39
Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 Dieses Matrial darf zum Nacharbeiten und Vertiefen genutzt werden. Copyright: PD Dr. Bianca Schröder In den Folien finden sich allerdings nur grobe Stichworte, die den weitergehenden Ausführungen in der Vorlesung zugrunde liegen!

Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

  • Upload
    others

  • View
    2

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

Überblicksvorlesung

Römische Literatur II

3. Catull WS 2014/15

Dieses Matrial darf zum Nacharbeiten

und Vertiefen genutzt werden.

Copyright: PD Dr. Bianca Schröder

In den Folien finden sich

allerdings nur grobe

Stichworte, die den

weitergehenden

Ausführungen in der

Vorlesung zugrunde

liegen!

Page 2: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

2

Pla

utu

s

Ter

enz

Ovi

d

Ver

gil

Hor

az

Liv

ius

A

nd

ron

icu

s

Naev

ius

En

niu

s

Cato

Catu

ll

Lu

kre

z

Cic

ero

Caes

ar

Sall

ust

Nep

os

Varr

o

Pro

perz

Tib

ull

Liv

ius

Lu

can

Pet

ron

Sen

eca

Per

siu

s

Sta

tiu

s

Sil

ius

Ita

licu

s

Mart

ial

Juve

nal

Taci

tus

Qu

inti

lian

Jün

ger

er

Pli

niu

s

Ält

erer

P

lin

ius

Apu

leiu

s

Au

lus

Gel

liu

s

Lu

cili

us

Pom

peiu

s T

rog

us

Vit

ruv

Man

iliu

s

Ph

aed

rus

Balb

us

Su

eton

Gaiu

s

Ek

keh

art

Otl

oh v

on

St.

Em

mer

ich

Hro

tsvi

t

Ru

odli

eb

Ott

o vo

n

Fre

isin

g

Carm

ina

Bu

ran

a

Alb

ertu

s M

ag

nu

s

Ratp

ert

De

Karo

lo r

ege

et L

eon

e pa

pa

Lu

du

s d

e A

nte

chri

sto

Walt

hari

us

Vis

io

Tn

ug

ald

i

Ges

ta

Apo

llon

ii

www.bj-schroeder.de

„Materialien“

Page 3: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

3

1. Pun. Krieg

erstes Drama in Rom aufgeführt

2. Pun. Krieg

Plautus, Komödien

Terenz, Komödien

Cato, Zeitgenosse Ennius

3. Pun. Krieg

Page 4: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

4

Punische Kriege

1. Pun. Krieg 264-241

240 erstes Drama in Rom aufgeführt

2. Pun. Krieg 218-202/1

um 200: Plautus

um 160: Terenz

3. Pun. Krieg 149-146

Cato: 234-149

Page 5: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

5

Cicero 106-43

Caesar 100-44

Pompeius 106-48

Zeitgenossen: Lukrez

Catull

? Was wissen Sie bereits über Catull ?

Page 6: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

6

Catull. 48 Mellitos oculos tuos, si quis me sinat usque basiare, usque ad milia basiem trecenta nec numquam videar satur futurus, non si densior aridis aristis sit nostrae seges osculationis.

Page 7: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

7

Catull. 48 Mellitos oculos tuos, Iuventi, ! si quis me sinat usque basiare, usque ad milia basiem trecenta nec numquam videar satur futurus, non si densior aridis aristis sit nostrae seges osculationis.

Page 8: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

8

Catull

Vielfalt:

• Thema

• Tonfall (nett - spöttisch - böse - obszön ...)

• Metrum

Page 9: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

9

Catull. 50

Hesterno, Lucini, die otiosi

multum lusimus in tuis tabellis,

ut convenerat delicatos:

scribens versiculos uterque nostrum

ludebat numero modo hoc modo illo,

reddens mutua per iocum atque vinum.

[...]

Page 10: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

10

Catull (ca. 84-54) Überlieferung

carmina minora

carmina maiora

c. 1-60 Polymetra (Hendekasyllaben, Hinkiamben, sapphische Strophe u.a.)

c. 61-68 carm. maiora (versch. Versmaße; ab 65 eleg. Distichen)

c. 69-116 Epigramme, eleg. Distichen

Page 11: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

11

carm. 1

Cui dono lepidum novum libellum

arido modo pumice expolitum?

Corneli, tibi: ...

Cornelius Nepos

• lepidus, a, um

• lepos, leporis, m.

• nugae (nugarum)

• ludere

Page 12: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

12

„Lesbia“

Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ...

5 – 7 – 43 – 51 – u.a.

58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia illa.

illa Lesbia, quam Catullus unam

plus quam se atque suos amavit omnes,

nunc in quadriviis et angiportis

glubit magnanimi Remi nepotes.

Page 13: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

13

Catull. 43 Hendekasyllabus

Salve, nec minimo puella naso

nec bello pede nec nigris ocellis

nec longis digitis nec ore sicco

nec sane nimis elegante lingua,

decoctoris amica Formiani.

ten provincia narrat esse bellam?

tecum Lesbia nostra comparatur?

o saeclum insapiens et infacetum!

Page 14: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

14

Catull. 9

Verani, omnibus e meis amicis

antistans mihi milibus trecentis,

venistine domum ad tuos penates

fratresque unanimos anumque matrem?

venisti, o mihi nuntii beati!

visam te incolumem audiamque Hiberum

narrantem loca, facta, nationes,

ut mos est tuus, applicansque collum

iocundum os oculosque saviabor.

o quantumst hominum beatiorum,

quid me laetius beatiusve?

Page 15: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

15

c. 49

Disertissime Romuli nepotum,

quot sunt quotque fuere, Marce Tulli,

quotque post aliis erunt in annis,

gratias tibi maximas Catullus,

agit pessimus omnium poeta,

tanto pessimus omnium poeta,

quanto tu optimus omnium patronus.

Page 16: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

Iambos v —

Metrum

verschiedene iambische Versmaße

Inhalt

- Sprechverse im Drama

- „Angriff“

- „lyrisch“

Page 17: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

Catull 29

Quis hoc potest videre, quis potest pati,

nisi impudicus et vorax et aleo,

Mamurram habere quod comata Gallia

habebat ante et ultima Britannia?

Page 18: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

Catull 29

iambischer Trimeter

Quis hoc pótest vidére, quis pótest páti,

v — v — | v — v — | v — v —

Page 19: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

29,21 ff.

quid hunc, malum, fovetis? aut quid hic potest

nisi uncta devorare patrimonia?

eone nomine, urbis o piissimi,

socer generque, perdidistis omnia?

Page 20: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

20

Hellenistisches Kleinepos, Epyllion

poeta doctus

lector doctus

Page 21: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

21

Carmen 64 (408 Hexameter)

- Argonautenfahrt (Jason, goldenes Vlies, Medea)

- Peleus und Thetis

- Achill

- Theseus + Ariadne, + Bacchus

- Weltzeitalter

- Parzen

- etc. ...

Page 22: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

22

1. Inhalt

2. Aufbau, Formulierungen

3. Interpretation, d.h.: Welche Fragen stellen sich?

Page 23: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

23

Peliaco quondam prognatae vertice pinus / dicuntur liquidas Neptuni nasse per undas / Phasidos ad fluctus et fines Aeetaeos,

Einst soll das auf dem Gipfel des Pelion entstandene Holz durch die flüssigen Wellen Neptuns bis zum Wasser des Phasis und zum Gebiet des Aeetes geschwommen sein...

-> Fahrt der Argonauten

Page 24: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

24

Nereiden wundern sich

Menschen sehen erstmals Nymphen

Peleus sieht Thetis

Ausruf des Sprechers: 22 o nimis optato saeclorum tempore nati / heroes, salvete

Hochzeit

Page 25: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

25

die Hochzeitsgäste kommen

der Palast

die Gäste bewundern den Palast,

v.a. die Decke auf dem Hochzeitsbett

Beschreibung der Decke

Page 26: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

26

auf der Decke ist eine Geschichte dargestellt

50 haec vestis priscis hominum variata figuris / heroum mira virtutes indicat arte.

bis v.265f.

cf. z.B. folgenden bekannten Teppich:

Page 27: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

27

Page 28: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

28

Theseus und Ariadne

keine Beschreibung,

sondern eigene Geschichte

mit viel wörtl. Rede der Ariadne

Page 29: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

29

Gäste verlassen den Palast, bevor die Götter zum Fest kommen

epischer Vergleich

Götter bringen Geschenke

Page 30: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

30

die Parzen singen ein Lied:

Achill, Sohn von Peleus und Thetis

Page 31: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

31

384 ff. Epilog

Erzähler vergleicht die Zeit der Heroen mit seiner eigenen Zeit

Page 32: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

32

1. Inhalt

2. Aufbau, Formulierungen

z.B. „vestis“

Page 33: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

33

z.B. „vestis“:

50 haec vestis priscis hominum variata figuris / heroum mira virtutes indicat arte. bis v.265f.

Ariadne, verlassen am Strand

Beschreibung der Ariadne

Rückblick: Theseus nach Kreta

Page 34: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

34

Ariadne, verlassen am Strand von Dia

Beschreibung der Ariadne

Rückblick: Theseus nach Kreta

Ariadne sieht Theseus

Minotaurus, Faden

Theseus nimmt sie mit

Ariadne auf Dia

Page 35: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

35

Ariadne auf Dia

ihre Klage und ihr Fluch (132-201)

Blick auf Theseus

Rückblick: Mahnung des Vaters bei Theseus‘ Abreise

Theseus‘ Rückkehr: Tod des Vaters

Ariadne auf Dia Bacchus kommt

Page 36: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

36

2. Aufbau, Formulierungen

z.B.: die Götter, die kommen: ausführlich werden beschrieben:

Chiron

Peneus

Prometheus: gerens veteris vestigia poenae

dann knapp: Jupiter etc.

Page 37: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

37

2. Aufbau, Formulierungen

-> Welche Geschichte wird eigentlich erzählt??

-> Mit welchen Mitteln??

3. Interpretation

Page 38: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

38

3. Interpretation, d.h.:

Was will der Autor damit sagen?

Page 39: Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ... 5 – 7 – 43 – 51 – u.a. 58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia

39

3. Interpretation, d.h.:

Welche Fragen stellen sich?

Welche Fragen stellt der Text?

Medea – Thetis - Ariadne

Hochzeit – Untreue

diese Hochzeit -> Apfel-> Troj. Krieg

Heroen/Helden, z.B. Achill –

„früher war alles besser“?