Embed Size (px)
Citation preview
ÎÁÐÀÇÎÂÍÈ ÈÃÐÈ
ÊÎÌÏJÓÒÅÐÎÒ ÂÎ ÎÑÍÎÂÍÎÒÎ Ó×ÈËÈØÒÅ
ToolKid e komponenta na proektot e-[kolo finansiran od USAID i
implementiran od strana na EDC (Centar za razvoj na obrazovanieto). Ovoj
prira~nik e razvien vo ramkite na programata za obuka za ToolKid
realizirana od strana na proektot na USAID e-[kolo implementiran od
strana na EDC i vo sorabotka so Biroto za razvoj na obrazovanieto,
Programata za ~ovekov i institucionalen razvoj na USAID i Makedonskiot
centar za gra|ansko obrazovanie (MCGO).
Avtori:
Ivailo Ivanov
Vesela Ilieva
Metodija Jan~eski
Nikol~e Ilijevski
Aj{e Ajrulai
Viktorija Ko~evska
Lektura: Suzana Stojkovska
Ovoj prira~nik e ovozmo`en so velikodu{nata poddr{ka na
amerikanskiot narod preku Agencijata za me|unaroden razvoj na Soedinetite
Amerikanski Dr`avi (USAID). Sodr`inata na publikacijata e odgovornost
na proektot e-[kolo i ne gi izrazuva stavovite na Agencijata za Me|unaroden
razvoj na SAD ili na Vladata na Soedinetite Amerikanski Dr`avi.
4
Çà ïàêåòîò ToolKid
Sistemot Commenius Logo 2.0, vo koj e kreiran detskiot paket ToolKid, e
lokaliziran vo bugarska, makedonska i albanska verzija od originalnata
verzija izrabotena od avtorite I. Kalas (I.Kalas), A. Blaho (A. Blaho) i P.
Tomskani (P. Tomskanyi). Bugarskata verzija e izrabotena od ekipa predava~i
i sorabotnici na katedrata Informacioni tehnologii i IBM Centarot za
u~iteli pri Fakultetot za matematika i informatika na sofiskiot
Univerzitet „Sv. Kliment Ohridski”. Detskiot paket ToolKid, pri sistemot,
e razraboten od avtorskata ekipa: Ivajlo Ivanov, Vesela Ilieva i
Temenu{ka Zafirova.
Detskiot paket ToolKid, koj }e se koristi vo Republika Makedonija e
preraboten, pro{iren i prilagoden na makedonski i na albanski jazik od
bugarskata verzija soglasno nacionalnite nastavni programi vo Republika
Makedonija. ^lenovi na timot koj gi izraboti makedonskata i albanskata
verzija se: m-r Metodija Jan~eski od Insitutot za informatika pri
Prirodno- matemati~kiot fakultet na skopskiot Univerzitet „Sv. Kiril i
Metodij”, Nikol~e Ilijevski i Aj{e Ajrulai, oddelenski sovetnici od Biroto
za razvoj na obrazovanieto pri Ministerstvoto za obrazovanie i nauka i
nastavnici-prakti~ari od oddelenska i predmetna nastava od osnovnite
u~ili{ta: Viktorija Ko~evska, Ruhije Sali, Fqamur Sara}ini, Jasmina
Kostadinovska i Rita Tambovska.
Vo Republika Makedonija ToolKid se distribuira od proektot e-[kolo
finansiran od USAID.
Çà ïðèðà÷íèöèòå ToolKidZa potrebite na obukata i prakti~noto koristewe na paketot ToolKid,
izraboteni so pet prira~nici so slednive naslovi:
1. Kombinirawe na informacii;
2. Tekst i zvuk;
3. Grafika;
4. Obrazovni igri;
5. Algoritmi.
Originalnata bugarska verzija na prira~nicite e izrabotena od ekipa
predava~i i sorabotnici na katedrata Informacioni tehnologii i IBM
Centarot za u~iteli pri Fakultetot za matematika i informatika na
sofiskiot Univerzitet „Sv. Kliment Ohridski”, vo sostav: Ivajlo Ivanov i
Vesela Ilieva.
Makedonskata i albanskata verzija na prira~nicite e prerabotena,
pro{irena i prilagodena varijanta soglasno nacionalnite nastavni
programi vo Republika Makedonija. ^lenovi na timot koj gi izraboti
makedonskata i albanskata verzija se: m-r Metodija Jan~eski od Institutot
za informatika pri Prirodno-matemati~kiot fakultet na skopskiot
Univerzitet „Sv. Kiril i Metodij”, Nikol~e Ilijevski i Aj{e Ajrulai,
oddelenski sovetnici od Biroto za razvoj na obrazovanieto pri
Ministerstvoto za obrazovanie i nauka i Viktorija Ko~evska, nastavnik po
oddelenska nastava od OU „Vlado Tasevski”-Skopje.
5
Ñ Î Ä Ð Æ È Í À
ÂÎÂÅÄ 7
Øòî âêëó÷óâà åäåí êîìïjóòåðñêè ñèñòåì? 9
Øòî ïðåòñòàâóâà ãëóâ÷åòî è øòî ñå ðàáîòè ñî íåãî? 10
ÏÐÎÃÐÀÌÈ ÇÀ ÐÀÁÎÒÀ ÑÎ ÃËÓÂ^ÅÒÎ 11
Ñåíêè 12
Ìà÷å 15
Ïèòà 18
Êàðòè 22
Ñëîæóâàëêà 26
Íîâà ãîäèíà 30
Ïðîëåò 32
Ñåçîíè 34
ÎÁÐÀÇÎÂÍÈ ÏÐÎÃÐÀÌÈ 37
Íåíàñèòêî 38
Ïðîãíîçà 40
Ìàïè 43
ÊÀÊÎ ÄÀ...? 47
Êàêî äà ãî â÷èòàòå äåòñêèîò ïàêåò ToolKid? 48
Êàêî äà ãè â÷èòàòå ïðîãðàìèòå? 49
Êàêî äà ðàáîòèòå ñî ïðîçîðöè? 50
Êàêî äà ja ñìåíèòå ôóíêöèîíàëíàòà íàìåíà íà ëåâîòî
è äåñíîòî êîï÷å íà ãëóâ÷åòî? 51
ÓÏÀÒÑÒÂÎ ÇÀ ÍÀÑÒÀÂÍÈÖÈÒÅ È ÇÀ ÐÎÄÈÒÅËÈÒÅ 55
Êàêî äà èì ãî ïðåòñòàâèòå êîìïjóòåðîò íà äåöàòà? 56
Îñíîâíè äâèæåœà ïðè ðàáîòàòà ñî ãëóâ÷åòî 56
Êàêî äà ãè êîðèñòèòå ïðîãðàìèòå çà ñîâëàäóâàœå íà ðàáîòàòà ñî ãëóâ÷åòî? 57
Ñåíêè 58
Ìà÷å 59
6
Ïèòà 59
Êàðòè 61
Ñëîæóâàëêà 61
Íîâà ãîäèíà 63
Ñåçîíè 64
Ïðîëåò 65
Íåíàñèòêî 66
Ïðîãíîçà 67
Ìàïè 68
7
VOVED
Razvojot na informati~kata industija, a osobeno na kompjuterskatatehnologija, vo golema merka go aktuelizira pra{aweto za promocija nainformati~kata pismenost kako edna od klu~nite kompetencii so koi trebada raspolagaat mladite i vozrasnite. Ovoj razvoj sekojdnevno ja zgolemuvapotrebata od koristewe na kompjuterot vo nastavniot proces i nalagakriterium za pismenost da bide i osposobenosta na u~enicite za rabota sokompjuter. Osposobuvaweto na u~enicite za koristewe na informati~katatehnologija zna~i i dobli`uvawe do visokite standardi vo obrazovanieto{to }e pridonese za razvoj na slobodata na umot, znaewata, inovaciite ikreativnosta kako temel na op{testvoto. Toa podrazbira i drug pristap naizlo`uvawe na materijalot po odredeni temi, pred se so koristewe naobrazoven softver od soodvetnata oblast/ tema.
Predlo`enata programa ToolKid za integrirawe na informati~katatehnologija vo nastavniot proces nema za cel da gi zameni primenuvanitesredstva, metodi i tehniki koristeni vo nastavata, tuku ima cel istite dagi dopolni, ovozmo`uvaj}i im na nastavnicite i u~enicite da rabotat vonova sredina bogata so mo`nosti koi nudat novi na~ini na re{avawe napostavenite barawa, odnosno taa da se prifati kako alatka za izvr{uvawena rabotnite zada~i, a ne kako cel sama za sebe.
Obrazovniot softver ToolKid, koj raboti vo ramkite na sistemotCommenius Logo, nao|a integrirana primena vo slednive predmeti od I-IVoddelenie: maj~in jazik, matematika, priroda i op{testvo, op{testvo,likovno obrazovanie i muzi~ko obrazovanie. Programata ToolKid eorganizirana taka {to u~enicite preku nejzinoto koristewe mo`at dasteknat solidna informati~ka pismenost i kultura. Smetame dekaosnovnoto obrazovanie e vistinskoto mesto kade u~enicite treba da steknat
8
osnovni znaewa od oblasta na informatikata. Nastavnite planovi iprogrami treba postojano da go sledat trendot na informati~kite znaewa.
CELI• steknuvawe na osnovna informati~ka pismenost do nivo na re{avawe
na ednostavni problemi;• postignuvawe na del od celite od nastavnite programi po oddelnite
nastavni predmeti so koristewe na informati~kata tehnologija;• steknuvawe i razvivawe na logi~ki i kreativni sposobnosti;• razvivawe pravilen odnos kon upotrebata i za{titata na programite
i kompjuterot.
ZADA^I:• u~enicite da se steknat so znaewa i ve{tini za rabota so kompjuter;• da se podobri kvalitetot na nastavata na postojnite predmeti;• da se razviva detskata li~nost- logi~noto mislewe, barawe na priodi,
re{avawe problemi;• kaj u~enicite da se podobri motivacijata za u~ewe;• kaj u~enicite i nastavnicite da se razvie ~uvstvo za odgovornost pri
koristewe na kompjuterot.
9
ØÒÎ ÂÊËÓ^ÓÂÀ ÅÄÅÍ ÊÎÌÏJÓÒÅÐÑÊÈ ÑÈÑÒÅÌ?
Êîìïjóòåð - îáðàáîòóâà è
çà÷óâóâà ðàçíîâèäíè
èíôîðìàöèè.
Ìîíèòîð - íà íåãî ñå ïîjàâóâà /
âèçóåëèçèðà èíôîðìàöèjàòà.
Òàñòàòóðà - ïðåêó íåà ñå âíåñóâà
òåêñòóàëíà èíôîðìàöèjà è ñå
óïðàâóâà îäíåñóâàœåòî íà
êîìïjóòåðîò.Ãëóâ÷å- ïðåêó íåãî ñå âíåñóâà
ãðàôè÷êà èíôîðìàöèjà è ñå
óïðàâóâà îäíåñóâàœåòî íà
êîìïjóòåðîò.
10
ØÒÎ ÏÐÅTÑÒÀÂÓÂÀ ÃËÓÂ^ÅÒÎ È ÊÀÊÎ ÑÅ ÐÀÁÎÒÈ ÑÎ ÍÅÃÎ?
Ãëóâ÷åòî å óðåä ñî ïîìîø íà êîj jà óïðàâóâàìå ðàáîòàòà íà êîìïjóòåðîò.
Íàðå÷åíî å òàêà ïîðàäè ñëè÷íîñòà ñî âèñòèíñêîòî ãëóâ÷å. Ëåâîòî è äåñíîòî
êîï÷å ñå „óøèòå” íà ãëóâ÷åòî, à êàáåëîò - íåãîâàòà „îïàøêà”. Íàìåñòî ñî
„íîŸèœà” òîà ñå äâèæè ñî ïîìîø íà òîï÷å. Äâèæåœåòî íà ãëóâ÷åòî ñå âðøè
âðç ñïåöèjàëíà ïîäëîãà íàðå÷åíà „ïàä”, øòî îçíà÷óâà „ìåêà ïîäëîãà, ïåðíè÷å”.
„Ïàäîò” è ãëóâ÷åòî âîîáè÷àåíî ñå ïîñòàâóâààò îä äåñíàòà ñòðàíà íà
òàñòàòóðàòà. Èñêëó÷îêîò ñå îäíåñóâà íà êîðèñíèöèòå êîè ïîäîáðî ñå ñëóæàò
ñî ëåâàòà ðàêà.
Çà äà ãî äðæèìå ñòàáèëíî ãëóâ÷åòî âî òåêîò íà ðàáîòàòà, jà ïîñòàâóâàìå
ðàêàòà âðç íåãîâîòî òåëî òàêà øòî äëàíêàòà å ïîñòàâåíà âðç çàäíèîò äåë íà
ãëóâ÷åòî (êàêî øòî å ïîêàæàíî íà ñëèêèòå).
Ïàëåöîò jà ïðèòèñêà
ëåâàòà ñòðàíà íà
ãëóâ÷åòî.
Ïîñëåäíèòå äâà
ïðñòà jà ïðèòèñêààò
äåñíàòà ñòðàíà.
Ïîêàçàëåöîò å ñïóøòåí
âðç ëåâîòî êîï÷å, à
ñðåäíèîò ïðñò - âðç
äåñíîòî êîï÷å.
Çãëîáîò íà ðàêàòà å ïîòïðåí íà ïîäëîãàòà, òàêà øòî ðàêàòà äî ëàêòîò íå
ñå ñâèòêóâà ïîä àãîë íàãîðå èëè íàäîëó âî îäíîñ íà äëàíêàòà. Ïðàâèëíîòî
äðæåœå íà ãëóâ÷åòî ãàðàíòèðà ñòàáèëíîñò ïðè ðàáîòàòà ñî íåãî è îòñóñòâî íà
íàïðåãàœå øòî ïðåäèçâèêóâà çàìîð.
Ãëóâ÷åòî ìîæå äà ñå óïðàâóâà ñî ëåâàòà èëè ñî äåñíàòà ðàêà. Òóêà
äàäåíèòå îájàñíóâàœà ñå îäíåñóâààò íà óïðàâóâàœåòî íà ãëóâ÷åòî ñî äåñíàòà
ðàêà. Àêî ðàáîòèòå ñî ëåâàòà ðàêà íåîïõîäíî å äà jà ïðîìåíèòå ôóíêöèîíàëíàòà
íàìåíà íà ëåâîòî è äåñíîòî êîï÷å. Êàêî ìîæå äà ãî íàïðàâèòå òîà, îïèøàíî å
íà ñòðàíèöà 51.
11
ÇÁÎÐÎÂÈ
Ñ Å Í Ê ÈÑòð. 12
ÑËÎÆÓÂÀËÊÀÑòð. 26
ÍÎÂÀ ÃÎÄÈÍÀÑòð. 29
Ì À × ÅÑòð. 15
Ï È Ò ÀÑòð. 18
Ï Ð Î Ë Å ÒÑòð. 31
Ñ Å Ç Î Í ÈÑòð. 33
Ê À Ð Ò ÈÑòð. 22
ÏÐÎÃÐÀÌÈ ÇÀ ÐÀÁÎÒÀ ÑÎ ÃËÓÂ^ÅÒÎ
ÇÁÎÐÎÂÈ
Ñ Å Í Ê ÈÑòð. 12
ÑËÎÆÓÂÀËÊÀÑòð. 26
ÍÎÂÀ ÃÎÄÈÍÀÑòð. 30
Ì À × ÅÑòð. 15
Ï È Ò ÀÑòð. 18
Ï Ð Î Ë Å ÒÑòð. 32
Ñ Å Ç Î Í ÈÑòð. 34
Ê À Ð Ò ÈÑòð. 22
12
Ïðåïîêðèâàœå åäíàêâè ñåíêè.
Ñ Å Í Ê ÈCEL NA IGRATA
IZGLED
13
Ïðè ñòàðòèðàœå íà èãðàòà èçáèðàòå íèâî, òàêà øòî âíåñóâàòå 1, 2 èëè
3 ïðåêó òàñòàòóðàòà. Ïîòîà ïðèòèñêàòå ïðîèçâîëåí òàñòåð çà ïî÷åòîê
íà ñàìàòà èãðà.
Jà óïðàâóâàòå æîëòàòà ñåíêà, òàêà øòî ñëîáîäíî ãî äâèæèòå ãëóâ÷åòî
âðç ïîäëîãàòà, îáèäóâàj}è ñå äà jà ïðåïîêðèåòå ñîîäâåòíàòà íà íåãî
ñåíêà.
Èãðàòà ñå ïðåêèíóâà ñî åäíîêðàòíî ïðèòèñêàœå íà òàñòåðîò îä
òàñòàòóðàòà.
– ãî îòâîðà ïðîçîðåöîò âî
êîj ñå çàäàâà áðîjîò íà ôèãóðèòå âî èãðàòà.
Òîà ãî ïðàâèòå ñî âíåñóâàœå íà áðîj ïîìàë
îä 35 ïðåêó òàñòàòóðàòà.
– jà çà÷óâóâà èãðàòà ñî íàïðàâåíèòå ïîäåñóâàœà.
– jà ñòàðòèðà èãðàòà ñî íîâèòå ïîäåñóâàœà.
Îòâîðåòå ãî ïðîçîðåöîò çà ïîäåñóâàœå âî íàñòàâíè÷êèîò ìîäóë
(Teacher Module) ïðåêó êîìáèíàöèjàòà Start, All Programs, ToolKid,
Teacher Module, Ñåíêè. Ïðèòèñíåòå ãî òàñòåðîò Esc çà äà ãî îòâîðèòå
ìåíèòî çà ïîäåñóâàœà.
UPRAVUVAWE
PODESUVAWE
14
Ïðîãðàìàòà ÑÅÍÊÈ ñå êîðèñòè çà îñòâàðóâàœå íà êîíêðåòíè öåëè âî
ïðåäìåòîò ìàj÷èí jàçèê âî I îääåëåíèå, ïðè ðåàëèçàöèjà íà òåìàòà Ïî÷åòíî
÷èòàœå è ïèøóâàœå.
15
Äà íå ìó äîçâîëèòå íà ìà÷åòî äà ãî óëîâè
ãëóâ÷åòî.
Áåãàj}è, ãëóâ÷åòî äà èçåäå êîëêó øòî ìîæå
ïîâå}å ñèðåœå.
Ãëóâ÷åòî ãî äâèæèòå íà åêðàíîò êàêî øòî ãî äâèæèòå êîìïjóòåðñêîòî
ãëóâ÷å âðç ïîäëîãàòà.
Èãðàòà ñå ïðåêèíóâà ïî åäíîêðàòíî ïðèòèñêàœå íà òàñòåðîò îä
òàñòàòóðàòà.
Ì À × ÅCEL NA IGRATA
UPRAVUVAWE
VO TEKOT NA IGRATA
Ñî òàñòåðîò ñòðåëêà íàãîðå ãè çãîëåìóâàòå äèìåíçèèòå íà ëèêîâèòå.
Ñî òàñòåðîò ñòðåëêà íàäîëó ãè íàìàëóâàòå äèìåíçèèòå íà ëèêîâèòå.
16
Îòâîðåòå ãî ïðîçîðåöîò çà ïîäåñóâàœå âî íàñòàâíè÷êèîò ìîäóë (Teacher
Module) ïðåêó êîìáèíàöèjàòà Start, All Programs, ToolKid, Teacher Module,
Ñëèêàð. Ïðèòèñíåòå ãî òàñòåðîò Esc çà äà ãî îòâîðèòå ìåíèòî çà
ïîäåñóâàœà.
– ãî
îòâîðà ïðîçîðåöîò ÁÎÈ.
Ñå ïîjàâóâà ïàëåòà îä êàäå
èçáèðàòå íîâà áîjà íà
ïîäëîãàòà.
– ñå
îòâîðà ïðîçîðåöîò ÁÎÈ. Ñå ïîjàâóâà ïàëåòà îä êàäå èçáèðàòå íîâà áîjà
çà ìà÷åòî.
– çàäàâà èãðà ñî ñèðåíöà. Íà åêðàíîò ñå ïîjàâóâà
ïðîçîðåö ñî ñîîïøòåíèå, êîåøòî ãî ïîòâðäóâàòå ñî êîï÷åòî ÎÊ, ïî øòî
ãî âíåñóâàòå áðîjîò íà ñèðåíöàòà çà èãðàòà.
– ãî çàäàâà áðîjîò íà ñèðåíöàòà. Òîà ãî ïðàâèòå òàêà
øòî âíåñóâàòå áðîj ìåƒó 1 è 20 âî ïðîçîðåöîò øòî ñå ïîjàâóâà.
– çàäàâà èãðà áåç ñèðåíöà. Íà åêðàíîò ñå ïîjàâóâà
ïðîçîðåö ñî ñîîïøòåíèå, êîåøòî ãî ïîòâðäóâàòå ñî êîï÷åòî ÎÊ.
– jà çà÷óâóâà èãðàòà ñî íàïðàâåíèòå ïîäåñóâàœà.
– jà ñòàðòèðà èãðàòà ñî íîâèòå ïîäåñóâàœà.
PODESUVAWE
17
Ïðîãðàìàòà ÌÀ×Å íàîƒà ïðèìåíà âî I îääåëåíèå è òîà ïî ïðåäìåòîò
ìàêåäîíñêè jàçèê çà ðåàëèçàöèjà íà öåëèòå îä òåìàòà: Ïî÷åòíî ÷èòàœå è
ïèøóâàœå è ïî ïðåäìåòîò Ìàòåìàòèêà çà ðåàëèçàöèjà íà öåëèòå íà òåìàòà
Áðîåâè äî 20. Îïåðàöèè.
18
Ïðîáóâàœå ñðå}à îä íîâîãîäèøíàòà
ïèòà.
Ïèòàòà ìîæå äà áèäå „ïðåñå÷åíà” íà
îñóì ïàð÷èœà, ïðè øòî âî ñåêîå îä
íèâ å „ñêðèåíà” ïî åäíà ñðå}à.
Ïðèäâèæåòå ãî „ðà÷åòî” âðç ïèòàòà òàêà øòî ãî
äâèæèòå ãëóâ÷åòî âðç ïîäëîãàòà. Êîãà }å
çàñòàíåòå âðç èçáðàíîòî ïàð÷å, ïðèòèñíåòå ãî
ëåâîòî êîï÷å íà ãëóâ÷åòî è ïîòîà îòïóøòåòå ãî.
Òîà äâèæåœå ãî íàðåêóâàìå „êëèêíóâàœå”.
– âêëó÷óâàœå è èñêëó÷óâàœå çâóê.
– ïîìîø. – èçëåç.
Ï È Ò ÀCEL NA IGRATA
UPRAVUVAWE
19
Îòâîðåòå ãî ïðîçîðåöîò çà ïîäåñóâàœå âî íàñòàâíè÷êèîò ìîäóë (Teacher
Module) ïðåêó êîìáèíàöèjàòà Start, All Programs, ToolKid, Teacher Module,
Ïèòà. Ñî ïðèòèñêàœå íà òàñòåðîò Esc îòâîðåòå ãî ìåíèòî çà ïîäåñóâàœà.
Âî òåêîò íà èãðàòà ñî ïðèòèñêàœå íà òàñòåðîò çà ïðàçíî ìåñòî ñå ïîjàâóâà
íîâà ïèòà ñî ïðåíàðåäåíè ñðå}è.
– îòâîðà ïðîçîðåö âî êîjøòî ìîæå äà âíåñóâàòå íîâè
èìèœà íà ñðå}è. Âíåñóâàœåòî å ñî èñïèøóâàœå íà çáîðîò ïðåêó
òàñòàòóðà. Âêóïíèîò áðîj íà ñðå}èòå íå òðåáà äà áèäå ïîìàë îä 8. Ïî
ïðîìåíàòà èçáåðåòå ÊÐÀJ îä ëèíèjàòà ñî ìåíèjàòà, çà äà ãî çàòâîðèòå
ïðîçîðåöîò.
– îòâîðà ïðîçîðåö ÊÀÄÐÈ ÍÀ ËÈÊÎÒ êîjøòî ñîäðæè
ñëèêè – ðàçëè÷íè ñðå}è. Àêî ñàêàòå äà ñìåíèòå íåøòî èëè äà ñîçäàäåòå
íîâà ñëèêà, èçáåðåòå ÎÊ. Ñå â÷èòóâà Óðåäóâà÷îò íà ëèêîâè âî êîjøòî
ìîæå äà öðòàòå. Àêî íå ñàêàòå äà ãè ïðîìåíèòå ñëèêèòå, èçáåðåòå
ÎÒÊÀÆÈ.
PODESUVAWE
20
Îñâåí ïðîìåíà íà ñðå}èòå, ñî êîï÷èœàòà è
ìîæåòå äà èçáåðåòå è âàðèjàíòà çà èãðà.
–îâîçìîæóâà
çàäàâàœå íà ôîíò è äèìåíçèè
íà áóêâèòå ïðè èãðà ñî ñðå}è-
òåêñò. Ïðè èçáîðîò ñå îòâîðà
ä è j à ë î ã - ï ð î ç î ð å ö
ÏÎÄÅÑÓÂÀŒÀ ÇÀ ÍÀÒÏÈÑ,
êàäå øòî ñå èçáèðààò
ñîîäâåòíèòå êàðàêòåðèñòèêè.
Íàïðàâåíèîò èçáîð ñå
ïîòâðäóâà ñî êîï÷åòî ÎÊ.
– çàäàâà äèìåíçèè íà
ïèòàòà. Ïðè èçáîðîò ñå îòâîðà äèjàëîã-
ïðîçîðåö âî êîj øòî òðåáà äà ñå âíåñå
áðîj îä 1 äî 6 ïðåêó òàñòàòóðàòà.
– jà çà÷óâóâà èãðàòà ñî íàïðàâåíèòå ïîäåñóâàœà.
– jà ñòàðòèðà èãðàòà ñî íàïðàâåíèòå ïîäåñóâàœà.
PODESUVAWE
21
Ïðîãðàìàòà ÏÈÒÀ íàîƒà øèðîêà ïðèìåíà ïî ïðåäìåòîò ìàòåìàòèêà âî
ïðâèòå òðè îääåëåíèjà, âî ðåàëèçàöèjàòà íà òåìèòå: Áðîåâè äî 20; Îïåðàöèè;
Ìíîæåœå è äåëåœå íà áðîåâè äî 100 è Ìíîæåœå è äåëåœå íà áðîåâè äî 1000;
Äðîïêè, ñîîäâåòíî, êàêî è ïî ïðåäìåòîò ïðèðîäà è îïøòåñòâî âî II îääåëåíèå.
22
Îòêðèâàœå äâîjêè ñîîäâåòíè êàðòè.
Ê À Ð Ò ÈCEL NA IGRATA
23
Ïðè ñòàðòèðàœå íà èãðàòà èçáèðàòå ñî êàêâè äâîjêè êàðòè }å èãðàòå,
òàêà øòî êëèêíóâàòå âðç ñîîäâåòíèòå êîï÷èœà íà åêðàíîò:
Ïîòîà îäðåäóâàòå äàëè }å èãðàòå ñàì èëè ñî äðóã èãðà÷. Èçáîðîò ãî
ïðàâèòå ñî êëèêíóâàœå âðç åäíî îä êîï÷èœàòà:
Íà åêðàíîò ñå ïîjàâóâààò 16 êàðòè. Êîãà }å êëèêíåòå ñî ãëóâ÷åòî âðç
íåêîjà îä òèå êàðòè, òàà ñå „îòâîðà”. Ïîñëåäîâàòåëíî íå ìîæå äà
îòâîðèòå ïîâå}å îä äâå êàðòè. Àêî ìåƒó íèâ èìà ñîîäâåòñòâî, òèå
èñ÷åçíóâààò îä åêðàíîò. Âî ñïðîòèâåí ñëó÷àj ñå „çàòâîðààò” è îñòàíóâààò
íà åêðàíîò. Àêî èãðààò äâàjöà, ïîêàçàëåöîò íà ãëóâ÷åòî íà åäíèîò èãðà÷
å , à íà äðóãèîò - . Êîãà åäåí îä äâàjöàòà }å îòêðèå ñîîäâåòñòâî,
ñëåäíèîò ïîòåã ïîâòîðíî å íåãîâ.
UPRAVUVAWE
24
Îòâîðåòå ãî ïðîçîðåöîò çà ïîäåñóâàœå âî íàñòàâíè÷êèîò ìîäóë
(Teacher Module) ïðåêó êîìáèíàöèjàòà Start, All Programs, ToolKid, Teacher
Module, Êàðòè. Ñî ïðèòèñêàœå íà òàñòåðîò Esc îòâîðåòå ãî ìåíèòî çà
ïîäåñóâàœà.
– äîäàâà íîâà ãðóïà êàðòè çà èãðà. Ïðè èçáîðîò ñå
îòâîðà ïðîçîðåö ÊÀÄÐÈ ÍÀ ËÈÊÎÒ, âî êîjøòî òðåáà äà ãî êëèêíåòå
êîï÷åòî ÎÊ. Ñå â÷èòóâààò 16 ïðàçíè êàðòè âî Óðåäóâà÷îò íà ëèêîâè. Íà
ïðâèòå 8 îä íèâ öðòàòå ðàçëè÷íè íåøòà, à ïîòîà íà îñòàíàòèòå 8 –
íèâíèòå ñîîäâåòñòâà. Èçëåãóâàœåòî îä Óðåäóâà÷îò íà ëèêîâè ñå îñòâàðóâà
ñî èçáîð íà êîï÷åòî .
– jà áðèøå ïîñòîå÷êàòà ãðóïà êàðòè îä èãðàòà. Ñå
â÷èòóâààò ñèòå ãðóïè êàðòè è ñå êëèêíóâà îíàà êîjà ñàêàòå äà jà èçáðèøåòå.
– ïðîìåíà íà ïîñòîå÷êàòà ãðóïà êàðòè îä èãðàòà.
– jà ñòàðòèðà èãðàòà ñî íàïðàâåíèòå ïîäåñóâàœà.
PODESUVAWA
25
Ïðîãðàìàòà ÊÀÐÒÈ å ïðîãðàìà êîjà êàêî ñðåäñòâî çà ðåàëèçèðàœå íà
îäðåäåíè öåëè }å áèäå óïîòðåáåíà âî I îääåëåíèå è òîà Ïî ïðåäìåòèòå: ìàj÷èí
jàçèê (òåìà: Ïî÷åòíî ÷èòàœå è ïèøóâàœå), ìàòåìàòèêà (òåìà: Áðîåâè äî 20.
Îïåðàöèè), ïðèðîäà è îïøòåñòâî (òåìà: Ïðèðîäíà îêîëèíà) è ëèêîâíî
îáðàçîâàíèå (òåìà: Ñëèêàœå), âî II îääåëåíèå ïî ïðåäìåòîò ìàòåìàòèêà (òåìà:
Ìíîæåœå è äåëåœå íà áðîåâè äî 100) è âî III îääåëåíèå ïî ïðåäìåòîò
ìàòåìàòèêà (òåìà: Áðîåâè äî 1000. Ñîáèðàœå è îäçåìàœå).
26
Ïîäðåäóâàœå íà ñëîæóâàëêè.
ÑËÎÆÓÂÀËÊÀCEL NA IGRATA
27
– â÷èòóâà íàöðòàíà îáîåíà ñëèêà çà ïîäðåäóâàœå.
– â÷èòóâà íàöðòàíà êîíòóðíà ñëèêà çà ïîäðåäóâàœå.
– â÷èòóâà ôîòîãðàôèjà çà ïîäðåäóâàœå.
– ãî çàäàâà áðîjîò íà åëåìåíòèòå íà ñëîæóâàëêàòà ïî õîðèçîíòàëà.
Ïðè èçáîðîò ñå îòâîðà ïðîçîðåö âî êîjøòî òðåáà äà ñå âíåñå áðîj ïîãîëåì
îä 2.
– ãî çàäàâà áðîjîò íà åëåìåíòèòå íà ñëîæóâàëêàòà ïî âåðòèêàëà. Ïðè
èçáîðîò ñå îòâîðà ïðîçîðåö âî êîj òðåáà äà ñå âíåñå áðîj ïîãîëåì îä 2.
– ðàñòóðà ñëîæóâàëêà çà ïîäðåäóâàœå ñî ðàçìåíà íà äâà åëåìåíòè.
– ðàñòóðà ñëîæóâàëêà çà ïîäðåäóâàœå ïðåêó ïîñòàâóâàœå íà åëåìåíò
íà äðóãî ìåñòî.
– ðàñòóðà ñëîæóâàëêà çà ïîäðåäóâàœå ïðåêó ïðåìåñòóâàœå íà åëåìåíò
íà ñîñåäíà ïîçèöèjà.
– âêëó÷óâàœå è èñêëó÷óâàœå íà çâóê. – ïîìîø.
– èçëåç.
UPRAVUVAWE
28
Îòâîðåòå ãî ïðîçîðåöîò çà ïîäåñóâàœå âî íàñòàâíè÷êèîò ìîäóë (Teacher
Module) ïðåêó êîìáèíàöèjàòà Start, All Programs, ToolKid, Teacher Module,
Ñëîæóâàëêà. Ïðèòèñíåòå ãî òàñòåðîò Esc. Ñå îòâîðà ìåíè çà ïîäåñóâàœà.
- Äîäàâà ñëèêà âî åäíà
îä òðèòå ãðóïè íà ñëèêè. Ïî èçáîðîò íà îâà
êîï÷å, ñå îòâîðà äèjàëîã-ïðîçîðåö âî êîj
ãî âíåñóâàòå áðîjîò íà ãðóïàòà ñëèêè âî êîjà
ñàêàòå äà jà ñìåñòèòå ñëèêàòà. Ïî èçáîðîò
íà áðîj îä 1-3 êëèêíóâàòå âðç ÎÊ. Ñå îòâîðà
äèjàëîã-ïðîçîðåö êàäå jà áèðàòå ñëèêàòà.
- Áðèøå ñëèêà îä îïðåäåëåíà ãðóïà ñëèêè. Ïî èçáîðîò íà
îâà êîï÷å îäíîâî ñå ïîjàâóâà äèjàëîã ïðîçîðåöîò „Âî êîjà ãðóïà ñëèêè”. Òàìó
ñå èçáèðà ãðóïàòà ñëèêè îä êàäå ñàêàìå äà èçáðèøåìå ñëèêà. Ñå îòâîðà
íîâ äèjàëîã-ïðîçîðåö „Âíåñè ãî èìåòî íà ñëèêàòà”, êàäå ñå âíåñóâà èìåòî
íà ñëèêàòà. Ïðè ñëåäíîòî ñòàðòèðàœå íà ïðîãðàìàòà èçáðèøàíàòà òåìà
âå}å íå ñå ïîjàâóâà âî îñíîâíîòî ìåíè.
- Jà ñòàðòèðà ïðîãðàìàòà ñî íîâèòå ïîäåñóâàœà.
PODESUVAWA
29
Ïðîãðàìàòà ÑËÎÆÓÂÀËÊÀ å ïðîãðàìà êîjà êàêî ñðåäñòâî çà
ðåàëèçèðàœå íà îäðåäåíè öåëè }å áèäå óïîòðåáåíà âî II îääåëåíèå ïî
ïðåäìåòèòå ìàêåäîíñêè jàçèê (òåìà: Èçðàçóâàœå è òâîðåœå), ìàòåìàòèêà
(òåìà: Áðîåâè äî 20. Îïåðàöèè) è ïðèðîäà è îïøòåñòâî (òåìà: Ïðèðîäíà
îêîëèíà) è âî III îääåëåíèå ïî ïðåäìåòîò îïøòåñòâî (òåìà: Æèâîòîò íà ëóƒåòî
âî íàñåëáèòå âî Ðåïóáëèêà Ìàêåäîíèjà).
30
Äà ñå óêðàñàò åëêàòà è Äåäî Ìðàç.
Ãî óïðàâóâàòå „ðà÷åòî” íà åêðàíîò äâèæåj}è ãî ãëóâ÷åòî âðç ïîäëîãàòà.
Çà äà èçáåðåòå èãðà÷êà çà óêðàñ, ãî ïîñòàâóâàòå ðà÷åòî âðç íåà, ãî
ïðèòèñêàòå è ãî çàäðæóâàòå ëåâîòî êîï÷å. Áåç äà ãî îòïóøòàòå, ãî
ïðèäâèæóâàòå ãëóâ÷åòî, çà äà jà ïðåìåñòèòå èãðà÷êàòà íà ñàêàíîòî ìåñòî
âðç åëêàòà. Êîãà }å ðåøèòå äà jà îñòàâèòå èãðà÷êàòà, ãî îòïóøòàòå ëåâîòî
êîï÷å.
Ñî òàñòåðîò çà ïðàçíî ìåñòî ãî áðèøåòå åêðàíîò è â÷èòóâàòå íîâà åëêà.
ÍÎÂÀ ÃÎÄÈÍÀCEL NA IGRATA
UPRAVUVAWE
31
Ïðîãðàìàòà Ñëîæóâàëêà å íàìåíåòà çà ó÷åíèöèòå îä I îääåëåíèå ïî
ïðåäìåòîò ïðèðîäà è îïøòåñòâî, ïðè ðåàëèçàöèjà íà òåìàòà: Ìåñòî íà æèâååœå
è îðèåíòàöèjà.
32
Çàâðøóâàœå íà ïðîëåòíàòà ñëèêà ïðåêó ïðàâèëíî ïîñòàâóâàœå íà
öâåòîâèòå íà ñòåáëåíöàòà è ïóïêèòå íà äðâîòî.
Ãî óïðàâóâàòå ïîêàæóâà÷îò íà ãëóâ÷åòî
(„ðà÷åòî”) íà åêðàíîò, äâèæåj}è ãî ãëóâ÷åòî âðç
ïîäëîãàòà. Çà äà èçáåðåòå öâåò, jà ïîñòàâóâàòå
ðà÷åòî âðç íåãî, ãî ïðèòèñêàòå è ãî çàäðæóâàòå
ëåâîòî êîï÷å. Áåç äà ãî îòïóøòàòå, ãî
ïðèäâèæóâàòå ãëóâ÷åòî çà äà ãî ïðåìåñòèòå
öâåòîò íà ñàêàíîòî ìåñòî íà ñòåáëåíöåòî èëè
ïóïêàòà íà äðâîòî. Êîãà }å ðåøèòå äà ãî
îñòàâèòå, ãî îòïóøòàòå ëåâîòî êîï÷å. Àêî
öâåòîò å ïîñòàâåí íà ïðàâèëíî ìåñòî, òîj
ðàñöâåòóâà.
– ïîìîø. – èçëåç.
.
Ï Ð Î Ë Å ÒCEL NA IGRATA
UPRAVUVAWE
33
Ïðîãðàìàòà Ïðîëåò å íàìåíåòà çà ó÷åíèöèòå îä I îääåëåíèå âî
ïðåäìåòîò ïðèðîäà è îïøòåñòâî, ïðè ðåàëèçàöèjà íà òåìàòà: Ïðèðîäíà
îêîëèíà.
34
Ïî ñòàðòèðàœåòî íà ïðîãðàìàòà èçáèðàòå ñëèêà íà åäíî ãîäèøíî âðåìå
(ñåçîíà), òàêà øòî êëèêíóâàòå âðç åäíî îä ïðåäëîæåíèòå.
Çàâðøóâàœå íà ñëèêàòà, òàêà øòî ëèêîâèòå }å ñå ïîñòàâàò íà
ñîîäâåòíèòå ìåñòà íà ãîòîâàòà ïîçàäèíà.
Ñ Å Ç Î Í ÈÍÀÌÅÍÀ
UPRAVUVAWE
35
– îòâîðà ïðîçîðåö çà èçáîð íà ëèê êîjøòî òðåáà äà ñå ïîñòàâè âðç
ïîäëîãàòà.
Ëèêîò ñå èçáèðà òàêà øòî ñå êëèêíóâà âðç íåãî ñî ãëóâ÷åòî. Ïî èçáîð íà
êîï÷åòî ÎÊ, òîj ñå âìåòíóâà âî ñëèêàòà. Ñî âëå÷åœå íà ãëóâ÷åòî ïðè
ïîñòîjàíî ïðèòèñíàòî ëåâî êîï÷å, ëèêîò ìîæå äà ñå ïðåìåñòóâà. Àêî å
íåïîòðåáåí, òîj ñå „èñôðëà” ñî âëå÷åœå íàäâîð îä ïîçàäèíàòà.
– çà÷óâóâà ïîäðåäåíà ñëèêà.
– ïå÷àòè ñëèêà.
– ïîìîø.
– èçëåç.
UPRAVUVAWE
36
Ïðîãðàìàòà ÑÅÇÎÍÈ å ïðîãðàìà êîjà êàêî ñðåäñòâî çà ðåàëèçèðàœå
íà îäðåäåíè öåëè }å áèäå óïîòðåáåíà âî I îääåëåíèå è òîà ïî ïðåäìåòèòå:
ìàj÷èí jàçèê (òåìà: Èçðàçóâàœå è òâîðåœå) è ïðèðîäà è îïøòåñòâî (òåìà:
Ïðèðîäíà îêîëèíà) è âî II îääåëåíèå ïî ïðåäìåòîò ìàj÷èí jàçèê (òåìà:
Èçðàçóâàœå è òâîðåœå).
37
Ì À Ï ÈÑòð. 43
Ï Ð Î Ã Í Î Ç ÀÑòð. 40
ÍÅÍÀÑÈÒÊÎÑòð. 38
Î Á Ð À Ç Î Â Í È Ï Ð Î Ã Ð À Ì È
Ì À Ï ÈÑòð. 43
Ï Ð Î Ã Í Î Ç ÀÑòð. 40
ÍÅÍÀÑÈÒÊÎÑòð. 38
38
Ïî àêòèâèðàœåòî íà îâàà ïðîãðàìà íà åêðàíîò ñå ïîjàâóâààò ãëàâíèîò
jóíàê Íåíàñèòêî è 20 ñèðåíöà. Ñî ïîìîø íà ñòðåëêèòå çà ãîðå, äîëó,
ëåâî è äåñíî ñå îäðåäóâà íàñîêàòà íà äâèæåœå íà Íåíàñèòêî. Òîj ãè
jàäå ñèðåíöàòà òàêà øòî }å èì ñå ïðèáëèæè íà ìàëî ðàñòîjàíèå.
Áðîåœå ïðåäìåòè è ñïîðåäóâàœå áðîåâè.
ÍÅÍÀÑÈÒÊÎÍÀÌÅÍÀ
IZGLED
UPRAVUVAWE
39
Ïðîãðàìàòà Íåíàñèòêî å íàìåíåòà çà ó÷åíèöèòå îä I îääåëåíèå ïî
ïðåäìåòîò ìàòåìàòèêà, ïðè ðåàëèçàöèjà íà òåìàòà: Ôîðìè âî ïðîñòîðîò èîäíîñè ìåƒó ïðåäìåòèòå.
40
Ïðàâåœå âðåìåíñêà ïðîãíîçà çà äåíîò ïðåêó ïîñòàâóâàœå íà
ñîîäâåòíè îçíàêè íà ìàïàòà.
Ï Ð Î Ã Í Î Ç ÀÍÀÌÅÍÀ
IZGLED
41
Êëèêíåòå âðç îçíàêàòà çà íåêîj ãðàä çà äà jà ÷óåòå ïðîãíîçàòà çà äåíîò.
Îä çíàöèòå çà âðåìåòî èçáåðåòå ãî ñîîäâåòíèîò. „Çåìåòå” ãî è
„îäâëå÷åòå” ãî äî ñîîäâåòíèîò ãðàä, áåç äà ãî îòïóøòàòå êîï÷åòî íà
ãëóâ÷åòî.
– ïðåìèí êîí âòîðî íèâî. Ïî èçáîðîò ñå ïîjàâóâà íàïèøàíà ïðîãíîçà
çà äåíîò êîjàøòî òðåáà äà ñå ïîïîëíè.
– ïðåìèí êîí ïðâî íèâî.
– jà â÷èòóâà ìàïàòà íà Ìàêåäîíèjà.
– jà â÷èòóâà ìàïàòà íà Åâðîïà.
– âíåñóâà ñòåïåíè çà ïðîãíîçàòà. Ïðè èçáîðîò ñå îòâîðà ïðîçîðåö çà
âíåñóâàœå íà áðîj îä òàñòàòóðàòà.
– çàäàâà äàòóì çà ïðîãíîçà. Ïðè èçáîðîò ñå îòâîðààò
ïîñëåäîâàòåëíî ïðîçîðöè çà âíåñóâàœå ñîîäâåòíî íà ãîäèíàòà, ìåñåöîò
è äåíîò.
– jà çà÷óâóâà íàïðàâåíàòà ìåòåîðîëîøêà ìàïà.
– jà îòïå÷àòóâà íàïðàâåíàòà ìåòåîðîëîøêà ìàïà.
– èçëåç.
UPRAVUVAWE
42
Ïðîãðàìàòà ÏÐÎÃÍÎÇÀ å ïðîãðàìà êîjà êàêî ñðåäñòâî çà
ðåàëèçèðàœå íà îäðåäåíè öåëè }å áèäå óïîòðåáåíà âî ïðåäìåòîò ïðèðîäà è
îïøòåñòâî è òîà âî:
I îääåëåíèå (òåìà: Ìåñòî íà æèâååœå è îðèåíòàöèjà);
II îääåëåíèå (òåìà: Îäëèêè íà æèâîòíàòà ñðåäèíà);III îääåëåíèå (òåìà: Îäëèêè íà æèâîòíàòà ñðåäèíà); è ïî ïðåäìåòîò îïøòåñòâî âî IV îääåëåíèå (òåìà: Íàøàòà òàòêîâèíàÐåïóáëèêà Ìàêåäîíèjà).
43
Âíåñóâàœå èìèœà íà ãðàäîâèòå îáåëåæàíè íà ìàïàòà.
Ì À Ï ÈÍÀÌÅÍÀ
IZGLED
44
– îòâîðà äèjàëîã-ïðîçîðåö çà âíåñóâàœå
íà èìå. Ïî âíåñóâàœå íà èìåòî, ñî êîï÷åòî
ÎÊ ïðîçîðåöîò ñå çàòâîðà. Äîáèåíîòî èìå ñå
ïîñòàâóâà íà ìàïàòà.
– â÷èòóâà ìàïà íà Ìàêåäîíèjà.
– â÷èòóâà ìàïà íà Áàëêàíñêèîò
Ïîëóîñòðîâ.
– â÷èòóâà ìàïà íà Åâðîïà.
– jà çà÷óâóâà îçíà÷åíàòà ìàïà. Ïðè
èçáîðîò ñå îòâîðà ïðîçîðåö âî êîjøòî òðåáà
äà ñå âíåñå èìå çà ìàïàòà. Òîà òðåáà äà
áèäå íà ëàòèíèöà.
– ïå÷àòè ìàïà.
– èçëåç.
UPRAVUVAWE
45
Ïðîãðàìàòà ÌÀÏÈ å ïðîãðàìà êîjà }å ñå êîðèñòè ïî ïðåäìåòîò
ïðèðîäà è îïøòåñòâî âî IV îääåëåíèå, ïðè ðåàëèçàöèjà íà òåìàòà: Íàøàòà
òàòêîâèíà Ðåïóáëèêà Ìàêåäîíèjà.
46
47
ÊÀÊÎ ÄÀ...?
48
ÊÀÊÎ ÄÀ ÃÎ Â^ÈÒÀÒÅ ÄÅÒÑÊÈÎÒ ÏÀÊÅÒ TOOLKID?
Äåòñêèîò ïàêåò ToolKid ìîæå äà áèäå â÷èòàí íà äâà íà÷èíà:
• îä ðàáîòíàòà ïîâðøèíà, ñî èçáèðàœå íà íåãîâàòà èêîíà ;
• ñî ïîñëåäîâàòåëåí èçáîð íà ìåíèjàòà START, PROGRAMS, ComeniusLogo, ToolKid.
Ðàáîòíèîò åêðàí íà ToolKid ïî â÷èòóâàœå íà ñèñòåìîò èçãëåäà âàêà:
49
Êàêî äà ãè â÷èòàòå ïðîãðàìèòå?
Çà äà ãè ñòàðòèðàòå ïðîãðàìèòå, îïèøàíè âî îâîj ïðèðà÷íèê, òðåáà äà
jà îòâîðèòå ïðîãðàìñêàòà ãðóïà Îáðàçîâíè èãðè. Òîà ñå ïîñòèãíóâà ñî
èçáèðàœå íà íåjçèíàòà èêîíà îä îñíîâíèîò åêðàí íà ToolKid.
Ñåêîjà îä ïðîãðàìèòå å ïðåòñòàâåíà ñî èêîíà. Ñî èçáîð íà ñîîäâåòíàòà
èêîíà ñå â÷èòóâà ïðîãðàìàòà.
Çà äà ñå âðàòèòå âî âëåçíèîò åêðàí íà ToolKid êîðèñòåòå ãî êîï÷åòî
.
50
ÊÀÊÎ ÄÀ ÐÀÁÎÒÈÒÅ ÑÎ ÏÐÎÇÎÐÖÈ?
Ïðè ðàáîòà ñî Comenius Logo }å ñðåòíåòå äâà òèïà ïðîçîðöè.
Ïðâèòå, íàðå÷åíè „ïðîçîðöè ñî ñîîïøòåíèjà”, ñîäðæàò âî ñåáå êðàòêà
èíôîðìàöèjà. Îòêàêî }å jà ïðî÷èòàòå, ãî çàòâîðàòå ïðîçîðåöîò ñî êîï÷åòî
ÎÊ.
Êàj âòîðèòå, íàðå÷åíè „äèjàëîã-
ïðîçîðöè”, èìàòå ìîæíîñò äà èçáèðàòå ñî
ãëóâ÷åòî èëè äà âíåñóâàòå ïîäàòîöè ïðåêó
òàñòàòóðàòà. Îáè÷íî îâèå ïðîçîðöè, îñâåí
êîï÷åòî ÎÊ, ãè ñîäðæàò è êîï÷èœàòà
ÎÒÊÀÆÈ è ÏÎÌÎØ.
Áåç îãëåä êàêîâ å âèäîò íà ïðîçîðåöîò, ôóíêöèîíàëíàòà íàìåíà íà
êîï÷èœàòà âî íåãî å åäíà è èñòà, è òîà:
- ñî êëèêíóâàœå âðç êîï÷åòî ÎÊ ãî ïîòâðäóâàòå íàïðàâåíèîò èçáîð;
- ñî êëèêíóâàœå âðç êîï÷åòî ÎÒÊÀÆÈ ñå îòêàæóâàòå îä ïðîçîðåöîò è
òîj ñå çàòâîðà.
Ïðè îòâîðàœå íà
ïðîçîðåö òîj ñòàíóâà
àêòèâåí è ñèñòåìîò ãè ñëåäè
ïðîìåíèòå êîèøòî ãè
ïðàâèòå âî íåãî. Åòå çîøòî,
àêî èìàòå êîï÷èœà èëè
ïðîçîðöè çàä òîj ïðîçîðåö,
òèå íå ñå äîñòàïíè çà
êîðèñòåœå. Äóðè è äà ñå
îáèäåòå äà ãè àêòèâèðàòå ñî
êëèêíóâàœå âðç íèâ, ñèñòåìîò íåìà äà ðåàãèðà, äîäåêà íå ñå çàòâîðè
àêòèâíèîò ïðîçîðåö, ÷èjøòî íàñëîâåí ðåä å îáîåí ñî ñèíà áîjà, çà ðàçëèêà
îä äðóãèòå, êîè ñå îáîåíè âî ñèâî.
51
ÊÀÊÎ ÄÀ JÀ ÏÐÎÌÅÍÈÒÅ ÔÓÍÊÖÈÎÍÀËÍÀÒÀ ÍÀÌÅÍÀ ÍÀ ËÅÂÎÒÎ ÈÄÅÑÍÎÒÎ ÊÎÏ^Å ÍÀ ÃËÓÂ^ÅÒÎ?
Âo Windows 95, 98, NT
Îä ìåíèòî START èçáåðåòå
SETTINGS, à ïîòîà Control Panel.Èçáåðåòå Mouse. Íà åêðàíîò
}å ñå â÷èòà ïðîçîðåöîò ñî
ïîäåñóâàœå ïðè ðàáîòà ñî ãëóâ÷å.
Êëèêíåòå âðç êàðòè÷êàòà
Buttons âî ãîðíèîò äåë, çà äà ãè
âèäèòå êàðàêòåðèñòèêèòå íà
êîï÷èœàòà. Òóêà ìîæåòå äà jà
ïðîìåíèòå áðçèíàòà íà äâîjíîòî
êëèêíóâàœå âðç ãëóâ÷åòî ïðè èçáîð
íà îájåêò, êàêî è íàìåíàòà íà
ëåâîòî è äåñíîòî êîï÷å. Çà äà ãî
íàïðàâèòå òîà, ò.å. çà äà ìîæå
äåñíîòî êîï÷å äà ñå êîðèñòè êàêî
ëåâî, íåîïõîäíî å äà ïîñòàâèòå
ïîòâðäà ïðåä ïîëåòî Left-handed.
Íà åêðàíîò âåäíàø }å ñå ïðîìåíè
áîjàòà íà êîï÷èœàòà, êàêî è îïèñîò
çà íèâíàòà íàìåíà. Çà äà ãè
ïîòâðäèòå íàïðàâåíèòå ïðîìåíè
êëèêíåòå âðç êîï÷åòî ÎÊ. Âî
ñïðîòèâåí ñëó÷àj êîðèñòåòå Canñel.
52
Âî Windows XP
Îä ìåíèòî START èçáåðåòå Control Panel. Ñå â÷èòóâà ïðîçîðåöîò ControlPanel, êîjøòî ìîæå äà èçãëåäà êàêî íà ñëèêàòà.
Èçáåðåòå Printers and Other Hardware. Îä ïðîçîðåöîò êîjøòî ñå îòâîðà
èçáåðåòå Mouse.
Àêî ïî èçáîðîò íà Control Panel îä ìåíèòî íà êîï÷åòî START ñå â÷èòà
ïðîçîðåö êîjøòî èçãëåäà âàêà:
èçáåðåòå Mouse.
53
È âî äâàòà ñëó÷àè ñå îòâîðà ïðîçîðåö Mouse.
Òóêà ìîæå äà ãè ïðîìåíèòå
áðçèíàòà íà äâîjíîòî êëèêíóâàœå âðç
ãëóâ÷åòî ïðè èçáîð íà îájåêò, êàêî è
íàìåíàòà íà ëåâîòî è äåñíîòî êîï÷å.
Çà äà ãî íàïðàâèòå òîà, ò.å. çà äà
ìîæå äåñíîòî êîï÷å äà ñå êîðèñòè
êàêî ëåâî, íåîïõîäíî å äà ïîñòàâèòå
çíàê çà ïîòâðäà ïðåä ïîëåòî Switchprimary and secondary buttons. Íà
åêðàíîò âåäíàø }å ñå ïðîìåíè
îáîåíîñòà íà êîï÷èœàòà.
Çà äà ãè ïîòâðäèòå íàïðàâåíèòå
ïðîìåíè êëèêíåòå âðç êîï÷åòî ÎÊ. Âî
ñïðîòèâåí ñëó÷àj êîðèñòåòå Canñel.
54
55
ÓÏÀÒÑÒÂÎ
ÇÀ ÍÀÑÒÀÂÍÈÖÈÒÅ È
ÇÀ ÐÎÄÈÒÅËÈÒÅ
56
ÊÀÊÎ ÄÀ ÈÌ ÃÎ ÏÐÅÒÑÒÀÂÈÒÅ ÊÎÌÏJÓÒÅÐÎÒ ÍÀ ÄÅÖÀÒÀ?
Çàïî÷íåòå jà ñâîjàòà ðàáîòà ñî äåöàòà íàjíàïðåä çàïîçíàâàj}è ãè ñî îñíîâíèòå
åëåìåíòè íà êîìïjóòåðñêèîò ñèñòåì è íåãîâàòà íàìåíà. Çà òàà öåë ìîæåòå äà
êîðèñòèòå åäíà ïðîñòà ñïîðåäáà ñî ñèñòåìîò íà äîìàøíîòî âèäåî, êîjøòî èì å
ïîçíàò íà ñèòå äåöà. Êîðèñòåòå jà àíàëîãèjàòà ìåƒó:
• òåëåâèçîð è ìîíèòîð êàêî ñðåäñòâà çà èçâåäóâàœå è âèçóåëèçèðàœå íà
èíôîðìàöèjà;
• âèäåîïëååð è êîìïjóòåð êàêî ñðåäñòâà çà äîáèâàœå è îáðàáîòóâàœå íà
èíôîðìàöèjà;
• âèäåîêàñåòà è äèñêåòà êàêî ñðåäñòâà çà çà÷óâóâàœå è ïðåíåñóâàœå íà
èíôîðìàöèjà;
• äàëå÷èíñêè óïðàâóâà÷ è êîìïjóòåðñêî ãëóâ÷å êàêî ñðåäñòâà çà óïðàâóâàœå
ñî ñèñòåìîò.
Âàøàòà íåïîñðåäíà ïðàêòè÷íà ðàáîòà }å çàïî÷íå ñî îâëàäóâàœå íà ãëóâ÷åòî
- äðæåœåòî è ïðàâèëíàòà ïîñòàâåíîñò íà ðàêàòà ïðè ðàáîòà, îñíîâíèòå äâèæåœà
êîèøòî äåòåòî òðåáà äà ãè èçâðøóâà è íèâíàòà íàìåíà. Ñåòî òîà èìà èñêëó÷èòåëíî
çíà÷åœå çà öåëîêóïíèîò ïðîöåñ íà ðàáîòà ñî êîìïjóòåðñêèîò ñèñòåì âî ãðàôè÷êà
êîðèñíè÷êà îêîëèíà.
ÎÑÍÎÂÍÈ ÄÂÈÆÅŒÀ ÏÐÈ ÐÀÁÎÒÀÒÀ ÑÎ ÃËÓÂ×ÅÒÎ
Îñíîâíèòå äâèæåœà ñå: ñëîáîäíî ëèçãàœå âðç ïîäëîãàòà, åäíîêðàòíî
êëèêíóâàœå ñî ëåâîòî êîï÷å è âëå÷åœå íà ãëóâ÷åòî âðç ïîäëîãàòà ñî ïîñòîjàíî
ïðèòèñíàòî ëåâî êîï÷å.
Íàìåíà:
Ïðåêó ñëîáîäíîòî äâèæåœå íà ãëóâ÷åòî âðç ïîäëîãàòà ñå îñòâàðóâà
ïðèäâèæóâàœåòî íà ò. í. „ïîêàçàëåö íà ãëóâ÷åòî” ( ) âðç åêðàíîò. Ïîêàçàëåöîò
ìîæå äà äîáèâà ðàçëè÷íà ôîðìà (íà ïðèìåð, ìîëèâ÷å èëè ðà÷å). Àêî òîj èçãëåäà
êàêî ïåñî÷åí ÷àñîâíèê, òîà îçíà÷óâà äåêà âî êîìïjóòåðñêèîò ñèñòåì ñå èçâðøóâà
íåêàêâà àêòèâíîñò ÷èåøòî çàâðøóâàœå òðåáà äà ãî ïî÷åêàòå, áåç äà ñå ïðèòèñêààò
êîï÷èœàòà íà ãëóâ÷åòî.
57
Ñëîáîäíîòî äâèæåœå ñå èçâðøóâà òàêàøòî ñå äâèæè äëàíêàòà íà ðàêàòà è
ñå ëèçãà ãëóâ÷åòî âðç ïîäëîãàòà áåç äà ñå ïîäèãà íàä íåà. Ïðè òîà äâèæåœå íå ñå
ïðèòèñêààò ëåâîòî è äåñíîòî êîï÷å.
Îájàñíåòå èì íà äåöàòà äåêà àêî äâèæåj}è ãî ãëóâ÷åòî ñòèãíàò äî êðàjîò íà
ïîäëîãàòà, òîà íå å ïðè÷èíà äà jà ïðåêèíàò ðàáîòàòà, òóêó ìîæàò äà jà ïðåìåñòàò
ïîäëîãàòà è äà jà ïðîäîëæàò ðàáîòàòà.
Ïðåêó åäíîêðàòíî êëèêíóâàœå ñî ëåâîòî êîï÷å íà ãëóâ÷åòî ñå îñòâàðóâà
îçíà÷óâàœå è èçáîð íà îájåêò îä åêðàíîò. Òîà ñå èçâðøóâà îòêàêî ñî ïîêàæóâà÷îò
}å ñå ïðèòèñíå ëåâîòî êîï÷åíà ãëóâ÷åòî, à ïîòîà }å ñå îòïóøòè. Âî òåêîò íà
ðàáîòàòà ñî äåöàòà ïîñòåïåíî çàìåíóâàjòå jà èíñòðóêöèjàòà „êëèêíåòå âðç”
ñî èçðàçîò „èçáåðåòå” èëè „îçíà÷åòå” êîï÷å, èêîíà, èìå, ïðîãðàìà.
Âðâîò íà ïîêàæóâà÷îò òðåáà äà å âðç îájåêòîò êîjøòî ñàêàòå äà ãî èçáåðåòå.
Îájàñíåòå èì íà äåöàòà äåêà äâèæåœåòî òðåáà äà å áðçî è âåøòî. Âíèìàâàjòå äà
íå êîðèñòàò ïðåãîëåìà ñèëà ïðè ïðèòèñêàœå íà êîï÷åòî íà ãëóâ÷åòî.
Ïðåêó âëå÷åœå íà ãëóâ÷åòî âðç ïîäëîãàòà ñî ïîñòîjàíî ïðèòèñíàòî ëåâî
êîï÷å ñå îñòâàðóâà ïðåìåñòóâàœå íà îájåêòè âðç åêðàíîò è öðòàœå ñî ñëîáîäíà
ðàêà. Òîà ñå èçâðøóâà ñî äâèæåœå íà ãëóâ÷åòî âðç ïîäëîãàòà è ïðèòîà ñî
ïîêàæóâà÷îò ñå äðæè ïîñòîjàíî ïðèòèñíàòî ëåâîòî êîï÷å íà ãëóâ÷åòî.
Âíèìàâàjòå ïðèòèñêàœåòî âðç êîï÷åòî äà íå å ïðåìíîãó ñèëíî è ðàêàòà äà å
îñëîáîäåíà îä íàïðåãàœå.
Ïðè ñåêîå îä äîñåãà íàáðîåíèòå äâèæåœà, äëàíêàòà íà ðàêàòà òðåáà äà ëåæè
ìèðíî è öåëîñíî âðç ãëóâ÷åòî, òàêà øòî äà íå jà ïðèòèñêà ñî ñèëà ïîäëîãàòà, íèòó
äà å îääåëåíà îä íåà.
Ðàáîòàòà ñî äåñíîòî êîï÷å íà ãëóâ÷åòî ñå êîðèñòè âî ïðîãðàìèòå ñî
ïðîôåñèîíàëíà íàìåíà. Åòå çîøòî òîà íå å ïðåäìåò íà ðàçãëåäóâàœå íà îâîj
ïðèðà÷íèê.
58
ÊÀÊÎ ÄÀ ÃÈ ÊÎÐÈÑÒÈÒÅ ÏÐÎÃÐÀÌÈÒÅ
ÇÀ ÑÎÂËÀÄÓÂÀŒÅ ÍÀ ÐÀÁÎÒÀÒÀ ÑÎ ÃËÓÂ×ÅÒÎ?
Îïèøàíèòå àêòèâíîñòè ïðè ðàáîòàòà ñî ãëóâ÷åòî íå ñå ñîâëàäóâààò ïðåêó
ïîñëåäîâàòåëíîñò îä ìåõàíè÷êè âåæáè. Çà òîà ñå êîðèñòàò ñïåöèjàëèçèðàíè
ïðîãðàìè ÷èjàøòî îñíîâíà öåë å äà ãî ïîñòàâàò äåòåòî âî ñèòóàöèjà íà èãðà,
êîjàøòî áàðà îä íåãî èñïîëíóâàœå íà åäíà èëè äðóãà îä òèå àêòèâíîñòè.
Ðåøàâàœåòî íà çàäà÷àòà ïðåêó èãðà ãî ìîòèâèðà äåòåòî çà ïðåöèçíîñò ïðè
èçâðøóâàœåòî íà äâèæåœàòà. Âàøàòà çàäà÷à å äà ãî ïîòòèêíóâàòå äåòåòî êîí
ïîñòèãíóâàœå íà öåëòà íà èãðàòà, ïðè øòî ïàðàëåëíî jà ñëåäèòå è ïðàâèëíàòà
ðàáîòà ñî ãëóâ÷åòî.
Ñåíêè
Òîà å ïðîãðàìàòà ñî êîjàøòî ãî çàïî÷íóâàòå ñâîjîò ïðâ íàñòàâåí
÷àñ. Ïðåä ïî÷åòîêîò íà ÷àñîò òðåáà äà îääåëèòå äîâîëíî âðåìå çà
äà ãè âêëó÷èòå ñèòå êîìïjóòåðè, äà ãî â÷èòàòå íà ñèòå íèâ äåòñêèîò
ïàêåò ToolKid, à îä íåãî - Ñåíêè. Äóðè òîãàø ïîêàíåòå ãè äåöàòà äà
âëåçàò âî ëàáîðàòîðèjàòà è äà ãè çàçåìàò ñâîèòå ìåñòà, ïðè øòî áàðàòå îä íèâ äà
íå ïðèñòàïóâààò êîí ðàáîòà ïðåä äà ãè èñëóøààò Âàøèòå óêàæóâàœà. Ïîòîà
íàêðàòêî îájàñíåòå èì êîè ñå îñíîâíèòå äåëîâè íà êîìïjóòåðñêèîò ñèñòåì è êàêî
òèå ñå íàðåêóâààò. Íàñî÷åòå ãî âíèìàíèåòî íà äåöàòà êîí ãëóâ÷åòî è ïðàâèëíèîò
íà÷èí íà ïîñòàâóâàœå íà ðàêàòà âðç íåãî.
Ïðåä äà jà ñòàðòèðàòå ñàìàòà ïðîãðàìà, ðàñêàæåòå èì íà äåöàòà øòî }å ñå
ãëåäà íà åêðàíîò êîãà }å çàïî÷íå èãðàòà, êàêâà å öåëòà íà èãðàòà è øòî òðåáà äà
ïðàâàò ñî ãëóâ÷åòî çà äà jà ïîñòèãíàò. Îájàñíåòå äåêà ïðîãðàìàòà èìà òðè íèâîà
è îïèøåòå íàêðàòêî êàêâà å ðàçëèêàòà ìåƒó íèâ è øòî ñå ñëó÷óâà ïðè ñåêîå íèâî.
Äåöàòà }å áèäàò ïîñìèðåíè êîãà }å çíààò øòî ïðåòñòîè è íåìà äà jà ïðåêèíóâààò
ðàáîòàòà çà äà ïîñòàâóâààò ïðàøàœà. Íà òîj íà÷èí }å ñå ïîñòèãíå ìàêñèìàëíà
êîíöåíòðàöèjà âðç óïðàâóâàœåòî ñî ãëóâ÷åòî è äîáðà ðàáîòíà àòìîñôåðà âî òåêîò
íà ÷àñîò.
Ïî çàâðøóâàœåòî íà èãðàòà íà ñåêîj åêðàí }å ñå ïîjàâè èíôîðìàöèjà çà êîëêó
âðåìå áèëà ïîñòèãíàòà êðàjíàòà öåë íà èãðàòà. Ñïîðåäåòå ãè âðåìèœàòà íà
îääåëíèòå êîìïjóòåðè è çàïèøåòå ãè ðåçóëòàòèòå âî òàáåëà íà òàáëà. Íàïðàâåòå
59
êðàòîê êîìåíòàð è ïðåäëîæåòå èì íà äåöàòà äà ãè ïðåèãðààò óøòå åäíàø ñèòå
íèâîà, òàêà øòî }å ãî ïîñòàâèòå áàðàœåòî òîà äà ñå ñëó÷óâà ñî øòî å ìîæíî
ïîãîëåìà áðçèíà.
Âî òåêîò íà öåëîòî âðåìå ïðè ðàáîòàòà íà äåöàòà ñî êîìïjóòåðîò òðåáà
âíèìàòåëíî äà ãî ñëåäèòå ïðàâèëíîòî äðæåœå íà ãëóâ÷åòî è äà jà êîðèãèðàòå
íåïðàâèëíàòà ïîñòàâåíîñò íà ðàêàòà ïðè ðàáîòà ñî íåà.
Íàâðà}àjòå ñå ïîâå}å ïàòè íà îâàà ïðîãðàìà è êîðèñòåòå jà êàêî „íàãðàäà” íà
êðàjîò íà ÷àñîò, âî êîj Âè îñòàíàëî ìàëêó ñëîáîäíî âðåìå, îòêàêî äåöàòà óñïåøíî
jà çàâðøèëå ñâîjàòà ðàáîòà íà äðóãà çàäà÷à.
Ìà÷å
Òîà å ñëåäíàòà ïðîãðàìà êîjàøòî jà êîðèñòèòå çà óñîâðøóâàœå
íà ñëîáîäíîòî äâèæåœå íà ãëóâ÷åòî âðç ïîäëîãàòà è íåjçèíîòî
ïðàâèëíî äðæåœå âî òåêîò íà ðàáîòàòà. Íîâàòà ñèòóàöèjà íà èãðà áàðà
îä äåòåòî äà âëåçå âî óëîãàòà íà ãëóâ÷å êîå å ñëåäåíî îä ìà÷å. Îâàà
óëîãà ãî ìîòèâèðà äåòåòî çà äà ðàáîòè ñî ïðîãðàìàòà. Èñòîâðåìåíî òàà öåëîñíî
ãî íàñî÷óâà íåãîâîòî âíèìàíèå âðç îíà øòî ñå ñëó÷óâà íà åêðàíîò íà êîìïjóòåðîò
çàòîà øòî äåòåòî ñå ñîæèâóâà âî áðêàíèöàòà ìåƒó ìà÷åòî è ãëóâ÷åòî. Îâàà
ñèòóàöèjà îâîçìîæóâà àâòîìàòèçèðàœå íà àêòèâíîñòèòå êîèøòî òîà ãè èçâðøóâà
ñî êîìïjóòåðñêîòî ãëóâ÷å è íà òîj íà÷èí Âèå ìîæåòå äà ïðîâåðèòå äàëè ñëîáîäíîòî
äâèæåœå è ïðàâèëíàòà ïîñòàâåíîñò íà ðàêàòà ïðè ðàáîòàòà ñå ñîâëàäàíè îä ñèòå
äåöà, èëè ïàê, òðåáà êàj íåêîè îä íèâ äà ñå ïðàâàò êîðåêöèè.
Çà ïî÷åòîê èçáåðåòå jà âàðèjàíòàòà íà èãðàòà áåç ñèðåíöà è ñî ïîãîëåìè
ëèêîâè íà ãëóâ÷åòî è ìà÷åòî. Ïîòîà ìîæå äà êîðèñòèòå âàðèjàíòè ñî ðàçëè÷åí
áðîj íà ñèðåíöà, òàêà øòî ïîñòåïåíî ãî çãîëåìóâàòå íèâíèîò áðîj è íà òîj íà÷èí jà
óñëîæíóâàòå çàäà÷àòà è ãî çàäðæóâàòå èíòåðåñîò íà äåöàòà êîí ïðîãðàìàòà.
Ñèòå ïîäåñóâàœà ãè èçâðøóâàòå Âèå. Êîðèñòåòå ãè óìåøíî è ñîãëàñíî
èíäèâèäóàëíèîò ïðèîä êîí ñåêîå äåòå, òàêà øòî jà óñëîæíóâàòå çàäà÷àòà çà äåöàòà
êîè ñå ñïðàâóâàààò ïîóñïåøíî è jà óïðîñòóâàòå áåç äà êîìåíòèðàòå çà îíèå êîèøòî
ñ¯ óøòå èìààò òåøêîòèè ïðè ðàáîòà ñî ãëóâ÷åòî.
60
Ïèòà
Òîà å ïðîãðàìàòà ïðåêó êîjà ãè çàïîçíàâàòå äåöàòà ñî àêòèâíîñòà
åäíîêðàòíî êëèêíóâàœå âðç ëåâîòî êîï÷å íà ãëóâ÷åòî. Çà òîà äà áèäå
ïðàâèëíî èçâðøåíî, âàæíà å îïøòàòà ïîñòàâåíîñò íà ðàêàòà. Çàòîà
ïðåä äà ïðåìèíåòå êîí òîà íîâî äâèæåœå òðåáà äà ñòå ñèãóðíè äåêà
ñèòå äåöà ãî âëàäåàò ïðàâèëíîòî äðæåœå íà ãëóâ÷åòî è íåjçèíîòî ñëîáîäíî
äâèæåœå âðç ïîäëîãàòà. Èçâðøóâàœåòî íà åäíîêðàòíîòî êëèêíóâàœå áàðà
ïîêàçàëåöîò öåëîñíî äà ëåæè âðç ëåâîòî êîï÷å è ïðèòèñêàœåòî äà ñå îñòâàðóâà
âðç íåãîâèîò ïðåäåí äåë, øòî çíà÷è äåêà öåëàòà ðàêà íà äåòåòî òðåáà äà áèäå
ïîñòàâåíà íàïðåä âðç òåëîòî íà ãëóâ÷åòî, à íå âî çàäíèîò äåë. Ïðèòèñêàœåòî íà
êîï÷åòî òðåáà äà ñå èçâðøóâà äîâîëíî ñèëíî è ïðåöèçíî áåç íåïîòðåáíî
çàäðæóâàœå.
Àêî äåöàòà ñî êîèøòî ðàáîòèòå ñå âî I îääåëåíèå è ñe óøòå íå çíààò äà
÷èòààò, êîðèñòåòå ãè âàðèjàíòèòå ïðè êîèøòî ñðå}èòå ñå ñëèêè. Êàj ñèòå îñòàíàòè
ìîæåòå äà ãè êîìáèíèðàòå äâåòå âàðèjàíòè. Íå äîçâîëóâàjòå èì íà äåöàòà äà jà
„îòñå÷àò” íàåäíàø öåëàòà ïèòà è äà ãè âèäàò ñèòå ñðå}è ñêðèåíè âî íåà, çàòîà øòî
ïîòîà íåìà äà ìîæåòå äà ãè ìîòèâèðàòå çà ðàáîòà. Ïîáàðàjòå äà îòñå÷àò ñàìî ïî
åäíî ïàð÷å è ïîòîà íàïðàâåòå êîìåíòàð ïðåä ñèòå çà îääåëíèòå ñðå}è, êîèøòî ãè
èçâëåêîë ñåêîj îä îääåëåíèåòî. Ïîòîà ïîêàæåòå èì êàêî äà ïîáàðààò íîâà ïèòà è
íàòåðàjòå ãè äà èçâëå÷àò ñðå}à çà íåêîj îä íèâíîòî ñåìåjñòâî – íà ïðèìåð, çà
ìàìà. Îäíîâî íàïðàâåòå êîìåíòàð íà èçâëå÷åíèòå ñðå}è è èçèãðàjòå jà îâàà
ñèòóàöèjà ïîâå}å ïàòè òàêà øòî áàðàòå íîâà ïèòà è âëå÷åòå ñðå}à çà òî÷íî
îïðåäåëåí ÷îâåê. Òàêà ïîñòîjàíî }å ãî îäðæóâàòå èíòåðåñîò íà äåöàòà çà
ïðîãðàìàòà è èñòîâðåìåíî }å îáåçáåäèòå ìîæíîñò çà óâåæáóâàœå íà íîâîòî
äâèæåœå äîâîëåí áðîj ïàòè.
Áèäåj}è îâà äâèæåœå å íîâî è òåøêî çà èçâðøóâàœå, âî îâàà ïðîãðàìà íåìà
ïðåäâèäåíî ðåøàâàœå íà ñîçíàjíà çàäà÷à. Öåëîòî âíèìàíèå íà äåöàòà è
íàñòàâíèêîò òðåáà äà áèäå íàñî÷åíî êîí ïðàâèëíàòà ðàáîòà ñî ëåâîòî êîï÷å íà
ãëóâ÷åòî.
Ïîäîöíà ìîæå íà äåöàòà äà èì ïîêàæåòå êàêî ñàìèòå ìîæàò äà ãè ïðîìåíàò
ñðå}èòå èëè äà ñîçäàâààò íîâè. Òîà, èìåíî, ìîæå äà ñå ñëó÷è îòêàêî äåöàòà }å ñå
61
çàïîçíààò ñî âíåñóâàœåòî íà ñèìáîëè ïðåêó òàñòàòóðàòà. Àêî ðàáîòèòå ñî íåêîëêó
ãðóïè, íàòåðàjòå jà ñåêîjà îä íèâ äà ãè „èçíåíàäè” äðóãèòå ñî íîâè ñðå}è.
Çà òàà öåë ìîæåòå äà êîðèñòèòå íåêîè îä ñëåäíèòå òåìè ïðè ðàáîòà ñî
ïîäåñóâàœåòî íà ïðîãðàìàòà.
• Íîâè ñðå}è;
• Êîj êàêîâ ïîäàðîê }å äîáèå? (çà Íîâà ãîäèíà è çà ðîäåíäåí);
• Ñðå}è - ïðåêàðè;
• Ñìåøíè ñðå}è;
• Êîj øòî }å jàäå è ïèå? (òðàäèöèîíàëíè õðàíè è ñìåøíè ìàíŸè).
Àêî ïðè âíåñóâàœåòî íà íîâè ñðå}è íåêîjà îä íèâ ñå ñîñòîè îä äâà èëè ïîâå}å
çáîðà, íåîïõîäíî å òàà äà áèäå çàãðàäåíà ñî ñðåäíè çàãðàäè. Íàïðèìåð: [Ìíîãó
çäðàâjå]
Íàòåðàjòå ãî ñåêîå äåòå äà èçâëå÷å ñðå}à îä òóƒ êîìïjóòåð. Ïîêàíåòå ãîñòè
íà êðàjîò íà ÷àñîò (êîëåãè, äåöà îä äðóãè îääåëåíèjà, äèðåêòîðêàòà, ïåäàãîãîò) è
ïðåäëîæåòå èì äà ñè èçâëå÷àò ñðå}à îä ïèòàòà íà ñåêîå äåòå.
Êàðòè
Êîðèñòåòå jà îâàà ïðîãðàìà ïî ïðîãðàìàòà ÏÈÒÀ çà äà ãè
óòâðäèòå âåøòèíèòå íà äåöàòà çà ïðàâèëíî èçâðøóâàœå íà àêòèâíîñòà
êëèêíóâàœå âðç îïðåäåëåí îájåêò. Îâà å ìíîãó âàæíî çà
ïîíàòàìîøíàòà ðàáîòà ñî êîìïjóòåðîò è áàðà äîâîëíî âåæáè ïîðàäè
ñë óøòå íåóñîâðøåíàòà ìîòîðèêà íà äåòñêàòà ðàêà.
Ìîòèâàöèjàòà íà äåöàòà äà ñå ñòðåìàò êîí ïðåöèçíî èçâðøóâàœå íà
åäíîêðàòíîòî êëèêíóâàœå ñå îáåçáåäóâà îä ñîçíàjíàòà çàäà÷à âî ïðîãðàìàòà.
Òèå òðåáà äà áèäàò åäíàêâè äâîjêè êàðòè èëè äà ñè ñîîäâåòñòâóâààò ñïîðåä íåêîj
ïðèçíàê. Òîà áàðà äîáðà íàãëåäíîñò è âèçóåëíà ìåìîðèjà çà äà çàïîìíàò êàäå jà
çàáåëåæàëå êàðòàòà îä åäåí èëè äðóã âèä ïðè íèâíîòî ïîñëåäîâàòåëíî îòâîðàœå.
Çà äà ñå ñòåïåíóâààò ñîçíàjíèòå çàäà÷è ïî ñëîæåíîñò, èãðàòà çàïî÷íóâà ñî
èçáîð íà âàðèjàíòà, òàêà øòî ïðâè jà îäðåäóâàòå Âèå. Íàjëåñíî å áàðàœåòî íà
62
äâîjêè êàðòè ñî ñîîäâåòíè áîè, ïà çàòîà çàïî÷íåòå òàêà êîãà òðåáà çà ïðâ ïàò äà
èì jà ïîêàæåòå ïðîãðàìàòà íà äåöàòà è äà èì ãî îájàñíèòå àëãîðèòàìîò íà áàðàœå
è îòêðèâàœå íà åäíàêâè êàðòè. Àêî ïðîöåíèòå äåêà ðàáîòàòà ñî áàðàœå íà äðóãè
ñîîäâåòñòâà íà èñòèîò íàñòàâåí ÷àñ }å äîâåäå äî òåøêîòèè, ïðåäëîæåòå èì äà
ðàáîòàò óøòå åäíàø ñî èñòèòå, íî òàêà øòî }å èãðààò ïî äâîjêè è }å ñå
íàòïðåâàðóâààò ìåƒó ñåáå. Âî òåêîò íà öåëîòî âðåìå ñëåäåòå ãî âíèìàòåëíî
äðæåœåòî íà ãëóâ÷åòî è ïðàâèëíîòî èçâðøóâàœå íà åäíîêðàòíîòî êëèêíóâàœå ñî
ëåâîòî êîï÷å íà ãëóâ÷åòî. Êîðèñòåòå jà ïðîãðàìàòà ïîâå}åêðàòíî äóðè è êîãà òîà
äåjñòâî å äîáðî ñîâëàäàíî, çà äà ðåøàâàòå ñî íåjçèíà ïîìîø îáðàçîâíè ïðîáëåìè
îä äðóãèòå ïðåäìåòíè îáëàñòè.
Ñëîæóâàëêà
Ñî îâàà ïðîãðàìà ãî óñîâðøóâàòå åäíîêðàòíîòî êëèêíóâàœå ñî
ëåâîòî êîï÷å íà ãëóâ÷åòî âî íîâà çà äåöàòà ñïîçíàâàòåëíà ñèòóàöèjà.
Áèäåj}è äâèæåœåòî èì å âå}å ïîçíàòî è óâåæáóâàíî ñî ïðîãðàìèòå
Ïèòà è Êàðòè, òóêà âîäå÷êà å ïîçíàâàòåëíàòà çàäà÷à è âíèìàíèåòî
íà äåòåòî å öåëîñíî êîíöåíòðèðàíî âðç íåjçèíîòî óñïåøíî ðåøàâàœå, à íå âðç
ðàáîòàòà ñî ãëóâ÷åòî. Òàêà ìîæåòå äà ïðîâåðèòå äàëè åäíîêðàòíîòî êëèêíóâàœå
ñî ëåâîòî êîï÷å å âå}å àâòîìàòèçèðàíà àêòèâíîñò êàj äåöàòà è äàëè ñå èçâðøóâà
ïðàâèëíî áåç òèå äà ðàçìèñëóâààò çà íåãî.
Âàøèîò ïðâ ÷àñ ìîæå äà çàïî÷íå ñî çàäà÷à äåöàòà ñàìè äà jà îòâîðàò
ïðîãðàìñêàòà ãðóïà Îáðàçîâíè èãðè è ñàìè äà jà íàjäàò è â÷èòààò Ñëîæóâàëêà.
Òèå âå}å ãè ïîñåäóâààò ïîòðåáíèòå ïðàêòè÷íè âåøòèíè çà òîà. Âèå òðåáà ñàìî äà
èì jà îájàñíèòå ïîñëåäîâàòåëíîñòà íà ÷åêîðèòå, êîèøòî òðåáà äà ãè ïîìèíàò.
Îòòóêà íàòàìó ñåêîj Âàø ÷àñ òðåáà äà çàïî÷íóâà òàêà øòî äåöàòà ñàìè jà îòâîðààò
ïîñî÷åíàòà îä Âàñ ïðîãðàìñêà ãðóïà è jà èçáèðààò ïðîãðàìàòà ñî êîjàøòî òðåáà
äà ðàáîòàò. Èñòîòî ñå îäíåñóâà è çà èçëåãóâàœåòî îä ïðîãðàìàòà ñî êîï÷åòî ,
êîãà å çàâðøåíà ðàáîòàòà ñî íåà. Íà òîj íà÷èí }å ñîçäàäåòå ïîäîáðà îðãàíèçàöèjà
âî òåêîò íà ÷àñîò, }å îáåçáåäèòå ïîãîëåìà ñàìîñòîjíîñò íà äåöàòà ïðè ðàáîòàòà
è }å jà ïîêàæåòå íàìåíàòà íà äâèæåœåòî åäíîêðàòíî êëèêíóâàœå ñî ëåâîòî êîï÷å
íà åäåí ïîøèðîê è óíèâåðçàëåí àñïåêò, èçâëåêóâàj}è ãî îä êîíòåêñòîò íà
êîíêðåòíàòà èãðîâà ñèòóàöèjà âî îïðåäåëåíà ïðîãðàìà.
63
Çàïî÷íåòå ñî ïîäðåäóâàœåòî íà ñëèêàòà ñî ñåëñêèîò äâîð. Ëèêîâèòå íà
æèâîòíèòå âî íåà ñå ïîòïèðíèòå òî÷êè êîèøòî ìó ïîìàãààò íà äåòåòî ïðàâèëíî äà
jà ïîäðåäè ñëîæóâàëêàòà, òàêà øòî ìó ñëóæàò çà îðèåíòàöèjà. Ïðâî ðàçãëåäàjòå jà
çàåäíî ñî îääåëåíèåòî ñëèêàòà, ïîðàçãîâàðàjòå çà òîà øòî å íàöðòàíî íà íåà,
íàòåðàjòå ãè äåöàòà äà ãè èçáðîjàò æèâîòíèòå êîèøòî ãè ãëåäààò, êàêî è íèâíàòà
ìåñòîïîëîæáà: øòðêîò ëåòà íà íåáîòî, ìà÷êàòà ñå èñêà÷èëà íà ïîêðèâîò, êðàâàòà
å îä åäíàòà ñòðàíà íà áóíàðîò, à ìàãàðåòî – îä äðóãàòà, êó÷åòî å ïðåä ñâîjàòà
êîëèáà, à êîçàòà – äî îãðàäàòà ïîä äðâîòî. Îâîj ðàçãîâîð }å èì ïîìîãíå íà äåöàòà
ïîäîöíà êîãà }å òðåáà äà ñå ñåòàò êàäå è øòî âèäåëå. Ïîòîà ïîêàæåòå èì ãî
ïðâîòî îä êîï÷èœàòà çà ðàñòóðàœå íà ñëîæóâàëêàòà , îájàñíåòå èì øòî }å ñå
ñëó÷è êîãà }å êëèêíàò âðç íåãî è îñòàâåòå ãè óøòå åäíàø ñàìîñòîjíî äà jà
ðàçãëåäààò ñëèêàòà ïðåä äà jà ðàñòóðàò. Çà ïîäîáðî äà ãî ðàçáåðàò àëãîðèòàìîò
îä äåjñòâà ïðè ïîäðåäóâàœåòî íà ñëîæóâàëêàòà, íå îñòàíóâàjòå ñàìî íà óñíè
îájàñíóâàœà. ]å áèäå ïîëåñíî àêî ãî èãðàòå îâîj àëãîðèòàì èñòîâðåìåíî ñî öåëîòî
îääåëåíèå òàêà øòî äàâàòå íèçà èíñòðóêöèè è ÷åêàòå äåöàòà äà ãè èçâðøàò è äà
ãî âèäàò ïðàêòè÷íèîò ðåçóëòàò. Ïîìàãàjòå èì äà ãè îñîçíààò ðåçóëòàòèòå îä ñåêîjà
ñâîjà àêòèâíîñò òàêà øòî }å çàäàâàòå ïðàøàœà êîè }å ñå îäíåñóâààò íà îíà øòî
}å ñå ñëó÷óâà íà åêðàíîò. Íà ïðèìåð: „Îçíà÷åòå ãî ñî ïîêàæóâà÷îò íà ãëóâ÷åòî
òîà ïàð÷å îä ñëîæóâàëêàòà íà êîåøòî ñå íàîƒà ãëàâàòà íà ïðàñåòî. Øòî ñå ñëó÷è?
(Èçáðàíîòî ïàð÷å ñå îçíà÷è).” Ïðîäîëæåòå íà èñòèîò íà÷èí ñe äîäåêà äåöàòà óñïåàò
äà „ñôàòàò” ñëåäåj}è ãè Âàøèòå èíñòðóêöèè. Ïîòîà îñòàâåòå ãè äà ïðîäîëæàò ñàìè.
Íå èçáðçóâàjòå ñî ïîêàæóâàœå íà ïîìîøíàòà ôóíêöèjà íà òàñòåðîò çà ïðàçíî ìåñòî
óøòå âî îâàà åòàïà. Çà÷óâàjòå ãî òîà êàêî èçíåíàäóâàœå ïðè íåêîjà ïîñëîæåíà
çàäà÷à.
Ïðîãðàìàòà Ñëîæóâàëêà ñå êîðèñòè ïîâå}åêðàòíî. Ñî íåjçèíà ïîìîø ñå
óâåæáóâà è àâòîìàòèçèðà è èçâðøóâàœåòî íà äâèæåœåòî âëå÷åœå ñî ïîñòîjàíî
ïðèòèñíàòî ëåâî êîï÷å íà ãëóâ÷åòî. Çà äà ãî îäðæèòå èíòåðåñîò íà äåöàòà
ñòåïåíóâàjòå ãè ïî ñëîæåíîñò ñëèêèòå êîèøòî ãè èçáèðàòå çà ïîäðåäóâàœå.
Çàïî÷íåòå îä öðòàíèòå îáîåíè ñëèêè, ïîòîà ïðåìèíåòå êîí êîíòóðíèòå ñëèêè êîèøòî
ñå ïîòåøêè çà ïîäðåäóâàœå, çàòîà øòî îòñóñòâóâà îðèåíòèðîò– áîjàòà è íà êðàjîò
çàïî÷íåòå äà ãè ïîäðåäóâàòå ôîòîãðàôèèòå. Àêòèâíî êîðèñòåòå ãè ìîæíîñòèòå çà
èíäèâèäóàëåí ïðèîä êîí ñåêîå äåòå òàêà øòî }å èì äàâàòå ïîïðîñòè èëè ïîñëîæåíè
64
çàäà÷è íà îääåëíè äåöà âî çàâèñíîñò îä íèâíèòå ìîæíîñòè. Óñëîæíóâàœåòî è
óïðîñòóâàœåòî íà çàäà÷àòà ìîæåòå äà ãî ïîñòèãíåòå íå ñàìî ïðåêó èçáîðîò íà
ñëèêàòà çà ïîäðåäóâàœå, òóêó è ïðåêó ðåãóëèðàœå íà áðîjîò íà åëåìåíòèòå íà
ñëîæóâàëêàòà. Èíäèâèäóàëíèîò ïðèîä îáåçáåäóâà ìèð âî îääåëåíèåòî, áèäåj}è
ñèòå äåöà ðàáîòàò ñî åäíà èñòà ïðîãðàìà, ãî îäðæóâà èíòåðåñîò íà ïîäîáðèòå
ó÷åíèöè, ïîðàäè ìîæíîñòà äà ñå ñîî÷àò ñî ïîñëîæåí èíòåëåêòóàëåí ïðåäèçâèê è
ñîçäàâà ÷óâñòâî íà çàäîâîëñòâî êàj ïîñëàáèòå, çàòîà øòî è òèå óñïåøíî ñå
ñïðàâèëå ñî ïîñòàâåíàòà çàäà÷à.
Íîâà ãîäèíà
Ïðîãðàìàòà ÍÎÂÀ ÃÎÄÈÍÀ ãè óòâðäóâà âåøòèíèòå íà äåöàòà
äà jà èçâðøóâààò àêòèâíîñòà âëå÷åœå íà ãëóâ÷åòî ïðè ïðèòèñíàòî ëåâî
êîï÷å, òàêà øòî èñòîâðåìåíî èì ïîêàæóâà åäíà äðóãà íåãîâà ïðèìåíà.
Àêî ïðè ÑÈÌÅÒÐÈJÀ íà îâîj íà÷èí òèå öðòàà, ñåãà ãî êîðèñòàò èñòîòî
äåjñòâî, çà äà èçáåðàò è ïðåìåñòàò îájåêò îä åäíî ìåñòî íà äðóãî.
Ìîæåòå äà ïîñâåòèòå åäåí öåë ÷àñ íà ðàáîòàòà ñî íåà, èìàj}è ïðåäâèä äåêà
òàà îâîçìîæóâà ðàçíîâèäíè âàðèjàíòè çà óêðàñóâàœå íà íîâîãîäèøíàòà åëêà, à
ñàìèòå äåöà ñå ñòðåìàò êîí ñe ïîãîëåìà ïðåöèçíîñò è åñòåòñêè ïîåôåêòåí êðàåí
ðåçóëòàò. Âðà}àjòå ñå êîí íåà âî òåêîò íà ñëåäíèòå ÷àñîâè, ñåêîãàø êîãà äåöàòà
}å ãî ïîñàêààò òîà, áèäåj}è òàà êàj íèâ ðàçâèâà âåøòèíè çà öåëîñíî îôîðìóâàœå
íà ïðîñòîðîò íà åêðàíîò è ïðèäàâà ÷óâñòâî íà çàâðøåíîñò íà åäåí ïðîåêò. Íà îâîj
÷àñ äîáðî å êàêî ôèíàëåí ïðîèçâîä äà jà îòïå÷àòèòå íà ïå÷àòà÷ ðàáîòàòà íà ñåêîå
äåòå è äà ìó äîçâîëèòå äà ñè jà çåìå ñî ñåáå äîìà.
Ñåçîíè
Òîà å ïðîãðàìà ñî êîjàøòî ñå óòâðäóâààò âåøòèíèòå çà ïðàâèëíî
èçâðøóâàœå íà äâèæåœàòà „åäíîêðàòíî êëèêíóâàœå” ñî ëåâîòî êîï÷å
è „âëå÷åœå” ñî ïîñòîjàíî ïðèòèñíàòî ëåâî êîï÷å íà ãëóâ÷åòî è íèâíî
êîðèñòåœå ñïîðåä íèâíàòà íàìåíà, ñîîäâåòíî çà èçáîð è çà
ïðåìåñòóâàœå íà îájåêòè.
Çà ïðâ ïàò òóêà âî ëåíòàòà ñî àëàòêè ñå ïîjàâóâà êîï÷åòî , ïðåêó êîå ñå
îòâîðà ãàëåðèjàòà ñî ãîòîâè ëèêîâè, íàìåíåòè çà çáîãàòóâàœå íà ñîçäàâàíèîò
65
ãðàôè÷êè ïðîåêò. Ìåƒó ãîòîâèòå ëèêîâè ïðåîâëàäóâààò îíèå ñî ñîñåìà ìàëà
ãîëåìèíà, øòî áàðà ïðåöèçèðàœå íà äâèæåœåòî „âëå÷åœå” çà íèâíî óñïåøíî
„óëîâóâàœå” è ïîñòàâóâàœå íà îïðåäåëåíè ìåñòà.
Âàøà çàäà÷à å äà ãè íàó÷èòå äåöàòà êàêî ñå ðàáîòè ñî òàêîâ òèï ïðîçîðöè,
áèäåj}è îòñåãà íàòàìó òèå }å ãè êîðèñòàò ìíîãó ÷åñòî. Òîà ñå îñòâàðóâà ïðåêó
ïîñëåäîâàòåëíîñò îä êîíêðåòíè èíñòðóêöèè êîèøòî äåöàòà ãè èçâðøóâààò ïîä
Âàøå ðàêîâîäñòâî.
Ïðâàòà íèçà èíñòðóêöèè ãè çàïîçíàâà äåöàòà ñî òîà êàêî ñå èçáèðà ëèê êîjøòî
ñå ãëåäà âî ãàëåðèjàòà ïðè îòâîðàœåòî íà äèjàëîã-ïðîçîðåöîò. Òàà âêëó÷óâà:
- ìàðêèðàœå íà ñàêàíèîò ëèê ïðåêó íåãîâî êëèêíóâàœå ñî ïîêàæóâà÷îò îä
ãëóâ÷åòî;
- â÷èòóâàœå íà ëèêîò âî ðàáîòíèîò åêðàí ïðåêó èçáîð íà êîï÷åòî ÎÊ.
Äåòåòî òðåáà äà ðàçáåðå äåêà èíäèêàöèjà çà òîà äåêà ëèêîò å èçáðàí å
ïîjàâàòà íà ñèíà ìàðêèðà÷êà ëåíòà ïîä íåãî.
Èçáðàíèîò ëèê ñå â÷èòóâà âî ðàáîòíèîò åêðàí ñàìî ñî êîï÷åòî ÎÊ. ×åñòî
äîïóøòåíà ãðåøêà å ïî ìàðêèðàœåòî äèjàëîã-ïðîçîðåöîò äà ñå çàòâîðè ñî êîï÷åòî
, ïðè øòî ëèêîò íå ñå ïîjàâóâà âî ðàáîòíèîò åêðàí.
Ïðåêó âòîðàòà íèçà èíñòðóêöèè òðåáà äà ïîêàæåòå è îájàñíèòå êàêî ñå áàðà
è èçáèðà ëèê êîjøòî íå å âèäëèâ âî ãàëåðèjàòà ïðè îòâîðàœåòî íà äèjàëîã-
ïðîçîðåöîò. Òîà ñå îñòâàðóâà ïðåêó:
- îòâîðàœå íà ïðîçîðåöîò;
66
- íàñî÷óâàœå íà âíèìàíèåòî íà äåöàòà êîí ëèçãà÷îò ( ) çà
ðàçãëåäóâàœå íà ëèêîâèòå âî ãàëåðèjàòà è êîï÷èœàòà çà íåãîâî ïðèäâèæóâàœå;
- íàîƒàœå íà ëèê êîjøòî íå ñå ãëåäà âî ãàëåðèjàòà ïðåêó êîðèñòåœå íà
ëèçãà÷îò;
- ìàðêèðàœå íà ëèêîò;
- â÷èòóâàœå âî ðàáîòíèîò åêðàí.
Óñâîjóâàœåòî íà îâèå äâå ïîñëåäîâàòåëíè àêòèâíîñòè ñå ñëó÷óâà ïðåêó
áàðàœåòî, íàîƒàœåòî è ïîñòàâóâàœåòî íà áàðåì äâà ëèêà îä Ãàëåðèjàòà ïîä íàäçîð
íà íàñòàâíèêîò. Âèå ãè äàâàòå êîíêðåòíèòå èíñòðóêöèè íà ó÷åíèöèòå
ïîñëåäîâàòåëíî, åäíà ïî åäíà, ïðè øòî âíèìàâàòå òèå äà áèäàò èçâðøóâàíè îä
ñèòå äåöà. Ïîòîà ïðàâèòå ïðîâåðêà äàëè àëãîðèòàìîò å óñâîåí òàêà øòî }å
çàäàäåòå ñàìîñòîjíà çàäà÷à çà âìåòíóâàœå íà èçáðàí îä Âàñ ëèê îä ãàëåðèjàòà è
íåãîâî ïîçèöèîíèðàœå íà òî÷íî îïðåäåëåíî ìåñòî âî ñëèêàòà.
Íà òîj íà÷èí }å ïðîâåðèòå äàëè àëãîðèòàìîò çà ðàáîòà ñî äèjàëîã-ïðîçîðåöîò
çà â÷èòóâàœå íà ëèêîâè å óñâîåí îä äåöàòà. Ïî ïîòðåáà èíñòðóêöèèòå ìîæàò äà
áèäàò ïîâòîðåíè óøòå åäíàø ñî äðóãè ëèêîâè ïîñî÷åíè îä Âàñ. Âåäíàø øòîì }å
ñå óáåäèòå äåêà ñèòå äåöà jà âëàäåàò ðàáîòàòà ñî äèjàëîã-ïðîçîðåöîò, ìîæåòå äà
çàäàäåòå çàäà÷à ñàìèòå äà ñè jà äîâðøàò çàïî÷íàòàòà ñëèêà.
Äîáðî å ðàáîòàòà ñî ñëèêèòå íà ðàçëè÷íèòå ãîäèøíè âðåìèœà (ñåçîíè) äà
áèäå ïðèäðóæåíà ñî ðàçãîâîðè ñî äåöàòà çà ñïåöèôè÷íîñòà íà ñåêîå îä íèâ,
ñâðçàíà ñî ðàçëè÷íèòå ïîjàâè íà æèâàòà ïðèðîäà è êàðàêòåðíèòå áåëåçè è ñî
àíàëèçà íà ëèêîâèòå îä ãàëåðèjàòà âî îâîj êîíòåêñò.
Ïðîëåò
Êîðèñòåòå jà îâàà ïðîãðàìà çà ôèíàëíî óòâðäóâàœå íà
âåøòèíèòå çà èçáîð è ïðåìåñòóâàœå íà îájåêò ñî ãëóâ÷åòî. Âî ðàìêèòå
íà åäåí ÷àñ ïðîãðàìàòà ìîæå äà ñå êîðèñòè ñàìî åäíàø. Àêî ñàêàòå
îäíîâî äà ðàáîòèòå ñî íåà, íàïðàâåòå ãî òîà âî òåêîò íà íàðåäíèîò
÷àñ è ïðèäðóæåòå jà ðàáîòàòà ñî íåà ñî íåêîjà îä âå}å ïîçíàòèòå, íà äåöàòà,
ïðîãðàìè. Îáðíåòå èì âíèìàíèå íà äåöàòà äåêà ðàñïîëàãààò ñî òðè âèäà öâå}èœà:
êîêè÷èœà, êîèøòî ñå ïîñòàâóâààò íà äðøêè; ëàëèœà, êîèøòî ñå ïîñàäóâààò âî
67
òðåâàòà, è öâåòîâè, êîèøòî ñå ïîñòàâóâààò íà ãðàíêèòå íà äðâîòî. Àêî òèå jà
ïîäðåäàò ñëèêàòà ïðàâèëíî, ñå íàñìåâíóâà ñîíöåòî è ñå ñëóøà ïòè÷jà ïåñíà.
Íåíàñèòêî
Òîà å ïðîãðàìà ïðåêó êîjà ãè çàïîçíàâàòå äåöàòà ñî
íàâèãàöèîíèîò äåë îä òàñòàòóðàòà. Ïðè ðàáîòà ñî îâàà ïðîãðàìà
äåöàòà òðåáà äà ñå îáó÷àò äà èìààò äîáðà îðèåíòàöèjà âî ïðîñòîðîò
è äà óñâîjàò àëãîðèòàì íà ðàáîòà ïðè øòî jóíàêîò Íåíàñèòêî }å èçåäå
øòî å ìîæíî ïîâå}å ñèðåíöà (ñèòå) çà øòî å ìîæíî ïîêðàòêî âðåìå.
Ïðîãíîçà
Ñî îâàà ïðîãðàìà ñå óñîâðøóâààò âåøòèíèòå çà âëå÷åœå íà
ãëóâ÷åòî ïðè ïîñòîjàíî ïðèòèñíàòî ëåâî êîï÷å. Ïðåäèçâèêóâà÷êèîò
ìîìåíò çà äåöàòà å ïîâðçàí ñî íîâàòà óëîãà êîjàøòî jà èãðààò ïðè
èçâðøóâàœå íà çàäà÷àòà. Îä íèâ ñå áàðà äà ñîñòàâàò ìåòåîðîëîøêà
ìàïà ñî ïðîãíîçà çà âðåìåòî âî ðàçëè÷íè ãðàäîâè íà äðæàâàòà è ïîðàäè òîà òèå
ñå ñîæèâóâààò âî óëîãàòà íà ìåòåîðîëîçèòå, êîè ãè ïîçíàâààò îä òåëåâèçèjàòà.
Èçðàáîòóâàœåòî íà ìåòåîðîëîøêàòà êàðòà ñå îñòâàðóâà ïî èçâðøóâàœå íà
ñåðèjà àêòèâíîñòè íà êîè íàñòàâíèêîò òðåáà äà îáðíå âíèìàíèå. Àëãîðèòàìîò çà
ðàáîòà å ñëåäíèîò:
- èçáîð íà ãðàä, ïðåêó êëèêíóâàœå âðç òî÷êàòà ñî êîjàøòî òîj å îçíà÷åí íà
ãåîãðàôñêàòà êàðòà;
- ïðåñëóøóâàœå íà ïðîãíîçàòà çà âðåìåòî âî òîj ãðàä;
- íàîƒàœå íà îíîj çíàê îä ëåíòàòà ñî ñëèêîâíè èíäèêàöèè, êîjøòî íàjòî÷íî ãî
ïðåòñòàâóâà âðåìåòî ñïîðåä ïðîãíîçàòà;
- ïîñòàâóâàœå íà çíàêîò âðç êàðòàòà, âî áëèçèíà íà ãðàäîò, çà êîãî ñå
îäíåñóâà.
Ïðè èçâðøóâàœå íà ïîñëåäíîòî äåjñòâî ñå êîðèñòè äâèæåœåòî âëå÷åœå ïðè
ïîñòîjàíî ïðèòèñíàòî ëåâî êîï÷å íà ãëóâ÷åòî.
Äîáðî å ïðâèîò èçáðàí ãðàä äà áèäå ãðàäîò âî êîjøòî äåöàòà æèâåàò. Àêî
òîj íå ïîñòîè íà êàðòàòà, êîðèñòåòå ãî ãëàâíèîò ãðàä íà Ìàêåäîíèjà. Ðàáîòåòå
68
çàåäíî ñî öåëîòî îääåëåíèå òàêà øòî }å èì ãî êàæóâàòå íà äåöàòà ñåêîj íàðåäåí
÷åêîð, øòî òðåáà äà ãî èçâðøàò. Ïî÷åêàjòå ÷åêîðîò äà ãî èçâðøàò ñèòå äåöà, ïðåä
äà ïðèñòàïèòå íà íàðåäíèîò. Êîãà }å ãî èçâðøàò öåëèîò àëãîðèòàì, ïîâòîðåòå jà
óøòå åäíàø ñåðèjàòà àêòèâíîñòè è îñòàâåòå ãè äåöàòà ñàìè äà ãî äîâðøàò
ñîñòàâóâàœåòî íà êîìïëåòíàòà ìåòåîðîëîøêà ìàïà.
Ïðè ïðâè÷íîòî çàïîçíàâàœå ñî ïðîãðàìàòà, çàïî÷íóâàjòå ñåêîãàø ñî ïðâîòî
íèâî, íà êîåøòî òèå jà ñëóøààò ïðîãíîçàòà è áàðàjòå äåöàòà äà ãî ïîñòàâàò ñàìî
ãðàôè÷êèîò çíàê çà âðåìåòî. Ïîòîà ïîêàæåòå èì ãî âòîðîòî íèâî òàêà øòî }å ãè
íàòåðàòå äà jà èñïîëíàò ïðîãíîçàòà, òàêà êàêî øòî å íàïèøàíà âî òåêñòóàëíîòî
ïîëå, íî îäíîâî êîðèñòåj}è ñàìî ãðàôè÷êè ñèìáîëè. Âåäíàø øòîì ïðèñòàïèòå
êîí çàïîçíàâàœå ñî íóìåðè÷êèîò áëîê íà òàñòàòóðàòà, êîðèñòåòå jà ìîæíîñòà íà
êàðòàòà äà ñå âíåñóâààò è ñòåïåíèòå çà òåìïåðàòóðàòà, à ïîäîöíà ïîêàæåòå èì
êàêî äà ïîáàðààò ïðîãíîçà çà òî÷íî îïðåäåëåí äàòóì.
Êîðèñòåòå jà ïðîãðàìàòà ïðè ãðóïíà ðàáîòà çà èçãîòâóâàœå íà íåäåëíà
ìåòåîðîëîøêà ïðîãíîçà òàêà øòî }å çàäàäåòå çàäà÷à íà ñåêîj êîìïjóòåð äà ñå
íàïðàâè ñèíîïòè÷êà êàðòà çà îïðåäåëåí äåí îä ñëåäíàòà ñåäìèöà. Íà êðàjîò íà
÷àñîò ñèòå êàðòè ìîæàò äà áèäàò îòïå÷àòåíè è îôîðìåíè êàêî sèäåí âåñíèê.
Ìàïè
Çàïî÷íåòå jà ðàáîòàòà ñî îâàà ïðîãðàìà òàêà øòî }å jà êîðèñòèòå
ãåîãðàôñêàòà êàðòà íà Ìàêåäîíèjà. Ðàáîòåòå ôðîíòàëíî ñî öåëîòî
îääåëåíèå è îájàñíåòå jà ïîñëåäîâàòåëíîñò íà àêòèâíîñòèòå, êîè
äåöàòà òðåáà äà ãè èçâðøàò òàêà øòî äàâàòå èíñòðóêöèjà, áàðàòå
âåäíàø íåjçèíî ïðàêòè÷íî èçâðøóâàœå, ãî êîìåíòèðàòå îíà øòî ñå ñëó÷èëî è äóðè
òîãàø jà äàâàòå ñëåäíàòà èíñòðóêöèjà. Çàïî÷íåòå ñî ãëàâíèîò ãðàä íà Ìàêåäîíèjà
èëè ñî íåêîj îä äðóãèòå ïîãîëåìè ãðàäîâè êîè äåöàòà ëåñíî }å ãè íàjäàò íà êàðòàòà.
Íàòåðàjòå ãè äåöàòà äà ãè ñòàâàò ñëóøàëêèòå è ïîòîà äà jà ïîêàæàò ñî ïîêàæóâà÷îò
íà ãëóâ÷åòî òî÷êàòà ñî êîjàøòî íà êàðòàòà å îçíà÷åí, íà ïðèìåð, ãðàäîò Ïðèëåï.
Ïðàøàjòå ãè øòî ñå ñëó÷èëî ïðåä äà êëèêíàò âðç ñèíàòà òî÷êà. Îájàñíåòå èì äåêà
îòêàêî }å ãî ÷ójàò èìåòî íà ãðàäîò, òðåáà äà ãî çàïèøàò è äà ãî ïîñòàâàò âðç
êàðòàòà. Çàïèøóâàœåòî íà èìåòî å ìîæíî ñî èçáîð íà êîï÷åòî . Ïðè òîj èçáîð
ñå îòâîðà òåêñòóàëíî ïîëå. Îòêàêî ñèòå }å îòâîðàò òåêñòóàëíî ïîëå, íàïðàâåòå
69
êîìåíòàð çà íà÷èíîò íà êîj òðåáà äà áèäå èñïèøàíî èìåòî íà ãðàäîò è äà ãè
ïîòñåòèòå êàêî äà ãî êîðèñòàò òàñòåðîò çà äà jà çàïèøàò ãîëåìàòà áóêâà.
Îñòàâåòå ãè äà ãî âíåñàò èìåòî è ïîêàæåòå èì êàêî äà ãî çàòâîðàò òåêñòóàëíîòî
ïîëå ñî êîï÷åòî ÎÊ. Îájàñíåòå èì äåêà èìåòî ñå îòïå÷àòóâà íà ñîîäâåòíîòî ìåñòî
íà ãåîãðàôñêàòà êàðòà ñî êëèêíóâàœå íà ëåâîòî êîï÷å íà ãëóâ÷åòî. Óñíî ïîâòîðåòå
ãî óøòå åäíàø, ÷åêîð ïî ÷åêîð, öåëèîò àëãîðèòàì ïðåä öåëîòî îääåëåíèå è
îñòàâåòå ãè äåöàòà ñàìè äà ãî äîâðøàò èçðàáîòóâàœåòî íà ãåîãðàôñêàòà êàðòà.
Ïîäîöíà êîðèñòåòå ãè êàðòèòå íà Áàëêàíñêèîò Ïîëóîñòðîâ è íà Åâðîïà. Ïðè
ðàáîòàòà ñî íèâ, âî ñëó÷àèòå êîãà äåòåòî íå }å ìîæå ñàìî äà ñå ñåòè çà èìåòî íà
íåêîj ãðàä, òîà ìîæå äà jà èçáåðå ñèíàòà òî÷êà ñî êîjà ãðàäîò å îçíà÷åí è äà
äîáèå ïîìîø òàêà øòî ñî ñëóøàëêèòå }å ãî ÷óå èìåòî íà äðæàâàòà íà êîjà òîj å
ãëàâåí ãðàä.
