OSMANLIDA YENİÇERİLER

8/14/2019 OSMANLIDA YENİÇERİLER

http://slidepdf.com/reader/full/osmanlida-yeniceriler 1/13

Hazırlayan:Eser PAġA

OSMANLIDA YENĠÇERĠLER

ESER PAġA SOSYAL BĠLGĠLER ÖĞRETMENĠ

YAYLADAĞI YATILIĠLKÖĞRETĠM BÖLGE OKULU




YENĠÇERĠ OCAĞIYeniçeri Ocağı nedir? Yeniçeri, Hristiyan tebandan devşirilmiş askerdir. 1. Murat'ın veziri

âzam Çandarlı Hayrettin Paşa'nın yardımıyla kurduğu busistem de, devlet kendi Hrıstiyan tebasından ve bazen elinedüşen harp esirlerinden bazı çocuklara el koyuyordu. AcemiOğlanı denilen bu çocuklar, önce bir tür köylü ailesinin yanınaveriliyordu. Orada Türkçe öğreniyor, Müslüman dininin, Türkterbiyesinin icablarına göre yetiştiriliyordu. Devşirilirdevşirilmez sünnet edilip, kendilerine bir müslüman adıveriliyordu. Sonra acemi oğlanların kışlalarında, askeriterbiyeleri başlıyordu. Emekli oluncaya kadar evlenmeleri,şehirde oturmaları yasaktı. Kışlalarda yaşarlardı. Ġstidat ve

kabiliyet gösterenler subay ve general olurlardı. Hristiyan çocuklarını, Müslüman ve Türk yapıp Hristiyanlarakarşı dövüştürülmesi, Avrupalı muhayyilesini çok meşkuletmiştir.




YENĠÇERĠLER-YENĠASKERLER






Yeniocağı Teşkilatının ana çizgileri: Ocağın büyük bir kısmı Ġstanbul'daki kışlalarda yaşarlardı.

Büyük merkezlerde yeniçeriler vardı. Kumandan "Yeniçeri Ağası" idi. " Orta" denilen taburlaraayrılmışlardı. Bütün ortalar birleşip ocağı meydanagetirilerdi. Büyük taşra şehirlerde yeniçeri birlikleri,Ġstanbul'da ki belirli ortalardan alınmış er ve subaylardanmüteşekkildir. Yani bunların asıl bağlı oldukları yer,Ġstanbul'daki ortalardır. Yeniçeri ağası, Divan - ı Hümayumüyesi, yani bakandır. Daima askerdir. Amiri sadrazamdır.Sadrazamla Yeniçeri Ağası arasında başka birkumandan kademesi yoktur. Ocağın herşeyinden

sorumlu ve bu sorumluluğun tabii neticesi olarak ocaküzerinde her türlü yetkiyi sahipti. Padişah bir numaralıyeniçeri sayılırdı.






DevĢirme, Rumeli’de yapımıĢ ise, bunlar Anadolu’yave Anadolu’da yapımıĢ ise, Rumeli’ye yollanırlardı.Buna da sebep, arada deniz olduğundan,memleketlerine kaçmalarının önüne geçmekti.DevĢirilen Hıristiyan çocuklar, 100-200 kiĢilikkafileler halinde Ġstanbul'a sevkedilirdi. Ġstanbul'agetirilen devĢirmelerin bazıları saray için deayrılabilrdi. Ayrılan devĢirmeler, saraylara verilerekyetiĢtirilirlerdi. Ġçlerinden kabiliyetli ve istidatlıolanlar Topkapı Sarayı'na alınırdı. Sarayda

bunlara „iç oğlanı“ derler, hükümet idaresini elealan bir çok vezir, beylerbeyi v.s. devlet adamıyetiĢmiĢ ve içlerinde bir haylısı da vezir’i azamolmuĢtur




Yeniçerilerin mevcudu devamlı değiĢiklikarzetmiĢtir. KuruluĢ yıllarında 1.000 kiĢicivarında olan Ocak, müteakip yıllarda

ihtiyaca göre artıĢ göstermiĢtir. Mesela,II.Mehmet’in saltanatında Yeniçeriler’inmiktarı 1200’e, Süleyman’ın saltanatında20.000’e, IV.Mehmed’in saltanatında40.000’e yükselmiĢ ve yeniçeri ağasına”kırk bin kul ağası” denilmeğe baĢlanmıĢtır




Yeniçeri Ocağı, kuruluĢtan XVI. asır ortalarına kadarhakim olan disiplin ve itaat, bu teĢkilatı devrin enmükemmel haline getirmiĢtir. Bu disiplin ve itaatçeĢitli sebeplerle tedricen ihmale uğramağa

baĢlayınca ocak, iĢe yaramaz ve hatta zararlı birteĢkilat haline geldi ve Ġstanbul’da zaman zamanvukua gelen isyan hareketlerinde baĢlıca kuvvetunsuru olarak yer aldı. Diğer taraftan, yeniçerilerinsavaĢlarda gösterdikleri korkaklık, gevĢeklik ve

bilhassa itaatsizlik Ocağın ortadan kalkmasınakadar devam etmiĢtir




BaĢta II.Mahmud olamak üzere bütün devlet erkenı,durumun vehametini anlamıĢ ve ciddi tedbirlerinalınmasında ittifak etmiĢlerdi. M.8 mayıs 1826 (H.1 Ģevval 1241) günü Ģeyhülislam konağında,

II.Mahmud, ġeyhülislam Tahir Efendi, Rumelikazaskeri Arif Efendi, Ġstanbul kadısı Sadık Efendive yeniçeri ağası Mehmed Celaleddin Ağa’nıniĢtiraki ile bir toplantı yapıldı. Bu toplantıda baĢtasadrazam olmak üzere Yeniçeri Ocağı’nın

kapatılmasıyla ilgili fikirlerini beyan ettiler.HazırlanmıĢ bulunan ferman okunup tasdik edildiğigibi, ġeyhülislam Tahir Efendi de fetvasını okudu.




Osmanlı tarihinde ”vaka-i Hayriyye” denilenbu hadise neticesinde M.14 haziran 1826(H. 9 zilkade 1241) günü II.Mahmud, birferman ile Yeniçeri Ocağı’na son verdiğiniilan etmiĢti. II.Mahmud’un emriyle, Avrupaitarzda talim yapacak olan Asakir-iMansüre- i Muhammediye adlı yeni biraskeri teĢkilat kuruldu. Seraskerliğine deyeniçeriliğin kaldırılmasında büyükhizmetleri geçen Ağa Hüseyin PaĢagetirildi.




Yeniçeri Ocağının imha edildiği 15 Haziran 1826tarihine Osmanlılar ve tarihçiler “Vak’a-i Hayriyye”(hayırlı vaka) dediler. Yeniçerilerin imha ediliĢi, hertarafta sevinçle karĢılandı. Yeniçeri Ocağı,resmen, 17 Haziran 1826 tarihinde kaldırıldı.Sultan Mahmud Han, bir Hatt- ı Hümâyun yayınlayarak, Yeniçerilerin devlet ve milleteyaptıkları kötülükleri saydı ve ocağın kaldırıldığınıbelirtti. Sadrâzam, valilere özel talimat göndererek,vilâyetlerdeki Yeniçeri Ocaklarının söndürülmesini

istedi. Yeniçeri Ocağı kurulurken dua eden HacıBektaĢ-ı Velî hazretlerinin yolundan ayrılan sapıkHurufîlerin tekkeleri kapatıldı; Hurufî babalarısürüldü.

http://www.dallog.com/kavramlar/hattihumayun.htm


http://www.dallog.com/tdsa/hacibektas.htm














Yeniçeri Ocağının kaldırılmasıyla, “ Asâkir-iMansûre-i Muhammediyye ” adıyla devrinusulüne göre yeni bir ordu teĢkilâtı kuruldu.Serasker liğine Ağa Hüseyin PaĢa tayinedildi. Osmanlı Ģairleri geleneğe uyarakVak’a-i Hayriyye için tarih düĢürdüler. EnmeĢhuruKeçecizâde Ġzzet Molla’nın Ģumısralarıdır:

“Tecemmü' eyledi meydân -ı lahme, İdüb küfrân-ı ni’met nice bâğî, Koyup kaldırmada ikide birde, Kazan devrildi söndürdü ocağı.”

http://www.dallog.com/kurumlar/asakirimans.htm


http://www.dallog.com/kavramlar/serasker.htm

http://www.dallog.com/tdsa1/kececizadeizzet.htm

http://www.dallog.com/tdsa1/kececizadeizzet.htm

http://www.dallog.com/kavramlar/serasker.htm







Documents

OSMANLIDA YENİÇERİLER