ÖZET_ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ.pdf

8/18/2019 ÖZET_ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ.pdf

1/31


2/31

2

Açık Bir Sistem Olarak Eğitim

Dİ İŞLEM ÇIKTI

mmadde fabrika ürün

enci okul/sınıf ortamı yeni öğrenci

etmen

ik/hedefler

NÜT DÖNÜT DÖNÜT

im Programı öğeleri

DEFLER EĞİTİM DURUMLARI DEĞERLENDİRME

ndik özellikler öğrenme-öğretme ortamı ne derece kazandırıldı?

DÖNÜT DÖNÜT

il 2 Açık Bir Sistem Olarak Eğitim ve Eğitim Programı Öğeleri Örüntüsü.

Açık Bir sistem Olarak Eğitim Sisteminin Öğeleri

di

Öğrenci sayısı, yaşı ve cinsiyeti. Öğrencinin hazır bulunuşluk düzeyi.

mler

Dönüt, düzeltme, ipucu, pekiştireç Araç- gereç, kaynaklar

Strateji, yöntem ve teknikler ktılar

Öğrenci sayısı, yaşı ve cinsiyeti Öğrencilerin bilişsel, duyuşsal ve devinişsel erişisi

nüt

eme her işlemin sonunda bilgi verme.

Eğitim Neden Planlı Olmalı?

Sistemde yer alan öğelerin düzenli bir şekilde işleyebilmesi, eksiklerin belirlenip giderilebilmesi, hatalarıneltilebilmesi ve belirlenen hedeflere kısa zamanda ulaşılabilmesi için, belirli bir plan ve program çerçevesindeşılmalıdırMilli Eğitim mevzuatlarına göre, a- Eğitim-öğretim kurumlarında, eğitim etkinliklerine ve derslere hazırlıklı

mek, yasal yönden zorunlu, eğitsel yönden gereklidir. b- Eğitim-öğretim planlı ve programlı olarak yapılan geliştirici bir şmadır. Eğitim-öğretimin etkin, verimli olabilmesi, planlamaya gereken önemin verilmesi ve öğretmenlerin sınıflarınaırlıklı girmeleri ile olanaklıdır.


3/31

3

Planlı Çalışmanın Yararları

Öğretmen ve öğrencileri dağınıklıktan kurtarır ve düzenli çalışmasını sağlar.

Hedeflere ulaştıracak en uygun öğrenme öğretme süreçleri ile araç ve gerecin seçilmesini, eğitim etkinliklerineve derslere hazırlıklı girilmesini sağlar.

Açık sistem yaklaşımı ve eğitim programının öğeleri arasındaki ilişk i, Şekil 3’te gösterilmiştir.

III. TEMEL KAVRAMLAR

Eğitim, okulöncesinde, okul yaşamında ve okul sonrasında yaşam boyu devam eden bir süreçtir. Bu süreç, bireyinam boyu edindiği deneyimlerin tümünü kapsar. Genel kabul gören tanımı ile eğitim, “bireyin davranışında kendiantısı yoluyla ve kasıtlı olarak istendik değişme meydana getirme süreci” olarak tanımlanmaktadır. Eğitiminmlarında, genelde üç temel özelliğin yer aldığı görülür:

1- Eğitim bir süreçtir

2- Eğitim sonucunda bireyde davranış değişikliği olur

3- Davranış değişikliği bireyin yaşantıları sonucu meydana gelir.

rmal Eğitim

Planlı ve kasıtlı eğitim etkinliklerine “formal eğitim” denir. Bireylerin davranışları, önceden belirlenen belli amaçlarrultusunda değiştirilmeye çalışılır. Formal eğitim süreci, “örgün eğitim ve yaygın eğitim” olmak üzere ikiyeılmaktadır. Örgün eğitim, belli bir yaş kümesindeki bireylere, Milli Eğitimin amaçlarına göre hazırlanmış eğitimgramlarıyla okul çatısı altında verilen eğitimdir. Yaygın eğitim ise, örgün eğitim sistemine hiç girmemiş bu sis teminhangi bir basamağında bulunan ya da bu basamakların birinden ayrılmış bireylere ilgi ve gereksinim duyduklarınlarda yapılan eğitimdir.

ormal EğitimBir plana bağlı olmaksızın yapılan eğitime, “informal eğitim” adı verilir. Aile içinde, arkadaş grubunda, televizyon

ında kazandığımız bilgi, beceri ve davranışlar informal eğitimin parçasıdır. İnformal eğitim planlı olmadığı için,ndik davranışlar kadar, istenilmeyen davranışlarda kazandırabilir.

renme

Öğrenme “büyüme ve vücutta değişik etkilerle oluşan geçici değişmelere atfedilmeyecek, yaşantı ürünü olarakydana gelen davranışta nispeten kalıcı izli değişmeler” olarak tanımlanabilir. Diğer bir tanımla, öğrenme” bireyinresi etkileşimi sonucu davranışlarında meydana gelen kalıcı izli değişikliğidir.”


4/31

4

retim

Eğitim kurumlarında planlı, denetimli ve örgütlenmiş etkinliklere “öğretim” denir.

ogram

Program, çok genel biçimiyle "yapılacak işin bölümlerini ve her bolümün zamanını gösteren maddelerin tümü"amına gelmektedir.

tim Programı

Eğitim Programı, bir eğitim kurumunun, çocuklar, gençler ve yetişkinler için sağladığı, Milli eğitimin ve kurumunaçlarının gerçekleşmesine yönelik tüm faaliyetler” olarak tanımlanabilir. Eğitim uygulamalarında, eğitim programı,etim programı ve ders programı (planı) gibi program türleri vardır.

retim Programı

Öğretim programı, belli bir öğretim basamağındaki sınıflarda okutulacak derslerin hedeflerini, içeriğini, süresini,tim yaşantılarını ve değerlendirme süreçlerini kapsayan plandır. Eğitim programı içinde yer alır. Daha çok öğrenme -etme süreçleri ile ilgili etkinlikleri kapsar.

rs Programı

Ders programı, ilgili derste, öğrencilere hangi konuların, hangi düzeyde ve nasıl öğretileceğini ve değerlendirileceğinien bir plandır. Ders programı, öğretim programı içinde yer alan ve dersle ilgili olan öğretim faaliyetlerini, sistematik birmde düzenleyen bir programdır.

tük Program (Hidden Curriculum)

Yetkili resmi veya özel kurumlar tarafından hazırlanan ve bu programı okullar aynen uygulamakla yükümlü olduklarıılı hale getirilmiş programlara ‘‘resmi program’’, ‘‘formal program’’, ‘‘açık program’’ veya ‘‘yazılı program’’ gibi

mler verilmektedir. Bu programlarda tüm unsurlar (amaç, içerik, öğrenme-öğretme faaliyetleri, değerlendirme) açıkçartilmiştir. Okullarda bulunan farklı bir program türü daha vardır. Bu program, resmi program gibi unsurları, açık vergin olmayan programlardır. Fakat öğrencileri resmi programdan daha çok etkilemektedir. Bu programa ‘‘örtükgram’’, ‘‘gizli program’’, ‘‘saklı program’’ veya ‘‘yazılı olmayan program’’ gibi isimler verilmektedir.

Örtük program kavramı ile okul programı içinde açık bir şekilde belirtilmediği halde, öğrencilerin okul içinde, okulunyişinden bir takım kazanımlar elde etmeleridir. Örneğin, sosyal roller, bazı tutumlar, değerler ve yaşamın içinde olan

çok şey, öğrenciler tarafından programda açık bir şekilde belirtilmediği halde öğrenilir. Tüm okul ya da eğitimumlarının bir örtük programı olduğu söylenebilir.

tim Programı ve Öğretim Öğretim, öğrenmeyi kılavuzlama anlamına gelir ve nasıl sorusunun cevabını arar. Eğitim Programı ise “ne”

usunun yanıtını vermeye çalışırÖğretim programı ve öğretim ayrı olarak incelenmesine rağmen birbiriyle oldukçalantılı kavramlardır. Eğitim programı, okul yönetiminin denetiminde, öğrenme deneyimlerinin bir plan program olarak

aya çıkmasıdır. Öğretim ise eğitim programının kullanılmaya hazır hale getirilmesidir.

ogram Geliştirme

Program geliştirme, “eğitim programının hedef, içerik, öğrenme-öğretme süreci ve değerlendirme öğeleri arasındakiamik ilişkiler bütünüdür.”


5/31

5

DEĞERLENDİRME Geniş anlamıyla program geliştirme deyince aşağıdakilerden hangisi kastedilir? Öğretimi verimli kılan bütün unsurların geliştirilmesi Hedeflerin ve öğrenme yaşantılarının geliştirilmesi Kitap haline gelecek dokümanın hazırlanması Eğitim-öğretim çevresinin uygun duruma getirilmesi Eğitim-öğretim amaçlarının bir bütün olarak saptanması

Aşağıdakilerden hangisi öğretim programının tanımıdır?Bir öğretim yılında çeşitli derslerde izlenecek konular dizisi

Bir dersin başından sonuna kadar yapılacak faaliyetler dizisi Öğrencinin okulda etkileşimde bulunması beklenen tüm durum ve yaşantılar Bir dersteki ünitelerin hangi zamanda işleneceğini gösteren çizelge Bir öğretim düzeyinde çeşitli derslerle ilgili olarak ders içi faaliyetleri gösteren kaynak

Aşağıdakilerden hangisi eğitim sisteminin çıktılarından biri olamaz?Üretilen bilgi b- Beklenmedik davranışKazanılan davranış d- İstenmedik davranış e- Öğrenci katılımı

Bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla istendik ve kasıtlı davranış değişikliği meydana getirme süreci"ğıdakilerden hangisinin tanımıdır.

Öğretim b- Öğrenim c- Öğrenme d- Eğitim e- Öğretme

Türk toplumunun uzak hedefini en doğru ifade eden kavram aşağıdakilerden hangisidir?Kalkınma b- Çağdaş uygarlık leri teknoloji d- Refah e- Gelişmişlik

NITLAR 1 A 2 E 3 E 4 D 5 B


6/31

6

ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ DERSİ

I. EĞİTİM PROGRAMI

. Bir eğitim kurumunun veya sosyal çevrenin, bireylerin yaşantılarını ve sosyal çevrelerini düzenlemek veginleştirmek için, ülkenin genel amaçlarıyla uyumlu olacak şekilde yürüttüğü tüm çalışmalar, “eğitim programı” olarakandırılabilir.

Taba ve Tyler gibi davranışçı yaklaşımı benimseyen eğitimciler, eğitim programını, “istendik amaçlara ulaşmak iç in

tejiler içeren bir eylem planı” olarak ifade etmişlerdirEğitim programı kavramının, ne olduğuna ilişkin bazı görüşler şöyle sıralanabilir:

Okul içinde olup biten her şeydir (dersler, eğitsel faaliyetler,rehberlik faaliyetleri gibi).

Okulda öğrenilenler sonucunda, bireyde oluşan davranışlardır.

Konular listesidir.

Ders içeriğidir.

Çalışmaların programlanmasıdır.

Eğitim ve öğretimde kullanılan materyaller listesidir.

Derslerin sıralanmasıdır.

Hedef ve davranışlar gurubudur.

Bir öğretim kurumunun gerçekleştirdiği amaçlardır.

Okul içinde ve dışında öğretilen her şeydir.

Okul personeli tarafından planlanan her şeydir.

II. PROGRAM GELİŞTİRME

Program geliştirme, en genel anlamıyla, eğitim programlarının tasarlanması, uygulanması, değerlendirilmesi veerlendirme sonucu elde edilen veriler doğrultusunda, yeniden düzenlenmesi sürecidir.

Tyler’ın göre, program geliştirme modeline göre, program geliştirme ile ilgilenen herhangi bir kimsenin cevaplamakunda olduğu sorular şöyle sıralanabilir:

Okulun ulaşması gereken eğitim amaçları nelerdir?

Bu amaçlara ulaşabilmek için eğitim yaşantıları nasıl belirlenmelidir?

III. PROGRAM GELİŞTİRMENİN TARİHSEL SÜREÇLERİ

Program geliştirme alanının, bir bilim olarak, hangi süreçlerden geçtiğinin bilinmesi, alanın temellerinin ortayanarak, tarihsel süreçte geçirdiği evreleri incelemenin, derinlemesine bir bilgi ve farkındalık kazanmak açısından önemliuğu açıktır.


7/31

7

Dünyada Program Geliştirmenin Tarihsel Gelişimi

19. yüzyılda, Avrupa’da, eğitim programları üzerindeki çalışmalarda ilk öne çıkan isimlerden birisi, İsviçrelitalozzi’dir. O, modern ilkokulların temelini oluşturmuş ve ilkokullardaki uygulama ve programların yenilenmesindeü olmuştur.

Türkiye’de Program Geliştirmenin Tarihsel Gelişimi

Türkiye Cumhuriyeti Devletinin kurulmasından hemen sonra, eğitim alanında yapılan ilk yasal düzenleme, 3 Mart4 tarihli “Tevhid-i Tedrisat (Eğitim Öğretimin Birleştirilmesi) Kanunu”dur. Yasa ile tüm öğretim kurumları, Millîtim Bakanlığı bünyesi altında toplanmış yve okul programları üzerinde kapsamlı değişikliklere gidilmiştir. Türkiye’deprogram geliştirme çalışmaları başlangıçta, il merkezlerinde, mahalli okullar ve il Milli Eğitim Müdürlüklerinin destek

ş birliği ile başlamış, sonrasında il Milli Eğitim Bakanlığı merkez örgütünde devam etmiştir.3-1928

1924 yılında, Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun kabulü ile başlayan program geliştirme çalışmaları, dönemin şartlarınaalel olarak, daha çok, yeni nesillere Cumhuriyet rejimini, ilkelerini ve önemini benimsetmeyi amaçlamıştır. Eği timgramlarındaki değişikliklerin özünü, laiklik, Batılılaşma ve müspet bilimler oluşturmuştur.

8-1960

1928’deki harf inkılâbı ile birlikte, eski alfabe ile yazılan kaynakların, Lâtin alfabesi ile hazırlanmış kaynaklar ileiştirilmesi çalışmaları başlamıştır.

1948 yılında, İlkokul programları geliştirilmiştir.

Bu yıllara kadar, program geliştirme çalışmaları daha çok dersler ve konular listesi hazırlamak olarak ele alınmıştır.2 yılında, Türkiye’ye gelen ve köy okullarında incelemeler yapan, K.V. Wofford’un hazırladığı raporla, daha sistematikyaklaşımla yapılmaya başlanılmıştır.

0-1980

1960’lı yıllarda, program geliştirme çalışmaları, ilkokul programları üzerine yoğunlaşmıştır. Bu dönemde, programştirme çalışmaları, yurt dışında başlatılan program geliştirme çalışmalarından oldukça etkilenmiştir.

1970’li yıllarda, sekiz yıllık öğretim okulu denemesi ve program çalışmaları gündemde olmuştur. Dokuz kişilik birşma grubu, sekiz yıllık okulun amaçlarını ve bu okulun eğitim ilkelerini belirlemişlerdir Ancak, bu çalışmalar, denememasında kalmıştır.

0-2005

Üniversitede görevli bilim insanları ile işbirliği sağlanarak, yeni bir program modeli oluşturulmuştur

1990-1991 eğitim-öğretim yılında, pilot okullarda, Ders Geçme ve Kredi Sistemi uygulaması başlamıştır.

5 ve Sonrası

Türkiye’de, eğitim programlarının güncellenmesi sorunu gündeme gelmiştir. Milli Eğitim Bakanlığı, İlköğretim 1 -5.flarında okutulacak olan Türkçe, Fen ve Teknoloji, Matematik, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgisi dersi programlarını,ılandırmacı anlayışa göre düzenleyerek, 2005-2006 öğretim yılında başlayarak, tüm ülkede uygulamaya koymuştur.

21. Yüzyılda Program Geliştirmede Eğilimler

21. yüzyılda eğitim programın boyutları şöyle sıralana bilir:

Küresel Yurttaşlık ve Çok Kültürlülük Boyutu

Birlikte Yaşamayı Öğrenme Boyutu


8/31

8

Öğretmen Eğitimi Boyutu

Okul Boyutu

Genç kuşağa yaşam boyu öğrenme yeterliklerinin kazandırma,

Genç kuşağın bireysel ihtiyaçlarının göz önünde bulundurulması,

Yurttaşlık bilinci geliştirme,

Kültürünü bilme ve geleceğe hazırlanmada öğreniciyi yeterli kılma. Bu aynı zamanda, ulusal ve kültürel kimliğikazandırmaya destek olacaktır

Program Geliştirme Çalışmalarında Okul ve Öğretmen Eğitim programını yenileme çalışmalarında öğretmenlerin etkili ve gönüllü olarak sürece katılmaları için nitelikli

etmen eğitimi temeldir. Öğretmenlerin hizmet öncesi ve hizmet içi yetiştirme programları nitelikli olmalıdır.retmenlerin, hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimleri, program geliştirme süreçlerinin ayrılmaz bir parçası olmalıdır. Buenle, öğretmen eğitimi sürekli olmalıdır.

Öğretmen eğitiminin bir boyutu da öğretmene çok kültürlü bir bakış açısı kazandırma olmalıdır. Çok kültürlütimin merkezinde ise eşitlik ve sosyal adalet yer almalıdır.

DEĞERLENDİRME Hazırlanan bir ilköğretim programına, ülke gerçekleriyle örtüşmediği, öğretmen ve öğrenci özelliklerini dikkateadığı, daha önce uygulanan öğretim programlarından elde edilen sonuçları göz ardı ettiği yönünde eleştiriler

ılmaktadır.gram geliştirme çalışmalarında aşağıdakilerden hangisinin yapılmış olması, bu eleştirilere en iyi cevabı oluşturur?

Bütün paydaşları kapsayan ihtiyaç analizinin yapılması Program felsefesinin belirginleştirilmesi Hedef ifadelerinin açık bir şekilde yazılması Öğrenme etkinliklerinin planlanması Program geliştirmenin bir komisyon tarafından yapılması

Öğrencilerin öğrenmelerinde; okul bahçesi, koridor, kantin, spor salonu ortamları önemlidir. Bu ortamlarda kullanılaniletişim, giyim, yeme-içme biçimi, sınıf içi öğrenmelerinden farklı öğrenmelere yol açabilir.durum, aşağıda verilenlerden hangisini en iyi ifade eder?

Öğretim programı b- Örtük program c- Ekstra programhmal edilen program e- Gerçekleşen program

Ülkemizde bir dersin öğretim programının hazırlanması ve uygulamaya konulması konusunda aşağıdakilerden hangisikilidir?

Okul müdürleri b- Milli Eğitim Müdürlüğü c- Talim-Terbiye KuruluDers öğretmenleri e- Zümre öğretmenleri

Tyler’a göre, bilişsel alan kuramının program geliştirmeye etkileri, aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? Tanılama, genişleme, değerlendirme

Küçük adımlar, başarı, düzeltme Sıralama, süreklilik, bütünleşme Seçme, genelleme, eleştirme Kazanma, dönüştürme, değerlendirme

NITLAR 1 A 2 B 3 C 4 E


9/31

9

I. EĞİTİM PROGRAMI TASARIMI

(EĞİTİM PROGRAMI GELİŞTİRME\TASARIMI YAKLAŞIMLARI)

Eğitim programı tasarımı, bir programın hangi öğelerden oluşacağının ortaya çıkarılma sürecidir. Program tasarımı,etimin düzenlenmesini anlamlı bir bütünlük içinde ele almayı amaçlar. Eğitim programların hazırlanması sürecinde verasındaki uygulama aşamasında, önem verilen faktöre göre tasarım yaklaşımlarından uygun olan biri ya da birkaçıilir.

Bireyin ve toplumun ihtiyaçlarını karşılayacak bir eğitim programını tasarlama süreci, ülkenin önem verdiği ve eğitimemine de yansımış olan değerlerle başlar. Bir eğitim programı tasarısının hazırlanmasında iki ayrı düzeyde kararilmesi gerekir. Birinci aşamada karar verirken, toplumun, konu alanlarının ve örgencilerin temel özellikleri, ihtiyaçları,lentileri ve benzeri göz önünde tutulur. İkinci aşamada alınacak kararlar ise, daha özel ve tektir. Bu aşamada, birincimada elde edilen bulgular doğrultusunda programı oluşturan hedef, kapsam, eğitim durumu ve değerlendirme öğelerienlenir.

II. PROGRAM TASARIM YAKLAŞIMLARI

Eğitim programı tasarımlarını geliştirmede, genel olarak üç temel yaklaşım vardır. Bunlar:

Konu Merkezli Program Tasarımları: Odak noktası, konular ve desenlerdir.Öğrenen Merkezli Program Tasarımları: Odak noktası birey/öğrencidir.

Sorun Merkezli Program Tasarımları: Odak noktası toplumdur.

A- KONU MERKEZLİ TASARIM YAKLAŞIMLARI

Öğrenenin en iyi nasıl öğreneceğini, problem çözme, karar verme ve kavrama stratejilerini içermektedir

Konu merkezli tasarım yaklaşımlarının genel özellikleri şöyle sıralanabilir:

Öğretmen merkezlidir. Öğretmen aktif, öğrenci pasif alıcı konumundadır.

Öğrenmenin gerçekleşmesi için, öğrencinin konu/içeriğe ilişkin bilgiyi kazanması yeterlidir. Amaç, davranış değişikliği kazandırmaktan çok, bir konunun öğretilmesini sağlamaktır.

Konu merkezli tasarım yaklaşımlarının farklı türleri vardır. Bunlar aşağıda verilmiştir:

Konu Tasarımı En eski ve en yaygın olarak kullanılan bir program örgütleme biçimidir. Konunun mükemmel olarak öğrenilmesi

el alınan yaklaşımda, öğretim yöntemi, sunuş yoluyla planlanmaktadır. Temel kaynak, kitaptır.Öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeylerine göre düzenlenen konular, basitten karmaşığa, mantıklı bir sıra ile öğretilir.

Disiplin Tasarımı

Disiplin tasarımı yaklaşımında, eğitim programı, akademik disiplinler üzerinde yoğunlaşmasına karşın, temelde konuarımı yaklaşımı ile aynıdır. Bu yaklaşımda, konuların ne şekilde verildiği ve bu bilgilerin nasıl kullanılabileceği önemliülür. Disiplinler ya da öğretilecek dersler, merkezde yer alır. Bu dersler, kendi içlerinde bir bütündür. Bir dersin

nuları, o dersin bütünlüğü içerisinde ele alınır.

Geniş Alan Tasarımı Konu merkezli tasarımdan kaynaklanan, parçalanma ve bölünme sorununa çözüm getirmek amacı ile

şturulmuştur. Amaç, konuları mantığa uygun bir şekilde bir araya getirmektir. Coğrafya, Ekonomi, Pol itika, Sosyoloji,


10/31

10

tropoloji ve Tarih dersleri bir araya gelerek Sosyal Bilgiler dersi oluşturulmaktadır. Ortak özellikleri olan derslerin bir da alınması mantığına dayanmaktadır.

Süreç Tasarımı

Her konu için ayrı ayrı öğrenme yollarını düzenleme yerine, tüm konular için ortak bir öğrenme yolunu ön planaaran bir tasarım yaklaşımıdır. Amaç, öğrencinin, en iyi sakilde nasıl öğreneceğinin belirlenmesidir. Bu yaklaşımda,şünme stratejilerindeki üç önemli strateji - problem çözme, karar verebilme ve kavrama- önemlidir .

B- ÖĞRENEN (BİREY) MERKEZLİ TASARIM YAKLAŞIMLARI

Öğrenen merkezli program yaklaşımlarında, programın merkezi olarak, öğrenci kabul edilir. Programın diğer öğelerienciye göre düzenlenmelidir. Birey merkezli yaklaşımlar pragmatist felsefi akımına ve ilerlemeci eğitim felsefesimına dayanırlar.

Öğrenciler planlama etkinliklerine de katılmalıdır. Böyle olursa, uygulama süreçlerini de benimserler. Öğretmenler yol gösterici, rehber konumundadır.

Öğrenen merkezli tasarım yaklaşımlarının farklı türleri vardır. Bunlar aşağıda verilmiştir:

Çocuk Merkezli Tasarım

Öğrenme, öğrencinin yaşantısında ayrılmamalı, yaşantısının bir parçası olmalıdır. Öğrenenin ilgi, kabiliyet veyaçları ön plan tutulmalıdır. Öğrencinin ihtiyaçları belirlenir ve ona göre program tasarlanır.

Yaşantı Merkezli Tasarım Bu yaklaşım, çocuk merkezli yaklaşıma benzer. Fark ise, bu tasarıma göre, çocukların ilgi ve ihtiyaçları önceden

arlanamaz. Programlar, okul yaşantısı sırasında, öğretmen tarafından yapılmaktadır.

Romantik (Radikal) Tasarım Bu tasarımın savunucuları, okulun işlevinin tamamen gözden geçirilmesini ve değiştirilmesinin gereğini savunurlar.

reylerin kendilerini en iyi kendi doğalarında bulabilecekleri” düşüncesini temele alır.

Hümanistik Tasarım Hümanistik psikoloji ön plandadır. 50’li yılların davranışsal psikolojisi ve eğitim programı tasarımlarına tepki olarak

aya çıkmıştır. Bu yaklaşıma göre, insan davranışı, basit bir etki-tepki ilişkisinden çok daha karmaşık bir süreçtir. Çünküan karmaşık bir yapıya sahiptir, özerktir ve benzersizdir. Bundan dolayı, öğrencilerin kendince aldığı kararlar veencinin kendine özgü özellikleri, programların temeli olmalıdır.

C- SORUN MERKEZLİ TASARIM YAKLAŞIMLARI

Kişi sorunları da asla göz ardı edilmez. Bu tasarımlar, bireyin ihtiyaçlarını da dikkate alarak, öğrencilerin toplumsalunları, ihtiyaçları, ilgi ve yetenekleri üzerinde durur.

Sorun merkezli tasarım yaklaşımlarının farklı türleri vardır. Bunlar aşağıda verilmiştir:

Yaşam Şartları Tasarımı

Bu yaklaşıma göre, eğitimciler, öğrencilerin kavrayışlarını geliştirmekte ve gerçek dünya ile ilgili sorunlarınusunda, beceri kazandırmaktadırlar.


11/31

11

Çekirdek (Core) Tasarımı

Bu tasarım, konu merkezlidir ve genel eğitim üzerinde odaklaşmıştır. Program, bu konuların çevresinde şekillenir.rencinin ve toplumun ilgi alanlarına göre, bilgi yapıları ve öğrenme yaşantıları oluşturulmaktadır. Toplumun sorunlarınıplanda tutar ve öğrencinin, toplumun sorunlarını görmesi ve bu konulara eğilmesi amaçlanır.

Toplumsal Sorunlar ve Yeniden Kurmacılık Tasarımı:

Bu yaklaşımda, tasarımcılar, toplumun politik, sosyal, ekonomik gelişmelerinin, program tasarımı ile bağlantılırinde dururlar. Program tasarımı ile eğitimcilerin, toplumun iyileştirilmesine katkıda bulunabileceği düşünülür. Bu

arımda, zamanın toplumu sürekli olarak değiştirmeye zorladığı savı ön plandadır. Bu değişimin, en iyi biçimde okul ileçekleşeceği ileri sürülür.

DEĞERLENDİRME Davranışçı öğrenme kuramlarına dayalı öğretim programı tasarımına tepki olarak ortaya çıkan ve insan davranışlarınınit etki-tepki ilişkisinde daha karmaşık bir yapıya sahip olduğunu ileri süren temel program tasarımı aşağıdakilerdengisidir?

Yaşantı merkezli b- Öğrenci merkezli c- RomantikHümanistik e- Süreç merkezli

Hayat bilgisi dersinin ele alınış biçimi, aşağıdaki yer alan program yaklaşımlarından hangisine girer?Disiplin b- Konu c- Geniş alan d- Süreç e- Çekirdek

Bir öğretmenin küresel ısınma konusundan yola çıkarak, fen ve teknoloji dersinde ısı ve sıcaklık, sosyal bilgiler dersindemanın sosyal yaşama etkileri, matematik dersinde sıcaklık artışı ve suların yükselmesi ölçümünü, temele alarak içerikşturmuştur. retmenin içeriği oluşturmada izlediği yaklaşım hangisidir?Konu merkezli b- Disiplinler arası c- Probleme dayalı Topluma dayalı e- Yaşantı merkezli

Öğrencilerin kazandıkları bilgi ve becerileri, toplumsal yaşam becerilerini geliştirme amacıyla kullanmaları için

ırlanmış bir öğretim programında aşağıdakilerden hangisi beklenmez?Özgüven ve sorumluluk duygusu Yaşam boyu öğrenme isteği, Olumlu toplumsal beceriler

Eleştirel düşünme ve karar verme becerileri Bireysel davranma

Öğrenmenin kontrolü bireydedir. Öğrenenlerin önceki deneyimleri, öğrenme biçimleri, öğrenme stratejileri, bireyselklılıkları, bakış açıları ve hazır oluş düzeyleri, öğrenmeye yön veren temel etkenlerdir.program tasarımı aşağıdakilerden hangisidir?

Çocuk merkezli b- Yaşam şartları c- Çekirdek

Disiplin d- Süreç merkezli

NITLAR 1 D 2 C 3 B 4 E 5 A


12/31

12

EĞİTİMDE HEDEF\DAVRANIŞ BELİRLEME\YAZMA

VE AŞAMALI SINIFLAMA (BLOOM TAKSONOMİSİ) TABLOSU

I- EĞİTİMDE HEDEF BELİRLEME\YAZMA

deflerin Nitelikleri ve Hedef Yazma İlkeleri

Hedefler belirlenirken ve yazılırken (ifade edilirken), bir hedefte bulunması gereken nitelikler dikkate alınmalıdır

II. EĞİTİMDE DAVRANIŞ BELİRLEME\YAZMA

Davranış

Davranış, organizmanın bir uyarıcı karşı gösterdiği tepki olarak açıklanabilir . Davranışlar doğuştan gelen ve sonradananılan davranışlar olmak üzere ikiye ayrılabilir. Doğuştan gelen davranışlar a reflek s, sonradan kazanılanlara geçiciranışlar ve öğrenilmiş davranışlar denilir. Işık gelince göz kapağımızı kapatmamız reflekstir. Geçici davranışlar, kaza,

veya hastalık gibi durumlarda, bireyin sergilediği davranışlardır. Örneğin, alkolün etkisinde kalan birey, farklıranışlar sergiler. Alkolün etkisi geçice, normal durumuna geri döner

Hedeflerin Davranışa\Kazanıma Dönüştürülmesinin Gereği

Hedeflerin davranışa dönüştürülmesi, eğitim sürecinde daha işlevsel olmasını sağlayacaktır. Bu durum, -hedeflerinlenebilir, ölçülebilir ve izlenebilir olacak şekilde davranışa dönüştürülmesi- öğretim sürecinin etkililiğini veimliliğini de arttıracaktır. Bunu yanı sıra, eğitim durumlarını belirleme, öğretim programını daha etkin hale getirme,ndartlaşmayı sağlama ve öğrenciye nasıl öğreneceği ile ilgili bilgi verme iş ve işlemler için de, hedeflerin, davranışlaranüştürülmesi gereklidir.

3- Davranış Yazma İlkeleri

Yazılan her davranış hangi hedef ile ilgiliyse (bilişsel, duyuşsal, devinişsel), o hedefin niteliklerine uygun olmalıdır.

def hangi düzeyde ise davranış da o düzeyde olmalıdır.Davranışlar açık, seçik ve anlaşılır bir şekilde ifade edilmelidir. Okuyan herkes aynı anlamı çıkarmalıdır.

Davranışlar birbirinin önkoşulu olacak şekilde sıralanmalıdır. Çünkü öğrenme birikik bir süreçtir. Bir hedefeşabilmek için gerekli davranışlar aşamalı bir şekilde sıralanmalıdır.

III. AŞAMALI SINIFLAMA TABLOSU

Bloom’un Orijinal Taksonomisi

Bu alan, yaygın olarak, “Bloom’un Bilişsel alan taksonomisi (aşamalı sınıflaması)” olarak adlandırılmıştır.

Bloom ve çalışma grubu tarafından yayınlanan Eğitim Hedeflerinin Sınıflaması kitabı, 1956’dan bu yana dünyada vekiye’de yaygın kabul gören, en çok bilinen ve kullanılan bir eser olmuştur. Taksonomi, eğitim programlarının ve ölçme-erlendirme araçlarının geliştirilmesinde ve sınama durumlarının düzenlenmesinde eğitim bilimciler ve öğretmenler fından kullanıla gelmektedir.

Aşamalı Sınıflamanın (Taksonomi) Temel Özellikleri

Taksonomi ya da aşamalı sınıflama, istendik davranışların basitten karmaşığa, kolaydan zora, somuttan soyuta,birinin ön koşulu olacak şekilde sıralanmasıdır. Bloom taksonomisinin temel fikri, eğitimcilerin öğrencilerinin nemelerini istediklerinin basitten karmaşığa doğru aşamalı bir sıra içerinde düzenlenebilir olduğudur. Diğer bir ifade ile


13/31

13

encilerin bilmeleri gerekenlerin eğitimsel hedefler olarak ifade edilmesi gerektiğidir. Sınıflamadaki seviyeler ardı ardın alanmıştır. Bir üst seviyeye geçmeden önce bir alt seviyeye tam olarak ulaşılması gerekmektedir.

Dikey kaynaşıklık : Basamakların birbiri ile ön koşul nitelikte sıralanmasıdır. Örneğin, bilgi basamağı olmadanrama basamağı olmayacağı gibi, kavrama basmağı olmadan uygulama ve diğer basamaklar olamaz.

Yatay kaynaşıklık : Bireyin bir alandaki davranışının, bir diğer alanın aynı basamaktaki davranışı ile ilgili olmasıdır.neğin, bilgi basamağındaki bir davranış, duyuşsal alanda alma, devinişsel alanda uyarılma basamağındadır.

Hedeflerin Aşamalı Sınıflandırılması (Bloom Taksonomisi)

Bilişsel Alan (cognitive domain): Zihinsel süreçler ile ilgili öğrenmelerin çoğunlukta olduğu ve zihinsel yetilerinştirildiği alandır. Bu alanın alt basamakları bilgi, kavrama, uygulama, analiz, sentez ve değerlendirmedir.

Duyuşsal Alan (affective domain): Bilişsel temeli olmakla birlikte, daha çok duyuşsal öğrenmelerin (süreçlerin) -gi, korku, nefret, ilgi, hoşlanma, tutum ve güdülenmişlik gibi- baskın olduğu alandır. Duyuşsal alan; alma, tepkideunma, değer verme, örgütleme ve kişilik haline getirme basamaklarından oluşmaktadır.

Devinişsel Alan (psycho-motor domain): Bilişsel temeli olmakla birlikte, bireyin kas becerilerine dayalı verudan gözlenebilen öğrenilmiş davranışlarını kapsar. Zihin ve kas koordinasyonunu gerektiren becerilerin baskınuğu alandır. Beceri düzeyindeki davranışlar bu bölümde yer alır. Devinişsel alanın alt basamakları algılama, kurulma,avuzla yapma, beceri haline getirme, duruma uydurma ve yaratmadır.

Bloom’un Yenilenmiş (Revize) Taksonomisi

Revize grubu, Bloom taksonomisin güncelleştirmelerine ilişkin iki neden ileri sürmüştür: 1- Eğitimcilerin ilk haliylesonomi kitabının değeri üzerine dikkatlerini yeniden yönlendirme ve onu günün ilerisinde bir kaynak olarak görmelerinilama. 2- 1956’dan bu yana olan değişmelerin, eğitim ile ilgili -çocukların nasıl geliştikleri ve öğrendikleri,etmenlerin nasıl planlama yaptıkları, öğrettikleri ve değerlendirme yaptıkları gibi- düşünce ve uygulamalarıiştirmesi.

Bu revize taksonomi ile tek boyuttan oluşan taksonomi iki boyutlu olarak yeniden düzenlenmiştir. Taksonomi; bilgiamağı ve bilişsel süreç basamağı olmak üzere iki boyutlu hale getirilmiş; bilgi boyutunda, öğrenilecek olan bilgiyiriği) tanımlayan isimler, bilişsel süreç boyutunda ise bu bilgi (içerik) ile öğrencilerin neler yapmayı öğreneceğinimlayan fiiller/fiilimsiler yer almıştır.

DEĞERLENDİRME “Ülke sevgisi geliştirme” ifadesinin bir öğrenme hedefi olduğu kabul edilirse, bu ifadenin aşağıdaki hedef yazmalerinden hangisine uygun hale getirilerek yeniden yazılması gerekir?

Öğrenme sürecini yansıtma b- Konuları yansıtma c- Binişik olma Birden fazla alanı kapsama e- Öğrenci özelliği olma

Fen ve Teknoloji dersi öğretim programının vizyonu, bütün öğrencilerin, bireysel farklılıkları ne olursa olsun, fen venoloji okuryazarı olarak yetiştirmektir. vizyon aşağıdaki hangisine örnek olarak gösterilebilir?

Özel hedefler b- Yakın hedefler c- Milli hedeflerUzak hedefler e- Genel hedefler

Türk Milli Eğitimi yurttaşlarına; topluma karşı sorumluluk duyma, geniş bir dünya görüşüne sahip olma, hür ve bilimselünce gücüne sahip olma genel hedeflerini kazandırmayı amaçlamıştır. davranışlar, Bloom taksonomisine göre aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak sıralanmıştır?

Duyuşsal-Bilişsel-Devinişsel b- Duyuşsal- Duyuşsal-DevinişselDuyuşsal-Bilişsel-Duyuşsal d- Bilişsel- Duyuşsal-Devinişsel e- Hiçbiri

“Küreselleşmenin eğitim üzerindeki etkileri” konusunda özgün bir kompozisyon çalışması, bilişsel alanın hangiamağındadır?

Kavrama b- Analiz c- Bilgi


14/31

14

Sentez e- Değerlendirme

lk Öğretim 4. sınıf Matematik dersinde “sayıları tanıma bilgisi” hedef ifadesi aşağıdakilerden hangi hedef türüne girer? Genel hedef b- Uzak hedef c- Özel hedefDersin hedefi e- Öğretimin hedefi

NITLAR 1 E 2 A 3 B 4 D 5 C


15/31

15

PROGRAM TASARISI HAZIRLAMA

Temel Kavramlar

Amaç

Amaç, kelime anlamı olarak, “peşinden koşulan ve erişilmek istenen sonuç olarak” ifade edilebilir. Eğitimde amaç,renim amaçlarını gerçekleştirmek ve istenilen hedefe kavuşmak” olarak ifade edilebilir .Amaç ve hedef kavramları,vleri açısından birebirinden farklı içeriktedirler. Amaçlar, hedefleri kapsar. Hedef, daha belirgin bir durumu yansıtır.

Hedef

Hedef, kelime anlamı olarak, “amaca ulaştıracak yolun basamak taşları, ulaşılmak istenen yer” olarak ifade edilebilir

Eğitimde Hedef Türleri

Bir ulusal eğitim sisteminin hedefi, bu eğitim sisteminin ürünü olarak yetişmesi istenen “ideal insan tipinin”liklerini yansıtması olabilir

Bir ulusal eğitim sisteminin genel hedeflerini belirlemesi, ülkenin geleceği için vazgeçilmezdir.

Eğitimde hedefler üç düzeyde ifade edilir. Bunlar aşağıda verilmiştir:

a- Uzak Hedef

Daha dar kapsamlı deyişle, ülkenin eğitim politikasını ve felsefesini yansıtan en kapsamlı hedeflerdir. Bir ülkeninetim sistemi, liberal, milli, ulusal, teokratik ve benzeri ne olursa olsun, kendine özgü (has ya da milli, o millete ait) birtim sistemi oluşturmak zorundadır. Örneğin, sosyalizmi tüm dünyaya yayma, İslam ya da Hıristiyanlık dinini tümyaya yayma, tüm dünyayı fethetme, insanlığa ileri demokratik yaşam koşulları sağlama gibi.

1973 tarihli 1739 sayılı, Milli Eğitim Temel Kanunu’nun 2. Maddesinde, Türk milli eğitiminin uzak hedefi şöylertilmektedir: “Bir yandan Türk vatandaşlarının ve Türk toplumunun refah ve mutluluğunu artırmak, öte yandan milliik ve bütünlük içerisinde iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınmayı desteklemek ve hızlandırmak ve nihayet Türk Milletini

daş uygarlığın yapıcı, yaratıcı ve seçkin bir ortağı yapmaktır.”

b- Genel Hedef

Genel hedef uzak hedefin bir yorumudur. Uzak hedeflerin daha anlamlı hale getirmek, hedeflerin anlaşılabilirlik vegulanabilirlik düzeyini artırmak için genel hedefler hazırlanır. Uygulama ile hedef arasındaki uyumu güçlendirmek içink hedefin kapsamının daha ayrıntılı bir şekilde ifade edilmesi gerekmektedir. Genel hedefler, uzak hedeflere göre daha

mut cümlelerle ifade edilir. Genel hedefler, ülkenin eğitim felsefesini yansıtır ve anayasada yer alır.

c- Özel HedefÖzel hedefler, “öğrenciye kazandırılması uygun görülen özelliklerdir ve bir disiplin ya da çalışma alanı için

ırlanır. Diğer bir deyişle, bir disiplin ya da çalışma alanında öğrenciye, kazandırılması uygun görülen bilişsel, duyuşsaldevinişsel nitelikteki özelliklerdir. Bu bölümün sonunda şuna dikkat çekmekte yarar vardır: Uzak hedefler, geneleflerin saptanmasında, uzak ve genel hedefler de özel hedeflerin saptanmasında yol gösterici göreve sahiptirler.renende istendik davranış değişikliğinin oluşabilmesi uzak, genel ve özel hedeflerin birbirleriyle tutarlı olmasınalıdır.


16/31

16

Eğitimde hedefler Belirleme

Eğitimde hedef, “yetiştirdiğimiz bireyde bulunmasını uygun gördüğümüz, eğitim yoluyla kazandırılabilir niteliktekindik özelliklerdir

Eğitim hedeflerine kaynak teşkil etmeleri açısından, “toplumun beklentileri, bireyin ihtiyaçları, konu alanınınllikleri ve doğa” belirleyicileri dikkate alınarak oluşturulan aday hedefler; “eğitim felsefesi, eğitim psikolojisi, eğitimyolojisi ve eğitim ekonomisi” süzgeçlerinden geçirilerek, bireyde bulunması uygun görülen eğitim yoluylaandırılabilir nitelikteki istendik özelliklere yönelik hedefler olarak ifade edilirler. Süzgeçlerden geçirilerek ifade edilenşsel, duyuşsal ve psiko-motor alana yönelik hedefler, bu aşamadan sonra davranışa dönük olarak ifade edilir.

Hedef belirleyiciler

Eğitimin temelinde insan vardır. İnsan eğitimde hem obje (nesne), hem de suje (özne)’dir. Hedef belirl eyicileritanırken insanın özellikleri ve yaşadığı\yaşacağı çevreye göz önünde bulundurulmalıdır. Bu çerçevede, istendikranışların belirleyicileri (özel hedef) şunlardır: a- Birey (insan, kişi), b- Toplum (toplumsal gerçek), c- Konu alanı, d-ğa. Bu öğeler birbirleriyle sürekli etkileşim içerisindedirler.

Şekil 1 Hedef Belirleyicileri

a- Toplumsal GerçekToplumsal sistem, aile, okul, devlet, cemiyet, ulus gibi kurum ve kuruluşlar ve bunlar arasındaki ilişkilerden oluşur.

b- Konu AlanıBir konu alanı (Bilgi), eğitim sisteminin hedeflerinin gerçekleştirilmesinde, can alıcı bir öğedir. Bilgi olmadan,

an yetiştirilemez. Hedef davranışların bir diğer belirleyicisi bilim, sanat, düşünce, teknoloji gibi insan etkinlikleri vettiği her şeydir. Hedefler, konu alanı ile ilgili gelişme ve değişmeleri içerecek nitelikte olmalıdır.

c- Kişi-Birey

Eğitim sisteminin temel öğesi ve malzemesi insandır. İnsanın bilişsel, duyuşsal, ve devinişsel, alanlarla ilgiliuştan getirdiği özellikler vardır. Bu özellikler, ona kazandırılacak hedef davranışların sınırlarını çizer. Hiçbir insanerinin aynı değildir. Her insanın farklı ve benzer yanlarını geliştirmek eğitimin hedeflerinden biridir. Eğitim, insanranışlarını – bilgilerini, becerilerini, tutumlarını- geliştirmek ve istendik yönde değiştirmek için çalışır.

d- Doğa

Doğa sistemindeki sayısızı öğeden hiç biri -insan hariç-, parçası oldukları doğal sistemin işleyişine zarar vermezler.sisteme tek zara veren öğe insandır. İnsan, bu durumun farkında olan ve duruş gösteren nitelikte yetiştirilmelidir.

Toplum, konu alanı, birey ve doğa belirleyicileri temele alınarak hazırlanan hedeflere “aday hedefler” denir. Adayefler, aşağıda verilen süzgeçlerden geçirildikten sonra, “özel hedef” niteliği kazanırlar.


17/31

17

Hedef Süzgeçleri

Toplum, konu alanı, birey ve doğa hedef belirleyiciler ile belirlenen aday hedeflerin, eğitim felsefesi, eğitimkolojisi eğitim sosyolojisi ve eğitim ekonomisi süzgeçlerinden geçirilmeleri gerekir. Bu süzgeçler ve işlevleri aşağıdailmiştir.

a- Eğitim Felsefesi

Eğitim felsefesi; eğitimi bir bütün olarak ele alan ve kültürün vazgeçilmez bir öğesi biçiminde düşünen özenli,ştirici ve yöntemli çalışmaların tümüdür. Eğitim felsefesi, eğitimin amaçlarını, kimin niçin eğitileceğini, ülkeninefesi ile tutarlı olarak ortaya koyar.

b- Eğitim psikolojisi

Psikoloji, insan davranışlarını açıklamaya çalışan ve bu davranışların nedenlerini inceleyen bir bilim dalıdır.deflerin nasıl kazandırılacağı konusunda eğitim, psikolojiden de yardım alarak çeşitli yöntem, teknik ve strateji geliştiri r sınama durumları oluşturur.

c- Eğitim Sosyolojisi

Eğitim sosyolojisi, sosyoloji, kişi, kurum ve toplum arasındaki ilişkileri inceleyen bir bilim dalıdır. Eğitim,lumların tümünde ortak olan genel gerçekleri göz önüne alarak hedeflerini belirlemelidir. Bu noktada, insanın toplumla

n ilişkisini inceleyen bir bilim dalı olan sosyoloji devreye girer.

d- Eğitim Ekonomisi

Ekonomi, sonsuz insan isteklerini, kıt ve sınırlı kaynaklarla karşılama yollarını arayan bir bilim dalıdır. Eğitimemi, ekonominin gereksinim duyduğu insan gücünü, hem nicel, hem de nitelik olarak yetiştirmelidir.

Bu yapılırken, kısa zamanda, en az maliyet ile verim planlanmalıdır.

DEĞERLENDİRME Programın ilk temel öğesidir. İhtiyaçlara göre belirlenir. Diğer program öğeleri bu öğeye göre düzenlenir.ellikleri verilen bu program öğesi aşağıdakilerden hangisidir? Hedef b- İçerik c- Eğitim durumları değerlendirme e- Dönüt

Eğitime yön verme, eğitim amaçlarını gerçekleştirme ve öncelik sırasına göre dizme gibi, işlevi olan süzgeçğıdakilerden hangisidir.Sosyoloji b- Konu alanı c- FelsefePsikoloji e- Ekonomi

Program geliştirme sürecinde, “öğrenme nasıl olur? ve insan nasıl öğrenir? gibi soruların yanıtını aşağıdaki alanlardangisi sağlar?

Tarih b- Psikoloji c- Antropoloji

Felsefe e- Sosyoloji

Bilgide ve bilimsel gerçeklikte meydana gelen değişikler en çok aşağıdakilerden hangisi ile ilgilidir?Doğa b- Toplum c- BireyKonu alanı e- Ekonomi

Yeniçağın toplumlarında, insanlık tarihinde hiç bir döneminde görülmeyen çokluk ta ve farklılıkta bilgi birikimi ve dolayısıyla yaşam çeşitliliğimuştur. fade aşağıdakilerden hangisinin ilgi alanına girer?

Felsefe b- Bireysel c- Teknoloji d- Psikoloji e- Sosyoloji

ITLAR 1 A 2 C 3 B 4 D 5 E


18/31

18

I. İÇERİK \MUHTEVA\KONU ALANI\BİLGİ\DİSİPLİN

VE DÜZENLENMESİ

İçerik, “ünite ve konuların hedef davranışları kazandıracak şekilde düzenlenmesi” olarak tanımlanabilir. Konu, “birsin belli sürede öğretilecek parçalarından birine” denir. Muhteva, “bir eserin kapsadığı duygu ve düşüncelere” denir.iplin, “öğretim konusu olmuş ya da olabilecek bilgiler bütünü, bilim dalı” anlamında kullanılmaktadır. Tema ise,rbiriyle ilişkili ünite, konu ve kavramların bir bütün olarak görülebildiği; öğrenmeyi organize eden yapıdır.”

İçerik, hedef davranışlara ulaşmak için bir araçtırBu bağlamda, içerik, olmadan eğitim hedeflerine ulaşılamaz ve

an yetiştirilemez denilebilir. Diğer bir deyişle, içeriğe göre hedef belirlenmez, hedefe göre içerik belirlenir.çerik Düzenleme İlkeleri

İçerik düzenlemede dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, içeriğin program hedefleriyle tutarlı olması veenciler için bir anlam ifade etmesidir.çerik hedef davranışlara göre düzenlenmelidir.

Çağdaş, Bilimsel, Sanatsal ve Felsefi Bilgi ile İçerik. çerik, öğrencinin yaşadığı doğal ve toplumsal koşullara göre düzenlenmelidir.

çerik, öğrencinin içinde yaşadığı kültürel değerlere göre düzenlenmelidir.çerik, öğrencinin hazır bulunuşluluk düzeyine uygun olmalıdır.

çerik somuttan soyuta, basitten karmaşığa, kolaydan zora, yakın çevreden uzak çevreye, bilinenden bilinmeyene doğrulanmalıdır.

Soyutlama ilkesi.Öğrencinin bir metindeki ana fikri (ana noktayı, temel görüşü) anlayabilmesidir. Soyutlama ilkesine göre, içerikte,

fikir açık bir şekilde ifade edilmelidir

Düzey ilkesi. Şema ilkesi.

İçerik bireyin kendi kendine öğrenmesini sağlayacak şekilde düzenlenmelidir.

Vardama ilkesi.

İçerik, öğrencinin var olan bilgi ve becerilerine dayanacak, geçmişi ve geleceği kestirmesine olanak verecek şekildeenlenmelidir. İçerik düzenlenirken, bireyin geçmişi ve geleceği sorgulayabilmesini sağlayacak sorular yöneltilmelidir.

Materyal örgütlenişi ilkesi.

Alıştırma ilkesi.Görsel düzen ilkesi.Değişik Öğrenme ve Öğretme Etkinlikleri ve İçerik.

İçerik, değişik öğrenme-öğretme yöntem, teknik ve stratejilerine uygun olmalıdır. Hedef davranışın düzeyine göre,enme yöntem, teknik ve stratejisi seçilmelidir. Bunun nedenle, içerik, farklı yöntem ve teknikleri, kullanabilmeyeerişli olacak şekilde düzenlenmelidir.

İçerikte, yeni (en son) gelişme ve değişmelere yer verilmelidir.

çerik ve Felsefe İlişkisi

İçerik, temele alınan felsefe ve eğitim felsefesine göre düzenlenmelidir. Felsefe, içeriğin düzenlenme amacını verir.


19/31

19

II. İÇERİK ÖRGÜTLEME\DÜZENLEME YAKLAŞIMLARI

Doğrusal (Dikey) Programlama Yaklaşımı Birbiri ile ardışık, yakın ilişkili ve zorunlu ya da önkoşul öğrenmelerin ağırlıklı olduğu konuların

düzenlenmesinde kullanılır. İçerik küçük parçalara ayrılır, bir bilgi öğrenilmeden diğerine geçilmez. Aşamalılık özelliği taşıyan dersler - Fen ve sosyal bilgiler gibi- için kullanılır.

Sarmal Programlama Yaklaşımı

Program, içeriğinin sınıflar ilerledikçe daha detaylı olarak, fakat genel çerçevesi değişmeden, öğrencileresunulması fikrine dayanmaktadır .

Konuların yeri ve zamanı geldiğinde tekrar tekrar öğretilmesi söz konusu ve her konunun kendi içindekikonuları arasında bir ardışıklık söz konusu olduğunda, bu düzenlemeden yararlanılır.

Modüler Programlama Yaklaşımı

İçerikte yer alan öğrenme üniteleri, birbirinden bağımsız modüller (bilgi kümeleri) olarak düzenlenir. Bu modüllerin birbiri ile ilişkili olması zorunlu değildir. Her modül, kendi içinde doğrusal, sarmal ya da farklı

yaklaşımlarla düzenlenmiş bir bütünlük teşkil edebilir.

4- Piramitsel Programlama Yaklaşımı İçerik, ayrıntılı ve kesin olarak belirlenen konular bütününden oluşur. Programın esneklik özelliği yoktur.

Daha çok konu alanı merkezli desenlemelerin kullanıldığı durumlarda, tercih edilen bir programlamayaklaşımıdır.

Çekirdek Programlama Yaklaşımı

Öğrenciye, zorunlu dersler dışında, seçenekler sunarak, daha esnek ve öğrenci merkezli bir yaklaşımdır.

Konu ve sorun odaklıdır.

Konu Ağı-Proje Merkezli Programlama Yaklaşımı Konuların ağı bir harita gibi çıkarılarak, öğrencilere verilir. Ve belirli zamanlarda nerelerde olmaları

gerektiğinin söylenir. Konuların içeriğine, öğrenciler, bireysel ya da grup olarak karar verirler.

Sorgulama Merkezli Programlama Yaklaşımı İçerik düzenlemesi, öğrencilerin sorularına göre oluşturulur. İçerik önceden saptanmaz. Öğrenci programa başladıktan sonra, ilgi ve ihtiyaçlarına göre içerik belirlenir.

IV. BELİRTKE TABLOSU (HEDEF-İÇERİK ÇİZELGESİ)

Bir eğitim programında yer alan hedef ve davranışlar ile program içeriğinin, iki boyutlu bir çizelge üzerindeterilmesine, Belirtke Tablosu ya da Hedef-İçerik Çizelgesi denir. Belirtke tablosu hazırlanırken aşağıdaki aşamalar nir:

1- Öğretim hedeflerini belirleme: Üst tarafta yer alan, yatay boyutta (satırda) belirtilir.

2- Ders içeriğini belirleme: Solda yer alan, dikey boyuta (sütuna) yazılır.

3- İki boyutlu çizelgenin hazırlanması: Dersin, genel ve özel hedef -davranışları ile içerik arasındaki ilişkiyi gösterentablo oluşturulur. Bu tabloda, öğrenme durumları ile sınama durumlarının özü ifade edilmeye çalışılır.


20/31

20

DEĞERLENDİRME Bir eğitim programında, amaçlara ulaşmaya sağlayacak konu içeriği genellikle çok geniş olduğu için, içerik belirlenirkeütler kullanmak gerekmektedir. ağıdakilerden hangisi bu ölçütlerden biri değildir? Toplumsal fayda b- Bireysel fayda c- Gelişim özellikleri Konular arası ilişkilendirme e- İçeriğin sunulma biçimi

Sarmal programın dayandığı temel düşünce aşağıdakilerden hangisidir? Öğrencilerin önemli bilgileri kendi kendilerine keşfetmeleri

Öğrenme sürecinde deneyimden önce bilginini gerekli olduğu Öğrencilere belli kavramların belli gelişim düzeylerinde verilmesi Yeni öğrenilenlerin ön öğrenmeler üzerine inşa edilmesi Öğrencilerin, öğretmen kılavuzluğunda araştırmalar yaparak, kendi kendilerine öğrenmeleri

çerik düzenlenirken, konuların öbekler halinde düzenlendiği, bu öbeklerin birbirileriyle ilişkili olmasının beklenmediği,birinin anlamlı bir bütün oluşturması gerektiğini vurgulayan programlama yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir?

Modüler b- Proje merkezli c-Piramitsel d- Sarmal e- Doğrusal

Aşağıdakilerden hangisi, öğretim programlarında, kazanımlarla etkinlikler arasındaki ilişikleritermek, öğrenme yaşantılarının seçilmesine ve uygun ölçme aracının geliştirilmesine katkıda bulunmak amacıyla hazırla

Spiral sistem b- Belirtke tablosu c- Yıllık plan Yaşantı konisi e- Gözlem formu

Bir öğretmen, toplumun özelliklerini göz önünde bulundurarak sorunlara çözüm yolları bulacak, ihtiyaçlara cevap vereik seçmekte ve öğrencilerin sorularına göre içeriği düzenlemektedir. öğretmen, aşağıdaki içerik düzenleme yaklaşımlarından hangisini kullanmaktadır.

Sarmal b- Modüler c- Sorgulama merkezliDoğrusal e- Çekirdek

NITLAR 1 E 2 D 3 A 4 B 5 C


21/31

21

EĞİTİM DURUMLARI (ÖĞRENME YAŞANTILARI)

Eğitim durumları ya da öğrenme yaşantıları, bir eğitim programın üçüncü öğesidir. Açık bir sistem olarak eğitimde,etme-öğrenme etkinliklerini gerçekleştirildiği yer olan sınıf öğesi anlamındadır

EĞİTİM DURUMLARININ ÖZELLİKLERİ

“Belli bir zaman süresi içinde bireyi etkileme gücünde olan dış şartlar’’ olarak tanımlanabilecek, eğitim durumlarınınllikleri şunlardır:

1- Hedefe görelik:

2- Öğrenciye (öğrenene) görelik:

3- Ek onomiklik: Yaşantı, araç-gereç ve öğretme zamanı açısından, ucuza mal edilmesidir.

EĞİTİM DURUMLARININ DEĞİŞKENLERİ

Öğretim hizmetinin niteliğini artırmada önemli işleve sahip olan başlıca eğitim durumları değişkenleri pekiştireç,cu, dönüt, düzeltme, öğrenci katılımı, öğretmen nitelikleri, sevgi, zaman, eğitim teknolojisi, öğretme ortamının fizikselllikleri, sınıf düzeni olarak sayılabilir. Bunlardan bazıları aşağıda verilmiştir:

nüt

Yaptığı davranışla ilgili öğrenciye bilgi vermektir. Dönütün yönlendirici, güdeleyici ve pekiştirici olmak üzere 3el iş görüsü vardır. Sınavdan yüksek not almak, öğrenciyi güdeleyici bir dönüttür. Öğrenciye yaptığı işle ilgili, “aferin,el, tebrik ederim, iyi yaptın” gibi ifadeler kullanmak, pekiştirmedir. Öğretmenin, öğrencinin verdiği cevaplara, doğru -lış-eksik-tamam gibi verdiği cevaplar, yönlendiricidir.

zeltmeDüzeltme, yanlışları doğrulama, eksik ve yarım öğrenmeleri tamamlama etkinliğidir. Düzeltme, dönütler aracılığıyla

e edilen bildirimlerin sonuçlarına bakarak, kazanımlara göre öğrencinin eksiklerini ve yanlışlıklarını belirleme, buikleri tamamlama ve yanlışlıkları doğrulama işlemidir.

cuÖğrenme-öğretme sürecinde, öğrenciye neyi, nasıl ve niçin öğreneceğini gösteren mesajların, öğretmen

ranışlarının ve uyarıcıların tümüdür. Doğru cevabı hatırlamayı sağlayan ifadelerdir. Bu ifadelerin, zamanı gelincelanılmasına dikkat edilmelidir.

kiştireçPekiştireç, bir davranışın ileride yinelenme olasılığını arttıran uyarıcı olarak tanımlanabilir. Bir insan ya da

anizmaya, yaptığı bir davranıştan hemen sonra sunulan herhangi bir uyarıcı, eğer insanın ya da organizmanın aynıranışı ileride yapmasını sağlıyorsa, pekiştireç; azaltıyor ya da tümüyle ortadan kaldırıyorsa cezadır. Örneğin, istendik davranışta bulunan öğrenciye “aferin” demek ya da “şeker, çikolata, kalem, kitap” vermek, öğrencinin bu davranışının

ide de yineleme olasılığını artırabileceğinden, bu tür uyarıcılar, pekiştireç olarak işe koşulabilir. Buna karşın, öğrenciyitığı bir davranıştan dolayı, azarlamak, dövmek, sınıfta küçük düşürmek ya da alaya almak, öğrencinin bu davranışı bira yapma olasılığını azaltır. Bu tür uyarıcılar, ceza olarak adlandırılır. Eğitim durumunda cezaya yer verilmemelidir.renci Katılımı

Öğrenci katılımı, öğrencinin, açık ya da örtülü olarak, öğrenme-öğretme sürecine katılma derecesi olarakmlanabilir. Öğrencinin, öğretme-öğrenme süreçlerine açık olarak katılması, öğrenme ortamında soruları yanıtlaması,mak kaldırması, soru sorması, açıklama yapması, istenen etkinliklere katılması gibi davranışlarda bulunmasıdır.

ıf Düzeni

Sınıf, eğitim öğretim etkinliklerinin gerçekleştiği yaşam alanıdır. Sistemin işlem kısmını temsil eder. Sınıf, okul

eminin en kritik ve en işlevsel öğesidir. Eğitim öğretim etkinliklerinin tamamına yakın bölümü sınıf ortamında


22/31

22

çekleşmektedir. Öğrencilerin hedeflenen davranışları kazanmalarını sağlayabilme, bu amaçla oluşturulmuş sınıflarda,mlu öğrenme ortamlarının oluşturulmasıyla olanaklıdır.

man Yönetimi

Zaman, arka arkaya dizilmiş olayların ve olguların algılanmasıdır. Zaman yönetimi, zamanı olabildiğince etkili olaraklanma ve denetleme olarak ifade edilebilir.

Hedef davranışları her bir öğrenciye kazandırabilmek için eğitim ortamında harcanan zaman önemli değişkenlerdendir. Burada bahsedilen zaman, her davranışın öğrenciye kazandırılması için ayrılan süredir. Zaman, öğrencilerinısına, düzeyine ve öğrencinin öğrenme hızına göre ayarlanmalıdır. Ayrıca, bazı ünitelerin yakın zamandan uzağa doğrunmesi gerekli olabilir.

retmen Yeterlilikleri

Öğretmen yeterliliklerinin, öğretme-öğrenme ortamının en önemli değişkeni olduğu söylenebilir. Öğretmeninmanlık, konu alanı, genel kültür, öğretmenlik yeterlikleri, kişiliği, kişisel -konuşma-jest mimikleri-görünüm gibi-llikleri, sınıf içi ve dışındaki davranışları, öğrenci başarısını etkiler. Öğretmen nitelikleri ile öğrenci başarısı ve erişisisında doğrudan bir ilişki vardır. Bu durum, her türlü öğrenme -öğretme ortamı için öncelikli belirleyicinin öğretmenuğu sonucunu doğurmaktadır.

nıma ve Biçimlendirmeye Dönük DeğerlendirmeTanıma ve biçimlendirmeye dönük değerlendirme, her ünitenin sonunda öğrencinin hangi hedef davranışları kazanıp

anmadığını belirlemek ve onun eksiklerini tamamlamak, yanlışlarını düzeltmek amacıyla yapılan değerlendirmedir.maç, öğrencinin hangi hedef davranışı kazanıp, kazanmadığını belirlemek, eksiklerini saptamak ve gidermek, yanlışlarını

eltmektir. Bu değerlendirmede öğrenciye not verilmez. Öğrencinin yaptığı yanlışlar, eksikler belirlendikten sonra, buik ve yanlışları telafi edici ek eğitim yapılır. Öğrencinin yanlışları düzelip, eksikleri giderilinceye kadar bu işlemdürülmelidir.

DEĞERLENDİRME

Öğrenciyi merkeze alan, sınıf içi öğretim etkinlikleri düzenlenirken aşağıdakilerden hangisi öncelikle dikkatemalıdır?

Öğretmen görüş ve önerileri

Tüm sınıfın, ilgi, ihtiyaç ve beklentileri Çevre olanakları Okul yönetimini beklenti ve istekleri Okul-aile işbirliğinin görüşü

Eğitim-öğretim ortamında, öğrencinin istenilen davranışı göstermesinin hemen arkasından yapılan ödüllendirme,ğıdakilerden hangisinin güçlenmesini sağlar? Yaratıcı tavır b- Bağımlılık c- Haksızlık duygusu Kontrol duygusu e- Öğrenme güdüsü

Öğretmenin öğrencinin verdiği doğru yanıta gülümsemesi aşağıdakilerden hangisidir?

pucu-Dönüt b- İpucu-Pekiştirme c- Dönüt-Pekiştirme Dönüt-Düzeltme e- Pekiştirme-Düzeltme

Öğretim nasıl gerçekleştirilecek sorusu, aşağıdakilerden hangisinin kapsamındadır? çerik b- Değerlendirme c- Hedef

Eğitim Durumları e- Hepsi

Aşağıdakilerden hangisi öğrenme-öğretme süreçlerinin en önemli öğelerindendir? Öğretmen nitelikleri b- Sınıfın düzeni c- Öğrenci katılım zaman yönetimi e- Dönüt-Düzeltme-Pekiştireç

NITLAR 1 B 2 E 3 C 4 D 5 A


23/31

23

I. ÖLÇME\SINAV ARAÇLARI

Sınav nedir?

Sınav, bir bireyin bir alanda, bilgi, tutum, beceri ya da yeterlik derecesini anlamak için yapılan iştir. Eğitimdeavlar, hedef davranışların gerçekleşip gerçekleşmediğini, gerçekleştiyse ne derece gerçekleştiğini, gerçekleşmemeenlerini belirlemeyi ve sistemi bir bütün olarak ele alıp gerekli düzeltme, onarma, yenileme, geliştirme, yeniden kurupeltme amacıyla yapılır. Bunların yanı sıra, sınav öğrenci başarı ve erişisini belirleme ve öğretmen, yardımcı personel veeticilerin etkililiğinin saptanmasında kullanılır.

Eğitimde Kullanılan Sınavlar

Eğitimde kullanılan sınavlar (ölçme araçları) “geleneksel yöntemler ve alternatif yöntemler” olmak üzere ikiyeılır. Bunlardan yaygın olarak kullanılanları aşağıda verilmiştir:

Geleneksel Sınavlar

Yazılı Sınavlar ,Sözlü Sınavlar ,Çoktan seçmeli Sınavlar ,Doğru-yanlış Sınavlar ,Tamamlama (boşluk doldurma)Sınavları,Eşleştirme Sınavları,Kısa Cevaplı Sınavlar

Alternatif Sınavlar (Yöntemler)

Öğrenci Ürün Dosyası (Portfolyo),Performans Değerlendirme,Dereceli Puanlama Anahtarı (Rubrik),Proje,Yazılıporlar,Yapılandırılmış Grid,Gözlem,Görüşme,Ödevler

Sınama Durumları Düzenlemede Uyulacak İlkeler

Sınama durumu davranış alanlarının niteliklerine ve davranışın düzeyine göre belirlenmelidir. Sınama durumunda dönüt, düzeltme ve ipucu kullanılmamalıdır.

Sınav Planı

Güvenilir ve geçerli bir sınavın hazırlanmasında ilk aşama bir sınav planının hazırlanmasıdır. Sınav planı, bir sınavıştirmeyi, uygulamayı ve puanlamayı içerir.

II. ÖĞRENME ALANLARI (BLOOM TAKSONOMİSİ)

VE SINAMA DURUMALARI

BİLİŞSEL ALANLA İLGİLİ SINAMA DURUMLARI

Bilişsel alan zihinsel süreçlerin baskın olduğu öğrenilmiş davranışları kapsar. Bu alanda, kavrama ve daha üstamaklar için ilgili sınama durumu düzenlenirken, sorular öğrenci yeni olmalıdır. Dikkat edilmesi gereken nokta; dersabında olan, sınıfta öğretmen tarafından çözülmüş, öğrenci tarafından ulaşılabilecek kaynaklarda çözülmüş sorular,en ya da özü korunarak değiştirilip sorulmamalıdır. Eğer sorulursa, soru bilgi basamağında olabilir. Bu nedenle,rama ve daha üst basamaklar için düzenlenecek sınama durumları, öğrenci için yeni ve aynı zamanda onun öğrendikleriüstesinden gelebileceği düzeyde olmalıdır.

DUYUŞSAL ALANLA İLGİLİ SINAMA DURUMLARI

Bilgi temeli olmakla birlikte duyuşsal öğrenmelerin baskın olduğu alandır. İnsanlar bildikleri durumlara, olaylara,lere, nesnelere, olgulara karşı sevgi, ilgi, kin, nefret gibi duygular oluşturabilirler. Bu alanla ilgili sorularda, düşünce vençlara karşı hoşgörülü oluş, birlikte çalışmaktan zevk alış, vatanını, milletini, ailesini, arkadaşlarını seviş, büyüklere

şı saygılı oluş gibi özellikleri ölçülecek nitelikte yazılmalıdır.


24/31

24

DEVİNİŞSEL ALANLA İLGİLİ SINAMA DURUMLARI

Öğrenilmiş becerilerin baskın olduğu alandır. Psikomotor alan, bilişsel ve duyuşsal alanla iç içedir. Bu alanla ilgiliranışlar süreç, ürün ve hem süreç hem ürün açılarında değerlendirilebilir. Bu alanda, zihin kas koordinasyonu gerektireneriler baskın olduğu için, daha çok, gözlem formları, dereceleme ölçekleri, gibi ölçme araçları kullanılır.

DEĞERLENDİRME Aşağıdakilerden hangisinin öğretilmesinin ve değerlendirilmesinin en zor olduğu söylenebilir? Bulgulardan hareketle genellemelere varma

Bir problemin çözümüne ilişkin hipotez kurma

Kendini insanlığa hizmet yoluna adama Demokratik davranışların toplumsal yaşamdaki etkilerini yorumlama Güneş enerjisinin kullanımına yönelik deney düzeneği tasarlama.

Bir öğretmen sınav sorularına verilen yanıtları dört- beş gün arayla, puanları ayrı yerlere kaydederek, iki kez puanlamış;iki puanlamada elde edilen sonuçları karşılaştırarak aralarındaki tutarlılığa bakmıştır. retmen bu çabasıyla, aşağıdakilerden hangisini belirlemeye çalışmaktadır? Puanlamadaki nesnellik derecesini

oruların bilimsel olduğunu Puanlama anahtarının doğruluğunu Sınavın kapsam geçerliliğini

Soruların güçlük derecesini

Eğitim-öğretim çalışmalarının etkililik derecesini gösteren program geliştirme etkinliği aşağıdakilerden hangisidir? çeriğin seçilmesi

Eğitim hedeflerinin saptanması Öğrenme ortamının düzenlenmesi Değerlendirme etkinlikleriÖğrenme yaşantılarının belirlenmesi

Aşağıdakilerden hangisi ölçme-değerlendirmenin işlevlerinden biri değildir? Programın başarı düzeyini saptar Öğrencilerin bilgi, tutum ve beceri düzeylerindeki gelişimi ortaya koyar., Öğretim süreçlerinin gelecek planlarına yardımcı olur. eğitim süreçlerini sürekli izleyerek, dönütler verir. Programın hedef \davranışlarını içeriğe uygun olarak belirler.

NITLAR 1 C 2 A 3 D 4 E


25/31

25

EĞİTİMDE PROGRAM GELİŞTİRME MODELLERİ

Program geliştirme modeli kavramı, program geliştirme tasarısı hazırlanırken izlenecek aşamaları ve alternatif yollarıterir.

I. ABD’DE YAYGIN OLAN PR OGRAM GELİŞTİRME MODELLERİ

ABD’de eğitim sisteminde, 1950’li yıllardan bugüne Taba-Tyler yaklaşımı yaygın olarak yer almaktadır

TABA MODELİBu modelde, tümevarım yaklaşımı benimsenmiştir. Model, amaçların, ihtiyaçlar doğrultusunda belirlenmesi

ektiğini öne çıkarır. Ayrıca, öğrenme yaşantıları temele alınır. Bu modelde, program ile ilgili olan herkesin, programştirme faaliyetlerine katılmalarının gerektiği vurgulanır. Buna ek olarak, eğitim programının, uygulayıcılar tarafındanştirilmesi gerektiği savunulur.

TYLER MODELİ

Tyler modeli rasyonel (akılcı) bir model olarak bilinir. Bu modelde, tümevarım yöntemi benimsenir. Modelde temelgu hedeflerdedir. Bu nedenle, aynı zamanda, hedefe dayalı model olarak da bilinir. Birey, toplum ve konu alanıgramın temelini oluşturur. Bu kaynaklardan çıkan olası amaçlar, eğitim felsefesi ve öğrenme psikolojisi süzgeçlerindenirilerek, öğretimsel amaçlar haline gelirler. Bu model, ilerlemecilik felsefesine dayanır

TABA-TYLER MODELİ Taba ve Tyler ’ın modellerinin ortak yönlerinin ele alınması ile geliştirilen rasyonel bir modeldir. 1950’li yıllardan

nümüze kadar , ABD’de geçerliğini sürdürmüş olan bu model, rasyonel planlama olarak da bilinmektedir. Taba-Tyler deli, günümüzde, Türkiye’de geliştirilen programların da, temel çıkış noktası olarak görülmektedir.

SİSTEM YAKLAŞIMINA DAYALI MODEL

Sistem yaklaşımına dayalı model, Wulf ve Schave (1984) tarafından, sistem yaklaşımı esas alınarak geliştirilmiştir.

del, üç aşamadan oluşmaktadır. Birinci aşamada problem tanımlanmakta ve ihtiyaç değerlendirmesi yapılmaktadır.nci aşama, gelişme bölümüdür. Bu bölümde, program geliştirme sürecinde önemli görülen beş boyut ele alınır. Önce, Neetelim? sorusuna cevap aranarak program içeriği belirlenir. İçerik belirlendikten sonra, öğrenciye dönük amaçlartanır. Bu aşamada, Bloom taksonomisindeki (aşamalı sınıflama), sistematik yaklaşım izlenir. Sonra, amaçlar davranışrak ifade edilir. Daha sonra, bu davranışları kazandıracak öğretim materyali hazırlanır. Son olarak ise, uygun öğrenmeamlarının nasıl oluşturulacağı ortaya konur. Modelde üçüncü ve son aşamada, değerlendirme ve dönüt üzerin deulmaktadır. Dönüt program geliştirme sürecinin her aşamasında yer alırken, ağırlık değerlendirme üzerindedir

SAYLOR, ALEXANDER VE LEWİS MODELİ

Saylor, Alexander ve Lewis (1981), program geliştirmede sistematik bir yaklaşımı benimsemişlerdir. Modelin ilk

hasında, program geliştirmeciler, sürece genel ve özel amaçlarların belirlenmesiyle başlarlar. Genel amaçlarınrlenmesi, program alanlarının tespitinde yön gösterici niteliktedir. Burada dikkate alınması gereken dört alan vardır.

nlar, bireysel gelişme, insan ilişkileri, öğrenme becerileri ve uzmanlaşmadır. Alanlar , bu şekilde belirlenmiş olmasınamen, okullar yalnızca bu dört alanla sınırlandırılmayabilir.

II. AVRUPA’DA YAYGIN OLAN PROGRAM GELİŞTİRME MODELLERİ

Program geliştirme çalışmaları, toplumun değer yargılarını ve ideolojilerini yansıtır. Programın felsefi temleri ise,sik hümanizm, ilerlemecilik ve yeniden kurmacılığa dayanır. Bu bağlamda, Avrupa’da, daha çok İngiliz eğitimeminde, yaygın olarak kullanılan, üç tür program geliştirme modelinden söz edilebilir. Bunlar, rasyonel planlama, süreç

laşımı ve yenilikçi/durumsal program geliştirme modelleridir.


26/31

26

Rasyonel planlama modeli: Teknokratik model olarak da adlandırılır. Taba-Tyler yaklaşımına benzer. Daha çok,iden kurmacılık felsefi görüşüne dayanmaktadır.

Yenilikçi/Durumsal model : Skillbeck tarafından geliştirilmiştir. Model, okul merkezli program geliştirme anlayışınarlık verir. Daha çok, hümanizm felsefi akımından etkilenmiştir.

Süreç yaklaşımı modeli: Stenhouse tarafından geliştirilmiştir. Öğretmenlerin yaptığı ders planı sürecindennlenerek, oluşturulmuş bir yaklaşımdır. Daha çok, ilerlemecilik felsefi akımından etkilenmiştir. Bu model sınıetmenlerine mesleki özerklik sağladığı için, öğretmenlerin çok iyi yetiştirilmiş olması gerekmektedir.

III. TÜRKİYE’DE YAYGIN OLAN PROGRAM GELİŞTİRME MODELLERİ

Türk eğitim sisteminde program geliştirme modelli nasıl olmalıdır sorusuna cevap bulmak için 1988’de, Demireletiminde bir çalışma yapılmıştır. Çalışmanın amacı, Türkiye’de bulunan program geliştirme uzmanlarının, eğitimdegram geliştirme modeli ile ilgili görüşlerini belirlemekti. Araştırma sonucu, uzmanlar, bir programın temel öğelerininaçlar (hedefler), muhteva (içerik ), öğrenme-öğretme süreçleri (eğitim durumları) ve değerlendirme olduğu noktasındaeşmişlerdir.

Bu sonuçlar, Türkiye’deki program geliştirme uzmanlarının, Taba-Tyler modelinden etkilendiklerini ortayaymaktadır.

MEB Program Geliştirme Modeli

Türkiye’de, Milli Eğitim Bakanlığı program geliştirme modeli, 3797 sayılı kanunla, eğitim-öğretim programlarınıştirme görevi, verilen birimler tarafından program geliştirilirken dikkat edilecek esasları ve izlenecek olan yolu

klamaktadır.

2004 MEB Program Geliştirme Modeli

2004 yılında ortaya konulan program geliştirme modeli, “MEB Program Geliştirme Modeli”dir. Bu modele dayalı,öğretim içi hazırlanan 2004 öğretim programlarına bakıldığında, temelinde çoklu zeka ve yapılandırmacı eğitim

laşımlarının ön plana çıktığı görülmektedir Demirel Modeli

Program Geliştirmede Demirel Modelinin, Türkiye’de benimsenen, Taba-Tyler modeline uygun düştüğüülmektedir. Modelin ilk aşamasında planlama yer almaktadır. Program geliştirme çalışmalarının planlanması için karar -rdinasyon, çalışma ve danışma olmak üzere, üç farklı grubun oluşturulması önerilmektedir. Programın ikincimasında, ihtiyaç analizi ve değerlendirilmesi çalışmaları yer almaktadır. Bu aşamada, programın politik ve felsefielleri için destek aranır, ülkenin uzak hedefleri ile tutarlı bir yol izlenilmesine önem verilmektedir. Üçüncü aşamada,gram taslağı hazırlanırken hedefler belirlenmektedir. Dördüncü aşamada, içerik oluşturulmakta ve hedef-içerik kisinin kurulması vurgulanmaktadır. Sonraki aşamalarda, sırasıyla, taslak programın denenmesinde öğrenme ortamınınenlenmesi ve çoklu ortamın seçilmesi önemlidir. Sonucun değerlendirilmesinde alan testi kullanılmalıdır.

ğerlendirme sonuçlarına göre, sisteme sürekli olarak dönüt sağlanmaktadır. Böylece, programın düzeltilmesi yapıldıktanra, yeni program uygulama kılavuzu hazırlanır ve program tanıtıldıktan sonra, ülke genelinde uygulanılmasıgınlaştırılır.

DEĞERLENDİRME Geçerli öğrenme yaşantıları düzeneği olarak tanımlanan eğitim programı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğruildir?

Planlı etkilikleri içerir Sistemli bir yapıdır. Tüm öğeleri birbiri ile ilişkilidir. Beklenen öğrenmeyi sağlamanın aracıdır. Öğretmenlere öğretilecek konuların dizisini gösterir.

Öğretim uygulamalarının uyguluğu test olanağı verir.


27/31

27

Nasıl-Nerede-Ne zaman Öğretelim? Sorularına yanıt veren eğitim programı öğesi aşağıdakilerden hangisidir?Hedefler b- İçerik c- Eğitim durumları Değerlendirme e- Eğitim Programı

Türkiye’de yaygın olarak benimsenen, program geliştirme modeli aşağıdakilerden hangisidir?Taba modeli b-Taba-Tyler modeli c- Tyler modeliMEB modeli e- Demirel modeli

Aşağıdakilerden hangisi program geliştirme sürecini diğerlerinden daha az etkiler?

Öğretmen davranışları b- Yönetici davranışları c- Toplumsal yapı Gelişmeye karşı olumsuz tutum e- Kurumlar arası iletişimsizlik

Eğitim programı hazırlama süreci birey, toplum ve konu alanı gibi kaynakların gereksinim analizi yapılarak başlar. ifade daha çok hangi program geliştirme modeline yakındır.

Taba modeli b-Taba-Tyler modeli c- Süreç modeli MEB 2004 modeli e- Demirel modeli

NITLAR 1 D 2 C 3 B 4 E 5 A


28/31

28

I. EĞİTİMDE PLANLAR

Eğitimde planlama en genel anlamda, öğretim etkinliklerinin en rasyonel ve düzenli bir şekilde nasıl yürütüleceğinineden tasarlanmasıdır .Diğer bir ifade ile, 40 dakikalık bir ders için öğretmenin neler yapacağını öncedenaryolaştırması ve sınıfta bu senaryoyu uygulamasıdır denilebilir.

II. PLAN TÜRLERİ

YILLIK PLAN

lık plan öğretilecek temel konuları ve her konu için kullanılacak ortalama süreyi içeren bir ana taslaktır. Yıllık plan, b iretim yılı içinde yapılacak tüm öğretim etkinliklerini içerir. Yıllık plan, “öğretmenin bir öğretim yılı süresince dersmekle sorumlu olduğu sınıflarda, program uyarınca belli üniteleri ya da konuları hangi aylarda, yaklaşık olarak ne kadar

manda işleyeceğini gösteren ve öğretmen tarafından hazırlanarak ders yılı başında okul yönetimine verilen çalışma planı”rak tanımlanabilir.

ÜNİTE PLANI

te planı, öğretmenin gözetimi ve yönlendirmesi altında, öğrencilere belirli süre içinde ve eğitim amaçlarına uygunrak bir takım bilgi, beceri anlayışları kazandırmayı öngören belli bir konu ya da sorun çerçevesin düzenlenmiş türlünlikleri öğrenme yaşantılarını ve değerlendirme çalışmalarını kapsayan ayrıntılı ders planıdır. Ünite planı yıllık planae daha ayrıntılıdır. Ünite plan formlarında olan bölümler , yıllık planlarda yer alanlarla aynıdır. Ancak, ünite planı dahaıntılı hazırlanır. Ayrıca, her bir ünite planının bir izleme testinin hazırlanması istenilen bir durumdur.

GÜNLÜK PLAN

nlük plan, bir günde yapılması planlanan farklı dersler için öğretme-öğrenme etkinliklerinin birlikte tasarlanmasıdır.er bir ifade ile okulda bir günde işlenecek tüm derslerin bir bütün olarak planlanmasıdır. Günlük planın içeriği de, yıllık

n ve ünite planların içeriği gibidir.

III. ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLAN

Planlama çalışmalarının zamanla güncelleştirilmesi ve ortaya çıkan öğretimle ilgili ihtiyaçlara cevap verilmesi,gram geliştirmenin doğasında var olan bir ilkedir. Bu bağlamda, 2003 yılında yapılan düzenleme ile Milli Eğitimkanlığı’nca, Ünitelendirilmiş Yıllık Planı uygulaması getirilmiştir.

Ünitelendirilmiş yıllık plan, öğretim yılı süresince ders vermekle yükümlü olunan sınıflarda, programda yer alan belliteleri ya da konuları hangi aylarda yaklaşık olarak ne kadar zamanda işleyeceklerini gösteren, duruma göre öğretmenler ulu veya şube öğretmenler kurulu tarafından ortak hazırlanarak ders yılı başında okul yönetimine verilen çalışmanıdır.

DEĞERLENDİRME

Öğretmenler, yıllık plan, ünite planı ve günlük plan hazırlarken aşağıdakilerden hangisini öncelikli yapmalıdır?

Planları ders kitabının yönlendirmesine göre yapma

Öğrencilerin önceki yıllarda öğrenmiş olması gereken bilgileri dikkate alma

ğrencilerin zorlanarak ulaşabileceği güçlükte hedefler belirleme

ers boyunca sürecek uzun etkilikler planlama

ğretim programını inceleme

Öğretim sürecini etkili bir şekilde planlaması öğretmenin başarısını da önemli derecede etkilemektedir. Aşağıdakilerden hangisi öğretmenin planmasının nedenleri sıralandığında, öğretmene sağlayacağı yarar açısından en son sırada yer alır?

Öğretim programını işevuruk hale getirme b- Etkili öğretmen-öğrenci etkileşimi sağlama c- Öğretim yöntemi ile araç-gereçleri arasında ilişkima d- Öğretmene düzenli olma alışkanlığı kazandırma e- Öğretim etkinliklerini etkili değerlendirme


29/31

29

3- Öğretim planlamasında yer alan,

I. kazanımların belirlenmesi, II. Ölçme araç ve yöntemlerinin belirlenmesi

III. etkinliklerin belirlenmesi IV. öğretimin değerlendirilmesi

mleri aşağıdakilerden hangisinde sistematik olarak gerçekleştirilme sırasına göre verilmiştir?

, II, III, IV b- I, III, II, IV c- II, III, IV, I

II, II, IV, I e- IV, III, II, I

6. Hafta

ETKİLİ ÖĞRETİM VE ÖĞRENMENİN GENEL İLKELERİ

ÖĞRETME VE ÖĞRENME

RETME : Bireyin öğrenmesini sağlama eylemidir. RENME : 1- Deneyimlere bağlı olarak, davranışlardaki sürekli değişmedir.

2- Deneyimlere bağlı olarak, zihinsel süreçlerdeki sürekli değişmedir

ETKİLİ ÖĞRENME VE ÖĞRETİMİN GENEL İLKELERİ

ETKİLİ ÖĞRENMENİN GENEL İLKELERİ

Güdülenme

Dikkat

İlişki kurma

Katılım

Pekiştirme

Dönüt - Düzeltme

Kalıcılığı Sağlama

Transferi Gerçekleştirme

GÜDÜ: Bir davranışı başlatan, açığa çıkaran, anlaşılır kılan,

açıklayan, sürdüren ve yönlendiren fizyolojik ve psiko-sosyal enerjidir.

GÜDÜLENME: Bir şey yapmak için harekete geçmektir.

ÖĞRENMEDE GÜDÜLENME: bireyin bir öğrenmegörevini ve sosyal davranışları yerine getirmek için hareketegeçmesidir.

İçsel ve dışsal olmak üzere iki çeşit güdülenme vardır:

İÇSEL GÜDÜLENME: Bireyin kendi istediği ve gerekligördüğü için güdülenmesidir.

DIŞSAL GÜDÜLENME: Birey başka uyaranları göz önünealarak güdülenir.

Örnek: öğrenci bir öğrenme görevini önemli ve faydalıgördüğü için yapıyorsa İÇSEL, yüksek not almak için

yapıyorsa DIŞSAL güdülenmedir. Yeterince güdülenmemiş bir öğrenci öğrenmeye hazır hale

gelmiş sayılmaz.

Öğrencinin içsel güdülenmesini sağlamak için, öğretmenderse karşı merak ve ilgi uyandırmalıdır.

Dışsal güdülenme ise, yüksek not verme, övgüler, maddiödüller sunma ile gerçekleşir. Öğrenciyi dışsal uyaranlara bağımlı kıldığından önerilmemektedir. Ancak zaman zamandüşük başarılı ve çekingen öğrencileri güdüleme içinkullanılabilir.

DİKKAT: Belli bir olaya odaklanmadır.

Dikkat öğrenilen bir alışkanlıktır.

Öğrencilerin dikkatini sağlamak için:

1.Dersin amacı öğrencilere anlatılmalı

2.Konuya karşı merak uyandırılmalı.

3.Sınıf ortamı stres ve baskıdan uzak olmalı.(ısı-oturumdüzeni-havalandırma- sınıftaki oksijen miktarı)

NITLAR 1 E 2 D 3 B


30/31

30

İLİŞKİ KURMA: Öğrenme, önceki bilgi ile yeni bilgiarasında ilişki kurma sürecidir.

Öğrenmeyi kolaylaştırmak için yeni konu sunulurken konuile ilgili eski bilgilerde hatırlatılmalıdır.

Öğrenilen konu ile öğrenen birey, yakın çevresi,ailesi veyaşam arasında ilişki kurulması öğrenmede kalıcılığı arttırır.

AKTİF KATILIM: Öğrencinin öğretim yaşantılarıyladoğrudan etkileşerek deneyim kazanmasıdır.

f katılımı sağlamak için:

Öğrencilerin başarılı olabilecekleri etkinliklere katılmalarıanmalıdır.

ğrencilerin öğrenme düzeylerine göre derse katılım için uygunve içerikte öğretim yaşantısı tasarlanmalıdır.

KİŞTİRME: Bir davranışın ortaya çıkma ihtimalini arttıranıcıların verilmesi işlemidir.

Öğrencilerin doğru ve beklenen davranışları pekiştirilir.

Davranışın tekrar edilme olasılığını arttırmak ve davranışıkalıcı kılmak için OLUMLU PEKİŞTİREÇLER,

İstenmeyen davranışı ortadan kaldırmak için OLUMSUZPEKİŞTİREÇLER kullanılır.

DÖNÜT – DÜZELTME

DÖNÜT: Öğrenciye öğrenmelerinin doğruluğu ya dayanlışlığı hakkında bilgi verir. Öğrenci neyi öğrenip neyiöğrenmediğini öğrenir.

DÜZELTME: Yanlışların düzeltilmesi ve eksikleringiderilmesidir.

Dönüt ve düzeltme bütünlük içinde verilmelidir.

Dönütler hemen,açık ve anlaşılır yönergelerle verilmelidir.

KALICILIĞI SAĞLAMA VE TRANSFERİGERÇEKLEŞTİRME:

Kalıcılığı sağlama, hatırlamayı gerçekleştirmedir.

Transfer, öğrenilen bilgi,beceri ve tutumların günlükyaşamda ya da başka bir derste kullanılmasıdır.

ETKİLİ ÖĞRETİMİN GENEL İLKELERİ

Dikkat Çekme Ve Güdüleme

Amaçlardan Haberdar Etme

Ön Bilgilerin Uyarılması

Öğretim Strateji,Yöntem Ve Tekniklerin Etkili Kullanılması

Uygulama Yapma

Başarının Değerlendirilmesi

DİKKAT ÇEKME VE GÜDÜLEME

Dikkat çekme

Öğrenme dikkat süreciyle başlar.

Dikkat çekmek ve sürdürmek öğretmenler için zor bir iştir.

Sessizlik, ses kontrolü ve çeşitli mimik ve hareketler dikkatiarttırır.

Güdüleme

Öğretimsel amaçlara ulaşmak için bireyin bir göreveyönelmesini, başlamasını, yoğunlaşmasını ve o görevedevam etmesini sağlamaktır.

Güdülenme bireysel ve içsel bir olgudur.

Öğrencinin yaş,cinsiyet ve öğrenme düzeylerini dikkatealmak.

AMAÇLARDAN HABERDAR ETME

Öğrenciye öğretim işinin başında neler öğreneceğini ve niçinöğrenileceğini belirtmek ;

Bireyi harekete geçirir ve beklentilerin oluşmasına yardımcıolur.

Öğrenciyi konu dışına çıkmaktan kurtarır.

Öğretmene olan güveni arttırır.

ÖN BİLGİLERİN UYARILMASI

Öğrencinin öğrenme işine katılması ve öğrenmeyisürdürmesi yeni öğrenileceklerle doğrudan ilgili daha önceöğrenilmiş bilgi ve becerilerin hatırlamasına vekullanılmasına bağlıdır.

ÖĞRETİM STRATEJİ, YÖNTEM VE TEKNİKLERİNETKİLİ KULLANILMASI

Strateji, yöntem ve teknik seçerken;

Öğretmen özellikleri

Öğrencini zeka alanları

Öğrenme stilleri

Algılama biçimleri

Hazır bulunuşluğu

Kazandırılmak istenen kazanımlar

Öğrenilecek içerik

Zaman, fiziksel ve ekonomik olanaklar

Sınıf mevcudu göz önünde bulundurulmalı.


31/31

Documents

ÖZET_ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ.pdf