Patologija poroaja

Nepravilnosti u toku raanja su razliite, a pojavlju se jo u stadiju otvaranja cerviksa, posebno u stadiju kada plod prolazi poroajnim kanalom. Simptomi tih nepravilnosti su razliiti, od onih koji u manjoj ili veoj mjeri oteavaju raanje do onih koji ga upotpunosti onemoguavaju. Uzroci poroajnih smetnji mogu biti od strane ploda, od strane rodilje te od strane plodnih ovojnica.

Kod tekih poroda rodilja nije u stanju sama istismuti plod bez strune pomoi.Zato je zadaa veterinarskog akuera da pomogne ivotinji i to tako to e ispraviti nesklad izmeu ploda i poroajnog kanala i ukloni faktore koji uzrokuju potekoe kod raanja. Sve to radimo treba da je u skladu sa pravilima akuerske djelatnosti, tj. postaviti ispravnu dijagnozu koja obuhvata stanje rodilje i ujedno upuuje na postupak u pomoi.(izvriti opu i ginekoloku pretragu).

Akuerske pretrage kod tekih raanjaAnamneza, opte stanje i vanjski znaciAnamneza od vlasnika ivotinje, od datuma pripusta i toka gravidnosti vidjeti dali se radi o ranom,kasnom ili o porodu u terminu. Da li se poraa prvi put,kako su protekli prijanji porodi. Od svega je najvanije saznati kada su i kako izali i pukli plodni mjehuri te da li je neko ve pomagao rodilji i kako.

Ope stanje prije ginekolikog pregleda utvrditi opte zdravstveno stanje (temperaturu, bilo, disanje i kontrakcije buraga kod preivara).Visoka temperatura nagovjeuje intoksikacije i sepsu, subnormalna temperatura sa frekventnim ili slabim bilom a ivotinja klonula ukazuje da se blii letalni ishod.Kod rodilje je pred porod normalno bilo frekventnije ali je stanje ozbiljno ako kod kobile iznosi vie od 70, krave vie od 100 te krmee vie od 120 u minuti.

Treba obratit panju i ne druge znakove koji govore o loem stanju kod rodilje. Tako kod kobile imamo hladan znoj, ukoen pogled, iroke pupile i napeta trbuna stijenka; kod krave upale oi, bulbusi bez sjaja ili jako anemine konjuktive;kod krmaa i kuja bljuvanje ( intoksikacije ili peritonealni podraaji ).

Vanjski zanakovi dali su upali zdjelini ligamenti, oteena i produena stidnica, nabreklo vime i dr. Pregledati vidljive dijelove ploda i ovojnica kao i plodne tekuine, krv, krvne ugruke ili smrdljiv iscjedak. Smrdljiv iscjedak je znak dueg poroaja a plod je ve mrtav ili se raspada. Ako je plod izaao prednjim nogama, glavom i vratom te zastao upuuje nas na nakazu stranjeg dijela tijeta ili nepravilan poloaj stranjih nogu.

Ako porod traje due vrijeme a izvana od ploda se nita ne vidi najee su ove prepreke; nedovoljno otvoren cerviks, torzija i ostale dislokacije materice, nenormalni situsi ploda, trtini poloaj i dr. Prevelik abdomen : hidrops ovojnica, plinovi u buragu i crijevima, veliki broj plodava. Promatrajui ivotinju izvana se moe ocijeniti da li su trudovi jo jaki, slabi ili su potpuno prestali.

Unutranji pregled poroajnog kanala kod kojeg ujedno pregledamo i plod i plodne ovojnice, najmjerodavniji je da potpuno razsvijetli uzroke nepravilnog toka raanja. Krave i kobile pregledamo u stojeem stavu ali moe i u leeem ali tada krave treba da lee na lijevom boku a kobile na desnom. Male preivare i mesodere pregledamo u stojeem stavu, a krmae u leeem. Poroajni kanal pregledamo rukom sloenom u obliku klina potiskujui je unutar uz lagano okretanje na jednu pa na drugu stranu. Kujama i makama poroajni put pregledamo prstom a kod kuja nekad i spekulumom.

Rektalna pretraga poroajnih puteva kod oteanog raanja je indicirana samo kod veoma suene rodnice npr. postcervikalne torzije, predcervikalne torzije kada porod ve traje. Mekani poroajni put u patolokim sluajevima je u cijelosti ili djelimino suen. Najee su promjene na cerviksu kao potpuno ili djelimino zatvoren Kod protrahiranog poroaja dolazi do regresivnih promjena na mekanim dijelovima, zatim do edema i to upalnih te nadraajnih.Kod produenih poroaja sam poroajni kanal moe biti suh. Treba obratiti panju na povrede koje su rijetko spontane a ee atrificijalne kod lajikog pomaganja.

Najvaniji dio unutranje pretrage su podaci o veliini ploda njegovom poloaju i ivotu a prijeko su potrebni radi pravilne dijagnoze i prognoze.Kad je rije o tome jeli plod iv ili nije bitno je saznati kada je puknuo amnionski mjehur jer drebad ugiba ve do 2 sata a ostali mladunci preive od 4 do 10 sati.Znakove ivota ustanovljavamo rotiranjem ili pritiskom izmeu papaka, refleksom sisanja, analnim refleksom, pritiskom na bulbuse te palpacijom umbilikalnih arterija. Da je plod ve uginuo znamo ako imamo ispadanje dlake, maceraciju ploda te smrad,a kod drebadi moe se za par sati javiti i rigor mortis.

Pregled poslije poroaja je obavezan da bi ustanovili : eventualno nastale ozljede pri porodu, da li ima jo plodova u materici. To radimo vaginalnim pregledom a kod malih ivotinja preko trbune stjenke.Ovim pregledom ustanovljavamo jo eventualne inverzije materice, povrede kotanog dijela karlice, eventualnu odlupljenost posteljice koju uklanjamo. Na kraju pretrage kod naenih ozljeda ili infekcija treba odmah pristupiti pravilnoj terapiji.

Pripremne radnje za pruanje pomoi kod tekih poroda ivotinja kojoj treba pomoi pri raanju treba biti smjetena u odjel za raanje. Ako je to mala seoska tala tada treba druge ivotinje izvesti vani kako bi se napravio vei prostor. Kobile poraamo u njihovom velikom i prostranom boksu a male ivotinje na stolu. Za pomo kod krava i kobila je potreban vei broj ljudi a za male ivotinje do 2. Oatale neuposlene treba odstraniti da ne bi smetali pri pruanju pomoi kod poroaja.

Poloaj rodilje kod krava i kobila lake popravljamo nepravilne poloaje kada ivotinja stoji jer imamo vie prostora, a ako to nije mogue onda stranji dio treba da uzdignemo na neke prikladne daske pri emu plod upada u trbuh i dobijamo vie prostora za manipulaciju. Ovcama i kozama pomaemo u stojeem stavu ili podiemo stranji dio tijela. Kujama i makama pomaemo na radnom stolu. Pomonik stoji sa lijeve strane i lijevom rukom obuhvata ivotinju a desnom pridrava rep. Zloastim kujama treba svezati vrpcu na gubicu.

Nadoknada plodnih voda pri dugotrajnim porodima povrina ploda i poroajnih puteva je suha jer su plodne vode odavno iscurile. Kod takvih sluajeva je kotraindicirana svaka nasilna pomo jer moe dovesti do ozljeda. Da bi se to izbjeglo treba nadoknaditi sluzave plodne vode. Nadoknadu vrimo tako to infudiramo lanenu i viskogelnu sluz ili ulje u koliini do 10 litara.Moe se koristiti i neslana mast ili puter.

Anestezija rodilje radei oko nepravilnog poloaja ploda akuer se bori sa dvije sile: jedna je tiskanje, a druga je napetost materine stijenke to oteava rad i iscrpljuje akuera. Sa tim potekoama se borimo na razne naine : podiemo stranji dio tijela, ustajemo ivotinju, ubacujemo u matericu veu koliinu tenosti ali je najkorisnija ekstraduralna anestezija. Kod malih ivotinja nemamo velike koristi od ekstraduralne anestezije.

Koristi od ekstraduralne anestezije su: osjetljivost poroajnih kanala isezava ili je minimalna, ivotinja ne tiska, infudirane sluzave tenosti ostaju u materici,rodilja ne blati pa je ii rad.Ova anestezija ne teti ni plodu niti rodilji u normalnom toku puerperija. Za nju se odluujemo odmah nakon pregleda rodilje kada odluimo da je indicirana.

Tehnika ekstraduralne anestezije mjesto uboda za ovu anesteziju kod goveda je izmeu prvog i drugog repnog kraljeka. Jednom rukom pokreemo rep gore dole a drugom traimo udubljeno mjesto izmeu kraljeaka u medijanoj liniji.U sredini udubine ubadamo injekcionu iglu duine 6-8 cm u dubinu 4-6 cm.Kada igla udari u dubini na otpor povuemo je neto unatrag i uperimo ukoso prema naprijed i dole te lako apliciramo anestetik ako je igla u kanalu kime, a ako nije postupak ponoviti. Anestetik treba da je zagrijan, ako je postupak ispravan anesteezija nastaje za 5-10 mikuta.Doze anestetika su manje ako ivotinja stoji. Tutokain se daje u dozi 5-15 ccm a ako lei 30-50 ccm.

Porodiljska asepsa i antisepsa vlasnika treba odma upozoriti da staju oisti bez dizanja praine, da pripremi vee koliine prokuhale vode, posude za pranje ruku i za instrumente. Akuer nakon pranja i dezinfekcije ruku nita drugo nesmije dirati osim ploda. ienje i pripremu rodilje rade pomonici po uputstvima akuera, uz predhodnu dezinfekciju cijelog pribora i instrumentarija koji e se koristiti za pomo kod poroda.

Radne metode u porodiljstvuEkstrakcija ploda s doputenom snagomRepozicija nepravilnih poloajaEmbriotomija Krvave operacije na rodilji Ove metode su vezane sa upotrebom rzliitih porodiljskih instrumenata pa e mo ih opisati uz svaku metodu.

Tehnika ekstrakcije ploda doputenom snagom Ova metoda je indicirana kod tekih raanja, pa se esto primjenjuje kao osnovna metoda ili jo ee u zajednici s ostalim metodama pomaganja.Primjenjuje se ee kod velikih ivotinja kada se plod nalazi u normalnom prednjem ili zadnjem poloaju, ali ga rodilja ne moe izbaciti jer je velik i pri ekstrakciji nee otetiti poroajne organe i puteve. Snaga pri ekstrakciji ne smije biti previe jaka tako da pomonici vuku i rodilju.

Ukoliko se to dogodi to je znak da pomonici vuku silom koja nije dozvoljena. Za ekstrakciju ploda kod velikih ivotinja openito je dozvoljena snaga trojice ili etvorice srednje jakih ljudi. Ekstrakciju s pojaanom snagom ponekad primjenjujemo i to ako je plod malen ili ve dobro zaglavljen u poroajnom kanalu npr. kada kod tjemenog poloaja glave uke ploda ve vire iz poroajnog kanala.

Kod malih preivara ekstrakciju ploda pojaanom snagom primjenjujemo kod velikih plodova,i kod primipara.. Kod krmaa se radi ako je poroajni put suen a plod velik ili kod slabih trudova. Kod mesodera indicirana je ekstrakcija ako je plod u poroajnom kanalu.Kod multiparnih ivotinja treba odmah razmisliti o carskom rezu jer ekstrakcija jednog ploda obino ne osigurava normalan tok daljeg poroda.

Pribor i instrumenti za ekstrakciju ploda- porodiljski konopci - slue za izvlaenje ploda ali i za popravljanje nepravilnih habitusa. Garnitura se sastoji od dva konopca za noge i jednog za glavu. Na jednom kraju konopca za noge se nalazi fiksna oma, a na konopcu za glavu pominu omu koja se ne zatvara da nebi uguili plod kod ekstrakcije. Za svaki konopac terba imati po jedan drveni tap za vuu.Konopci slue i za fiksaciju nekih instrumenata koje koristimo za ekstrakciju ploda.

Uvoai - se koriste za prebacivanje konopca, iane pile preko tijela ili dijela tijela ploda. Postoji riverov, Lindhorstov te Send-Zvikov i drugi.

- Kuke za ekstrakciju i repoziciju nepravilnog poloaja ploda mogu biti kratke i duge, otre i tupe metalne kuke. Primjenjujemo ih kod mrtvih plodova, a kod ivih samo tupe. Kod velikih ivotinja se koriste Krej-otlerova dupla kuka za oko, otra kuka za oko Harmsova i Ostertagova te Fribergova tupa.

- Poroajna kljeta kod velikih ivotinja se koriste samo Talihova kljeta za uke ili koni nabor. Za svinje se koriste Witova kljeta Za male preivare Wolhova ili Ruderova, Rihterova te Bruincova. Kod kuja se takoe koristimo kljetima i to tzv. beka kljeta, ali za ekstrakciju ploda moemo se koristiti i manjim peanima te tatlerovim kljetima kojima se plod hvata za nogu ili gornju eljust.

Ekstrakcija ploda s pojaanom snagom Ovaj postupak es ne razlikuje od postupka za ekstrakciju ploda sa doputenom silom osim u snazi gdje su nam potrebna etiri jaka ovjeka. Plod prvo treba pripremiti tako da mu maksimalno ispruimo sve zglobove prednjih nogu, lakatni zglobovi ispred zdjelice. Iza toga vuemo prvo za jednu a onda za drugu nogu dok lakatni i rameni zglobovi ne budu u zdjelici. Iza toga jednakom snagom vuemo za glavu i noge dok glana ne izae napolje.

Posljednja je zapreka ulazak fetusove zdjelice u majinu.Taj prolaz olakavamo okretanjem teleta u bonu ili polulateralnu poziciju. Kod stranjeg poloaja prvo vuemo jednu nogu da proe koljeni zglob a onda drugu to okree tele u polulateralan poloaj i olakava ekstrakciju. Pravac vuenja treba da je u skladu sa osovinom poroalnog kanala te da pomagai vuku konstantnom snagom i to najbolje za vrijeme trudova bez trzaja.

Tehnika ispravljanja nepravilnih poloaja plodaNepravilan poloaj glave i nogu ispravljamo na taj nain da ih ispruamo u poroajni kanal. Nepravilan smjetaj ili poziciju ploda gornja ili bona- ispraviti u normalnu gornju rotiranjem oko njegove podune osi. Prije ekstrakcije treba ispraviti i nepravilne situse popreni ili okomiti- okreui ga u normalan poduni situs.

Odluka o repoziciji dosta ovisi o tome dali je plod mrtav ili iv. Ako je iv i normalno razvijen svakako e mo pokuati repoziciju. Repoziciju kod ivih plodova je lake uraditi nego kod mrtvih jer kod njih repoziciju oteeva ukoenost vrata i nogu. Kod odluke o uspjenosti repozicije treba voditi rauna o ovim faktorima: veliina ploda, ivot ploda, prostoru za repoziciju, stanju u poroajnom kanalu i trbunoj prei pritisku.

Pribor i instrumenti za repoziciju to su porodiljski konopci, uvoai, otre i tupe kuke kao i posebni instrumenti kao to su: Repozitori su metalni tapovi na jednom kraju raljasti a na drugom imaju drku i slue za potiskivanje i popravljanje nepravilnih poloaja. Ovisno o izgledu i tvorcu imamo Kaiserov, Kunov, Ginterov repozitor te torzionu Kecmerovu viljuku.

Embriotomija dissectio foetus -Embriotomiju najee vrimo kod goveda i konja. Pod embriotomijom smatramo sve operatuvne zahvate na plodu koje vrimo u materici ili poroajnom kanalu.Plodove embriotomiramo ako su suvie veliki, ako su u nepravilnom habitusu, poziciji i situsu, ako su plodovi nakazni te kod suvie uskog poroajnog kanala.

Embriotomija moe biti djelimina kada je za izvlaenje ploda potrebno odstraniti samo jedan dio ili totalna gdje reemo plod na vie dijelova. Indikacije za embriotomiju su momenti kada je jasno da repozicija ploda nee dati rezultate ili je plod ve mrtav. Embriotomske metode dijelimo na perkutane i subkutane.

Perkutanom metodom reemo plod preko koe i na mjestu gdje ih elimo odvojiti od drugih dijelova tijela. Kod supkutane embriotomije reemo dijelove ploda ispod koe koju najprije odlupimo od podloge, a zatim pod koom raskidamo miinu i tetivnu vezu dotinog dijela s trupom. Gledano sa stanovita sigurnosti bolja je supkutana embriotomija ali je i zahtjevnija pa se u praksi koristi vie perkutana.

Instrumentarij za perkutanu embriotomiju Noevi za embriotomiju ili noevi prstai kojih ima raznolike izvedbe. Kratki su 8-10 cm i na sebi imaju 1-2 ome za prste. Specijalni kukasti noevi su dugi 50-80 cm na vrhu sa otrom kukom, Zatm su konstruisane lanane pile kao to su Personova, Lindhorstova i Maova, zatim Flanzov embriotom, Van Staova i Eklerova oanapila.Savremeniji instrumenti su embriotomi:Tigsenov,Geceov,Tbigesenov, Glatelijev i drugi.

Instrumenti za supkutanu embriotomiju Za supkutanu embriotomiju koristimo: trbuasti skalpel, embriotom prsta, lopatice za odlupljivanje koe, dvostru ku kuku i otre kuke, koni no, dugi kukasti no i konopci. Kasnije su konstruisani i drugi instrumenti kao Stivenov instrumentarij koji sadri spinoskop,rahiofor i pelviklast, Beker-botlerov vakufakt i drugi.

Krvave metode na rodiljiLaparotpmija trbuni rez je uvodna operacija kod carskog reza , histerektomije i ovariotomije. Izvodi se po principima asepse i antisepse uz lokalnu anesteziju ili narkozu. Laparatomiju kod goveda moemo raditi u stojeem i leeem poloaju uz primjenu potkone infiltrativne anestezije ili ekstraduralne anestezije.

Ovce i koze laparatomiramo fiksirane na stolu uz lokalnu infiltracionu anesteziju ili opu narkozu ako su plodovi mrtvi.Kod kobila laparatomioja se radi rijee ali uz pomo lokalne infiltratinve anestezije ili narkoze.Krmae laparatomiramo na stolu uz lokalnu infiltrativnu anesteziju ili narkozuMesodere laparatomiramo na stolu uz lokalnu infiltrativnu anesteziju a ee uz optu narkozu.

Lokalizacija laparatomijskog reza. U goveda radimo rez u desnoj slabini radi retorzije materice a i kod carskog reza. Rez na ventralnoj trbunoj stjenci kod carskog reza je bolji iz operativno-tehnikih razloga. Male preivare laparatomiramo u desnim slabinama u pravcu od kuka prema kaudalnom dijelu grudne kosti.Kod kobila rez pravimo u lijevoj slabini. Kod krmaa rez pravimo u lijevoj ili desnoj slabini neto dalje od kuka ili vodoravnim rezom paralelno sa mamarnim kompleksima.Kod mesodera kosi rez radimo u lijevoj ili desnoj slabini ali je najpovoljniji na bijeloj liniji-medijani rez-.

Carski rez sectio cesarea- Je operacija pri kojoj uklanjamo iz materice plodove zaobilazei poroajni kanal. Sastoji se od laparatomije tj. otvaranja trbune stjenke i hysterotomiae tj otvaranja zida materice. Carski rez se radi u sluajevima kada smo sigurni da konzervativne metode ekstrakcija, repozicija i embriotomija- ne mogu dati pozitivne rezultate poroaja te smo u situaciji kada treba spasiti ivot majke ili ploda ili obadvoga zajedno.

Carski rez radimo na dva naina i to : konzervativni carski rez kada elimo ouvati matericu i radikalni gdje uklanjamo matericu zajedno sa plodovima.Konzervativni carski rez Nakon laparatomije distalni dio gravidne materice uvlaimo u ranu trbune stijenke. Pri otvaranju materice na njenoj konveksnoj strani pazimo da plodne vode ne uu u trbunu upljinu.Rez je duine 30-40 cm. Tele izvlai pomonik nakon to smo prorezali i plodni mjehur. Nakon ekstrakcije ploda pomonik vadi i plodne ovojnice ako se lako odlupljuju a ako to nije sluaj onda ostaju u materici. Prije ivanja izmeu posteljice i materice stavljamo oblete i ijemo matericu.

Kod ivanja materice prvo sjedinimo rubove reza vorastim avovima, a zatim stijenku ijemo Lembertovim tekuim avom i pri tom uvremo rubove rane u obliku grebena u materini lumen. Ponekad je dobro da materinu stijenku ijemo u jo jednoj etapi vorastim lemgertovim avom. Saivenu matericu oistimo tamponima i spustimo u trbunu upljinu a omentum povuemo u kaudalnom pravcu. Trbunu stijenku ijemo u tri ili etiri etae-peritoneum, miie, potkoje i onda kou-.

Radikalni carski rez hysterectomia- vrimo u sluajevima gdje je materina sluznica upaljena, materica potpuno atonina ili probuena ili gdje je sadraj materice septian (gnjili plodovi). Gravidnu matericu najee amputiramo kod mesodera, ponekad kod malih preivara, a rijetko kod krmaa. Prognoza je kod hysterectomije openito nepovoljnija nego kod histerotomije jer je obino ve poremeeno zdravstveno stanje ivotinje.

Tok operacije nakon laparatomije izvlaimo blii materini rog. Na prelazu jajovoda na materini rog stavljamo krivi pean, a centralno od jajnika i jajnike vreice stavljamo masivnu ligaturu podvezujui arteriju i venu spermatiku internu. Iza toga zareemo izmeu ligature i peana te tupo odijelimo iroki materini ligament sve do cerviksa. Krvarenja u mezometriju sprijimo ligaturama, a takoe poveemo i krvne ile kraj materinog grljka. Na taj nain odijelimo od mezometrija jedan materini rog te na isti nain postupamo i sa drugim rogom.

Iza toga otvaramo matericu i uklanjamo plodove i posteljice te pristupamo amputaciji materice. Oko tijela materice stavimo ligaturu odmah iza bifurkacije i odreemo matericu kranijalno od bifurkacije. Ostatak materice se lijei tako da rubove preostale stijenke uvrnemo i potom saijemo Lembertovim avom. Treba povezati obje krvne ile sa strane grljka te spustiti ostatak materice u trbunu upljinu, a rez na trbunoj stjenci zatvaramo kako je ve opisano.

Smetnje poroaju od strane rodiljeSlabi trudovi su esti kod mesodera i krmaa a rijei kod goveda, malih preivara i kobila. Primarni slabi trudovi se javljaju ve kod poetka raanja, a sekundarni slabi trudovi nastaju obino pred kraj raanja. Primarni ovise od kondicije ivotinje te konstitucije, a javljaju se i kod nekih bolesti kao tosu anemija, osteomalacija, slinavka i ap, svinjskog vrbanca, teneaka i dr.

Takoe su trudovi slabi kod starijih ivotinja, intoksikacija, smetnji u inervaciji. Sekundarno slabe trudove uzrokuju: uski poroajni kanal, dislokacija materice, prevelik plod, nepravilan poloaj ploda i dr. Simptom sekundarno slabih trudova je produeno vrijeme poroda. Prognoza je povoljna ako ivotinji pravodobno pomognemo ali ovisi i o optem zdravstvenom stanju ivotinje.

Terapija. Kod velikih ivotinja moemo pokuati uvlaenjem ruke u vaginu ili povlaenjem ploda u poroajni kanal. Kod sekundarnih uzroka nastojimo prvo otklonuti uzroke manuelno, a zatim medikametozmom terapijom pokuamo pojaati trudove. U pitanju su obino uterotonici koje imamo na tritu.

Prejaki trudovi se poznaju po uestalom snanom napinjanju rodilje. Kontrakcije materice i trbune stijenke su prejake, nekad moe doi i do gra materice koji due traje. Oni uvijek ometaju pregled i intervencije u sluaju zapreka kod poroda, a mogu dovesti do ozljeda vagine, mokrane beike i debelog crijeva. Razlozi mogu biti popreni poloaj ili donji smjetaj fetusa, a usljed bolova cerviks moe biti nedovoljno otvoren. Kobile i krave treba tretirati sredstvima za smirenje ili epiduralnom anestezijom a kod mesodera i krmaa treba to prije uraditi carski rez.

Suena vagina i vulva esta je prepreka poroaju plotkinje. Razlozi mogu biti: nedovoljna razvijenost, oiljci, sratenje sluznice, edem sluznice, ciste tumori idr. Kod ovakvih sluajeva prvo treba pokuati otklonuti uzroke, zatim manuelno iriti vaginu, praviti rez na gornjoj komisuri vulve. Ako se vagina i vulva ne mogu dovoljno rairiti treba odmah pristupiti carskom rezu.

Uzak cervikalni kanal za prolaz ploda ima vie uzroka: neurohormonalna insuficijencija, izostajanje prokvaenosti i oputenosti, oiljci i deformacije cerviksa. Kliniki razlikujemo nedovoljnu otvorenost i nedoviljnu irinu cervikalnog kanala. Prva nastaje na poetku poroaja kad pone stadij otvaranja i plodni mjehuri ne mogu uu u poroajni kanal. esta je pojava kod junica i ovaca. Diferencijlno-dijagnostiki u obzir dolazi torzio uteri gravidi, ooljci i dupli cervikalni kanal.

Ako su plodni mjehuri pukli prognoza je loa, cerviks se mora manuelno otvoriti to je veoma teko, moe se pokuati i hirurki dorzalnim rezom na cerviksu ili medikacijom spazmolitikom monzal 10 ml. Najvie izgleda ima carski rez. Kod nedovoljno irokog cervikalnog kanala koji je normalno maksimalno otvoren ali nedovoljno situacija je ista i neopnodan je carski rez.

Uzak pelvis Uzrok -nedovoljno razvijen pelvis kao kotani okvir poroajnog kanala je esta zapreka u poraanju ivotinja. Naroito je est kod junica, nazimica i dviski a razlog je rano priputanje ivotinja.Moe biti apsolutan i relativan, drugi je onda kada prolazi samo dio ploda. Moe biti uzrok i lom karlice ili preleanog rahitisa ili egzostoza. Rijeenje ovog problema je iskljuivo carski rez.

Dislokacija materice kod domaih ivotinja poznate su ove materine dislokacije: Torzija materice gdje se materica okree oko podune osi; lateroverzija ili laterofleksija kada se materica okree oko osovine koja je smjetena okomito pred ulazom u zdjelicu; ventroverzija ili retroverzija gdje se materica okree oko osovine koja lei vodoravno ispred ulaza u zdjelicu.

Torzija matericeRazlozi nastanka torzije su mnogobrojni; od predisponirajuih u koje ubrajamo anatomski poloaj i nedovoljnu fiksaciju materice kod goveda i konja ali i drugih ivotinja.. To je razlog da je ona veoma pokretna pa odreeni podraaji mogu dovesti do njenog okretanja oko podune osovine. Ti podraaji mogu biti; nagli pokreti ploda pri mijenjanju intrauterinog poloaja, nain leanja i ustajanja, kod pada ivotinje, kod skoka, transporta i drugog.

Mjesto gdje se materica okree moe biti kaudalno od materinog ua cervikalnog kanala to je najee i tada je zavrnuto materino tijelo, grljak i dio rodnice i nazivamo je torsio uteri postcervicalis. Ako mjesto okretanja lei na materinom tijelu govorimo o torsio uteri praecervicalis. Kod malih ivotinja najee je uvrnut samo jedan rog ili dio gravidnog roga i tada govorimo o torsio cornualis ili torsio cornuum uteri. Stepen okretanja je od 90-360 stepeni a rijetko ide do 720 stepeni.

Pravac okretanja moe biti na lijevu ili desnu stranu. Kod lijeve torzije dorzalna strana materice, grljka i rodnice se zaokree i ide u obliku nabora prema lijevim slabinama. Pri torziji se mijenja i poloej ligamanata materice gdje jedan lei dorzalno a drugi ventralno, mjesto mijenjaju i arterije uterine medije jer se nalaze u ligamentima. Kod jaih torzija moe doi do pucanja ligamenata pa materica visi samo na rodnici.

Patoanatonska slika smetnje u krvnom optoku-staza,krvarenja i tromboze-, trajeli due torzija stjenka materice degenerira pa moe doi do ruptura najee na cerviksu. Kod torzije se nagomilava u placenti ugljina kiselina pa se plod ivlje giba te uzrokuje bolove, ako torzija traje due dolazi do ugibanja ploda koji poinje gnjiliti ali ne kod precervikalne torzije nego kada je cerviks otvoren, a moe doi i do difuznih peritonitisa.

Simptomi torzije su: ne napredovanje poroaja iako je poeo odavno, mjehuri ne izlaze van i ne pucaju, od ploda se nita ne vidi i dr. Trudovi su sve slabiji i na kraju prestaju, rodilja esto ustaje i lijee. Ope stanje u poetku je ne promijenjeno a kasnije se pogorava. esto nam se ini da je jedna usna malo uvuena prema rodnikoj upljini ili da je edematoznija od druge.

Dijagnozu torzije potkrepljujemo vaginalnom pretragom, a kod precervikalne jo i rektalnim pregledom. Pri uvlaenju ruke u rodnicu osjetimo da je rodnica stisnuta od brojnih nabora dorzalno i ventralno koji idu u obliku vijka u kosom pravcu prema grljku lijevo ili desno (postcervikalna torzija). Do cerviksa e mo doi ako je torzija manjeg stepena i on gotovo nikada nije potpuno otvoren nego djelomino i palpiramo jo intaktne mjehure.

Klinikom pretragom trebamo odrediti i smjer torzije koji odreujemo po Harmsovoj metodi: ruku uvlaimo u rodnicu i pratimo smjer nabora na dorzalnoj rodnikoj stijenki. Ako nabori idu ozada lijevo prema naprijed nadesno tad je torzija desna i obrnuto ako se radi o lijevoj torziji. Moemo odrediti torziju i pasivnim prodiranjem ruke u rodnicu. Ruka se pokorava smjeru nabora i okree na jednu ili drugu stranu. Ako se palac die i okree s lijeva na desno tada je torzija desna, a ako se sputa na lijevo torzija je lijeva.

Precervikalnu torziju ne moemo dijagnosticirati vaginalno. Rodnica nije suena i na njoj nema spiralnih nabora, a cerviks je zatvoren. Pri rektalnom pregledu dio materice gdje je uvrnue je napet kao tvrdo debelo ue, a materina stijenka je naborana u spiralne nabore a materini ligamenti dislocirani.Prognoza je povoljna ako su lake torzije i ako je plod iv, ali i kod ovih torzija treba raunati na komplikacije. Gubici kod torzija mogu biti i do 13 % rodilja.

Metode kod ispravljanja torzija direktne metode gdje sa plodom nastojimo izvriti retorziju i to u suprotnom smjeru od uvrnua, dok kod indirektnih metoda sile koje su uperene na tijelo rodilje djeluju u istom smjeru u kojem je imaterica uvrnuta.Direktne metode koristima onda ako je cerviks otvoren pa moemo rukom uhvatiti plod.te ga podstai na pokrete kako bi se okrenuo ili ga okreemo u smjeru suprotnom od torzije, ovo se moe raditi i uz pomo pomonika koji leima potiskuje plod od vimena ka gore i tako pomae pri retorziji materice.

Metoda indirektne retorzije pri emu treba fiksirati matericu na mjestu a tijelo rodilje okretati u smjeru torzije dok se ne postigne retorzija. Metoda valjanja je pouzdana jer njom esto moemo ispraviti i veoma teke torzije. Za ovu metodu je potrebno dosta prostora i ljudstva. Veoma odgovoran posao ima operator koji lei sa uvuenom sukom u rodnicu i fiksira matericu a pomonici valjaju kravu do momenta retorzije na stranu koju operator odredi

Ako nismo u stanju ispraviti torziju onda pristupamo laparatomiji i nakon carskog reza obavezno uradimo i retorziju rotirane materice. Ova metoda je uspjenija to je torzija skoranja i obrnuto pogotovo kod mrtvih i gljilih plodava.Nakon retorzije potrebno je saekati da izau plodni mjehurovi i nastaviti sa porodom, kod komplikacija iste treba nastojati to prije uklonuti.

Ventroverzija Ako se meterica spusti ventralno tako duboko da joj je poduna osovina gotovo okomita govorimo o ventroverziji iji je tei oblik kada se materica savija u otrom luku kaudalno. Uzroci su sputen trbuh ivotinje, prevelika teina materice te ruptura trbunih miia. Simptomi su kod vaginalnog pregleda plod stoji skoro okomito ispred zdjelice. Pomaganje kod ventroverzije se sastoji u podizanju trbuha ili okretanju ivotinje na lea uz prethodnu ekstraduralnu anesteziju i onda izvlaimo plod,a usputno otklanjamo evntualne pogreke u poloaju ploda.

Lateroverzija Je stanje kada se prednji dio gravidnog roga savije u stranu, a pored toga jo i u kaudalnom pravcu te u tim dijelovima su i dijelovi ploda kojeg je teko ekstrahirati. Ovaj oblik dislokacije materice ja najei kod kobila. Metode pomaganja kod ove dislokacije su iste koa kod ventrofleksije materice. Kod malih ivotinja pomaganje se svodi na laparatomiju.

Poremeaji kod raanja od strane plodnih ovojnica i pupkovinePrijevremeno prskanje plodnih ovojnica oteava poroaj bez obzira dali je nastalo spontano ili zbog nestrune intervencije. Tada izostaje normalno irenje i skliskost poroajnog kanala pa plod zaostaje i ugui se. U ovim sluajevima u obzir dolazi manuelno ili medikametozno irenje cervikalnog kanala, embriotomija ili carski rez.

Suh poroajni kanal oteava poroaj a nastaje kao posljedica prijevremenog pucanja plodnih ovojnica i isticanja tenosti. Kada se ovo desi treba podmazati poroajni kanal ulijevanjem ulja ili podmazivanjem sa mastima da se postigne odgovarajua skliskost poroajnog kanala radi ekstrakcije ploda.

Izlazak posteljice prije ploda ponekad kod kobila i preivara aali ee kod multipara ovojnice bivaju istisnute prije mrtvog ploda. Usljed toga plod ostaje nezatien te materica prilijee uz njega, tako da pri intervenciji moe doi do njenog pucanja i propadanja ploda u abdomen. Posteljice treba pokuati lagano otklonuti, nadoknaditi izgubljenu tenost te plod ekstrahirati ili ako to ne ide uraditi carski rez.

Pupkovina kao uzrok smetnji kod raanja kod ivotinja sa duom pupkovinom ( konji, preivari te svinje) se dogaa da se pupak ovije oko vrata nogu ili tijela pa mue uguiti plod i stvarati potekoe pri poroaju radi nemogunosti repozicije. Treba pokuati odmotati pupkovinu ako se do nje moe doi ili je presijei makazama pa ekstrahirati plod nakon eventualne repozicije ili raditi embriotomiju ili carski rez.

Smetnje poroaju od strane plodaPrevelik plod se javlja kod svih domaih ivotinja a najee kod goveda svinja i kuja. Uzroci mogu biti hormonalnog porijekla (previe timorescina), produene gestacije i nasljednih faktora, te nesrazmjernog parenja. Moe se pokuati ekstrakcija naizmjeninom vuom lijevog i desnog ekstremiteta ili jo sigurnije carskim rezom ili fetotomijom.

Nepravilni poloaji ploda su najei uzroci oteanog ili tekog poroaja. Nepravilnosti mogu biti u nepravilnom dranju glave i nogu (HABITUS), nepravilnom smjetaju trupa ploda (POSITIO), i nepravilnom pravcu podune osovine ploda prema podunoj osovini majke (SITUS). Prva porodiljska pomo se sastoji u korekciji i repoziciji nepravilnih poloaja koje se moraju uraditi veoma brzo radi spaavanja rodilje i ploda.

Repozicija se izvodi po principu dviju sila: jednom kojom se dislocirani dio ploda okree i povlai u karlicu i drugom kaja istovremeno potiskuje plod u mateericu. Kod takvog bimanuelnog postupka potrebno je manje snage i prostora, a smanjena je i mogunost povrede materice. Najbolji instrument za ovaj posao je ruka, a ako se ve koriste treba paziti da se sa njima ne povrede poroajni kanal i plod.

Nepravilan habitus glaveIskoena glava torsio capitis et cervivis tu je glava okrenuta oko podune osovine. Korekcija se izvodi tako to se glava i vrat ploda potiskuju u mapericu, rukom se glava i vrat isprave i uvode u poroajni kanal. Iza toga se glava fiksira rukom i uetom i istovremeno sa prednjim ekstremitetima izvlai napolje.

Glava zabaena na bok lateroflexio capitis je najei nepravilan habitus glave i moe biti na lijevu ili desni stranu prema boku majke. Uzroci mogu biti nedovoljno ili sporo otvaranje cerviksa, brzo napredovanje ekstremiteta ploda, temperamentan plod, hydrocephalus ploda, ankiloza vratnih prljenova (torticolis) naroito kod drebadi. Dijagnozu uspostavljamo vaginalnom eksploracijom te palpiranjem glave i vrata u materici. Prednje noge su neravnomjerno izale iz poroajnog kanala, naroito one na kojoj je strani glava zabaena na bok.

Prognoza je povoljna ako je intervencija blagovremena. Korekcija nije lagana: trup tijela se potiskuje u matericu, a zabaena glava se privue i uvede u poroajni kanal. Korekciju i repoziciju radimo rukom uz pomo porodiljskog ueta i onih kuka- tupe ako je plod iv i otre ako je plod mrtav. Ako repozicija nije mogua pristupa se carskom rezu ili fetotomiji.

Glava sputena na prsa ventroflexio capitis glava ploda padne na nie izmeu prednjih nogu i zapne o karlicu elom ili potiljkom.

Uzroci su: nedovoljno otvoren cerviks, prijevremeno pucanje ovojnica, uginue ploda te laiko povlaenja za noge. Dijagnoza, korekcija i repozicija su sline kao kod lateroflexije rukom, uetom ili onim kukama. Trup ploda se potisne natrag u matericu, a glava se podigne i uvede u poroajni kanal i plod ekstrahira van. Ako ne uspije repozicija pribjegavamo carsskom rezu ili fetotomiji.

Glava zabaena na lea retroflexio capitis je rijetka dislokacija i obino se javlja kod janjadi i drijebadi. Postoji opasnost od perforacije uterusa i rektuma, naroito kod jakih trudova. Repoziciju radimo fiksacijom glave rukom, uetom ili onim kukama i povlaimo u pravcu vagine, a trup se maksimalno potiskuje natrag u matericu. Ako ne uspije korekcija pristupamo fetotomiji ili carskom rezu.

Nepravilan habitus prednjih ekstremiteta plodaNastaje najee u stadijumu otvaranja, kada su noge jo flektirane i poinju da se ispruaju i ulaze u poroajni kanal. Mogu biti flektirane obadvije noge ili samo jedna. Prednji ekstremiteti se poznaju po tome to je solearna strana kopita ili papka okrenuta prema dole i to opipavamo tri zgloba: kiini, karpalni i kubitalni. Nepravilan habitus prednjih nogu ine:

Fleksija u putinom zglobu flexio phalangis primae je najlaki stepen fleksije prednje noge . Ona se obino upire flektiranim putinim zglobom na donji rub zdjelice ili kao takva ulazi u zdjelicu. Dijagnoza je lagana i lako se ispravlja.Fleksija u karpalnom zglobu flexio carpi noga je savijena u karpalnom zglobu tako da metakarpus lei ispod podlaktice, a uz to su savijeni lakatni i rameni zglob noge. Javlja se kao predulazna karpalna flekssija gdje je karpus ispod zdjelice i tei oblik kada savijeni karpus ue u zdjelicu.

Predulazna karpalna fleksija se lako ispravlja dok ako je u zdjelici onda je tea za ispraviti i opasna je za rodilju radi moguih ozljeda. Predulaznu fleksiju ispravljemo tako to rukom hvatamo nogu ploda blie putinom zglobu i maksimalno je flektiramo potiskujui kranijalno i dorzalno dok metakarpus ne doe u vertikalan poloaj kada sputamo ruku do papka i pbuhvatamo ga akom i uvlaimo ga u zdjelicu rodilje. Ako nam ne uspije ispraviti poloaj rukom koristimo konopac.

Konopac fiksiramo ispod karpusa tiskajui karpalni zglob kranijalno i dorzalno , a u isto vrijeme vuemo za konopac koji se sputa do putita i isprua nogu.Ako nam ne poe za rukom ispraviti nogu prije fetotomije plod treba pokuati izvui vani tako to e mo nogu potpuno potisnuti pod plod. Kod pomaganja kad je karpalna fleksija zaglavljena treba voditi rauna o tome koliko je duboko ula u poroajni kanal.

Moe se pokuati u takvom stanju paljivim radom izvriti ekstrakcija ploda i ispravljanjem humeralnog zgloba, ali je to sve rizino. Drugi je nain sigurniji a to je potiskivanje ploda u matericu uz prethodno fiksuranje ekstremoteta konopcima, a zarim uz repoziciju i nadoknadu tekuine ekstrahiramo plod. Kod nepovoljnih karpalnih fleksija najbolje je odmah pristupiti embriottomiji flektiranog dijela noge i prii ekstrakciji ploda.

Fleksija u ramenom zglobu flexio scapulohumeralis moe biti sa jedne ili obje strane. Lako se dijagnosticira ako je obostrana u zdjelici je samo glava a od savijenih nogu palpiramo samo rame, a ako je fleksija samo jedne noge u poroajnom kanalu je glava i ispruena druga noga. Mogua je ekstrakcija ploda u ovakvom poloaju ako je plod malen a zdjelica iroka ili ako je plod duboko uao u zdjelicu.

Fleksiju noge ispravljamo u dvije faze: u prvoj fazi nogu dovlaimo u karpalnu fleksiju a u drugoj vrimo repoziciju kao u karpalnoj fleksiji. Da bi smo lake izvrili repoziciju pomaemo se repozitorom i petljom na nozi. Ako nam ne uspije ispraviti nogu pribjegavamo potkonoj embriotomiji. Nekad je potrebno prvo amputirati ispruenu nogu i glavu pa tek onda flektiranu nogu.

Fleksija u ramenom i lakatnom zglobu flexio scapulohumeralis et cubiti dijagnoza je laka. Glava i prednje noge lee u zdjelici stim da je gubica ploda uz vrhove ili blizu vrha nogu a lakatni zglob je zaostao za ramenim. Plod ekstrahiramo tako to rukama pritiskujemo na rame i povlaimo lagano prema vani. Ako je to ne moguepristupamo embriotomiji.

Noge ukrtene iznad glave najee se javlja kod drijebadi. Najee su ukrtene noge iznad ije ili lee paralelno iznad fetusove glave. Pomaemo na taj nain da fiksirane noge konopcima vuemo u stranu uz istovremeno potiskivanje ploda u matericu.Treba paziti da ne doe do rupture rektuma. Ako se ne uspije onda se moe pokuati rezom meice i izvlaenjem ploda kroz kloaku ako je iv a u suprotnom pristupiti embriotomiji poevi od glave.

Nepravilan habitus stranjih ekstremiteta ploda Od 100 poroaja 30 % otpada na poroaje u zadnjem poloaju. Zadnje noge su due, krupnije pa je i repozicija tea, a zadnji poloaj je i nepovoljniji za ivot ploda radi pritiska na pupak te uguenja ploda. Vaginalno se opipavaju tarzalni zglobovi, Ahilove tetive, rep i anus, a kopita-papci okrenuta su na gore. Od nepravilnih habitusa zadnjih nogu mogui su:

Noga savijena u kiinom zglobu flexio phalangis primae zadnja noga flektirana u kiici i upire se o rub ossis pubis a ne ulazi u poroajni kanal. Dijagnoza i repozicija nisu teke ali su neophodne.Noga fleksirana u skonom zglobu flexio tarsi poluglektirana noga je pred ulazom u poroajni kanal ili u njemu zaglavljena. Uzroci su slabi poroajni trudovi, mlitav trbuni zid, hidrops ovojnica, uginue ploda. Korekcija je tea od prethodne.

Pri repoziciji nogu hvatamo za matatarzus i podiemo dorzokranijalno, a istovremeno trup ploda potiskujemo dublje u matericu. U pauzi trudova vrh noge se paljivo uvue u pelvis. Za ovo se moe i koristiti ue koje se stavi oko putice i provue izmeu papaka ploda.Prilikom vue za ue noga se flektira u putinom zglobu, ali se istovremeno potiskuje skoni zglob dorzo-kranijalno. Ako ne moemo uraditi repoziciju pribjegavamo fetotomiji.

Noga savijena u femoralnom zglobu flexio femoralis noga je potpuno flektirana u femoralnom zglobu i podvijena pod tijelo ploda. Ako su flektirane obje noge onda je to trtini ili analni habitus. Poroaj je ozbiljno poremeen. Laka je repozicija jedne noge nego obadvije. Noga se hvata za ossa cruris i savija u tarzalnom zglobu a istovremeno trup ploda potiskuje dublje u matericu.Tako se noga dovede prvo u tarzalnu fleksiju a onda postepeno u ekstenziju.

Ako je plod mal moe se izvui za jednu nogu bez ozljede majke. Inae je korekcija ove zapreke teka. Kod trtinog poloaja mora se raditi urno ali oprezno. Plod se moe izvui van uz pomo omi po Saaku ili po Weinmannu bez prethodne repozicije samo ako je mal i ima dovoljno prostora. Ekstrakcija sitnog mrtvog ploda se radi uz pomo Obermaireve kuke koja se uvue u rektum i kojom se tele podie. Koristi se i fetotomija kao i carski rez.

Nepravilna pozicija plodaMoe biti bona i donja a ove opet mogu biti u prednjem ili zadnjem poloaju. Uzroci su stanja koja onemoguavaju okretanje ploda iz intragravidne u gornju poziciju za poroaj: uginua, mala masa, torzija materice, slabi trudovi, dvijke u unipara i dr. Dijagnozu nije teko postaviti ali bez repozicije i korekcije koja je teka nije mogue zavriti poroaj.

Posebno je teka repozicija prednjeg glavenog poloaja ploda, jer glava i ekstremiteti oteevaju okretanje ploda. Repozicija donje ili bone pozicije u zadnjem karlinom poloaju je neto laka. Okretanje ploda olakava ulijavanje tenosti u matericu kao i epiduralna anestezija, okretanje porodilje na lea ili podizanje njenog zadnjeg kraja. Za korekciju donjeg i bonog poloaja koristimo manuelno okretanje ploda, okretanje ploda pomou ueta vezanog za ekstremitete i tapa i pomou torzione viljuke po Kemereru. U teim sluajevima pribjegavamo fetotomiji ili carskom rezu.

Nepravilan situs poloaj - plodaJe vertikalan ili transferzalan prema podunoj osi majke. Plod moe biti okrenut leima ili trbuhom prema karlinom izlazu , pa nastaju etiri nepravilna situsa: vertikalni leni i trbuni te transfezalni leni i trbuni. Svaki od njih predstavlja teku prepreku za poroaj tj to su najtee prepreke. Nastaju u fazi otvaranja pri jakim kontrakcijama uterusa.

Dijagnoza nije lagana i jednostavna. Kod vertikalnog i transferzalnog trbunog situsa obino su sva etiri ekstreemiteta u poroajnom kanalu. Diferencijalno dijagnostiki dolaze u obzir dvojke, dvostruke nakaze i hidrops ploda. Repoziciju nastojimo uraditi fiksiranjem jednih ekstremiteta uetom dok druge guramo nazad u metericu pokuavajui dovesti plod u poduni poroaj.

Kod vertikalnog i transferzlnog lenog situsa opipavamo samo lea ploda. To je najtei nenormalni poloaj ploda jer ga ne moemo ni za te fiksirati. Ukoliko nismo u mogunosti manuelno okranuti plod, najbolje je odmah pristupiti carskom rezu.Nepravila poloaj dvojki ili vie plodova Repozicija eventualnih nepravilnosti je ista kao ikod jednog ploda. Ako se sa njom ne uspije treba pristupiti fetotomiji ili carskom rezu.

NakazeMogu biti est uzrok tekog poroaja. U prvom redu dolaze nakaze zbog nedovoljnog razvia monstra per defectum -, prejakog razvia monstra per excessum ploda ili njegovih dijelova ili dvostruke nakaze monstra bigemina. Dvostruke i jednostavne nakaaze nastaju u ranom embrionalnom razviu i imaju dosta varijeteta. Za ekstrakciju ovakvih plodova se koristi fetotomija ili carski rez.

Ozljeda poroajnih organa i okoline u toku raanjaOzljede materice Moe biti povrijeen samo miometrijum i seroza ( ruptura uteri incopleta) ili cijeli materini zid (ruptura uteri completa). Rupture mogu biti spontane i artificijalne. Spontane nastaju zbog trauma, pada, velikih doza uterotonika, jakih trudova ili snanih pokreta ploda. Artificijalne nastaju usljed nestrunog ili nepaljivog pomaganja pri poroaju.

Kliniki znaci povreda materice su razliiti i ovise od stepena i mjesta povrede. Kod velike kompletne rupture naglo prestaju trudovi, plod moe ispasti u trbuhnu duplju i nastaju znatna krvarenja. Krv tee iz poroajnog kanala ili se nakuplja u materici ili u peritonealnoj duplji. Nekada crijeva prolabiraju u matericu, vaginu a iz nje van kao kod kobila. Dijagnoze se postavlja palpacijom perforacije te opipavanjem crijeva i trbunih organa kroz perforaciju.

Pomo se sastoji prvenstveno u zavretku poroaja. Krvarenje se zaustavlja tamponiranjem, stavljanjem peana, ivanjem i ligiranjem krvnih sudova. ivanje velikih ruptura radimo nakon laparatomije ili nakon vjetaki izazvanog prolapsusa uterusa. U teim sluajevima treba pribjei histerektomiji. Uterotonici u manjim dozama mogu da zaustave krvarenje pojaavanjem kontrakcija. Nadoknada krvi se vri infuzijama ili transfuzijom. Kod bezizglednog sluaja pribjei prinudnom klanju. Poslije preleane rupture slabi su izgledi za dalju oplodnju.

Povrede cerviksa nastaju ako kanal cerviksa nije dovoljno otvoren, artificijalnog otvaranja cerviksa rukom, parcijlne hipoplazije cerviksa, ekstrakcije velikog ploda, pri fetotomiji a najvie pri laikom upanju ploda. Kod ovoga velika je mogunost uginua rodilje zbog iskrvarenja jer moe doi do pucanja arterije uterine kaudaalis. Manje povrede sluzokoe cerviksa prolaze spontano, ali dublje poslije intervencije ostaavljaju oiljke koji smanjuju lumen cerviksa i zapreka su kod ponovnog poroda. Dijagnoza prognoza i intervencija su isti kao i kod rupture materice.

Povrede vestibuluma, vagine i vulve - mogu nastati kod tekih poroda i mogu biti povrinske i duboke.Uzroci su slini onima kod povreda cerviksa. Kod dubokih rana mogua su jaa krvarenja i promjena opteg zdravstvenog stanja. Opasnost je vea ako imamo retenciju, zato se prvo treba rijeiti nje a onda nastaviti ljeenje Takve povrede treba sanirati ivanjem i medikamentima. Manje povrede ukoliko nisu inficirane veoma brzo zarastaju.

Povreda, ruptura i prekid meice zbog tekog poroda kod jakih trudova, velikog ploda moe doi do prekida dorzalnog zida vestibuluma, ventralnog zida rektuma i perineuma pa nastaje komunikacija izmeu vagine i rektuma fistula-. Ovakva rana nikada ne zaraste spontano nego se mora hirurki obraditi vorasti av -, a potom medikametozno lijeiti.

Oteenja karlice nastaju pri tekom poroaju, padu ili nasilnom izvlaenju ploda u vidu distorzije i luksacije sakralnog zgloba, rupture simfize karlice i frakture karlinih kostiju. Kod distorzije i luksacije prognoza je dubiozna uz obaveznu simptomatssku terapiju mada se kao i kod fraktura karlice te rupture simfize preporuuje ekonomsko iskoritavanje ivotinje.

Nagnjeenje nerava pri tekim i dugotrajnim porodima moe doi do nagnjeenja n. Fibularis, n. Obturatorius, n. Ishiadicus i pleksus nn. Sacralis. Klinika slika se ogleda kroz dugotrajna leanja, ivotinja se moe podii na prednje noge, nije poremeeno opte zdravstveno stanje. Nakon tano uspostavljene dijagnoze ivotinju treba uputiti na ekonosko klanje.