Умайн хүзүү гэдэг нь умайн их бие, үтрээнийхооронд орших умайн доод нарийссан хэсэг юм.Монгол улсад 2012 оны байдлаар умайнхүзүүний хавдар нийт хорт хавдрын дотор 3-рбайранд, эмэгтэйчүүдийн байрлалын хортхавдрын 1-р байранд орж байна.

Гэвч ХХВ-ийн халдвартай хүн бүр умайнхүзүүний хавдраар өвчилдөггүй.7 ба түүнээс олон удаа төрөхБэлгийн олон хавьтагчтай байхБага насандаа бэлгийн харилцаанд орохТамхи татахЖирэмснээс сэргийлэх эм 5 ба түүнээс дээшжилээр хэрэглэхДархлаа сул байхУмайн хүзүүний хорт хавдар эрт илрүүлэхПАП шинжилгээнд хамрагдахгүй байх

Умайн хүзүүний хорт хавдрын эрсдэлт хүчинзүйлс:|

|

|

|

|

|

|

|

Хүний хөхөнцөр вирус (ххв)-ийн халдвар болумайн хүзүүний хавдрын гол шалтгаан юм.

Умайн хүзүүний хорт хавдрын үед ямаршинжүүд илрэх вэ?

Урьдчилан сэргийлэх ямар аргуудбайдаг вэ?

|

|

|

|

|

ЭРТ ҮЕДЭЭ ЯМАР НЭГ ШИНЖ ТЭМДЭГИЛЭРДЭГГҮЙ .

ХХВ-ийн халдвар авахаасс э р г и й л э х -

Тогтмол ПАП шинжилгээ өгөх -

ХХВ-ийн вакцин хийлгэх

Иймд тогтмол үзлэгшинжилгээнд хамрагдаж эрт илрүүлэхболомжтой.Хожуу үед үтрээнээс цус гарах, бага аарцагорчим өвдөх зэрэг шинж илэрнэ. Мөн бэлгийнхарилцааны үед өвдөх, цус гарах шинж илэрчболно.

Х ү н и йхөхөнцөр вирусын 150гаруй төрөл байдаг. Эдгээрнь ихэвчлэн бэлгийнзамаар дамжин халддаг ба нэг удаагийнбэлгийн хавьтлаар 40 гаруй төрлийн ХХВдамждаг. Иймд бэлгийн тогтвортойхарилцагчтай байх, бэлгийн ариун цэвэрсахих, бэлгэвч хэрэглэх, хүний хөхөнцөрвирусын вакцин хийлгэснээр ХХВ-ийнхалдвараас урьдчилан сэргийлнэ.

30-аас дээшнасны эмэгтэйчүүд 3 жил тутамд ПАП-ийншинжилгээ хийлгэснээр умайн хүзүүний хортхавдрыг эрт илрүүлж эмчлэх боломжтой.

– умайн хүзүүнийхорт хавдрыг голлон үүсгэж буй ХХВ-ийн16 ба18 дахь төрлүүдийн эсрэг вакцин хийгдсэн.

Вакцин 6-8 жил дархлаа тогтоох боловчнэгэнт ХХВ-ийн халдвар авсан эмэгтэйдвакцин үр дүнгүй.

Эрт илрүүлэг бол эмэгтэйчүүдийн эрүүлмэндийн тусламж үйлчилгээний салшгүй хэсэг юм.

Үүгээр умайн хүзүүний эмгэг өөрчлөлтүүд, урьдалэмгэгүүд ба эрт үеийнхавдруудыг илрүүлнэ.

У м а й н х ү з ү ү н и йх а в д р ы н у р ь д а лэмгэгүүд ба эрт үеийнх а в д р у у д н ьа м ж и л т т а йэмчлэгддэг.

Эрт илрүүлгэд дараах үндсэн 2 аргабагтана. Үүнд:

– энэхүү шинжилгээгээр умайн хүзүүнээсарчдас авч үрэвсэл, шархлаа болон эсийн гажөөрчлөлтүүдийг тодорхойлдог. Цэвэршсэнэмэгтэйчүүд умайн хүзүүний хорт хавдар эрти л р ү ү л эх ш и н ж и л г э э н д ха м р а гд а хшаардлагагүй гэж үздэг нь буруу ойлголт юм.

Шинжилгээг үнэн зөв гаргахын тулд хувьх ү н э э с д а р а а х з ү й л и й г а н х а а р а хшаардлагатай.

Сарын тэмдэг ирж байх үед сорилөгөхгүй байхШинжилгээ өгөхөөс 48 цагийн өмнөүтрээний дотуур угаалга хийхгүй байхШинжилгээ өгөхөөс 48 цагийн өмнөбэлгийн харьцаанд орохгүй байхШинжилгээ өгөхөөс 48 цагийн өмнөтампон, жирэмснээс сэргийлэх эм,

эмэгтэйчүүдийн тос, ариун цэврийн хөөсзэргийг хэрэглэхгүй байх.

Умайн хүзүүний хорт хавдрыг хэрхэнэрт илрүүлэх вэ?

|

|

|

|

|

Умайн хүзүүний эсийн шинжилгээ буюу ПАПтест

УМАЙН ХҮЗҮҮНИЙХОРТ ХАВДРААСУРЬДЧИЛАН СЭРГИЙЛЬЕ

Эмэгтэйчүүд30нас,эрэгтэйчүүд40наснаас эхлээдхавдрын урьдчилан сэргийлэх үзлэг,шинжилгээг хийлгэж

эхлэх хэрэгтэй.

�

�

Хөхөө өөрөөшинжихХөхний зурагавхуулах

Хорт хавдарШинжилгээ

хийлгэхнас

Шинжилгээхийлгэхдавтамж

Хийгдэхшинжилгээ

Элэгнийхорт хавдар

40-өөс дээшнасны/эр,эм/

ЭлэгнийВ,С вирусилэрсэн

40-өөс дээшнасны/эр,эм/

6сар тутам

Улаан хоолой,

Ходоодныхорт хавдар

Жилднэг удаа

Жилднэг удаа

�

�

Тодосгогчбодистой улаанхоолой,ходооднырентген зурагУлаан хоолойходоод дурандах

Бүдүүн шулуунгэдэснийхорт хавдар

50-иас дээшнасны/эр,эм/

�

�

�

Өтгөнд цусилрүүлэхшинжилгээДавхар тодосгогчбодистой рентгензурагБүдүүн шулуунгэдэсний дуран

Умайнхүзүүнийхорт хавдар

30-аас дээшнасны/эм/

3жилдтутам

�Умайн хүзүүнийэд эсийншинжилгээ

Хөхнийхорт хавдар

30-аас дээшнасны40-өөс дээшнасны/эм/

1сар тутам3жилднэг удаа

Хүмүүсээ,табүхэнхавдарэртилрүүлэхшинжилгээндидэвхитэйхамрагдвалдээрхөвчлөлийгбууруулахадхувьнэмрээоруулжхавдрыгэртилрүүлжтөгсэмчлэхболомжбүрдэн,өөрийнхөөэрүүлмэндийгхамгаалахадтусална.

�

�

Элэгний ЭХОЦусанд хавдрынмаркер(AFP)

илрүүлэх

ХҮМҮҮСЭЭ!

ХОРТ ХАВДРЫГ ЭРТ ИЛРҮҮЛЭХШИНЖИЛГЭЭНД ХАМРАГДААРАЙ.

ХАВДАР СУДЛАЛЫН ҮНДЭСНИЙ ТӨВ

Утас: 451143Вэб хаяг: www.cancer-center.gov.mn

АТАМХИНЫ ХОРХӨНӨӨЛИЙН ТАЛААРМЭДЭХ ҮҮ?1.Навчинтамхи баянжуур тамхиныялгааг тамэдэх үү ?Навчинтамхи баянжуур тамхинь хэлбэр хэмжээ доторхтамхины агууламжаарааөөр байдагЯнжууртамхи нь бүгдижил хэлбэрхамжээтэй байдагбөгөөд агуулагдажбуй тамхиныхэмжээ гр аасбага байдаг Мөнгадуураа цаасааророосон татаждуусахад минутаасбага хугацаазарцуулдаг байнаНавчинтамхи ньхэлбэр хамжээгээрянз бүр доторхтамхины хэмжээ грбайдаг Энэтамхи ньөөрөө цаасгүйороомол хэлбэртэйбөгөөд хэмжээнийхувьд янзбайдаг Томхэмжээтэй навчинтамхи нь сморчим урттай гртамхи агуулдаг татаждуусахад цагзарцуулагддаг байна Уртнарийн навчинтамхи нь грорчим тамхиагуулдаг Жижигнавчин тамхинь янжууртамхитай адилхэмжээ савлагаатай грорчим тамхиагуулдаг байна2.Тамхиндэрүүл мэндэдхортой химийнбодис агуулагддагууТамхинд гаруйхимийн бодисагуулагддагаас гаруйнь эрүүлмэндэд хортойнь мэдэгдээдбайна Эдгээр бодисоос ньхорт хавдарүүсгэдэг байна Навчинтамхи баянжуур тамхихоёулаа эрүүлмэндэд хортойхимийн бодис никотин нитрозамин нүүрстөрөгчийндан исэл гидрокарбон аммони кадмиболон бусад агуулахба навчинтамхи ньилүү хортойбайдаг Байшиндотор тамхитатах ньагаарыг маших бохирдуулахба табусдыг болонөөрийгөө хордуулахгүйбайхын тулдтамхи татахаазогсоох хэрэгтэйХортхавдар үүсгэгчнитрозамин гэдэгбодис навчинтамхинд янжууртамхитай харьцуулахадөндөр агууламжтайбайдагНавчинтамхинд мөнилүү ихтамхины бохьагуулагданаНавчинтамхи ньянжуур тамхитайхарьцуулахад илүүнягт учирхорт бодисынагууламж илүүөндөр байна3.Тамхихорт хавдарболон бусадөвчин үүсгэхшалтгаан болохууТамхитатах ньолон төрлийнхавдрын үүсэлдшууд нөлөөлдөг . Тамхитатах ньдараах хавдруудынтэргүүлэх шалтгаанболж байна .ҮүндАрхагцусны цагаанэсийн хавдарДавсагныхорт хавдарУлаанхоолойн хортхавдарБөөрнийхорт хавдарУушгиныхорт хавдарАмныхөндийн хортхавдарНойрбулчирхайн хортхавдарХодоодныхорт хавдарТөвөнхийнхорт хавдарЯнжуурба навчинтамхины амныхөндий баулаан хоолойнхавдар үүсгэхэрсдэл адилбайдаг Өдөрбүр тамхитатах иххэмжээгээр тамхитатах ньзүрх судасныөвчин болонуушигны өвчинүүсэхэд нөлөөлдөг Татамхи ихтатах тусамдээрх өвчнүүдээрөвдөх эрсдэлулам нэмэгдэнэ4.Тамхидонтуулах үйлчилгээтэйюуТамхиндагуулагдах никотинхэмээх бодиснь донтуулахүйлчилгээ үзүүлдэг Тамхийггүйцэд соржтатах уушиглах дутуусорох эсэхээсүл хамааранникотин биедшингэсээр байдаг Никотинбиед замааршимэгдэнэ гүйцэдсорж тамхитатах үедуушгиар биеднэвтрэх баамандаа тамхийгзуух үедамны хөндийнэрхтнүүдэд мөншингэдэг байна5.Дамтамхидалт бахорт хавдарДамтамхидалтыг өөрөөрхүрээлэн буйорчны тамхидалт хүсээгүйтамхидалт идэвхгүйтамхидалт гэжнэрлэдэг Дамтамхидалтанд өртсөнөөрхамгийн багадаа төрлийнхорт хавдарүүсгэгч химийнбодист өртдөгбайна Дамтамхидалт уушигныхавдрын шатлгаанболдог базүрхний өвчин чихнийхалдвар гуурсанхоолойн багтраазэрэг өвчинүүсэхэд нөлөөлдөг ДАМТАМХИДАЛТ гэж өрийнхүсэл зоригоосүл хамааранбусдын татсантамхины утаагаарамьсгалахыг хэлнэгэж Монголулсын “Тамхиныхяналтын тухайхууль” -ийн 3.1.3-тзаасан байдаг .Тамхиныдөлнөөс гарчбайгаа утаань хортойбодисыг машихээр агуулжбайдаг .ДүгнэлтНавчинтамхи баянжуур тамхинь тамхитатдаг болонтатдаггүй хүмүүсийналь алиндхортой хавдарүүсгэх бодисагуулдагЭрүүлмэндэд хоргүйтамхи баэрүүл мэндэдхоргүй тамхинытун хэмжээгэж байдаггүй Иймдтамхинаас шалтгаалсанэрүүл мэндэдхортой эрсдлийгбууруулна гэвэлтамхи татахаабүрэн зогсооххэрэгтэйТаилүү ихтамхи татахтусам таныөвчлөх эрсдэлнэмэгдэнэНавчинтамхи ньамны хөндийнхорт хавдар уруул хэл амба залгиурхоолойн хортойхавдар батөвөнх дууныхөвч улаанхоолой уушигныхавдар үүсгэдэгНавчинтамхи баянжуур тамхитатдаг бүххүмүүс тамхиныутааг гүйцэдсорох дутуусорох эсэхээсүл хамаарантэдний уруул ам хэл залгиур төвөнхнь тамхиндагуулагдах хортхавдар үүсгэгчхимийн бодистөртөж байдагТамхитатаж эхлэхнас болонуушигны хавдраарөвчлөх эрсдэл , , .! 1 - . , 10 .! , 1-20 . 3 . 18 ,5-20 , 1-2 . 3 . , 1 .?7000 250 . 250 69 . ( , , , , , ) . .! .! .! .? :!!!!!!!!! . , . .? . ( ), . 2 : ., , . 69 . , , .ө:! , .! . .! .! ( , , ) ( ), , ., , , , , .

Хавдар үүсэхэднөлөөлөхХХВ-ийн Е7,Е6уураг

Хүнийхөхөнцөрвирус/ХХВ/

ХХВ-ийнДНХ-гилрүүлэх

|Хүнийхөхөнцөрвирус/ХХВ/илрүүлэхшинжилгээ–ХХВ-ийнхалдваравсанбайжболзошгүйэмэгтэйчүүдэдвируснудмынмэдээлэлболохДНХ-ийгилрүүлэхшинжилгээхийдэг.

ий

УМАЙН ХҮЗҮҮНИЙХОРТ ХАВДРААС

УРЬДЧИЛАНСЭРГИЙЛЬЕ

Á¿ñã¿é òàíû ýð¿¿ë ìýíäçºâõºí òàíû

ãàðò