PlanetMekanizmalar

VedatTemiz

PlanetMekanizmalar

Diliarkmekanizmalarneksenlerininmekandahareketliolup,olmamasnagredesnflandrmakmmkndr.

Birdilimekanizmasnda,dilieksenlerimekandasabitisebutipmekanizmalaraAdiDiliMekanizmalar,

DilieksenlerimekandahareketliisebunlaraPlanetMekanizmalar

denir.

TemelTariflerDgnedili

gnedili

Planetdilileri

Planettayc

AvantajlarveDezavantajlar Dndrenvedndrlenmileksenleriststedir. 100.000d/dak dnmehznakabilecekmekanizmalar

yaplabilir. Kuvvetplanetdilileriarasndablndiin,zorlanmalaraz,

boyutlarkkvegrltazdr. okyksekevrimoranlareldeedilebilir. zafiolarakadidilimekanizmalarnagreyksekverim. Tasarmndnelsimetrisidolaysilemakinalaradahakolay

adapteedilebilir. Dahakarmaktasarmgerektirir. Planetdiliveyataklarnakaydadeermerkezkakuvvetetkir. Kompaktyapskontrolvebakmzorlatrr. Kkboyuttandolayyalaycazdr,dahaskdeiimgerekir.

GsterimvearetKurallar Planetmekanizmalarnnincelenmesindeherbykl

iaretliolarakifadeetmekokbykkolaylklarsalarvehatayapmaihtimalinienazaindirir.Bunedenleilketaptabiriaretkabulyaplacaktr.

AdidilimekanizmasPlanetmekanizmas

Sistemednkok>Saatyn Sistemdenkanok>Saatintersiyngsterecektir.

GsterimvearetKurallar

Adidilimekanizmas

Planetmekanizmas

evrimorani ilehzlarisen ilegsterilir.Hzlarnynnnifadeedilmesihesaplardeitirmez.

evrimorank ilehzlarisem ilegsterilir.Hzlarnynnnifadeedilmesioknemlidir.

GsterimvearetKurallar

Planetmekanizmalargenelde3milli(eksenli)olduundan,aadakigsterimdahagerekidir.

Dnmeynleriayniseevrimoran(+),tersynlise()olmaktadr.

GsterimvearetKurallar

Momentlerdeiaretliolarakdnlecektir.TemelKural:Birmilde,dnmehzilemomentiniaretiayniseomildndren,iaretlertersiseomildndrlendir.

P=M. olduuiin;DndrenmildeP;(+)iaretliDndrlenmildeP;()iaretlidir.

GsterimvearetKurallar

Millerinnumaralandrmasndakesinbirkuralolmamaklabirlikte,burada1ve2rakamlargnedilileri,3rakamiseherzamanplanetkolunu(taycsn)temsiledecektir.

m1 vem2;gnedililerindnmehzlarm3;planetkolunundnmehzPlanetdililerinyatakland elemanlarisebirerakstrvegiletiminekatlmazlar.

GsterimvearetKurallar

Birplanetmekanizmasndaasaleksenegretariflenenmomentlerintoplamsfrolmakzorundadr.

Asaleksen

Momenti,dierikimildekimomentlerintoplamnaeitolanmiletoplaycmil, Dierikimileiseblcmillerdenir.

GsterimvearetKurallar

millibirmekanizmada,3dgcntoplam.

BuradaPv kaypgtrveiaretiherzaman()dir.

3gtenikisininiaretiaynise,ncnniaretitersolmakzorundadr.

1) Eer,herhangi2miliniareti(+),ncnnki()isebumekanizmayatoplayc(entegral)mekanizma,

2) Eer,herhangi2miliniareti(),ncnnki(+)isebumekanizmayablc(diferansiyel)mekanizmadenir.

BlcveToplaycMekanizmalar

Blc(Diferansiyel)Mekanizma1 Dndren2ve3 Dndrlen

Toplayc(Entegral)Mekanizma1ve3 Dndren2 Dndrlen

Verim

EntegralMekanizmaHali

DiferansiyelMekanizmaHali

()iaretiverimin(+)kmasiindir.Eerverim0veyakarsa,sistemenerjiiletmez,blokeolur.

TemelevrimOran[i0]Planetmekanizmasndaplanettaycmilitespitedilirse(tutulursa)sisteminplanethaliortadankalkar.

Buna,mekanizmannadidilihalidenir.Buhaldekievrimorantemelevrimoranolarakadlandrlrvei0ilegsterilir.

Z2 Z1Zp

ekildekimekanizmaiin

()Mekanizmalar[i0

(+)Mekanizmalar[i0>0]

0max=+4,55 0max=+13,2

GsterimvearetKurallar

Bubilgilerndabasitbirplanetmekanizmasnntemelgsterimiaadakigibiolur.

m1 vem2;gnedililerindnmehzlar

m3;planetkolunundnmehz

almahalleri Basitplanetmekanizmalarkinematikadan2serbestlik

dereceliolduuiin,2veya3millialmadurumuszkonusudur.2millialmahalinde,millerdenbiritutularak,serbestlikderecesibireindirilir.

m3=0iseadidilihalii12=i0=n1/n2

m2=0isei13=n1/n3;i31=n3/n1

m1=0isei23=n2/n3;i32=n3/n2

3millialma Entegral

3millialmahalleri,diferansiyelveyaentegralmekanizmahalindeikifarklekildeolabilir.

(1+2)3Hali (1+3)2Hali (2+3)1Hali

3millialma Diferansiyel

3millialmahalleri,diferansiyelveyaentegralmekanizmahalindeikifarklekildeolabilir.

1(2+3)Hali 2(1+3)Hali 3(1+2)Hali

MekanizmannTemelVerimi Planetmekanizmalarndahzmomentdnmhesabyapabilmekiingerekliolanikibyklktemelevrimoran(i0)vetemelverim(0)dir.

Temelverimolarak,planetkolununtutulduu,yanimekanizmannadidiliolarakalthaldekiverimalnacaktr.

Mekanizmadakikayplarengenelhaldeikiyeayrmakmmkndr.Bunlar;

Yktenbamsz,botadnmekayplar

Ykebal,dilisrtnmesikayplar

MekanizmannTemelVerimi

Buokparametrelihesaplamalarla,hassasbirverimhesabmmkndeildir.Bunedenletemelverimtarifindeaadakikabulleryaplr;

1. Temelverim(0)olarakmekanizmannenbykykveendkhzseviyesindekiverimialnr.

2. maledilmimekanizmadaendkhzolarak,yuvarlanmadairesinde10m/snalnmtr.

3. Temelveriminteorikbirnhesaplamasiinsadeceealandilerarasndakikayplar(Pvz)gznnealnmtr.

Balangiinkabaca0=0,980,99aralndaalnabilir.

3millialmahalindehzlar Btnmillersaatibreleriynnde(+yn)dnsn.Dnmehzlar

m1 m2 m3Sanalolaraktmsistemem3 kadardnmeverilsin.

m1 m3 m2 m3 m3m3

Budurumdasistembiradidilimekanizmasnadnrvebuhaldekievrimoran,temelevrimorandr;

m3

3millialmahalindehzlar

3millialmahalindeevrimoraniingeneldenklem;

Denklemkarlrkenm1,m2,m3vei0 inpozitifkabuledildiiunutulmamaldr.Denklemdeiikekillerdedzenlenirse;

Mekanizmannkavramahali

Yukardakidenklemlerdengrleceigibiherhangibirk deeri1olduutakdirde,dieride1olmaktadr.Yanimekanizmadabtnhzlareitlenmektevesistembirkavramayadnmektedir.Buna3millimekanizmannkavramanoktasdenir.

Sistemkavramahalindealrken,alkantveviskozsrtnmegibikayplarihmaledilirse,pratikolarakkaypszgaktarlr.

BasitPlanetMekanizmasndaMomentler

Birplanetmekanizmasndatemelevrimoran(i0)vetemelverin(0)biliniyorsa,adidilihaliiin;

1

2

(Enerjiakyn1den2ye)

Enerjiakyn2den1eise

BasitPlanetMekanizmasndaMomentler

Adidilimekanizmalariin;

1

2

Adidilihalindesistemegirendg,sistemiindedililerinbirbirizerindeyuvarlanmasiletekrardsistemeaktarlmaktadr.MekanizmayagirendgP1 veyaP2 ilegsterilirse,budurumda

1den2yeenerjiakiinP1=Pw12den1eenerjiakiinP2=Pw2

BasitPlanetMekanizmasndaMomentler

Momentdenklemiyenidendzenlenirse;

1

2

1 den 2 ye enerji ak iin w=+12 den 1 e enerji ak iin w=-1

00(1-2)0(2-1)

BasitPlanetMekanizmasndaMomentler

Sistemintmnem3 kadarbirdnmevermekmomentlerdebirdeiimenedenolmaz;Yani

ncekidenklemlebirliktedzenlemeyaplrsa

Momentoranlarsadecei0 ve0 abaldr.Verimyaklak1 kabuledilirse;Birplanetmekanizmasnnmilleriarasndakimomentoranlarnn,srtnmeninihmaledilmesihalindesadecei0 bal,hzlardanbamszolduusylenebilir.

BasitPlanetMekanizmasndaMomentler

3millibirmekanizmadamillerdenbirininmomentisfrolursa,diermomentlerdesfrolur.

TEMELKURAL:Birplanetmekanizmasnnmilineetkiyendmomentler,oplanetmekanizmasiini0 ve0 abalolarakbelirliolan,rijitlemi birmomentsistemineuygunolmakzorundadr.Bununaksimmkndeildir.

Toplaycmilintespiti

3millimekanizmadaM=0denklemininsonucuolarak,3momenttenikisininynayn,dieriterstir.

i0

Toplaycmilintespiti

i0>0 mekanizmasiin

Budurumdaikiseenekmevcuttur.

ise1militoplayc

ise2militoplaycdr.

PlanetMekanizmasndaGAk

Mekanizmadaplanettayctutulduudurumda(adidilihali)birplanethareketiyoktur.Budurumdag1ve2milleriarasndadililerinbirbirizerindeyuvarlanmasileaktarlr.Budurumdagler

Birplanetmekanizmasndayuvarlanmagcsadece1ve2milleri(gnedililerinmilleri)arasndaakabilir.Gakynmillerinhangisinindndrenolduunagredeiir.

PlanetMekanizmasndaGAk

Eerbirplanetmekanizmasndam1=m2=m3 isesistembirkavramayadnrvedililerarasndabiryuvarlanmakalmaz.

Budurumdayatakveventilasyon kayplarihmaledilirsesistemkaypszolarakalr.BuekildeiletilengcekavramagcdenirvePk ilegsterilir.

PlanetMekanizmasndaGAk

Sisteminplanetalmashalindem1m3vem2m3 isesistemiindeakangcnbirksmyuvarlanma,birdierksmdakavramagcolacaktr.

Budurumdamillereaitglerengenelhaldeaadakigibiyazlabilir.

GAkKurallar

Toplaycmildekikavramagc,daimablcmillerdekikavramaglerinintoplamnaeitolacaktr.

Toplaycmildekikavramagcnniareti(+)isekavramagc,toplaycmildenblcmilleredoruakar.

Toplaycmildekikavramagcnniareti()isekavramagc,blcmillerdentoplaycmiledoruakar.

TemelGAkKural

Birplanetmekanizmasnnigakplanndayuvarlanmagcsadece1ve2milleri(gnedilimilleri)arasndaakar.Kavramagleriakmisedaimatoplaycmille,blcmillerarasndadr.

PlanetMekanizmasnnVerimi

Tarifolarakbirplanetmekanizmasnnverimi

rnekolarak3millientegralmekanizmada12/3durumuelealnsn(1ve2milleridndren,3milidndrlen)

/

YukardakidenklemdepayvepaydayM1.m1 eblmekbirdeiiklikyaratmaz.

PlanetMekanizmasnnVerimi

/

1

Aadaverilendeerleryukardakidenklemdeyerinekonabilir.

k31

k21

/ 1

1

PlanetMekanizmasnnVerimi

k31 vek21 ibirbirinebalamakiin

/ 1

1

/ 1 1

1 1

Buekildedzenlenmiverimlertablolarhalindeeitlimekanizmatipleriiinmevcuttur.Hesaplananverimin0veya()kmashalindemekanizmadabirkilitlenmedurumumevcuttur.Sistembuartlaraltndagiletemez.