Se Allahu ka urdhëruar të pasohen.

19ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

AKIDE

Ibën Kajimi –Allahu e mëshiroftë- kathënë: “Nuk është kusht e të qenit ikënaqur, që të mos ndiesh dhimbje, apovuajtje. Jo, por kusht është të moskundërshtosh gjykimin e Allahut dhe tëmos shprehësh pakënaqësi ndaj tij. Ndajdhe kjo shkaktoi paqartësi tek disa njerëz,të cilët nuk arritën të perceptonin qeniene besimtarit të kënaqur edhe kur goditetme fatkeqësi. Ata u shprehën, se kjo ështëe pamundur për natyrën e njeriut, ndajdhe këtu kemi të bëjmë me durimin, 9sepse si mund të bashkohen tek dikush tëkënaqurit ndaj diçkaje dhe urrejtja e saj,ndërkohë që ato janë dy të kundërta? Pore vërteta është, se nuk ka përplasje meskëtyre të dyjave dhe se prezenca edhimbjes dhe mos shprehja e pëlqimit tëvetes, nuk bie ndesh me kënaqësinë. Sikënaqësia që ndjen i sëmuri, i cili pi njëilaç të hidhur, si kënaqësia e agjëruesit nënjë ditë tejet të nxehtë edhe pas urisë eetjes që e kaplon, apo si kënaqësia eluftëtarit, i cili arrin në luftën për Allahundhimbjen e plagëve etj”. Rruga e kënaqësisë është një rrugë e

shkurtër dhe e afërt. Ajo të çon drejtqëllimit më të lartë, megjithatë sigurishtnë të ka vështirësi, por asnjëherë kjovështirësi nuk është më e rëndë, sesavështirësia e përpjekjes, madje nuk ka nëtë aq pengesa sa gjenden në të dytën.Pengesa e saj është ambicia e lartë, shpirtii çiltër dhe stabiliteti i vetes në ato të cilati vijnë prej Allahut. E ndihmon njeriun përkëtë vetëdija për dobësinë dhepamundësinë që e shoqëron atë, si dhevetëdija për mëshirën e Allahut,dhembshuria dhe bamirësia ndaj tij. Nëseai i ka parasysh të dyja këto dhe nuk e flak

veten para Allahut, duke u kënaqur me Tëdhe ndaj Tij, si dhe duke kërkuar rrugët edashurisë dhe kënaqësisë së Tij, atëherëshpirti i këtij (robi) do të jetë larg Allahutdhe i hedhur tej, nuk është i denjë të jetëafër Tij e aq më shumë të jetë mik i Tij,sikurse nuk është e denjë për t’u sprovuar,me sprova dhe mundime të ndryshme!Kështu që rruga e kënaqësisë dhe

dashurisë e bën robin të ecë, edhe psemund të qëndrojë i shtrirë në shtrat, dukeparaprirë karvanin e duke qenë shumëpërpara tyre! Dhe nga frytet e kënaqësisëështë hareja dhe gëzimi, që ndien njeriundaj Allahut të Lartësuar, dhe e kam parëShejhul Islam ibën Tejmijen në ëndërr,sikur po e pyesja për një nga veprat ezemrës, duke përmendur vlerësimet dhepërfitimet e saj, të cilat tani nuk mëkujtohen, ndërsa ai më tha: “Ndërsa rrugaime është ndjenja e haresë dhe gëzimit meAllahun”, apo diçka të ngjashme. E tillë kaqenë gjendja e tij në këtë jetë, dukej qartënë aparencën e tij dhe thërriste me tëgjendja e tij”.10

PPëërrsshhttaattii:: BBlleeddaarr TTeeffiikk HHaaxxhhiiuu

9 Duket sikur ata thonë: nuk themi se njeriu është i kënaqur me caktimin e Allahut, porse tregohet durimtarndaj caktimit të Allahut. (sh.p). 10 Medarixhu Salikin, Ibën Kajim Xheuzije: 2/175-176.

20

DRITARE

SHKRUAN: BESNIK ABRASHI

Na ishte një herë një tregtar i pasur, icili kishte katër gra. Ai e donte gruane katërt më shumë dhe e kishte

zbukuruar atë me rroba të pasura dhe etrajtonte atë me butësi. Ai kujdesej shumëpër të dhe nuk i dhuronte pëveçse gjëratmë të mira. Ai gjithashtu e donte gruan etij të tretë. Ai është shumë krenar me tëdhe gjithmonë dëshironte ta nxirrte nëpublik para shokëve të tij. Sidoqoftëtregtari gjithmonë frikësohej, se ajo mundtë ikte me ndonjë burrë tjetër. Ai po ashtu,e donte gruan e tij të dytë. Ajo është me tëvërtetë një person i kujdesshëm,gjithmonë e durueshme dhe në të vërtetëështë shoqja e ngushtë e tregtarit. Sa herëqë tregtari përballet me probleme, aigjithmonë kthehet tek gruaja e tij e dytëdhe ajo gjithmonë do ta ndihmojë atë dhedo ta përcjellë atë në kohët e vështira.Tani, gruaja e parë e tregtarit është njëpartner shumë besnik dhe ka dhënëkontribute të mëdha në mirëmbajtjen epasurisë dhe biznesit të tij, si dhe nëkryerjen e punëve të shtëpisë. Sidoqoftë,tregtari nuk e donte gruan e parë dhemegjithëse ajo e donte shumë atë, ai mezi

që e vërente atë.Një ditë prej ditësh, tregtari u ndje i

sëmurë. Nuk shkoi shumë gjatë dhe aimësoi se do të vdiste së shpejti. Ai mendoipër jetën e tij luksoze dhe i tha vetvetes,“Tani kam katër gra për vete. Por kur tëvdes do të jem vetëm. Sa i vetmuar do tëndjehem!” Kështu që ai e pyeti gruan ekatërt: “Unë të kam dashur ty më shumë,të kam pajisur me veshjet më të mira dhejam kujdesur shumë për ty. Tani që povdes, a do të vish me mua dhe të më bëshshoqëri?” “SS’’kkaa sshhaannss!” u përgjigj gruaja ekatërt dhe u largua prej aty pa thënëndonjë fjalë tjetër. Përgjigjja e goditi si njëthikë e mprehtë drejt e në zemrën etregtarit. Tregtari i mërzitur pastaj pyetigruan e tretë: “Unë të kam dashur ty aqshumë gjatë gjithë jetës sime. Tani që povdes, a do të vish me mua e të më bëshshoqëri?” “JJoo!”- u përgjigj gruaja e tretë.“JJeettaa ëësshhttëë sshhuummëë ee mmiirrëë kkëëttuu!! UUnnëë ddoo ttëëmmaarrttoohheemm ppëërrssëërrii kkuurr ttii ttëë vvddeessëësshh!”Zemra e tregtarit u mbyt dhe u ftoh krejt.Ai pastaj e pyeti gruan e dytë: “Unëgjithmonë jam kthyer tek ti për ndihmëdhe gjithmonë më ke ndihmuar. Tani kamnevojë përsëri për ndihmën tënde. Kur unëtë vdes, a do të vish me mua e të më bëshshoqëri?” -“Më vjen keq, nuk mund të të

TREGIMI I KATËR GRAVE

21ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

DRITARE

ndihmoj kësaj here,- u përgjigj gruaja edytë. “MMëë ee sshhuummttaa qqëë mmuunndd ttëë bbëëjj,,ëësshhttëë ttëë ttëë ddëërrggoojj ddeerrii ttee vvaarrrreezzaatt.”Përgjigja i ra si një goditje vetëtimedhe tregtari u shkretua.Pastaj u dëgjua një zë : “UUnnëë ddoo ttëë

jjeettoojj mmee ttyy.. DDoo ttëë vviijj mmee ttyy ppaa mmaarrrrëëppaarraassyysshh ssee kkuu sshhkkoonn.” Tregtari engriti shikimin dhe aty ishte gruaja etij e parë. Ajo ishte aq e dobët, sa dukejsikur kishte vuajtur nga mosushqimi.Shumë i pikëlluar tregtari i tha: “Unëdo të duhej të kujdesesha për ty mëshumë, kur kisha mundësi!”

MMoorraalliiNë të vërtetë ne të gjithë kemi katër

gra në jetët tona:a. Gruaja e katërt është trupi ynë.

S’ka rëndësi se sa shumë kohë dhepërpjekje shpenzojmë që të duket ibukur, ai do të na braktisë kur ne tëvdesim.b. Gruaja jonë e tretë? Malli jonë,

statusi dhe pasuria. Kur ne të vdesim tëgjitha ato shkojnë tek të tjerët.c. Gruaja jonë e dytë janë familja

dhe shokët. S’ka rëndësi sa të afërtkanë qenë me ne kur ishim të gjallë,më e shumta që mund të vijnë me neështë deri tek varri.d. Gruaja e parë në të vërtetë është

shpirti ynë, shpesh i neglizhuar nëkërkim të kënaqësisë materiale,pasurore dhe sensuale.Qëllojani çfarë? Në të vërtetë është e

vetmja gjë që vjen me ne kudo që tëshkojmë. Ndoshta është ide e mirë takultivojmë dhe ta forcojmë atë tani se satë presim derisa të shtrihemi në shtratintonë të vdekjes duke vajtuar.

22

DRITARE

LULUA THANI

Si mund ta mbrojmë veten ngatransmetimet e dëmshme satelitore?Këto janë tri pyetje që i shtrojnë tri

vajza që përfaqësojnë “Qendrën e Fëmijëvedhe Vajzave” në qytetin e Sharikas nëEmiratet e Bashkuara Arabe. XhenanMuhamed, Naime Kabi dhe Esma Ubejdilimarrin pjesë në një ligjëratë të organizuarposaçërisht për të tërhequr vërejtjen ndajrrezikut të madh, që përfaqësojnë

programet dhe telenovelat televizive, tëcilat hedhin helmin në mjaltë dhe qëpërplasin për muri shumë nga vleratedukative, zakonet dhe traditat e mira.Sihru Ali, koordinatorja e qendrës

“Butësia” në Sharika bën me dije, se kjoqendër ka organizuar ligjërata, të cilatsynojnë tërheqjen e vërejtjes ndajpërgjegjësve dhe organizatorëvepërzgjedhës të programeve televizive,sepse të tilla programe dhe fragmente janënjë amanet që u varet në qafë dhe duhet qëtë serviren sipas normave pozitive që

Televizori është një thikë medy tehe, e cila është edomosdoshme që të përdoret,por me kusht që të jemi nëgjendje ta orientojmë atë nëshërbim të vetes, atdheut dhefesë sonë, e cila na bënthirrje, që ta respektojmëmendjen dhe ta përdorimmjetin në dobinë tonë.

23ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

DRITARE

mbizotërojnë, sidomos kur disa kanalesatelitore shfaqin materiale filmike, qëpërcjellin mesazhe mediatike të prishura,të cilat i tejkalojnë pullat e kuqe dhe qëjanë të zhveshura nga mesazhi i tyrehuman, e jo më nga mesazhi edukativ.Ajo bën me dije se të tilla ligjërata i

bëjnë thirrje prindërve, që të tregohen tëkujdesshëm që t’ua mbushin kohënfëmijëve të tyre, sidomos në këtë moshëtepër delikate me gjithçka është edobishme për të ndërtuar personalitetin etyre në të ardhmen, dhe që të marrin pjesëme efikasitet në ndërtimin e shoqërive tëtyre.

RReevvoolluucciioonnii ii iinnffoorrmmaattiikkëëssNë fillim të bisedës së saj Xhenan

Muhamedi foli për programet televizive qëbien ndesh me edukatën dhe fenë, të cilatjanë “vepra arti të kalbura”, dhe prej tëcilëve duhet të shpëtojmë menjëherë,duke parë ndikimin e tyre të rrezikshëmdhe të drejtpërdrejtë te moshat e njoma, tëcilat po përballen me një revolucion tëinformatikës, i cili përmban në vetvete njëlumë të madh të dhënash në të cilatpërzihet shapi me sheqerin, e mira me tëkeqen, ku fëmija natyrisht e ka tëpamundur që të bëjë dallimin mes asaj qëështë e gabuar dhe asaj që është e saktë.Për këtë arsye prindërit dhe kujdestarët efëmijëve luajnë një rol të rëndësishëmduke kontrolluar që në fillim të gjithamaterialet televizive, të cilat janë tëlejuara dhe që i përshtaten të gjithamoshave. Më tej ajo vazhdon: “Rreziqet eprogrameve të këqija satelitore i ftojnënjerëzit që t’u përngjajnë njerëzve mesjellje, jetesë, veshje dhe zakone jo tëshëndosha, sidomos ata që quhen“newlook”, përkrah paraqitjes sëmarrëdhënieve të ndaluara, prishjes sënormave të moralit dhe grisjes së turpit

dhe programeve që paraqesin krime,dhunë dhe mënyra të ndryshme krimi nënjë formë tepër tërheqëse që të nxit taimitosh. Përveç kësaj, këto programe tënxisin që të shpërdorosh kohën e shtrenjtënë gjëra, që në pjesën më të madhe tësjellin vetëm dëm dhe që ndikojnënegativisht në marrëdhëniet mespjesëtarëve të së njëjtës familje, duke ilarguar ata nga njëri-tjetri përmesshikimit të televizorit në vend të bisedavefamiljare. Gjithashtu këto programendikojnë negativisht në shikimin dhe nështrembërimin e trupit për shkak tëqëndrimit të gjatë ulur. Ajo shton setransmetimet satelitore të shpeshta dhe qëi kalojnë kufijtë gjeografikë përcjellinbotëkuptime, të cilat mund të përmbysinshumë vlera. Të gjithë studiuesit janë nënjë mendje për domosdoshmërinë embrojtjes së fëmijës nga transmetimetsatelitore, të cilët cenojnë vlerat edukativedhe ndihmojnë në praktikimin dhepërhapjen e sjelljeve perverse dhe tëpapranueshme. Ajo nënvizon faktin, se një përgjegjësi

të madhe ka familja për mbrojtjen efëmijëve, duke i ndjekur ata vazhdimishtme pjesëmarrjen e më të mëdhenjvebashkë me të vegjlit në ndjekjen eprogrameve satelitore dhe duke eshoqëruar këtë me komente të

...Kur fëmija shikon programetë këqija, korrigjimi i të cilavenë asnjë rast nuk duhet tëbëhet nëpërmjet goditjes apoashpërsisë, sepse rezultati dotë jetë i kundërt...

“

“

24

DRITARE

vazhdueshme rreth gabimeve qëtransmetohen, kur fëmija shikonprograme të këqija, korrigjimi i të cilavenë asnjë rast nuk duhet të bëhet nëpërmjetgoditjes apo ashpërsisë, sepse rezultati dotë jetë i kundërt, kur fëmija do t’i sfidojëurdhrat dhe do të gjejë rastin për t’i parëtë gjitha pjesët filmike për të cilat ështëgoditur më parë.” Ajo shfaq keqardhjen esaj për gjendjen e shumë shoqërive arabedhe muslimane në të gjithë botën, kutransmetimi satelitor ka ndikuar për keqnë humbjen dhe në prishjen e imazhit,duke i bërë këto shoqëri që të humbin njëpjesë të karakteristikave të tyre me të cilatjanë dalluar përpara se të largoheshin ngatradita dhe të ndiqnin rrjedhën emodernizimit, të modës së çmendur dhe tëasaj ane të errët të zhvillimit, në vend qëtë përfitonin nga anët e ndriçuara të tij nëshërbim të zhvillimit të institucioneve dhesektorëve të ndryshëm në vend dhe nëshërbim të ndriçimit të mendjeve. Nërealitet këto shoqëri garuan nëpërthithjen e shumë programeve, të cilatzgjasin me javë dhe me muaj të tërë siçjanë telenovelat meksikane të dubluara, qëna përcjellin detaje të frikshme të disaveprimeve që i bëjnë njerëzit nëpërmjetkamerave të montuara në çdo cep tështëpisë ku ata qëndrojnë (Big brother).

AArrttiissttëë ddhhee kkëënnggëëttaarrëëAjo pyet duke hedhur poshtë këtë

format edukimi: Çfarë kanë përfituarvajzat e moshës sime nga ndjekja e këtyreprogrameve, duke rendur pas artistëvedhe këngëtarëve për të njohur në detajemenynë e tyre të ushqimit që preferojnë,apo llojet e kafshëve të buta që mbajnë nështëpitë e tyre, apo vendet në të cilatshkojnë dhe i preferojnë? Në të njëjtënkohë, ne kemi shumë nevojë për njëshembull të mirë dhe për ndjekjen e

gjurmëve të njerëzve vepërmirë dhe tëtabi’inëve, në adhurim dhe në vepra tëmira dhe në të gjitha anët e ndryshme tëjetës.

PPrrooggrraammee qqëëlllliimmpplloottaaEsma Ubejdi flet për rëndësinë e

përzgjedhjes së materialeve, që shohim nëekranet e televizorit, ashtu siç kujdesemipër të përzgjedhur atë që hamë apoveshim, sepse programet që preferon tëndjekësh reflektojnë natyrën epreferencave dhe shijes tënde, e mirë apoe keqe qoftë. Edhe nëse nuk e beson këtëqë po them, është e më se e vërtetë sematerialet televizive kanë ndikim tëdrejtpërdrejtë në sjelljen tonë dhe nëmënyrën se si i shikojmë gjërat përrethnesh. Për këtë arsye njeriu duhet tëkërkojë ato mjete moderne, të cilat i sjellindobi dhe jo dëm. Esmaja tregon se shikimii televizorit është vetëm një pjesë eprogramit të saj të mbushur mepërsëritjen e mësimeve, jo siç veprojnëshumë njerëz, të cilët e kthejnë shikimin etelevizorit në një qëllim më vete, sidomoskur bëhet fjalë për materiale tëpamoralshme.Këtë mendim ka edhe Naime Kabi, se

transmetimet satelitore janë një mjet përtë shtuar kulturën dhe ndonjëherë edhepër t’u argëtuar siç janë filmat tërheqësvizatimorë, ndërkohë që disa të tjerë

...Materialet televizive kanëndikim të drejtpërdrejtë nësjelljen tonë dhe në mënyrënse si i shikojmë gjërat përrethnesh...

“ “

25ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

DRITARE

kujdesen që të ndjekim lajmet më të fundittë filan aktoreje deri në detaje. Madje nukmjaftohen me kaq, por ndjekin të gjithathashethemet për artistet e tyre tëpreferuara përmes internetit. Mendoj se tëtilla objektiva jo vetëm që na humbinkohën, por edhe energjitë.

KKëësshhiillllaa ddhhee ppëërrffuunnddiimmeeNaimja përmendi në këtë ligjëratë dhe

tërhoqi vërejtjen ndaj ndëshkimit tëAllahut në këtë botë dhe në tjetrën dhebëri thirrje për shfrytëzimin e kohës nëpunë të mira, në mënyrë që njeriu të mosgjejë kohë për shikimin e programevetelevizive të prishura dhe këngëve tëndyra. Gjithashtu ajo bëri thirrje për mëshumë përpjekje në furnizimin e fëmijëveme materiale filmike islame, që janëtërheqëse dhe domethënëse, të cilat flasinpër mrekullitë e profetëve dhe përhistoritë e tyre të bukura. Gjithashtuduhet që fëmijëve t’u bëhen të ditura tëgjithë rreziqet e kanaleve satelitorepërmes libërthave dhe fletëpalosjeve, dukeua bërë me dije të gjitha ato kanale qëpërcjellin programe të dobishme, apo dukeua fshirë të gjitha ato kanale, që përcjellinmateriale jo të dobishme.Hibe Basim bën me dije se aparatet

televizive kanë sulmuar shtëpitë tona nëmënyrë tepër të dukshme, aq shumë sanuk ka shtëpi, ku të mos ketë më shumë senjë televizor dhe ku familja mblidhet përtë ngrënë apo për të biseduar në prezencëtë tij (televizorit), derisa më në fund aiarrin që të mbizotërojë mendjet tonapërmes programeve të tij, të cilat synojnëposaçërisht një grupmoshë tepër tërëndësishme të shoqërisë, që janë të rinjtëdhe fëmijët, të cilët i ndjekin këtoprograme edhe nëse ka dëm për akiden etyre, apo edhe kur luhet me logjikën etyre. Madje shpeshherë edhe kur këto

programe dalin jashtë kornizës së turpit.Ajo na paraqet disa të dhëna në këtë fushë.Kështu, më shumë se 85% e familjeveshikojnë kanale që shfaqin pamje tështhurura, 53% e tyre kanë lënë pas doreshumë detyrime fetare, për shkak tëangazhimit me shikimin e kanalevetelevizive, 32% e tyre kanë pësuar pakësimtë përthithjes së mësimeve shkollore, përshkak të ndjekjes së programeve në vendtë përkujdesjes me mësimet dhe 42% efamiljeve preferojnë martesën e hershme,për shkak të skenave që shikojnë në këtokanale.Si përfundim, televizori është një thikë

me dy tehe, e cila është e domosdoshme qëtë përdoret, por me kusht që të jemi nëgjendje ta orientojmë atë në shërbim tëvetes, atdheut dhe fesë sonë, e cila na bënthirrje, që ta respektojmë mendjen dhe tapërdorim mjetin në dobinë tonë.

NNggaa aarraabbiisshhttjjaa:: GGeenncc PPLLUUMMBBII

...Aparatet televizive kanësulmuar shtëpitë tona nëmënyrë tepër të dukshme, aqshumë sa nuk ka shtëpi, ku tëmos ketë më shumë se njëtelevizor ...

“

“

26

FIKH

SHKRUAN: ALAUDIN ABAZI

Dëshira për të pasur fëmijë dhe lënia epasardhësve është një prirje evetvetishme e krijuar te njeriu që daton

prej ekzistimit të tij në këtë botë. Për këtëedhe orvatjet e njerëzimit që t’i tejkalojnëpengesat të cilat u pamundësojnëbashkëshortëve për të pasur fëmijë janë tëshumta. Përderisa në të kaluarën edheshkaqet më të vogla kanë qenë pengesë përmospasjen e fëmijëve nga ana e çifteve,fatmirësisht në kohën bashkëkohore, mepërparimin e mjekësisë, është arritur njëprogres i jashtëzakonshëm në këtë fushë. Megjithëkëtë, çështja e mospasjes së

pasardhësve, prapë mbetet problem përdisa çifte, posaçërisht, ata të cilët vuajnënga komplikimet të cilat mjekësia nuk kaarritur t’i evitojë. Prandaj, edhe ky ështënjëri nga shkaqet më të theksuara që i bënënjerëzit të kërkojnë alternativat të cilatsadopak do ta zëvendësojnë këtë instinktnjerëzor. Alternativa më e njohur ështëadoptimi i fëmijëve, një veprim të cilin ekanë praktikuar pothuajse të gjithashoqëritë njerëzore, edhe pse tek ata kadallime në disa aspekte.

ADOPTIMI I FËMIJËVE

Në këtë shkrim do tibëjmë një vështrim kësajpraktike nga aspektiislam, që të shohim seçfarë qëndrimi mbanjurisprudenca islamendaj kësaj problematikedhe cilat kritere duhet tëkihen parasysh, nga anae atyre çifteve qëdëshirojnë të rrisinndonjë fëmijë tjetër, ngapamundësia që ata tëkenë fëmijën e tyre.

27ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

FIKH

Në këtë shkrim do ti bëjmë një vështrimkësaj praktike nga aspekti islam, që tëshohim se çfarë qëndrimi mbanjurisprudenca islame ndaj kësajproblematike dhe cilat kritere duhet tëkihen parasysh, nga ana e atyre çifteve qëdëshirojnë të rrisin ndonjë fëmijë tjetër, ngapamundësia që ata të kenë fëmijën e tyre.

ÇÇffaarrëë ëësshhttëë ppëërr qqëëlllliimm mmee aaddooppttiimm::Adoptimi ose birësimi, është një praktikë

mjaft e përhapur në shoqëritë njerëzore dhenënkupton që familja ta marrë një fëmije tëmitur të tjetërkujt dhe duke ia dhënë tëdrejtat e njëjta si të fëmijës së barkut, tabëjnë atë bir respektivisht bijë të tyre. Këtunënkuptohet edhe ndjekja e proceduraveligjore e zyrtare që e ligjësojnë këtëadoptim. Prandaj edhe shumë shtete nëpërvende të ndryshme parashohin ligje nëlidhje me adoptimin e fëmijëve.

AAddooppttiimmii ppaarraa sshhppaalllljjeess ssëë IIssllaammiittAdoptimi ishte mjaft i përhapur edhe në

mesin e arabëve para shpalljes sëMuhamedit, lavdërimi dhe paqja qofshinmbi të. Arsyet për këtë praktikë ishinvarfëria e pamundësia që fëmija të rritet nëfamiljen e prindërve të vërtet, përkujdesjandaj fëmijëve të braktisur, pamundësia eçifteve që të kenë fëmijë, etj. Gjithashtushkak për të adoptuar fëmijë ishte edhedëshira që fëmija t’i bashkëngjitet trungutgjenealogjik të “prindit adoptues” i cili kapozitë dhe respekt të madh në shoqëri, osekur ndonjërit prej njerëzve i pëlqente fuqiaapo trimëria e ndonjë fëmije, ai e adaptonteatë duke e konsideruar si një nga fëmijët etij dhe ai e fitonte të drejtën e trashëgimisësikur që kishin fëmijët e tjerë.

Edhe vetë Muhamedi, lavdërimi dhepaqja qofshin mbi të, e kishte adoptuar Zejdibën Harithen dhe kjo kishte ndodhur parase të shpallej ndalesa nga ana e Allahut të

Madhërishëm në Kuranin fisnik.Zejd ibën Harithe ishte një djalë arab nga

rrethinat e Shamit i cili që në fëmijëri urrëmbye padrejtësisht e u robërua dhe ushit në tregun e robërve. Atë e bleu Hakimibën Huzami dhe ky ia dhuroi hallës së tijHatixhes. Hatixheja ishte gruaja e parë eProfetit, lavdërimi dhe paqja qofshin mbi të,e cila u martua me të, para shpalljes sëIslamit. Hatixheja pas martese ia dhuroiZejdin, Muhamedit, lavdërimi dhe paqjaqofshin mbi të. Me një rast, derisa Zejdi ishte në treg, një

grup nga fisi i tij e panë dhe e njohën se kyishte një nga fisi i tyre. Ata shkuan te babai iZejdit dhe xhaxhallarët e tij dhe i treguan see kanë gjetur djalin që po e kërkojnë prejkohësh. Pasi kuptoi familja se Zejdi ishte nëMekë, shkuan atje dhe duke pyetur e gjetënshtëpinë e të Dërguarit, lavdërimi dhe paqjaqofshin mbi të. Ata ia rrëfyen ngjarjen se siZejdi nuk ishte rob, por ishte rrëmbyer ngafamilja dhe ishte shitur si rob. Babai i Zejditkërkoi nga Muhamedi, lavdërimi dhe paqjaqofshin mbi të, që t`ia kthejë djalin e tij dhenëse është nevoja edhe të paguajë. IDërguari, lavdërimi dhe paqja qofshin mbitë, u tha se Zejdi do të jetë i lirë, nëse juzgjedh juve, atëherë mund ta merrni prapa,pa asnjë kompensim, por nëse më zgjedhmua, atëherë nuk do t`ua dorëzoj. Ashtuedhe veproi, kur erdhi Zejdi, Muhamedi,lavdërimi dhe paqja qofshin mbi të, i dhamundësinë e zgjedhjes dhe Zejdi tha: ““PPëërr

...Prejardhja nuk është diçkaqë njerëzit e vendosin se kushi kujt duhet të jetë dhe memarrëveshje t’i përcaktohenprindërit njeriut...

“ “

ZZoottiinn nnuukk ddoo ttaa zzggjjiiddhhjjaa aasskkëënndd,, ppaarraa ttëëDDëërrgguuaarriitt,, llaavvddëërriimmii ddhhee ppaaqqjjaa qqooffsshhiinn mmbbiittëë””, dhe refuzoi të kthehet në Sham. Pas kësaj, Muhamedi, lavdërimi dhe

paqja qofshin mbi të, e liroi Zejdin ngarobëria, e adoptoi dhe e shpalli për djalë tëvetin duke u thënë Mekasëve: “O fisi iKurejshit dëshmoni se ky është biri im dheky do të më trashëgojë mua e unë do tëtrashëgoj atë”. Që nga kjo kohë Zejdi thirrejZejd ibën Muhamed (Zejdi djali iMuhamedit). Pra, ky adoptim ndodhi gjatë kohës kur

Muhamedi, lavdërimi dhe paqja qofshin mbitë, ishte shpallur profet dhe e komunikonteshpalljen, prandaj duhet ta dimë se tradita eadoptimit të fëmijëve, sikurse edhe shumëtradita të tjera nuk u ndaluan përnjëherë,në fillim të Islamit, por gradualisht, ashtusikurse pirja e alkoolit, kamata dhe disadukuri negative të kohës së injorancës.Kështu më vonë kur Muhamedi, lavdërimidhe paqja qofshin mbi të, migroi në qytetine Medinës, zbritën citatet kuranore qëndalojnë adoptimin e fëmijëve. Ndërsa me ajetin 40 të sures Ahzab në

mënyrë eksplicite i ndalohet Muhamedit,lavdërimi dhe paqja qofshin mbi të,adoptimi i fëmijëve. Allahu i Madhërishëmthotë:

““MMuuhhaammeeddii nnuukk ëësshhttëë bbaabbaa ii aasskkuujjtt pprreejjbbuurrrraavvee ttuuaajj,, ppoorr ëësshhttëë ii DDëërrgguuaarrii ii AAllllaahhuuttddhhee vvuullaa ee pprrooffeettëëvvee;; AAllllaahhuu ëësshhttëë ii

GGjjiitthhëëddiijjsshhëëmm ppëërr ççddoo ggjjëë..””11Që do të thotë se Muhamedi, lavdërimi

dhe paqja qofshin mbi të, nuk është babai ivërtetë i asnjërit nga burrat tuaj, e as qëështë babai i Zejdit.

Pas kësaj njerëzit filluan ta thirrin Zejdibiri i Harithes pasi që kështu ishte emri ibabai të tij të vërtetë, e jo Zejdi biri iMuhammedit siç thirrej më pare.2

MMoottiivvii mmbbii ttëë cciilliinn bbaazzoohheett ddiissppoozziittaa iissllaammee rrrreetthh aaddooppttiimmiittPara se të flasim rreth dispozitave islame

në lidhje me adoptimin e fëmijëve duhet tësqarojmë se një nga objektivat mëthelbësore në bazë të së cilës janë ngriturnjë numër i konsiderueshëm i ligjeve nëjurisprudencën islame është ruajtja e nderitdhe e pasardhësve të njeriut (Hifdhul Irdiuen Nesli). Madje kjo është njëra nga pesëdomosdoshmëritë e përgjithshme tësheriatit (Ed Darurijat el Hams) mbi të cilatndërtohen dispozitat Islame.3

28

FIKH

...Nuk ka asnjë person që pre-tendon se është i biri i njëprindi, që në realitet nukështë dhe ai e di këtë, e qënuk ka bërë kufër...

“ “1 Suretu Ahzab, 40. 2 “Tefsir Ibën Kethir”, vëll. III, f. 615. 3 Dobitë e përgjithshme të cilat i synon sheriati t’irealizojë nëpërmjet vënies së ligjeve, përmblidhennë pesë interesa. Këto në terminologjinë e sheriatitquhen: “Ed Darurijat el Hams”-“PesëDomosdoshmëritë e Sheriatit” dhe ato janë: 1. Ruajtja e fesë (hifdhu din); 2. Ruajtja e jetës së individit (hifdhun nefs); 3. Ruajtja e mendjes (hifdhul akël), 4. Ruajtja e nderit dhe pasardhësve (hifdhun nesl) 5. Ruajtja e pasurisë (hifdhul mal). Prandaj ligjet

përkitazi me luftën (xhihadin), ritet e adhurimit(ibadetet), etj., të gjitha këto janë vënë për ruajtjene Fesë. Ligjet në lidhje me ndëshkimet,dëmshpërblimet, ndalimi i vrasjes, etj., janë vënëpër ta ruajtur jetën e njeriut. Ndalimi i konsumimittë alkoolit, narkotikëve, etj., synojnë ruajtjen emendjes. Ndalimi i marrëdhënieve seksualejoligjore (amoraliteti), çështjet e trashëgimisë dheligjet e ngjashme, janë vënë për ta ruajtur nderindhe prejardhjen. Ndëshkimet për vjedhje, kriteret efitimit të pasurisë hallall, janë vënë për ta ruajturpasurinë. “El Muvafekat”, Shatibiu, vëll. 1, f. 38.

29ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

FIKH

Nuk ka dyshim se çështja e adoptimit tëfëmijës bënë pjesë në objektivin e ruajtjes sëpasardhësve, prandaj edhe vështrimi iIslamit në lidhje me ndryshimin e identitetittë fëmijës, duke ia ndërruar prejardhjen,origjinën dhe prindërit, konsiderohet endaluar pasi që cenon të drejtat individualetë çdo njeriu dhe shtrembëron të vërtetën.Njeriu në jetë në lidhje me vetën e tij

mund të ndryshojë shumë gjëra, mirëpojanë disa të tjera në të cilat nuk ka mundësitë ndërhyjë, edhe nëse e shpenzon tërëpasurinë e botës. Ndër këto pak gjëra ështëndërrimi i prindërve dhe i prejardhjes së tij.

Fakti se njerëzit e bëjnë këtë dhe indryshojnë prindërit e fëmijëve duke iquajtur ata se janë bij dhe bija të filanit dhetjetrit, bile edhe duke ua ndërruar emrat eprindërve të vërtet me ata të adaptuar edhenë letrat zyrtare, kjo nuk e bënë këtë veprimtë përligjur. Prejardhja nuk është diçka qënjerëzit e vendosin se kush i kujt duhet tëjetë dhe me marrëveshje t’i përcaktohenprindërit njeriut, ose njeriu me dëshirën etij të përzgjedhë se kush duhet të jetë babaie nëna e tij dhe kush jo. Nga këndvështrimiIslam kjo nuk i është lënë në të drejtën enjerëzve që të manovrojnë me prejardhjet efëmijëve të mitur, e as në të drejtën efëmijëve (pasardhësve), kurdo që kanëdëshirë t’i ndërrojnë prindërit e tyre.

AArrgguummeenntteett ttëë cciillaatt nnddaalloojjnnëë aaddooppttiimmiinn ee ffëëmmiijjëëvvee::Ashtu si kuptuam më herët, kjo çështje

në fillim të Islamit ishte e lejuar, mirëpo pasiqë periudha e zbritjes së Islamit vazhdoi 23vite me kalimin e kohës dhe duke uplotësuar legjislatura islame, u ndalua edhekjo praktikë. Ndërsa argumentet të cilatndalojnë adoptimin e fëmijëve në Islamgjenden në Kuran dhe në hadithe të

Muhamedit, lavdërimi dhe paqja qofshinmbi të, ndër këto citate veçojmë:Allahu i Madhërishëm thotë: ““......EE aass

ffëëmmiijjëëtt ttuuaajj ttëë aaddooppttuuaarr nnuukk ii kkoonnssiiddeerroonn ssiibbiijj ttëë vvëërrtteettëë.. KKëëttoo jjaannëë vveettëëmm ffjjaallëë qqëë ddaalliinnpprreejj ggoojjëëss ssuuaajj,, kkuurrssee AAllllaahhuu tthhoottëë ttëëvvëërrtteettëënn ddhhee uuddhhëëzzoonn nnëë rrrruuggëë ttëë ddrreejjttëë..TThhëërrrriittnnii ttëë aaddooppttuuaarriitt ssiippaass eettëërrvvee ttëë ttyyrree!!KKjjoo ëësshhttëë mmëë ee ddrreejjttëë tteekk AAllllaahhuu.. NNëë qqooffttëë sseennuukk ee ddiinnii eemmrriinn ee eettëërrvvee ttëë ttyyrree,,kkoonnssiiddeerroojjiinnii aattaa ssii vvëëlllleezzëërriitt ttuuaajj ttëë bbeessiimmiittddhhee ssii ttëë mmiittuurr nnëënn kkuujjddeessiinn ttuuaajj.. NNuukk ëësshhttëëggjjyynnaahh nnëëssee ggaabboonnii,, ppoorr ëësshhttëë ggjjyynnaahh,, kkuurrzzeemmrraatt ttuuaajjaa bbëëjjnnëë ffaajj mmee qqëëlllliimm.. AAllllaahhuuëësshhttëë FFaallëëss ddhhee MMëësshhiirrëëpplloottëë..””44Gjithashtu thotë: ““MMuuhhaammeeddii nnuukk ëësshhttëë

bbaabbaa ii aasskkuujjtt pprreejj bbuurrrraavvee ttuuaajj,, ppoorr ëësshhttëë iiDDëërrgguuaarrii ii AAllllaahhuutt ddhhee vvuullaa ee pprrooffeettëëvvee;;AAllllaahhuu ëësshhttëë ii GGjjiitthhëëddiijjsshhëëmm ppëërr ççddoo ggjjëë..”” 55Muhamedi, lavdërimi dhe paqja qofshin

mbi të ka thënë: “Kush pretendon se është ibiri i një prindi, kurse ai në të vërtetë nukështë dhe në këtë është i vetëdijshëm,xheneti është i ndaluar për të.” 66 Gjithashtu ka thënë: “Nuk ka asnjë

person që pretendon se është i biri i njëprindi, që në realitet nuk është dhe ai e dikëtë, e që nuk ka bërë kufër. Kushpretendon se i takon një fisi që në realitet

...Me adoptim i bëhetpadrejtësi prindërve tëvërtetë dhe njëkohësisht inëpërkëmbet nderi njerëzordhe të drejtat e tij siprindër...

“

“4 Suretu Ahzab, 4-5. 5 Suretu Ahzab, 40. 6 Shënon Buhariu dhe Muslimi.

nuk ka me ta origjinë, le ta përgatisëkarrigen nga zjarri.” 77

AArrssyyeett ee nnddaalliimmiitt ttëë aaddooppttiimmiitt ttëë ffëëmmiijjëëss nnëë IIssllaamm::Islami, çdo çështje dhe raport e ndërton

mbi bazën e të vërtetës e drejtësisë dhevazhdimisht e kultivon atë. Atribuimi i njëfëmije ndonjë prindi të pavërtetë, të shpikurështë falsifikim i kësaj të vërtete.Lidhja familjare në mes të prindërve e

fëmijëve dhe në mes të anëtarëve të familjesnë Islam është lidhje e fortë e cila ndërtohetmbi lidhjen që formohet nga gjaku dheprejardhja e përbashkët, e jo sipasmarrëveshjeve dhe dëshirave të tyre.Prandaj edhe Islami e ndaloi martesën nëmes të afërmve, për ta ruajtur këtë lidhje tëfortë.Nëse lidhja në mes të familjarëve ka

ndodhur me shtrembërimin e të vërtetës,atëherë paraqiten probleme që burojnë ngavetëdija se kjo familje është artificiale dhenuk e ka atë lidhshmëri të gjakut dheprejardhjes së përbashkët. Kjo mes tëafërmve shkakton pabarazi, nënçmim,grindje, armiqësi, incest dhe dukuri tjeranegative. Për këtë shkak sistemi i adoptimitkundërshtohet me fondamentet e ligjithyjnor dhe moralet e larta.Ruajtja e të drejtave të trashëguesve

është obligim të cilin e mbron Islami dhe kjotrashëgimi u takon pasardhësve të vërtet(që kanë afërsinë nga gjaku). Po që se ne elejojmë adoptimin duke i lejuar fëmijës sëadoptuar të drejtën e pjesëmarrjes nëtrashëgimi, atëherë cenojmë të drejtat etrashëgimtarëve dhe krijojmë armiqësi nëmes të tyre dhe fëmijës së adoptuar. Adoptimi nuk e realizon të drejtën e

atësisë. Ai në fakt tenton ta përligjpretendimin që një njeri të bëhet prind i

ndonjë fëmije. Kështu që kur të thirretdikush në emër të dikujt tjetër që nuk ështëi tij, kjo thirrje është e falsifikuar, të cilënnuk e pranon as ligj hyjnor e as logjika eshëndosh. Prandaj Allahu i Madhëruarthotë: ““TThhëërrrriittnnii ttëë aaddooppttuuaarriitt ssiippaass eettëërrvveettëë ttyyrree!! KKjjoo ëësshhttëë mmëë ee ddrreejjttëë tteekk AAllllaahhuu......”” 8Me adoptim i bëhet padrejtësi prindërve

të vërtetë dhe njëkohësisht i nëpërkëmbetnderi njerëzor dhe të drejtat e tij si prindër.Është e mundur të thuhet se adoptimindodh me heqjen dorë nga atësia eprindërve të vërtete, mirëpo edhe mohimi iatësisë nuk është e drejtë e tyre. Pastaj edhejo rrallëherë herë ndodh që ata tëpendohen, e pas shumë viteve ta kërkojnërikthimin e kësaj të drejte.Gjithashtu me adoptim i bëhet padrejtësi

edhe fëmijës së mitur, pasi që i ndryshohetprejardhja, prindërit, i shtrembërohet evërteta dhe ai rritet në këtë formë. Kurdoherë ai do ta kuptojë të vërtetën dhe kjo përshumë nga ata është një goditje e shok qëndikon në personalitetin e karakterin e tij,etj.

ÇÇffaarrëë lllloojjii ttëë aaddooppttiimmiitt ee lleejjoonn IIssllaammii::Nëse themi se Islami ndalon adoptimin,

atëherë nuk duhet të kuptojmë se Islamindalon përkujdesjen ndaj fëmijëve tëbraktisur, bonjakë dhe ata që kanë nevojë

30

FIKH

...Nëse themi se Islami ndalonadoptimin, atëherë nuk duhettë kuptojmë se Islami ndalonpërkujdesjen ndaj fëmijëve tëbraktisur...

“ “7 Shënon Buhariu dhe Muslimi. 8 Ahzab, 5.

31ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

FIKH

për vëmendje e ndihmë. Aq më pak që njëfamilje ta merr për sipër rritjen e edukimine një fëmije që nuk ka mundësi të rritet nërrethin familjar të tij. Në fakt, një nga gjërattë cilat Islami nxit më së shumti njerëzitështë përkujdesja dhe ofrimi i edukimitfëmijëve që kanë nevojë për këtë.Gjithashtu këtu duhet ta sqarojmë edhe

atë se shumë njerëz mendojnë se fëmijët tëcilët lindin si rezultat i marrëdhënieveseksuale jashtëmartesore (zina), janë fëmijëqë ndjellin të keqen dhe kështu atapërbuzen, madje edhe ofendohen duke iquajtur fëmijë kopil, etj. Është e vërtet seIslami ndalon marrëdhënietjashtëmartesore në mes të një mashkulli efemre dhe e konsideron këtë si një ngamëkatet e mëdha. Mirëpo për këtë mëkat aspër së afërmi nuk ngarkohet fëmija i cili lindsi rezultat i kësaj marrëdhënie. Është parimnë jurisprudencën islame se: ““AAsskkuusshh nnuukkddoo ttaa bbaarrttëë bbaarrrrëënn ee ttjjeettrriitt””..99 Për këtëshoqëria e ka obligim që të përkujdeset përkëta fëmijë dhe t’ua sigurojë nevojat të cilatkërkohen për rritjen dhe edukimin sa më tëmirë e tyre. Prandaj duhet ta kemi parasysh se Islami

nxit që njeriu, ose familja ta merr për sipërnjë fëmijë të braktisur, ose jetim dhe tarrisë e edukojë. Kështu, ai i jep vendbanim, eushqen, e veshë, e mëson dhe e trajton sifëmijë të vetin por jo edhe t`ia ndryshojëprejardhjen dhe t`ia atribuojë vetës se ështëfëmijë i tij i vërtetë.Islami e lavdëron gjestin e tillë dhe

njeriun e tillë e shpërblen me xhenet. Allahui Madhërishëm në lidhje me këtë thotë:

““TTëë ppyyeessiinn ttyy ppëërr jjeettiimmëëtt,, tthhuuaajjuu:: ““TT’’uubbëënnii mmiirrëë aattyyrree ëësshhttëë vveeppëërr ee bbuukkuurr.. NNëësseejjeettoonnii bbaasshhkkëë mmee aattaa,, ddiijjeennii ssee jjaannëë

vvëëlllleezzëërriitt ttuuaajj.. AAllllaahhuu ddii ttaa ddaalllloojjëëkkeeqqbbëërrëëssiinn pprreejj mmiirrëëbbëërrëëssiitt..”” 1100Ndërsa Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja

qofshin mbi të, ka thënë:“Unë dhe ai që përkujdeset për jetimin,

në xhenet do të jemi si këta dy gishta (i kangritur gishtin tregues dhe atë të mesëm).“1111Në përfundim edhe një herë e theksojmë

se Islami ndalon adoptimin i cili shpie nëndryshimin e prejardhjes së fëmijës dhefalsifikimin e prindërve të tij, pasi që kjoshtrembëron të vërtetën dhe cenon tëdrejtat e individëve qofshin ata fëmijët eadoptuar, prindërit e vërtetë ose edhetrashëgimtarët. Ndërsa, në anën tjetër, lejondhe nxitë në përkujdesjen, edukimin dherritjen e fëmijëve të cilët kanë nevojë përkëtë, sikurse fëmijët e braktisur, jetimë, ataqë nuk kanë mundësi të rriten me prindërite tyre të vërtet, por duke mos ua ndryshuarorigjinën dhe prejardhjen e tyre.

...Duhet ta sqarojmë edhe atëse shumë njerëz mendojnë sefëmijët të cilët lindin si rezul-tat i marrëdhënieve seksualejashtëmartesore (zina), janëfëmijë që ndjellin të keqendhe kështu ata përbuzen,madje edhe ofendohen duke iquajtur fëmijë kopil ...

“

“

9 Enam, 164. 10 Bekare, 220. 11 Shënon Buhariu dhe Ebu Davudi.

32

EKONOMI

PËRZGJODHI DHE PËRKTHEU: LLOKMAN HOXHA

Në numrin e kaluar sqaruam domethëniene investimit në Islam dhe dispozitën e tij.Në këtë numër do të sqarojmë disa

rregulla dhe parime, të cilat duhet të kihenparasysh për të qenë investimi sa më ifrytshëm dhe në përputhje me fenë islame.Ky investim duhet të realizojë objektivat eSheriatit, qarkullimin dhe zhvillimin epasurisë, po ashtu në realizimin e komoditetittë përgjithshëm për individin dhe shoqërinë,dhe ushtrimin e detyrës së mëkëmbjes nëtokë me gjallërimin dhe zhvillimin e saj. Këtoparime janë të shumta, kështu që kemi bërënjë klasifikim për t’i përmbledhur shumë prejkëtyre rregullave në tema të përbashkëta sivijon: 1. Parimet themelore. 2. Parimetmorale. 3. Parimet sociale. 4. Parimetekonomike.

11.. PPaarriimmeett tthheemmeelloorreeParimet themelore janë ato parime me të

cilat Ligjvënësi e ka urdhëruar investitorinmusliman t’i besojë ato me një besim të thellë,duke qenë se ato parime drejtojnë sjelljen einvestitorit parimisht, dhe i përcaktojnë atijpikënisjet nga të cilat duhet të niset nëinvestimet e tij, si dhe këto parimepërcaktojnë lëvizjet e investitorit në atëformë që të përputhen me objektivat e lartatë Sheriatit në ruajtjen dhe zhvillimin epasurisë.a. të besosh se Allahut i takon pronësia

absolute e tërë pasurisë; çdo gjë që ekzistonnë tokë dhe në qiej dhe në tërë këtë gjithësi,njerëz, kafshë, bimë, gjësende..., janë krijesatë Allahut të Lartësuar. Allahu është Krijuesi,Ai është edhe Pronari absolut, dhe nuk kaasnjë ortak në të. Atij pra i takon edhe e drejtae veprimit absolut sipas Dëshirës së Tij. Pra,

RREGULLATDHEPARIMET EINVESTIMITFeja Islame vlerën e drejtësisë e konsideron absolute, prandaj nuk merr në konsideratë humbjen apo fitimin nëraport me drejtësinë. Ajo nuk bën dallim ndërmjet bashkëpunëtorit musliman apo jomusliman, drejtësiakërkohet për të gjithë njësoj, ngase ky është një parim gjithëpërfshirës i fesë tonë të çmuar

edhe pasuria, të cilën e zotërojnë njerëzit vjennga krijimi i Tij, dhe Atij i takon pronësia evërtetë, ndonëse Ai e ka lënë atë në duart enjerëzve, ndonjëherë si dhuratë për ta endonjëherë vetëm si një hua me një autorizimpër të vepruar sipas kushteve që ka vendosurAutorizuesi. Kemi shumë ajete në kuran që flasin për

këtë domethënie, sikurse Fjala e Tij në surenMaide: 17: “EE AAllllaahhuutt ëësshhttëë ggjjiitthhëë ççkkaa kkaa nnëëqqiieejj ddhhee nnëë ttookkëë ddhhee ççkkaa kkaa nnëë mmeess ttyyrree..””, poashtu: ““AAii ëësshhttëë AAllllaahhuu ZZoottii jjuuaajj,, AAttiijj ii ttaakkoonnppuusshhtteettii,, kkuurrssee aattaa qqëë ii tthhëërrrriissnnii nnëë vveenndd ttëëTTiijj,, nnuukk zzoottëërroojjnnëë aass ssaa cciippaa ee bbëërrtthhaammëëss ssëëhhuurrmmëëss..”” (Fatir: 13) Për këtë duhet qëinvestitori musliman të ketë bindje të plotë see gjithë pasuria që ai ka në zotërim, nuk itakon veprimi absolut në të, sepse ai nukështë pronari origjinal dhe i vërtetë i saj,prandaj ai duhet ta përdorë atë pasuri sipasdëshirës dhe udhëzimeve të Pronarit tëvërtetë.b. të besuarit në mëkëmbjen e pasurisë;

Domethënia e këtij parimi është se Allahu iLartësuar ka kompetencë t’ia heqë njeriut tëdrejtën e veprimit në pasuri dhe këtë të drejtët’ia japë dikujt tjetër, sipas rregullave dhedispozitave që i ka zbritur në fenë e Tij, ashtusikurse ka vendosur rregulla dhe parime përmëkëmbjen e pushtetit dhe udhëheqjes. Kjodo të thotë se pasuria që zotërojnë njerëzitështë një hua, e cila transferohet osetrashëgohet prej një personi në tjetrin, dhenuk mund të mbetet përgjithmonë në dorë tënjë njeriu, gjë që tregon se pronari i vërtetëështë i Vetmi, Allahu i Madhëruar, Zoti igjithësisë. ““BBeessoonnii AAllllaahhuunn ddhhee ttëë DDëërrgguuaarriinn eeTTiijj ddhhee sshhppeennzzoonnii nnggaa aattoo qqëë AAii jjuuaa kkaa llëënnëëttrraasshhëëggiimm..”” (Hadid: 7). ““KKëërrkkoonnii nnddiihhmmëë nnggaaAAllllaahhuu ddhhee dduurroonnii,, sseeppssee ttookkaa ëësshhttëë ee AAllllaahhuutt..AAii iiaa jjeepp aattëë ttrraasshhëëggiimm cciilliitt ttëë ddoojjëë pprreejjrroobbëërrvvee ttëë VVeett..”” (Araf: 128) Këto ajete dhe të

ngjashme me to qartësojnë parimin emëkëmbjes (trashëgimisë) së pasurisë nëmesin e njerëzve, këtë e dëshmojnë edhekomentuesit më të njohur të Kuranit:Ibën Kethiri duke e komentuar ajetin

“sshhppeennzzoonnii nnggaa aattoo qqëë AAii jjuuaa kkaa llëënnëëttrraasshhëëggiimm“ thotë: “Allahu ka inkurajuar nëshpenzimin e pasurisë, të cilën e kenitrashëguar, që do të thotë se ajo pasuri për juështë si një hua, meqë ajo ka qenë në dorë tëtjetërkujt më parë, pastaj erdhi te ju, dheduhet ta shfrytëzoni për të mirë. Si dhe kyajet tregon se pasuria mund të trashëgohetprej teje, e ndoshta trashëgimtari yt do tashfrytëzojë pasurinë sipas udhëzimeve tëAllahut dhe do të jetë më i lumtur me të se sati, ose ndoshta do ta keqpërdorë atë dhe t’ibëjë mëkat Allahut me të, që do të thotë se tii ke ndihmuar atij me pasurinë tënde të mos ibindet Allahut.” 1 Pra njeriu sado që të fitojëpasuri ajo prapë se prapë do të largohet ngaduart e tij, prandaj le të jetë i kujdesshëm se sipo e shfrytëzon gjatë jetës së tij dhe në duartë kujt po e lë pas vdekjes së tij.c. dëshira për të arritur kënaqësinë e

Allahut në investim; Çdo punë që bënmuslimani në jetën e tij ka një qëllim, dhevarësisht nga qëllimi i tij pranohet oserefuzohet vepra e vet, si dhe mbi këtë parim

33ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

EKONOMI

...Njeriu sado që të fitojëpasuri ajo prapë se prapë do tëlargohet nga duart e tij, prandajle të jetë i kujdesshëm se si poe shfrytëzon gjatë jetës së tijdhe në duar të kujt po e lë pasvdekjes së tij...

“

“

1 Ibën Kethiri, Tefsir Kurani l-Adhim, v.6, f.99

34

EKONOMI

ndërtohet edhe çështja e shpërblimit apo endëshkimit të tij. Në Kuran kemi ajete tëshumta që flasin dhe inkurajojnë në nxitiminpër të arritur kënaqësinë e Allahut gjatëpunëve të dynjasë prej tyre:

““VVeettëëmm tteekk AAllllaahhuu kkëërrkkoonnii rriisskk ddhhee aaddhh --uurr oonnii ee ffaallëënnddeerroonnii vveettëëmm AAttëë..”” (Araf: 17) sidhe ““NNddëërrssaa aaii qqëë ëësshhttëë mmëë ii ddeevvoottsshhëëmm ddoo ttëëjjeett ëë llaarrgg ttiijj (zjarrit).. AAii qqëë ee jjeepp ppaassuurriinnëë ee vveettee ppaassttrroohheett,, dduukkee mmooss pprriittuurr sshhppëërrbblliimm pprreejjddiikkuujjtt ttjjeettëërr ppëërr kkëëttëë,, ppoorr vveettëëmm ppëërr ttëë kkëë rr kk --uuaarr FFyyttyyrrëënn ee AAllllaahhuutt,, mmëë ttëë LLaarrttiitt.. AAii ppaa ddyy --sshhiimm qqëë ddoo ttëë ffiittoojjëë kkëënnaaqqëëssii..”” (Lejl: 17-21).Këto ajete dhe shumë tjera tregojnë qartë

domosdoshmërinë e kujdesit, që duhet tëketë investitori musliman në realizimin ekëtij parimi në investimet e tij. Ky parimkonsiderohet nga parimet më të rëndë si sh -me, të cilat rregullojnë sjelljen njeriut. Ështënjë parim preventiv nga investimi i pasurisësë tij në atë që e hidhëron Allahun dhe embron nga zhytja në aktivitete financiare, tëcilat nuk ia realizojnë këtë qëllim dhe nuk e lëtë humbasë pasurinë e tij në gjëra të ndaluara,që në fund të arrijë kënaqësinë e Allahut nëkëtë dhe në botën tjetër.

22.. PPaarriimmeett mmoorraalleeParimet morale janë një grumbull me

rregulla dhe vlera morale, të cilat drejtojnësjelljen e investitorit musliman në atë formë,që të përputhen me objektivat e larta tëSheriatit në ruajtjen dhe zhvillimin epasurisë.a. parimi i vërtetësisë në investim;

Investitori musliman duhet t’i përmbahetvërtetësisë në fjalët e tij gjatë shitblerjes, pamarrë parasysh pasojat materiale që pasojnënga kjo gjë, duke iu përmbajtur urdhrave tëAllahut në çdo situatë të tij. Ky parim ështëshumë i rëndësishëm për disa arsye: II..investimi është një aktivitet financiar, i cilindërtohet mbi këmbimin e pasurisë, gjë që emban njeriun vazhdimisht në lidhje me

tjetrin e për pasojë gjë që kërkon vërtetësi nëçdo kohë dhe në çdo vend. IIII.. Investimi ështënjë aktivitet i dyanshëm dhe kërkon pajtimine njërës palë me atë që thotë pala tjetër, gjë qëmund të mashtrohet njëri nga fjalët e tjetrit,dhe për këtë muslimani flet vetëm tëvërtetën, qoftë shitës apo blerës. IIIIII..Vërtetësia në investim i sjell dobi të shumtainvestitorit, ngase përhapet lajmi për të dhenjerëzit do t’ia mësyjnë atij, sepse kanëshumë nevojë për besueshmërinë, e cila ështënjë cilësi munguese tek tregtarët e sotëm. Vërtetësia është një virtyt me të cilin

duhet të shquhet besimtari në çdo rast dhepër këtë kemi shumë ajete në Kuranin eMadhëruar, si ajeti:

““OO jjuu qqëë kkeennii bbeessuuaarr kkiinnii ffrriikkëë AAllllaahhuutt ddhheeqqëënnddrroonnii mmee ttëë vvëërrtteettëëtt..”” (Teube: 119) dheajete të tjera të ngjashme. Kur flasim përrëndësinë e vërtetësisë automatikishtkuptojmë se e kundërta e saj është e ndaluarrreptësisht, pra gënjeshtra, e sidomos kurkësaj i shoqërohet betimi në Allahun, që jorrallë e dëgjojmë në tregjet tona. Ebu Dherri,radijallahu anhu, na përcjell, se Lajmëtari iAllahut (lavdërimi dhe shpëtimi i Tij qoftë metë) ka thënë: “Tre personave Allahu nuk u fletDitën e Kiametit, nuk i shikon, nuk i pastrondhe për ata ka një dënim të dhembshëm” dhendër ta përmendi personin “që shet mallin etij me betim të rrejshëm”. (Muslimi) b. parimi i besueshmërisë gjatë

investimeve; Besueshmëria është kapitalikryesor i investitorit dhe shtylla më erëndësishme e suksesit të tij. Ai tregtar, i ciliështë i besueshëm, e sheh se njerëzit nxitojnë

...Investitori musliman duhet t’ipërmbahet vërtetësisë në fjalët etij gjatë shitblerjes, pa marrëparasysh pasojat materiale qëpasojnë nga kjo gjë...

“ “

35ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

EKONOMI

për të bashkëpunuar me të, në këtë mënyrëatij i shtohen fitimet, dhe arrin kënaqësinë eAllahut dhe pëlqimin nga njerëzit. Përrëndësinë dhe vlerën e besnikërisë kemishumë argumente, prej tyre:

““EEddhhee aattaa qqëë jjaannëë bbeessnniikkëë nnddaajj aammaanneettiittqqëë uu ëësshhttëë bbeessuuaarr ddhhee nnddaajj pprreemmttiimmiitt ttëëddhhëënnëë.. EEddhhee aattaa qqëë ddëësshhmmiinnëë ee vveett ee zzbbaattoojjnnëë(nuk e mohojnë, nuk e fshehin).. EEddhhee aattaa qqëëjjaannëë ttëë kkuujjddeesssshhëëmm nnddaajj rrrreegguullllaavvee ttëënnaammaazziitt ttëë ttyyrree.. TTëë ttiillllëëtt jjaannëë nnëë XXhheenneettee ddhheejjaannëë ttëë nnddeerruuaarr..”” (Mearixh: 32-35).Enesi (kënaqësia e Allahut qoftë me të) na

tregon, se i Dërguari i Allahut (lavdërimi dhepaqja e Allahut qoftë me të) ka thënë: “Nuk kaiman ai që nuk ka besnikëri, dhe nuk ka fe aiqë nuk ka besë.” (Ahmedi- Arnauti: hasen)c. parimi i zbatimit të kontratës gjatë

investimeve; aktiviteti ekonomik nëpërgjithësi dhe ai investues në veçantindërtohet mbi këmbimin e interesave, paravedhe mallrave, gjë e cila kërkon vazhdimësi tëlidhjeve dhe raporteve mes palëve. Njëra palësigurisht ka të drejtat e veta, të cilat duhet t’ipërmbushë pala tjetër në mënyrë reciproke,duke qenë kështu duhet patjetër që të dypalët të jenë të stolisur me vendosmëri nëpërmbushjen e detyrimeve dhe zbatimin edetyrave sipas marrëveshjes mes tyre. Kursecila palë i përmbahet asaj që i takon, qoftëdetyrim ndaj palës tjetër apo e drejtë që itakon, atëherë kjo garanton vazhdimësinë epunës dhe aktivitetit të ndërsjellë. Prandajzbatimi i kontratës konsiderohet ngarregullat kryesore mbi të cilat ndërtohenraportet e ndërsjella. Allahu i Lartësuar nëlibrin e Tij, në mënyrë të prerë na urdhëron tëjemi të kujdesshëm për kontratat dhemarrëveshjet që bëjmë: ““OO jjuu qqëë bbeessuuaatt!!ZZbbaattoonnii pprreemmttiimmeett (detyrimet)..”” (Maide: 1).ç. Parimi i drejtësisë në investime; Nëse

aktivitetet investuese synojnë që secila palëtë arrijë sa më shumë fitim dhe të shmanginsa më shumë humbje, atëherë duhet ditur se

rruga e vetme për të arritur këtë qëllim për tëgjithë pjesëmarrësit në këtë garë, duhet që tëgjithë t’i përmbahen parimit të drejtësisë,ashtu që mos të dëmtohet asnjëra palë, dhe tëmos fitojë duke e shtypur tjetrin. Koncepti isistemeve ekonomike bashkëkohore dallonpër sa i përket drejtësisë dhe e konsiderojnë sinjë vlerë relative, por jo absolute. Drejtësiasipas tyre është një vlerë fisnike në rastet kurajo u sjell dobi dhe interesa, ndërsa nëse ipërmbahesh drejtësisë të shkakton humbjeose dëme, atëherë nuk konsiderohet vlerëmorale, dhe nuk duhet t’i përmbahesh asaj.Duke u bazuar në këtë pikëpamje të pjesshmetë drejtësisë nga ana e kapitalizmit shohim seata nuk e kanë problem, që ekonomia tëngrihet në bazat e kamatës, ose përthithjes sëpasurisë së të dobëtëve dhe të varfërve, si dhenuk i pengon përhapja e monopolizimit nëshoqëri, përderisa ajo u sjell atyre dobi dhefitime të shumta.Feja Islame vlerën e drejtësisë e

konsideron absolute, prandaj nuk merr nëkonsideratë humbjen apo fitimin në raportme drejtësinë. Ajo nuk bën dallim ndërmjetbashkëpunëtorit musliman apo jomusliman,drejtësia kërkohet për të gjithë njësoj, ngaseky është një parim gjithëpërfshirës i fesë tonëtë çmuar dhe nuk ndryshon sipas kohës,vendit apo rastit, afërsisë, miqësisë etj.

““OO bbeessiimmttaarrëë!! BBëëhhuunnii ttëë qqëënnddrruueesshhëëmm nnëëuurrddhhrraatt ee AAllllaahhuutt ddhhee bbëëhhuunnii ddëësshhmmuueess mmeeddrreejjttëëssii.. KKuurrrrsseessii uurrrreejjttjjaa qqëë kkeennii nnddaajj ddiissaannjjeerrëëzzvvee nnuukk dduuhheett tt’’jjuu sshhttyyjjëë ttëë bbëëhheennii ttëëppaaddrreejjttëë.. BBëëhhuunnii ttëë ddrreejjttëë,, ssee kkjjoo ëësshhttëë mmëëaaffëërr ddeevvoottsshhmmëërriissëë ddhhee ffrriikkëëssoojjuunnii AAllllaahhuutt!!PPaa ddyysshhiimm,, AAllllaahhuu ëësshhttëë ii DDiijjsshhëëmm ppëërr ççddoo ggjjëëqqëë ppuunnoonnii jjuu..”” (Maide: 8). Kemi edhe shumëargumente të tjera, që tregojnë se drejtësiaështë një virtyt absolut, dhe konsiderohetobjektiv i sheriatit, si dhe është një mjet irëndësishëm për thirrjen e të tjerëve në fenëe Allahut të Madhëruar.

((vviijjoonn nnëë mmuuaajjiinn ee aarrddhhsshhëëmm))

36

FAMILJA

SHKRUAN: DRITA N. MALIQI

Gruaja muslimane është grua famëmadhe.Historisë së saj nuk mund t’i afrohesh asnga afër, por as edhe t’i përngjajë ndonjë

grua tjetër. Jeta e saj peshon shumë aty kupeshohet burrëria e femrës së kësaj bote. Tërespektuara dhe mbretëresha, të cilatudhëheqin dhe ruajnë mbretërinë e tyre.Ruajnë nderin dhe kujdesin ndaj familjes,

edukimin dhe rritjen e fëmijëve të tyre, kugjithçka tjetër nuk mund të zërë vendin ekëtyre prioriteteve. Tërësia e saj është nëdukjen e saj të kompletuar, paraqitet edalluar me pamjen e saj të jashtme. Namin eka të madh, zanafilla fillon me nënën enjerëzimit, Havanë alejha selam. Një ditë kur po flisnim me një shoqen

time e një kombi e feje tjetër, po më tregontese në punimin e saj në lidhje me femrën nëbiznes, kur po kërkonte për historinë e gruas

SPEKTAKLI I

BESIMTARESSpektakli i saj nuk është i rrethuar me kamera 24 orëshe, e brenda asaj periudhe të tregojë talentin e aftësitëe saj, apo dhe të shfaqë privatësinë e saj, dhe të shpresojë në shpërblimin e kësaj loje. Jo jo, kjo nuk ndodh temuslimanja

37ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

FAMILJA

në tregti, në hulumtimet e saj të gjithaburimet e kishin quar tek Hatixhejaradijallahu anha. Këtë të fundit e kishincilësuar për të zgjuar dhe tregtare tësuksesshme. Paskëtaj biseduam disa gjëra nëlidhje me këtë, u bë si u bë u hap tema, pastajajo nisi të më tregojë për një protagonistefemër në fenë e saj. Rrëfente se si një femërnë atë kohë për ta luftuar realitetin që enënçmonte femrën e asaj kohe i ështëdashur të vishet e të jetojë si djalë. Ajo etregonte me aq entuziazëm guximin e saj, kupërfundoi së treguari historinë e saj, duke iardhur keq se atë pastaj e paskan zbuluarpasi kanë marrë vesh, se ajo ka mbeturshtatzënë jashtë lidhjeve martesore, pastajajo tregonte se çfarë i ka bërë kisha në lidhjeme këtë, por unë mendoja me vete: “ahHatixhe, ah Sumeja, ah nënat e besimtarëve,ah bashkëkohëset e Muhamedit, sal-lallahualejhi ue selem, të pastra, të zonja, grashembull për të gjitha kohët. A kam të drejtëkur them se nuk i afrohet asnjë grua pra.

Na përcillet nga Ebu Udhejne es Sadefiju, ku iDërguari i Allahut alejhi salatu ue selam ka thënë:“Gratë tuaja më të mira janë ato të dashurat (tëpërzemërtat), që lindin shumë, të bindura,përkrahëse në qoftë se i frikësohen Allahut, egratë tuaja më të këqija janë ato të zhveshurat emendjemëdhatë, ato janë hipokritet. Nuk hyn nëXhenet asnjë prej tyre, e shembulli i tyre është sikorbi el-easam.” (Bejhakiu ne Sunen el-Kubra)

11.. Spektakli i saj nuk është i rrethuar mekamera 24 orëshe, e brenda asaj periudhe tëtregojë talentin e aftësitë e saj, apo dhe tëshfaqë privatësinë e saj, dhe të shpresojë nëshpërblimin e kësaj loje. Jo jo, kjo nuk ndodhte muslimanja. Sepse jeta e saj është evërtetë, e rrethuar me “kamera” në jetën esaj nga Mbikëqyrësi Absolut. Edukonshpirtin e zemrën me Islam, zhvillon aftësitëdhe kapacitetet për Islamin, strehohet tekAllahu, bën ibadete dhe punë të mira, nëvetmi e në shoqëri. Para Krijuesit del me

nder, mirësjellje dhe me petkun edevotshmërisë. Hartën e punës e vizaton meparime Islame e urdhra kuranore. Premiakryesore që e brengos atë është arritja eshpërblimit të madh, Xhenetet e Allahut tëLartmadhëruar. Ajo i ruan thesaret e çmueshëm me

xhelozi në shtëpinë e saj. Shqiponjë që nukguxon askush t’ia prekë folenë që ajondërton. Edukon e rrit brezat e ardhshëmdhe më të mirë s’mund të gjesh. Kur të tjerëti frikësojnë fëmijët e tyre me ‘shtrigat enatës’, ‘macen e zezë’, ajo mbjell në zemrëne fëmijës guxim, trimëri e qëndrueshmëri. Anuk e paska pra profesionin lider,kujdestare, e edukatore e një Umeti të tërë.22.. Besimtaren e gjejmë në shumë raste, ku

me dinjitet paraqet dhe mbron fenë e saj.Keni parë apo keni qenë dëshmitarë nëndonjë debat qoftë në shoqëri apo nëkuzhinën mediatike, apo qoftë në rrugë sikalimtare e rastit, se si i vërsulenmuslimanes. Por një sjellje e bukur dhe meedukatë të pastër e një besimtarejemuslimane, gjithmonë ua ka prishur kurthete kurdisura e nëpërkëmbëzat e hartuara tëshumë gazetarëve, apo armiqve të saj.Shpesh të përgatitur e të stërpërgatitur,gazetarë të ndryshëm, nuk iu ka munguarzelli ta paraqesin femrën muslimane tështypur e të prapambetur. Çuditërisht kandodhur shpesh, që të befasuar nga edukata

...Dalja nga shtëpia që nukbëhet pa u shikuar mirë nëpasqyrë, nuk është për tëparë sa është tërheqëse, porpër të parë a është veshur nërregull siç duhet....

“

“

38

FAMILJA

e mirësjellja, nuk kanë ditur nga taçojnë timonin e debatit për t’i dhënëkuptim atij. Pas kësaj kanë filluar mepyetje rreth fesë Islame apo jetës së sajnë përgjithësi. Me këto vorbullimemediatike nuk po shkoj askund më largsesa në vetë trojet tona shqiptare. Njëfjalë e urtë thotë: “Femrën e nderonvetëm i nderuari dhe e përbuz vetëm ipërbuzuri”.Pamja e muslimanes, që duhet të

jetë e pastër dhe në pajtim mesheriatin, nuk i ngjan atyre që iukushtojnë rëndësi veshjes së tyretërheqëse. Në grimin e saj pra, janënderi, modestia, sinqeriteti, mirësjelljae njohuria. Dalja nga shtëpia që nukbëhet pa u shikuar mirë në pasqyrë,nuk është për të parë sa ështëtërheqëse, por për të parë a ështëveshur në rregull siç duhet.

33.. Zgjidhjen e problemeve nëfamilje, metodat për edukimin efëmijëve, zhvillimi i çerdhes së saj, nuke ngatërron me jetën e atyre të filmave.Ajo i mëson ato gjëra që i duhen nga iGjithëdijshmi Absolut, nga Kurani dheSuneti. Dhikri (të përmendurit eAllahut), që ndihmon të ngjallëshzemrën. Ligjëratat javore në vendin esaj, pastaj dëgjimi i serive të ligjëratavenga dijetarë të çmuar. Përcjellja e jetëssë më të dashurve të Allahut, jetën epejgamberëve. Njihet me jetën e gravemë të dashura të drejta, gratë einspiruara nga më i dashuri, Muhamedisal-lallahu alejhi ue selem.

44.. Pra, kjo është muslimanja. Skalitemirë në shpirt figurën e muslimanes. Jinë rrugën e luanëve, prandaj çdo gjë qëndodh apo del rrugës, qoftë shkëmbinja gurë, e mos të flasim për guralecë,nuk të ndal në realizimin e synimittënd për mëkëmbjen e Umetit.

SHKRUAN: BURBUQE REXHA

Është e njohur që nga historitë epopujve të mëhershëm se jo çdoinformatë, me të cilën njerëzit janë

informuar që në fillim ka qenë po ajo e“vërtetë”. Sado që shumë të vërtetatashmë janë kuptuar, edhe sot e kësaj diteakoma ngelet shumë për të mësuar...Duke pasur parasysh rregullin e vjetër

se “Informacioni është fuqi”, ndërsa dukemos pasur mundësi gjithmonë për tëbllokuar rrjedhjen e informatave sikursenë vitet e mëhershme, atëherë zgjidhjaishte pak më ndryshe por shumë efikase,njëherësh edhe teknologjia më e zhvilluare kohëve të sotme - dezinformimi.PPaarriimmii ii ttiijj është shumë i thjeshtë, në

esencë ai duhet të krijojë stade mendoredhe psikike tek njerëzit hera-herës,

ROLIROBËRUES I MEDIEVEInskenohen situata për të rritur shikueshmërinë, enjëherësh edhe përhapjen e këtyre antivlerave tek tërinjtë. Pas gjithë këtij skenari të bën të mendosh: Aështë shoqëria shqiptare e verbuar përpara vleravemateriale, që të tregtojnë me çdo detaj të jetës enderit të tyre?!

39ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

FAMILJA

kështu duke kontrolluar ndjenjat e tyredhe duke shkaktuar dashuri për diçka(edhe pse ajo në realitet mund të jetë edëmshme), dhe urrejtje për diçka tjetër(edhe pse në realitet ajo mund të jetë edobishme). Pra, thelbi i dezinformimitështë që të krijojë tek mendjet e njerëzvepërkufizime për dukuri të ndryshmeshoqërore dhe njëherësh e vendos masëntë mbajë njërin krah apo një tjetër.Në ndryshim nga teknikat e vjetra për

të imponuar doktrina të ndryshme, siçbënin më parë, dezinformimi është shumëmë efikas dhe i fuqishëm, pasi e manipulonaudiencën në nivelin racional, duke bërëme këtë, që edhe gjëra që janë shumëracionale dhe të logjikshme të kthehen nëtabu dhe e njëjta audiencë u kthehetkundër duke i sulmuar me gjithë fuqinë etyre, edhe pse ato mund të jenë në favor tëtyre.

SShheemmbbuujjtt ddhhee mmjjeetteett ttëë ddeezziinnffoorrmmiimmiittJetojmë në kohën kur lajmi shpërndahet

me shpejtësinë më të madhe të mundshme,media të shumta elektronike, dhe tëshkruara, çdo ditë me zhvillimemarramendëse të shpejtësisë së informimitapo dezinformimit.. Duke bërë e dhënëgjithmonë vetëm atë që i përshtatet njëshoqërie të caktuar. Shumë e shumë luftërau kryen në emër të “vërtetave” të famshmetë tyre, u krijuan histori të rreme ekomplote, duke sajuar veprimet mëçnjerëzore të mundshme. Mijëra e mijërajetë të pafajshme u shuan, ku akoma edhesot e kësaj dite vazhdojnë të vriten me tënjëjtat pretekste të imagjinuara, tëtrilluara, të pakuptimta me një fjalë.Ndërsa në anën tjetër dekorohen,lavdërohen për demokraci dhe të drejta tënjeriut... ky ishte dezinformimi idhimbshëm e i njohur tashmë i shtetevekomuniste. E shumë e shumë ngjarje të

40

FAMILJA

tjera të panumërta, ku secila në një anë aponë një tjetër mbart tek njerëzit bagazhe mehistori pafund dhimbjesh.

SSpprroovvaatt ee mmooddeerrnniizzuuaarraaPejgamberi ynë sal-lAllahu alejhi ue

selem na ka paralajmëruar të mos bëhemirobër të askujt tjetër përveç Allahut dhe qëtë kemi kujdes nga këto sprova, duketheksuar rrezikun e tyre tha: “Frikësojunidynjasë dhe frikësojuni grave, sepse me tëvërtetë e para fitne te Beni Israilët kanëqenë gratë”.Pra, mu në këto pika shumë të ndjeshme

sot njerëzit “goditen” dhe përmbyten ngatë gjitha anët me slogane të shumta e tënjohura të sistemeve bankare për kredi:“Për një jetë më të mirë”, apo “Bëje jetëntënde më të lumtur”, pra të krijohet idejaqë sa më shumë njerëzit të mbledhin tëmira materiale, aq më të lumtur do të jenë.Kështu duke i kthyer ata në skllevërmesjetarë, pasi njeriu vendos si qëllimkryesor të jetës së tij shtimin e pasurivemateriale, hera-herës duke flijuar edhegjërat me të dashura. Bile edhe veten e vetdhe harron që sa më shumë të ketë, aq mëshumë do të dëshirojë. Gjithmonë do tëmbetet i preokupuar në shtimin e tyre dhenë të njëjtën kohë i shqetësuar, nëse fillonpakësimi apo humbja e saj. Në njëintervistë lajmesh me një nga punonjësit ebankave në vendet tona, kur po flitej përinteresat e larta të kredive, që kishim ne nëvendin tonë, për dallim nga shtetet nërajon “Jo që është zvogëluar interesimi përkredi, edhe me këto interesa që kemi, pornuk kemi kapacitete të mjaftueshme për tëdhënë aq kredi sa kërkon tregu”,-deklaronte ai. Është shumë shqetësues kyfakt, ku është duke shkuar shoqëria jonë? Amund t’i thuhet “jetë”, duke hyrë në luftëme Allahun?! Çfarë lumturie e suksesimund të jetë kur bëhesh “rob i dynjasë”?!...

“Nuk kam lënë pas meje fitne (sprovë)më të madhe se sa fitneja (sprova) e grave”.“Goditja” tjetër e radhës e sloganit

shumë të njohur “emancipimi i femrës”. Nëemër të po këtij emancipimi sot shohim, qëaq shumë është keqpërdorur e manipuluarfigura e femrës, saqë atë e gjen kudo mepamje joshëse, të vërteta apo në formeletre, apo edhe me dritë tek reklamat. Çdokund të ndjekin këto imazhe të përsëriturae të përsëritura të produkteve ushqimore,apo teknologjike, që nuk është fare enevojshme prezenca e saj dhe as që kalidhje me cilësinë, dhe kualitetin eprodukteve në fjalë, dhe që të bëjnë tëmendosh cilën prej tyre promovojnë në tëvërtetë. E gjen me buzëqeshje tëvazhdueshme, deri sa të paguani çmimet eshtrenjtuara të produkteve në qendrattregtare, apo në dyqane e shërbime tëtjera. Shpeshherë imponuese me zërin,sharmin, pamjen e tyre gjithmonë tëpërzgjedhur, e të rregulluara sipas modëssë fundit. Porse mbas kësaj pamje qëndronnjë industri e tërë, që nga disenjatorët (e qëshumica e tyre janë meshkuj, që nuk ështëfare për t’u çuditur nga mënyra e stilimit) ederi tek grimi, krehja e saj, orë të tëraparapërgatitjesh. Më e çuditshmja është see gjen edhe tek kopertina e “menysë” sëpastiçerisë me zë. Apo nga ajo epërditshmja, ku është e pamundur tëhapësh postën elektronike dhe të moshasësh çdo ditë pamje e foto të tyregjithmonë nga më të ndryshmet. Teklajmet e ditës, revistat, apo në gazetat

...Frikësojuni dynjasë dhefrikësojuni grave, sepse me tëvërtetë e para fitne te BeniIsrailët kanë qenë gratë...

“ “

41ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

FAMILJA

ditore, kudo nga formatet me tëminimizuara e deri tek ato më të mëdha,duke u thirrur në emër të barazisë dhe tëlirisë së saj. Kur jemi tek kjo e fundit lirishtmund të themi, se tashmë kjo e ka humburkuptimin, kjo paraqitje me mendjen ekthjelltësisë nuk quhet më liri, kjo ështërobëri, zhvlerësim komplet inatyrshmërisë së qenies njerëzore.Televizioni- bashkimi i fotografisë,

zërit, lëvizjeve dhe ngjyrave, ndikimi në tëtre sferat e pranimit të informacionit,dëgjimit, pamjes dhe efektet lëvizëse, këtokombinime kanë ndihmuar e lehtësuar, qëtë bëhet ar(miku) i rregullt edhe ishoqërisë shqiptare. Duke i kursyer ngabisedat mes vete familjare, me fëmijët, bilenganjëherë edhe ndonjë mysafir ibashkëngjitet po kësaj “drame” pa fjalë, tëngrirë para ekraneve e që vërshojnë memuzikë, spektakle, seriale, si dhe fenomenii ri dhe shumë i përfolur tanimë në media,rrugë, shkollë, lokale urbane, kudo! Ështëfjala pra për spektaklet “reality show” si:”“Big Brother” apo “Shpija”, ku çdo gjëtjetër mund të ofrojnë përveç vlerave. Qëllimi i këtyre spektakleve është

përfitimi material. Jo vetëm kaq, qëllimi igjithë kësaj është nga ato të reja e të rinj tëkrijohen situata e të nxirren mes tyreveset, intrigat, veprimet shfrenuese më tëulëta, që mund të ketë një shoqëri.Inskenohen situata për të rriturshikueshmërinë, e njëherësh edhepërhapjen e këtyre antivlerave tek tërinjtë. Pas gjithë këtij skenari të bën tëmendosh: A është shoqëria shqiptare everbuar përpara vlerave materiale, që tëtregtojnë me çdo detaj të jetës e nderit tëtyre?!Para gjithë kësaj pjesa më e ndjeshme

janë fëmijët. Ata janë të ekspozuar më gjatëpara këtyre antivlerave, duke krijuar“idhujt” e tyre, që ndyjnë natyrshmërinë e

tyre të pastër. Është për t’u lavdëruarshembulli i një nëne të re muslimaneshqiptare, jo se ajo nuk humbet kohën eçmuar të saj, duke shikuar seriale, por megjithë angazhimet që kishte, ajo kishtegjetur kohë për të krijuar e qepur veshjeme personazhe lodër, duke krijuar çdo ditëatmosferë festive tek fëmijët e saj,njëherësh duke i mbajtur larg lojëravekompjuterike me efekte dhune, apofilmave vizatimorë me pamje e skenar memesazhe të fshehura. “Vërtet duhet kohë,mund dhe energji, por të paktën nuk do tëlodhem të rikthehem prapë për tëkorrigjuar defektet që krijojnë filmat dhelojërat që shfaqen sot për fëmijë.” -thoshteajo e ngazëlluar, se përveç lodhjes i jepshumë kënaqësi misioni i saj i shenjtë. Janëpo këto muslimane që paragjykohen përshkak të mbulimit, veshjes, paraqitjes sëtyre e akoma “përjashtohen” nga po kjoshoqëri, e ndërkaq këto motra të nderuarado të edukojnë kuadro e breza të rinjsh meambicie më të larta nga shembujt e besimit. Pas gjithë kësaj rrëmuje e goditje

dallgësh nga shumë anë, me mënyra emjete të ndryshme, ne duhet të kemi shumëkujdes, të ruajmë veten, familjen, e gjithëshoqërinë nga këto kthetra të fshehura. Nëjetë ekzistojnë dy thirrës: Thirrësi nëMëshirën e Allahut, që të fton nëKënaqësinë dhe Dashurinë e Tij. Apo thirrësqë thërret në të kundërtën e saj. Epsh qëurdhëron në të keqe, teka e dëshira qëtërheqin drejt një përfundimi shkatërruesnë të dy jetët. A e keni menduar, se këthirrës duhet të ndiqni gjithmonë, apo tekcili thirrës bën pjesë ti?!

42

FAMILJA

JAHJA EL BULINI

Ekziston një ditë, një moment, një çast,kur çdo baba dhe nënë e paramendojnëse është i largët dhe besojnë, se nuk do të

vijë shumë shpejt. Ajo ditë është kur ata eshohin vajzën - që dikur zvarritej - para tyre

si nuse, e cila niset për në shtëpinë e burrittë saj dhe fillon jetën e saj të re, të përbërëprej një familjeje me anëtarë të rinj.Shumica e prindërve vajzat e tyre

gjithmonë i trajtojnë si fëmijë. Prandajpërgatitja e tyre për atë ditë të rëndësishmenë shumicën e rasteve është vetëm në

VAJZA JOTE ËSHTË BËRËGRUA, A E BESON?!

. Kurse për sa i përket burrave të këtyre vajzave në kësisoj rastesh hasim burra që bëjnë durim me gratë etyre, dhe hasim burra që nuk bëjnë durim, dhe fillojnë problemet mes tyre, ku mundet të përfundojnë edhe mendarje mes bashkëshortëve, e në fund ata që akuzohen janë prindërit, e në veçanti nëna

43ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

FAMILJA

aspektin material, kjo më tepër duke blerëdisa nevoja për nusen dhe për dasmën. Ataharrojnë një çështje, që është më erëndësishme, më e rrezikshme dhe ështëshkak për lumturinë e vazhdueshme nëjetën e fëmijës së tyre, e ajo është mësimi iasaj me atë që: çka do të thotë të jeshbashkëshorte. Ata mendojnë, se para tyre kanë shumë

kohë për t’ia mësuar e shpjeguar asaj çdosend rreth martesës, dhe për atë shkak eneglizhojnë ngulitjen e botëkuptimit tëfjalës bashkëshorte, qëllimet e saja, mjetet esaja dhe elementet përbërëse të saja.Harrojnë se në shoqëri ekzistojnë çerdheedukimi dhe faktorë ndikues, ku t’iedukojnë fëmijët e tyre me të njëjtattematika, por me një pasqyrë krejtësisht tëkundërt që e lejon Islami dhe e dëshirojnëprindërit muslimanë për fëmijët e tyre. Sirezultat i kësaj vjen një brez i ri vajzash, tëcilat prej çështjeve të martesës dinë vetëmpër fustanin e bardhë, termin “nuse”,përgatitjen e shtëpisë bashkëshortore dheradhitjen e mobilieve të asaj shtëpie. Kurvjen ajo ditë që e ëndërron çdo vajzë, këtombretëresha fillojnë jetën e tyrebashkëshortore, por me bindje dhemendime të formuara dhe ndikuara prejfaktorëve të jashtëm. Ato bindje nëshumicën e rasteve janë se martesa ështënjë aventurë e ëmbël, me shumë udhëtimedhe shëtitje. Ajo ka bindjen se bashkëshortie dashuron atë deri në atë gradë, saqëvepron çdo send që ajo dëshiron për tërealizuar kënaqësinë e plotë që ajoëndërron. Mendon se s’ka nevojë tëndërhyjë askush dhe të veprojë asgjë përshpëtimin e kësaj marrëdhëniebashkëshortore dhe se ajo thjesht shkon tekai për t’u kënaqur me një jetë të re, të sigurt,të qetë dhe të kënaqshme.Shumica e njerëzve e neglizhojnë

edukimin dhe përgatitjen e vajzave për një

jete të re me një burrë, që nuk e njeh mëherët dhe nuk ia njeh karakterin dhe tiparete tij. Ky burrë do të bëhet gjatë natës dheditës njeriu më i rëndësishëm në jetën e saj,kënaqësia e tij dhe respektimi i tij do tëbëhet për bashkëshorten derë prej dyerve tëXhenetit. Pas kësaj nuk mbetet për atë gruagjë tjetër veçse përkujdesja për pesë kohët enamazit, të agjërojë një muaj në vit dhe tëmbrojë nderin e saj, derisa të thërritet nëDitën e Gjykimit dhe të zgjedhë cilën derë tëdëshirojë ajo prej Xhenetit. Na përcjellimam Ahmedi nga Abdurrahman ibën Aufi, icili thotë: Pejgamberi, sal-allahu alejhi ueselem, ka thënë: “Ajo grua që i fal pesë kohëte namazit, agjëron Ramazanin dhe erespekton burrin e saj, i thuhet hyn nëXhenetin e Allahut prej cilës derë dëshiron”.Po ashtu hadithin e përcjell Ibën Hibani nëSahihun e tij, dhe Shejh Albani thotë sehadithi është i vërtetë. Për këtë shkak ajoobligohet të përgatitet me të vërtetë dheseriozisht për martesën. Duhet të veprojë, tëmendojë dhe të kontribuojë rreth asaj, se sita arrijë këtë shpërblim të madh, i cili ecënparalelisht dhe i përgjigjet gjithë asaj që eveprojnë burrat prej nënshtrimeve, sixhihadin, namazin me xhemat dhe ditën eXhumasë. Një ditë shkoi Esma bint Jezid ibën es-

Seken el-Ensarije, radijallahu anha, e njohuredhe me emërtimin hatibja (ligjëruesja) egrave, tek Pejgamberi, sal-allahu alejhi ueselem, dhe i tha: “O i Dërguari i Allahut.Allahu të dërgoi për të gjithë njerëzit, burradhe gra, dhe ne të besuam ty dhe Zotin tënd.Ne gratë jemi të përkufizuara, të mbyllurames katër mureve, jemi mbajtëse dhekujdestare e shtëpive tuaja, bartëse efëmijëve tuaj, por ju o burra u dalluat dhe uparapëlqyet ndaj nesh me prezencën ebashkësisë dhe xhemateve, me prezencën exhenazes, me vizitën e të sëmurëve, pastaj udalluat dhe u parapëlqyet ndaj nesh me

44

FAMILJA

shkuarjen në Haxh pas Haxhi, dhe më emadhe se kjo, shkuarjen në luftë për hir tëAllahut. Një burrë prej jush, kur merrrrugën për në Haxh, apo Umre, apo Xhihad,ne mbesim në shtëpitë tuaja, kujdesemi përpasurinë tuaj, edukojmë fëmijët tuaj, qepimrrobat tuaja. Prandaj, a marrim pjesë edhene gratë në atë çka ua ka dhënë Allahu prejtë mirave dhe shpërblimeve? – Pejgamberi,sal-lallahu alejhi ue selem, u kthye metrupin e tij, dhe tha: “A dini ndonjë grua, qëka pyetur për çështjet e fesë së saj më mirësesa kjo grua”.Gratë thanë: O i Dërguari i Allahut, nuk e

kemi paramenduar, se një grua mund të bëjënjë pyetje të tillë. Pastaj Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ue selem, tha: “O ti Esma,kupto prej meje atë çka do të them. Tregojugjithë grave të tjera, se ajo grua që ështëbashkëshorte e mirë ndaj burrit të saj, erespekton dhe i nënshtrohet urdhrave të tij,ia plotëson të gjitha dëshirat e tij, është ebarabartë me krejt atë që vepron burri”. Ukthye Esmaja dhe e madhëronte me veteAllahun duke përsëritur fjalinë: “është ebarabartë me krejt atë që vepron burri,është e barabartë me krejt atë që vepronburri”. (Bejhakiu, në librin e tij Shuab elIman)Të parët që duhen dhe detyrohen të

kujdesen për këtë edukatë të dëshiruar dhesynuar janë prindërit. Ata janë të parët qëdo të mallkohen dhe akuzohen, në rast se eneglizhojnë dhënien e kësaj edukate vajzëssë tyre, dhe janë të parët që do të mallkohennga ana e vajzës së tyre, kur ajo nuk do tëmund ta kryejë rolin e saj të duhur sibashkëshorte. Si rezultat i kësaj edukate ajondoshta do të kthehet në shtëpinë e babëssë saj, por me një epitet të ri, si eshkurorëzuar apo e ndarë. Sipas një studimizyrtar, viti i parë i martesës është viti kuredhe ndahet më shumë burri prej gruas sëtij. Në vazhdim do t’i cekim disa

manifestime të neglizhencës në edukatën efëmijëve rreth botëkuptimit të fjalësbashkëshortësi dhe disa parafytyrime tëgabuara të grave rreth martesës dhenevojave të saj.- Te disa njerëz ekziston një bindje, që

martesa nuk ka rëndësi të madhe dhe nukështë e domosdoshme, derisa vajza është elumtur, e respektuar, e qetë në shtëpinë ebabasë së saj, dhe nuk i mungon as sendi mëi vogël. Shpërndarja e këtij besimi në mesine vajzave vjen si pasojë e dëgjimit tëproblemeve martesore, dhe ankesave të disagrave të divorcuara, prej të cilave disa janëtë vërteta, por në shumicën e rasteve janëgënjeshtra, vetëm e vetëm ta mbrojnë vetenprej fjalëve të njerëzve. Ky është edheshkaku i largimit të vajzave prej idesë sëmartesës, posaçërisht kur është e re dhe mepërvojë të pakët, dhe kur mbështetet nëedukatën e shoqeve të saja dhe mjeteve tëinformimit, duke mos e harruar këtu edheneglizhencën dhe preokupimin e prindit, qëta përmirësojë atë ideologji të gabuar.- Disa prej vajzave martesën e njohin

thjesht vetëm si ceremoni dhe protokoll.Kur përmendet martesa ajo fillon të flasëvetëm për anën materiale që nuk vlenaspak. E neglizhon dhe e harron, dhe askushs’i tërheq vërejtjen asaj për anët e tjeramartesore, që padyshim se gjurmët e sajajanë më të mëdha në jetën bashkëshortore,

...Shumica e vajzave në ëndr-rat e tyre e imagjinojnëbashkëshortin me cilësi dheveti të plota, që realisht atoveti nuk gjenden tek asnjënjeri asnjëherë...

“

“

45ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

FAMILJA

si p.sh.: menaxhimi dhe administrimi ipunëve shtëpiake, mënyra e sjelljes meburrin dhe me familjen e tij, mënyra eveprimit të saj në fazën e re që do tëballafaqohet me të. Disa prej vajzave pasimartohen nuk dëshirojnë të binden segjendja e tyre është ndryshuar, dhe se nukështë më vajza e babit, por është bërëbashkëshorte, e cila është përgjegjëse përveprat dhe sjelljet e saj para njerëzve.Njerëzit në shumicën e rasteve i pranojnëdhe i falin disa vepra dhe gabime prej njëvajze të pamartuar, në krahasim me njëgrua të martuar, ku nuk pranohen vepratdhe gabimet e saj aq lehtë, po sikur ta kishtekaluar edhe vetëm një natë si e martuar.- Shumica e vajzave në ëndrrat e tyre e

imagjinojnë bashkëshortin me cilësi dheveti të plota, që realisht ato veti nukgjenden tek asnjë njeri asnjëherë. Prandajlindin edhe problemet kur vjen një djalosh ekërkon dorën e saj dhe ajo e refuzon përshkak se nuk i përngjan princit të ëndrravetë saj. Ndonjërin e refuzon se është i varfër,tjetrin se është i vogël, apo hundën e ka tëmadhe, apo është i trashë, e kështu meradhë, kurse prindërit e saj për fat të keq embështesin plotësisht dhe e respektojnëlirinë e të drejtës së saj në zgjedhjen e burrittë vet. Në vazhdim ajo e humb shansin përt’u martuar me një burrë, i cili e respekton,e nderon, ia mbron dynjanë dhe fenë e saj, iaplotëson të drejtat e saj, dhe ia ngre pozitënasaj tek Allahu. - Në disa shtëpi është nëna ajo, e cila

merr përgjegjësinë e plotë për përkujdesjene shtëpisë. Ajo gatuan, ajo pastron, ajo iadrejton dhe ia rregullon vajzës shtratin, ialan rrobat, dhe çka është më e keqja nuk emëson vajzën e tyre për përgjegjësitë e sajndaj shoqërisë, si pjesëmarrjet, urimet,ngushëllimet, lidhjet farefisnore etj. Prandajshumë shpejt pasi ajo martohet ballafaqohetme një problem shumë të madh. Ajo

detyrohet t’i kryejë personalisht të gjithakëto detyra, në shtëpi apo jashtë saj, e pastajndoshta edhe lind fëmijë, e nuk di se si taushqejë, e ta pastrojë, dhe në funddetyrohet që ta thërrasë nënën e saj që tandihmojë dhe të plotësojë rolin e saj nëpërgjegjësisë e përkujdesjes së shtëpisë sëvajzës së vet. Kurse për sa i përket burravetë këtyre vajzave në kësisoj rastesh hasimburra që bëjnë durim me gratë e tyre, dhehasim burra që nuk bëjnë durim, dhefillojnë problemet mes tyre, ku mundet tëpërfundojnë edhe me ndarje mesbashkëshortëve, e në fund ata që akuzohenjanë prindërit, e në veçanti nëna.- Janë disa vajza, të cilat besojnë se

martesa është ëndërr e ëmbël, fillimi i njëtregimi për një dashuri të bukur, dhe se ajoështë porta e lumturisë, duke mos umunduar aspak për arritjen e saj, dhe semartesa është vetëm aventurë, kënaqësi,dashuri, rehati etj. Të gjitha këto premtimejanë fjalë dhe ide, që i ngulitin djemtë nëmendjen e vajzave, dhe mosreagimi iprindërve në përmirësimin e këtyre ideve tëgabuara bëhet shkaktar i problemevebashkëshortore. Kur ajo vajzë eporsamartuar ballafaqohet me realitetin,ajo sheh se krejt ato premtime ishin ëndrradhe iluzione. Pra, martesa është një përgjegjësi e

vazhdueshme në jetë dhe nuk është vetëmkënaqësi, por është edhe vepër dhekëmbëngulje në arritjen e lumturisë, e cilandoshta dallon prej asaj që e kaparafytyruar një vajzë, mirëpo lumturia nëmartesë ka shumë forma dhe lloje të tjeraplotësisht të kundërta me atë që eparafytyrojnë vajzat në mendjen e tyre.

NNggaa aarraabbiisshhttjjaa:: IIrrffaann JJAAHHIIUU

46

INTERVISTA

BISEDOI ME TË: OMER BERISHA

Ismet Ramadani është aktor i diplomuar,momentalisht i punësuar në fakultetin eartit dramatik në Shkup si asistent i

aktrimit njëkohësisht është dukemagjistruar në atë drejtim, si dhe punonedhe me projekte të tjera private kohë paskohe. Ne bëmë një bisedë të mirë me të, ngae cila po ju sjellim:AAllbbiissllaamm: Thonë se Ismeti sot bën një jetë

ndryshe në dallim nga ajo që ka bërë më

herët, ku është dallimi? Si dhe, ku ështëshkaku i atij dallimi?RRaammaaddaannii: Po, është e vërtetë se ka

dallim meqë tani jetoj me Islamin. Më herëtkjo nuk ka qenë kështu, kurse tanimundohem që t’i përmbahem rregullavedhe detyrave islame. Çdo ditë e imja taninuk është monotone, pasi jam i angazhuarme namaz, me dhikër dhe me lexim Kurani.Kjo më bën të ndjehem krenar që jammusliman dhe që jam në mesin e njerëzve qëi bien në sexhde Allahut. Tash e shoh se sa i

INTERVISTË ME AKTORINSHQIPTAR NGA SHKUPI,ISMET RAMADANI

“JETA PAISLAMËSHTËBARAZIME ZERO”

47ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

INTERVISTA

paditur kam qenë më parë, deri kur erdhikoha ta kuptoj, se pa Islam në këtë jetëgjithçka është barazi me zero.AAllbbiissllaamm: Një artist i penduar sa mund t’i

kontribuojë kauzës Islame? RRaammaaddaannii: Po unë mendoj se – edhe pse

nuk e ndjej veten të veçantë të qenit aktor,por e ndjej veten krenar dhe privilegj që jammusliman – ky kontribut mund të jetë nëshumë mënyra. Unë deri tani kampërgatitur disa monologë, të cilat i kemishfaqur në muajin e bekuar të Ramazanit.Po shpresoj dhe kemi plane me disa kolegëtë mi të bëjmë edhe ndonjë projekt më tëmadh.AAllbbiissllaamm: A mbani kontakt me artistë të

tjerë, që i janë kthyer Islamit mepërkushtim? Çfarë do t’i këshillonit kolegëte tjerë tuaj? RRaammaaddaannii: Të them të vërtetën nuk kam

kontakte me shumë, pasi ndoshta edhe nukjemi takuar deri më tani. Shpresoj se do tëndodhë, por këtu kam kontakt me njerëz, tëcilët i përkasin arteve të tjera dhe me të cilëttani vendtakimi ynë nuk janë kafeteritë, porxhamitë. Ndërsa kolegëve të tjerë dhe gjithënjerëzve u sugjeroj të pendohen dhe t’i biennë sexhde Allahut, në qoftë se duan të jenëtë lumtur në këtë botë dhe në ahiret. Çelësii gjithë kësaj është namazi.AAllbbiissllaamm: Spektaklet e ndryshme që

organizohen nëpër medie, qofshinmuzikore etj., që kanë në program zbulimine talenteve apo karaktereve, si po ndikojnënë jetët dhe formimin e rinisë?RRaammaaddaannii: T’ju them të drejtën kanë

shkuar aq larg, saqë janë bërë pjesë e jetëskëto spektakle dhe njerëzit kanë filluar tëmendojnë në atë mënyrë dhe ta imitojnë atëlloj jete, e cila padyshim është degjeneruese.AAllbbiissllaamm: Mosangazhimin e madh të

shqiptarëve të Maqedonisë në këtë drejtim(muzikë, spektakle, filma) shumë njerëz einterpretojnë si prapambetje, izolim etj., cili

është mendimi juaj?RRaammaaddaannii: Po mirë, ndoshta tek ne janë

më pak të pranishme, por unë nuk ndjej, asprapambetje, as izolim, por ndoshta ështënjë vetëdije më e lartë për sendet e këqija,që na rrethojnë dhe na ngulfasin. Izolimështë kur je pjesë e këtyre mashtrimeve.AAllbbiissllaamm: Nëse një artist largohet nga një

haram, me çfarë do ta zëvendësonte atëzbrazëtirë?RRaammaaddaannii: Po unë thashë, nuk kam

zbrazëtirë, sepse jam i angazhuar menamaz, me dhikër dhe me lexim Kurani, tëcilin e kam mësuar para disa kohësh dhemendoj se kjo është mënyra më e mirë përt’u mbrojtur prej haramit dhe për të qenë ilumtur.AAllbbiissllaamm: Ku e gjeni rehatinë dhe

kënaqësinë më të madhe?RRaammaaddaannii: Është interesante, se kur kam

streset apo problemet më të mëdha unëmezi pres që të vijë koha e namazit dhe tëqetësohem. Pra, me namaz unë gjej qetësinëdhe ai më bën të ndjehem krenar dhe më ifortë në rrugën e Allahut. E lus Allahun, qëtë gjithë të rinjtë tanë t’i udhëzojë në rrugëne drejtë dhe të vetme, që quhet Islam.AAllbbiissllaamm: Allahu ju shpërbleftë për këtë

bisedë të këndshme.RRaammaaddaannii: Ju falënderoj për këtë

intervistë dhe lus Allahun që të shërbejë përdobi kjo bisedë e jona, selam alejkum.AAllbbiissllaamm: ue alejkum selam.

...Kur kam streset apo prob-lemet më të mëdha unë mezipres që të vijë koha e namazitdhe të qetësohem...

“ “

48

INTERVISTA

BISEDOI ME TË: OMER BERISHA

AAllbbiissllaamm: E lus Allahun t’ju japë sukses nëato punë me të cilat Ai është i kënaqur dhet’ju bëjë shembull të së mirës. Ne deshëm tëbëjmë një bisedë nga e cila shpresoj se do tëkënaqen edhe lexuesit tanë. Na thoni nëfillim kush është Naser Rafuna dhe me çfarëmerret ai?RRaaffuunnaa: Jam i lindur ne Prishtinë. Me

profesion aktor. Momentalisht luaj neserialin ‘Kafeneja Jonë’, që e prodhon CMBpër RTK-në. Jam asistent profesor iprofesorit Enver Petrovci në Akademinë eArteve dhe po ashtu jam edhe student istudimeve Master në Fakultetin e Arteve nëPrishtinë.

AAllbbiissllaamm: Çfarë libra lexoni dhe cili ështëlibri që ju ka lënë më shumë përshtypje dhepse?RRaaffuunnaa: Lexoj shumë libra dhe e kam

tejkaluar numrin katër shifror të lexuarit tëtyre. Ndërsa Libri që të len përshtypje mëshumë është padyshim Kurani. Unë para setë lexoj Kuranin kam lexuar mjaftBestSellera të autorëve të ndryshëm tëmëdhenj botërorë. Dihet çka është i ardhurnga qielli e çka nga imagjinata dheinspirimi, duke pasur motiv vetëmperceptimin, imagjinatën dhe motivinautori.AAllbbiissllaamm: A mendon se të rinjtë shqiptarë

i ka kapur “epidemia” e vrapimit pas famësme çdo kusht? A pajtoheni se shumë prejtyre nëpërkëmbin shumë parime, sidomos

INTERVISTË MEAKTORIN E NJOHURNGA KOSOVA,NASER RAFUNA

“DO TË PENDOHESHA SIKURTË MOS JEM I PENDUAR”

49

INTERVISTA

ato fetare islame, me qëllim që të realizojnësynimet e tyre?

RRaaffuunnaa: Frika nga vdekja, inferioriteti,kompleksi i dukjes apo pamjes së jashtme, sidhe kulturës, edukatës dhe bontonit, riniajonë dhe një pjesë e madhe e saj vetëm epasojnë pa pasur argument, pa arsyetim dhelogjikë rrugën e ardhmërisë, vendosmërisëdhe vendimmarrjes. Në këtë formë ka tëbëjë mosedukimi familjar, sepse mendoj qëkompleksi i cili trashëgohet e sjell këtëpasojë. Fama jepet dhuratë prej Zotit,ndërsa dallon karriera. Nuk është problemi,se nëse njeriu nuk di apo është i paditur oseinjorant, problemi qëndron në faktin se kashumë sish, të cilët nuk dëshirojnë të dinë.Njerëzit nuk mund t’i nëpërkëmbin parimetfetare të dhëna si dhuratë nga Zoti, por atamund ta nëpërkëmbin veten, duke mos evërejtur këtë gjë, nga arsyeja e shpresave tëkota. Unë i njoh jobesimtarët, të cilëtirritohen nëse flitet ndonjëherë tema përZotin, fenë dhe rrugën e drejtë. Normal, flaspër Fenë Islame, ngase besoj se është evetmja fe e pranuar dhe e dhuruar nga Zoti,të tjerat janë njerëzore, epshore dhepasuese me përplot kontradikta që logjikanuk i pranon. Unë jam musliman, sepseedhe po të isha i ndonjë feje tjetër shpresojse do të isha bërë musliman nga një arsye:sepse mendoj si duhet e jo si dua.Mendjemadhësia, lakmia dhe xhelozia po eshkatërron rininë dhe popullin tonë.

AAllbbiissllaamm: Spektaklet e ndryshme qëorganizohen nëpër medie, qofshinmuzikore etj., që kanë në program zbulimine talenteve apo karaktereve, si po ndikojnë

në jetët dhe formimin e rinisë?RRaaffuunnaa: Është ide koti. Sepse qëllimi nuk

është rinia, por përfitimi apo fama eorganizatorëve, apo e producentëve.Dashuria e të qenit në qendër të vëmendjeskalon shpejt dhe krejt çka mbetet ështëpuna e madhe me vullnet të mirë.

AAllbbiissllaamm: Kush është vizioni i rinisëtonë?

RRaaffuunnaa: Rinia jonë s’ka vizion.AAllbbiissllaamm: A beson se xhamitë

(hoxhallarët) mund të japin kontributin etyre në këtë drejtim?

RRaaffuunnaa: Çdo njeri me qëllim të mirëmund të japë një kontribut të mirë.Hoxhallarë për mua janë ata që e mbajnëçallmën jo vetëm në xhami. Edhe jashtë saj ekanë krenarinë.

AAllbbiissllaamm: Çfarë është ajo për të cilën dotë pendoheshit?

RRaaffuunnaa: Të mos pendohem kurrë. Do tëpendohesha sikur të mos jem i penduar.Nëse Zoti nuk më fal, unë jam i humbur, tëtjerat kanë zgjidhje. Shpresojmë në falje.Kush mëshiron, mëshirohet. Kush fal, falet.Kush falet, falet.

AAllbbiissllaamm: Si e paramendoni ardhmërinëe shqiptarisë?

RRaaffuunnaa: Shqiptarët të bashkuar në njëvend, një shtet, një komb, përndryshe kotështë tjetër gjë, ose kështu siç jemi. Duhet tëjemi një vend i madh. Një Shqipëri.

...Unë i njoh jobesimtarët, tëcilët irritohen nëse flitetndonjëherë tema për Zotin,fenë dhe rrugën e drejtë...

“ “...Nëse Zoti nuk më fal, unëjam i humbur, të tjerat kanëzgjidhje...“ “

ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

50

HADITH

SHKRUAN: LULZIM SUSURI

Zinxhiri i hadithit: Këtë hadith etransmeton Abdullah ibën Omeri, kursenë librat e tyre e shënojnë Buhariu nr.

6498 dhe Muslimi nr. 2547. Komenti i hadithit: Në këtë hadith Profeti,

sal-lallahu alejhi ue selem, përmes këtijkrahasimi tregon llojet e njerëzve, të cilët nëbartjen e përgjegjësive i ngjasojnë deveve.Devetë parimisht ndahen në dy lloje: aso qëshërbejnë vetëm për bartje dhe transportmallrash dhe lloji i dytë ato që bartin edhenjerëz dhe shërbejnë për udhëtime të gjatambi to, të cilat njëherësh edhe i nënshtrohen

çdo njeriu duke i respektuar urdhrat e tij. Vështirësia e gjetjes së devesë, e cila

shërben për çdo lloj pune është e madhe, biletrajnimi i tyre është edhe më i vështirë, kumu për këtë shkak njerëzit zakonisht i ikintrajnimit të tyre dhe mundohen që të gjejnëapo blejnë deve të ushtruara paraprakisht,gjë të cilën e gjejnë me vështirësi. Vështirësitë tilla njerëzit kanë edhe në gjetjen eshokëve të tyre, ku në mesin e njëqindnjerëzve është zor të gjesh një të tillë, të cilindo ta merrje për shok besnik dhe do të ishtendihmës i shokut të vet në bartjen epërgjegjësive, udhëtimeve të gjata, telashevetë mëdha etj.

Abdullah ibën Omeri transmeton ta ketë dëgjuar të Dërguarin e Allahut, sal-lallahualejhi ue selem, duke thënë: “Njerëzit i ngjajnë grumbullit të deveve, ku në mesin enjëqind prej tyre është e vështirë të gjesh një, të cilën do ta shfrytëzoje për udhëtim.”

NJERËZ TË MËDHENJRRALLË LINDIN

51ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

HADITH

Në komentin e këtij hadithi nuk dua të lëpa përmendur fjalët e shejh Abdurrahmanibën Nasir Sadiut, i cili gjatë komentit të tijthotë: “Ky hadith përmbledh në vetvete njëlajm të saktë nga njëra anë dhe një udhëzimtë dobishëm nga ana tjetër. Sa i përket lajmit në të Profeti, sal-lallahu

alejhi ue selem, e tregon qartë, se tekshumica e njerëzve në këtë botë mbretëronmangësia, ndërsa njerëzit e plotë - apo ata qëjanë afër përsosmërisë personale - janë pak,ashtu si shembulli i deveve, të cilat i shehnjëqind në grumbull dhe me të vërtetë dukenshumë, mirëpo nëse kërkon deve tëdobishme që do ta shfrytëzoje për transportmallrash apo bartje njerëzish, për shkuarjedhe vajtje të tilla gjen shumë pak në mesin egjithë atyre. Njësoj është edhe shembulli i njerëzve, të

cilët në numër janë shumë, por vështirë e ketë zgjedhësh një, i cili t’ia vlejë për t’i mësuartë tjerët, për fetva, imam, udhëheqës i tëmëdhenjve apo të vegjëlve, apo punë të tjeratë rëndësishme. E tërë kjo për faktin se njeriuështë zullumqar dhe injorant, dy veti këto tëcilat janë shkaktare, që ai të mbetet i mangëtdhe i pakompletuar. Kjo kishte të bëjë melajmin.Për sa i përket udhëzimit profetik në këtë

hadith ai tregon, se i tërë umeti duhet tëvrapojnë, të mundohen dhe të përpiqen që tëkrijojnë njerëz dhe kuadro, të cilët do tëmerrnin përsipër çdo vështirësi dhe do tëbartnin mbi supe çdo përgjegjësi. Këtë faktqë përmendëm e vërteton edhe fjala eAllahut Fuqiplotë, i Cili thotë: ““PPrreejj ççddoobbaasshhkkëëssiiee,, nnjjëë ggrruupp ttëë mmbbeetteett mmbbrraappaa,, qqëë ttëëtthheelllloohheett nnëë mmëëssiimmiinn ee ffeessëë ddhhee kkëësshhttuu ttëëkkëësshhiilllloojjëë ppooppuulllliinn ee vveett,, mmbbaassii ttëë kktthheehheettnnggaa lluuffttaa,, qqëë tt’’ii ffrriikkëëssoohheett AAllllaahhuutt..”” (Teube,122), në këtë ajet paraprakisht urdhëroi qënjë grup i mjaftueshëm të merret me punët e

luftës në rrugë të Allahut, kurse grupi tjetërtë merret me dituri e kështu të ndihmohenmes vete për të mira.Punët në përgjithësi si ato të dynjasë,

ashtu edhe ato të ahiretit kanë nevojë përnjerëz që t’i kryejnë ashtu si duhet dhe botanë përgjithësi nuk mund të ketë dobindryshe, veçse duke i kryer të dy llojet epunëve, por të gjitha këto punë me llojet eveta kanë nevojë për njerëz, dhe assesi nukmund të dalin me sukses nëse përgjegjësit etyre nuk janë burra të denjë të lëmenjvepërkatës. Në fund them se çështjet si atofetare apo të kësaj bote kanë nevojë përnjerëz të denjë, që do të ishin të suksesshëmnë marrjen dhe kryerjen e përgjegjësive tëtilla, prandaj është obligim që të hulumtojmëpër njerëz, të cilët do të ishin të denjë përbartjen e amaneteve të tilla mbi supet etyre.”1Disa dijetarë të tjerë këtë hadith e

komentojnë me faktin se ai përmban nëvetvete dy kuptime:

II ppaarrii: të gjithë njerëzit në Islamparaprakisht janë njësoj dhe askush prej tyrenuk ka përparësi ndaj tjetrit. Për sa i përketdispozitave të sheriatit në Islam janë tëbarabartë, si pasaniku ashtu edhe fukaraja, aime famë apo ai pa famë, i shkolluari dhe

...Vështirësi të tilla njerëzitkanë edhe në gjetjen eshokëve të tyre, ku në mesin e njëqindnjerëzve është zor të gjeshnjë të tillë, të cilin do tamerrje për shok besnik ...

“

“

1 Marrë nga libri: “Behxhet kulubil ebrar ue kurret ujunil ahjar fi sherhi xhevamiil ahbar” të Abdurrahman ibënNasir Sadi.

52

HADITH

injoranti. Pra, kjo barazi është në aspektin ekryerjes së detyrimeve fetare dhe nëaspektin e shpërblimit dhe të ndëshkimit,pra ai që bën faj ai ndëshkohet, duke mos iinteresuar fesë, se personi në fjalë ështëpasanik apo i varfër. Pra, ata janë të gjithënjësoj sikurse devetë, që janë parimisht tënjëjta me njëra-tjetrën. Kuptimi ii ddyyttëë sipas këtij mendimi është

fakti se shumica e njerëzve në origjinën etyre janë të mangët, kurse njerëzit e përsosur(edhe pse përsosmëria absolute i takonAllahut të Vetëm) janë shumë pak, nënjëqind vështirë se mund ta gjesh një prejtyre. Kësaj gjëje i përgjigjet fjala e Allahut:““MMiirrëëppoo sshhuummiiccaa ee nnjjeerrëëzzvvee nnuukk ee ddiinnëë..””(Araf, 187). Ndërsa imam Buhariu këtë hadithe ka futur në kapitullin e “Ngritjes sëamanetit nga fytyra e tokës”, ku na jep tëkuptojmë, se shumica e njerëzve nuk do tëjenë në gjendje ta bartin amanetin, apopërgjegjësinë që u jepet dhe kështu menjerëz të tillë sipas tij nuk duhet shoqëruar,mu ashtu siç nuk është e lejuar që njeriu t’ihipë devesë e cila nuk është e trajnuar përbartje dhe transport njerëzish. DDoobbii ttëë nnxxjjeerrrraa nnggaa hhaaddiitthhii::1- Është detyrim fetar për çdo institucion,

apo edukator, që nxënësit tek të cilëtvërehen cilësi të veçanta pozitive t’ikultivojnë ato veti dhe këta nxënës t’istimulojnë që të ecin përpara e jo t’i lënëanash e kështu të vdesin vetitë e tyre të mira.Kjo për arsye se njerëzit e dobishëm prej tëcilëve pritet shumë në të ardhmen zakonishtjanë pak në numër, prandaj duhen përkrahurme çdo kusht ata, duke iu ofruar të gjithamundësitë për përparimin e mëtejshëm.Profeti, sal-lallahu alejhi ue selem, kur paveti të dalluara tek Omer ibën Hatabi dhe tekEbu Xhehli deshi që t’i shfrytëzonte cilësitë etyre për të mirën e Islamit, prandaj edhe iulut Allahut, që ta udhëzonte njërin prej tyre.(Shënon Ahmedi, nr. 5363 dhe Tirmidhiu, nr.

5681)2-Prijësit në përgjithësi dhe thirrësit

islam në veçanti, kur ta kuptojnëdomethënien e këtij hadithi ata duhet takenë pastaj parasysh, se njerëzit janë tëmangët dhe nuk kanë fuqi të gjithë që të jenënjësoj, kështu që ai duhet t’i ketë parasyshdobësitë e tyre dhe të mos mundohet tëpresë prej tyre shumë gjëra, apo t’u japëshumë përgjegjësi kjo për vetë faktin, seshumë deve janë deve dhe mund tëshërbejnë për bartjen e mallit, por që tëbazohesh dhe të presësh transportin enjerëzve prej tyre ato janë pak.3-Nëse një njeri na habit me arritjet e tij

kjo nuk do të thotë, se të gjithë njerëzit janëtë tillë d.m.th., të mos mendojmë se sikur ainjeri mund të jenë edhe të tjerët dhe kështutë obligohen të gjithë me gjërat që ka marrëpërsipër një person i vetëm. Kjo për arsye seedhe pse një njeri është i aftë t’ia dalë deri nëfund një detyre të vështirë, nuk do të thotëse të gjithë mund ta bëjnë një gjë të tillë dhetë gjithë të obligohen njësoj. Këtë vërejtjeduhet ta kenë parasysh shumë prindër, tëcilët mendojnë se fëmijët e tyre janë njësojnë aftësi dhe bartjen e përgjegjësive, ku isheh ata se bazohen në aftësitë e njërit prejfëmijëve dhe pastaj mundohen që t’iobligojnë të gjithë me të njëjtën përgjegjësi,apo e sheh se njëri prej tyre është i aftë nënjë zanat të caktuar e duke u bazuar atymundohet që të gjithë të tjerët t’i fokusojë nëtë njëjtin zanat, duke mos pasur parasysh, se

...Këtë vërejtje duhet ta kenëparasysh shumë prindër, tëcilët mendojnë se fëmijët etyre janë njësoj në aftësi dhebartjen e përgjegjësive...

“ “

53ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

HADITH

ndoshta i dyti është i aftë për një drejtimtjetër të caktuar e jo për atë që është fëmija iparë.4-Njerëzit, të cilët dallohen në disa fusha

nga të tjerët, këta e kanë obligim që t’iqëndrojnë besnik drejtimit të tyre e të mosdezertojnë nga ajo lëmi, të cilën Allahu ua kalehtësuar dhe ua ka bërë të mundur që tëdallohen në të. E gjitha kjo, për arsye sendoshta vetëm ai është i dalluar në atoçështje në të tërë vendin e tij dhe kështuduke e lënë profesionin e vet ai i dëmtonedhe të tjerët, sepse nuk janë të tërë njerëzittë gatshëm dhe të aftë për të gjitha drejtimet,prandaj secili duhet t’i shërbejë Islamit dhenjerëzve nga këndi i tij në të cilin ai është iaftë ta bëjë atë gjë. Në këtë mënyrë çdonjëriplotëson një boshllëk në shoqëri. 5- Hadithi na jep të kuptojmë, se shumica

e njerëzve nuk janë të aftë t’i perceptojnëvetë gjërat dhe në shumicën e rasteve ata imarrin gjërat të gatshme dhe nuk mund t’ianalizojnë vetë. Do të veçoja dukepërmendur njerëzit që i besojnë çdo lajmi qëshërbehet në media dhe nuk janë të aftë t’ishohin vetë gjërat apo t’i analizojnë ato. Jubesojnë dy-tre politikanëve dhe janë tëbetuar për ta, pa menduar për dështimet etyre disa vjeçare, apo pa e analizuar mos-mbajtjen e premtimeve të tyre, përkundrazime një premtim të vogël, me dy javë fushatëparazgjedhore i harrojnë të gjithavështirësitë që kanë hasur deri atë ditë.Prandaj edhe shohim se populli nuk është nëgjendje t’i ndryshojë gjërat, sepse janësikurse devetë, që njëra i udhëheq nëudhëtim e të gjitha shkojnë pas saj, pa e diturse ku po shkojnë. 6- Është obligim i çdo muslimani, i cili e

sheh veten se është i aftë në një lëmi, që tavazhdojë punën e vet e të mos ndalet në atëdrejtim, por ta plotësojë atë zbrazëti. Këtëvazhdimësi në drejtimin apo profesionin evet e ka obligim fetar, e sidomos në atë kohë

kur nuk ka njeri tjetër, që mund tazëvendësojë. 7- Gjithashtu është obligim i popullit, si

dhe i udhëheqësve, që pozitat e caktuara dhepunët në përgjithësi t’ua japin njerëzve që imeritojnë dhe janë të aftë për pozita të tilla,e jo t’i afrojnë njerëzit familjarë apo ata tëcilët kanë pasuri dhe i korruptojnë, sepseduke mos iu dhënë pozita njerëzve tëmerituar të gjithë humbin dhe vendi mbetetprapa, kurse ata që i kanë përgjegjësi ndarjene pozitave, nëse janë të padrejtë futen nëradhët e mëkatarëve.8-Kundërshtimet mes njerëzve gjithmonë

nuk janë vetëm për shkak të kundërshtimevepsikike, por ka raste kur ata janë nëkundërshtim edhe për arsye të mosmundësisë së bartjes së përgjegjësive. Pra,mund të jenë të barabartë në dije por nukjanë të tillë në aftësitë e vënies në praktikë tëasaj që ata kanë mësuar. 9- Të kuptuarit e këtij hadithi na jep

mësime, se njeriu duhet të ketë ambicie tëlarta dhe të inspirohet gjithmonë nganjerëzit e mëdhenj, të cilët kanë arritur tëbëjnë diçka në jetë, dhe që janë të pakët nënumër, e jo të shikojnë tek të tjerët që janëtë dështuar në jetë. Pra, duhet të shikojnë teknjerëzit që janë mbi ata me arritje e jo tek ataqë janë nën ta, sepse kjo do t’ia humbteambiciet dhe nuk do të përparonte asgjë.

...Populli nuk është në gjendjet’i ndryshojë gjërat, sepsejanë sikurse devetë, që njëra iudhëheq në udhëtim e tëgjitha shkojnë pas saj, pa editur se ku po shkojnë...

“

“

54

THESARE

SHKRUAN: PRIM. DR. MED. SC. ALI ILJAZI

Falënderimet e panumërta qofshin përAllahun e Madhërishëm, Zotin e botëve!Salavati dhe selami qoftë për robin më të

mirë të Allahut, Muhamedin, për familjen etij të ndershme dhe sahabët fisnikë.

Në këtë numër me lejen e Allahut kemisi qëllim të njihemi me një Sunet (praktikë)të Pejgamberit sal-lallahu alejhi ue selem tëlënë mjaft pas dore. Kur lexojmë biografinëe Pejgamberit sal-lallahu alejhi ue selem(sirën) e gjejmë se këtë Sunet, të cilin equajnë “mjet për përfitimin dhe zbutjen e

BUZËQESHJA NËPRAKTIKËN E PROFETIT. Thonë se buzëqeshja ndikon pozitivisht në gjendjen psikike të qetësisë dhe relaksimit. Sot kur stresi ështësëmundje e botës bashkëkohore, buzëqeshjen të cilën na e mëson Pejgamberi sal-lallahu alejhi ue selem ështënjë parandalim i përsosur.

55ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

THESARE

zemrës”. Nga jeta e tij, sal-lallahu alejhi ueselem, ne e kuptojmë se ai i ka shfrytëzuartë gjithë mjetet e duhura për t’i afruarnjerëzit kah feja e Allahut.Nga këto mjete është edhe një lëvizje...

Kjo lëvizje, një Sunet i lënë për të cilinflasim është shumë e lehtë të bëhet. Kyështë siç e quajnë atë fjalë pa zë dhe pashkronja... Nuk zgjat më tepër se një lëvizjesyri. Fillon nga buzët, kalon nëpër dyert esyve të tjerë, dhe përfundon në zemrën eatij që i është drejtuar. Ky Sunet ështësadaka (lëmoshë) dhe kjo sadaka ka rrjedhurvazhdimisht nga buzët e Pejgamberit tonëtë dashur sal-lallahu alejhi ue selem.Kjo është bbuuzzëëqqeesshhjjaa. Ndoshta tingëllon

çuditshëm që buzëqeshja është sadaka, porPejgamberi sal-lallahu alejhi ue selem naparalajmëron: “Mos e mendo si të pavlerëasnjë nga veprat e mira, qoftë edhe tëtakosh vëllanë tënd me fytyrë të qeshur.”(Hakimi dhe Bejhekiu) Në hadithin tjetër,Muhamedi sal-lallahu alejhi ue selem ekrahason buzëqeshjen me sadakanë, dukena nxitur që këtë sadaka ta japim gjithnjë:“Buzëqeshja vëllait tënd (musliman) ështësadaka.” (Tirmidhiu dhe Ibn Hibani). Se savend të madh ka zënë buzëqeshja në jetën ePejgamberit sal-lallahu alejhi ue selem naflet imam Buhariu, i cili në Sahihun e tij e kandarë një kapitull të veçantë “Mbibuzëqeshjen dhe qeshjen” (Babu tebessumue dahik).Buzëqeshja përmendet edhe në Kuran,

kur Sulejmani alejhi selam buzëqeshi mefjalët e milingonës: ““DDeerrii aattëëhheerrëë kkuurraarrrriittëënn mmbbii lluuggiinnëënn ee mmiilliinnggoonnaavvee,, nnjjëëmmiilliinnggoonnëë tthhaa:: ““OO jjuu mmiilliinnggoonnaa,, hhyynnii nnëëvveennddeett ttuuaajjaa qqëë ttëë mmooss uu ccooppëëttoojjëë SSuulleejjmmaanniiddhhee uusshhttrriiaa ee ttiijj dduukkee mmooss jjuu vvëërreejjttuurr””.. EE aaii(Sulejmani) bbuuzzëëqqeesshhii ii ggëëzzuuaarr pprreejj ffjjaallëëss ssëëssaajj ddhhee tthhaa:: ““ZZoottii iimm,, mmëë mmuunnddëëssoo qqëë tt’’iiffaallëënnddeerroojj ttëë mmiirraatt TTuuaajjaa qqëë mm’’ii ddhhuurroovveemmuuaa ddhhee pprriinnddëërrvvee ttëë mmii ddhhee qqëë ttëë bbëëjj vveepprraa

ttëë mmiirraa qqëë TTii ii ppëëllqqeenn,, ee mmee mmëësshhiirrëënn TTëënnddeemmëë ffuutt nnëë mmeessiinn ee rroobbëërrvvee TTuuaajj ttëë mmiirrëë!!””(Neml, 18-19).Buzëqeshja ishte praktikë e përhershme

e Pejgamberit sal-lallahu alejhi ue selem.Buzëqeshte kur takonte sahabët, i priste mebuzëqeshje. Buzëqeshte kur shihte njeriun, icili e mposhtte zemërimin e tij. Buzëqeshtekur dikush gabonte, duke përmirësuargabimin e tij me një buzëqeshje të lehtë.Themi se e pasojmë Sunetin e tij, ndërsa

kur dikush gabon e përmirësojmë mebërtitje, fjalë të vrazhda dhe fytyrë tëmrrolur. Le ta dëgjojmë Xheririn radijallahuanhu, i cili na tregon siç qëndron nëSahihun e Buhariut dhe Muslimit:“Asnjëherë nuk më ka parë Pejgamberi sal-lallahu alejhi ue selem pasi e kam pranuarIslamin, e të mos më ketë buzëqeshur.”Me një rast i erdhi një beduin i njohur

për nga vrazhdësia e tij natyrale, iu drejtuame fjalë të ashpra, por Pejgamberi sal-lallahu alejhi ue selem e priti me butësi dhebuzëqeshje. Beduini i tha: “O Muhamed,urdhëro të më jepet nga pasuria e Allahut qëështë te ti.” Pejgamberi sal-lallahu alejhi ueselem buzëqeshi me këto fjalë të ashpra dheurdhëroi që t’i jepet beduinit sadakaja. Mekëtë veprim ai e zbuti zemrën e beduinit.Buzëqeshja e tij nuk u zhduk as në

momentet e fundit të jetës së tij në këtëbotë. Pejgamberi sal-lallahu alejhi ue selemu nda me buzëqeshje nga sahabët dhedynjaja! Enesi radijallahu anhu tregon siç

...Fillon nga buzët, kalonnëpër dyert e syve të tjerë,dhe përfundon në zemrën eatij që i është drejtuar. KySunet është sadaka ...

“ “

56

THESARE

është përshkruar në Sahihun e Buhariut dheMuslimit: “Ndërsa myslimanët ishin dukefalur namazin e sabahut ditën e hënë (ditënkur Pejgamberi sal-lallahu alejhi ue selemkaloi në Ahiret), kur Ebu Bekri po udhëhiqtenamazin i befasoi Pejgamberi sal-lallahualejhi ue selem. Ai hoqi perden nga dhoma eAishes radijallahu anha, i shikoi sahabët erenditur në safë dhe buzëqeshi.”Buzëqeshja, siç e shohim nga rastet e

shumta ka qenë praktikë e Muhamedit sal-lallahu alejhi ue selem dhe rrugë për tezemra e njerëzve. Shkriu me të akullin ezemrave të vrazhda, bëri që nga zemrat engurta të rrjedhë uji i mëshirës dhe idhembshurisë. Sot hasim njerëz te të cilëtbuzëqeshja është e rrallë. Duket sikur i kanëbuzët e çimentuara dhe nuk mund t’i hapin.Është e qartë se njeriu ndonjëherë kalonnëpër kriza personale, vështirësi,pakënaqësi dhe sprova. Por që njeriu të tërëjetën ta kalojë i mrrolur, duke cunguarbuzëqeshjen e të tjerëve, kjo është larg ngapraktika e Pejgamberit sal-lallahu alejhi ueselem.Edhe jomuslimanët sot janë të

vetëdijshëm për bukurinë e fshehur nëbuzëqeshje. Thonë se buzëqeshja ndikonpozitivisht në gjendjen psikike të qetësisëdhe relaksimit. Sot kur stresi ështësëmundje e botës bashkëkohore,buzëqeshjen të cilën na e mëson Pejgamberisal-lallahu alejhi ue selem është njëparandalim i përsosur. Psikologu DejlKarnexhi thotë: “Kam kërkuar nga nxënësite mi të zgjedhin nga një person, që për çdoditë do ta bëjnë të qeshur gjatë javës. Njëriprej nxënësve ishte tregtar dhe zgjodhi tabëjë të qesh bashkëshorten e tij, e cila nga ainuk ishte mësuar të shohë një buzëqeshje.Rezultati pas hulumtimit ka qenë,- siç thotënxënësi - kam zbuluar një lumturi të re tëcilën nuk e kam shijuar me vite. Kjo më kanxitur të buzëqesh me gjithë ata që bie në

kontakt. Njerëzit për shkak të buzëqeshjesfilluan të më nderojnë. Kam ndier se jeta mëështë bërë më e bukur, më e shkëlqyer dhefitimi im në tregti më është rritur për shkaktë buzëqeshjes.”Nëse jomuslimanët preferojnë

buzëqeshjen, atëherë ne muslimanët e kemipoentën më tepër, për shkak se duke epraktikuar vazhdimisht buzëqeshjen -pasojmë Sunetin e Pejgamberit tonë sal-lallahu alejhi ue selem.Në fund të mos harrojmë se:- Buzëqeshja zgjat një moment, por të

tjerëve mund t’u mbetet si kujtim i bukurderi në fund të jetës, dhe përkujtim për nepër të mirë pas vdekjes sonë.- Askush nuk mund të thotë, se është aq i

varfër, saqë mos t’u ndajë të tjerëvebuzëqeshjen.- Askush nuk mund të thotë se është aq i

pasur, saqë buzëqeshja nuk i nevojitet.- Buzëqeshja është sadaka, e cila nuk do

ta varfërojë atë që e jep, por mund tapasurojë atë që i jepet.- Buzëqeshja është fjalë pa zë dhe

shkronja, por tek Allahu vlen si lëmoshë edhënë.- Buzëqeshja është Sunet i Pejgamberit

sal-lallahu alejhi ue selem dhe përveçshpërblimit për sadakanë e dhënë mebuzëqeshje, kemi edhe shpërblimin përpasimin e Sunetit të Pejgamberit tonë tëdashur sal-lallahu alejhi ue selem.

...Sot hasim njerëz te të cilëtbuzëqeshja është e rrallë.Duket sikur i kanë buzët eçimentuara dhe nuk mund t’ihapin...

“ “

57ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

FETVA DHE KONSULTIME

PËRGJIGJE NGA: AGIM BEKIRI

Falënderimi i takon Allahut, lavdërimi dhepaqja e Tij qofshin mbi të Dërguarin simëshirë për botët: Çështja e ngritjes në

këmbë për njerëzit është një problematikërreth së cilës është diskutuar shumë. Para setë futemi në thelbin e kësaj çështjeje duhet tëkemi parasysh dy çështje:EE ppaarraa:: në çështjet e paprera (ixhtihadije)

s’ka vend mohimi i ndonjërit opsion nëkuptimin që kur një çështje mbështetet nëargument, dijetarët nuk bien në ujdi kurse, evërteta nuk është e qartë si dielli, në këtë rastkërkuesi i diturisë duhet ta përmend

rezultatin, aty ku arrin kuptimi i tij me njëkundërpërgjigje shkencore kundërshtarëvedhe me këtë mjaftohet, ngase po të fillojë t’iamohojë kuptimet kundërshtarit do të dalënjë tjetër që do t’ia mohojë kuptimet atij dhekështu do të futet në një labirint, doangazhohet me të në dëm të gjërave tëdobishme, si dhe hutohen njerëzit erëndomtë.EE ddyyttaa:: ne jemi të detyruar të kemi

parasysh gjithnjë rregullat e Sheriatit:Kur jemi para dy zgjedhjeve të dëmshme,

veprohet ajo dëmi i së cilës është më i vogël.Largimi i dëmit ka përparësi ndaj

përfitimit të një dobie.

A LEJOHET NGRITJA NËKËMBË PËR NJERËZIT?

Në këtë rubrikë mirëpresim të gjitha pyetjet e juaja, ndërsa ato më interesante do të botohen. Pyetjet mund t'i dërgoni në albislam@gmail.com

Për sa i përket çështjes tonë dijetarët ehershëm dhe ata bashkëkohorë kanë njëmospajtim rreth ngritjes në këmbë përnjeriun që na vjen, është e lejuar apo endaluar, është e lejuar për disa njerëz dhendalohet për disa të tjerë e kështu me radhë.Para se të futemi në këtë mospajtim duhet tëpërkufizojmë pikën e mospajtimit, prandajthemi: ngritja në këmbë është shumë llojesh:Qëndrimi në këmbë për njeriun që është

ulur si për shembull njerëzit që u qëndrojnënë këmbë mbretërve dhe diktatorëve. Kjovepër është haram, ngase ndalesa e Sheriatitpër të është e drejtpërdrejtë dhe e qartë.Xhabiri, radjallahu anhu, na përcjell: “IDërguari i Allahut ishte i sëmurë prandaj napriu në namaz ulur. Ebu Bekri përcilltetekbiret për të dëgjuar (ata prapa) kurse ai (iDërguari) na bëri me shenjë që të uleshimdhe ne u ulëm. U falëm me të ulur dhe kurdha selam na tha: Pak më parë gati sa nukvepruat si persianët dhe romakët, të cilët uqëndrojnë në këmbë mbretërve të tyre, jumos e bëni një vepër të tillë…” 1 Përjashtimbëhet kur të qëndruarit në këmbë është përndonjë nevojë siç e thekson Ibën Muflihi2:“Ngritja në këmbë për ndonjë dobi aponevojë siç veproi Makil ibën Jesari, i cili ungrit për të larguar një degë nga koka e tëDërguarit, ndërsa njerëzit lidhnin besën metë3, si dhe ngritja e Ebu Bekrit në këmbë përtë mbrojtur të Dërguarin nga dielli, është njëvepër e preferuar”.Ngritja në këmbë për të shprehur

përurime apo ngushëllime: Kjo lejohet, sepsei Dërguari e pranoi ngritjen e Talha ibënUbejdullahit në këmbë për Kab ibën Malikunpër t’i përuruar pranimin e pendimit: “Kabitha: Hyra në xhami dhe pashë të Dërguarintek po rrinte ulur, përreth tij kishte njerëz. Ungrit Talha ibën Ubejdullahu dhe me vrap

m’u afrua, më dha dorën dhe më përuroi.Pasha Allahun, nuk u ngrit tjetërkush prejmuhaxhirëve pos tij. Kabi nuk ia harrontekëtë të mirë Talhës.” Këtë vendim e merredhe ngritja në këmbë për të shprehurngushëllime, meqë lejohëshka për shprehjene gëzimit, atëherë për të shprehur keqardhjeedhe më parë do lejohej4, Allahu e di më mirë.Ngritja në këmbë për t’i ndihmuar atij që

ka nevojë: kjo ngritje është e preferuar, dukeu mbështetur në hadithin e transmetuar ngaAishja, radijallahu anha, për rastin e BeniKurejdhasë: “Ebu Seidi tha: kur u shfaq –është fjala për Sad ibën Muadhin – para tyre,i Dërguari uu tha: Ngrihuni në këmbëzotërisë suaj dhe zbriteni. Omeri tha: zotëriajonë është Allahu i madhëruar! U tha sërish:Zbriteni! Ata e zbritën.” 5 Ky rast na qartësonse urdhri ishte për t’i ndihmuar Sadit, ngaseai ishte lënduar Ditën e Hendekut, prandajthemi se preferohet ngritja në këmbë për tandihmuar atë që ka nevojë. Sikur ngritja tëmos ishte për këtë që themi nuk do t’iveçonte me urdhër ensarët. Ibën Haxhaxhithotë: Sikur ngritja në këmbë për Sadin tëishte për nderim e mirësjellje i Dërguari do tëishte i pari që do bënte një hap të tillë, do tëurdhëronte shokët më të vjetër, mirëpo pasinuk i urdhëroi, nuk e bëri vetë e as të tjerëtkjo tregon se urdhri për t’u ngritur në këmbëpër ndonjë qëllim tjetër është çështje ediskutueshme. Pra, ngritja ishte për tazbritur nga kafsha, sepse ishte i lënduar…”6.

58

FETVA DHE KONSULTIME

...Ngritja e fëmijës për tëatin, bashkëshortja përbashkëshortin dhe anasjelltas:kjo vepër lejohet...

“ “1 Muslimi: 1/176. 2 El-Adab: 1/460. 3 Muslimi.

4 Ahkamu Selam. 5 El-Fet-h: 11/51, Ibën Haxheri thotë: zinxhiri është i saktë. 6 Med-hal: 1/159.

59ALBISLAM | 1 Mars 2011 | 26 Rebiul Evel 1432

FETVA DHE KONSULTIME

Ngritja e fëmijës për të atin,bashkëshortja për bashkëshortin dheanasjelltas: kjo vepër lejohet. Argument përkëtë është hadithi i Aishes, radijallahu anha,e cila duke treguar rastin e shpifjes që iu bëtha: “Më tha nëna ime: Ngriju në këmbë tëDërguarit! I thashë: Pasha Allahun, nuk ingrihem. Unë falënderoj vetëm Allahun eMadhëruar.” 7 I Dërguari pranoi sjelljen enënës së Aishes për këto fjalë, po gjithashtumësohet edhe për ngritjen në këmbë përpërurim siç u përmend më lartë. GjithashtuAishja thotë: “S’kam parë ndonjë që i ngjantemë shumë të Dërguarit nga pamja dhe sjellja– Haseni shtoi: nga fjalët dhe bisedat –se saFatimja, radijallahu anha. Kur shkonte tek ai,i Dërguari i ngrihej asaj në këmbë, e merrtepër dore, e puthte dhe e ulte në vendin e tij.E kur ai shkonte tek ajo, Fatimja ngrihej, emerrte për dore, e puthte dhe e ulte nëvendin e saj.” 8 Në këtë hadith mësojmë, selejohet fëmija të ngrihet në këmbë përprindin dhe anasjelltas. Në kuptimin eprindit përfshihet babai, nëna, xhaxhai, daja,tezja, Allahu e di më mirë. Imam Maliku kuru pyet për gruan, e cila e nderon së tepërmiburrin e saj, duke e pritur, duke ia hequrrrobat dhe qëndron në këmbë derisa ai tëulet? U përgjigj: Për sa i përket pritjes nukprish punë, mirëpo të qëndrojë në këmbëderisa ai të ulet, nuk bën, sepse kjo ështëpraktikë e diktatorëve. Omer ibën Abdulazizie mohonte një sjellje të tillë.9Ngritja në këmbë për arritjen e udhëtarit

nga rruga: Kjo vepër lejohet, ngase sahabëtkur takoheshin pas udhëtimevepërqafoheshin. Ibën Muflihi thotë: Përqafiminuk bëhet përpos në këmbë.10 Muthenajapyeti Ahmed ibën Hanbelin: Çfarë mendonpër përqafimin? A ngrihet ndonjëri për dikë

për ta përshëndetur? U përgjigj: Nuk ngrihetaskush për askënd, mirëpo nëse e sheh sevjen prej udhëtimi, nuk prish punë, nëseështë fetar, e do për hir të Allahut, shpresojtë mos ketë problem, duke u mbështetur nëhadithin e Xhaferit, ku thuhet se i Dërguari epërqafoi dhe e puthi në ballë. Ngritja në këmbë për të pritur mysafirët:

nuk prish punë. Forma e këtij veprimi ështëtë ngrihet ndonjëri për të pritur dikë, që dovijë tek ai. Ibën Kajimi hadithin e ngritjes sëFatimes për të Dërguarin dhe hadithet e tjerai konsideron si argument për këtë ngritje,kështu duke bërë një bashkim meshaditheve, që e lejojnë një vepër të tillë dhehaditheve që ndalojnë: “në hadithet elartpërmendura11 ngritja është me shkas, pra,për atë që vjen d.m.th. për ta takuar e jo përtë qëndruar për të në këmbë, siç mësohet nëhadithin e ngritjes së Fatimes në këmbë. Eqortuar është të qëndrosh në këmbë për dikëe jo të ngrihesh për ta pritur kur vjen. Nëkëtë mënyrë harmonizohen të gjithahadithet, Allahu e di më mirë.12Ngritja në këmbë kur e sheh ndonjërin:

kur njerëzit janë në një ndeje dhe dikush hyntek ata, njerëzit ngrihen dhe e përshëndesin.Rreth kësaj forme është debatuar shumë dhemendimi më i saktë, si duket, është ndalimiqoftë haram apo mekruh, sepse ka hadithe tëshumta e të qarta që e ndalojnë një ngritje tëtillë. Nga ana tjetër hadithet e kundërta, ose

...Nuk ngrihet askush përaskënd, mirëpo nëse e shehse vjen prej udhëtimi, nukprish punë...

“ “7 Buhariu. 8 Ebu Davudi, Nesaiu, Ibën Muflihi thotë: hadithiështë sahih. 9 Fet-hul Bari 51/11.

10 El-Adab: 1/459. 11 Fjala është për ato që e lejojnë ngritjen në këmbë. 12 Hashijetu Sunen: 4/84.

nuk janë të qarta, ose nuk aludojnë fare nëlejim, ose nuk janë të sakta.AArrgguummeenntteett qqëë ee nnddaalloojjnnëë kkëëttëë nnggrriittjjee::Ebu Mixhlezi tregon: Muaviu hyri në një

shtëpi në të cilën ishin Ibën Amiri dhe IbënZubejri. Ibën Amiri u ngrit në këmbë, kurseIbën Zuberi qëndroi ulur. Muaviu tha: Ulu sekam dëgjuar të Dërguarin tek thoshte: “Kushdëshiron që njerëzit t’i ngrihen në këmbë leta përgatisë një ulëse prej zjarri.” 13 Ky hadithvërteton ndalimin e ngritjes në këmbë, kursheh ndonjërin, siç e shpjegon Ibën Kajimi14, icili u zgjerua duke e argumentuar këtë gjëdhe duke iu kundërpërgjigjur atyre qëmendojnë të kundërtën. Enes ibën Maliku tregon: “Asnjë njeri nuk

ka qenë më i dashur tek Sahabët, se sa iDërguari. Ata kur e shihnin nuk i ngriheshinnë këmbë, ngaqë e dinim se ai e urrente njëgjë të tillë.”15 Nëse dikush dëshiron t’ingrihen njerëzit në këmbë, ose hidhërohetnga mos-ngritja e tyre, atëherë s’ka dyshimnë ndalimin e kësaj vepre, mirëpo meqë nukmund ta dimë për askënd nëse dëshiron apojo, dijetarët i kanë ndaluar të dy rastet, dukee konsideruar të dytin më të lehtë16.Këtu dua të theksoj, se disa dijetarë, edhe

pse nuk e ndalojnë ngritjen sipas formësnumër shtatë, që u përmend më lart,prapëseprapë vërtetojnë se Suneti dhepraktika e selefit është mos ngritja17, siç thotëIbën Tejmije18.Është me rëndësi të dimë, se nëse mos-

ngritja shpie në urrejtje dhe keqkuptime tëmëdha, të dëmshme, atëherë duhet tëngrihemi duke bërë një të keqe më të vogël,në mënyrë që të mbrohemi nga një tjetër mëe madhe19. Po ashtu në këtë ndalesë

përfshihet edhe ngritja e nxënësve përarsimtarin. Porosia në këtë rast iu drejtohetmësuesve të mos kërkojnë një gjë të tillë prejnxënësve.20 Për ta përmbyllur këtë temë nukduhet lënë pa sqaruar edhe dilema që disanjerëz paraqesin, kur flitet për ngritjen nëkëmbë për shkak të njerëzve e ajo është: akonsiderohet adhurim ngritja në këmbë dhea mund të krahasohet kjo vepër me rukunëdhe sexhden? Ngritja në këmbë bëhet nëshumë forma dhe për shumë arsye. Disa prejtyre lejohen, disa të tjera preferohen, disakonsiderohen të urryera dhe disa të ndaluararreptësisht madje konsiderohen shirk.Nëse ngritja bëhet për të madhëruar dikë

duke qëndruar te koka e tij, ky qëndrim nuklejohet, nuk është kufër, mirëpo nuk lejohet.Ngritja në këmbë për një idhull, të vdekur,për ndonjë gur, dru apo objekt tjetër nëmënyrën e adhurimit, ashtu siç bëhen rukujadhe sexhdeja, kjo konsiderohet shirk i madh.Nëse ngritja në këmbë bëhet për të nderuardikë, siç bëjnë nxënësit kur hyn mësuesi nëklasë, kjo urrehet (mekruh). Nëse dikushngrihet për të pritur mysafirin, në mënyrë qët’i shprehë mirëseardhjen dhe për t’i dhënëdorën, kjo lejohet.21

60

FETVA DHE KONSULTIME

...Nëse mos-ngritja shpie nëurrejtje dhe keqkuptime tëmëdha, të dëmshme, atëherëduhet të ngrihemi duke bërënjë të keqe më të vogël...

“ “13 Ahmedi, Ebu Davudi dhe Tirmidhiu, i cili thotë:hadithi është hasen.

14 El-Hashije ala Sunen Ebi Davud 8/93. 15 Ahmedi. 16 Tenbihul Enam ala mes’eletil kijam, Albani, revistaEl-Esale, nr: 20, viti: 1420h. Jordani.

17 Sahih Edeb el-Mufred, fq. 373. 18 Mexhmuul Fetava, 1/374. 19 Silsile Sahiha, 1/629. 20 Ibën Baz “Mexheletul buhuth el-islamije” 26/347. 21 Ibën Baz, Nurun ala derb.