Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia

Debata: 21 ekspertów o innowacyjności sektora i opiece farmaceutycznej.

ŚWIADOMOŚĆ ITSondaż opinii: oczekiwania polskich szpi-tali w stosunku do rozwiązań e-zdrowia.

GAMIFIKACJAJak gry i wirtualna rzeczywistość

pomagają w profilaktyce oraz leczeniu?

PACJENT W CENTRUM

O g ó l n O p O l s k i s y s t e m O c h r O n y Z d r O w i a

innOwacyjna OchrOna ZdrOwia

www.OsOZ.pl

OS

OZ

5

5 /

2016

2016

ISSN

189

7-58

28, c

ena

10 z

ł (za

wie

ra 8

% V

AT)

WWW.OSOZ.PL/FORUM2016

PREZENTACJEEKSPERTÓW

RELACJAZ WYDARZENIA

NAGRANIAWIDEO

GALERIAZDJĘĆ

21. KONFERENCJA OGÓLNOPOLSKIEGO SYSTEMU OCHRONY ZDROWIA

FORUMINNOWACYJNAOCHRONA ZDROWIA

Artur Olesch redakcja czasopisma Ogólnopolski system

Ochrony Zdrowia

[email protected]

W poszukiwaniu zakończonych sukcesem projektów informatyzacji ochrony zdrowia zaj-rzyjmy do czterech różnych państw: Estonii, Danii, Włoch i Hiszpanii. Pierwsze dwa z nich zrealizowały narodowe plany informatyzacji obejmujące m.in. e-receptę oraz elektroniczne konta pacjentów. Mieszkańcy otrzymali dostęp do danych gromadzonych w e-kartotekach medycznych, choć nie obyło się bez problemów technicznych, protestów i kłopotów w ko-munikacji pomiędzy poszczególnymi podmiotami. Właściwie to jedyne dwa kraje Unii Eu-ropejskiej, którym udała się ta trudna sztuka. Czy to zasługa solidnie przygotowanego planu, wysokiej klasy ekspertów? A może gruntownej cyfryzacji innych sektorów, proinnowacyjnej gospodarki i otwartego na nowości społeczeństwa? Nic podobnego. Kiedy pytamy samych autorów sukcesu, pada prozaiczna odpowiedź: centralne projekty e-zdrowia sprawdzają się w małych krajach. Dania liczy 5,6 mln mieszkańców (niewiele więcej niż województwo ma-zowieckie), Estonia – nieco ponad 1,3 mln mieszkańców (podobnie jak województwo świę-tokrzyskie). Pozostałe dwa wspomniane kraje są z kolei silne regionalnie. Wenecja Euganej-ska we Włoszech (Veneto) i Galicja w Hiszpanii stały się szybko liderami innowacyjności, na czym korzystają przede wszystkim mieszkańcy. Dobra znajomość specyfiki lokalnego rynku, współpraca z miejscowymi jednostkami naukowymi i większa elastyczność są naj-mocniejszymi elementami strategii decentralizacji. Ministerstwo zdrowia w takim przypad-ku musi zadbać o spójny plan, standardy i długofalową perspektywę inwestycji. Łatwiej po-łączyć ze sobą kilka mniejszych klocków niż stworzyć samodzielnie jeden wielki twór od podstaw. Patrząc z polskiej perspektywy i biorąc pod uwagę sukcesy i porażki innych, warto pamiętać, że tak zawiły proces jak digitalizacja ochrony zdrowia wymaga spojrzenia od we-wnątrz i perspektywy użytkownika.

Makro w skali mikroMapa europejskich projektów e-zdrowia:

regionalne inicjatywy scalone spójną strategią kontra centralne mega-projekty tracące z oczu lokalną specyfikę.

Bezpłatne wydanie mobilne czasopisma

Nota beNe

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2016

�

6 Zdjęcienumerumanifestwolnościzdrowotnej

8 rynekZdrowiawpigułcekaruzelaniespodzianek

12 alertepidemiologicZnyprognozadlaalergii,grypyiprzeziębienia(lipiec2016)

13 aplikacjemedycZnenajnowszeaplikacjezdrowotnenasmartfona

14 nowościiwynalaZkiBezpieczeństwoautonomicznychsamochodów,precyzyjneroboty,wirtualnydoradcaitd.

17 laBoratoriumtechnologiigamification

20 infografikawyzwaniaiszansee-zdrowia

22 ZySkiZinweStycjiwZdrowienowoczesnaopiekafarmaceutycznaiinnowacyjnaochronazdrowia–pomysłyorazpropozycje21ekspertówdebatyogólnopolskiegoSystemuochronyZdrowia

28 ekSpertkomunikacjaterapeutyczna,czylie-zdrowiepsychicznewpolskichwarunkach

30 jednopytanietelemedycyna:henrykSkarżyńskie-zdrowie:romualdlitwin

32 legiSlacjapułapkizmianwprawiepracy

34 techhealthnewScuterobothelpschildrenhavefuninhospitalearlydetectiontestofparkinsons’disease

36SondaŻcooe-zdrowiusądząmenedżerowie?

38Badaniee-rejestracjawofensywie

40felietoninterakcjeuderzająwpacjentów

42kreatywnieopóźnieniafarmacji

43 inSpiracjemedycynadogórynogami

aktualności

innowacje

raport

roZmowy

praktycZnie

noweidee

CZASOPISMO

OGÓLNOPOLSKI SYSTEMOCHRONY ZDROWIA

MAj 2016

5

�Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2016

radanaukowaoSoZ(kolejnośćalfabetyczna,stannamaj2016r.,liczbaczłonkówrady:99osób)

1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med. Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med. Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzki, 17. prof. nadz. dr hab. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm. Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab. Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 48. prof. dr hab. Teresa Kulik, 49. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 50. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 51. dr hab. (prof. UMK) Krzysztof Kusza, 52. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 53. dr n. med. Aleksandra Lewandowicz-Uszyńska, 54. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 55. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 56. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 57. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 58. dr n. med. Beata Małecka-Libera, 59. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 60. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 61. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 62. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 63. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 64. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 65. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 66. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 67. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 68. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 69. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 70. dr n. med. Andrzej Rakowski, 71. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 72. prof. dr hab. med. Kazimierz Roszkowski-Śliż, 73. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 74. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 75. prof. dr hab. Bolesław Samoliński, 76. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 77. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 78. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 79. lek. Maciej Sokołowski, 80. prof. dr hab. n. med. Jerzy Stelmachów, 81. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 82. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 83. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 84. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 85. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 86. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 87. prof. dr hab. n. med. Barbara Świątek, 88. dr n. med. Jakub Trnka, 89. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 90. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 91. prof. dr hab. Andrzej Wall, 92. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 93. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 94. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw. WSF), 95. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 96. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 97. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 98. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 99. prof. dr hab. Marek Ziętek

44 ZperSpektywypozbyćsiępapieru,byćbliżejpacjenta

45 wiedZaZapowiedzi,relacje,lekturyon-line

46 monitorZjawiSkepidemiologicZnychmapyzdrowotnekraju(kwiecień2016)

50 monitorfarmacjirynekfarmaceutyczny(kwiecień2016)

58 monitorrynkulekówSprzedażlekówstosowanychwcukrzycy

63 kS-aptekaZintegrowanySystemobsługiapteki

65 kS-SomedZintegrowanySystemobsługiprzychodni

51 968 718liczbaopakowańlekówiśrodkówstosowanychwcukrzycyzakupio-nychw2015roku.toniemaldwukrotniewięcejwporównaniuzrokiem2002.Sprzedażwtejgrupiesystematycznierośnie,cozgadzasięzesta-tystykamiepidemiologicznymi.nieinaczejbędziewkolejnychlatach.

Szczegółowa analiza sprzedaży leków na cukrzycę – str. 58.

123napluSiewkwietniu,wstosunkudomarca,rośnieo123złsprzedażlekównareceptę.rośnierównieżśredniacenaopakowanialekówdopoziomu17,40zł.

3600naminuSieo7,7%(300osób)malejeliczbapacjentówwstaty-stycznejaptece.roktemuwskaźnikbyłwiększyo50osób.o4,2%malejeobrótapteczny.

„każde1eurozainwestowanewochronęzdrowiazwracasięwkwocie1,80euro.”

marcSchreinereuropejskafederacjaSzpitaliiochronyZdrowia

Pełna wypowiedź – str. 22

StatyStykiiprognoZy

SyStemyit

edukacja

www. fac e B oo k . p l / i t i Z d row i e

winternecie

ZapraszamynastronęinternetowąforuminnowacyjnaochronaZdrowia.Zamieszczamynaniejnagraniawideozdebat„opiekafarmaceutyczna”,„pacjent

wcentrum–opieka–koordynacja–jakość”orazwystąpieniainauguracyjnegorobertamadelina(komisjaeuropejska).ponadto:wywiady,zdjęcia,materiałydodatkoweoraz

kilkadziesiątprezentacjidopobrania.

www.osoz.pl/forum2016


�


a k t ua l no ś c i

Manifest wolności zdrowotnejPodobnie jak Gutenberg poprzez wynalezienie druku zdemokratyzował dostęp do wiedzy, tak samo cyfryzacja i roz-wiązania mobilne zrewolucjonizują ochronę zdrowia. Futuryści i innowatorzy prognozują, że pacjenci zyskają więk-szą kontrolę nad własnym zdrowiem, profilaktyka zastąpi leczenie, telemedycyna zakończy erę inwestowania w dro-gie szpitale, komputery i sztuczna inteligencja przejmą zadania diagnostyczne, a big data pozwoli zrozumieć mechani-zmy chorób i skuteczniej z nimi walczyć. Wizje urzeczywistniają się już dziś. Aby lepiej zrozumieć procesy cyfrowego przewrotu, od bieżącego numeru prezentujemy najciekawsze koncepcje uznanych ekspertów digitalizacji ochrony zdro-wia. Zaczynamy od światowego bestsellera, głośnego manifestu zmian napędzanych rozwojem technologii mobilnych – „The Patient Will See You Now” (Teraz pacjent cię zobaczy). Co prognozuje Eric Topol? Jak Internet zmieni pater-nalistyczny model systemu ochrony zdrowia? Pierwszy artykuł – na stronie 43.


�


Obcięcie wycen wysokomarżowych procedur oraz umożliwienie odzyskania części ze zredukowanych pieniędzy poprzez dwa, trzy razy większą niż dotychczas wycenę elementów uzupełniających opiekę, zwłaszcza rehabilitacji, oraz opublikowane wreszcie mapy potrzeb zdrowotnych całego szpitalnictwa – to najgłośniejsze tematy w ostatnich tygodniach.

wykonywanie części zadań bez zlece-nia lekarskiego oraz powoływać samo-rząd zawodowy, PiS chciał zablokować na półtora roku. Kolejny projekt z kwiet-nia okrawał go m.in. z samorządu i su-gerował, że każdorazowo – nawet przy usługach komercyjnych – będzie po-trzebne skierowanie. W zamian za obcię-te uprawnienia przyznał z kolei… moż-liwość powoływania się przez fizjotera-peutów na klauzulę sumienia. I na niej w dużej mierze formalni autorzy pro-jektu (rzeczywistym był resort zdrowia) „polegli” w Sejmie, nie potrafiąc racjo-nalnie wytłumaczyć propozycji. Czy fi-zjoterapeuci mogą się już cieszyć? Na ra-zie wiemy tyle, że z końcem maja ustawa z zeszłego roku weszła w życie w nie-zmienionym kształcie. Ale pamiętajmy, że nie ma do niej rozporządzeń, nawet ich projektów. Ponadto może zostać zno-

Karuzela niespodzianek

AleksAndrA kurOwskA

System ochrony zdrowiaOkrojenie wycen wysokomarżowych procedur, m.in. w kardiologii i endopro-tezoplastyce, odbiło się sporym echem w środowisku medycznym. Saldo zmian w formie oszczędności może wynieść nawet ok. 1,1 mld zł. W czerwcu ma zo-stać przeprowadzona trzecia duża fala przeglądu wycen i być może w więk-

szym odsetku niż obecnie będą one ro-sły. Dla osób zainteresowanych tematem bardzo ciekawą lekturą są opublikowane szczegółowe informacje na temat skła-dowych wycen.

Niemal jak film akcji trzymała w na-pięciu historia ustawy o fizjoterapeutach. Projekt Platformy Obywatelskiej podpi-sany przez Andrzeja Dudę, który miał m.in. umożliwić tej grupie zawodowej

Foto

: des

igne

d by

free

pik.

com

Rynek zdRowia w pigułce



welizowana w przyszłości, gdy zamie-szanie opadnie.

Trudno też określić dalsze losy pro-jektu zmian w ustawie o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środ-ków publicznych, w którym wpisano m.in. fundusz ratunkowego dostępu do technologii medycznych z budżetem 10 mln zł rocznie. W tym samym pro-jekcie ujęto dodatkowe 100 etatów dla AOTMiT, dokładnie osób mających za-jąć się porządkowaniem koszyka świad-czeń. To nawet wyższy koszt niż wspo-mniany fundusz. Resort finansów w opi-nii do projektu stwierdza, że działania te powinny być przeprowadzone tak, by nie wpływały na budżet państwa, a więc – mówiąc w skrócie – pieniądze na fundusz musi znaleźć MZ lub NFZ w swoim budżecie, a nowych pracow-ników może nie być. Z kolei w ramach prac Rady Dialogu Społecznego Mini-sterstwa Finansów wraz z resortem pra-cy skrytykowano pomysł minimalnych wynagrodzeń dla pracowników medycz-nych. Choć można się spierać co do za-sadności poszczególnych propozycji re-sortu zdrowia, sygnał płynący ze Świę-tokrzyskiej jest niepokojący. Większość planów dotyczących zdrowia rozbijało się w przeszłości o brak zgody MF na ich sfinansowanie.

RaportyPonad połowa Polaków twierdzi, że ni-gdy nie słyszała od lekarza zaleceń w sprawie profilaktyki. Tylko 15 proc. deklaruje, że o promocji zdrowia wspo-minał średni personel medyczny w przy-chodni lub rejestratorka – wynika z ba-dania „Diagnoza i zmiana czynników decydujacych o niedoskonałości w dzia-łaniu POZ-tów” realizowanego z Fundu-szy EOG przez Fundację Rozwoju Me-tod Łączonych w Medycynie.

Badać się trzeba choćby dlatego, że żyjemy w zanieczyszczonym środowi-sku, o czym wspomina raport Światowej Organizacji Zdrowia. WHO ogłosiła, że Żywiec to najbardziej zanieczyszczone miasto w Europie, a kolejne to Pszczy-na. Na dodatek 33 z 50 najbardziej zanie-czyszczonych miast UE leży w naszym kraju. WHO, przy opracowaniu zestawie-nia, brała pod uwagę poziom pyłu zawie-szonego PM2.5, który jej zdaniem należy do najbardziej szkodliwych dla zdrowia człowieka spośród innych zanieczysz-czeń atmosferycznych. Samorządowcy od razu oprotestowali te informacje.

Problemy mamy też z dokumentacją medyczną, nie tylko elektroniczną. Jak wynika z opublikowanego raportu NIK, placówki medyczne nie przykładają wy-starczającej wagi do prawidłowego pro-

wadzenia dokumentacji medycznej pa-cjentów. Spośród 24 kontrolowanych świadczeniodawców z 7 województw zdecydowana większość (21) prowadzi-ła dokumentację z naruszeniem przepi-sów.

LegislacjaDo konsultacji trafiły zapowiadane już wcześniej zmiany w pakiecie onkolo-gicznym. Upraszczają one sprawozda-wanie badań, rozszerzają grupę pacjen-tów uprawnionych do otrzymania kart DILO. Największą burzę wywołało usu-nięcie z ustawy zapisu o bezlimitowym rozliczaniu świadczeń onkologicznych. Choć MZ przekonywało, że takich za-pisów nie umieszcza się w ustawie, lecz w zarządzeniach, a limitów nie zamierza przywracać, onkolodzy i opozycja byli nieufni.

Gdy już o nieufności mowa – nowe rozporządzenie Ministra Sprawiedli-wości przewiduje możliwość tworze-nia odrębnych komórek organizacyj-nych zajmujących się sprawami karny-mi związanymi z błędami lekarskimi. To w pewnym sensie konik Zbigniewa Zio-bry, także z powodów rodzinnych. Pa-miętający poprzednie rządy PiS z pew-nością wiedzą, co mam na myśli. Dla-tego minister postanowił za plecami

JAK POLACY DBAJĄ O ZDROWIE I KORZYSTAJĄ Z POMOCY LEKARZY?

Jak oceniasz swój poziom dbałości o zdrowie?

15%Bardzo dobrze – dbam

o zdrowie, badam się i dbam o profilaktykę

33%Dobrze – dbam o zdrowie,

prowadzę działania profilaktyczne w okresie

wzmożonych zachorowań

48%Średnio – chodzę do lekarza tylko, gdy jestem chory/chora

3%Źle – z reguły nie chodzę do lekarza i nie badam się

1%Nie mam zaufania do lekarzy i leczę się sam

Jak często korzystasz z porady lekarza ogólnego/rodzinnego?

9%Kilka razy w miesiącu

25%1–2 razy w roku

15%Raz w miesiącu

51%Kilka razy w roku

W jaki sposób umawiasz się na wizytę? Jak długo zwykle czekasz w poczekalni przed wizytą u lekarza ogólnego/rodzinnego?

14%Nie umawiam się –

przychodzę i czekam

22%Przychodzę do przychodni

i umawiam się na wizytę na inny dzień

56%Umawiam się telefonicznie na dany dzień i na konkretną godzinę

8%Umawiam się przez Internet

8%Ponad godzinę

22%Ponad pół godziny

13%Nie czekam

56%Kilkanaście minut


10


resortu zdrowia zająć się sprawą błędów medycznych.

Sejm przyjął kolejne zdrowotne usta-wy. Zwiększenie wpływu ministrów na wybór i odwoływanie władz instytutów badawczych zakłada nowelizacja usta-wy o instytutach badawczych. Ustawę pilotowało Ministerstwo Nauki i Szkol-nictwa Wyższego. Uchwalona zosta-ła też nowelizacja ustawy wdrażająca dyrektywy UE o bezpieczeństwie krwi. Ustawa dotyczy m.in. bezpieczeństwa krwi, usprawnienia obiegu informacji o jej zasobach (system e-krew); umoż-liwi obcokrajowcom zostanie dawcą. Z poprawek wniesionych przez Senat, Sejm przyjął m.in. taką, aby przekazy-wanie danych dawców krwi do Polskie-go Czerwonego Krzyża w celu wydawa-nia odznak odbywało się tylko za zgo-dą dawców.

Z ważniejszych zmian – od 1 lipca to Minister Zdrowia, a nie jak do tej pory Prezes NFZ, ma określać szczegółowe

kryteria wyboru ofert w postępowaniu w sprawie zawarcia umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. Projekt pierwszego takiego rozporządzenia za-wiera m.in. zapisy premiujące placówki prowadzące szkolenie specjalizacyjne lekarzy (będzie to kryterium jakościo-we) oraz prowadzące dokumentację me-dyczną w formie elektronicznej. Pomysł skrytykowała m.in. Izba Lekarska.

Izba powinna za to docenić inną pro-pozycję, nad którą pracuje MZ. Cho-dzi o uregulowanie kwestii wydawania oryginałów dokumentacji medycznej. Część placówek udostępnia je niechęt-nie, ponieważ pacjenci często je gubią lub nie zwracają z różnych powodów. Po planowanych przez MZ zmianach, ory-ginały będą wydawane tylko wtedy, gdy okażą się niezbędne, np. w sprawie są-dowej lub w sytuacji, gdy czekanie na kopie mogłoby opóźnić udzielenie po-mocy medycznej i zagrażać zdrowiu lub życiu.

Obecne kierownictwo resortu zdrowia wydało interpretację, że jeżeli niemożli-we jest ustalenie zgonu i jego przyczyny przez lekarza leczącego chorego w ostat-niej chorobie, to czynności te powinny być wykonane przez osobę powołaną przez właściwego starostę. Tak wynika ze stanowiska przesłanego Porozumie-niu Zielonogórskiemu przez Minister-stwo Zdrowia.

Partnerzy społeczni przy wsparciu Ministra Zdrowia chcą tzw. pionowej podległości placówek inspekcji sanitar-nej i farmaceutycznej. Teraz GIS w te-renie podlegają staroście, a w przypadku GIF – wojewodom. Dyskusję nad zmia-nami rozpoczął w tym tygodniu trójstron-ny zespół ds. ochrony zdrowia Rady Dia-logu Społecznego. Dzięki temu zasoby inspekcji mają być lepiej wykorzystane. Na dodatek, w różnych regionach kraju przepisy będą interpretowane w ten sam sposób – teraz jest z tym problem m.in. w przypadku GIF i aptek.

Z kolei zasoby kadrowe placówek medycznych może nieco poprawić roz-porządzenie, w którym MZ skróci okres przygotowania do wykonywania za-wodu pielęgniarki lub położnej oso-bom spoza UE. Zgodnie z nowym doku-mentem, „biały personel” otrzyma pra-wo pracy w zawodzie w Polsce już po

Źródło:raportnapodstawiewynikówbadania„diagnozaizmianaczynnikówdecydującychoniedoskonałościwdziałaniupoZ-tow”realizowanegowramachprogramuobywateledlademokracji,finansowanegozfunduszyeog.Badaniezrealizowałafundacjarozwojumetodłączonychwmedycynienagrupieok.1,3tys.osób.

»�Od�1�lipca�to�Minister�Zdrowia,�a�nie�Prezes�NFZ,�ma�określać�szczegółowe�kryteria�wyboru�ofert�w�postępowaniu�w�sprawie�zawarcia�umów�o�udzielanie�świadczeń�opieki�zdrowotnej.«

Czy trafiłeś/trafiłaś kiedykolwiek do szpitala z powodu braku dostępu do lekarza ogólnego/rodzinnego?

14%Tak

86%Nie

Ile razy w ciągu ostatnich 10 lat robiłeś/robiłaś badanie profilaktyczne?

17%Dwa razy

49%Więcej niż dwa razy

17%Ani razu

17%Raz

Czy w trakcie którejkolwiek wizyty lekarz mówił o profilaktyce? Czy pielęgniarka lub rejestratorka prowadziła z Tobą rozmowę o profilaktyce i informowała Cię o możliwych badaniach profilaktycznych?

57%Tak

53%Nie

15%Tak

85%Nie

11Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2016


sześciomiesięcznym stażu adaptacyj-nym. Wcześniej staż wynosił rok, a do-datkowo osoby, które w ciągu 6 lat przez przynajmniej 5 z nich nie wykonywa-ły zawodu, musiały odbyć półroczne przeszkolenie.

WyrokiUbezpieczyciele powinni zwracać po-szkodowanym w wypadkach komunika-cyjnych uzasadnione i celowe wydatki na koszty leczenia i rehabilitacji niefinanso-wane ze środków publicznych – wyni-ka z sentencji uchwały Sądu Najwyższe-go wydanej w odpowiedzi na wniosek Rzecznika Finansowego. Zdaniem eks-pertów, teraz łatwiej będzie zarówno do-stać zwrot już poniesionych kosztów jak i zaliczki na poczet np. rehabilitacji.

PersonaliaNie udało się wyłonić odpowiedniego kandydata na Głównego Inspektora Far-maceutycznego i MZ ponownie ogłosi-ło konkurs.

W kolejnych oddziałach NFZ oraz szpitalach zmieniano szefów, m.in. odwo-łani zostali Jacek Profaska – dyrektor Spe-cjalistycznego Zespołu Opieki Zdrowot-nej nad Matką i Dzieckiem w Poznaniu oraz prof. Leszek Miszczyk – szef Cen-trum Onkologii w Gliwicach.

Wieści z rynkuWiadomo już, kto zbuduje Szpital Połu-dniowy w Warszawie. Wygrała najdroż-sza oferta warta 211 mln zł włoskiej fir-my Astaldi, startującej wraz ze spółką NBI. Pozostałe oferty odpadły ze wzglę-du na błędy. Budowa placówki budzi kontrowersje, część ekspertów zwraca uwagę, że w okolicy są placówki, głów-nie prywatne, mogące realizować takie usługi, gdyby miały kontrakt z NFZ. Brakuje za to przychodni.

Spółka EMC Instytut Medyczny S.A. została dopuszczona do negocjacji w sprawie odpłatnego obciążenia pra-wem użytkowania do 100 proc. Prud-nickiego Centrum Medycznego. To pla-

cówka, gdzie miesiącami toczył się spór właścicielski. Z kolei w Regionalnym Centrum Zdrowia w Lubinie, należącym do EMC, trwa budowa nowego skrzyd-ła, w którym zlokalizowany będzie m.in. SOR. Inwestycje Grupy EMC w Lubinie sięgają już blisko 150 mln zł.

Pod koniec kwietnia 2016 roku na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie zadebiutował Polski Bank Komórek Macierzystych zajmujący się m.in. pozyskiwaniem i długotrwałym przechowywaniem komórek macierzy-stych z krwi pępowinowej i innych tka-nek popłodowych w ramach tzw. banko-wania rodzinnego.

Jeśli chcą się Państwo podzielić z nami cie-kawymi informacjami, zapraszam do kontak-tu: [email protected]

Aleksandra Kurowska, dziennikarka od po-nad 11 lat zajmująca się tematyką medyczną oraz finansową. Redaktor Dziennika Gazety Prawnej, współpracuje m.in. z redakcją Służby Zdrowia. Pracowała w dziale ekonomicznym Życia Warszawy, Gazecie Giełdy.

Jak otrzymać książkę?Wystarczy napisać do nas e-mail na adres [email protected] z krótkim uzasadnieniem, dlaczego chcielibyście Państwo otrzymać wybrany prezent. Te najbardziej przekonujące nagrodzimy. Na e-maile czekamy w terminie do 8 lipca 2016 r.

„Przysłanie korespondencji e-mail stanowi zgodę na przetwarzanie danych osobowych zawartych w korespondencji do celów związanych z rozstrzygnięciem konkursu i przez czas jego trwania. Administrator Danych Osobowych, to jest KAMSOFT S.A. (wydawca miesięcznika OSOZ) z siedzibą w Katowicach przy ul. 1 Maja 133, wpisana przez Sąd Rejonowy Katowice – Wschód w Ka-towicach Wydział VIII Gospodarczy KRS do Rejestru Przedsiębiorców pod nr KRS 0000345075 informuje, iż przesłanie danych osobowych jest fakultatywne, dane wykorzystane zostaną wyłącz-nie na potrzeby rozstrzygnięcia konkursu, po zakończeniu konkursu dane zostanę usunięte. Przez czas trwania konkursu osobie, której dane dotyczą przysługuje uprawnienie do dostępu do treści przekazanych w korespondencji e-mail danych oraz ich poprawienia”.

o d r e d a k c j i

PREZENTY DLA CZYTELNIKÓW

3 szt. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego.Kinga Bobińska, Krzysztof Eichstaedt, Piotr Gałecki 3 szt. Instytucje rynku farmaceutycznego.

Red. nauk. Rafał Stankiewicz


12


SprawdZalnośĆpoprZedniejprognoZy 94%

poniŻejnormy norma wySoki BardZowySoki

WOJEWÓDZTWO PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (LIPIEC)

TREND W STOSUNKU DO CZERWCA

dolnośląskie 2423 kujawsko-pomorskie 1754 lubelskie 1672 lubuskie 2042 łódzkie 2088 małopolskie 1958 mazowieckie 2676 opolskie 1540 podkarpackie 3206 podlaskie 2042 pomorskie 2117 śląskie 2112 świętokrzyskie 1599 warmińsko-mazurskie 1194 wielkopolskie 1839 Zachodniopomorskie 1927

WOJEWÓDZTWO PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (LIPIEC)

TREND W STOSUNKU DO CZERWCA

dolnośląskie 2576 kujawsko-pomorskie 1938 lubelskie 1941 lubuskie 2225 łódzkie 2004 małopolskie 2158 mazowieckie 2742 opolskie 1713 podkarpackie 2176 podlaskie 2436 pomorskie 2305 śląskie 1938 świętokrzyskie 1501 warmińsko-mazurskie 1832 wielkopolskie 2095 Zachodniopomorskie 2105

ALERGIA

POZIOM NASILENIA ALERGII

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE

POZIOM NASILENIA GRYPY I PRZEZIĘBIENIA

SprawdZalnośĆpoprZedniejprognoZy 84%

poniŻejnormy norma wySoki BardZowySoki

aleRt epidemiologiczny (lipiec 2016)


i n nowac j e

cdchealthiQ

Edukacyjna aplikacja w formie quizu stworzona przez Centers For Disease Control and Prevention (Centrum Kon-troli Chorób i Prewencji). Czy wiesz, jak długo trzeba myć ręce, aby zabić zaraz-ki? Jaki filtr SPF należy zastosować, aby ochronić się przed szkodliwym działa-niem promieni słonecznych? Trzy po-ziomy trudności pytań zadawanych przez wirtualnego naukowca oraz opcja czaso-wej rozgrywki dostarczą dużo zabawy, emocji i jednocześnie wiedzy.

ioS|android|eng|eSBezpłatna

twilight

Według badań, niebieskie światło emito-wane przez smartfony i tablety może blo-kować produkcję melatoniny, wpływając negatywnie na rytm okołodobowy, powo-dując problemy z zaśnięciem. Aplikacja Twilight dopasowuje jasność ekranu urzą-dzenia mobilnego do pory dnia, po zacho-dzie słońca blokuje emisję niebieskiego światła poprzez uruchomienie delikatne-go czerwonego filtru. Użytkownicy urzą-dzeń Apple mogą włączyć tzw. Bluelight Filter w systemie iOS (od wersji 9.3).

android|engBezpłatna

SeaheroQuest

Jeżeli chcesz pomóc naukowcom w ba-daniach nad demencją, zagraj w Sea Hero Quest. Użytkownik aplikacji bierze udział we wciągającej pogoni za zabawnymi stworzeniami w scenerii morza i bagien. Tylko podczas 2-minutowej zabawy zbie-rane są dane, których uzyskanie w bada-niach laboratoryjnych zajęłoby 5 godzin! Demencja, dotykająca 45 mln ludzi na świecie, objawia się m.in. utratą zdolno-ści nawigacyjnych. Zebrane dane pozwo-lą zrozumieć symptomy choroby.

ioS|android|eng|pl|deBezpłatna

aplikacje


1�

i n nowac j e

ochroniĆofiaręwypadkuCo roku na drogach całego świata ginie 1 mln 200 tys. osób. Według szacunków WHO, dla krajów rozwijających się może to ozna-czać obniżenie PKB nawet o 3% w skali rocznej. Z policyjnych danych wynika, że w Polsce w 2015 roku w 32 701 wypadkach zgi-nęły 2 904 osoby, a 39 457 zostało rannych. Ludzkie błędy, które są najczęstszą przyczyną kolizji, mogą wyeliminować autonomicz-ne, inteligentne pojazdy. Jednym z nich jest Google Car. W maju bieżącego roku firma zgłosiła w Amerykańskim Urzędzie Patentów i Znaków Towarowych technologię, której celem jest minimalizacja obrażeń osób w zderzeniu z samochodem. „Lepka” przednia część karoserii miałaby „przyklejać” potrąconą osobę do samochodu i tym samym zmniejszać obrażenia powstałe w momencie, gdy siła uderzenia wyrzuca ofiarę na ulicę. Pierwsza, normalna powłoka samochodu pękałaby, odsłaniając adhezyjną powierzch-nię. Jak twierdzą specjaliści, takie rozwiązanie mogłoby zmniejszyć skalę obrażeń. Google nie potwierdził jednak, czy zgłoszony patent zamierza wykorzystać w testowanym od 2009 roku autonomicznym pojeździe własnej produkcji. To tylko wstępna koncep-cja rodząca wiele dalszych pytań: o rodzaj substancji i jej skuteczność, reakcję dużych sił na ubrania ofiary wypadku itd.

nowości i wynalazki

1�Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2016

i n nowac j e

gipStoprZeSZłośĆZłamanie lub pęknięcie kości to dla pacjenta wyrok noszenia niewygodnego gipsu przez kilka tygodni. Chce to zmienić firma Exo-vite wprowadzając na rynek drukowane w technologii 3D, oddychające, lekkie i wytrzymałe usztywnienia. W pierwszej kolejności system skanuje budowę kończyny i na tej podstawie tworzy trójwymiarowy model szkieletu. Jego druk zajmuje kilka minut. Całość uzupełniona jest specjalnym czujnikiem, który mierzy siłę mięśni, przekazując dane do specjalnej aplikacji ułatwiającej lekarzowi zarządzanie procesem rehabilitacji. Dołączony do zestawu stymulator wysyła sygnały elektryczne, pobudzając mięśnie i zapobie-gając ich zanikowi. Jak obiecuje Exovite, w ten sposób zmniejsza się liczba wizyt szpitalnych pacjenta o 80% (eliminacja osobi-stych kontroli), czas powrotu do formy skrócony zostaje o 30%, podobnie maleją ogólne koszty opieki nad pacjentem.

Sekretarka+omniBuSW wyszukiwarce Google szukamy porad, wskazówek, drogi, hotelu, pomocy. Jednym słowem – informacji, często o zdrowiu. Wir-tualny doradca przybrał realne kształty w postaci tzw. Google Home. Domowy asystent głosowy ma sterować inteligentnym wy-posażeniem mieszkania, dostarczać błyskawicznych odpowiedzi na nasze pytania (bez włączania komputera albo smartfona), po-magać w organizacji życia prywatnego i zawodowego (poprzez połączenie z kalendarzem i skrzynką e-mail). Wystarczy wypo-wiedzieć polecenie lub pytanie. To trochę taka osobista sekretarka i asystent w jednym, którego funkcjonalność będzie rosła wraz z integracją z kolejnymi urządzeniami typu „smart”. Na filmie reklamowym Google Home steruje oświetleniem, odpowiada na naj-bardziej skomplikowane pytania dzieci, przekłada termin spotkania i wysyła e-maile, odtwarza muzykę na życzenie. Wizja, która wymaga jeszcze dopracowania technologii.


1�

i n nowac j e

relakSSprZęŻonyMelomind to nowy standard relaksu z pomocą muzyki. Całość składa się z tradycyjnych słuchawek do odtwarzania muzyki w do-tychczas znany sposób oraz doczepianych „suchych” elektrod EEG. Elektroencefalograf odczytuje fale mózgowe, określa poziom stresu i na tej podstawie komponuje odpowiedni repertuar. Im więcej korzystamy z Melomind, tym oczywiście większe korzyści tej metody walki ze stresem. Funkcja tzw. neurofeedbacku (NFB) pozwala obserwować postępy i jednocześnie uczy użytkowni-ka, jak osiągnąć równowagę emocjonalną. Warto zaznaczyć, że Melomind został opracowany we współpracy z badaczami fran-cuskiego Instytutu Mózgu i Kręgosłupa ICM (The Institut du Cerveau et de la Moelle épinière). Urządzenie dostępne jest na razie w przedsprzedaży.

roBotZwycZuciemDisney Research zaskakuje świat nauki robotem wirtualnej pre-zencji, który może zrewolucjonizować m.in. operacje na odle-głość. Dokładność przekazywanych przez operatora ruchów jest tak doskonała, że urządzenie może bez problemu nawlec nitkę na igłę. Precyzję osiągnięto dzięki tzw. hydrostatycznej trans-misji i hybrydowemu sterowaniu wykorzystującemu sprężone powietrze i wodę. Polecamy film prezentujący płynność dzia-łania robota, udostępniony na kanale YouTube („A Hybrid Hy-drostatic Transmission and Human Safe Haptic Telepresence Robot”).

ZoBacZStreSTemperatura i wilgotność ludzkiej skóry bardzo precyzyjnie od-zwierciedlają stan emocjonalny każdego człowieka – od relaksu do stresu. Na tej zasadzie powstał The Pip. Wystarczy chwycić palcami mały klips, który zmierzy poziom stresu. Tzw. biofee-dback umożliwia wizualizację wyników w dołączonej aplikacji na smartfon i tablet, a specjalne gry pomagają uspokoić emocje. W jednej z nich zadaniem gracza jest przeobrażenie krajobrazu z zimowego na letni. Cena: 179 euro.

Źródła i zdjęcia: Google, United States Patent And Trademark Office, Exovite, Disney Research, The PIP, Melomind


i n nowac j e

GamificationlaboRatoRium technologii

W języku polskim określana jako „grywalizacja” albo „gamifikacja”. Oznacza wykorzystanie gier – a dokładnie tkwiących w nich mechanizmów zaangażowania, rozrywki i relaksu – do osiągania innych celów, jak przykładowo zmiany zachowania, edukacji lub leczenia niektórych schorzeń. Jaką rolę odegra w ochronie zdrowia?

magają w ten sposób wydobyć tkwiącą w umyśle siłę do auto-modyfikacji własnego życia.

Przez długie lata postrzegane były jako tylko i wyłącz-nie źródło rozrywki, pożeracz czasu szkodliwy zwłaszcza dla dzieci, rywalizujący o czas spędzany z rówieśnikami na wolnym powietrzu. Jednak odpowiednio zaprojektowana gra może spełniać pożyteczną rolę. Świadczą o tym coraz licz-niejsze badania realizowane w ośrodkach naukowych na ca-łym świecie. W jednym z nich, gra pomagająca chorym na cukrzycę dzieciom doprowadziła do spadku nagłych wizyt le-karskich o 77 proc. Zaobserwowano również, że dzieci grają-ce w Super Mario Bros odczuwają mniejszy stres przez zabie-gami operacyjnymi. Eksperci twierdzą, że popularne Angry Birds, absorbujące uwagę gracza, mogą minimalizować stany niepokoju. Skuteczność gamifikacji sprawdzała również fir-ma konsultingowa Accenture. W pilotażu obejmującym 5000 osób dowiedziono, że 70 proc. uczestników rywalizacji pole-gającej na pokonywaniu 10 000 kroków dziennie, po zakoń-czeniu pilotażu kontynuowało zdrowy nawyk. Na rynku poja-wia się coraz więcej aplikacji, których zadaniem jest motywa-cja przykładowo do uprawiania sportu, zdrowego odżywiania się, zrzucenia zbędnych kilogramów, wyrabiania w sobie zdro-wych nawyków. Wszystko na zasadzie rywalizacji z przyja-ciółmi i w formie lekkiej zabawy.

Foto

: des

igne

d by

free

pik.

com

Na wstępie dziecko wybiera ulubionego bohatera z filmów Disneya, komiksów z serii Marvel albo Gwiezdnych Wojen. Ten staje się towarzyszem codziennego mycia zębów. Za każ-de 2 minuty szczotkowania przyznawane są cyfrowe naklej-ki, a za regularność i systematyczność – gwiazdki i specjal-ne plakietki. Tak do mycia zębów motywuje aplikacja Disney Magic Timer. Wpływając na tzw. ośrodek nagrody znajdują-cy się w mózgu każdego człowieka, nielubianą czynność za-mienia w zabawę. Gamifikacja sięga do zabawy, aby eduko-wać w kwestiach związanych z ochroną zdrowia, dostarczać wiedzy, zamieniać rutynowe zadania w przyjemność, moty-wować do ćwiczeń fizycznych i w końcu leczyć lekkie scho-rzenia mentalne (terapia behawioralno-poznawcza). Gry po-


1�

i n nowac j e

– Gry mogą być bardzo dobrym czynnikiem wzmacniającym motywację, zwłaszcza w przypadku chorych przewlekle – mówi Bonnie Henry kierujący GameMetrix Solutions. Trzeba pamię-tać, że to osoby, które z chorobą muszą zmagać się codziennie i niezwykle trudno podtrzymać zaangażowanie po kilku dniach od wizyty lekarskiej albo gdy choroba nie wiąże się z odczu-walnymi i dokuczliwymi objawami, przykładowo w cukrzycy. Szacuje się, że tzw. adherencja (ang. adherence – przyleganie) w kardiologii może być nawet niższa niż 50% – ponad połowa chorych nie przestrzega zaleceń lekarza. Po drugie, aż 70 proc. wszystkich kosztów ochrony zdrowia wynika wprost z ludzkie-go zachowania – zwłaszcza nieprawidłowego stylu życia oraz niestosowania się do wyznaczonej ścieżki terapii.

Gamification jest wokół nas, nawet jeżeli nie zdajemy sobie z tego sprawy. Lubimy rywalizować, porównywać się z innymi, aspirować do określonych grup lub osób. Dopiero rozwój tech-nologii mobilnych pozwolił rozwinąć koncepcję i wykorzystać ją w bardziej ukierunkowany sposób – do sterowania wybrany-mi aspektami zdrowia. Bardzo dobrym przykładem są aplikacje, w ramach których budowane są społeczności osób uprawiają-cych wybrany sport. Użytkownicy mogą dzielić się fotografiami, chwalić osiągnięciami i trasami biegu. Publikacja na facebooku trasy porannego joggingu z pomocą popularnej aplikacji Endo-mondo to także element gamification. Trend wzmocnił dodatko-wo rozwój technologii ubieralnych – opaski mierzące dystans, parametry formy fizycznej, spalone kalorie spowodowały, że co-dzienne życie mogło stać się realną częścią gry o zdrowie i lepszą formę. Gry, w której każdy może być bohaterem i zwycięzcą.

Zgodnie z raportem Markets and Markets, przemysł gami-fikacji urośnie w 2018 roku do 5,5 mld USD (z 421 mln USD w 2013 roku), notując coroczne wzrosty na poziomie 67 proc. Czynnikami napędzającymi będą m.in. pogłębione badania na temat skuteczności i rezultatów medycznych oraz wymiana po-koleniowa (osoby wychowane po rewolucji cyfrowej, biegle ob-sługujące smartfon i tablet). Po boomie technologii mobilnych, na fali którego zaczęto coraz częściej mówić o zastosowaniu

gier w ochronie zdrowia, lada dzień świat wykona kolejny krok milowy. Mowa o wirtualnej rzeczywistości (ang. virtual reality, VR). Wystarczy założyć specjalne okulary 3D, aby przenieść się do zupełnie innego świata, innego miejsca. Psychiatrzy z Uni-wersytetu w Louisville wykorzystują technologię VR w tzw. terapii ekspozycyjnej u pacjentów z różnymi rodzajami fobii, jak przykładowo klaustrofobia. Do podobnych metod można sięgnąć w przypadku niektórych lekkich dolegliwości mental-nych, jak depresja czy autyzm. Do ciekawych wniosków doszli specjaliści na Uniwersytecie w Waszyngtonie. Chorym, którym wykonywano drobne, ale bolesne zabiegi bez znieczulenia, jak przykładowo opatrywanie ran, pozwolono grać w międzyczasie w grę SnowWorld. Silne działanie na zmysły pacjenta odwra-cało skutecznie uwagę od odczuwanego bólu. Czy gamifikacja ma szansę znaleźć więcej zastosowań w medycynie? Jest na to coraz więcej dowodów. W czasopiśmie CyberPsychology and Behavior czytamy o pierwszych pozytywnych rezultatach reha-bilitacji niektórych schorzeń czy uszkodzeń mózgu. Niepełno-sprawni przeniosą się do miejsc niedostępnych dla nich w real-nym świecie, telemedycyna nabierze nowego znaczenia.

Gra Akili pomaga wychwytywać pierwsze symptomy choro-by Alzheimera. Aplikacja PlayCare, angażując dzieci we wcią-gające zadania, analizuje występowanie pierwszych, niezauwa-żalnych objawów autyzmu. Reflexion Health to gra wideo dla seniorów – wirtualny trener i rehabilitant w jednym. Przykła-dów na zastosowanie gier w ochronie zdrowia jest coraz wię-cej. Niezależnie od tego, czy chodzi o edukację, kreowanie po-zytywnych nawyków zdrowotnych, pomoc w chorobach psy-chicznych, podszyta formą zabawy i lekkiej rozrywki ochrona zdrowia i profilaktyka jest szansą na wydobycie z pacjenta naj-ważniejszych elementów kształtowania zdrowia: wiedzy, zaan-gażowania i motywacji. Ale ma też swoje cienie: gry same w so-bie mogą uzależniać, czynnik edukacyjny często zdominowany zostaje przez warstwę rozrywkową. Nieznane są długofalowe skutki przebywania w wirtualnej rzeczywistości. Według nie-których psychologów, intensywne doznania mogą działać rów-nie mocno jak inne używki i powodować, że w konfrontacji z realnym światem, nieograniczona prawami fizyki przestrzeń (bez grawitacji, barier geograficznych i czasowych, dająca nam władzę absolutną) po prostu wygra, kusząc wolnością i krea-tywnością. W otoczeniu pełnym technologii nie można zapo-mnieć, że niezmiennie skuteczną dla zdrowia grą jest realna ry-walizacja sportowa.

Foto

: des

igne

d by

free

pik.

com

»��pecjalnie zaprojektowane gry��pecjalnie�zaprojektowane�gry��mogą�pełnić�rolę�terapeutyczną,�zmieniać�zachowania,�motywować.«


i n nowac j e

HealthForum

European

GASTEIN

19TH EUROPEAN HEALTH FORUM GASTEIN

Demographics and Diversity in Europe – New Solutions for Health28–30 September, Bad Hofgastein, Austria

Miscellaneous.qxp_OSOZ as 20/05/2016 11:28 Page 1


20

INTEGRACjA

Źródło: E-HEALTH COMPENDIUM. Trends Guide 2016. Zdjęcie: designed by freepik.com

Podmioty rynku ochrony zdrowia po-trzebują dostępu do pełnych danych pacjenta. Czas na budowę platform IT, które będą integratorem informa-cji gromadzonych przez wszystkich uczestników łańcucha usług me-dycznych, pochodzących z różnych źródeł (także tych najnowszych, jak aplikacje mobilne i urządzenia mo-nitorujące parametry zdrowia). Aby zwiększyć zaangażowanie pacjenta w profilaktykę i wzmocnić jego rolę w systemie, także on musi posiadać dostęp do własnych danych medycz-nych. Najlepiej z pomocą smartfona, który ewoluuje do roli wirtualnego punktu medycznego (e-konsultacje medyczne, aplikacje zdrowotne itd.).

„Leczenie i opieka zostaną przeniesione ze szpitala do naszych domów, zintegrowane z codziennym życiem.”

WYZWANIA I SZANSE E-ZDROWIA

ANALIZANieustannie rosnące zbiory danych stawiają przed architektami ochrony zdrowia nowe zadania. Odpowiednie algorytmy analityczne i statystyczne pomogą w przyszłości wykrywać choroby z większym wyprzedzeniem, zrozumieć lepiej zależności pomiędzy stanem zdrowia a stylem życia. Obecnie ten potencjał nie jest praktycznie w ogóle wyko-rzystywany. Sam dostęp do e-konta zdrowia nie wystarczy, zamiast danych pacjent musi otrzymać konkretne wskazówki i porady. Z kolei tzw. analityka predykcyjna pozwoli wykryć pogorszenie stanu zdrowia u osób z np. chorobami kardiologicznymi.

„Systemy sztucznej inteligencji przeanalizują informacje medyczne w poszukiwaniu zagrożeń dla zdrowia.”


innowacjewtechnologiachinformacyjnychzmieniajązasadyfunkcjonowaniapodmiotównarynkuochronyzdrowia.wuSaw2015rokuzainwestowanowstart-upydziałającewsektorzezdrowiasumę4,5mld$.nadziejeinwestorówniesąprzesadzone,e-zdrowietojednaznajszybciejrozwijającychsiędziedzin.conasczekawnajbliższychlatach?postępującaintegracjasystemówit,powszechnewykorzystaniegromadzonychdanychdozarządzaniaipoprawyefektywności,większynacisknabezpieczeństwoinformacjimedycznych.

REZULTATY BEZPIECZEŃSTWOInformatyzacja ochrony zdrowia nie jest celem samym w sobie. Musi słu-żyć poprawie wyników klinicznych, jakości, standardom zarządzania i zwiększaniu satysfakcji pacjenta. Jesteśmy na początku tej drogi. Zgodnie z motto „z ilości w jakość” w USA do 2018 r. planuje się wdro-żenie w 50% punktach opieki nad pacjentem nowego modelu usług zdrowotnych – świadczeniodawcy będą otrzymywać środki finansowe za osiąganie konkretnych celów. To przyspiesza konsolidację IT w ra-mach lekarzy, przychodni, szpitali. W przyszłości interwencje medyczne opierać się będą na analizie big data podobnych przypadków klinicznych.

„Mijają czasy informatyzacji dla celów czysto technologicznych. Inwestycja w IT musi przynieść konkretne korzyści.”

Bez mocnych filarów bezpieczeństwa gromadzenia i wymiany danych, trud-no mówić o dynamicznym rozwoju e-zdrowia, korzyściach dla ochrony zdrowia oraz zaufaniu pacjentów do digitalizacji. Zadanie leży po stronie dostawców rozwiązań IT i placówek medycznych tworzących odpowied-nie procedury. Jeszcze większym wyzwaniem jest zabezpieczenie informacji medycz-nych w aplikacjach mobilnych na telefon komórkowy. Celem zorga-nizowanych cyberataktów stają się coraz częściej ubezpieczyciele i sami świadczeniodawcy. Powód? Rosnąca wartość kartotek medycznych na czarnym rynku.

„Bezpieczeństwo wrażliwych danych medycznych musi pozostać centralnym punktem rozwoju e-zdrowia.”

i n nowac j e


22

r a p o r t

Nowoczesna opieka farmaceutyczna oraz innowacje w opiece nad pacjentem to dwa główne tematy kwietniowego Forum „Innowacyjna Ochrona Zdrowia” zorga-nizowanego przez Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia. W debatach z udziałem ekspertów nie zabrakło nowych pomysłów oraz bilansu błędów polskiego sektora zdrowia. Czy nowe koncepcje zmian zwiastują reorientację w sposobie organizacji sektora?

nąć uwagi decydentów, aby teoretyczne koncepcje przekuć w konkretne rozwią-zania systemowe. Powodów było kilka: spory środowiskowe o podział kompe-tencji pomiędzy lekarzem i aptekarzem, brak środków finansowych, inne priory-tety. Kolejne ministerstwa zdrowia trak-towały opiekę farmaceutyczną jako pew-nego rodzaju dodatek o niższym prio-rytecie. Dziś mamy już zupełnie inną sytuację: głęboka informatyzacja sektora

farmacji pozwala na swobodną wymianę informacji, problem starzejącego się spo-łeczeństwa zmusza do interdyscyplinar-nej opieki nad seniorami, dostęp do leka-rzy jest coraz bardziej utrudniony.

Podczas debaty „Opieka farma-ceutyczna w Polsce”, zorganizowanej pierwszego dnia Forum, eksperci jed-nomyślnie zgodzili się, że tematem trze-ba się zająć tak szybko, jak to możliwe. Dr n. farm. Piotr Brukiewicz podkreślił, że w krajach, gdzie wprowadzono opie-kę farmaceutyczną, zyskała ona szybko aprobatę u pacjentów. Prezes Rady Ślą-skiej Izby Aptekarskiej przypomniał, że opieka farmaceutyczna jest udokumento-wanym procesem opieki nad pacjentem, prowadzonym przez farmaceutę i leka-rza, przy współudziale pozostałych za-wodów medycznych, mającym na celu racjonalizację farmakoterapii. Dr Bru-kiewicz wspominał też o profilaktycz-nym aspekcie opieki farmaceutycznej

Zyski z inwestycji w zdrowie

Opieka farmaceutyczna – brakujące ogniwoW wielu krajach Europy opieka farma-ceutyczna funkcjonuje od lat, generu-jąc dodatkowe oszczędności wynikające m.in. z uszczelnienia ochrony zdrowia, poprawy standardów bezpieczeństwa farmakoterapii. W Polsce temat nowo-czesnej opieki farmaceutycznej po raz pierwszy pojawił się w latach 90-tych, jednak nigdy nie zdołał na tyle przyciąg-

Foto: Michał Biel


r a p o r t

i niedocenianej roli farmaceuty – istot-nego ogniwa opieki nad pacjentem. Ire-na Rej, Prezes Izby Gospodarczej Far-macja Polska, dodała z kolei, że kiedy kolejki do lekarzy wydłużają się, a wi-zyta w gabinecie obarczona jest rygorem czasowym, farmaceuta może być tą oso-bą, u której pacjent najszybciej znajdzie pomoc. Zanim stworzone zostaną ramy prawne, każdy farmaceuta powinien we własnym zakresie wykorzystywać wie-dzę, którą posiada, doradzając i infor-mując. – Zgodnie z wytycznymi unijnymi, opieka ma mieć formę trójkąta: lekarz – farmaceuta – pacjent. Na dzień dzisiejszy jest to nierealne ze względu na centralne braki w informatyzacji ochrony zdrowia – powiedziała Irena Rej, zwracając jed-nocześnie uwagę, że pojawiające się od czasu do czasu spory o zakres kompeten-cji pomiędzy lekarzami i farmaceutami są w tej dyskusji zupełnie zbędne.

Mecenas Paulina Kieszkowska-Kna-pik (KRK Kieszkowska Rutkowska Ko-lasiński) wyraziła obawy, że w obecnym systemie prawnym opieka farmaceu-tyczna jest po prostu niemożliwa. Naj-większą przeszkodą jest zakaz reklamy aptek, blokujący wszelkie działania ze strony farmaceutów, które mogłyby zo-stać zakwalifikowane jako „wiązanie pa-cjentów z placówką”. – W prawie farma-ceutycznym zawarty jest zakaz wymiany informacji pomiędzy aptekarzem a leka-rzem – mecenas wymieniała kolejne ab-surdy legislacyjne.

Grzegorz Zagórny – naczelnik Wy-działu Gospodarki Lekami w Śląskim Oddziale Wojewódzkim Narodowego Funduszu Zdrowia – przyznał, że w Pol-sce nie ma na razie żadnej opieki farma-ceutycznej, ponieważ nie zdefiniowano jej założeń. Przewodniczący zespołu ds. opieki farmaceutycznej w NFZ zazna-czył, że w pierwszym kroku trzeba opra-

cować ramy pojęciowe oraz zrealizować pilotaż. Przyznał też, że aktualne prace nad nowymi rozwiązaniami koncentru-ją się na refundowanej opiece farmaceu-tycznej, zwłaszcza w kwestiach związa-nych z profilaktyką. Zanim pojawią się konkretne inicjatywy, na ten temat musi się wypowiedzieć Agencja Oceny Tech-nologii Medycznych i Taryfikacji. Prof. dr hab. n.med. Bogusław Okopień, kra-jowy konsultant ds. spraw farmakologii klinicznej, poruszył zagadnienie indywi-dualizacji farmakoterapii oraz wychwy-tywania potencjalnych interakcji leków. Głos środowiska pielęgniarskiego repre-zentowała w dyskusji dr n. hum. Halina Kulik. Przypomniała ona, że ponad 20% pacjentów nie konsultuje z lekarzem za-żywanych produktów leczniczych wy-dawanych bez recepty oraz suplemen-tów diety. A to właśnie pielęgniarka jest osobą, która ma najbliższy kontakt z cho-rym i jako pierwsza wykrywa niepożą-dane działanie leków, nieprawidłowe ich zażywanie czy inne istotne aspekty far-makoterapii.

Dr inż. Zygmunt Kamiński, Prezes KAMSOFT S.A., zaprezentował możli-wości systemów informatycznych w re-alizacji opieki farmaceutycznej, w tym

m.in. narzędzia kontroli interakcji le-ków oraz komunikacji w systemie ochro-ny zdrowia pomiędzy lekarzami a far-maceutami. Opieka farmaceutyczna wy-maga dostępu do danych o zażywanych lekach i automatycznego wychwytywa-nia niebezpiecznych konfliktów. Nie jest to możliwe bez systemów IT, taka funk-cjonalność jest od dawna dostępna. Ko-lejny uczestnik debaty – prof. dr. hab. n. farm. Janusz Pluta – opowiedział się za określeniem zakresu kwalifikacji osób, które miałyby pełnić instytucjonalną opiekę farmaceutyczną. Prezes Pol-skiego Towarzystwa Farmaceutyczne-go wspomniał, że aby oceniać farmako-terapię, nie wystarczy wiedza farmaceu-ty po studiach. – Nie uważam, że każdy farmaceuta może pełnić świadomą opie-kę. Starajmy się wykształcić takich spe-cjalistów, którzy mogą ingerować nawet w zaordynowaną farmakoterapię – do-dał. Z takim założeniem zgodził się tak-że Grzegorz Zagórny, podkreślając rolę szkoleń farmaceutów. Prof. Pluta przy-wołał negatywny trend w postaci zani-ku specjalizacji w edukacji farmaceutów w przeciwieństwie do innych zawodów. Po raz kolejny wspomniano o warunku opieki farmaceutycznej w postaci dostę-

»�Powołanie specjalnego�Powołanie�specjalnego�zespołu�w�MZ��i�rosnące�poparcie�lekarzy�zwiastuje�rychłe�wejście�opieki�farmaceutycznej�do�praktyki.«Prof.�dr�hab.�n.�farm.�Janusz�Pluta


2�

r a p o r t

pu do elektronicznej dokumentacji me-dycznej. Profesor Okopień odniósł się do tej wypowiedzi w kontekście zmian de-mograficznych: – Na opiekę farmaceu-tyczną jesteśmy skazani. Jest coraz mniej lekarzy i ten trend się pogłębia. Opieka ze strony farmaceuty będzie nie tyle przy-wilejem, co koniecznością. I mam na my-śli opiekę, która nie sprowadza się do pomiaru ciśnienia, ale do optymalizacji leczenia wyznaczonego przez lekarza – konkludował.

Irena Rej zauważyła, że wyzwań jest więcej, jak chociażby miejsce prowadze-nia rozmów z pacjentem w aptece albo kwestia techników farmaceutycznych i ich kwalifikacji do konsultacji w ra-mach opieki nad pacjentem. Niemniej ważna jest budowa zaufania pacjenta do farmaceuty, co jest zadaniem każdej apteki.

Podczas debaty wiele razy pada-ło sformułowanie „refundowanej opie-ki farmaceutycznej”. Takie podejście ma na celu wypracowanie standardów mających mierzalne efekty dla systemu ochrony zdrowia – w odróżnieniu od nie-sprecyzowanej opieki, która funkcjonuje obecnie. Wielokrotnie argumentowano,

że za dodatkową pracą farmaceuty musi iść odpowiednie finansowanie. Nakłady zwrócą się dzięki osiągniętym oszczęd-nościom, na co wskazują m.in. doświad-czenia amerykańskie. Aby farmaceuta uzyskał większą wiedzę o pacjencie, na-leży kłaść nacisk na interoperacyjność systemów i dostęp do e-dokumentacji medycznej z poziomu apteki. Równole-gle do planów strategicznych, środowi-sko farmaceutyczne musi zadbać o zbu-dowanie zaufania do swojego zawodu. Nie będzie też opieki farmaceutycznej bez współpracy z lekarzem i dodatko-wej edukacji farmaceutów. Pozytywnym sygnałem ze strony Ministerstwa Zdro-wia jest powołanie zespołu, w skład któ-rego wchodzą przedstawiciele NFZ.

Centralna rola pacjentaTematyka niedofinansowania ochrony zdrowia oraz kolejek do specjalistów zdominowała większość dyskusji w Pol-sce na temat ochrony zdrowia, stając się pretekstem do odkładania innych zagad-nień na drugi plan. Czy w atmosferze kil-kumiesięcznego oczekiwania na wizytę lekarską można w ogóle poruszać błahe z pozoru tematy innowacyjności albo no-

wych technologii? 13 ekspertów z Polski i zagranicy, uczestniczących w debacie „Pacjent w centrum – opieka – koordy-nacja – jakość” zgodnie stwierdziło, że jedynym wyjściem z trudnej sytuacji jest właśnie zastosowanie nieszablonowych metod, bo te tradycyjne po prostu się nie sprawdziły.

Według Profesora Pawła Buszma-na, innowacyjność produktowa – tkwią-ca między innymi w rozwiązaniach IT – powinna generować innowacyjność organizacyjną sektora. Ten wymaga mo-dernizacji, odejścia od skupiania się na molochach szpitalnych, przejścia od medycyny populacyjnej do nowoczes-nych ośrodków w miejscu zamieszka-nia pacjenta, zastępując długie pobyty w szpitalu szybką ścieżką hospitaliza-cji z uwzględnieniem opieki długoter-minowej nad chorymi przewlekle. Pre-zes Zarządu Polsko-Amerykańskich Kli-nik Serca mówiąc o przyszłości ochrony zdrowia, wspomniał o pacjencie w wie-ku podeszłym i utrzymaniu seniorów w zdrowiu, błyskawicznej diagnostyce i tańszym leczeniu na wczesnym etapie choroby, skracaniu pobytu w szpitalu. To udało się już w kardiologii.

Na pytanie, dlaczego innowacyjno-ści nie można traktować w charakterze problemu drugiej kategorii, dr Małgo-rzata Gałązka-Sobotka (dyrektor Insty-tutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego) odpowiedziała: – Aby zmienić dotychczasowy system, trze-ba wdrożyć innowacje i to najlepiej prze-łomowe, burzące dotychczasowe mury i ograniczenia, których normalnymi me-todami nie jesteśmy w stanie zlikwido-wać. Musi to być innowacyjność nie tylko na poziomie polityki zdrowotnej, ale na poziomie polityki państwa. Mimo wielo-letniej, permanentnej reformy systemu zdrowia, stoimy w miejscu. Nowoczes-na ochrona zdrowia wymaga połączenia kompetencji i wiedzy lekarzy, technolo-gów, organizatorów ochrony zdrowia,

»��tawiajmy na przepływ��tawiajmy�na�przepływ�technologii�i�wiedzy,��ucząc�się�wzajemnie�i�integrując�procesy�w�sektorze.«Marc��chreiner


r a p o r t

ekonomistów, socjologów. – Zaniedbań we wdrażaniu innowacji nie można tłu-maczyć tylko brakiem pieniędzy. Pamię-tajmy, że właśnie jednym z celów inno-wacyjności jest lepsze wykorzystanie tych środków, którymi dysponujemy – dodała ekspert. Generowanie nowych rozwią-zań technologicznych, medycznych i or-ganizacyjnych powinny wspierać sprzy-jające warunki prawne i podatkowe; tak, aby stworzyć ekosystem będący katali-zatorem innowacyjności. Maciej Piróg, ekspert i doradca Zarządu Konfedera-cji Lewiatan, twierdzi z kolei, że doku-cza nam niedoskonałość na wielu pozio-mach: systemu ochrony zdrowia, zarzą-dzania zdrowiem i państwem. Strategia silosowa powoduje brak integracji dzia-łań pomiędzy poszczególnymi resorta-mi, także w ważnych kwestiach zdrowia publicznego. Przykładem jest polityka senioralna i choroby cywilizacyjne. Pre-zes Polskiej Unii Szpitali Specjalistycz-nych nie wierzy w szybką rewolucję na poziomie centralnym. Stąd zmiany trze-ba zainicjować na najniższym szczeb-lu i dokonać przeglądu funkcjonowania procedur i rozwiązań w placówkach me-dycznych, zbudować medycynę zespoło-wą. Zbyt rzadko – zdaniem prof. nadzw. Jarosława Fedorowskiego, prezesa Pol-skiej Federacji Szpitali – o innowacjach mówimy w kategoriach organizacyj-nych. Ich brak powoduje, że nowe po-mysły w innych dziedzinach, jak medy-cyna czy technologie, trudno zaadapto-wać w rzeczywistości.

Marc Schreiner, dyrektor ds. współ-pracy międzynarodowej Niemieckiej Fe-deracji Szpitali, przypomniał o wyzwa-niach demograficznych. Szpitale staną przed koniecznością zmiany dotychcza-sowej filozofii działania. Nowych po-mysłów na skuteczność i doskonałość organizacyjną można szukać w innych branżach, jak chociażby przemyśle mo-toryzacyjnym. W kontekście zmiany de-mograficznej i technologicznej już dziś

trzeba zastanowić się, jacy będą nasi pa-cjenci za kilkadziesiąt lat i zmieniać się zgodnie z ich potrzebami. Aby przyspie-szyć implementację innowacji na rynku ochrony zdrowia, u naszego zachodnie-go sąsiada utworzono tzw. Fundusz In-nowacji z budżetem 300 mln euro rocz-nie w okresie kolejnych 3 lat. Celem jest rozwój nowych technologii leczenia oraz metod organizacji sektora. Dlacze-go warto inwestować w ochronę zdro-wia? Według Marca Schreinera wystar-czy przytoczyć dwie liczby: około 12% niemieckiego PKB generowane jest przez sektor zdrowia, 16% osób pracuje właśnie w ochronie zdrowia. Co więcej, 1 euro zainwestowane w ochronę zdro-wia przynosi 1,80 euro zysku (liczonego także korzyściami pośrednimi). Kieru-jąc się takimi podliczeniami, nakłady na innowacje nie są kosztem, ale inwesty-cją w gospodarkę kraju. O tym, że mimo różnic krajowych stoimy przed podobny-mi wyzwaniami, mówiła Eva Weinreich-Jensen: – W ostatnich latach doszliśmy w Danii do wniosku, że w większym stop-niu potrzebujemy leczenia skupionego na potrzebach pacjenta. Zamiast pytać jedy-nie, co dolega choremu, częściej powin-

niśmy próbować dowiedzieć się, co jest dla niego ważne. Każda interwencja me-dyczna realizowana w szpitalu ma kon-tekst społeczny i wpływa na dalsze życie chorego w domu. Dlatego nie możemy się skupiać technicznie na samym lecze-niu. Długofalowe konsekwencje są cza-sami o wiele ważniejsze. Według wice-prezydent Europejskiej Federacji Szpitali i Ochrony Zdrowia HOPE, przedłożenie perspektywy pacjenta ponad autorytarną decyzję lekarza jest kluczowe dla opieki zorientowanej wokół potrzeb chorego.

Maciej Miłkowski z NFZ przyznał, że trudno w tej chwili mówić o mode-lu płatności za jakość w ochronie zdro-wia, choć ten czynnik został już włączo-ny do zasad kontraktowania. W dyskusji uczestniczyła profesor Stanisława Go-limowska kierująca Stowarzyszeniem „Grupa Robocza na Rzecz Innowacji w Ochronie Zdrowia”. Organizacja rea-lizuje m.in. projekt finansowany ze środ-ków UE, badający efektywność klinicz-ną i kosztową prewencji. Ekspert podnio-sła kwestie mające kluczowe znaczenie w procesie reorientacji systemu ochrony zdrowia: zdrowe i aktywne starzenie się społeczeństwa, zmianę punktu ciężkości

»��Technologie�informa-cyjne�mogą�odegrać�przełomową�rolę�we�wdrażaniu�innowacji�organizacyjnych.«Prof.�dr�hab.�n.�med.�Paweł�Buszman


2�

r a p o r t

z leczenia na profilaktykę, zarządzanie w ochronie zdrowia nakierowane na cykl życia pacjenta. Dr Zyta Kaźmierczyk-Zagórska, reprezentująca środowisko medyczne, wyraziła nadzieję na zmia-ny, które zlikwidują fragmentaryczność opieki nad pacjentem i brak informacyj-nego scalenia ścieżki leczenia lub profi-laktyki. Aby dobrze kontynuować i ko-ordynować leczenie, lekarz podstawo-wej opieki zdrowotnej musi mieć dostęp do pełnych danych o pacjencie. – Ocze-kujemy, że nowe technologie informacyj-ne wspomogą nas w tym i ułatwią pracę, spełniając przede wszystkim oczekiwania pacjentów – skonkludowała wiceprezes Naczelnej Rady Lekarskiej.

Jednym z ważniejszych tematów Fo-rum stała się koordynowana opieka zdro-wotna. Fragmentaryzacja i brak infor-macyjnej kompatybilności powoduje, że system zużywa cenne rezerwy na niepo-trzebne czynności. – Nie stać nas na to,

aby marnotrawić zasoby finansowe i ka-drowe, aby lekarze powtarzali procedu-ry i badania, które już wcześniej wykonał ktoś inny – według dr Adama Kozierkie-wicza, priorytetem opieki koordynowa-nej powinno być przywrócenie czynnika kontynuacji oraz ciągłości.

– Dyskutując o ochronie zdrowia nie skupiajmy się tylko na szpitalach. Pamię-tajmy, że na początku mamy do czynienia ze zdrowym pacjentem. Moim marzeniem byłby taki system, w którym odpowied-nie mechanizmy organizacyjno-techno-logiczne nie dopuszczają do wystąpienia choroby – dr inż. Zygmunt Kamiński, dyrektor Rady Naukowej Ogólnopol-skiego Systemu Ochrony Zdrowia oraz prezes KAMSOFT S.A. zwrócił uwagę na zaniedbania w kwestiach profilaktyki. Wraz z digitalizacją sektora i dostępem do informacji o pacjencie, medycyna za-pobiegawcza odegra pierwszoplanową rolę. Systemy informatyczne i sztuczna

inteligencja – na podstawie gromadzo-nych i przetwarzanych danych – powin-ny prowadzić pacjenta przez całe życie, utrzymując go w dobrej formie możliwe najdłużej. W takim modelu zyskuje też lekarz, który staje się architektem zdro-wia. W e-zdrowiu o wiele ważniejszy niż sama technologia jest czynnik społeczny, a dokładnie problemowa orientacja no-wych rozwiązań, których celem będzie poprawa komunikacji, dostępu do wie-dzy i profilaktyki, zarządzania własnym zdrowiem. Robert Madelin z Komisji Europejskiej przedstawił w swoim wy-kładzie ciekawą perspektywę ekosyste-mu ochrony zdrowia wspierającego in-nowacyjność.

Ochrona zdrowia jest najważniejszą gałęzią gospodarki – trzeba o tym przy-pominać rozmawiając o inwestycjach w innowacje. Zastosowanie nowych technologii oraz reorientacja na profi-laktykę – na co wskazują doświadczenia innych krajów – pozwalają obniżać kosz-ty, interdyscyplinarnie zaopiekować się pacjentem, zmniejszać wskaźniki śmier-telności. Takim katalizatorem dla inno-wacyjności powinna być tzw. srebrna ekonomia i zmiany demograficzne, skła-niając nas do zastanowienia się nad mo-delami opieki w przyszłości. Czas naj-wyższy skoncentrować się na potrzebach zdrowego obywatela, a nie samego pa-cjenta. Jesteśmy w trakcie rewolucji in-formacyjnej, coraz sprawniej posługuje-my się nowych technologiami. Odegrają one kluczową rolę we wdrażaniu inno-wacji organizacyjnych. Młode pokolenie będzie za kilka lat największą siłą wy-muszającą na decydentach i placówkach medycznych zmiany w kierunku nowo-czesności. Uczestnicy panelu zwracali kilkukrotnie uwagę, że trzeba zbudować nowy, kompleksowy system opieki zdro-wotnej, gdzie celem jest objęcie każdego człowieka programem ochrony zdrowia i utrzymanie go w dobrej formie do póź-nych lat starości.

Dyskusja na temat koordynacji opieki i in-nowacyjności w sektorze ochrony zdrowia oraz opieki farmaceutycznej odbyła się w ramach Forum „Innowacyjna Ochrona Zdrowia 2016” (21–22 kwietnia, Warszawa). Do udziału w debatach zaproszono łącznie 21 ekspertów reprezentujących organizacje rynku ochrony zdrowia, świat biznesu, niezależnych eksper-tów z Polski i zagranicy.

Pełny zapis wideo dyskusji oraz wystą-pienia inauguracyjnego Roberta Madelina z Komisji Europejskiej dostępny jest na stro-nie internetowej konferencji pod adresem www.osoz.pl/forum2016.

»��Najważniejszym�elementem�gospodarki�powinno�być�zdrowie.��twórzmy�system,�który�pozwoli�je�szczelnie�chronić.«Dr�inż.�Zygmunt�Kamiński


r a p o r t

tel./faks +48 [email protected]

BIURO ORGANIZACYJNE:Wydawnictwo Termedia

ul. Kleeberga 2, 61-615 Poznań

INFORMACJE I REJESTRACJA: WWW.TERMEDIA.PLtel./faks +48 [email protected]./faks +48 [email protected]

WWW.TERMEDIA.PLWWW.TERMEDIA.PLtel./faks +48 [email protected]

WWW.TERMEDIA.PL

TERMIN:22–23 września 2016 r.

MIEJSCE:Centrum Konferencyjne Kopernika

ul. Kopernika 30 00-336 Warszawa

ORGANIZATORZY:Akademia Menedżera Zdrowia

czasopismo Menedżer Zdrowia

Wydawnictwo Termedia

PLANOWANE TEMATY:• obsługa pacjenta w modelu segmentacji i grup docelowych,

• współpraca z pracodawcami (zdrowie pracownika),

• budżetowanie działań komunikacyjnych,

• zarządzanie konfliktami w zespołach,

• badanie tajemniczego pacjenta – przygotowania, wnioski i wdrożenie zmian,

• wykorzystanie mediów elektronicznych w komunikacji,

• nowości w komunikacji: trendy na świecie w odniesieniu do polskich realiów,

• komunikacja wewnętrzna: szkolenia dla pracowników, kultura organizacyjna,

• technologie informacyjno-komunikacyjnew obsłudze pacjenta,

• placówka w warunkach srebrnej ekonomii, czyli starzejącego się społeczeństwa.


2�

roZmow y

Choroby psychiczne są piętą achillesową ochrony zdrowia. Na medyczną warstwę problemu nakłada się stygmatyzacja, strach pacjentów przed wizytą u specjalistów, mity o samej chorobie. Dotychczasowe strategie profilaktyki i leczenia m.in. depresji – na którą cierpi już ok. 350 mln osób na świecie – zawodzą. Pomóc może bliższy kontakt pomiędzy terapeutą i osobą chorą, intymność i zaufanie. To dlatego psychologowie oraz psychiatrzy z wielką nadzieją spoglądają w kierunku e-zdrowia, a dokładnie młodej dziedziny jaką jest e-zdrowie psychiczne. O pierwszych polskich doświadczeniach na tym polu rozmawiamy z dr hab. n. med. Markiem Krzystankiem, kierownikiem Kliniki Rehabilitacji Psychiatrycznej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, lekarzem kierującym Oddziałem Dziennym Rehabilitacyjnym Zaburzeń Nerwicowych Górnośląskiego Centrum Medycznego w Katowicach.

Komunikacja terapeutycznaFo

to: d

esig

ned

by fr

eepi

k.co

m

roZmow y

Co telepsychiatra wnosi nowego do tradycyjnej psychiatrii?

Telepsychiatria daje takie same możli-wości diagnozowania pacjentów jak wi-zyta w poradni czy gabinecie. Widzimy się z pacjentem w czasie rzeczywistym, lekarz słyszy pacjenta, obserwuje go, jego mimikę, tempo wypowiedzi i na tej podstawie ocenia stan psychiczny. Po-nieważ wideo-połączenie pomiędzy le-karzem i chorym jest dwustronne, za-chodzi pełna interakcja. Korzyścią, którą wnosi telepsychiatria do procesu diagno-zy jest zdalna realizacja całego procesu. Telepsychiatria jest więc przełomowym krokiem w kwestii dostępności lekarza dla pacjenta, który do tej pory zamknię-ty był za drzwiami gabinetu. Teraz to się zmieni.

Jak zdaniem Pana Doktora ta dzie-dzina rozwinie się w najbliższych la-tach?

W mojej ocenie telemedycyna może być ważnym i często wykorzystywa-nym uzupełnieniem dla wizyt w przy-chodniach i gabinetach lekarskich. Są specjalizacje, gdzie znakomita więk-szość konsultacji może odbyć się w po-staci wideo-wizyt. Nawet w dyscypli-nach zabiegowych kilka procent wizyt kontrolnych można zrealizować w ten sposób. Co do psychiatrii, telemedycy-na otwiera możliwości nie tylko diagno-styki i zdalnej oceny stanu psychicznego pacjenta. Umożliwia prowadzenie tre-ningów, psychoterapii, psychoedukacji oraz wzmacnia współpracę pacjenta, co przekłada się na dokładniejsze przestrze-ganie zaleceń terapeutycznych, przykła-dowo regularne przyjmowanie przepisa-nych leków.

Jakie wnioski płyną z pilotażu telepsy-chiatrii przeprowadzonego w Górno-śląskim Centrum Medycznym w Kato-wicach?

Przede wszystkim jest to skuteczna i bez-pieczna metoda leczenia pacjentów psy-chiatrycznych. Chorzy osiągają lepsze parametry poprawy klinicznej w porów-naniu z grupą osób odbywających trady-cyjne, stacjonarne wizyty w poradni lub gabinecie. W ten sposób można również poprawić funkcjonowanie poznawcze pacjentów – wykazaliśmy znaczącą sku-

teczność treningów kognitywnych wy-konywanych telemedycznie.

Co zrobić, aby specjaliści psychiatrii częściej sięgali do narzędzi e-zdro-wia?

Nasze badania pokazują duże przywią-zanie lekarzy do tradycyjnych form kon-taktu z pacjentem. Jednak współczesne czasy wymagają zmian – prowadzenia dokumentacji elektronicznej, wypisywa-nia elektronicznych recept czy formula-rzy ZUS ZLA. Nawet tradycjonaliści, je-żeli będą chcieli nadążać za wyzwania-mi współczesnej medycyny i rosnącymi oczekiwaniami społecznymi, będą mu-sieli przekonać się do nowych form. Naj-ważniejsze jest to, że pacjenci uczestni-czący w naszym badaniu dobrze ocenia-li tę formę komunikacji.

Jakie usługi e-zdrowia psychicznego powinny być refundowane na równi z tradycyjnymi świadczeniami?

W chwili obecnej walczymy o uzyskanie pilota refundacyjnego dla telepsychiatrii. Podobnie, jak dzieje się to już w kardio-logii i geriatrii. W pierwszej kolejności refundacją powinna zostać objęta tele-wizyta, ponieważ stanowi najważniejszy składnik telemedycyny. W kolejnym eta-pie – procedury medyczne wykonywane poprzez system telemedyczny, np. psy-choterapia. Usługi medyczne wykony-wane w przychodni czy gabinecie mają

taką samą wartość, jak te realizowane na odległość. Na podobnej zasadzie wy-konywane są przez wysokiej klasy pro-fesjonalistów i ich koszt powinien być pokrywany z koszyka świadczeń NFZ. Oczywiście świadczenie usług teleme-dycznych wymaga dalszego postępu w zakresie technologii – przy współczes-nym stanie rozwoju techniki trudno wy-obrazić sobie wykonanie telemedyczne-go badania fizykalnego. Ale czas pokaże, czy i to się nie zmieni.

»�Jest to skuteczna�Jest�to�skuteczna�i�bezpieczna�metoda�leczenia�pacjentów�psychiatrycznych.�Chorzy�cenią�sobie�wygodę�komunikacji��na�odległość.«


30

roZmow y

jedno pytanie

Jakie nowe możliwości dla Światowego Centrum Słuchu w Kajetanach stwarza telemedycyna?

Prof. dr. hab. n. med. Henryk Skarżyń-ski (dyrektor): Telemedycyna jest jedną z najmłodszych, ale szybko rozwijają-cą się dziedziną w medycynie i ochro-nie zdrowia. W ostatnich latach kolej-ne programy telemedyczne wchodzą do praktyki klinicznej. Ważnym krokiem w upowszechnianiu telemedycyny były ubiegłoroczne regulacje prawne, któ-re pozwalają na pierwsze kontraktowa-nie usług telemedycznych. Początkowo w kardiologii i geriatrii, ale nie zaburza to rozwoju różnych form telemedycz-nych w innych specjalnościach.

Kierowany przeze mnie zespół leka-rzy, psychologów, pedagogów, logope-dów, inżynierów i innych specjalistów z różnych dziedzin już 16 lat temu rozpo-czął prace badawcze, a następnie klinicz-ne, dotyczące telemedycyny. W pierwszej kolejności, w 2000 roku, skoncentrowa-liśmy się na telekonsultacjach, następnie różnych badaniach przesiewowych doty-czących wczesnego wykrywania zabu-rzeń słuchu, mowy oraz – razem z okuli-stami – wzroku. W ramach takich badań, za pośrednictwem Internetu dotarliśmy z naszymi programami „Słyszę”, „Mó-wię” i „Widzę” do 16 mln osób z 82 kra-jów świata. Od 2004 roku skutecznie roz-wijamy telerehabilitację, a w roku 2005 podjęliśmy pierwsze próby telefittingu, czyli systemu stałego zdalnego nadzo-ru nad działaniem implantu słuchowego u pacjentów przebywających w dowol-nym miejscu. Dwa lata później pierwsze efekty procedury mogliśmy już zaprezen-tować na arenie międzynarodowej. Tele-fitting, który w coraz większej skali za-częliśmy wdrażać do praktyki klinicznej, uzupełniliśmy o elementy telerehabilita-cji. W efekcie doszło do zrealizowania pierwszej w świecie „Krajowej Sieci Te-leaudiologii”. Za ten program otrzymali-śmy główną nagrodę w konkursie Com-puterworld w 2010 r. w Waszyngtonie, a w światowym konkursie Prix Galien – Złoty Medal w 2014 r. w Monte Carlo.

Krajowa Sieć Teleaudiologii to sy-stem, który obejmuje m.in. telerehabi-litację, telefitting, teleedukację, bada-

nia przesiewowe, telediagnostykę. Nie tylko w Polsce, lecz także w innych kra-jach Europy, Azji, Afryki i Ameryki Po-łudniowej. Sieć to rozwiązanie, dzię-ki któremu pacjenci rzeczywiście mają łatwiejszy dostęp do specjalistycznych usług medycznych. W naszym przypad-ku, dla uzyskania najlepszych wyników w zakresie poprawy słuchu po wszcze-pieniu implantu słuchowego, konieczne jest zapewnienie pacjentowi dobrze zor-ganizowanej, długofalowej opieki po-

operacyjnej. Jednym z najważniejszych zadań wchodzących w zakres tej opie-ki jest optymalne dopasowanie różnych urządzeń wszczepialnych. Sieć teleau-diologii zastępuje lub uzupełnia wyma-gane od pacjenta systematyczne wizy-ty w ośrodku wszczepiającym implanty słuchowe. Dla większości osób oznacza-ło to często konieczność pokonania du-żych odległości, co wiąże się dodatkowo z wysokimi kosztami. Ponadto wykony-wane testy – zwłaszcza u małych pacjen-

Foto

: Ins

tytu

t Fiz

jolo

gii i

Pat

olog

ii Sł

uchu

»�Dzięki telemedycynie pacjenci mają łatwiejszy�Dzięki�telemedycynie�pacjenci�mają�łatwiejszy��dostęp�do�specjalistycznych�usług�medycznych.��Bez�długich�podróży�i�wysokich�kosztów.«


roZmow y

tów, zmęczonych podróżą – mogą dawać mniej wiarygodne wyniki, co utrudnia optymalne dopasowanie wszczepione-go urządzenia. Aby zatem zaoszczędzić czas i pieniądze, a jednocześnie zapew-nić pacjentowi usługi na najwyższym poziomie, został stworzony nowoczes-ny system telemedyczny umożliwiają-cy zdalne prowadzenie i/lub nadzorowa-nie taniej i skutecznej rehabilitacji słuchu i mowy. Jest to jednocześnie rozwinięcie naszego programu pod nazwą „Domowa Klinika Rehabilitacji”.

Wyznaczanie nowych kierunków roz-woju rynku e-zdrowia, określanie no-

wych grup pacjentów, tworzenie syste-mów hybrydowych opartych na współ-pracy szpitali i firm prywatnych to podstawowe problemy dotyczące tele-medycyny, poruszane obecnie na wielu konferencjach krajowych i międzynaro-dowych, w których od lat bierzemy czyn-ny udział. Naszym prezentacjom towa-rzyszy ogromne zainteresowanie. To do-wodzi, jak nowatorskim rozwiązaniem jest Krajowa Sieć Teleaudiologii. To, co obecnie próbuje się tworzyć w świe-cie, w Instytucie Fizjologii i Patologii Słuchu jest już od kilku lat stosowane z dużym powodzeniem w praktyce kli-

nicznej. Obecnie Sieć obejmuje 21 sta-nowisk telemedycznych: 3 umieszczo-ne w ośrodku centralnym – Światowym Centrum Słuchu w Kajetanach oraz w 18 współpracujących ośrodkach krajowych oraz w Odessie na Ukrainie i Brześciu na Białorusi. Obecnie trwają prace nad uru-chomieniem kolejnych ośrodków. Rocz-nie z udogodnień Krajowej Sieci Tele-audiologii korzysta ponad kilka tysię-cy pacjentów. Obecnie nasze usługi nie są finansowane przez NFZ, ale bez tele-medycyny nie byłoby możliwe wykony-wanie największej liczby operacji popra-wiających słuch na świecie od 13 lat.

Jakie bariery ograniczają rozwój e-zdrowia w Polsce?

Romuald Litwin (Data Techno Park Sp. z o.o.): Postęp technologiczny sukce-sywnie zmienia branżę za branżą, otwie-rając nowe możliwości dostępu do rynku i zasadniczo przedefiniowując doświad-czenia odbiorcy końcowego, tak klienta, jak i pacjenta. Spójrzmy przecież na do-świadczenia takich sektorów, jak banko-wość, ubezpieczenia, usługi telekomuni-kacyjne, podróże, dostęp do kultury. Ale także na sporą część usług świadczo-nych przez instytucje publiczne. Każdy z tych obszarów stanowi przykład nie-bywałych zmian w modelu funkcjono-wania rynków, możliwych właśnie dzię-ki innowacjom technologicznym. Nie zapominajmy jednak, iż każda z wymie-nionych branż na swój sposób zmagała się z wyzwaniami, jakie stawiał przed nią proces adaptacji do rozwiązań ofe-rowanych przez technologie informa-cyjne. Procesy te przebiegały mniej lub bardziej burzliwie, zależnie od zasobno-ści systemów krajowych, cech kulturo-wych społeczeństw dotkniętych zmianą, elastyczności systemów prawnych oraz fazy rozwoju dostępnych na danym eta-pie technologii. Uważam, że rozwój na-rzędzi e-zdrowia, rozumianych jako roz-szerzenie spektrum praktyk nowoczesnej opieki zdrowotnej, stanie się w perspek-tywie kilku lat na tyle powszechny, iż ostatecznie porzucimy przedrostek „e-”. Technologie w ochronie zdrowia staną się normalną codziennością.

Bariery rozwoju e-zdrowia w Polsce nie przybierają form diametralnie róż-nych od tych, jakich doświadczały inne kraje na przestrzeni ostatnich dwóch, lub nawet trzech dekad. Wśród nich wymie-niłbym słaby poziom komunikacji mię-dzy klinicystami i inżynierami na etapie tworzenia usług e-zdrowia, nikły poziom refundacji e-usług przez NFZ (dotych-czas jedynie dwie usługi telemedycz-ne), częsty brak przekonania wśród kli-nicystów, iż wprowadzane usługi mogą w znaczny sposób wpłynąć na poprawę jakości świadczeń (także poprzez mini-malizację ryzyka błędu medycznego),

niedostosowanie usług do „złotych stan-dardów” klinicznych, czy w końcu trud-ności w zarządzaniu projektem na etapie wdrażania technologii. Oczywiście moż-na by jeszcze dodać bariery bardziej sy-stemowe, takie jak słabo zróżnicowany rynek ubezpieczeń zdrowotnych, czy też znaczące ograniczenie popytu na usługi telemedyczne, wynikające z wciąż prze-suwanej przez rządowe ośrodki decyzyj-ne daty obowiązkowego wdrożenia Elek-tronicznej Dokumentacji Medycznej. Są to jednak czynniki, z których doskonale zdajemy sobie wszyscy sprawę.


32

p r a k t yc Zn i e

Nowelizacja Kodeksu Pracy wywołała spore kontrowersje u świadczeniodawców. rzystają z możliwości zawierania umów czasowych, zwłaszcza z osobami, które dopiero zaczynają karierę zawodową. Na pracodawcy spoczywa obowiązek rów-nego traktowania pracowników niezależ-nie od rodzaju umowy, jednak sytuacja pracownika zatrudnionego na czas nie-określony jest znacznie korzystniejsza niż pozostałych. Nowelizacja Kodeksu pracy obowiązująca od 22 lutego 2016 roku ma zniwelować różnice pomiędzy

Pułapki zmian w prawie pracy

zmiany znacznie ograniczają możliwość zawierania z pracownikami umów na czas określony i wprowadzają nowe za-sady wypowiadania stosunku pracy.

Kodeks Pracy po zmianach wyróż-nia trzy rodzaje umów o pracę – na okres próbny, na czas określony oraz na czas nieokreślony. Pracodawcy chętnie ko-

IwOnA MAgdAlenA AleksAndrOwIcZ Prawnik w nZOZ „Przychodnia” sp. z o.o.

Jedną z zasad prawa pracy jest ochro-na pracownika jako strony bardziej na-rażonej na nadużycia w stosunku pracy. Ustawodawca sukcesywnie zwiększa za-kres uprawnień pracowniczych. Ostatnie

Foto: designed by freepik.com

ZgodNie Z prawem


p r a k t yc Zn i e

osobami zatrudnionymi na umowy cza-sowe i na stałe oraz wymóc na pracodaw-cach zatrudnianie na czas nieokreślony.

Szczytne intencjePrzygotowując nowelizację kierowano się potrzebą poprawy sytuacji pracow-ników, zwłaszcza tych u progu karie-ry. Przepisy przewidywały bowiem, że z pracownikiem można zawrzeć kolejno dwie umowy na czas określony, po czym trzecia umowa musi być zawarta na czas nieokreślony. Niedoprecyzowano jednak limitu czasowego trwania dwóch pierw-szych umów, co w praktyce stwarzało możliwość wieloletniej pracy na pod-stawie umowy terminowej. Takie roz-wiązanie było korzystniejsze dla praco-dawców, biorąc pod uwagę krótszy okres wypowiedzenia i brak konieczności po-dawania przyczyny rozwiązania umowy. Sąd Najwyższy kilkukrotnie wypowiadał się w sprawie umów czasowych, stwier-dzając, że powinny one być wyjątkiem, a regułą musi być zatrudnianie na czas nieokreślony, ponieważ takie rozwiąza-nie najpełniej respektuje uzasadnione potrzeby pracownika i jest zgodne z za-sadami współżycia społecznego.

Obecnie okres zatrudnienia na pod-stawie umowy o pracę na czas określony lub łączny okres zatrudnienia na podsta-wie umów o pracę na czas określony za-wieranych między tymi samymi strona-mi stosunku pracy nie może przekraczać 33 miesięcy. Łączna liczba umów cza-sowych została zredukowana do trzech. Podobnie jak zakaz zawierania umów cywilnoprawnych przy zachowaniu wa-runków wykonywania pracy, ogranicze-nie umów czasowych na służyć zabez-pieczeniu interesów osób wykonujących pracę. Zastrzeżono natomiast, że możli-we będzie zawarcie umów na okres dłuż-szy niż 33 miesięcy w przypadku zatrud-nienia:– w celu zastępstwa pracownika w cza-

sie jego usprawiedliwionej nieobecno-ści w pracy,

– w celu wykonywania pracy o charak-terze dorywczym lub sezonowym,

– w celu wykonywania pracy przez okres kadencji,

– w przypadku, gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie – jeżeli ich zawarcie w danym przypadku służy zaspokojeniu rze-czywistego okresowego zapotrzebo-wania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności za-warcia umowy.

Kontrowersyjne zapisyPrzewidziano, że w przypadku istnie-nia obiektywnych przyczyn leżących po stronie pracodawcy, zawarcie umowy na czas określony dłuższy niż 33 mie-siące musi być zgłoszone okręgowemu inspektorowi pracy. Pracodawca musi w formie pisemnej lub elektronicznej przekazać w ciągu pięciu dni roboczych informację o zawarciu umowy wraz ze wskazaniem przyczyn. Inspektor nie za-twierdza jednak umowy i nie może jej anulować z powodu nieadekwatności przyczyn. Stąd, do pozwów o ustalenie istnienia stosunku pracy tam, gdzie nie-zgodnie z prawem zawarto umowę cy-wilnoprawną, mogą wkrótce dołączyć roszczenia o bezprawne zawarcie umo-wy na czas określony. I dopiero praktyka orzecznicza zweryfikuje katalog obiek-tywnych przyczyn zawierania dłuższych umów na czas określony.

W branży medycznej z pewnością naj-więcej trudności przysporzy stosowanie nowych przepisów do stanowisk obsa-dzanych w drodze konkursu w podmio-tach leczniczych niebędących przedsię-biorcami. Przepisy ustawy o działalności leczniczej przewidują zawarcie umowy cywilnoprawnej lub umowy o pracę na okres 6 lat w przypadku stanowisk:– kierownika;– zastępcy kierownika, w przypadku gdy

kierownik nie jest lekarzem;– ordynatora;– naczelnej pielęgniarki lub przełożonej

pielęgniarek;– pielęgniarki oddziałowej.

Zastrzeżono także możliwość prze-dłużenia czasu trwania umowy do 8 lat, jeżeli do osiągnięcia wieku emerytalne-go pracownikowi brakuje nie więcej niż 2 lat.

Wprowadzając nowelizację Kodeksu pracy nie przewidziano wprost sytuacji, w których konieczność zawarcia dłuższej niż 33 miesiące umowy na czas określo-ny będzie wynikała z przepisu szczegól-

nego. Nie można sprawowania funkcji utożsamiać z kadencją, natomiast ko-nieczność zatrudnienia na wyznaczony czas wynikająca z powszechnie obowią-zujących przepisów prawa nie może być traktowana jako obiektywna przyczy-na leżąca po stronie pracodawcy. Nowe przepisy mogą zatem przyczynić się do powstania sporów, które w wielu przy-padkach znajdą swój finał w sądzie.

Dłuższe rozstaniaPracodawcy będą zmuszeni do ograni-czenia umów czasowych a ich zawie-ranie straci na atrakcyjności. Dotych-czas do zalet umów na czas określony należała możliwość łatwiejszego wy-powiedzenia umowy. Obecnie usunię-to przysparzający wielu trudności inter-pretacyjnych przepis, zgodnie z którym przy zawieraniu umowy o pracę na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy, stro-ny mogą przewidzieć dopuszczalność wcześniejszego rozwiązania tej umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Po zmianach możliwość wypowiedzenia umowy na czas określony nie jest uza-leżniona od wprowadzenia szczególnych zapisów w umowie o pracę. Dopuszczal-ne jest wypowiedzenie każdej umowy, a nowe przepisy zrównały okresy wypo-wiedzenia obowiązujące dla umów sta-łych i terminowych, w tym umowy na czas określony w celu zastępstwa nie-obecnego pracownika. Każda umowa na czas określony będzie mogła być wypo-wiedziana z zachowaniem okresu wypo-wiedzenia wynoszącego:– 2 tygodnie, jeżeli pracownik był za-

trudniony u danego pracodawcy kró-cej niż 6 miesięcy;

– 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrud-niony u danego pracodawcy co naj-mniej 6 miesięcy;

– 3 miesiące, jeżeli pracownik był za-trudniony u danego pracodawcy co najmniej 3 lata.

Bez zmian pozostał natomiast przepis nakładający obowiązek określania przy-czyny rozwiązania umowy o pracę jedy-nie w przypadku umów na czas nieokre-ślony. Pracodawca będzie mógł zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy przez cały okres wypowiedze-nia lub jego część, pod warunkiem za-chowania wynagrodzenia. Tym samym wprowadzono do obrotu prawnego roz-wiązanie dość powszechnie stosowane, zwłaszcza wobec osób na kierowniczych stanowiskach, jednak dotąd znajdujące poparcie jedynie w orzecznictwie.

»�Zawarcie umowy na czas�Zawarcie�umowy�na�czas�określony�dłuższy�niż�33�miesiące�musi�być�zgłoszone�okręgowemu�inspektorowi�pracy.«


3�

p r a k t yc Zn i e

ec.europa.eu

Little Casper is a friendly fellow. With a broad smile and big blue “eyes” (which sometimes blink in another colour) it wanders round the children’s section of a hospital in Lisbon. When it recognizes one of the young cancer patients it may turn its head, greet them with a casual “ola!” (hello) and suggest a game.

If the two are playing catch-and-touch, the robot tries running away. When the child manages to catch the ro-bot and touch one of its arms the robot greets him or her as the winner. Other-wise little Casper (Gasparzinho in Por-tuguese) greets itself as winner.

Some children spend more than 1 hour with the robot, others only 2 or 3

minutes at any one time. Boys and girls between 4 and 8 years are the most re-sponsive. Many even visit Casper when it is “sleeping” in its docking station and recharging its batteries.

Casper is the result of the European research project MOnarCH (Multi-Robot Cognitive Systems Operating in Hospi-tals).

The scientists wanted to avoid a gadg-et where children sit alone in front of yet another screen. “This could promote soli-tude habits among hospitalized children,” worries Filomena Pereira, Paediatric on-cologist from the Francisco Gentil Portu-guese Oncology Institute. She welcomes the development of Casper because, un-like a gadget with a screen, “a robot like this can promote social interaction.”

Project coordinator João Silva Seque-ira adds that Casper can do more than play with the children: “It can also assist a human teacher in the hospital’s class-room,” says the Electrical and compu-ter engineer from the university of Lis-bon. “It could carry out small tasks in a way we think can be an added value to the children”.

The MOnarCH research project ran for 3 years from February 2013 and re-ceived €3.3 Mio EU-funding.

Cute robot helps children have fun in hospitalA cute robot helps children have fun in a Portuguese hospital. Its job is to make the children happy. Doctors say that happier children recover better and faster after treatment.

tech health news

Foto: www.monarch-fp7.eu


p r a k t yc Zn i e

Early detection test of Parkinsons’

Disease

consisting of 11 partners from six Euro-pean countries. i-PROGNOSIS will use data collected among a large community of users (aged 50+) through the daily use of their smart phone and to create an ICT-based behavioral analysis approach for capturing the Parkinson’s Disease symp-toms. In a second stage, the project will develop new type of interventions to sup-port patients’ quality of life.

The main aim of the project is to do a behavioral analysis of a large-scale com-munity thanks to new technologies in or-der to capture as early as possible the ap-pearance of Parkison’s Disease symp-toms, notably in relation to progressive frailty, falls and emotional shift towards depression. To do so, i-PROGNOSIS

proposes a radically novel approach by using large scale collection of users’ data from the natural use of their smartphone, and eventually their smartwatch, thanks to a dedicated application. The project will also develop interventions to im-prove the quality of life of patients and, when relevant, the participants will be proposed to use them, this being done in close partnership with their doctors.

Last but not least, i-PROGNOSIS will adopt the Monitoring and Assessment Framework developed by the Europe-an Innovation Partnership on Active and Healthy Ageing: this will help to evalu-ate the i-PROGNOSIS interventions and to converge towards efficient interven-tions output.

ec.europa.eu

i-PROGNOSIS is a research project funded by the EU Research Programme Horizon 2020. Aristotle University of Thessaloniki is the Coordinator of the i-PROGNOSIS Project with a consortium

Parkinson’s Disease (PD) is a progressive disease of the nervous

system which affects around 6.3 million people worldwide, most of

them aged 55 and over. Symptoms appear gradually and slowly get worse and making it difficult to diagnose. Today there is still no

specific test for the condition and treatment options only help to

manage PDs symptoms. This is why the i-PROGNOSIS consortium

has joined forces to build early de-tection test and design innovative interventions using the potential

of new technologies such as smart phones and smart watches.

Foto: designed by freepik.com


3�

p r a k t yc Zn i e

nAtAlIA MAtusZAk, MAteusZ lIchOń, MArcIn kAutsch

Niezaspokojone potrzebyAnkietowani uznali, że największym problemem, czy też niezaspokojoną po-trzebą w obszarze e-zdrowia jest dosto-sowanie regulacji prawnych do nowych rozwiązań technologicznych (4,24 pkt. w skali od 1 do 5, gdzie 5 to najwyższa waga oceny). Bardzo blisko tego wyniku znalazło się zapewnianie ochrony zdro-wia dla starzejącej się populacji (4,21 pkt.) i podejmowanie decyzji diagno-

stycznych (4,2 pkt.). Natomiast w naj-mniejszym stopniu ankietowani wska-zywali na upodmiotowienie pacjentów (3,77 pkt.). Wyniki odzwierciedlają sy-tuację w polskim prawodawstwie, gdzie kwestia dokumentacji medycznej jest niejasna i rozbita na wiele aktów praw-nych, przez co niezrozumiała i zawiła. Niedawne zmiany legislacyjne (Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 27 listopada 2015 r. poz. 1991)) najwyraźniej nie wpłynęła jeszcze na ry-nek e-zdrowia, czy też na jego postrzega-

Co o e-zdrowiu sądzą menedżerowie?nie przez menedżerów. Choć może oka-zać się przełomowa, zwłaszcza dla roz-woju telemedycyny. Na efekty trzeba będzie poczekać. Podmiotom medycz-nym doskwiera także brak strategii oraz wsparcia na szczeblu państwa w kwe-stiach związanych z opieką nad seniora-mi, w tym brak koordynacji z i tak już przeciążonymi instytucjami opieki spo-łecznej.

OczekiwaniaW tym przypadku największy wpływ na rozwiązanie omawianych problemów/zaspokojenie potrzeb dzięki ICT ankieto-wani upatrują w podejmowaniu decyzji diagnostycznych i postępowaniu w cho-robach przewlekłych (4,15 pkt. w przy-padku obydwu kwestii). Trudno się z tym nie zgodzić. Mając do dyspozycji pełną historię leczenia pacjenta – co możliwe

Podczas Forum „Innowacyjna Ochrona Zdrowia” przeprowadzono badanie postrzegania e-zdrowia i innowacyjnych zamówień publicznych wśród kadry zarządzającej polskich placówek medycznych. Co z niego wynika?


p r a k t yc Zn i e

»�Nie�można��wdrażać�e-zdrowia�bez�zwiększania�nacisku�na�upodmio-towienie�pacjentów.��Albo�inaczej:�da�się,�tylko�do�czego�to�będzie�prowadzić?«

jest tylko w warunkach elektronicznej dokumentacji medycznej – lekarz może z większą precyzją podejmować decyzje diagnostyczne. W każdym razie trudno mu będzie twierdzić, że czegoś nie wie-dział. Wygląda też na to, że ankietowa-ni mają świadomość, że choroby prze-wlekłe, o ile nie mają ostrego przebie-gu i nie stanowią zagrożenia życia, mogą być zdalnie monitorowane, a kluczowe parametry opisujące ich przebieg i stan zdrowia pacjenta – analizowane bez ko-nieczności bezpośredniego kontaktu z jednostką ochrony zdrowia. Pozwa-la to zaoszczędzić czas i koszty zarów-no pacjentom, jak i świadczeniodawcom. Natomiast jakiekolwiek zdarzenia nie-pożądane, pogorszenie się stanu zdro-wia itp. mogą być natychmiast wychwy-tywane i stanowić sygnał, że konieczna jest wizyta pacjenta lub wezwanie facho-wej pomocy. Zastosowanie ICT w cho-robach przewlekłych wspiera pacjentów poprzez skuteczne ułatwienie samoob-serwacji, zapis wyników czy przypomi-nanie o przyjęciu leków albo konieczno-ści zrobienia badań.

Zdaniem ankietowanych, ICT może w najmniejszym stopniu wpłynąć na upodmiotowienie pacjentów (3,83 pkt.). Może to sugerować słabą znajomość in-nych możliwości ICT, jak personalizacja opieki, leczenia i profilaktyki, intergra-cja i koordynacja ścieżki pacjenta w sy-stemie ochrony zdrowia. Niestety, poka-zuje też stosunek do pacjenta jako taki. W przypadku wcześniejszych badań, w porównaniu z pozostałymi analizowa-nymi krajami, Polska w najmniejszym stopniu troszczy się o upodmiotowienie chorego. Powyższe zdaje się wskazywać na brak zrozumienia, czym jest e-zdro-wie. Przenosimy nawyki z „normalnej” ochrony zdrowia na nowoczesne rozwią-zania. Nie da się wdrażać e-zdrowia, nie upodmiatawiając pacjentów. Albo ina-czej: da się, tylko do czego to będzie pro-wadzić? Jeżeli klient korzysta z rozwią-zań bankowości elektronicznej, sam wy-konuje pewne czynności. Jeżeli pacjent ma korzystać z e-zdrowia, to…? Ubez-własnowolnimy go? Będzie przedmio-tem, a nie podmiotem działania? Wyglą-da na to, że potrzebna jest silna zmiana kulturowa.

BarieryZa największą barierę dla rozwoju e-zdrowia uznano braki wiedzy technicz-nej jednostek dokonujących zamówień (4,23 pkt.), a w następnej kolejności: po-

stawy płatnika usług zdrowotnych wobec wykorzystania ICT w ochronie zdrowia (4,11 pkt.), postawy polityków (4,09 pkt.) i cenę rozwiązań ICT (4,07 pkt.). Jako najmniej istotne natomiast wskazano postawy pacjentów wobec wykorzysta-nia ICT w ochronie zdrowia (3,28 pkt.), brak technologii (3,8 pkt.), postawy le-karzy (3,82 pkt.) i obawy dotyczące bez-pieczeństwa danych (3,87 pkt.). Zupeł-nie nie zaskakuje fakt, że to nie cena, ale inne czynniki najbardziej ogranicza-ją inwestycje w rozwiązania e-zdrowia. Podobne wyniki uzyskaliśmy w innych badaniach dotyczących innowacyjnych zamówień publicznych, realizowanych w ramach projektu LCB Healthcare. To ludzie tworzą bariery we wdrażaniu no-wości. Są technologie, jakoś znajdzie się pieniądze. Tym, co najbardziej przeszka-dza, są procedury. W obecnej sytuacji nie pomaga, rzecz jasna, brak refunda-

ni wskazywali na potencjał w zakresie ograniczenia kosztów świadczenia usług zdrowotnych (4,13 pkt.) oraz budowę przewagi konkurencyjnej (4,04 pkt.). „Ranking nadziei” wydaje się dość za-skakujący. Skoro ankietowani tak małą rolę przypisują upodmiotowieniu pa-cjentów, to skąd pomysł, że rozwiąza-nia ICT w największym stopniu popra-wią ich satysfakcję? Wygląda na to, że my lepiej wiemy, co pacjenci powinni robić i jak się czuć. Wdrażając rozwią-zania e-zdrowia z góry narzucamy ich kształt, nie zwracając uwagi na potrzeby końcowych beneficjentów. Z pewnoś-cią cieszy to, że ankietowani docenia-ją możliwości, jakie dają nowe rozwią-zania w zmniejszeniu liczby błędów kli-nicznych (co jest pośrednio przyznaniem się, że takie błędy są popełniane – bardzo ciekawa i pożądana zmiana nastawienia), zmniejszenia obciążenia pracą klinicy-stów oraz możliwość ograniczania kosz-tów świadczeń. Kupujemy książki i bi-lety przez Internet, bo tak jest taniej, to może i usługi zdrowotne możemy uczy-nić tańszymi, przenosząc pewne sprawy do Internetu? Stosunkowo nisko ocenio-ny został czynnik konkurencyjności, ale warto zauważyć, że w porównaniu z in-nymi punktami badania, odpowiedzi na to pytanie i tak została przypisana sto-sunkowo duża waga.

KonkluzjePodobnie jak w przypadku wcześniej-szych etapów prowadzonych przez nas badań, kwestia upodmiotowienia pa-cjentów w najmniejszym stopniu przy-kuwa uwagę ankietowanych. Może się to wydawać paradoksalne w zestawie-niu z wagą przypisaną większej satysfak-cji pacjentów, która miałaby być efektem wprowadzenia rozwiązań ICT w opinii tych samych respondentów. Warto zwró-cić uwagę, że wyniki naszej ankiety nie są reprezentatywne dla ogółu interesariu-szy systemu ochrony zdrowia. Uczestni-cy konferencji e-zdrowia posiadają pod-stawową lub szczegółową wiedzę w tym obszarze. W trakcie dalszych badań bę-dziemy się starali dotrzeć do osób, które są nią zainteresowane w mniejszym stop-niu. Opinie innych grup, jak pacjentów czy pracowników pomocy społecznej, pozostaną jeszcze przez jakiś czas nie-zbadane, choć zapewne rzuciłyby nowe światło na rolę pacjenta w kształtowaniu rozwiązań e-zdrowia.

cji usług e-zdrowotnych i zdecydowane-go wsparcia na najwyższych szczeblach systemu ochrony zdrowia. Z drugiej stro-ny można zapytać, czy władza (dotyczy w zasadzie wszystkich ministrów zdro-wia) ma jakikolwiek pomysł na rolę e-zdrowia w systemie ochrony zdrowia? A jeżeli ma, to dlaczego go nie wdraża?

NadziejeZdaniem ankietowanych, następstwem wykorzytania ICT powinna być po pierwsze większa satysfakcja pacjen-tów (4,54 pkt). ICT mogłoby także do-prowadzić do zmniejszenia liczby błę-dów klinicznych (4,28 pkt.) oraz reduk-cji obciążenia klinicystów pracą (4,22 pkt.). W dalszej kolejności ankietowa-


3�

p r a k t yc Zn i e

W sektorze prywatnych usług medycznych liczy się wygoda, najlepsza obsługa pacjenta i szereg korzyści dodatkowych, które mają zachęcić do zapłacenia za świadczenie z własnej kieszeni. Jedną z nich jest rejestracja internetowa. Czy w przypadku tej grupy docelowej e-rejestracja cieszy się dużym zaintereso-waniem? Przedstawiamy ciekawe wyniki badania ankietowego.

odsetek, bo prawie 30 proc. responden-tów nie wiedziało, czy w ich placówce medycznej dostępna jest e-rejestracja. Odpowiedzi na to pytanie są interesują-ce w zestawieniu ze wskazaniem przez badanych preferowanych metod uma-wiania się na usługi medyczne: najwię-cej, bo aż 70,5 proc. respondentów, wy-brało formę telefoniczną. E-rejestracja zajęła drugie miejsce (18,5 proc). Cie-szy się ona większym zainteresowaniem u kobiet (19,33 proc.) niż mężczyzn (14,81 proc.).

Zdecydowana większość badanych (ponad 90 proc.) umawia się na wizy-ty telefonicznie. Na pytanie o ocenę ła-

twości kontaktu z placówką medyczną, 43,6 proc. badanych wskazało, iż zwy-kle łatwo jest się dodzwonić. Zdaniem 41,3 proc. ankietowanych „czasami trud-no się dodzwonić”. Zapytano również, czy placówka medyczna posiada tzw. IVR (system, gdzie po wysłuchaniu na-granych wcześniej komunikatów, dzwo-niący – po wybraniu odpowiedniej op-cji – przekierowywany jest do systemu kolejkowego). Tylko zdaniem 36,8 proc. respondentów placówka medyczna ofe-rowała taką możliwość. Skoro ponad 40 proc. osobom trudno się dodzwonić, powinno to przemawiać za skorzysta-niem z e-rejestracji. W tej metodzie nie trzeba czekać na połączenie z operato-rem. Jak się okazuje, nadal zwycięża siła przyzwyczajenia.

Z e-rejestracji korzystało już 30 proc. respondentów, przy czym odsetek ten jest wyższy wśród kobiet niż mężczyzn (32 proc. vs 22 proc.). 93 proc. ankieto-wanych (korzystających z e-rejestracji) jest zadowolonych z działania systemu (97 proc. kobiet i niecałe 67 proc. męż-

E-rejestracja w ofensywie

Foto

: des

igne

d by

free

pik.

com

MAcIej MAjewskI dyrektor ds. sprzedaży Prywatnej lecznicy certus

Najpowszechniej dostępne w placów-kach medycznych metody umawiania się na wizyty to wciąż rejestracja tele-foniczna i osobista. W przychodniach, z których najczęściej korzystają ankie-towani, te dwie formy są prawie zawsze dostępne (98,6 proc. i 97 proc. odpo-wiedzi). E-rejestracja udostępniana jest w 40 proc. placówek, z których korzysta-li respondenci. Jak się okazuje, umawia-nie się przez e-mail nie jest często ofe-rowaną formą (22 proc.). Całkiem duży


p r a k t yc Zn i e

czyzn). Dlaczego ankietowani skusi-li się na rejestrację internetową? W ba-daniu najczęściej wskazywano możli-wość samodzielnego wybrania lekarza oraz terminu wizyty, a także dostępność aplikacji przez całą dobę (odpowiedzi wskazane przez 80 proc. osób korzysta-jących z e-rejestracji). Mniej responden-tów wybrało odpowiedź „brak koniecz-ności oczekiwania na połączenie telefo-niczne”, a najmniej istotną cechą okazał się dostęp z dowolnego miejsca (36 proc. osób).

Ankietowanych zapytano także, na jakim urządzeniu korzystają z rejestra-cji on-line. Zdecydowana większość (98 proc.) wykorzystuje do tego celu komputer stacjonarny lub laptop, 14 proc. – tablety, a 16 proc. – telefon (smartfon). Jednocześnie 23 proc. badanych korzysta z e-rejestracji na więcej niż jednym ty-pie urządzenia. Jak pokazuje raport „Di-gital in 2016”, przygotowywany corocz-nie przez serwis We Are Social, 46% Po-laków korzysta z Internetu mobilnego, a już ponad połowa odsłon stron interne-towych odbywa się na urządzeniach mo-bilnych. Znaczenie smartfonów i table-tów błyskawicznie rośnie.

Osoby, które nie zdecydowały się jeszcze na wypróbowanie e-rejestracji, wśród powodów wskazywały przede wszystkim brak pewności, że rezerwa-cja została faktycznie dokonana. Drugą główną barierą była obawa o bezpieczeń-stwo danych osobowych. Na kolejnym miejscu znalazł się argument w posta-ci zbyt skomplikowanej budowy narzę-dzi. Wśród odpowiedzi „inne powody” (28 proc. odpowiedzi), pojawiały się m.in. takie: „wolę zadzwonić”, „niemoż-

ność negocjacji terminu”, „telefonicznie jest szybciej i od razu wiem, kiedy mam wizytę”, „nie wiem, czy wizyta, na którą się umówię, będzie bezpłatna w ramach mojego pakietu, czy po przyjściu okaże się, że będę musiała zapłacić – jest to nie-jasne”.

Systemy e-rejestracji umożliwiają wysyłanie potwierdzeń terminu na dzień lub kilka dni przed wizytą (SMS lub e-mail). Według respondentów, taką moż-liwość oferowało 60 proc. placówek me-dycznych udostępniających rejestrację internetową. Najczęściej stosowaną me-todą był SMS (64,37 proc.). Nadal czę-sto (36,78 proc. przypadków) wizyta po-twierdzana była telefonicznie. Zastoso-wanie SMS-ów czy e-maili wydaje się wygodniejsze i praktyczniejsze, zwłasz-cza że 94% Polaków posiada telefon ko-mórkowy, a 59% – smartfon. Przypo-mnienie o zbliżającej się wizycie po-zwala zmniejszyć odsetek osób, które nie zgłaszają się do gabinetu i jednocześ-nie nie odwołują terminu. To prawdziwa zmora polskiej ochrony zdrowia odpo-wiedzialna za sztuczne kolejki i straty fi-nansowe tytułem niewykorzystanych za-sobów.

Do jakich wniosków skłania przepro-wadzone badanie? W komunikacji po-między placówką medyczną a pacjentem telefon niezmiennie odgrywa pierwszo-planową rolę. Z roku na roku widać jed-nak coraz większe zainteresowanie no-woczesnymi technologiami i e-rejestra-cją. Rola tego kanału będzie rosła wraz z wchodzeniem w pełnoletność osób wychowanych w cyfrowym społeczeń-stwie, preferujących zakupy przez Inter-net, bankowość elektroniczną i interne-

towe formy komunikacji. Widać rów-nież wzrost zainteresowania aplikacjami na urządzenia mobilne, które są prostszą alternatywą w stosunku do e-rejestracji udostępnionej na stronie internetowej (brak konieczności uruchamiania serwi-su internetowego). Dodając do tego tren-dy związane z coraz większym ucyfro-wieniem społeczeństwa, telemedycyną i zwiększającą się dostępnością Interne-tu, można być pewnym, że e-rejestracja wkrótce stanie się standardem oczekiwa-nym przez pacjentów. Nie tylko w pry-watnej, ale także w publicznej ochronie zdrowia.

W artykule przedstawiono wyniki badania własnego dotyczącego preferowanych form umawiania się na prywatne usługi medyczne. Dobór respondentów był nielosowy (dobór wygodny i metoda kuli śniegowej), w związ-ku z czym wyników badania nie należy uogól-niać na całą populację. Badanie odbyło się z wykorzystaniem autorskiego kwestionariu-sza ankiety, który był zamieszczony na forach internetowych poświęconych tematyce zdro-wia i urody oraz „parentingowej”. Formularz ankiety był też rozpowszechniany za pomo-cą mediów społecznościowych. Zdecydowa-ną większość badanych stanowiły kobiety. W grupie badanej dominowały osoby młode, w wieku 25–40 lat. Większość ankietowanych posiadała wykształcenie wyższe magisterskie lub wyższe zawodowe. Metoda rozliczania świadczeń: zdecydowana większość respon-dentów płaci indywidualnie za każdą usługę, czyli rozlicza się wg zasady „fee-for-service”. Co trzeci badany posiadał abonament zdro-wotny lub dodatkowe ubezpieczenie wykupio-ne przez pracodawcę albo jako członek rodzi-ny takiej osoby. Najmniej respondentów posia-dało dodatkowe ubezpieczenie dla siebie i/lub rodziny, za które płaci samodzielnie.

najczęstszeobawyprzede-rejestracją:

brakpewności,żewizytazostałarzeczywiściezarezerwowana,

bezpieczeństwodanychosobowych.

„tak,skorzystałemzinternetowejrejestracjiwizytylekarskiej.”

„nawizytynajczęściejumawiamsięprzeztelefon.”

»�46%�Polaków�korzysta�z�Internetu�mobilnego,�a�już�ponad�połowa�odsłon�stron�internetowych�odbywa�się�na�urządzeniach�mobilnych.«

30% 90%


�0

nowe i d e e

Zgodnie z najnowszym raportem Codemedia dotyczącym rynku reklamowego branży farmaceutycznej, w ostatnich trzech miesiącach minionego roku wydano na reklamę leków ponad 278 milionów złotych, co jest wynikiem o około 14 mln wyższym od zanotowanego w analogicznym okresie 2014 roku.

wydano w tym kanale ponad 196 milio-nów złotych, co stanowiło nieco ponad 70 proc. wydatków ogółem. Coraz wyż-sze budżety kierowane są także na re-klamę radiową, na którą przeznaczono prawie 16 proc. funduszy w kwocie po-

nad 44 mln złotych (wzrost o 21 proc. w porównaniu do ostatniego kwartału 2014 roku). To drugi kanał, w którym branża farmaceutyczna lokowała naj-więcej środków.

Nieprzypadkowo 86 proc. całego bu-dżetu idzie do mediów, które tracą na rzecz Internetu w pozostałych grupach produktowych. Użytkownikiem Interne-tu są osoby w wieku 19–49 lat – grupa wyjątkowo uwielbiana przez reklamo-dawców. Grupą docelową reklamy do-tyczącej leków są w przeważającej mie-rze seniorzy. Właśnie oni najczęściej

Interakcje uderzają w seniorów

MArek kuBIckI care experts

Producenci środków farmaceutycz-nych najchętniej promują swoje pro-dukty w telewizji. W IV kwartale 2015

Foto

: des

igne

d by

free

pik.

com

�1Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2016

nowe i d e e

korzystają z radia i telewizji, w istotnie mniejszym stopniu – z Internetu.

Jednak to nie tylko seniorzy kon-sumują dużo leków. Zgodnie z ostat-nim opublikowanym raportem GUS dotyczącym spożycia leków („Ochro-na zdrowia w gospodarstwach domo-wych w 2013 r.”), 75,7 proc. osób stosu-je przynajmniej jeden z leków lub suple-mentów diety.

Najbardziej na spożycie leków wpły-wa stan zdrowia i wiek. Osoby mające problemy zdrowotne częściej sięgają po leki niż pozostałe grupy responden-tów. Niemal wszystkie osoby choru-jące przewlekle, oceniające swój stan zdrowia jako zły lub bardzo zły, stosu-ją leki (ponad 97 proc.). Jeżeli chodzi o kategorie wiekowe, najczęściej leki zażywają osoby w wieku 70 lat i więcej (96,9 proc.) i osoby w wieku 60–69 lat (90 proc.). Wśród emerytów i rencistów odsetek osób konsumujących leki stano-wi 93,3 proc.

Analizując typy stosowanych specy-fików okazuje się, że prawie 40 proc. osób stosuje je z powodu bólu głowy. Co czwarta osoba wskazała na leki związa-ne z chorobami sercowo-naczyniowy-mi, z bólami stawów oraz na antybioty-ki. 9 proc. zażywa leki związane z aler-gią, 6,5 proc. – z cukrzycą. Suplementy diety przyjmuje 42,3 proc. osób stosują-cych jakiekolwiek leki.

Seniorzy spożywają też najwięcej le-ków w ujęciu ilościowym. Według badań PolSenior, poświęconych analizie aspek-tów starzenia się ludzi w Polsce, w ra-mach którego przebadano grupę prawie 7000 reprezentatywnych dla polskiej sta-rości osób, stwierdzono, że ponad poło-wa starszych Polaków (55 proc.) zażywa codziennie co najmniej 5 leków, a częś-ciej niż co 10 osoba – 10 i więcej leków. Stosunkowo nieliczne osoby starsze nie zażywają leków na stałe (10%). Średnia liczba wynosiła nieco ponad 5 farmaceu-tyków, w tym 1 lek OTC. Im osoba star-sza, tym średnia rosła.

Nadmierna reklama, zły stan zdro-wia, a tym samym duże spożycie leków – wszystko to niestety nie sprzyja zdrowiu seniorów. Jeżeli na to nałożymy zmia-nę metabolizmu i tym samym procesu wchłaniania leków, to nic dziwnego, że niepożądane interakcje lekowe (jatrogen-ny zespół geriatryczny) w tej grupie wie-kowej są dość powszechne.

Nie są to sprawy błahe. Typowe za-grożenia należące do jatrogennego ze-społu geriatrycznego, to m.in.: zwiększo-

ne ryzyko upadku i pogorszenia spraw-ności ruchowej, zaburzenia przemiany materii, zaburzenia świadomości, w tym majaczenia. Najczęstszą przyczyną jest przyjmowanie leków przeciwbólowych, leków uspokajających, nasennych.

Wraz ze wzrostem ilości zażywanych leków, ryzyko interakcji także znacząco rośnie (a przypomnijmy, że średnia dla seniora to 5 leków). Ryzyko wystąpienia interakcji przy stosowaniu 2 leków wy-nosi 5,6 proc., przy 5 lekach już 50 proc., a przy 8 różnych lekach – sięga 100%. Działania niepożądane mogą być nawet przyczyną hospitalizacji osób w wieku podeszłym.

Dodatkowo obserwuje się zjawisko podania leku w związku z objawami, które wystąpiły jako efekt niepożądany zastosowanego wcześniej leku, czyli le-czenie leku lekiem. Leki potrafią gorzej działać także po spożyciu określonych potraw i napojów, dlatego też powinno się je popijać wodą. Zgodnie z zalece-niami dr Elżbiety Kozak-Szkopek, aby ograniczyć niebezpieczeństwo wystąpie-nia interakcji u osób w wieku starszym, należy:– ustalić, czy stosowany lek jest nie-

zbędny;– wykluczyć ewentualne przeciwwska-

zania do stosowania leku w wieku po-deszłym;

– wykluczyć przyjmowanie przez pa-cjenta preparatów o podobnym me-chanizmie działania;

– stosować leki w najniższej skutecznej dawce;

– wykluczyć możliwość przyjmowania leku w celu leczenia działań niepożą-danych, spowodowanych innym le-kiem;

– uprościć schemat dawkowania leku;– ustalić potencjalne i rzeczywiste inter-

akcje lekowe;– ustalić przyjmowane suplementy diety

i je ograniczyć;

– ustalić, czy pacjent stosuje się do zale-ceń lekarskich.

Pozostaje oczywiście pytanie, kto miałby kontrolować sposób przyjmowa-nia leków i potencjalne interakcje. Lekarz POZ, który albo faktycznie nie ma czasu, albo też (co niestety i też się zdarza) nie ma zwyczaju przeprowadzania pogłębio-nego wywiadu z pacjentem i wyciągania z niego informacji o wszystkich zażywa-nych lekach? Pamiętając, że w większości przypadków nie przepisywał tych leków. Specjalista, do którego większość senio-rów dostaje się po 6 miesiącach czekania, a który ma na pacjenta około 5 minut, wli-czając w to ubranie i rozebranie do bada-nia? Tym samym pytanie się o występu-jące dodatkowe choroby i zażywane leki choć potrzebne, raczej nie ma miejsca.

Czy wreszcie farmaceuta? Ten jednak także niekoniecznie ma możliwość do-pytania się o wszystkie zażywane leki. Do tego poza podaniem zamienników nie byłby uprawniony do zmniejszenia dawek lub wstrzymania wydania leków.

Idealne rozwiązanie wymaga nieste-ty ujednoliconego systemu elektronicz-nej dokumentacji medycznej, e-recepty, bądź konta pacjenta, na którym groma-dzone byłyby dane dotyczące wszyst-kich wydanych leków i zrealizowanych recept. Nie ustrzegłoby to przed interak-cjami leków OTC i suplementów diety, ale i tak byłoby znacznym ułatwieniem dla prowadzenia prawidłowej farmako-terapii, a tym samym prawidłowego le-czenia.

W nieidealnym świecie, w którym funkcjonujemy, pozostaje jedynie mieć nadzieję, że seniorzy od czasu do czasu trafią do lekarza z pasją i wiedzą, któ-ry pomoże im w ustaleniu prawidłowej, codziennej dawki leków, w czym z ko-lei z pewnością nie pomagają seniorowi wszechobecne reklamy środków farma-ceutycznych.

»�Kto�powinien�kontrolować�interakcje�leków,�które�w�dużym�stopniu�dotyczą�seniorów?�Lekarz,�farmaceuta?��Rozwiązanie�jest�prostsze.«


�2

nowe i d e e

Dołącz do dyskusji.Jak technologie zmienią rynek farmaceutyczny? Które ze wspomnianych trendów odcisną najmocniejsze piętro na sektorze farmacji?Czekamy na Państwa opinie: [email protected]

KreatywNie

Farmacja w mniejszym stopniu niż ochrona zdrowia zdaje się interesować rewolucją cyfrową. Bardzo tradycyjny model ba-dań naukowych, produkcji i dystrybucji leków może wkrót-ce zostać wywrócony do góry nogami. Pierwsze startupy pra-cują nad wytwarzaniem leków w technologii druku 3D. Ostat-nie doniesienia z innowacyjnych laboratoriów sugerują, że już w niedalekiej przyszłości testy kliniczne leków prowadzone będą na modelach wirtualnych pacjentów oraz tkankach i częś-ciach ciała drukowanych w laboratoriach. Kosztowne dotych-czas protezy kończyn można konstruować samodzielnie z po-mocą otwartych platform technologicznych. Zmieniają się pa-cjenci. Dostęp do wiedzy powoduje, że rośnie ich władza. To właśnie oni mogą przełamać monopol wielkich firm farma-ceutycznych na know-how, wytwarzanie leków, dyktat warun-ków rynkowych.

W szybkim tempie powiększa się liczba firm biotechnolo-gicznych oferujących tanie testy DNA. Poznajemy zależności pomiędzy indywidualnym kodem genetycznym, występowa-niem określonych chorób i skutecznością leków. Czy przemył farmaceutyczny jest przygotowany na medycynę personalizo-waną, indywidualizowane terapie i leki opracowywane pod konkretny profil pacjenta? Do tego w takim modelu, aby były

Opóźnienia farmacji

one osiągalne dla wszystkich. Amerykańska Agencja Żywno-ści i Leków (FDA) dopuściła produkcję pierwszego leku z po-mocą drukarek 3D. I będzie ich coraz więcej. Naukowcy pracu-ją nad łatwym dozowaniem farmaceutyków w chorobach prze-wlekłych. Na Narodowym Uniwersytecie w Seulu opracowano plaster z grafenu i złota, który mierzy poziom glukozy i na bie-żąco wstrzykuje odpowiednie dawki insuliny. Superkomputery, jak IBM Watson, są w stanie błyskawicznie diagnozować naj-bardziej skomplikowane choroby. Sztuczna inteligencja może na podobnej zasadzie przejąć prace nad rozwojem leków. Za kil-kadziesiąt lat dojdziemy do wniosku, że testowanie leków na lu-dziach było barbarzyństwem. Czy farmacja nadąża za postępem technologicznym i społecznym?

Foto

: des

igne

d by

free

pik.

com


nowe i d e e

Przemiany technologiczne i rozwój Internetu otwarły drzwi do demokratyzacji sektora ochrony zdrowia. Przez setki lat wiedza medyczna była zarezerwowana tylko dla osób wykonujących zawód lekarza. To lekarz posiadał wszystkie urządzenia diag-nostyczne, informacje, kartotekę zdrowia, prawo do wypisania recepty lub skierowania na dalsze badanie. Jednym słowem – kompetencje w kwestiach zdrowotnych. Odkąd rozwinęły się technologie mobilne, a dostęp do Internetu stał się powszech-ny, sprawy wyglądają zupełnie inaczej. Przykład: na pokładzie samolotu nagle jeden z pasażerów poczuł się źle. Zgłaszane ob-jawy to dyskomfort w klatce piersiowej, duszności i poty. Na szczęście ktoś posiada telefon z przystawką do wykonania ba-dania EKG. Dane z pomiaru analizowane są przez aplikację i po kilku sekundach znana jest pierwsza diagnoza. To tylko atak pa-niki, samolot może kontynuować bezpiecznie swój lot. Mimo, że na pokładzie nie było lekarza, jeden ze współpasażerów mógł podjąć odpowiednie kroki, aby ocenić stan zdrowia. Im więcej takich urządzeń dostępnych w codziennym życiu, tym szybszy transfer kompetencji w zakresie ochrony zdrowia w stronę sa-mych pacjentów. Absolutną władzę i dotychczasową pozycję stracą lekarze, którzy będą musieli przyzwyczaić się do nowej roli. Obserwowane tempo postępu skłania do tezy, że stanie się to szybciej niż myślimy: dziś na świecie jest więcej smartfo-nów niż samych ludzi.

W książce „45 lat do diagnozy” Jeanette Erdmann opisu-je swój przypadek kliniczny. Już jako dziecko autorka zauwa-żyła, że nie może wchodzić po schodach tak szybko, jak jej rówieśnicy. Jej stan z roku na rok się pogarszał, a lekarze nie

inspiRacje

byli w stanie powiedzieć, co się dzieje, gubiąc się w kolejnych teoriach. W wieku 45 lat Jeanette wpisała z ciekawości obja-wy w wyszukiwarce Google. Ta postawiła właściwą diagno-zę: bardzo rzadka dolegliwość – dystrofia mięśniowa Ulricha (UMD). O to chodzi w demokratyzacji ochrony zdrowia – pa-cjent najlepiej zna samego siebie, własne ciało i potrzeby i to jemu najbardziej zależy na własnym zdrowiu. Brakuje jedy-nie dostępu do informacji i narzędzi, którymi dysponuje le-karz. Powszechny dostęp do Internetu szybko doprowadził do powstawania portali zrzeszających pacjentów, konsultujących się między sobą i dzielących doświadczeniami (np. Pacjenci Jak Ja, ang. PatientsLikeMe). Dlaczego szukamy diagnozy za plecami lekarza? Skąd taki brak zaufania? W książce „Doktor w domu”, Richard Gordon pisze: „Mimo iż lekarze mają nie-wątpliwie największą wiedzę, nie oznacza to, że wiedzą lepiej od samego pacjenta.” W nowym modelu informacja nie pły-nie „z góry na dół”, ale w odwrotnym kierunku. To diametral-na zmiana relacji pomiędzy pacjentem a lekarzem.

W 1450 roku mniej niż 8 proc. populacji Europy potrafi-ło czytać. Do chwili, kiedy Gutenberg opracował technologię druku przełamując monopol na tą umiejętność, dotychczas za-rezerwowaną dla elit. Kilkaset lat temu prasa drukarska była wstępem do rewolucji w wielu dziedzinach, zwłaszcza w prze-myśle czy masowej produkcji. Dziś smartfon – w połączeniu z Internetem, technologiami pomiarowymi i komunikacyjny-mi – dokonuje cichego przewrotu w ochronie zdrowia.

medycynadogórynogami

„Każdy pacjent jest największym ekspertem w kwestii własnego zdrowia oraz własnego życia. Jednak ta władza została mu odebrana w skomplikowanym systemie o niedemokratycznych zasadach.”


��

p o l S k a i św i at

wIktOr PAłys klaster nowoczesna Medycyna

Podczas sesji plenarnych dużo dysku-towano o możliwości pełnego przejścia NHS (National Health Service – Naro-dowy System Zdrowia) na model „bez papieru” (ang. paperless) w 2020 roku. Okazuje się, że ambitny plan tak dużej in-formatyzacji, kosztem milionów funtów, może być trudny do osiągnięcia. Z dru-giej strony przedstawiano wiele przykła-dów dobrych praktyk z wdrażania rozwią-zań z szeroko rozumianego e-zdrowia. Nowością – oprócz zagadnień poświęco-nych telemedycynie, podstawowej opie-ce zdrowotnej i roli pielęgniarki oraz kli-nicysty we wspieraniu rozwiązań e-zdro-wia – były sesje dotyczące prób integracji opieki zdrowotnej z opieką społeczną za pomocą wspólnych, zintegrowanych sy-stemów informatycznych. Przedstawio-

no kilka przykładów wdrożeń z różnych regionów Wielkiej Brytanii. Podczas in-tegracji dwóch, odmiennie zorganizowa-nych systemów opieki, jakimi jest opie-ka zdrowotna i społeczna, napotkano na liczne bariery, które znacznie opóźniły wdrażanie wspólnego rozwiązania. Jed-ną z nich okazał się m.in. problem roz-graniczenia przynależności i podległości poszczególnych instytucji odpowiedzial-nych. Równie trudna okazała się współ-praca pracowników systemu ochrony zdrowia z pracownikami opieki społecz-nej. Pomimo trudności przy wdrażaniu tego rodzaju projektów, zaobserwowano korzyści wynikające z polepszenia współ-pracy pracowników obu systemów opie-ki oraz sprawniejszą koordynację opieki nad pacjentem.

Podczas dyskusji dotyczących stra-tegii „paperless”, reprezentanci różnych środowisk zgodnie twierdzili, iż jedynie

włączenie od samego początku wszyst-kich interesariuszy, tj. lekarzy, pielęgnia-rek, opiekunów, pracowników społecz-nych itd. w proces wdrażania informa-tyzacji systemu ochrony zdrowia, może zagwarantować podniesienie jakości i skuteczności kompleksowej i holistycz-nej opieki nad pacjentem. Działania te powinny zmierzać do podkreślenia cen-tralnej pozycji pacjenta w systemie oraz opieki wokół niego.

Dużo czasu poświęcono zdrowiu psy-chicznemu i potrzebie budowania wię-zi pomiędzy terapeutą a pacjentem. To mają umożliwić technologie informacyj-no-komunikacyjne, a w praktyce – spe-cjalne portale on-line z pomocą których buduje się tzw. unikalną, zindywiduali-zowaną ścieżkę leczenia. Dotychczaso-we doświadczenia są obiecujące: pacjen-ci podkreślali większą personalizację i samodzielność, dostęp do wiedzy eks-pertów niezależnie od miejsca zamiesz-kania oraz czasu. Wzmacnia to zaangażo-wanie chorego i poczucie odpowiedzial-ności za wyniki.

Odrębną sesję poświęcono informaty-ce medycznej opartej na dowodach (evi-dence-based health IT), gdzie przedsta-wiano metodologię oraz założenia ba-dania skuteczności rozwiązań z obszaru e-zdrowia. Dyskutowano nad koniecz-nością rozwijania i rozpowszechniania tego rodzaju badań, aby w naukowy, stan-daryzowany sposób określać skuteczność wdrażanych technologii. Podczas wszyst-kich sesji przedstawiono kilkadziesiąt przykładów zakończonych sukcesem pro-jektów, które wdrażane są w różnych re-gionach Wielkiej Brytanii. Z przyjemnoś-cią można było wysłuchać dyrektorów różnych departamentów NHS czy przed-stawicieli instytucji rządowych podkre-ślających kluczową rolę informatyzacji i digitalizacji systemu ochrony zdrowia w perspektywie starzejącego się społe-czeństwa oraz rosnących kosztów opie-ki nad pacjentem. W większości dyskusji nie zabrakło głosu pacjentów, reprezen-towanych przez odpowiednie organizacje pacjenckie, czy pacjentów jako członków zespołów roboczych biorących udział we wdrożeniach lokalnych projektów. Na za-kończenie warto wspomnieć o prezento-wanym podczas sesji plenarnej progra-mie stypendialnym „NHS Akcelerator Innowacji”, skupiającym młodych na-ukowców oraz ich innowacyjne rozwią-zania. Głównym celem jest rozwijanie oraz propagowanie kultury przyswajania innowacji i ich korzyści przez pacjentów oraz społeczeństwo.

Pozbyć się papieru, być bliżej pacjenta

Czy możliwe jest zastąpienie dokumentacji papierowej elektroniczną w perspektywie 4 lat? Jak scalić ze sobą opiekę zdrowotną z opieką społecz-ną i skoordynować usługi medyczne i profilaktyczne? 19 i 20 kwietnia w Londynie odbyła się konferencja „UK e-Health Week 2016”, w której udział wzięło ponad 3000 uczestników, 200 prelegentów, 60 firm.

Foto

: des

igne

d by

free

pik.

com

��Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 5/2016

p o l S k a i św i at

10–12 maja | BarcelonaHEALTH 2.0 EUROPE

Health 2.0 to międzynarodowa sieć skupiają-ca pionierów e-zdrowia. Podczas konferencji w Barcelonie swoje rozwiązania przedstawi-ło 50 innowatorów, wśród których przeważa-ły start-upy. Młode firmy materializują swoje pomysły w oparciu o prostą filozofię: rozwią-zywanie problemów poprzez aplikacje mo-bilne i innowacyjne technologie. Podczas te-gorocznej edycji dużo czasu poświęcono ana-lizie potrzeb pacjenta – człowieka oraz jego zaangażowania w kwestie zdrowotne oraz profilaktykę. Jest to dość mocny trend po la-tach dominacji technologii, które nie zawsze wychodziły naprzeciw faktycznym oczeki-waniom użytkownika. Dziś rosnąca konku-rencja wymaga głębszej analizy w takich ob-szarach jak automotywacja oraz psycholo-giczne aspekty profilaktyki.

Podczas prezentacji dało się zauważyć re-orientację aktualnych trendów: rynek nasyca się aplikacjami fitness na telefon komórko-wy, gdzie kilku światowych liderów rozwi-ja je w kierunku integracji z technologiami ubieralnymi (pomiar parametrów podczas uprawiania sportu dla optymalizacji trenin-gów, doradztwo w zakresie zdrowego odży-wiania się, snu, relaksu). Za to więcej uwa-gi poświęca się urządzeniom do szybkiego i domowego badania krwi, aplikacjom de-dykowanym osobom chorym przewlekle, zdrowiu psychicznemu. Niszą pozostają roz-wiązania dla seniorów, a przecież ta grupa sy-stematycznie się powiększa. Zdrowie mobil-ne musi zmierzyć się z zagadnieniem więk-szej integracji z systemem ochrony zdrowia – pacjenci niechętnie płacą z własnej kieszeni za aplikacje zdrowotne. Jak przekonać płatni-ków do refundacji nowych rozwiązań, co na pewno przyspieszyłoby rozwój w dziedzinie e-zdrowia? Zwłaszcza, że najnowocześniej-sze aplikacje tworzone są najczęściej w ze-społach naukowo-medycznych, a ich sku-teczność potwierdzana jest wnikliwymi ba-daniami.

raportWORLD HAPPINESS REPORT 201670 stron | Bezpłatny | engwww.worldhappiness.report

Skrupulatnie opracowany i bazujący na so-lidnych danych raport poziomu szczęścia poszczególnych państw świata jest lustrem nastrojów społecznych powiązanych nie-rozerwalnie z sytuacją ekonomiczną i po-lityczną, kryzysami, prawami człowieka, konfliktami zbrojnymi. Możemy zazdroś-cić Duńczykom pierwszego miejsca patrząc z perspektywy 57 pozycji Polski.

raportPREPARING THE DOCTOR OF THE FUTURE24 strony | Bezpłatny | engwww.dupress.com

W ślad za transformacją ochrony zdrowia uczelnie medyczne muszą zmienić spo-sób edukacji i przygotować przyszłe kadry ochrony zdrowia na funkcjonowanie w no-wym modelu opieki.

relacja dopoBraniaZapowiedŹ

6–8 września | krynica-ZdrójFORUM EKONOMICZNEFORUM OCHRONY ZDROWIAwww.forum-ekonomiczne.pl

Dyskusje o najważniejszych problemach ochrony zdrowia w Polsce i próba poszuki-wania rozwiązań w szerokim gronie eksper-tów, polityków i liderów.

22–23 września | warszawaVII FORUM KOMUNIKACJI I PUBLIC RELATIONSwww.termedia.pl

Zmieniające się otoczenie rynkowe skłania do poszukiwania nowych metod podnosze-nia jakości obsługi pacjenta, poprawy wize-runku, a zwłaszcza wzmacniania wewnętrz-nego potencjału tkwiącego w każdej placów-ce ochrony zdrowia i jej pracownikach. Po to, by szpital, przychodnia czy gabinet lekarski stały się płynnie funkcjonującymi organizma-mi. W dwudniowym programie konferencji znajdą się wykłady ekspertów i doświadczo-nych trenerów komunikacji w ochronie zdro-wia oraz warsztaty dostosowane do oczeki-wań placówek publicznych i niepublicznych oraz poziomu wiedzy uczestników (grupa po-czątkująca i zaawansowana).

28–30 września | gasteinEUROPEAN HEALTH FORUMwww.ehfg.org

Politycy, świat biznesu, naukowcy, studen-ci i eksperci spotykają się razem, aby omó-wić strategie zdrowia publicznego dla Eu-ropy.

http://www.worldhappiness.report


��

S tat y S t y k i i p r o gnoZ ymonitorZ jawiSkepidemiologicZnych

Monitor zjawisk epidemiologicznych. Koszty leczenia.

MARZEC KWIECIEń

72 926 zł 69 831 zł

-3095 zł

* wszystkie dane w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

OGÓŁEM GRYPA I PRZEZIĘBIENIE ALERGIA

ZMIANA MIESIĘCZNA W KWIETNIU W ODNIESIENIU DO MARCA

TREND ROCZNY PORÓWNANIE ROKU 2016 (PROGNOZA) I 2015

KWIECIEŃ WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH

Opolskie 55 522 złPodkarpackie 59 537 złKujawsko-Pomorskie 61 486 zł

Opolskie 2 566 złŚwiętokrzyskie 2 737 zł Lubelskie 2 911 zł

Opolskie 1 090 złKujawsko-Pomorskie 1 255 złŚwiętokrzyskie 1 438 zł

Podlaskie 78 694 złDolnośląskie 79 609 złMazowieckie 85 469 zł

Podkarpackie 3 649 złDolnośląskie 3 979 złMazowieckie 4 374 zł

Małopolskie 2 098 złMazowieckie 2 417 złPodkarpackie 2 780 zł

PROGNOZA 2016 WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH

Opolskie 670 968 złKujawko-Pomorskie 710 984 złŚwiętokrzyskie 730 002 zł

Świętokrzyskie 31 148 złOpolskie 33 681 złWarmińsko-Mazurskie 37 038 zł

Warmińsko-Mazurskie 12 934 złOpolskie 14 272 złKujawsko-Pomorskie 15 274 zł

Podlaskie 937 968 złDolnośląskie 961 502 złMazowieckie 1 009 255 zł

Podkarpackie 46 421 złDolnośląskie 49 111 złMazowieckie 53 631 zł

Dolnośląskie 22 613 złMazowieckie 24 594 złPodkarpackie 38 204 zł

KWIECIEŃ WOjEWÓDZTWA Z NAjMOCNIEjSZYMI SPADKAMI I WZROSTAMI KOSZTÓW

Warmińsko-Mazurskie –5 954 złLubuskie –4 506 złŚwiętokrzyskie –4 255 zł

Lubuskie –1 620 złWarmińsko-Mazurskie –1 580 złWielkopolskie –1 483 zł

Brak spadków kosztów

Brak wzrostów kosztów Brak wzrostów kosztówMałopolskie 630 złŚląskie 638 złMazowieckie 677 zł

ZESTAWIENIE KOSZTY W KWIETNIU W OSTATNICH LATACH

201120112011 2012 2013 2014 2015 2016 2012 2013 2014 2015 2016 2012 2013 2014 2015 2016

-4,2%

MARZEC KWIECIEń

4 649 zł 3 462 zł

-1187 zł -25,5%

MARZEC KWIECIEń

1 663 zł 1 867 zł

204 zł 12,3%

2015 2016

777 932 zł 845 819 zł

+67 886 zł 8,7%

2015 2016

41 752 zł 42 278 zł

+526 zł 1,2%

2015 2016

17 135 zł 20 822 zł

+3 688 zł 21,5%



»�Od�maja�do�lipca��ogólne�koszty�leczenia�ustabilizują�się��na�niskim�poziomie.«

dane bieżące prognoza

kosz

ty, t

ys. z

ł

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców

STYCZEŃ LUTY MARZEC

K WIECIEŃ MAj prognoza CZERWIEC prognoza

LIPIEC prognoza SIERPIEŃ prognoza WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza LISTOPAD prognoza GRUDZIEŃ prognoza


��



kosz

ty, t

ys. z

ł

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców

»�Kwiecień�otwiera��kilkumiesięczny�okres��spadków�kosztów��grypy�i�przeziębienia.«








kosz

ty, t

ys. z

ł

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców

»�Wiosenne�pylenie��roślin�podbija�gwałtownie�koszty�alergii��w�maju�i�czerwcu.«






�0

S tat y S t y k i i p r o gnoZ ymonitorfarmacj i

Struktura dystrybucji leków

AnetA sZcZyPek Zakład Analiz statystycznych, kAMsOFt s.A.

W kwietniu 2016 roku obrót w staty-stycznej aptece wyniósł 180,5 tys. zł. To o 8 tys. zł mniej (–4,2%) niż w mar-cu 2016 roku oraz o 1,5 tys. zł więcej (+0,8%) niż w kwietniu 2015 roku. War-tość rynku farmaceutycznego osiągnęła poziom 2,67 mld zł. Oznacza to spadek o 118,2 mln zł (–4,2%) w stosunku do marca 2016 roku oraz wzrost o 82,13 mln zł (+3,2%) w stosunku do kwietnia mi-nionego roku. Wartość refundacji stano-wiła 26,87% obrotu aptecznego i wynio-sła 716,66 mln zł.

Zgodnie z prognozami, obrót w sta-tystycznej aptece w 2016 roku wyniesie 2,08 mln zł. Wartość sprzedaży leków re-fundowanych będzie równa 770 tys. zł, leków wydawanych na recepty pełnopłat-ne – 463,9 tys. zł, a sprzedaży produk-

tów OTC – 832,8 tys. zł. Rynek farma-ceutyczny osiągnie wartość 30,87 mld zł. To odpowiednio o 985,31 mln zł więcej (+3,3%) niż w 2015 roku oraz o 2,37 mld zł więcej (+8,3%) niż w 2014 roku. Udział refundacji wyniesie 7,98 mld zł, co będzie stanowiło 25,86% całkowitego obrotu aptecznego.

W kwietniu średni obrót apteczny wy-pracowany ze sprzedaży leków refundo-wanych wyniósł 67,8 tys. zł, leków wy-dawanych na recepty pełnopłatne – 41,3 tys. zł, a produktów OTC – 69,7 tys. zł. W porównaniu z marcem 2016 roku, naj-większy spadek wartości sprzedaży (–8,1 tys. zł, tj. –10,4%) zanotowaliśmy dla sprzedaży odręcznej, następnie dla sprze-daży leków wydawanych na recepty peł-nopłatne – spadek o 0,7 tys. zł (–1,6%). Niewielki wzrost wartości sprzedaż (+0,2 tys. zł, tj. +0,3%) nastąpił dla leków re-fundowanych. W porównaniu z kwiet-

niem minionego roku, wartość sprzedaży leków refundowanych pozostała na nie-zmienionym poziomie, wartość sprzeda-ży leków na recepty pełnopłatne wzrosła o 0,7 tys. zł (+1,8%), a produktów OTC – o 0,8 tys. zł (+1,2%).

Dniem charakteryzującym się naj-większym średnim obrotem aptecznym był piątek (7 794 zł), natomiast dniem ro-boczym o najniższym średnim obrocie aptecznym był poniedziałek (7 253 zł). Rozrzut pomiędzy tymi wartościami wy-nosi 541 zł. Jedynie 8 i 29 kwietnia ob-rót w statystycznej aptece przekroczył 8 000 zł i wyniósł 8 421 zł (29 kwietnia) oraz 8 048 zł (8 kwietnia). Natomiast 18 kwietnia był jedynym dniem roboczym, w którym średni obrót spadł poniżej 7 000 tys. zł.

W kwietniu 2016 roku największy procentowy spadek średniej wartości sprzedaży nastąpił dla leków przeciw-

KWIECIEŃ | WARTOŚCI STATYSTYCZNE I TRENDY W STOSUNKU DO MARCA

„Okres wakacyjny jest czasem mniejszego ruchu w aptekach. Prognozujemy, że średni obrót apteczny w lipcu i sierpniu będzie niższy niż w pierwszej połowie roku, oscylując w granicach 155–160 tys. zł. Zanotujemy również spadek wartości refundacji w statystycznej aptece do poziomu poniżej 43 tys. zł, przy jednoczesnym wzroście udziału refundacji.”

CENA OPAKOWANIA LEKU

17,40 zł+0,18 zł

MARŻA APTECZNA

25,59%-0,08%

OBRÓT W APTECE

180,5 tys. zł-8,0 tys. zł

LICZBA PACjENTÓW

3600-300

SPRZEDAŻ NA PACJENTA

50,14 zł+1,81 zł

POZIOM REFUNDACjI

26,87%+1,79%

SPRZEDAŻ WEDŁUG STATUSU LEKU

PROGNOZA NA

LIPIEC

RX 61,50%

OTC 20,76%

SUPLEMENTY 8,62%

INNE 9,12%



zakaźnych (–24,16%) oraz dla leków na układ oddechowy (–13,67%). Niewiel-kie wzrosty zanotowaliśmy w następują-cych grupach terapeutycznych: +5,04% dla grupy dermatologia, +3,16% dla gru-py varia, +2,78% dla leków na układ ser-cowo-naczyniowy, +1,66% dla grupy en-dokrynologia-hormony, bez hormonów płciowych, +1,25% dla grupy narządy zmysłów, +0,87% dla grupy krew i układ krwiotwórczy oraz +0,12% dla leków na układ moczowy i hormonów płciowych.

Jeżeli spojrzymy na zmianę udzia-łów w obrocie statystycznej apteki, naj-większy wzrost zanotowaliśmy w przy-padku produktów na układ sercowo-na-czyniowy (+0,96 p.p.) oraz w przypadku produktów z grupy varia (+0,85 p.p.). Największy spadek udziałów nastąpił w przypadku leków na układ oddecho-wy (–1,22 p.p.) oraz leków przeciwza-kaźnych (–1,12 p.p.).

W kwietniu 2016 roku średnia marża apteczna była równa 25,59%. To o 0,08 p.p. mniej niż w marcu 2016 roku oraz o 0,31 p.p. mniej niż w kwietniu 2015 roku. Większe zmiany obserwujemy ana-lizując marże w podstawowych katego-riach sprzedażowych. Średnia marża ap-teczna dla leków refundowanych wy-niosła 18,11% (–0,48 p.p. w stosunku do marca 2016 roku oraz +0,22 p.p. w sto-sunku do kwietnia 2015 roku), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 25,77% (–0,13 p.p. w stosunku do marca 2016 roku oraz –2,10 p.p. w stosunku do kwietnia 2015 roku), dla sprzedaży od-ręcznej – 30,89% (+0,33 p.p. w stosun-ku do marca 2016 roku oraz +0,18 p.p. w stosunku do kwietnia 2015 roku).

Średnia cena za opakowanie leku wy-niosła 17,40 zł i była o 18 groszy wyż-sza (+1,1%) niż w marcu 2016 roku oraz o 0,23 groszy wyższa (+1,4%) niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Z kwoty tej 12,73 zł zapłacił pacjent, a 4,68 zł dopłacił refundator.

Prognozujemy, że średnia cena za opakowanie leku w 2016 roku wyniesie 17,32 zł. Będzie to o 24 groszy więcej (+1,4%) niż w 2015 roku oraz o 82 gro-sze więcej (+5%) niż w 2014 roku. Śred-nia cena za opakowanie leku refundowa-nego będzie kształtowała się na poziomie 27,45 zł (o 3 grosze mniej niż w 2015 oraz o 58 groszy więcej niż w 2014 roku), leków na recepty pełnopłatne – 23,53 zł (o 1,17 zł więcej niż w 2015 roku oraz o 1,70 zł więcej niż w 2014 roku), a pro-duktów OTC – 11,76 zł (o 19 groszy wię-cej niż w 2015 roku oraz o 52 grosze wię-cej niż w 2014 roku).

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach kwietnia (porównanie do ubiegłego roku)

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach kwietnia – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku)

kwiecień 2016 kwiecień 2015


Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży

10,99% centralny układ nerwowy

3,6% dermatologia

1,13%endokrynologia – hormony,bez horm. płciowych

4,98% krew i układ krwiotwórczy

2,33% leki onkologicznei immunomodulacyjne

0,23% leki przeciwpasożytnicze,owadobójcze i repelenty

4,27% leki przeciwzakaźne

2,65% narządy zmysłów

17,63% przewód pokarm. i metabolizmukład mięśniowo-szkieletowy 5,84%

układ moczowo-płciowyi hormony płciowe

4,78%

układoddechowy

11,13%

układ sercowo--naczyniowy

14,07%

varia 11,77% 4,57% nieokreślona


�2


Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2006–2016

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2015–2016

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł), na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2015–2016

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2006–2016

zapłata pacjenta refundacja

zapłata pacjenta refundacja



W kwietniu statystyczną aptekę od-wiedziło 3 600 pacjentów. 760 osób ku-powało leki refundowane (o 30 osób mniej niż w marcu 2016 roku), 840 – leki na recepty pełnopłatne (o 40 osób mniej niż w marcu 2016 roku), a 2 930 – pro-dukty OTC (o 300 osób mniej niż w mar-cu 2016 roku). Statystyczna apteka zano-towała najwięcej pacjentów 29 oraz 11 kwietnia (odpowiednio 154 i 153 oso-by). Dniem roboczym charakteryzują-cym się najmniejszym ruchem w aptece był 21 kwietnia (135 osób). Natężenie ru-chu w statystycznej aptece w poszczegól-nych pełnych tygodniach kwietnia było na wyrównanym poziomie i oscylowało pomiędzy 823 osobami (22 – 28 kwiet-nia), a 850 osobami (8 – 14 kwietnia).

Statystyczny pacjent podczas jed-nej wizyty w aptece zakupił produkty o łącznej wartości 50,14 zł. Z kwoty tej 36,67 zł zapłacił pacjent, a 13,47 dopła-cił refundator. Wartość refundacji w po-równaniu z marcem 2016 roku wzrosła o 11,1% (1,40 zł), w tym samym okre-sie wartość zapłaty pacjenta wzrosła o 1,3% (50 groszy). Dla leków sprzeda-wanych na recepty refundowane wartość koszyka statystycznego pacjenta wynio-sła 89,25 zł (z czego 26,72 zł to zapłata pacjenta, a 62,53 zł – wartość refunda-cji), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 49,14 zł, a dla produktów OTC – 23,78 zł.

W okresie od stycznia do kwietnia 2016 roku wartość koszyka statystycz-nego pacjenta wyniosła 48,67 zł. W po-równaniu z analogicznym okresem mi-nionego roku to o 2 zł mniej (–4%) oraz o 1,46 zł więcej (+3,1%) niż w analogicz-nym okresie 2014 roku. Wartość zapła-ty pacjenta wyniosła 36,41 zł, a dopłata refundatora – 12,26 zł. Wartość koszyka statystycznego pacjenta w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowa-ła się na poziomie: 86,55 zł dla leków re-fundowanych (27,12 zł – zapłata pacjen-ta, 59,43 – dopłata refundatora), 48,01 zł dla leków wydawanych na recepty pełno-płatne, a 24,14 zł dla produktów OTC.

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu po-wszednim w kwietniu

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach kwietnia (porównanie do ubiegłego roku)

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach kwietnia (porównanie do ubiegłego roku)

Tab. 1. Sprzedaż produktów w statystycznej aptece wg. statusu produktu

Wg. statusu leku w bazie BLOZWartość sprzedaży w statystycznej aptece (PLN) Udział w całkowitej wartości sprzedaży aptecznej

kwiecień 2016 kwiecień 2015 kwiecień 2016 kwiecień 2015

Lek - RX 110 999 109 771 61,50% 61,32%

Lek - OTC 37 476 37 892 20,76% 21,17%

Suplement diety lub dietetyczny środek spożywczy 15 561 15 068 8,62% 8,42%

Pozostałe 16 463 16 269 9,12% 9,09%




��


Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki

wartości w cenach detalicznych brutto

Obrót 2016: 2 083,5 tys. zł

Zmiana: wzrost 0–1%

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za kwiecień 2016

kwiecień 2016

zmiana w stosunku do (%) zmiana w stosunku do (liczbowo)

marca 2016

stycznia 2016

kwietnia 2015

marca 2016

stycznia 2016

kwietnia 2015

obrót całkowity (w tys. zł)

statystyczna apteka 180,5 -4,2% 3,1% 0,8% -8,0 5,5 1,5

cały rynek apteczny 2 666 888 -4,2% 3,9% 3,2% -118 200,0 100 687,5 82 127,5

recepty refundowane (w tys. zł)

statystyczna apteka 67,8 0,3% 10,7% 0,0% 0,2 6,5 0,0

cały rynek apteczny 1 002 202 0,3% 11,5% 2,3% 2 831,7 103 360,0 22 898,6

recepty pełnopłatne (w tys. zł)

statystyczna apteka 41,3 -1,6% 9,4% 1,8% -0,7 3,5 0,7

cały rynek apteczny 609 912 -1,6% 10,2% 4,2% -9 618,5 56 595,3 24 528,8

sprzedaż odręczna (w tys. zł)

statystyczna apteka 69,7 -10,4% -6,0% 1,2% -8,1 -4,5 0,8

cały rynek apteczny 1 029 581 -10,4% -5,3% 3,6% -119 071,7 -57 607,9 35 444,9

wartość refundacji (w tys. zł)

statystyczna apteka 48,5 2,6% 12,7% 1,7% 1,2 5,5 0,8

cały rynek apteczny 716 661 2,6% 13,6% 4,1% 18 158,5 85 772,1 27 931,6

udział refundacji

w całkowitym obrocie 26,87% 7,1% 9,3% 0,9% 0,0 0,0 0,0

w sprzedaży refundowanej 70,07% 1,6% 2,3% 1,9% 0,0 0,0 0,0

średnia cena opakowania

ogółem 17,40 zł 1,1% 2,3% 1,4% 0,2 0,4 0,2

dla leków z list refundacyjnych 27,27 zł 0,4% 1,7% -0,9% 0,1 0,5 -0,3

dla leków z recept pełnopłatnych 23,09 zł 1,0% 2,5% 3,7% 0,2 0,6 0,8

dla produktów bez recepty (OTC) 11,75 zł -1,7% -2,7% 1,9% -0,2 -0,3 0,2

Liczba pacjentów w aptece 3 600 -7,7% -0,8% -1,4% -300,0 -30,0 -50,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane) 760 -3,8% 7,0% -2,6% -30,0 50,0 -20,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne) 840 -4,5% 6,3% -1,2% -40,0 50,0 -10,0

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) 2 930 -9,3% -3,0% -0,7% -300,0 -90,0 -20,0

Średnia marża apteczna

ogółem 25,59% -0,3% 0,0% -1,2% 0,0 0,0 0,0

dla leków z list refundacyjnych 18,11% -2,6% -1,0% 1,3% 0,0 0,0 0,0

dla leków na recepty pełnopłatne 25,77% -0,5% 1,1% -7,5% 0,0 0,0 0,0

dla sprzedaży odręcznej 30,89% 1,1% 4,2% 0,6% 0,0 0,0 0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta 50,14 zł 3,7% 4,0% 2,2% 1,8 1,9 1,1

Wartość zapłaty przez pacjenta 36,67 zł 1,3% 0,8% 1,9% 0,5 0,3 0,7

Wartość dopłaty refundatora 13,47 zł 11,1% 13,7% 3,1% 1,4 1,6 0,4

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane) 89,25 zł 4,2% 3,4% 2,6% 3,6 2,9 2,3

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane) 26,72 zł 0,6% -1,8% -1,5% 0,2 -0,5 -0,4

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane) 62,53 zł 5,9% 5,8% 4,5% 3,5 3,4 2,7

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne) 49,14 zł 3,1% 2,9% 3,0% 1,5 1,4 1,4

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna) 23,78 zł -1,2% -3,1% 1,9% -0,3 -0,8 0,4

Tysi

ące

zł

prognoza obrotu realizacja obrotu realizacja (poprzedni rok)



Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto)

Obrót 2016: 30,9 mld zł

refundacja: 8,0 mld zł

Zmiana obrotu: wzrost 3 do 4% (w stosunku do roku 2015)

Zmiana refundacji: wzrost 1 do 2% (w stosunku do roku 2015)

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do kwietnia 2016 Dane narastające od początku roku

2016

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo) 2016

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2015 2014 2015 2014 2015 2014 2015 2014

2 083,5 0,9% 2,0% 18,0 41,0 733,0 2,9% 6,8% 21,0 46,5

30 866 158,8 3,3% 8,3% 985 308,8 2 367 371,3 10 810 650,0 5,5% 14,8% 560 128,5 1 393 760,5

770,0 -0,8% 2,7% -6,5 20,1 264,0 0,3% 7,7% 0,7 18,8

11 407 411,5 1,5% 9,0% 173 017,8 941 740,0 3 893 429,3 2,7% 15,8% 102 320,0 530 407,6

463,9 1,7% 3,4% 7,6 15,1 162,7 4,1% 7,5% 6,4 11,4

6 872 902,3 4,1% 9,8% 272 153,4 611 482,2 2 400 354,2 6,6% 15,6% 149 366,1 324 517,3

832,8 2,1% 0,6% 16,8 4,8 300,3 4,9% 5,5% 14,0 15,7

12 337 277,7 4,5% 6,8% 532 394,8 785 584,9 4 429 323,5 7,5% 13,4% 307 405,5 524 894,1

538,8 -0,8% -1,0% -4,4 -5,3 184,7 -0,3% 3,9% -0,5 6,9

7 981 670,1 1,6% 5,1% 124 443,0 389 495,0 2 724 202,5 2,2% 11,7% 58 262,2 285 590,5

25,86% -1,7% -2,9% 0,0 0,0 25,20% -3,1% -2,7% 0,0 0,0

68,72% 0,0% -3,7% 0,0 0,0 68,66% -0,5% -3,6% 0,0 0,0

17,32 zł 1,4% 5,0% 0,2 0,8 17,21 zł 1,4% 5,1% 0,2 0,8

27,45 zł -0,1% 2,2% 0,0 0,6 27,11 zł -1,0% 2,1% -0,3 0,6

23,53 zł 5,2% 7,8% 1,2 1,7 22,80 zł 3,6% 6,1% 0,8 1,3

11,76 zł 1,6% 4,6% 0,2 0,5 11,95 zł 2,8% 5,4% 0,3 0,6

42 705 2,5% 2,2% 1 034,5 934,5 15 060 7,2% 3,6% 1 010,0 520,0

8 862 0,9% -1,6% 81,6 -148,4 3 050 0,0% -1,3% 0,0 -40,0

9 568 -0,3% -3,9% -31,9 -391,9 3 390 2,4% -2,6% 80,0 -90,0

35 090 3,3% 4,0% 1 129,7 1 339,7 12 440 8,6% 6,1% 980,0 720,0

26,70% 3,6% -0,3% 0,0 0,0 25,69% -2,0% -7,3% 0,0 0,0

18,42% 2,9% -1,1% 0,0 0,0 18,42% 2,7% -2,5% 0,0 0,0

28,23% 3,4% -3,5% 0,0 0,0 25,91% -8,3% -15,0% 0,0 0,0

32,66% 5,2% -2,6% 0,0 0,0 30,39% -3,5% -11,6% 0,0 0,0

48,79 zł -1,6% -0,2% -0,8 -0,1 48,67 zł -4,0% 3,1% -2,0 1,5

36,17 zł -1,0% 0,8% -0,4 0,3 36,41 zł -2,9% 4,1% -1,1 1,4

12,62 zł -3,2% -3,1% -0,4 -0,4 12,26 zł -6,9% 0,3% -0,9 0,0

86,90 zł -1,8% 4,4% -1,6 3,7 86,55 zł 0,3% 9,1% 0,2 7,2

27,18 zł -1,7% 14,0% -0,5 3,3 27,12 zł 1,4% 18,9% 0,4 4,3

59,71 zł -1,8% 0,5% -1,1 0,3 59,43 zł -0,3% 5,1% -0,2 2,9

48,48 zł 2,0% 7,6% 1,0 3,4 48,01 zł 1,6% 10,4% 0,8 4,5

23,73 zł -1,2% -3,3% -0,3 -0,8 24,14 zł -3,4% -0,6% -0,8 -0,1

Mili

ony

zł

prognoza obrotu realizacja obrotu realizacja obrotu (rok 2015)

prognoza refundacji realizacja refundacji realizacja refundacji (rok 2015)


��


Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca

rodzaj sprzedażytransakcje sprzedaż brutto Opłata pacjenta refundacja udział wart. % Opakowania Śr. cena Śr. cena

liczba % wartość % wartość % wartość % Pac. ref. liczba zł/opak. zł/trans.

1. u-r 842,63 9,99 39628,86 21,96 8597,16 6,51 31031,70 63,98 21,69 78,31 1162,83 34,08 47,03

2. u-30 648,56 7,69 18705,17 10,36 7774,11 5,89 10931,06 22,54 41,56 58,44 861,49 21,71 28,84

3. u-50 306,29 3,63 6687,06 3,70 3796,08 2,88 2890,98 5,96 56,77 43,23 350,99 19,05 21,83

4. u-BeZPłAtny 29,33 0,35 1249,02 0,69 72,05 0,05 1176,97 2,43 5,77 94,23 63,13 19,78 42,58

5. InwAlIdA wOjenny 20,34 0,24 743,97 0,41 27,29 0,02 716,68 1,48 3,67 96,33 28,09 26,49 36,57

6. InwAlIdA wOjskOwy 0,34 0,00 7,65 0,00 1,44 0,00 6,21 0,01 18,79 81,21 0,45 16,95 22,69

7. Zhk 12,24 0,15 275,51 0,15 44,91 0,03 230,60 0,48 16,30 83,70 15,74 17,51 22,50

8. AZ 0,01 0,00 0,06 0,00 0,00 0,00 0,06 0,00 3,67 96,33 0,00 13,93 10,85

9. nArkOtykI 2,65 0,03 533,62 0,30 41,83 0,03 491,79 1,01 7,84 92,16 4,29 124,32 201,14

10. ŚrOdkI POMOcnIcZe 13,17 0,16 1705,08 0,94 676,31 0,51 1028,77 2,12 39,66 60,34 168,42 10,12 129,50

11. PełnOPłAtne 1496,93 17,75 41280,00 22,87 41280,00 31,27 0,00 0,00 100,00 0,00 1787,84 23,09 27,58

12. OdrĘcZnA 5062,24 60,02 69684,00 38,61 69684,00 52,79 0,00 0,00 100,00 0,00 5929,29 11,75 13,77

13. rAZeM 8434,73 100,00 180500,00 100,00 131995,17 100,00 48504,83 100,00 73,13 26,87 10372,55 17,40 21,40

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku



1. u-r 825,90 9,38 38204,07 20,85 8731,73 6,37 29472,34 63,83 22,86 77,14 1131,75 33,76 46,26

2. u-30 621,07 7,06 17780,97 9,70 7546,14 5,51 10234,83 22,17 42,44 57,56 822,82 21,61 28,63

3. u-50 326,36 3,71 7313,89 3,99 4195,96 3,06 3117,93 6,75 57,37 42,63 372,19 19,65 22,41

4. u-BeZPłAtny 28,20 0,32 1186,05 0,65 84,22 0,06 1101,83 2,39 7,10 92,90 60,72 19,53 42,06

5. InwAlIdA wOjenny 19,68 0,22 721,46 0,39 31,08 0,02 690,37 1,50 4,31 95,69 27,05 26,67 36,66

6. InwAlIdA wOjskOwy 0,34 0,00 7,65 0,00 1,48 0,00 6,17 0,01 19,35 80,65 0,44 17,45 22,75

7. Zhk 12,07 0,14 271,78 0,15 47,31 0,03 224,47 0,49 17,41 82,59 15,48 17,56 22,52

8. AZ 0,00 0,00 0,06 0,00 0,00 0,00 0,06 0,00 4,13 95,87 0,00 13,06 13,45

9. nArkOtykI 2,52 0,03 507,88 0,28 42,29 0,03 465,59 1,01 8,33 91,67 4,05 125,50 201,59

10. ŚrOdkI POMOcnIcZe 12,27 0,14 1484,71 0,81 622,79 0,45 861,92 1,87 41,95 58,05 149,33 9,94 121,05

11. PełnOPłAtne 1508,19 17,13 40686,00 22,20 40686,00 29,68 0,00 0,00 100,00 0,00 1784,83 22,80 26,98

12. OdrĘcZnA 5446,46 61,87 75085,50 40,97 75085,50 54,78 0,00 0,00 100,00 0,00 6282,24 11,95 13,79

13. rAZeM 8803,06 100,00 183250,00 100,00 137074,50 100,00 46175,50 100,00 74,80 25,20 10650,91 17,21 20,82

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca



1. recepty ref. całość 1862 22,08 67831 37,58 20305 15,38 47526 97,98 29,93 70,07 2487 27,27 36,42

2. recepty pełnopłatne 1497 17,75 41280 22,87 41280 31,27 0 0,00 100,00 0,00 1788 23,09 27,58

3. sprzedaż odręczna 5062 60,02 69684 38,61 69684 52,79 0 0,00 100,00 0,00 5929 11,75 13,77

4. Inne pozycje (wnioski) 13 0,16 1705 0,94 676 0,51 1029 2,12 39,66 60,34 168 10,12 129,50

5. rAZeM 8435 100,00 180500 100,00 131995 100,00 48505 100,00 73,13 26,87 10373 17,40 21,40

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku



1. recepty ref. całość 1836,14 20,86 65993,79 36,01 20680,21 15,09 45313,58 98,13 31,34 68,66 2434,50 27,11 35,94

2. recepty pełnopłatne 1508,19 17,13 40686,00 22,20 40686,00 29,68 0,00 0,00 100,00 0,00 1784,83 22,80 26,98

3. sprzedaż odręczna 5446,46 61,87 75085,50 40,97 75085,50 54,78 0,00 0,00 100,00 0,00 6282,24 11,95 13,79

4. Inne pozycje (wnioski) 12,27 0,14 1484,71 0,81 622,79 0,45 861,92 1,87 41,95 58,05 149,33 9,94 121,05

5. rAZeM 8803,06 100,00 183250,00 100,00 137074,50 100,00 46175,50 100,00 74,80 25,20 10650,91 17,21 20,82

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży



1. recepty ref. całość 21030,50 21,33 770032,04 36,96 240863,75 15,59 529168,28 98,22 31,28 68,72 28055,04 27,45 36,62

2. recepty pełnopłatne 17369,24 17,61 463908,51 22,27 463908,51 30,03 0,00 0,00 100,00 0,00 19715,61 23,53 26,71

3. sprzedaż odręczna 60070,37 60,91 832777,19 39,97 832777,19 53,91 0,00 0,00 100,00 0,00 70833,30 11,76 13,86

4. Inne pozycje (wnioski) 144,14 0,15 16782,26 0,81 7178,94 0,46 9603,32 1,78 42,78 57,22 1658,67 10,12 116,43

5. rAZeM 98614,25 100,00 2083500,00 100,00 1544728,39 100,00 538771,60 100,00 74,14 25,86 120262,61 17,32 21,13

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynek apteczny



1. recepty ref. całość 311520606 21,32 11407411505 36,96 3568293137 15,59 7839401081 98,22 31,28 68,72 415578694 27,45 36,62

2. recepty pełnopłatne 257328947 17,61 6872902278 22,27 6872605581 30,03 0 0,00 100,00 0,00 292067067 23,53 26,71

3. sprzedaż odręczna 889880787 60,91 12337277714 39,97 12337236849 53,91 0 0,00 100,00 0,00 1049368419 11,76 13,86

4. Inne pozycje (wnioski) 2135247 0,15 248567336 0,81 106352917 0,46 142269066 1,78 42,79 57,24 24566009 10,12 116,41

5. rAZeM 1460865586 100,00 30866158832 100,00 22884488484 100,00 7981670147 100,00 74,14 25,86 1781580189 17,33 21,13


��

S tat y S t y k i i p r o gnoZ ymonitorrynkuleków

Sprzedaż leków stosowanych w cukrzycyOkoło 2,5 mln Polaków choruje na cukrzycę. Co najmniej 30% z nich nawet nie zdaje sobie z tego sprawy, a kolejne 30% wkroczyło w tzw. stan przedcukrzycowy. Cukrzycą typu I lub typu II dotknięte są osoby w każdym wieku. Wzrost liczby zachorowań powinien być widoczny we wzroście sprzedaży środków i leków stosowanych w tej chorobie. Przedstawiamy autorską analizę rynku.

kAtArZynA PłOskOnkA Zakład Analiz statystycznych, kAMsOFt s.A.

Opis rynkuNiniejsze podsumowanie oparte zosta-ło o dane sprzedażowe produktów ap-tecznych należących do klasy ATC A10 (leki stosowane w cukrzycy), a dokładniej

Foto

: des

igne

d by

free

pik.

com



Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów. Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów

Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015 40 42,66 47,39 41,24 39,05 34,95 34,78 35,87 35,48 35,00 35,60 31,25 33,12 40,34 47,85

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2015 a nie będące w ofercie w 2002 roku 3 76,50 41,21 40,91 31,18 32,93 35,82 40,59 27,75 23,24 24,46 25,55 21,91 25,49

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003 2 9,39 12,27 12,75 11,40 9,12 8,79 8,38 8,17 9,16 9,19 8,85 12,91

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004 10 69,73 71,13 65,32 66,63 64,58 62,71 71,22 79,04 83,66 85,35 90,51

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005 33 20,70 20,34 18,02 17,10 16,49 16,23 16,46 17,71 19,43 21,92

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006 11 44,78 46,91 47,41 47,48 44,20 35,75 37,97 36,32 36,50

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007 22 23,71 21,68 24,08 25,65 24,36 25,53 29,55 35,77

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008 11 42,64 40,70 40,26 35,34 33,30 31,14 31,88

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009 18 45,13 18,99 26,11 31,87 35,66 42,42

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010 16 11,58 15,87 20,78 24,63 26,98

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011 32 31,30 30,28 31,15 30,74

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012 22 22,81 20,21 22,20

Produkty będące w ofercie w latach 2014–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2013 29 22,53 22,95

Produkty będące w ofercie w 2015 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2014 29 38,68

Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015 40 42,66 47,39 41,24 39,05 34,95 34,78 35,87 35,48 35,00 35,60 31,25 33,12 40,34 47,85

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014 a nie będące w ofercie w 2015 roku 3 28,43 45,24 37,57 28,71 18,17 19,83 17,17 38,64 41,82 40,71 28,88 37,51 39,39

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w latach 2014–2015 2 50,92 54,61 55,45 52,43 51,53 51,57 48,76 36,98 42,82 32,29 33,85 41,89

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2015 0 — — — — — — — — — — —

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2015 10 31,16 35,81 39,23 40,57 40,30 39,78 39,75 40,96 33,52 13,96

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2015 4 30,88 31,43 32,29 35,31 38,63 45,45 50,16 59,15 54,00

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2015 9 20,29 17,59 16,31 17,37 18,91 19,14 18,87 17,74

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2015 8 115,42 119,41 114,77 112,78 109,02 101,15 42,30

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2015 13 100,22 111,74 102,54 104,44 106,76 106,89

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2015 6 55,90 38,09 50,18 55,86 88,83

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2015 9 69,45 74,64 72,10 83,04

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2015 5 68,27 14,60 22,72

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2015 10 68,06 28,82

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2015 16 53,82


�0


Rys. 1. Wartość sprzedaży leków na cukrzycę w latach 2002–2015 oraz prognoza na lata 2016–2017

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży leków na cukrzycę w aptekach w latach 2002–2015 oraz prognoza na lata 2016–2017

RokWartość

sprzedaży (zł)

Liczba sprzedanych opakowań

Średnia cena za

pojedyncze opakowanie (zł)

Wartość sprzedaży na jeden

produkt (zł)

Liczba sprzedanych

opakowań na jeden produkt

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana wartości

w stosunku do roku

poprzedniego

Procentowa zmiana liczby

w stosunku do roku

poprzedniego

2002 1 123 964 511 26 684 907 42,12 7 113 699 168 892 158

2003 1 482 919 154 31 089 824 47,70 9 567 220 200 580 155 31,94% 16,51%

2004 1 276 998 851 29 725 273 42,96 8 806 889 205 002 145 -13,89% -4,39%

2005 1 249 359 798 30 088 720 41,52 8 219 472 197 952 152 -2,16% 1,22%

2006 1 322 416 675 34 781 785 38,02 6 327 353 166 420 209 5,85% 15,60%

2007 1 385 770 993 37 907 857 36,56 6 327 721 173 095 219 4,79% 8,99%

2008 1 651 283 921 44 872 280 36,80 7 026 740 190 946 235 19,16% 18,37%

2009 1 787 802 702 49 536 019 36,09 8 472 999 234 768 211 8,27% 10,39%

2010 1 925 680 852 54 237 817 35,50 8 558 582 241 057 225 7,71% 9,49%

2011 2 146 523 645 60 921 856 35,23 8 761 321 248 661 245 11,47% 12,32%

2012 1 534 346 854 49 022 489 31,30 6 211 931 198 472 247 -28,52% -19,53%

2013 1 717 607 004 52 542 821 32,69 6 788 960 207 679 253 11,94% 7,18%

2014 1 837 681 189 53 168 193 34,56 6 610 364 191 252 278 6,99% 1,19%

2015 1 918 962 204 51 968 718 36,93 6 549 359 177 368 293 4,42% -2,26%

2016 1 974 227 173 52 643 986 37,50 — — — 2,88% 1,30%

2017 2 001 545 529 53 241 838 37,59 — — — 1,38% 1,14%

A10A (insulina i analogi insuliny), A10B (doustne leki hipoglikemizujące), A10X (inne leki stosowane w cukrzycy), a także do klasy V04CA (testy na cukrzycę).

W 2002 roku, czyli na początku ba-danego okresu, w aptekach sprzedało się 26,68 mln opakowań leków stosowanych w cukrzycy oraz plastrów na cukrzycę. W minionym roku było to już 51,97 mln opakowań, czyli niemal dwukrotnie więcej. W całym badanym okresie tyl-ko trzy razy wystąpił spadek ilości sprze-

daży w porównaniu do roku poprzednie-go. Dwa mniejsze wystąpiły w 2004 oraz w 2015 roku (kolejno o 4,39% i 2,26%). Trzeci, najbardziej znaczący spadek (o 19,53%) miał miejsce w roku 2012. Nie wynikał on jednak z faktu zmniej-szenia popytu. W następstwie zapowia-danych zmian refundacyjnych, pacjen-ci dokonali zwiększonych zakupów (na zapas) z końcem roku. Pozostałe lata to okres wzrostu sprzedaży produktów na cukrzycę.

Rynek produktów na cukrzycę jest bardzo znaczący w branży farmaceu-tycznej. Od początku badanego okresu jego wartość nie spadła poniżej 1 mld zł. Podobnie jak ilościowo, również i pod względem wartości spadki wy-stąpiły tylko trzy razy: w latach 2004, 2005 i 2012 (kolejno o 13,89%, 2,16%, 28,52%). W 2015 roku pacjenci zapła-cili za leki i plastry na cukrzycę kwotę rzędu 1,92 mld zł, czyli o 4,42% więcej niż w roku 2014 i aż o 70,73% więcej

»�Pod�koniec�2003�i�2011�roku�widoczne��są�dwa�istotne�wzrosty,�a�na�początku��2012�roku�duży�spadek�na�wartości�sprzedaży�produktów�na�cukrzycę.«



Rys. 2. Liczba sprzedanych opakowań produktów na cukrzycę w aptekach w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie produktu na cukrzycę w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

Rys. 4. Liczba produktów sprzedawanych w aptekach w latach 2002–2016

I II III IV

2002I II III IV

2003I II III IV

2004I II III IV

2005I II III IV

2006I II III IV

2007I II III IV

2008I II III IV

2009I II III IV

2010I II III IV

2011I II III IV

2012I II III IV

2013I II III IV

2014I II III IV

2015I

2016

100

125

150

175

200

225

250

275

300

»�Zdecydowanie�najwięcej�opakowań��leków�na�cukrzycę�sprzedało�się��w�aptekach�w�grudniu�2012�roku.«

»�Na�początku�2012�roku�trend�spadkowy��na�średniej�cenie�za�pojedyncze�opakowanie�produktu�na�cukrzycę�został�wyhamowany.��Od�tego�czasu�cena�zaczęła�delikatnie�wzrastać.«

»�Asortyment�produktów�na�cukrzycę�w�latach�2002–2005�utrzymywał�niemal�stały�poziom.�Od�2006�roku�ilość�dostępnych�pozycji�asortymentowych�zaczęła�wzrastać�i�w�marcu�2016�roku�wynosiła�271.«


�2


Rys. 5. Średnia miesięczna wartość sprzedaży

niż w roku 2002 (1,12 mld). Najwięk-szą wartość rynek produktów na cuk-rzycę osiągnął w roku 2011, a dokład-nie 2,15 mld zł.

Średnia cena za pojedyncze opakowa-nie produktu na cukrzycę w latach 2004––2012 stale spadała (z wyłączeniem roku 2008, kiedy nastąpił minimalny wzrost o 0,67%). W 2003 roku cena wynosi-ła 47,70 zł, a w 2012 nastąpił najwięk-szy spadek, o 11,17%. Tym samym cena osiągnęła minimalny poziom 31,20 zł. Spadki można wyjaśnić w taki sposób, że nowe produkty, które pojawiały się na rynku, miały niższą cenę niż te już do-stępne w aptekach. Ponadto z rynku zo-stała wycofana cześć produktów na cuk-rzycę o bardzo wysokich cenach. Miało to swoje odbicie nie tylko na średniej ce-nie, ale także na ilości i wartości sprze-daży leków i testów na cukrzycę. W roku 2013 trend odwrócił się i średnia cena za-częła wzrastać kolejno o 4,44%, 5,73%, 6,83%. W 2015 roku wynosiła 36,93 zł (poziom z roku 2008).

Zwróćmy jeszcze uwagę na asor-tyment leków i plastrów stosowanych w cukrzycy. W 2002 roku na półkach aptek dostępnych było 158 pozycji asor-tymentowych. Najwięcej nowych pro-duktów (57) pojawiło się w roku 2006 i wówczas było ich 209, w 2015 roku – już 293 różne produkty.

Jak wyglądają prognozy dla rynku le-ków na cukrzycę? Ostatnie lata to okres

kiem, ze względów demograficznych, skala zachorowań na cukrzycę, która naj-częściej ujawnia się w podeszłym wie-ku, będzie wzrastać. Zakup leków i pro-duktów dla osób chorych jest w znacz-nej części refundowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia, stąd cena uzależnio-na jest od negocjacji MZ z producen-tem. Dobrze obrazuje to wykres średniej ceny sprzedaży, a najbardziej charakte-rystyczny skok widoczny jest na przeło-mie lat 2011/2012. Po tym okresie nastą-piła stabilizacja z lekką tendencją wzro-stową.

Metodologia prognozDo wyliczenia prognozy ilości i wartości sprze-daży produktu na cukrzycę zastosowano se-zonową metodę prognozowania z zastosowa-niem wahań multiplikatywnych. Metoda ta, na podstawie ostatnich lat, wyznacza trend sprzedażowy, uwzględniając jednocześnie se-zonowe wahania sprzedaży w ciągu roku. Do-datkowo założono, że w najbliższym czasie nie nastąpią żadne istotne zmiany, które mogły-by w rewolucyjny sposób wpłynąć na wielkość sprzedaży, a kolejne miesiące będą pod wzglę-dem zachowania rynku podobne do okresów historycznych.

wzrostu wartości sprzedaży, którego na-leży się spodziewać również w najbliż-szej przyszłości. O jakich liczbach do-kładnie mowa?

Trendy przyszłościObliczone prognozy pokazują, że wzrost wartości sprzedaży leków i testów na cukrzycę w najbliższych latach wynie-sie kolejno 2,88% i 1,38%, osiągając po-ziom 1,97 mld zł w roku 2016 i 2,00 mld zł w roku 2017. Trend wzrostu z ostat-nich lat zostanie zachowany, jednak tem-po wzrostu spadnie.

Ilość sprzedaży w 2015 roku spad-ła w porównaniu do roku poprzedniego, lecz zgodnie z prognozami, lata 2016 i 2017 będą okresem niewielkiego wzro-stu (kolejno o 1,30% i 1,14%).

Również średnia cena za pojedyn-cze opakowanie produktu stosowane-go w cukrzycy zachowa trend rosnący. W 2016 roku wyniesie 37,50 zł, a w 2017 roku – 37,59 zł. Prognozowany wzrost będzie więc niewielki – kolejno o 0,58 zł i 0,09 zł.

PodsumowanieNiemal co roku na rynku produktów na cukrzycę można zaobserwować wzrost wartości sprzedaży. W najbliższych la-tach również będziemy obserwować wzrosty zarówno na wartości, ilości sprzedaży oraz na średniej cenie leków na cukrzycę. Dodatkowo z każdym ro-


S y S t em y i t

kAtArZynA PIątek Zakład systemów Farmacji, kAMsOFt s.A.

W module APW13 ZAKUPY, w ok-nie „Przeglądanie i poprawki wpro-wadzonych dokumentów”, dodano kolumnę Odchylenia (rys. 1). W przy-padku edycji dokumentu i zmiany war-tości na dokumencie, pojawia się ko-munikat „Uaktualnić wartość odchy-lenia?” (rys. 2).

Komunikat ma służyć aptekom, które prowadzą pełną księgowość ce-lem uaktualnienia odchyleń przekazywanych do FK. Do tej pory odchylenia nie były widoczne w programie KS-AOW, jedynie w systemie Finansowo-Księgowym. W ten sposób apteki nie były w stanie ich zweryfikować.

Rys. 2. Komunikat o wartości odchylenia

Moduł APW22 KARTOTEKI został rozbudowany o nową funkcjonalność dotyczącą wysyłania wiadomości wewnętrz-nych między pracownikami (rys. 3). Pracownik posiadający do-stęp do wybranego modułu ma możliwość wysłania informacji do innego pracownika. Przekazana pracownikowi wiadomość zostanie wyświetlona po zalogowaniu się przez niego do progra-mu w przypadku wcześniejszego ustawienia opcji „Ogłoszenia” w module APW41 ADMINISTRATOR – Pracownicy.

Komunikat do wysłania tworzymy po uruchomieniu opcji Inne – Ogłoszenia. Za pomocą przycisku [F2] Nowa wybiera-my rodzaj wiadomości dla pracownika. Następnie wybieramy przycisk [F4] Do…, wskazujemy odbiorcę i generujemy wiado-mość do przesłania (rys. 4).

Po zalogowaniu się do programu, pracownik automatycznie otrzymuje przesłaną wiadomość. W sytuacji, gdy istnieją nie-odebrane i nieprzeczytane wiadomości, dodatkowo pojawia się komunikat informujący o nieprzeczytanych treściach.

KS-APTEKAZmiany w systemie KS-APTEKA Windows (kwiecień 2016)

Rys. 1. Przegladanie poprawki – Odchylenia

Rys. 3. Dane pracownika – ogłoszenia

Rys. 4. Tworzenie wiadomości


��

S y S t em y i t

W module APW31 PŁATNOŚCI, uruchamiając funkcję „Płatności za przyjęte faktury – faktury niezapłacone”, zosta-ła dodana nowa funkcja umożliwiająca zaznaczenie kolorem wszystkich niezapłaconych dokumentów od dostawcy za po-mocą przycisku [Ins] Zaznacz (rys. 5).

Moduł APW45 APTEKI INTERNETOWEJ rozbudowano o mechanizm zarządzania priorytetem marży dla wybranej ka-tegorii. W przypadku, kiedy produkt należy do dwóch lub wie-lu kategorii towarów, dodano pole „Priorytet”. Daje ono moż-liwość klasyfikowania ważności tego produktu (rys. 6).

Rys. 6. Priorytet

Rozbudowano mechanizm zarządzania różnymi ofertami. Definiując nagłówek oferty (Definicje – Nagłówki ofert inter-netowych), zarządzamy ofertami (rys. 7).

Rys. 7. Założenie oferty

Utworzoną ofertę możemy przyporządkować do wybranego sklepu internetowego (rys. 8).

Rys. 8. Przypisanie oferty do sklepu internetowego

Rys. 5. Rozliczenie faktur niezapłaconych

r e k l a m a

DLA PACJENTÓW ORAZ LEKARZY. PRAKTYCZNE I SPRAWDZONE

DO POBRANIA NA STRONIE

WWW.OSOZ.PL/APLIKACJE

BEZPŁATNY RAPORT

APLIKACjE ZDROWOTNE


S y S t em y i t

KS-SOMEDAnetA krZynówek Zakład systemów Ambulatoryjnych, kAMsOFt s.A.

Recepty pielęgniarki i położejSystem pozwala wystawiać recepty przez pielęgniarki i po-

łożne zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 28 października 2015 r. w sprawie recept wystawianych przez pie-lęgniarki i położne. Pierwszą czynnością jest prawidłowe usta-wienie charakteru pracy na karcie pracownika w polu Charakter pracy: pielęgniarka środowiskowa (POZ); położna środowisko-wa (POZ). Użytkownik musi również posiadać zaktualizowaną bazę leków BLOZ oraz aktualną licencję na BLOZ1.

Zgodnie z rozporządzeniem, pielęgniarka i położna może wy-stawić „własne” recepty na konkretne, wymienione leki. Leki, na które pielęgniarka lub położna może wystawić samodzielną receptę, oznaczone są na karcie leku w kategorii Wydawanie.

Rys. 1. Karta leku

Jeżeli Użytkownik nie ma wykupionej licencji BLOZ1, sy-stem traktuje wszystkie leki jako możliwe do wystawienia przez pielęgniarkę i położną. Operator musi wówczas samodzielnie decydować, czy jest, czy też nie jest możliwe wystawienie re-cepty na dany lek.

Pielęgniarka oraz położna posiadają własne pule recept. W zależności od kontekstu wystawiania recepty (recepta własna, kontynuacja recepty lekarskiej) numer zostanie pobrany z od-powiedniej puli recept. Zgodnie z zarządzeniem Prezesa NFZ, w przypaku recepty pielęgniarskiej, szóstą cyfrą numeru powin-na być cyfra 2 lub 5. Numer recepty dla położnej na szóstej po-zycji zawierać powinien cyfrę 3 lub 6. W analogicznej sytua-cji do lekarza przyporządkowana jest cyfra 1 lub 4. Natomiast zgodnie z przytoczonym rozporządzeniem, 21 cyfra recepty pie-

Zmiany w systemie KS-SOMED (kwiecień 2016)

lęgniarki lub położnej to 5 (dla recept własnych) lub 6 dla kon-tynuacji recepty lekarskiej. W związku z tym, aby ułatwić pracę w systemie KS-SOMED, rozszerzono skróty opisujące typ re-cepty. Do istniejących już Rp i Rpw (czyli zwykłych „białych” oraz tych na środki odurzające i narkotyki), dołożone zostały Rpp (recepta pielęgniarki lub położnej) i Rpk (recepta pielęg-niarki lub położnej – kontynuacja recepty lekarskiej). Przypisa-no im również odpowiednie kolory.

Rys. 2. Przeglądanie listy pul numerów recept

Podczas wystawiania recepty, system kontroluje charakter pracy pracownika medycznego, wybrany lek oraz kontekst wy-stawiania. W zależności od sytuacji, receptę można normalnie wystawić lub też pojawi się stosowny komunikat całkowicie blo-kujący wystawienie recepty (jeśli pracownik nie posiada właści-wego charakteru pracy) lub informacja, iż dany lek nie może być przepisany na receptę przez danego pracownika w danym kon-

Rys. 3. Recepta


��

S y S t em y i t

redaktor naczelny: Zygmunt kamiński

Zespół redakcyjny: Aneta krzynówek, Aleksandra kurowska, Artur Olesch, katarzyna Piątek, katarzyna Płoskonka, Bożena wojnarowicz-głuszek.

współpracownicy: Iwona Magdalena Aleksandrowicz, Marcin kautsch, Marek krzystanek, Marek kubicki, Mateusz lichoń, romuald litwin, natalia Matuszak, wiktor Pałys, joanna Paprotna-kwiecińska, henryk skarżyński.

Prenumerata czasoPismaco miesiąc dostarczamy naszym czytelnikom starannie wyse-lekcjonowaną wiedzę naukową m.in. z dziedziny zarządzania, pra-wa, profilaktyki, nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia. Znajdziesz tutaj szczegółowe analizy medyczne i far-maceutyczne, bezcenne porady i wskazówki, ciekawe wywiady.

dołącz do grona czytelników Ogólnopolskiego systemu Ochrony Zdrowia.

Zamówienia: [email protected]

Pobierz aplikację OsOZnews i czytaj bezpłatnie mobilne wydania czasopisma.

tekście (zwykle jest to informacja o tym, że lek nie może być sa-modzielnie wystawiony przez pielęgniarkę lub położną).

Wystawienie samodzielnej recepty przez pielęgniarkę lub po-łożną nie różni się niczym od wystawienia nowej recepty przez lekarza, a więc należy wybrać konkretny lek i uzupełnić pozo-stałe dane. Wystawiając receptę będącą kontynuacją recepty le-karskiej, należy znaleźć wizytę z ordynacją lekarską i przeciąg-nąć lek na przycisk Dodaj nowy lek lub wywołać opcję kopio-wania recepty. W takiej sytuacji, na karcie recepty pojawi się informacja o kontynuacji recepty lekarskiej.

Kontynuacją recepty lekarskiej jest też skopiowanie recep-ty pielęgniarki lub położnej, która wcześniej była wystawiona w trybie kontynuacji recepty lekarskiej. Jeśli dany lek nie może być wystawiony w trybie kontynuacji, na ekranie pojawi się sto-sowny komunikat.

Rys. 4. Komunikat

Wzorzec wydruku recepty pielęgniarki lub położnej prak-tycznie nie różni się od wzorca recepty lekarza. Jedyna różnica to pojawienie się na dole recepty tekstu Dane i podpis pielęg-niarki lub położnej w miejsce Dane i podpis lekarza. W związ-ku z tym dostosowano istniejący wzorzec recepty lekarskiej zamieniając dotychczasową stałą Dane i podpis lekarzanazmienną wypełnianą właściwie dla danego typu recepty. Aby wykorzystać tę funkcjonalność, należy stworzyć nowy wzorzec recepty.

Rys. 5. Tworzenie wzorca wydruku

Pomimo informacji o roku 2012, stworzony będzie popraw-ny wzorzec. Od tego bowiem czasu wzorzec recepty, patrząc na wymogi formalne, nie zmienił się, a jedynie zmodyfikowaliśmy jego postać elektroniczną, aby uczynić go bardziej funkcjonal-nym. Ten sam wzorzec obowiązuje i dla lekarzy i dla pielęg-niarek lub położnych, warto więc we wszystkich jednostkach, nawet jeśli w tej chwili brak pielęgniarek upoważnionych do wystawiania recept, stworzyć nowe wzorce recepty w oparciu o aktualnie dostarczony szablon.

Zdjęcia we wstępie i spisie treści: freepik.com

skład i łamanie: Piotr chamera

druk: InFOMAX, katowice

nakład: 17 000 egzemplarzy

Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich frag-mentów) publikowanych w czasopiśmie OsOZ bez zgody wydawcy kAMsOFt s.A. jest zabronione.

redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych.

redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. niezamówionych materiałów nie zwracamy.

wydawca: kAMsOFt s.A. 40–235 katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: [email protected]

Od 1 stycznia pielęgniarki i położne mogą wypisywać re-cepty na wybrane leki. Takie uprawnienie przysługuje oso-bom z wyższym wykształceniem lub specjalizacją pod wa-runkiem ukończenia specjalnego kursu (45 godzin teorii i 20 godzin praktyki). Pielęgniarki i położne z I stopniem (bez tytułu magistra) mogą wystawiać recepty na leki oraz środki spożywcze tylko w ramach kontynuacji realizacji za-leceń lekarskich. Dodatkowo mogą kierować pacjenta na ba-dania diagnostyczne, jak np. morfologia krwi, EKG, RTG klatki piersiowej. Z danych Ministerstwa Zdrowia wynika, że w Polsce zatrudnionych jest łącznie 247 tys. pielęgnia-rek i położnych.

Federal Foreign oFFice | Berlin

World HealtH Summit Berlin, germanYoctoBer 09–11, 2016

Science · innovation · PolicieS

3 daYS · 40 SeSSionS · 250 SPeakerS

Held under the high patronage of

angela merkel,chancellor of the Federal republic of germany

François Hollande,President of the French republic

Jean-claude Juncker, President of the european commission

www.worldhealthsummit.org

Federal Foreign oFFiceunterWaSSerStraSSe 10 · 10117 Berlin

»Early Bird« tickEts

availaBlE

until July 31

Z nową aplikacją mobilną możesz czytać czasopismo OSOZ w telefonie komórkowym lub na tablecie.

Bezpłatnie i wygodnie.ZESKANUJ KOD,aby pobrać aplikację

Aplikacja na iOS i Android

OS

OZ

5 /

2016

Documents

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia