Denis Mari Albanian University

Objektiva studimoreçfarë duhet të jetë në gjendje të bëjë studenti në përfundim të këtij moduli:

1. Të artikulojë faktorët kyç që përbëjnë kontekstin në të cilin programet në fjalë zhvillohen dhe vlerësohen.

2. Të përshkruajë backgroundin historik të vlerësimit të programeve.

3. Të konceptojë vlerësimin sii një ndihmë reale në procesin e vendimarrjes.

4. Të jetë në gjendje të përshkruajë fazat kryesore të Planifikimit dhe të Vlerësimit.

5. Të shpjegojë marrëdhënien që ekziston midis Piramidës së planifikimit dhe qarkut të vlerësimit.

Pikat kryesore të leksionit

TerminologjiaPërkufizimi i vlerësimitHistoriku dhe llojet e vlerësimevePse është i rëndësishëm vlerësimiKur nuk duhet vlerësuarStandarte dhe parime të vlerësimit

Terminologjia

Agregat Model ekologjik

Mundësim shërbimesh Vlerësim

Planifikim Popullatë

Shërbime për Popullatën Program

Projekt Kërkim (Research)Shërbim

Vlerësimi është….Aplikimi sistematik i porocedurave kërkimore

për të përcaktuar konceptualizimin, hartimin, vënien në zbatim dhe dobishmërinë e programeve politike. (Rossi & Freeman)

Përcaktimi i cilësisë dhe efektshmërisë së programeve

Vlerësimi është…. (vazhdon)

Përdorimi i metodave të kërkimit

shkencor, matja e efektshmërisë sipas

standartesh të mirëpërcaktuara me qëllim

lehtësimin e vendimarrjes (Carol Weiss)

Historik i vlerësimit

Filloi në fushën e edukimitU përforcua gjatë viteve ‘60 me rëndësinë që

iu vu në SHBA programeve sociale dhe efekteve të tyre në shoqëri

Përforcohet më tepër në fund të viteve ‘90 me rëndësinë që i vihet matjes së rezultateve dhe rritjes së cilësisë në shërbimet publike

Brezat e vlerësimeveVitet ‘900: Teknike, testime deri në 1960: përshkruese, të bazuara në

objektivat e programeveVitet ‘60: në qendër të vëmendjes janë

meritat dhe vlerat e programeve të ndryshme pas viteve 80’: Negocim, pluralistike

Perspektivat pluraliste çuan në tipe të ndryshme vlerësimesh

Përqëndruar te përdorimi (që do t’i bëhet vlerësimit)

Pa qëllime të mirëpërcaktuara

Të bazuara te teoritë

Pjesëmarrëse

Bazuar te rezultatet

Bazuar te vlerat

Pse është i rëndësishëm vlerësimi: Arsyet e dukshme

Monitorimi i implementimit të programeve

Përcaktimi i nivelit të nevojës

Vendimarrje mbi shpërndarjen e resurseve

Përcaktim i efekteve në kushte lokale

Përmirësim i cilësisë së ofrimit të programeve

Krijim i Know how

Pse është i rëndësishëm vlerësimi :

Arsye të “fshehura”

Është një formë kontrolli social dhe organizativ

Është një aksion simbolik

Shërben për të vonuar apo shmangur në

mënyrë të befasishme objektivat e përcaktuara

në vendimarrje

Lehtësim i plotësimit të programit

Stimul për planifikimin

Pyetje tipike të procesit vlerësues:Cila është nevoja për këtë program?

Cili është koncepti i programit?

Cilat janë veprimet e programit?

Rezultatet e tij?

Kostoja dhe eficienca e programit?

Pyetjet na çojnë në pikat ku fokusohet programiAktivitetet e programitInputet dhe resurset e përdoruraProceset dhe ndërveprimet në program Rezultatet dhe shërbimetImpakti te pjesëmarrësitRezultatet (nënkuptuar si ndryshimi i

qëndrimit të popullatës drejt arritjes së qëllimeve

Eficenca si raporti rezultate/kosto

Hapa që ndërmerren gjatë vlerësimeve1. Përcaktimi i realizueshmërisë së vlerësimit

(Evaluatability Assessment)2. Hartimi i pyetjeve për vlerësim (pyetësori)3. Përzgjedhja e tipologjisë dhe e metodave të

vlerësimit4. Mbledhja e të dhënave mbi vlerësimin5. Analiza e këtyre të dhënave6. Bërja publike e rezultateve të vlerësimit

Vendimi për të vlerësuar do të varet nga:Prania e kundërtreguesve

Konteksti i vlerësimit

Fizibiliteti/Feasibility

Kundërtrguesit në një vlerësim

Programi gëzon popullaritet të madhProgrami është i pakuptimtë por ka

mbështetjen e OPNdryshimet në program do të ishin të

kushtueshme ose të rrezikshmeVetë procesi i vlerësimit do të ishte shume i

kushtueshem

Kundërtregues (vazhdim)

Nuk ka pikëpyetje në lidhje me programinNuk bihet dakort mbi objektivat e programit

Vlerësimi është i pamundur për shkak të

problemeve teknike

Sponsorët e programit ose stafi nuk

bashkëpunojnë ose kundërshtojnë

Konteksti i vlerësimitAmbienti

Normat dhe vlerat socialeQëndrimi përkundrejt vlerësimeve dhe vlerësuesve

Politikat dhe Politika (sistemi politik)Cilësia e programitShkencor

Rreth llojit të vlerësimitRreth llojit të problemit, popullatës, tipit të

ndërhyrjes që nevojitet

Standarte dhe ParimeUrdhërat e ndryshëm të vlerësuesve politikë

profesionistë në botë kanë përcaktuar standarte për vlerësim cilësor dhe parime sipas të cilave duhet të kryhen këto vlerësime.

Këto janë vlerat që udhëheqin proceset e vlerësimit.

(më poshtë kam përzgjedhur ato të AEA)

4 Standarte për Vlerësim Standartet e dobishmërisë kanë si qëllim të

sigurojnë se vlerësimi do të plotësojë nevojën e përdoruesve të programit për informacion

Standartet e realizueshmërisë kanë si qëllim të sigurojnë se vlerësimi do të jetë realist, i kujdesshëm dhe diplomatik.

Standarte…Standartet e ‘hijshmërisë’ kanë si qëllim të

sigurojnë se vlerësimi do të jetë i ligjshëm, etik dhe do të mbajë parasysh mirëqenien e atyre të cilët do të përfshihen ne vlerësim si dhe të atyre që do të ndikohen nga rezultatet e vlerësimit

Standarte…Standartet e saktësisë kanë si qëllim të

sigurojnë se vlerësimi do të ofrojë informacion të saktë dhe teknik mbi aspektet që përcaktojnë vlerat e programit që po vlerësohet.

Parimet për Vlerësim

Parim: hetim sistematik Vlerësuesit duhet të bëjnë analiza të

vazhdueshme të bazuara mbi të dhëna.

Parim: Kompetencë

Vlerësuesit duhet të jenë kompetetntë dhe të përjegjshëm, së paku ndaj porositësve të vlerësimit (stakeholders).

Parim: Integritet/Ndershmëri

Vlerësuesit duhet të garantojnë ndershmërine dhe integritetin e gjithë procesit të vlerësimit.

Parim: Respekti për njerëzit

Vlerësuesit duhet të respektojnë sigurinë dhe

dinjitetin e pjesëmarrësve në program,

klientëve dhe personave të tjerë me të cilët

ata bashkëveprojnë gjatë procesit të tyre të

vlerësimit.

Një vlerësim i mirëNuk është perfekt, ideal

Por është

Minimumi i domosdoshëm për t’u kthyer përgjigje pyetjeve më të rëndësishme

Me sa më pak shpenzime