PhanvungKinhte_NVHUan

8/3/2019 PhanvungKinhte_NVHUan

1/152

I HC THI NGUYN

KHOA CNG NGH THNG TINB MN H THNG THNG TIN KINH T

=====o0o======

NGUYN VN HUN NGUYN TH HNG

TRN THU PHNG

Gio trnhPHN VNG KINH T

Thi Nguyn, 2009

1


2/152

LI NOI U

Phn vng kinh t l mt trong nhng mn hc i cng, l nn tng kin

thc cho sinh vin hc cc mn kinh t u t, kinh t quc t,, c bit i vi sinh

vin cc ngnh H thng thng tin Kinh t.

T chc lnh th l mt khi nim mi i vi nc ta. T chc nn kinh t

theo lnh th cng vi t chc hnh chnh theo lnh th l tp hp cc mi quan h

kinh t x hi gia chng trong nn kinh t k hoch ho tp trung. T cc kinh t - x

hi theo lnh th bao trm nhng vn lin quan ti phn cng lao ng theo lnh

th, phn b lc lng sn xut, phn b dn c, quan h sn xut. Vn t chc

lnh th c vai tr c bit quan trng v gn vi qu trnh cng nghip ho, hin i

ho t nc. V vy t chc lnh th l vn xuyn sut gio trnh ny.Trong qu trnh bin son mc d gp khng t kh khn nhng chng ti c

gng n mc cao nht gio trnh m bo tnh khoa hc hin i, tip cn vi

nhng thng tin cp nht v kinh t, x hi ca t nc, ca khu vc ng Nam v

trn th gii.

Chng ti hy vng rng y l chun mc ti thiu v phn kin thc nn tng

ca bc i hc cc trng i hc, Cao ng p dng nhm nng dn mt bng

kin thc ngang tm vi cc nc trong khu vc v th gii.

Gio trnh Phn vng kinh t chc chn khng trnh khi nhng thiu st

nhng chng ti hy vng n s l ti liu b ch i vi ng o sinh vin cng nh

nhng ngi quan tm ti vn ny Vit Nam. Chng ti chn thnh mong c

tip nhn v cm n cc kin ng gp, ph bnh ca cc nh khoa hc, cc bn

ng nghip v bn c gio trnh ny c hon thin hn.

Tc gi xin by t lng bit n i vi Ban Lnh o khoa Cng ngh thng tin

i hc Thi Nguyn, Hi ng Khoa hc o to, B mn HTTT Kinh t to

mi iu kin gio trnh ny c ra mt bn c.

Tuy c gng nhng gio trnh ny khng th khng c nhng sai st. Rt

mong nhn c kin ng gp ca c gi trong ln ti bn sau, gio trnh s

hon chnh hn.

2


3/152

Th gp xin gi v: Nguyn Vn Hun,

Khoa Cng ngh thng tin i hc Thi Nguyn

X Quyt Thng, Tp. Thi Nguyn

in thoi: 0987 118 623 Email: [email protected]

Thi Nguyn, thng 12 nm 2009Cc tc gi

3
mailto:[email protected]:[email protected]


4/152

MC LCPHN MT...............................................................................................................13

I TNG, NHIM V V PHNG PHP..................................................13

NGHIN CU...........................................................................................................131.1. i tng nghin cu ca kinh t vng...................................................13

1.2. Nhim v.....................................................................................................13

1.3. Cc quan im nghin cu kinh t vng.................................................14

1.3.1. Quan im tip cn h thng v tng hp ...........................................141.3.2. Quan im lch s...................................................................................151.3.3. Quan im kinh t...................................................................................151.3.4. Quan im pht trin bn vng.............................................................16

1.4. Cc phng php nghin cu kinh t vng.............................................161.4.1. Phng php phn tch h thng..........................................................161.4.2. Phng php d bo..............................................................................161.4.3. Phng php cn i lin nghnh, lin vng (Moohinhf I-O)............171.4.4. Phng php m hnh ha ton kinh t.............................................171.4.5. Phng php s dng bn v h thng thng tin a l (GIS)......171.4.6. Phng php phn tch chi ph- li ch.................................................181.4.7. Cc phng php khc ..........................................................................181.5. Ni dung ca mn hc ..............................................................................18

PHN HAI.................................................................................................................19

CHNG 1...............................................................................................................19

L LUN C BN V T CHC LNH TH..................................................19

2.1. Khi nim v nguyn tc...........................................................................19

2.1.1. Khi nim v tnh cht ca t chc khng gian kinh t x hi........192.1.2. Cc nguyn tc phn b sn xut .........................................................25

2.1.2.1 Nguyn tc 1 .................................................................................25

a. i vi sn xut cng nghip (c chia thnh 5 nhm ngnh): .. .. ..25

b. i vi sn xut nng nghip: ...........................................................26

2.1.2.2. Nguyn tc 2 ................................................................................26

2.1.2.3. Nguyn tc 3 ................................................................................27

2.1.2.4. Nguyn tc 4 ................................................................................28

2.1.2.5. Nguyn tc 5 ................................................................................28

2.1.2.6. Nguyn tc 6 ................................................................................29

2.1.3. Vng kinh t ...........................................................................................292.1.3.1. Khi nim v vng kinh t ............................................................29

4


5/152

2.1.3.2. Ni dung c bn ca vng kinh t ................................................31

a. Pht trin tng hp ca vng kinh t: ................................................33

b. Tnh m ca vng kinh t: .................................................................33

2.1.3.3. Cc loi vng kinh t ....................................................................33

a. Vng kinh t ngnh: ...........................................................................34

b. Vng kinh t tng hp: .......................................................................34

2.1.4. Phn vng kinh t ..................................................................................352.1.4.1. Khi nim phn vng kinh t ........................................................35

2.1.4.2. Nhng cn c phn vng kinh t .............................................35

2.1.4.3. Cc nguyn tc phn vng kinh t ...............................................36

2.1.5. Qui hoch vng kinh t ..........................................................................372.1.5.1. Khi nim .....................................................................................37

2.1.5.2. Ni dung c bn ca qui hoch vng ...........................................37

2.1.5.3. Nhng cn c qui hoch vng kinh t .....................................38

2.1.5.4. Nguyn tc qui hoch vng kinh t ..............................................38

2.1.5.5. Cc kiu qui hoch vng: .............................................................38

2.1.5.6. Cc bc tin hnh qui hoch vng:.............................................38

2.1.6. H thng lnh th kinh t - x hi Vit Nam........................................392.1.6.1. S hnh thnh cc vng kinh t - hnh chnh................................39

2.1.6.2. S hnh thnh cc vng chuyn mn ln.......................................402.1.7. Khi qut v lch s phn vng kinh t nc ta...............................422.1.8. Tnh tt yu khch quan ca s pht trin kinh t vng Vit Nam43CHNG 2...............................................................................................................45

VNG NG BC BC B...................................................................................45

2.2. Tim nng pht trin kinh t x hi.........................................................45

2.2.1. V tr a l..............................................................................................452.2.2. Ti nguyn thin nhin...........................................................................45

2.2.2.1. a hnh, kh hu v thu vn.......................................................45

2.2.2.2. Tim nng khong sn..................................................................46

2.2.2.3. Tim nng t ai.........................................................................47

2.2.2.4. Ti nguyn rng............................................................................48

2.2.3. Ti nguyn nhn vn..............................................................................482.2.3.1. V c cu dn tc..........................................................................48

2.2.3.2. Dn s v mt dn s...............................................................48

2.2.3.3. Trnh hc vn............................................................................49

2.2.3.4. Lc lng lao ng.......................................................................49

5


6/152

2.2.3.5. Vn ho - lch s............................................................................49

2.2.4. Hin trng pht trin kinh t - x hi vng ng Bc........................492.2.5. Cc ngnh kinh t..................................................................................50

2.2.5.1. Ngnh cng nghip.......................................................................50

2.2.5.2. Ngnh nng - lm nghip..............................................................50a. Ngnh nng nghip.............................................................................50

b. Ngnh lm nghip...............................................................................51

2.2.5.3 Ngnh dch v................................................................................51

2.2.6. B khung lnh th ca vng..................................................................522.2.6.1 H thng th...............................................................................52

2.2.6.2 H thng giao thng vn ti...........................................................52

2.2.7. nh hng pht trin ca vng............................................................532.2.7.1. Ngnh cng nghip.......................................................................53

2.2.7.2. Ngnh nng lm nghip..............................................................53

a. Ngnh nng nghip.............................................................................53

b. Ngnh lm nghip...............................................................................54

2.2.7.3. Cc ngnh dch v.........................................................................54

2.2.7.4. V mt lnh th.............................................................................55

CHNG 3...............................................................................................................56

VNG TY BC......................................................................................................563.1. Tim nng pht trin kinh t x hi.........................................................56

3.1.1. V tr a l...............................................................................................563.1.2. iu kin t nhin v ti nguyn thin nhin.......................................56

3.1.2.1. a hnh.........................................................................................56

3.1.2.2. Kh hu..........................................................................................56

3.1.2.3. Ti nguyn nc............................................................................57

3.1.2.4. Ti nguyn khong sn.................................................................57

3.1.2.5. t him........................................................................................57

3.1.2.6. Ti nguyn t v rng................................................................57

3.1.3. Ti nguyn nhn vn..............................................................................583.2. Hin trng pht trin kinh t x hi ca vng........................................58

3.2.1. Cc ngnh kinh t..................................................................................593.2.1.1. Ngnh nng- lm nghip...............................................................59

a. Ngnh nng nghip.............................................................................59

b. Ngnh lm nghip...............................................................................59

3.2.1.2. Ngnh cng nghip.......................................................................60

6


7/152

3.2.1.3. Ngnh du lch................................................................................60

3.2.2. B khung lnh th ca vng..................................................................603.2.2.1. H thng th..............................................................................60

3.2.2.2. H thng giao thng vn ti..........................................................61

3.3. nh hng pht trin ca vng...............................................................613.3.1. Xy dng c s h tng..........................................................................613.3.2. Khai thc hiu qu th mnh nng, lm nghip..................................623.3.3. Ngnh cng nghip.................................................................................623.3.4. Thng mi v dch v...........................................................................623.3.5. V t chc lnh th.................................................................................62CHNG 4...............................................................................................................63

VNG NG BNG SNG HNG......................................................................63

4.1. Tim nng pht trin kinh t - x hi.......................................................63

4.1.1. V tr a l...............................................................................................634.1.2. Ti nguyn thin nhin...........................................................................63

4.1.2.1. a hnh, kh hu v thu vn........................................................63

4.1.2.2. Ti nguyn t ai.........................................................................64

4.1.2.3. Ti nguyn bin.............................................................................64

4.1.2.4. Ti nguyn khong sn................................................................65

4.1.2.5. Ti nguyn sinh vt......................................................................65

4.1.3. Ti nguyn nhn vn..............................................................................654.1.3.1. C cu dn tc...............................................................................65

4.1.3.2. Dn s...........................................................................................65

4.1.3.3. Trnh hc vn............................................................................66

4.2. Hin trng pht trin kinh t x hi.........................................................67

4.2.1. Cc ngnh kinh t...................................................................................674.2.1.1. Ngnh nng nghip.......................................................................67

4.2.1.2. Ngnh cng nghip.......................................................................684.1.2.3. Ngnh dch v...............................................................................69



4.3. nh hng pht trin ca vng...............................................................72

4.3.1. Ngnh nng nghip.................................................................................724.3.2. Ngnh cng nghip..................................................................................72

4.3.3. Ngnh dch v..........................................................................................734.3.4. Cc mc tiu pht trin kinh t x hi khc.........................................73

7


8/152

CHNG 5...............................................................................................................74

VNG BC TRUNG B..........................................................................................74



5.1.2.1. a hnh ........................................................................................74

5.1.2.2. V kh hu.....................................................................................75

5.1.2.3. Ti nguyn t ai.........................................................................75

5.1.2.4. Ti nguyn bin.............................................................................75

5.1.2.5. Ti nguyn khong sn.................................................................76

5.1.3. Ti nguyn nhn vn..............................................................................76

5.1.3.1. C cu dn tc...............................................................................765.1.3.2 Dn s ...........................................................................................76

5.1.3.3. Trnh hc vn............................................................................77

5.1.3.4. Lc lng lao ng........................................................................77

5.2. Hin trng pht trin kinh t x hi ca vng........................................77

5.2.1. Cc ngnh kinh t...................................................................................775.2.1.1. Ngnh nng, lm, ng nghip.......................................................77

a. Ngnh nng nghip.............................................................................77

b. Ngnh lm nghip...............................................................................78

c. Ngnh ng nghip...............................................................................78

5.2.1.2. Ngnh cng nghip.......................................................................79



5.3. nh hng pht trin kinh t x hi ca vng......................................81

5.3.1. Ngnh nng nghip, lm nghip, ng nghip.......................................825.3.1.1. Ngnh nng nghip......................................................................825.3.1.2. Ngnh ng nghip ........................................................................82

5.3.1.3. Ngnh lm nghip ........................................................................82

5.3.2. Ngnh cng nghip..................................................................................825.3.3. V khng gian lnh th...........................................................................82CHNG 6...............................................................................................................84

VNG DUYN HI NAM TRUNG B.................................................................84

6.1. Tim nng pht trin kinh t x hi ca vng.........................................84

8


9/152


6.1.2.1. a hnh........................................................................................84

6.1.2.2. Kh hu..........................................................................................84

6.1.2.3. Ti nguyn t..............................................................................856.1.2.4. Ti nguyn rng...........................................................................85

6.1.2.5. Ti nguyn bin.............................................................................85

6.1.2.6. Ti nguyn nc............................................................................86

6.1.2.7. Ti nguyn khong sn.................................................................86

6.1.3. Ti nguyn nhn vn..............................................................................866.1.3.1. C cu dn tc...............................................................................86

6.1.3.2. Dn s ..........................................................................................86

6.1.3.3. Trnh hc vn ...........................................................................86

6.1.3.4. Lc lng lao ng.......................................................................87

6.1.3.5. Vn ha lch s............................................................................87

6.2. Hin trng pht trin kinh t x hi.........................................................87

6.2.1. Cc ngnh kinh t...................................................................................876.2.1.1. Ngnh nng nghip, lm, ng nghip............................................87

a. Ngnh nng nghip.............................................................................87

b. Ngnh lm nghip...............................................................................88

c. Ngnh ng nghip...............................................................................88

6.2.1.2 Ngnh cng nghip........................................................................88

6.2.1.3. Ngnh dch v...............................................................................89

6.2.2. B khung lnh th ca vng..................................................................896.2.2.1.H thng th...............................................................................89


6.3. nh hng pht trin...............................................................................90

6.3.1. Ngnh nng, lm, ng nghip................................................................906.3.1.1. Ngnh nng nghip.......................................................................90

6.3.1.2.Ngnh lm nghip..........................................................................90

6.3.1.3. Ngnh ng nghip.........................................................................90

6.3.2. Ngnh cng nghip..................................................................................906.3.3. Ngnh dch v..........................................................................................916.3.4. Pht trin c s h tng..........................................................................91CHNG 7...............................................................................................................92

VNG TY NGUYN.............................................................................................92

9


10/152



7.1.2.1. a hnh.........................................................................................92

7.1.2.2. Kh hu..........................................................................................92

7.1.2.3. Ti nguyn nc............................................................................93

7.1.2.4. t ai..........................................................................................93

7.1.2.5. Ti nguyn rng............................................................................93

7.1.2.6. Ti nguyn khong sn................................................................94

7.1.3. Ti nguyn nhn vn..............................................................................947.2. Hin trng pht trin kinh t, x hi........................................................95

7.2.1. Cc ngnh kinh t...................................................................................957.2.1.1. Ngnh nng - lm nghip.............................................................95

a. Ngnh nng nghip.............................................................................95

b. Ngnh lm nghip...............................................................................96

7.2.1.2. Ngnh cng nghip.......................................................................96

7.2.2. B khung lnh th ca vng..................................................................977.2.2.1.H thng th...............................................................................97


7.3. nh hng pht trin kinh t x hi.......................................................97

7.3.1. Ngnh nng, lm nghip.........................................................................977.3.2. Ngnh cng nghip..................................................................................987.3.3. Ngnh dch v..........................................................................................987.3.4. H thng gio dc v y t.......................................................................98CHNG 8.............................................................................................................100

VNG NG NAM B.........................................................................................100

8.1. Tim nng pht trin kinh t x hi.......................................................100

8.1.1. V tr a l.............................................................................................1008.1.2. Ti nguyn thin nhin.........................................................................100

8.1.2.1. a hnh.......................................................................................100

8.1.2.2 Kh hu.........................................................................................101

8.1.2.3 t ai..........................................................................................101

8.1.2.4. Ti nguyn rng..........................................................................101

8.1.2.5. Ti nguyn khong sn...............................................................102

8.1.2.6. Ti nguyn nc..........................................................................102

8.1.2.7. Ti nguyn bin...........................................................................102

10


11/152

8.1.3. Ti nguyn nhn vn............................................................................1028.2. Hin trng pht trin kinh t x hi.......................................................103

8.2.1. Cc ngnh kinh t.................................................................................1038.2.1.1. Ngnh nng nghip.....................................................................103

8.2.1.2. Ngnh cng nghip.....................................................................104

8.2.1.3. Ngnh dch v.............................................................................105

8.2.2. B khung lnh th ca vng ...............................................................1058.2.2.1. H thng th:...........................................................................105

8.2.2.2. H thng giao thng vn ti........................................................106

8.3. nh hng pht trin ca vng.............................................................107

8.3.1. Ngnh nng lm ng nghip..........................................................1078.3.1.1. Ngnh nng nghip.....................................................................107

8.3.1.2. Ngnh lm nghip.......................................................................107

8.3.1.3. Ngnh ng nghip.......................................................................107

8.3.2. Ngnh cng nghip................................................................................1088.3.3. Ngnh dch v........................................................................................108CHNG 9.............................................................................................................109

VNG NG BNG SNG CU LONG...........................................................109

9.1. Tim nng v hin trng pht trin kinh t x hi...............................109

9.1.1. V tr a l.............................................................................................1099.1.2. Ti nguyn thin nhin.........................................................................109

9.1.2.1. a hnh.......................................................................................109

9.1.2.2. Kh hu........................................................................................109

9.1.2.3. t ai.........................................................................................110

9.1.2.4. Ti nguyn nc..........................................................................110

9.1.2.5 Ti nguyn bin............................................................................111

9.1.2.6 Ti nguyn khong sn................................................................111

9.1.3. Ti nguyn nhn vn............................................................................1119.2. Hin trng pht trin kinh t x hi.......................................................112

9.2.1. Cc ngnh kinh t.................................................................................1129.2.1.1. Ngnh nng nghip, lm, ng nghip..........................................112

a. Ngnh nng nghip...........................................................................112

b. Ngnh ng nghip.............................................................................112

c. Ngnh lm nghip.............................................................................113

9.2.1.2. Ngnh cng nghip.....................................................................113

9.2.1.3. Ngnh dch v.............................................................................113

11


12/152

9.2.2. B khung lnh th ca vng................................................................1149.2.2.1. H thng th: ..........................................................................114

9.2.2.2. H thng giao thng vn ti........................................................114

9.3. nh hng pht trin ca vng.............................................................114

9.3.1. Ngnh nng, ng, lm nghip..............................................................1149.3.1.1. Nng nghip................................................................................115

9.3.1.2. Lm nghip .................................................................................115

9.3.1.3. Ng nghip..................................................................................115

9.3.2. Ngnh cng nghip................................................................................1159.3.3. Ngnh dch v........................................................................................1159.3.4. Kt cu h tng......................................................................................116PHN BA.................................................................................................................117

NH HNG PHN VNG VIT NAM THI K....................................117

2010 - 2020..............................................................................................................117

10.1. Cc tiu ch v nguyn tc phn vng..................................................117

10.2. H thng vng Vit Nam giai on 2010 2020.............................124

10.2.1. Khi qut chung..................................................................................12410.2.2. c im c bn ca 6 vng...............................................................12610.3. Quan im pht trin vng kinh t trng im Vit Nam trong giai

on mi..........................................................................................................13310.3.1. Vng kinh t trng im Bc B.......................................................13310.3.2. Vng kinh t trng im min Trung...............................................13410.3.3. Vng kinh t trng im pha Nam...................................................13610.4. Nhng bt cp v thc trng pht trin cc VKTT ti im xut

pht ca giai on pht trin lan ta............................................................138

10.6.3. Cc VKTT ni chung, cc khu vc tp trung kinh t, khu thtrong vng phi c t chc theo nguyn tc hiu qu, hin i v vng

chc, bo m tnh cht ba cao, ba ln. ...................................................14610.6.4. Cc VKTT phi c mt th ng vng chc da trn c s todng cc mi lin kt vng chc vi cc vng khc trong khu vc v ccnc. ................................................................................................................14710.6.5. Pht trin bn vng VKTT phi lun lun c qun trit bngphng chm: Tng trng mt cn i, pht trin mang tnh ha nhp cp a phng, quc gia v quc t..........................................................148

12


13/152

PHN MT

I TNG, NHIM V V PHNG PHP

NGHIN CU

1.1. i tng nghin cu ca kinh t vng

Vit Nam, nghin cu v vng c thc hin trong nhiu nm. Cng

vic ny c tp trung vo mt s vn nh phn vng kinh t, nh

hng chin lc pht trin cc vng ch yu do vin chin lc pht trin,

B k hoch v u t thc hin. Tuy nhin, cc ti liu v kinh t vng cn rt

t, thiu nhng ti liu tng qut v h thng c l lun v thc tin.

Nh vy, Kinh t vng (Regional Economics) l mn khoa hc kinh t,

nghin cu cc h thng lnh th (ni dung, bn cht cc qu trnh v hot ng

kinh t - x hi trn lnh th ) nhm rt ra nhng c im, quy lut hnh

thnh v hot ng ca chng vn dng vo t chc ti u cc qu trnh v

hot ng theo lnh th trong thc tin.

1.2. Nhim v

Vic quy hoch kinh t lnh th c tm quan trng c bit i vi s pht

trin kinh t - x hi ca mi quc gia. Ni dung quy hoch kinh t lnh th bao

gm nhng mt ch yu: c cu sn phm, sn phm hng ho xut khu ca

cc vng kinh t; c cu sc lao ng v dn c x hi, c s h tng, khoa hc

- cng ngh; c cu v phn b cc n v kinh t, chnh sch kinh t - x hi v

bo v mi trng. Vic quy hoch kinh t lnh th cc vng phi da vo

chin lc pht trin kinh t - x hi ca quc gia v da vo cc c im v tnhin, kinh t, x hi ca cc vng, lnh th.

nh hng pht trin kinh t cc vng lnh th l pht huy cc th mnh

kinh t t nhin, ti nguyn, kh hu, x hi v nhn vn... ca cc vng xc

nh quy hoch, c cu ngnh kinh t, thnh phn kinh t... thch hp c hiu

qu kinh t - x hi cao.

13


14/152

Vit Nam, trong giai on pht trin hin nay, Kinh t vng tp trung

nghin cu v xut cc gii php chin lc cho cc vn ch yu sau y:

- nh gi thc trng, d bo v nh hng pht trin phn cng lao ng

x hi theo lnh th ca Vit Nam, kh nng tham gia ca Vit Nam vo ccnh ch khng gian kinh t di tc ng ca nhng iu kin mi (ton cu

ha, khu vc ha, cc qu trnh quc t ha khc).

- Nghin cu nhng c s khoa hc v thc tin ca cng vic hoch nh

chnh sch v chin lc quc gia v pht trin kinh t theo lnh th (theo vng)

nhm to ra nhng chuyn dch c cu lnh th ca nn kinh t mt cch mnh

m, cn bn v c hiu qu theo hng cng nghip ha, hin i ha.- Nghin cu nhng c im v quy lut hnh thnh v hot ng ca cc

khng gian kinh t chc nng (n nng), bao gm cc vng kinh t ln (c

bn), cc a bn kinh t trng im, cc vng (n v), hnh chnh kinh t

- Nghin cu nhng c s phng php lun v phng php phn vng,

quy hoch tng th khng gian kinh t cc loi, phn b cc lc lng sn xut

x hi, cc doanh nghip, cc cng trnh phc v trc tip v gin tip cho phttrin kinh t- x hi.

- Tm hiu tim nng, hin trng v t ra nh hng pht trin chung

v hoch nh b khung pht trin cho cc vng kinh t trn lnh th.

1.3. Cc quan im nghin cu kinh t vng

thc hin c kt qu nhng ni dung nghin cu nu, cc nh kinh t

vng phi hiu bit v s dng mt tp hp rng ri cc quan im, tip cn vphng php nghin cu truyn thng cng nh hin i, cc phng php

nghin cu ca nhiu mn khoa hc lin quan. Trong ton b s a dng ca

cc quan im v phng php nghin cu kinh t hc vng, trc ht cn tp

trung vo cc quan im v phng php sau y.

1.3.1. Quan im tip cn h thng v tng hp

i vi nghin cu ca kinh t vng kh rng ln, lin quan ti nhiu vn

, nhiu kha cnh c quy m v bn cht khc nhau, nhng li tng tc cht

14


15/152

ch vi nhau. Bn thn mi vng l mt h thng do nhiu phn t cu thnh,

c bn cht, c chc nng khc nhau, hnh thnh v hot ng theo quy lut

khc nhau nhng gia chng c mi quan h tng tc cht ch, ph thuc ln

nhau; s thay i ca bt k mt yu t, phn t khc. ng thi, mi vngcng l mt b phn trong ton h thng lnh th m gia cc b phn lnh th

ny cng c quan h tc ng ln nhau (mi vng nh l mt mt xch trong

ton b si dy xch ca ton h thng). Quan in h thng i hi li ch cc

b phi phc tng li ch chung ca h thng, c ngha l mi ch th kinh t -

x hi trong mt vng phi t li ch chung ca vng ln trn ht; cc vng

nh phi v li ch chung ca vng ln hn m n nm trong ; cc vng lnphi v li ch chung ca quc gia.

1.3.2. Quan im lch s

Cc qu trnh kinh t x hi khng ngng vn ng trong khng gian v

bin theo thi gian. S hnh thnh v pht trin ca vng ni ring. H thng

lnh th ni chung l mt qu trnh lch s lun lun c s vn ng, pht trin.

Ni cch khc, vng v h thng vng khng phi l nhng yu t nht thnhbt bin. S pht trin ca vng mang tnh k tha. Hin trng pht trin ca

vng hin ti l kt qu qu trnh pht trin trong lch s ng thi l c s,

cn c cho pht trin trong tng laicuar vng. nh hng ng n v pht

trin trong tng lai ca cc vng, cn phi hiu r nhng c im pht trin

ca vng trong lch s v hin ti, ng thi phi c tm nhn chin lc cho s

pht trin tng lai ca vng.

1.3.3. Quan im kinh t

Trong nghin cu a l kinh t - x hi, vic quan im kinh t thng

c coi trng l l t nhin. Quan im ny c th hin thng qua mt s

ch tiu kinh t c th nh tc tng trng, hiu qu kinh t, trong c ch

th trng, vic xn xut phi em li li nhun v tt nhin, kh c th chp

nhn s thua l trin min. Tuy nhin,cng nn trnh su hng c th gp phi

l phi t mc tiu kinh t bng mi gi. iu d rt nguy him v nu thiu

15


16/152

nhn xa trng rng th nhng mn li trc mt v kinh t khng th b p

c nhng tn tht to ln lu di gay ra t chnh mn li .

1.3.4. Quan im pht trin bn vng

Pht trin bn vng l mt khi nim tng i mi, ra i trn c s crt kinh nghim pht trin ca cc quc gia trn hnh tinh, phn nh xu th pht

trin ca thi i v nh hng cho tng lai ca nhn loi. i vi vic

nghin cu cc vng kinh t, pht trin bn vng c th c coi va l quan

im, va l mc tiu nghin cu.

Qun trit quan im pht trin bn vng i hi phi m bo s bn vng

v c ba mt: kinh t, x hi v mi trng. V mt kinh t, l tc tngtrng, hiu qu v s pht trin n nh ca nn kinh t. Di gc x hi,

phi ch trng n vic xa i gim ngho, xy dng th ch v bo tn vn ha

dn tc. Cn v phng din mi trng l gi gn tnh a dng sinh hc, bo v

ti nguyn thin nhin, ngn chn s nhim v xung cp ca mi trng.

1.4. Cc phng php nghin cu kinh t vng

1.4.1. Phng php phn tch h thngi tng nghin cu ca kinh t vng l nhng h thng phc tp, bao

gm nhiu phn t c bn cht khc nhau, thng xuyn tc ng qua li, mang

tnh thang cp r rt. Mun hiu r nhng c im v tnh quy lut vn ng,

hnh vi ca chng, cng nh xut cc gii php pht trin cho cc vng

chng ta cn phn tch cc mi lin h a dng, a chiu bn trong v bn ngoi

h thng v cc mt s lng, cng , mc 1.4.2. Phng php d bo

Phng php d bo xut pht t quan im ng v lch s, gip cho ta

nh hng chin lc, xc nh cc mc tiu v kch bn pht trin trc mt

v lu di ca cc i tng nghin cu kinh t vng mt cch khch quan, c

c s khoa hc ph hp vi cc iu kin v xu th pht trin ca hin thc, cc

phng php d bo c s dng nhiu trong quy hoch pht trin vng, lp

k hoch pht trin kinh t - x hi. D bo c th mang tnh nh lng huc

16


17/152

nh tnh. Tuy vy, xu hng gn y, cc d bo nh hng c s dng

ngy cng rng ri, tnh thuyt phc ngy cng cao.

1.4.3. Phng php cn i lin nghnh, lin vng (Moohinhf I-O)

M hnh cn i lin nghnh / lin vng xut pht t Lin X c, do hai nhkhoa hc l Wassily Leontiev v Cantronovic xng v pht trin. C th ni

IO l m hnh phn nh bc tranh v hot ng nn kinh t, cc mi lin h

nghnh / lin h vng trong qu trnh xn xut v s dng sn phm cho tiu

dng cui cng, tch ly ti sn, xut khu hng ha v dch v ca ton b nn

kinh t, Hn na, bng IO cn cho bit sn xut ra mt n v sn phm

cui cng ca mt ngnh / vng th cn bao nhiu sn phm ca ngnh / vngkhc v ngc li, ngnh / vng cung cp bao nhiu sn phm xn sut ra

n v sn phm ca ngnh / vng khc. T , n cho php phn tch cc mi

quan h (cc dng dch chuyn vn, lao ng, ngun lc, ti nguyn thin nhin

gia cc vng), nh gi hiu qu xn sut, tnh ton cc chi tiu tng hp

khc phc v cng tc qun l v m, phn tch v d bo kinh t.

1.4.4. Phng php m hnh ha ton kinh tPhng php m hnh ton cho php tng hp ha, n gin ha cc thng

s hot ng, cc mi lin h a dng, phc tp ca cc i tng nghin cu

kinh t vng trong thc tin, lm ni bt cc c trng c bn, quy lut vn

ng ca i tng v iu khin ti u, hng ch qu trnh pht trin ca

chng. y l phng php mang tnh nh lng cao nhm hn ch s nh

gi, hoch nh mang tnh cm tnh.

1.4.5. Phng php s dng bn v h thng thng tin a l (GIS)

Bn l ngn ng tng hp, ngn gn, sc tch, l phng thc th hin

trc quan cc yu t t nhin, kinh t, x hi ca cc vng lnh th, s dng bn

l phng php nghin cu truyn thng c trng ca a l t nhin, a l

nhn vn, a l kinh t, v nhiu mn khoa hc khc. Cc nghin cu kinh t

hc cng cn c khi u bng bn v kt thc cng bng bn . Vic s

dng phng php chng bn (chp bn ) nghin cu mi quan h

17


18/152

gia cc yu t khc nhau trn mt vng lnh th rt ph bin v hu ch trong

cc nghin cu v vng.

Phng php s dng h thng thng tin a l GIS hnh thnh trn c s

ca phng php bn kt hp vi nhng thnh tu ca cng ngh thng tinhin i. GIS l tp hp cc thng tin theo cc dng , cc lp khc nhau, trn c

s phn tch , x l v hin th cc thng tin v vng , v khng gian kinh t

- x hi. u im ni tri ca GIS l kh nng truy cp v s l thng tin

nhanh, kt hp ng thi nhiu loi thng tin, nhiu lp thng tin v cng mt

i tng, mt lnh th.

1.4.6. Phng php phn tch chi ph- li chPhn tch chi ph- li ch l vic xc nh,nh gi v so snh tt c cc li

ch c th c c vi nhng chi ph phi b ra thc hin mt d n, mt

chng trnh / chnh sch pht trin hnh thnh b khung pht trin cho vng.

V nguyn tc, bt c hot ng kinh t - x hi no cng ch c coi l c

hiu qu nu tha mn iu kin l tng cc li ch do hot ng em li phi

ln hn tng cc chi ph thc hin hot ng .1.4.7. Cc phng php khc

Ngoi cc phng php nu trn, Kinh t vng cn s dng rng ri

cc cng c v phng php nghin cu ca kinh t hc v m, kinh t hc vi

m v cc mn hc khc.

1.5. Ni dung ca mn hc

S ra i ca kinh t vng l kt qu tip cn ca cc mn a l hc, kinht hc, k hoch ha Do tt c cc hot ng kinh t - x hi u din ra

mt ni no nn tr khi cc hng khng gian c xc nh, kinh t hc

s lun l vn tru tng bi rt kh lin kt ni con ngi sinh sng v ni

h lm vic.

hiu r hn v cc vng kinh t, trc ht mn kinh t vng cp n

nhng vn l lun c bn v t chc khng gian kinh t x hi. chnh l

vn l lun c bn tip cn n kinh t cc vng.

18


19/152

Mt khc, mn hc cn cp n cc vng kinh t c th ca Vit Nam v

c tim nng, hin trng v phng hng pht trin ca vng trong hin ti v

c nhng giai on tip theo.

PHN HAICHNG 1

L LUN C BN V T CHC LNH TH

2.1. Khi nim v nguyn tc

2.1.1. Khi nim v tnh cht ca t chc khng gian kinh t x hi

T chc khng gian kinh t x hi c coi nh l mt trong nhng binphp quan trng hng u pht trin kinh t - x hi ca mi quc gia. T

chc khng gian kinh t x hi mt cch hp l s khc phc c tnh trng

chng cho, qu ti v sc cha lnh th cng nh khc phc c tnh trng

pht trin ri rc gia cc lnh th vi nhau v gia cc ngnh trong mt lnh

th. Trn th gii c nhiu quan nim khc nhau v thut ng t chc khng

gian kinh t -x hi.Cc nh khoa hc Lin X c trc y quan nim da trn khi nim v

s phn b lc lng sn xut. S phn b lc lng sn xut c thc hin

trn cc lnh th c th nhng cp khc nhau, c th l trn cc vng kinh

t c bn v vng kinh t hnh chnh tnh. H coi phn b lc lng sn xut l

s b tr, sp xp v phi hp cc i tng hay thc th vt cht trong mt

lnh th xc nh; nhm s dng mt cch hp l cc tim nng t nhin, c svt cht k thut ca lnh th t hiu qu kinh t - x hi v m bo vn

mi trng, nng cao mc sng ca dn c ni . Nh vy, phn b lc lng

sn xut c xem nh vic t chc s phi hp gia cc ngnh sn xut, cc

qu trnh v cc c s sn xut trong mt phm vi lnh th nht nh.

cc quc gia pht trin phng Ty, nn kinh t theo hng kinh t th

trng li s dng ph bin thut ng t chc khng gian kinh t x hi.

19


20/152

Khi nim T chc khng gian ra i t cui th k XIX v pht

trin thnh mt khoa hc v thit lp trt t kinh t - x hi - mi trng trong

phm vi mt lnh th xc nh m ngi ta gi l T chc khng gian kinh t

x hi. T chc khng gian kinh t x hi c xem nh l ngh thut kinthit v s dng lnh th mt cch ng n v c hiu qu. Nhim v ch yu

ca t chc khng gian l xc nh c sc cha ca lnh th; tm kim

quan h t l hp l v lin h cht ch trong pht trin kinh t x hi gia cc

ngnh v gia cc lnh th nh hay tiu vng trong mt vng cng nh m bo

mi quan h gia cc vng trong mt quc gia c tnh ti c mi quan h vi

quc gia khc. Nh c s sp xp c trt t v cn i gia cc i tng tronglnh th m to ra mt gi tr mi ln hn, lm cho s pht trin tr nn hi ha

v bn vng.

T chc khng gian kinh t x hi l ni dung c th ca chnh sch

kinh t pht trin theo lnh th di hn nhm ci thin mi trng, trong din

ra cuc sng v cc hot ng ca con ngi. T chc khng gian kinh t x

hi gc chnh sch, c coi nh mt trong nhng hnh ng hng ticng bng v mt khng gian, ti u ha cc mi quan h hu c gia trung

tm v ngoi vi, gia cc cc vi nhau v gia cc cc vi cc khng gian cn

li, nhm lm cho ton b lnh th pht trin bn vng; to ra c s n nh

cn thit thit lp tin cho s tng trng v pht trin. iu cn c

ngha to ln v mt x hi, to ra cng n vic lm, cn i li lng lao ng,

iu chnh cung cu hng ha v dch v gia thnh th v nng thn.

Nh vy, T chc khng gian kinh t x hil s sp xp v phi

hp cc i tng trong mt mi quan h lin ngnh, lin vng nhm s

dng mt cch hp l cc tim nng t nhin, lao ng, v tr a l kinh t,

chnh tr v c s vt cht k thut v s c to dng em li hiu

qu kinh t x hi cao v nng cao mc sng dn c, m bm s pht

trin bn vng ca mt lnh th.

20


21/152

- T chc l vic do con ngi, v con ngi, do phn nhiu mang tnh

ch quan. V th khi tin hnh t chc lnh th kinh t x hi phi c c

y thng tin cn thit, nht l thng tin v cc iu kin c bn ca lnh th.

Khng th t chc khng gian lnh th trong iu kin khng hiu r lnh thnghin cu. Vic cn lm l iu tra c bn v lnh th, con ngi, sp xp cc

i tng (cc x nghip, cng trnh, cc ngnh, cc lnh vc; cc im dn c,

cc kt cu h tng) theo c s iu tra nghin cu v lnh th tc l

da trn cc lun c khoa hc c th. iu chng t tnh ch quan c

khch quan ha.

- Vic t chc c tin hnh trn mt lnh th xc nh theo yu cu pht

trin kinh t x hi vi quan im di hn i hi phi c nhng d bo tht tt,

bao gm c d bo v s pht trin v d bo v bin ng ca bn thn lnh

th cng nh d bo v cc kiu kin thit c th p dng ti lnh th nghin

cu. Tc l vic t chc khng gian s phi c nhiu phng n, t phng

n tt nht c la chn. Bn cnh cng phi t mi quan h cht ch vi

cc lnh th khc.

- Ch th ca vic t chc khng gian lnh th cng l ch th qun l v

pht trin lnh th, c th l chnh ph, cc c quan ban ngnh, cc b Bn

cnh cn c cc c quan nghin cu khoa hc chuyn v t chc khng gian

kinh t x hi nh cc vin nghin cu quy hoch, vin chin lc pht

trin. Nhng c quan chuyn trch v t chc khng gian kinh t x hi

cng phi c t chc c h thng v c trnh m trch cng vic t

chc khng gian kinh t x hi.

Tnh cht ca T chc khng gian kinh t x hi

- Tnh kt cu h thng: Mi lnh th gm c nhiu cp, do vic t chc

khng gian kinh t x hi c tin hnh theo cc cp lnh th. Mi cp lnh

th l mt h thng, t chc, sp xp c nh hng cc i tng a dng v

lun vn ng, pht trin, va c tnh c lp tng i va quan h qua li ln

21


22/152

nhau. H thng lnh th c gii hn, sc cha ca n qui nh tnh cht v trnh

pht trin.

- Tnh lnh th: Th hin tnh xc nh lnh th nghin cu, s a dng

khng gian ca lnh th. Lnh th c t chc phi l lnh th xc nh. Trong

mt lnh th lun lun c nhiu tiu lnh th vi cc iu kin khng tht ging

nhau lm cho vic phn b cc i tng trong lnh th c s a dng. V vy

t chc khng gian cng c nhiu cp m gn vi chng l cc kiu t chc

c th.

- Tnh thi gian: T chc khng gian kinh t x hi phi la chn kiu t

chc cho lnh th trong mt thi on nht nh ph hp vi cc yu t con

ngi, khoa hc cng ngh, cc ngun lc t nhin, x hi Tuy nhin, tm

quan trng ca t chc khng gian l phi c ci nhn vt trc, phi c tm

nhn xa hng chc, thm ch hng trm nm.

- Tnh a phng n: Do cc i tng lun lun bin i, hay do thiu

thng tin cn thit nn vic d bo cc nhn t nh hng ti t chc khng

gian kinh t x hi trong tng lai c th b hn ch. V th, vic xy dng cc

phng n cn c s linh hot, tnh ton nhiu phng n, trong c mt

phng n ch o thc hin.

Lnh th c xem xt vi t cch l a bn t chc khng gian kinh t

x hi l mt thc th hay h thng t nhin, kinh t - x hi c ranh gii xc

nh. Lnh th l mt vng hu hn v phm vi, c cc yu t t nhin,

ni sinh sng ca mt cng ng dn c, trc tip hot ng kinh t x hi

theo ng li, ch trng pht trin kinh t x hi ca t nc v tt c cc

i tng c lin quan mt thit vi h thng lnh th khc.

- Xt theo c im v vai tr ng lc:

22


23/152

i tng t chc khng gian kinh t x hi bao gm khng gian th

(trung tm to vng), cc vng ngoi vi ( nng thn hay vng ven ), cc lnh

th c bit Trong :

+ Khng gian th l cc thnh ph, th x, th trn, ni tp trung dn c,

tp trung cc c s cng nghip, dch v c vai tr to vng.

+ Khng gian nng thn, ven l nhng lnh th tri rng, tp trung hot

ng nng nghip, lm nghip, cc c s tiu th cng nghip h tr cho vng

trung tm mt mt no .

+ Cc lnh th c bit l nhng i tng trng im u t, c ngha cbit gm: vng kinh t trng im, cc tam gic tng trng, cc c khu kinh

t, cc khu cng nghip, hnh lang kinh t, cc khu du lch, vn quc gia, bo

tn sinh hc.

- Xt theo gc hoch nh chnh sch :

a bn t chc khng gian kinh t x hi bao gm nhng vng ln v

nhng tiu vng.

+ Vng ln : Gm nhiu tnh, c din tch, quy m dn s ln i vi

Vit Nam vo nhng nm u ca th k XXI, lnh th t nc c chia

thnh 6 vng ln l: Trung du min ni pha Bc, ng bng sng Hng,

Duyn hi min Trung, Ty Nguyn, ng Nam B, ng bng sng Cu

Long.

+ Tiu vng: y l a bn c quy m din tch v dn s nh hn, cc tiu

vng c quan h cht ch vi nhau, c s lin kt trn tt c cc phng din t

nhin, kinh t, x hi, mi trngv cc yu cu chung trong pht trin ca

vng ln. V d nc ta c tiu vng ng Bc v Ty Bc trong vng ln l

Trung du min ni pha Bc.

- Xt theo cc i tng c th:

23


24/152

i tng t chc khng gian kinh t x hi bao gm cc x nghip, cc

cng trnh k thut, dn c v im dn c, cc khu cng nghip tp trung, cc

khu du lch, cc vng cy trng, cc vng rng nguyn liu Mi loi i

tng c c im ring v c mi lin kt mang tnh c th. V th, chng cyu cu phn b khc nhau, trong c yu cu phn b theo nhm hoc theo

cm. Cc cng trnh k thut, nht l cng trnh kt cu h tng thng c

xy dng v s dng chung th mi em li hiu qu kinh t cao.

Vit Nam, khi nim quy hoch tng th pht trin kinh t x hi

c s dng rng ri v thng nht trong lnh vc k hoch ha nn kinh t

quc dn. Vic thc hin quy hoch tng th pht trin kinh t vng (gi tt l

quy hoch vng) gn ging nh cc nc phng Ty trong t chc khng gian

kinh t x hi.

Nc ta cng tip cn cc ni dung ca T chc khng gian kinh t

x hi theo cc bc v vi nhng ni dung ch yu sau :

Bc 1: Kim k v nh gi cc yu t, iu kin ca lnh th v cc i

tng phi t chc trong phm vi lnh th c nghin cu:

- Phn tch h thng t nhin: kim k, nh ga cc iu kin t nhin,

cc tim nng ti nguyn thin nhin.

- Kim k, nh gi, d bo dn s, phn b dn c v cht lng dn s.

- Kim k, nh gi h thng kt cu h tng.

Bc 2: nh gi hin trng lnh th c so snh vi nhng lnh th

tng t, pht hin nhng bt hp l, nhng xu th c tnh quy lut i vi t

chc khng gian KT- XH lnh th c nghin cu.

Bc 3: Gi nh cc phng n t chc khng gian v la chn phng

n hay nht.

Bc 4: Tm kh nng p ng v ti chnh, xc nh cc giai on phttrin lnh th v kin ngh phng n qun l lnh th.

24


25/152

2.1.2. Cc nguyn tc phn b sn xut

Mt t nc mun t c s pht trin kinh t vi tc nhanh v bn

vng, trong qu trnh pht trin v phn b sn xut cn phi nghin cu v vn

dng tt cc nguyn tc phn b sn xut. chnh l nn tng to ra s phttrin hi ho gia cc mt, cc lnh vc v to nn s cn i v mt khng gian

lnh th gia cc vng trong nc.

2.1.2.1 Nguyn tc 1

Phn b cc c s sn xut gn cc ngun nguyn liu, nhin liu, nng

lng, ngun lao ng v th trng tiu th sn phm.

Trong thc tin cc c s sn xut u cn nguyn, nhin liu, nng lng,

lao ng v th trng tiu th sn phm; ty theo c im c th ca tng itng sn xut, tng c s sn xut, tng ngnh sn xut m c th s dng

nguyn tc ny linh hot gim bt chi ph sn xut n mc thp nht.

- Nghin cu vn dng tt nguyn tc ny s gim bt c cc chi ph sn

xut, c bit chi ph trong khu vn ti, t h gi thnh sn phm, nng cao

hiu qu kinh t trong sn xut.

- Trong thc tin vn dng nguyn tc ny cn ch nghin cu nhng c

im kinh t - k thut c th ca tng i tng sn xut, tng nhm ngnh

sn xut phn b sn xut hp l.

a. i vi sn xut cng nghip(c chia thnh 5 nhm ngnh):

- Nhm 1: Bao gm cc c s sn xut cng nghip vi c im ni bt l

c chi ph vn chuyn nguyn liu cao trong c cu chi ph sn xut nh: cc x

nghip luyn kim, sn xut xi mng, ch bin ma, ng hoa qu hp... i vi

nhm ny, trong pht trin v phn b cn c phn b gn vi cc ngunnguyn liu.


c chi ph vn chuyn nhin liu cao trong c cu chi ph sn xut nh: cc nh

my nhit in, mt s x nghip ho cht Trong pht trin v phn b sn

xut, nhm ny cn c phn b gn vi ngun nhin liu.


c chi ph v in nng cao trong c cu chi ph sn xut nh nhng x nghipcng nghip dng in nhiu trong sn xut (luyn kim mu bng phng php

25


26/152

in phn...). Trong pht trin v phn b, nhm ngnh ny cn c phn b

gn cc c s in ln, cc ngun in r tin.

- Nhm 4: Bao gm cc c s cng nghip vi c im l c chi ph v

o to v tr cng lao ng cao trong c cu chi ph sn xut nh: dt may,giy da, th cng m ngh tinh xo... Trong pht trin v phn b, nhm ngnh

ny cn c phn b gn cc trung tm dn c ln c trnh dn tr cao.

- Nhm 5: Bao gm cc c s sn xut cng nghip vi c im sn xut

ni bt l c chi ph v tiu th sn phm cao trong c cu chi ph sn xut nh:

cc c s cng nghip ch bin thc phm, bia, ru, bnh ko... Trong pht

trin v phn b, nhm ny cn c phn b gn cc trung tm tiu th ln.

b. i vi sn xut nng nghip:Vn dng nguyn tc trn, cng phi da vo c im kinh t - k thut

ca tng nhm ngnh b tr sn xut.

- Cy lng thc: C yu cu tiu th rng ri khp ni, d thch nghi vi

iu kin ngoi cnh. Do cn c phn b theo 2 hng: Phn b rng khp

trn cc vng lnh th p ng yu cu tiu dng ti ch ca dn c; phn b

tp trung nhng vng c iu kin thun li tp trung u t, thm canh,

hnh thnh nhng vng sn xut chuyn mn ho ln, tng nng sut, sn lngcy lng thc, to ra nhiu sn phm hng ho cho nn kinh t quc dn.

- Cy cng nghip v cy n qu: Yu cu nhng iu kin sinh thi cht

ch hn so vi cy lng thc; mt khc sn phm ca n i hi phi c ch

bin mi nng cao c gi tr sn phm. Do trong pht trin v phn b,

nhm cy ny cn c phn b tp trung, hnh thnh nhng vng sn xut

chuyn mn ho ln kt hp tt vi pht trin cng nghip ch bin, nhm

nng cao hiu qu kinh t trong sn xut.

2.1.2.2. Nguyn tc 2

Phn b sn xut phi kt hp cng nghip vi nng nghip, thnh th

vi nng thn.

Nn kinh t quc dn mun pht trin tt, cn c s kt hp pht trin nhp

nhng gia tt c cc ngnh sn xut trong mt c cu kinh t quc dn thng

nht, m trc ht l cng nghip v nng nghip; v y l 2 ngnh sn xut

26


27/152

vt cht ch yu ca nn kinh t. Do trong pht trin v phn b sn xut ca

t nc, cn phi kt hp tt gia cng nghip vi nng nghip.

- Phn b sn xut kt hp cng nghip vi nng nghip s gp phn xa b

hin tng cc vng nng nghip n thun, m pht trin theo hng hnhthnh cc hnh thc sn xut lin kt nng - cng nghip vi hiu qu kinh t x

hi cao to iu kin cho cng nghip tc ng ngy cng nhiu, cng c hiu

qu vo sn xut nng nghip; tng bc thc hin cng nghip ho nng

nghip; hnh thnh c cu kinh t cng - nng nghip ngy cng hp l.

- Trong thc tin vn dng nguyn tc ny, cn ch pht trin v phn b

m rng c cu sn xut cng nghip, m trc ht l cc ngnh cng nghip

trc tip phc v nng nghip nh: c kh ch to, sa cha my mc cng cphc v sn xut nng nghip, cng nghip ch bin, bo qun nng sn, cng

nghip sn xut hng tiu dng phc v dn c vo cc vng nng nghip

thc y nng nghip pht trin. Trong pht trin, xy dng cc vng kinh t

mi, cn c s kt hp cht ch ngay t u gia cng nghip vi nng nghip

2.1.2.3. Nguyn tc 3

Phn b sn xut phi ch pht trin nhanh chng nn kinh t-vn ha

ca cc vng lc hu, chm pht trin.- Do s phn ho ca cc iu kin t nhin - kinh t - x hi - lch s gia

cc vng lnh th ca t nc nn gia cc vng thng c s chnh lch v

trnh pht trin kinh t - vn ho - x hi.

Cc vng lc hu, chm tin v kinh t - x hi thng l nhng vng bin

gii, ven bin, hi o, vng c tr ca ng bo dn tc t ngi c v tr quan

trng trong an ninh, chnh tr, quc phng. Mt khc, nhng vng ny l nhng

vng cn nhiu tim nng pht trin sn xut, nhng cha c khai thc, sdng hp l. Do trong pht trin v phn b sn xut, cn ch pht trin

nhanh chng cc vng ny, nhm khai thc tt hn cc tim nng pht trin kinh

t - x hi ca t nc.

- Vn dng tt nguyn tc ny c ngha ln trn cc mt kinh t - chnh tr

- quc phng, to iu kin khai thc y , hp l mi tim nng pht trin

sn xut ca t nc, gp phn xo b dn s cch bit gia cc dn tc, tng

cng khi on kt ton dn, nng cao dn tr, tng cng lc lng t v trn

27


28/152

cc tuyn bin gii, ven bin, hi o, gp phn phng th v bo v vng chc

t nc.

- Thc tin vn dng nguyn tc ny, cn nghin cu pht trin v phn b

m rng cc c s sn xut vo cc vng lc hu, chm tin trn c s ccphng n phn vng v qui hoch cc vng kinh t ca t nc.

2.1.2.4. Nguyn tc 4

Phn b sn xut phi ch kt hp tt kinh t vi quc phng.

Th gii ngy nay vn cn tn ti ch ngha quc v cc th lc phn

ng, v vy xy dng t nc v bo v t nuc phi lun lun gn cht vi

nhau. Do phi ch kt hp tt kinh t vi quc phng.

- Vn dng tt nguyn tc ny c ngha to ln gp phn hn ch thit hikhi xy ra chin tranh.

- Trong thc tin vn dng, cn ch nhng im sau y:

+ Cn nghin cu pht trin v phn b nhng c s sn xut quan trng c

ngha then cht i vi nn kinh t quc dn vo su trong ni a, xa cc

tuyn bin gii.

+ Pht trin v phn b nhng c s sn xut ln quan trng trn nhiu

vng lnh th ca t nc, trnh qu tp trung vo mt s vng nht nh. Pht

trin v phn b m rng cc c s sn xut c tnh cht gn nh, d c ng

khi xy ra tnh hung chin tranh cc tuyn bin gii, ven bin, hi o kt

hp tt pht trin vi cng c quc phng.

2.1.2.5. Nguyn tc 5

Phn b sn xut phi ch tng cng v m rng cc quan h hp tc

quc t.Ngy nay trn th gii ang din ra qu trnh quc t ho i sng kinh t

ca tt c cc nc. Mi quc gia u mun tm kim cho mnh mt ng li

chin lc pht trin kinh t thch hp vi ngun thu cao, tc tng trng

nhanh v n nh, trn c s khai thc c hiu qu mi ngun ti nguyn ca t

nc v li dng n mc ti a s h tr kinh t t bn ngoi. Do pht trin

nn kinh t m tr thnh mt xu hng tt yu ca thi i. V vy trong

pht trin v phn b sn xut, cn phi ch tng cng v m rng quan hhp tc quc t.

28


29/152

- Vn dng tt nguyn tc ny s to iu kin thun li cho cc c s sn

xut, cc a phng, cc vng v nn kinh t t nc pht trin mt cch c

li nht.

- Thc tin vn dng nguyn tc ny, cn ch kt hp ng n li chca tt c cc bn tham gia hp tc, ra sc pht trin nhng ngnh sn xut m

iu kin trong nc c nhiu thun li trong tham gia hp tc quc t.

2.1.2.6. Nguyn tc 6

Phn b sn xut phi ch t chc, phn cng lao ng hp l gia cc

vng trong nc.

Pht trin chuyn mn ho sn xut kt hp cht ch vi pht trin tng hp

nn kinh t trong vng. Nguyn tc ny c bt ngun t qui lut pht trinca phn cng lao ng x hi. Phn cng lao ng x hi theo lnh th, tt yu

s dn ti chuyn mn ho. y l mt qui lut tt yu khch quan, do trong

pht trin v phn b sn xut ca t nc cn nghin cu nhn thc qui lut

ny nhm phn b sn xut theo hng hnh thnh nhng vng sn xut chuyn

mn ho a li hiu qu kinh t cao. Tuy nhin i lin vi pht trin sn xut

chuyn mn ho, phi kt hp pht trin tng hp nn kinh t ca vng mi c

th khai thc y , hp l mi tim nng sn xut ca vng v h tr`chochuyn mn ha sn xut ca vng pht trin.

- Vn dng tt nguyn tc ny s gp phn khai thc y , hp l mi

tim nng pht trin kinh t - x hi trong tt c cc vng, m bo cho cc

ngnh sn xut trong vng pht trin cn i nhp nhng vi hiu qu kinh t x

hi cao. Ngoi ra trong pht trin v phn b sn xut ngy nay, cn c bit

ch ti vn bo v mi trng t nhin v ti nguyn thin nhin. Cn coi

vn bo v mi trng t nhin v ti nguyn thin nhin trong pht trin vphn b sn xut nh l mt trong nhng nguyn tc phn b sn xut. Cn phi

bit s dng tit kim v ng n, y v tng hp nht cc ngun ti

nguyn thin nhin, bo v v ci to thin nhin.

2.1.3. Vng kinh t

2.1.3.1. Khi nim v vng kinh t

Quy hoch v pht trin kinh t theo vng l mt qu trnh t chc sn xut

nhm phn ra nhng vng lnh th cng vi cc ngnh kinh t ca n, nhm

29


30/152

pht trin c hiu qu tn dng cc ngun lc trong vng v to ra nhng sn

phm c gi tr nht.

Khi nim phn vng quy hoch mi ch t ra khi trnh sn xut x hi

t n nht nh vo thp k 60 ca Th k 20, trong iu kin nn kinht t bn pht trin. Vit Nam, ngi khi xng cho vic phn vng kinh

t l gio s Trn nh Gin (Vin Quy hoch nng nghip Vit Nam).

C nhiu thut ng khc nhau lin quan n vng kinh t nh: lnh th,

vng hnh chnh, vng a phng, xc nh v mt ch quyn, ranh gii

t nhin ca mt vng lnh th.

Xt v mt t nguyn, Vng c hiu l mt khu vc a l, nh vng

t, vng tri, vng bin, khng gn vi mt cp hnh chnh nh nc. Trong

khi , thut ng lnh th c hiu l mt vng hay khu vc a l thuc mt

cp qun l hnh chnh nh nc. Do trong mt vng c th c nhiu lnh

th.

Thut ng "khu vc" c hiu, c s dng vi nhng bin thi khcnhau: c th nh hn vng nh khu t ngn, hu ngn sng Hng, khu vc H

Gm, H Ty H Ni..., hoc tng ng vng, v d khu vc (hay vng)

Ty Bc; cng c th ln hn vng v tng ng min, v d khu vc (hay

min) Bc, Trung, Nam. Thut ng "min" th r rng l ln hn "vng".

Nu cn c vo cc tiu ch kinh t phn chia th lnh th ca mt quc

gia c chia thnh cc vng kinh t nhm thc hin cc chc nng qun lkinh t v mt Nh nc. V vy, vng kinh t l mt thc th khch quan gn

lin vi s phn cng lao ng theo lnh th. l kt qu tt yu ca qu trnh

phn cng lao ng theo lnh th. Phn cng lao ng theo lnh th va l c

s, va l ng lc ca s hnh thnh vng kinh t.

Phn cng lao ng theo lnh th c biu hin bng s tp trung cc loi

sn xut ring bit trn mt lnh th nht nh, bng s chuyn mn ho sn

30


31/152

xut ca dn c da vo nhng iu kin v c im pht trin sn xut c

th, l mt vng kinh t.

Cc vng kinh t thng qua cc mi lin h kinh t, lin kt vi nhau trong 1

h thng phn cng lao ng theo lnh th thng nht. S phn cng lao ngx hi theo lnh th l yu t to vng c bn nht.

Phn cng lao ng theo lnh th li l mt b phn ca phn cng lao ng

x hi. Trnh ca phn cng lao ng x hi ph thuc vo trnh pht

trin ca lc lng sn xut. Lc lng sn xut cng pht trin th qu trnh

phn cng lao ng din ra cng su sc, hng chuyn mn ho ca vng cng

th hin r rt.

V vy, c th hiu Vng kinh t l nhng b phn kinh t, lnh th c th

ca nn kinh t quc dn, c chuyn mn ho sn xut kt hp cht ch vi pht

trin tng hp.

2.1.3.2. Ni dung c bn ca vng kinh t

1.1.3.2.1. Chuyn mn ho sn xut ca vng kinh t :

- Chuyn mn ho sn xut l da vo nhng iu kin thun li ca vng

v t nhin-kinh t, x hi-lch s sn xut ra nhiu sn phm hng ho vicht lng tt, gi thnh h, cung cp cho nhu cu ca nhiu vng khc, cho

nhu cu c nc v xut khu.

- Chuyn mn ho sn xut ca vng kinh t th hin nt c trng, c o

ca vng, vai tr, nhim v ca vng vi cc vng khc, cng nh i vi nn

kinh t quc dn trong mt giai on lch s nht nh.

- Nhng ngnh chuyn mn ho sn xut trong vng c hnh thnh v

pht trin da trn nhng iu kin thun li ca vng. V vy nhng ngnh nythng l nhng ngnh cho hiu qu kinh t cao nht, quyt nh phng hng

sn xut chnh ca vng v thng l nhng ngnh ng vai tr ch o trong

nn kinh t vng.

- Trong thc t, mi vng kinh t thng c nhiu ngnh chuyn mn ho

sn xut khc nhau (c bit l vng kinh t ln). V vy cn phi xc nh c

vai tr v tr ca tng ngnh chuyn mn ho sn xut trong vng, cng nh vai

tr v tr ca tng c s chuyn mn ho sn xut trong ngnh c phng

31


32/152

hng u t pht trin hp l. lm c iu , ngi ta thng cn c

vo mt h thng nhiu ch tiu phn tch trong nhng ch tiu c s

dng ph bin l:

+ T trng gi tr sn phm hng ho ca mt ngnh sn xut chuyn mnho no trong vng so vi ton b gi tr sn phm ca ngnh y c sn

xut ra trong vng trong mt nm:

SIV SIV: gi tr sn phm hng ho ngnh I trong vng

x 100% SIV: gi tr sn phm ngnh I trong vng

SIV

+ T trng gi tr sn phm hng ho ca ngnh sn xut chuyn mn ho

no trong vng so vi ton b gi tr sn phm hng ho ca ngnh c

sn xut ra trn c nc trong mt nm:

SIV SIV: gi tr sn phm hng ho ngnh I trong vng

x 100% SIN: gi tr sn phm ngnh I trong c nc

SIN+ T trng gi tr sn phm ca mt ngnh sn xut chuyn mn ho no

trong vng so vi ton b gi tr sn phm ca ngnh c sn xut ra trn

c nc trong mt nm (hoc t s v vn u t hay lao ng):

SIV SIV: gi tr sn phm ngnh I trong vng

x 100% SIN: gi tr sn phm ngnh I trong c nc

SIV

+ T trng gi tr sn phm ca ngnh sn xut chuyn mn ho no

trong vng so vi tng gi tr sn xut ca ton vng:

SIV SIV: gi tr sn phm ngnh I trong vng

x 100% GOV: tng gi tr sn xut ca ton vng

GOV

Kt hp cc ch tiu trn c th xc nh c vai tr v tr cc ngnh sn

xut chuyn mn ho trong vng.

32


33/152

a. Pht trin tng hp ca vng kinh t:

- Pht trin tng hp ca vng kinh t l pht trin tt c cc ngnh sn xut

c lin quan, rng buc vi nhau; khai thc, s dng y mi tim nng sn

xut trong vng pht trin ton din, cn i, hp l nn kinh t vng trongs phi hp tt nht gia cc ngnh chuyn mn ho sn xut, cc ngnh b tr

chuyn mn ha sn xut v cc ngnh sn xut ph ca vng, to cho vng

mt c cu sn xut hp l nht.

+ Cc ngnh chuyn mn ho ca vng l nhng ngnh sn xut ng vai

tr ch o trong nn kinh t ca vng, quyt nh phng hng pht trin sn

xut chnh ca vng v l nhng ngnh cho hiu qu kinh t cao nht.

+ Cc ngnh b tr chuyn mn ho sn xut ca vng l nhng ngnh trctip tiu th sn phm, hoc sn xut cung cp nguyn liu, nng lng, vt t,

thit b c bn cho ngnh chuyn mn ho, hoc c nhng mi lin h cht ch

trong qui trnh cng ngh sn xut vi ngnh chuyn mn ho.

+ Cc ngnh sn xut ph ca vng l nhng ngnh s dng cc ph phm,

ph phm ca cc ngnh chuyn mn ho pht trin sn xut, hoc s dng

nhng ngun ti nguyn nh v phn tn trong vng pht trin sn xut,

ch yu phc v nhu cu ni b ca vng hoc nhng ngnh sn xut ch binlng thc, thc phm, sn xut vt liu xy dng thng thng phc v ni b

ca vng.

- Pht trin tng hp ca vng kinh t l ph hp vi tin b khoa hc kinh

t, to thun li ng dng rng ri cc qui trnh cng ngh sn xut tin tin,

m bo cho vng t hiu qu kinh t - x hi cao nht.

b. Tnh m ca vng kinh t:

tn ti v pht trin, vng kinh t khng th ng ca trong mt phm vi

khng gian no m phi lun to ra mi quan h kinh t vi bn ngoi. S

pht trin ca vng khng ch ph thuc vo tim nng ni ti m cn c s

rng buc cht ch vi cc yu t ngoi vng.

2.1.3.3. Cc loi vng kinh t

Cn c vo qui m, chc nng, mc pht trin chuyn mn ho v pht

trin tng hp. H thng cc vng kinh t trong mt nc c phn loi nh

sau:

33


34/152

a. Vng kinh t ngnh:

Vng kinh t ngnh l vng kinh t c pht trin v phn b ch yu mt

ngnh sn xut, v d: Vng nng nghip, vng cng nghip. Vng kinh t

ngnh cng c y hai ni dung c bn ca vng kinh t l sn xutchuyn mn ho v pht trin tng hp.

Nm 1976, Nh nc ta a ra phng n 7 vng nng nghip v 8 vng

sn xut lm nghip.

b. Vng kinh t tng hp:

* Vng kinh t ln

Vng kinh t ln l cc vng kinh t tng hp cp cao nht. Mi vng kinh

t ln c qui m lnh th bao trm trn nhiu tnh v thnh ph lin k nhau; cchung nhng nh hng c bn v chuyn mn ho sn xut, vi nhng ngnh

chuyn mn ho ln c ngha i vi c nc; s pht trin tng hp ca

vng phong ph, a dng. Cc vng kinh t ln cn c nhng mi lin quan

chung v kinh t - chnh tr - quc phng. i vi nc ta hin nay, c 4 vng

kinh t ln:

- Vng kinh t Bc B

- Vng kinh t Bc Trung B

- Vng kinh t Nam Trung B

- Vng kinh t Nam B.

* Vng kinh t - hnh chnh

Vng kinh t - hnh chnh l nhng vng kinh t va c ngha, chc nng

kinh t, va c ngha, chc nng hnh chnh. Mi vng kinh t - hnh chnh

c mt cp chnh quyn tng ng: Va c chc nng qun l kinh t, va cchc nng qun l hnh chnh trn ton b a bn lnh th ca vng. Vng

kinh t hnh chnh c 2 loi:

+ Vng kinh t hnh chnh tnh: vi qui m v s lng cc chuyn mn

ha c hn, nhng cc mi lin h kinh t bn trong th cht ch v bn vng,

gn b trong mt lnh th thng nht c v qun l hnh chnh v kinh t.

+ Vng kinh t hnh chnh huyn: l n v lnh th nh nht ca h thng

vng kinh t, c mc chuyn mn ha s khi.

34


35/152

2.1.4. Phn vng kinh t

2.1.4.1. Khi nim phn vng kinh t

Phn vng kinh t l qu trnh nghin cu phn chia lnh th t nc ra

thnh mt h thng cc vng kinh t, l qu trnh vch ra hoc tip tc iu

chnh ranh gii hp l ca ton b h thng vng; nh hng chuyn mn ho

sn xut cho vng v xc nh c cu kinh t vng ng vi cc k hoch pht

trin di hn nn kinh t quc dn (15-20 nm). Trn c s phn vng kinh t,

Nh nc c k hoch t chc, lnh o v qun l kinh t theo vng c st

ng, cng nh phn b sn xut c hp l, nhm t hiu qu kinh t cao

nht vi chi ph sn xut thp nht.

Theo phn loi vng kinh t, phn vng kinh t gm c phn vng kinh t

tng hp v phn vng kinh t ngnh. Phn vng kinh t ngnh l c s xy

dng k hoch ho theo ngnh v qun l kinh t theo ngnh, ng thi cn l

c s qui hoch vng kinh t tng hp theo tng ngnh. Phn vng kinh t

tng hp di hn nn kinh t quc dn, hon thin k hoch ho theo lnh th

phn b li lc lng sn xut hp l hn, ng thi l c s ci to mng

li a gii hnh chnh theo nguyn tc thng nht s phn chia vng hnh

chnh v vng kinh t.

2.1.4.2. Nhng cn c phn vng kinh t

Vng kinh t hnh thnh v pht trin l mt tt yu khch quan nn khi tin

hnh phn vng kinh t, cn phi da trn nhng cn c khoa hc sau:- Phn vng kinh t phi da trn nhim v c bn v xy dng v pht

trin nn kinh t quc dn ca c nc do ng v Nh nc ra, th hin c

th bng nhng ch tiu nhim v ln v di hn.

- Phn vng kinh t phi da vo yu t to vng:

Vng kinh t c hnh thnh v pht trin trn c s tc ng tng hp ca

cc yu t. Nhng yu t to vng quan trng nht l:

35


36/152

+ Phn cng lao ng x hi theo lnh th (y l yu t to vng c bn

nht).

+ Yu t t nhin: V tr a l, a hnh, s phn b ca cc ngun ti

nguyn thin nhin, cc iu kin t nhin khc (ni cao, sng rng, s khcbit ca cc min t nhin).

+ Yu t kinh t: Cc trung tm cng nghip, cc thnh ph ln, cc u

mi giao thng vn ti quan trng, cc c s sn xut nng lm - ng nghip

rng ln.

+ Yu t tin b khoa hc k thut: Tin b k thut trong iu tra c bn,

thm d a cht, tm kim ti nguyn, i mi qui trnh cng ngh sn xut.

+ Yu t lch s - x hi - quc phng: Dn c v s phn b dn c, abn c tr ca cc dn tc t ngi, nn vn ha ca cc dn tc v cc a gii

hnh thnh trong lch s, cc c s sn xut c, tp qun sn xut c truyn,

c im chnh tr, qun s v cc quan h bin gii vi cc nc.

- Phn vng kinh t phi da vo kt qu phn vng a l t nhin tng

hp ca t nc.

2.1.4.3. Cc nguyn tc phn vng kinh t

Khi tin hnh phn vng kinh t cn phi tun theo nhng nguyn tc sau:

- Phn vng kinh t phn nh trung thc tnh cht khch quan ca s hnh

thnh vng kinh t; ng thi phi phc v nhng nhim v c bn v xy dng

v pht trin kinh t quc dn ca c nc.

- Phn vng kinh t phi d on v phc ho vin cnh tng lai ca vng

kinh t, kt hp tnh vin cnh vi tnh lch s.

- Phn vng kinh t phi th hin r chc nng c bn ca n trong nn kinht c nc bng sn xut chuyn mn ho.

- Vng kinh t phi m bo cho cc mi lin h ni ti ca vng pht sinh

mt cch hp l, cho s pht trin ca vng c nhp nhng cn i nh

mt tng th thng nht, c mt tim lc kinh t mnh.

- Phn vng kinh t phi xo b nhng s khng thng nht gia phn vng

kinh t v phn chia a gii hnh chnh.

36


37/152

- Phn vng kinh t phi bo m quyn li ca cc dn tc trong cng

ng quc gia c nhiu dn tc.

2.1.5. Qui hoch vng kinh t

2.1.5.1. Khi nimQui hoch vng kinh t l bin php phn b c th, c k hoch, hp l cc

i tng sn xut, cc c s sn xut, cc cng trnh phc v sn xut, cc

im dn c v cc cng trnh phc v i sng dn c trong vng qui hoch; l

bc k tip v c th ho ca phng n phn vng kinh t; l khu trung gian

gia k hoch ho kinh t quc dn theo lnh th vi thit k xy dng.

2.1.5.2. Ni dung c bn ca qui hoch vng

Qua nghin cu thc tin ngi ta thy rng, tt c cc phng n qui hoch

u c nhim v c bn l ch ra s phn b c th, hp l cc c s sn xut,

cc im dn c v cc cng trnh kinh t bao gm cc im chnh sau y:

- Xc nh c th phng hng v c cu sn xut ph hp vi cc iu

kin t nhin - kinh t - x hi v tim nng mi mt ca vng. Th hin c

ng n nhim v sn xut chuyn mn ho v pht trin tng hp ca cc

ngnh sn xut.

- Xc nh c th qui m, c cu ca cc ngnh sn xut v phc v sn

xut b tr chuyn mn ho v sn xut ph, cc cng trnh phc v i sng

trong vng c s thch ng vi nhu cu lao ng, sinh hot i sng ca dn c

trong vng.

- La chn im phn b c th cc c s sn xut (cc x nghip cng

nghip, cm cng nghip, trung tm cng nghip, cc nng-lm trng, cc khu

vc cy trng, vt nui), cc cng trnh phc v sn xut (cc c s vt chtk thut nh: cng trnh thu li, trm th nghim, h thng in, nc, mng

li giao thng vn ti, h thng kho tng, h thng trng o to cn b, cng

nhn), cc cng trnh phc v i sng (mng li thng nghip, dch v,

trng hc, bnh vin, cu lc b, sn vn ng, vnh ai cy xanh).

- La chn im phn b thnh ph, khu dn c tp trung. Khu trung tm

ph hp vi phng hng sn xut lu di ca lnh th.

37


38/152

- Gii quyt vn iu phi lao ng v phn b cc khu vc dn c cho

ph hp vi cc yu cu ca cc hnh thc t chc sn xut v i sng trong

vng theo tng giai on pht trin ca lc lng sn xut.

- Tnh ton cp ton din h thng cc bin php kinh t, k thut, cngnh cp vn s dng hp l ti nguyn thin nhin v bo v mi trng.

- Tnh ton vn u t trong xy dng v hiu qu v mt kinh t - x

hi, quc phng, bo v mi trng.

2.1.5.3. Nhng cn c qui hoch vng kinh t

Khi tin hnh qui hoch vng kinh t phi da vo nhng cn c ch yu sau:

- Phng n phn vng kinh t.

- Nhng ch tiu, nhim v pht trin kinh t-x hi ca vng v t nc.

- Cc iu kin v c im c th ca vng.

2.1.5.4. Nguyn tc qui hoch vng kinh t

- Phng n qui hoch vng kinh t phi m bo tnh cht c th trong ni

dung cng nh trong tin trnh thc hin.

y l nguyn tc quan trng nht, i hi phng n qui hoch phi cnghin cu, tnh ton tht c th, khng c s chng cho, trng lp k c trong

ni dung, cng nh tin thc hin.

- Phng n qui hoch vng kinh t phi m bo kt hp tt gia cc c s

sn xut trc tip vi ton b h thng h tng c s ca vng.

- Phng n qui hoch vng kinh t phi c thi gian tng ng ph hp

vi phng n phn vng kinh t v k hoch ho di hn ca vng.

2.1.5.5. Cc kiu qui hoch vng:

V phn chia cc kiu loi vng qui hoch, nn chia lm 4 kiu chnh:

- Cc cm thnh ph;

- Cc vng tp trung ti nguyn cng nghip;

- Cc vng nng nghip hay cc a khu, lnh th nng thn;

- Cc vng ngh mt, du lch;

2.1.5.6. Cc bc tin hnh qui hoch vng:

38


39/152

- Bc 1: Chun b

Xc nh phm vi vng qui hoch, tm hiu thng tin c, tm hiu vai tr

ca vng trong h thng cp cao hn.

- Bc 2: Phn tchnh gi tim nng vng, hon cnh qui hoch v mc pht trin vng.

Hnh thnh cc phng n, gii thiu cc phc tho, phn chia h thng cc mi

quan h qua li, chun b cc bi ton kinh t qui nh cc chng trnh nghin

cu theo ti chuyn mn v cc chng trnh nghin cu chung.

- Bc 3: Nghin cu

M rng thng tin (iu tra thc a, thm d kin) tng hp thng tin

mi v lm sng t cc phng n. M ha cc thng tin ban u cho my tnh,gii bi ton v s b nh gi kt qu, nghin cu phng n bng cc phng

php c truyn.

- Bc 4: Tng hp

Tng hp cc kt qu, la chn phng n i chiu, so snh cc quyt

nh, kin ngh trong cc phng n.

- Bc 5: Thuyt minh

Lm sng t cc ti liu ca phng n, lp cc ti liu bn, vn bn, cc

ti liu tm tt, cc hng dn ring cho tng phn.

- Bc 6: Xc nghim v duyt y

Xc nghim li ln cui, b sung cc qui nh c th. Trnh duyt v php l

ha cc vn bn.

- Bc 7: Thc hin

Cc tc gi theo gii, phn tch, kim tra cc thi k thc hin, thng bo

nh k cc kt qu thc nghim.

2.1.6. H thng lnh th kinh t - x hi Vit Nam

2.1.6.1. S hnh thnh cc vng kinh t - hnh chnh

Phn h cc vng kinh t - hnh chnh cp tnh (hoc thnh ph) v cp

huyn (hoc qun v th x) trong h thng cc vng kinh t tng hp ca VitNam c nghin cu t chc li sm nht v cc cp vng ny c lin quan

39


40/152

trc tip ti vic t chc chnh quyn, ci to nn hnh chnh cho ph hp vi

ch x hi mi.

Sau khi thng nht t nc, a gii hnh chnh cc tnh, huyn ca

min Nam cng c kp thi iu chnh. n nay trn c nc, qui m, ranhgii ca cc n v lnh th cp tnh (thnh ph) v huyn (qun) n nh

tng i vi 63 tnh (thnh) v 646 huyn (qun) (Theo s liu thng k tnh

n 31/12/2008)

C nhng tnh, thnh ph qui m din tch tng ln nhiu ln nh th H

Ni, thnh ph H Ch Minh, Hi Phng, Nam nh,...

Tuy nhin do iu kin t nhin, dn c, lch s - x hi, c im pht

trin v phn b sn xut khc nhau, nn qui m din tch v dn s ca tngvng cp tnh c nhiu chnh lch.

Vic xc nh qui m, ranh gii ca cp vng ny da ch yu trn cc

nhn t:

- Cc a gii hnh chnh c: khi m rng, sp nhp thnh vng mi, ch

yu c ghp nhp trn vn vi nhau theo a gii hnh chnh c, hoc sp

nhp thnh tng huyn vo cc thnh ph mi m rng; cc ranh gii v a

danh lch s c duy tr.

- Dn s: dn s trung bnh cho mi n v vng trn di 1,5 triu, vng

ng dn nht khng ln hn 3 ln s dn trung bnh v vng t dn khng thp

di 3 ln.

- Kinh t: Phn ln c th hnh thnh c cu cng nng nghip vng

Ngoi ra, cc nhn t t nhin, giao thng, trnh qun l ca cn b, an

ninh, quc phng cng c tnh n.

2.1.6.2. S hnh thnh cc vng chuyn mn ln

Sn xut cng pht trin th phn cng lao ng theo ngnh cng t m v s

phn cng lao ng theo vng cng r rt, cc vng chuyn mn ha ln dn

hnh thnh. nc ta hin nay, trnh pht trin sc sn xut cha cao, nhng

sau giai on pht trin lu di ca lch s, mt s vng sn xut chuyn mn

ha ln c th cng c hnh thnh nh:

- Vng than - nhit in Qung Ninh- Vng lm sn - khai thc v ch bin kim loi Vit Bc

40


41/152

- Vng lng thc - cy cng nghip ngn ngy, cy thc phm pha ng

nam ng bng Bc B

- Vng g giy v thy in Ty bc Bc B

- Vng c kh v ch bin hng tiu dng H Ni v xung quanh H Ni- Vng khai thc g, hi sn v cy cng nghip lu nm dc Trung B

- Vng c kh ch bin hng tiu dng, hi sn, g giy, thc phm, du

la, du lch,... ng Nam B.

- Vng lng thc, thc phm Ty nam B

Mc d mc chuyn mn ha cha ln lm, khi lng sn phm cha

nhiu, nhng gia cc vng ln trn c nc bt u hnh thnh nhng dng

chy sn phm (cc mi lin h lin vng) kh bn vng qua nhiu nm v

nhiu giai on pht trin kinh t.

V d c th nh: Than Qung Ninh cung cp cho thnh ph H Ch Minh

v mt s tnh thnh pha Nam; La, go ng bng sng Cu Long cung cp

cho thnh ph H Ch Minh v mt s tnh thnh pha Bc; Nhiu sn phm c

kh v hng tiu dng ca thnh ph H Ch Minh, H Ni, Nam nh, Hi

Phng cung cp cho nhiu vng c nc.

Nhng quan trng hn l nhng mi lin h thng xuyn, lin tc vi

cng cao v nh hng trc tip ti sn xut v i sng x hi vng, l

nhng lin h ni vng, mm mng ca nhng tng th sn xut lnh th bt

u hnh thnh mt s tnh v thnh ph c trnh pht trin tng i cao

v sc sn xut nh H Ni, thnh ph H Ch Minh, Hi Phng, Thi Nguyn,

Vnh Ph, Nam nh, ng Nai, Qung Nam, Nng... l nhng tng th

sn xut, lnh th gin n, qui m nh trong phm vi vng cp tnh, cha

hon thin.

Trn quan im pht trin nn kinh t ton din, s dng hp l v bo

v cc ngun ti nguyn v to ra cc ngun lc mi cho t nc, chng ta

phi nhn nhn vng kinh t l mt thc th khch quan nng ng v n

nh tng i. H thng cc vng kinh t ln cng vi nhng phn h ca

n cng mang tnh cht nh trn. V vy vic phn vng kinh t v qui

hoch vng khng phi ch lm mt ln l xong v khng nn i hi mt

41


42/152

h thng vng kinh t hon ton n nh, bn vng qua nhiu giai on pht

trin ca sc sn xut.

2.1.7. Khi qut v lch s phn vng kinh t nc ta

Ngay t th k XV, mc d t nc ta cha rng v hon chnh nh ngynay, song c nhiu nh bc hc cp n vn phn chia t nc ra cc

vng. ng k nht l nh bc hc Nguyn Tri, vi tc phm D a ch

m t cc vng, cp ti v tr a l, ranh gii, qui m lnh th, t chc x

hi, tnh hnh kinh t vi nhng nt c th ring.

Sau ny vo gia th k XVIII, nh bc hc L Qu n cng xy dng

bn Vit Nam, trn c s phn chia cc vng. c bit l vng Thun

Ha Qung Nam. Trong ng cp n qu trnh hnh thnh, s bin ngv t nhin, kinh t mt cch kh t m.

Sang n th k XIX v n nm 1954, xut hin nhiu cng trnh

nghin cu ca cc hc gi Vit Nam v nc ngoi (c bit l ngi Php)

cng nghin cu v phn chia t nc ra cc vng kinh t ring bit. Trong cc

vng c nghin cu kh k v iu kin t nhin, ti nguyn v dn c. Song

ni chung cc cch nghin cu, cng nh s phn chia cc vng kinh t cn mang

tnh ch quan ca cc nh nghin cu, hoc mang tnh phn chia quyn lc.

Sau ny khi t nc hon ton thng nht, th nhim v t ra cho s phn

vng kinh t cng cn thit, nht l lm sao s dng v pht trin mt cch tt

nht ngun ti nguyn thin nhin, ngun nhn lc ca t nc. Chnh v vy,

xut hin nhiu d n phn vng kinh t. C nhiu cch quan nim phn chia

vng kinh t nc ta. C quan nim chia lm 6 vng (Ty Bc v ng Bc gp

thnh Trung du min ni pha Bc, Bc Trung B v duyn hi Nam Trung B

gp thnh duyn hi min Trung), quan nim khc li chia nc ta ra lm 7vng kinh t (trong tch Bc Trung B v duyn hi Nam Trung B ra lm 2

vng ring bit). V cng c quan nim chia nc ta lm 8 vng kinh t chi tit.

Mi cch phn chia c mt l do ring, tuy nhin hiu cn k hn v cc

vng kinh t v nhn thy c r nt hn v cc c trng c bn v iu kin

v kh nng pht trin ca mi vng, c th chia lnh th nc ta ra lm 8 vng

nh:

- Vng kinh t ng bc Bc B

42


43/152

- Vng kinh t Ty Bc

- Vng kinh t ng bng sng Hng

- Vng kinh t Bc Trung B

- Vng kinh t Duyn hi Nam Trung B- Vng kinh t Ty Nguyn

- Vng kinh t ng Nam B

- Vng kinh t ng bng sng Cu Long

2.1.8. Tnh tt yu khch quan ca s pht trin kinh t vng Vit Nam

Th k XXI, khoa hc k thut tr thnh lc lng sn xut, thc y s

tng trng v pht trin kinh t - x hi ca nhiu quc gia hoc nhm cc

quc gia. Kinh t tri thc ngy cng gi vai tr to ln i vi nhn loi. "Lin

kt, khu vc ho, ton cu ho" v s tng cng cc quan h lin vng tr

thnh xu th tt yu ca thi i, va c mt tch cc, va c mt tiu cc, va

hp tc v va c s cnh tranh.

S giu, ngho v trnh pht trin gia cc nc, cc vng, gia thvi nng thn, gia th ln vi th nh c s chnh lch ng k. S phn

b khng ng u cc ti nguyn thin nhin trong iu kin cnh tranh quc

t quyt lit, s tc ng ca nn kinh t th trng v xu th hi nhp mnh m

tr thnh vn nan gii trong cc chnh sch pht trin vng.

Cng vi s pht trin ca lc lng sn xut, nn kinh t c s pht trin

a dng v c c cu ngnh v ngy cng xut hin nhiu cc loi hnh sn xut.

C th ni, s phn cng lao ng theo ngnh xut hin ngy cng nhiu cc

ngnh theo hng chuyn mn ho. S xut hin ca cc ngnh lm ny sinh

nhu cu tt yu v s phn b ca chng trn cc phn lnh th nht nh. Vic

phn b khch quan cc c s, cc ngnh vo cc vng lnh th c gi l s

phn cng lao ng theo lnh th. Cng vi phn cng lao ng theo ngnh,

phn cng lao ng theo lnh th to ra s phn cng lao ng x hi.

43


44/152

Mt ngnh mi ra i cn phi c mt khng gian lnh th ring ph hp vi

yu cu pht trin ca ngnh . Nhng mi vng li c nhng c im v iu

kin pht trin ring nn n ch ph hp vi s pht trin ca mt s ngnh nht

nh. V vy m mi vng c mt c cu kinh t ring, to nn s c o ca vng.

Mt t nc mun pht trin nn kinh t mt cch ti u, phi pht trin

kinh t vng v phi bit khai thc li th cu cc vng trong qu trnh pht

trin. Vic pht trin kinh t vng khng ch khai thc c li th so snh ca

mi vng m cn to iu kin hoch nh cc chnh sch vng thc y

cc vng pht trin theo hng cn i v bn vng.

nc ta, thc trng phn ha vng c quan tm xem xt, nh gi t

i hi VIII ca ng (1996), tc l t khi nc ta thot khi tnh trng khng

hong kinh t - x hi v bc vo giai on y mnh cng nghip ha, hin

i ha. i hi VIII thng qua "Chng trnh pht trin cc vng lnh th",

nhm kt hp s pht trin c trng im vi s pht trin ton din cc vng

lnh th, gim bt chnh lch v nhp pht trin gia cc vng. Nguyn nhn

duy tr phn ha vng v lm pht sinh cc vn t phn ha vng, trc tinl tnh trng tht nghip, thiu vic lm ca lc lng lao ng trong tui lao

ng ti cc vng. Th hai, cng nghip ha, hin i ha khng din ra ng

u gia cc vng. Th ba, cha xc lp c cch thc pht trin tng hp

kinh t, x hi, vn ha mt s vng, nht l ti vng ng bng sng Cu

Long. Do cng cha hnh thnh c s pht trin lin thng trong ni b

vng v gia cc vng, c bit t d lm pht sinh nhng vn phc tpv dn tc, tn gio, vn ha cc vng Ty Nguyn, Ty Nam B, Ty Bc v

c Ty Trung B. Ngoi ra cng cha th xc lp c th ch pht trin ni

vng, lin vng.

44


45/152

CHNG 2

VNG NG BC BC B

Vng ng Bc gm 10 tnh l Lng Sn, Cao Bng, Bc Cn, Thi

Nguyn, Yn Bi, Lo Cai, H Gia

Documents

PhanvungKinhte_NVHUan