Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie. Doświadczenia miasta Ełk w gromadzeniu danych

nt. zużycia energii i sporządzania bazowej inwentaryzacji emisji.

Autor opracowania: Krzysztof Wilczyński, Główny Specjalista ds. Zarządzania Energią, Urząd Miasta EłkuWarszawa 15.10.2013

1

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

2

Etapy wdrażania polityki klimatyczno-energetycznej w Mieście Ełku:• W 1995r. miasto przystąpiło do Stowarzyszenia Gmin Polska Sieć Energie-Cites.• W celu ograniczenia niskiej emisji zanieczyszczeń powietrza, miasto z początkiem

1997 roku wprowadziło program dofinansowywania ze środków Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska inwestycji prowadzonych przez osoby fizyczne, mających na celu zamianę w lokalach mieszkalnych ogrzewania węglowego na olejowe, gazowe, bądź elektryczne.

• W 2005r. powstało Centrum Edukacji Ekologicznej, którego zadaniem jest propagowanie idei ekorozwoju, kształtowanie społecznego poparcia dla proekologicznych przedsięwzięć Samorządu Ełckiego oraz edukacja związana z ekologią, OZE oraz efektywnością energetyczną.

• W 2008r. we współpracy ze Stowarzyszeniem Gmin Polska Sieć Energie-Cites miasto podjęło inicjatywę związaną z oszczędnością energii biorąc udział w międzynarodowym projekcie MODEL.

• Jednocześnie z wdrażaniem projektu Model w Urzędzie Miasta Ełku w 2009r. zostało utworzone stanowisko Specjalisty ds. Zarządzania Energią.

• W latach 2009-2010 przeprowadzona została inwentaryzacja zużycia energii we wszystkich jednostkach samorządowych podległych Gminie Miastu Ełk.

• W latach 2009-2013 Miasto Ełk brało udział w Grupie Wymiany Doświadczeń z zakresu efektywności energetycznej zorganizowanej przez Związek Miast Polskich.

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

3

• 30 marca 2010r. Prezydent Miasta Ełku podpisał deklarację przystąpienia Miasta Ełk do Porozumienia Burmistrzów. Tym samym Miasto podjęło zobowiązanie, że wykroczy poza cele unijnej polityki klimatyczno-energetycznej, podejmując działania w celu zmniejszenia do 2020 roku emisji dwutlenku węgla w podlegających jej jednostkach terytorialnych o co najmniej 20% w stosunku do roku bazowego. W tym celu, zgodnie z założeniami Porozumienia, Miasto podjęło się inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych oraz opracowania na jej podstawie działań na rzecz zrównoważonej energii.

• 30 sierpnia 2011r. Rada Miasta przyjęła dokument „Działania Miasta Ełk na rzecz redukcji emisji CO2 do 2020r.”, który jest następstwem przystąpienia Ełku do Porozumienia Burmistrzów.

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

4

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

5

www.pnec.org.pl

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

6

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

7

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

8

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

Podstawowe dane liczbowe charakteryzujące miasto Ełk:

powierzchnia: 21,05 km2

liczba mieszkańców: 59.021gęstość zaludnienia: 2.804 os/km2

struktura powierzchni gminy:tereny mieszkaniowe: 27,2 %użytki rolne: 20,9 %wody: 20,8 %drogi i koleje: 14,3 %tereny przemysłowe: 5,8 %użytki leśne: 4,9 %pozostałe: 6,1 %

Ciepłownie:1. MPEC – 87 MW2. SM – 46 MW

9

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

Zgodnie z wytycznymi „Porozumienia Burmistrzów” działaniami objęto zużycie energii i związaną z nim emisję CO2 w następujących sektorach:●obiekty komunalne,●budynki mieszkalne,●oświetlenie uliczne,●usługi●transport,

10

Inwentaryzacją objęte zostały emisje gazów cieplarnianych wynikające z zużycia energii finalnej na terenie miasta. Poprzez zużycie energii finalnej rozumie się zużycie:●Energii cieplnej (na potrzeby ogrzewania i c.w.u)●Energii paliw (transport)●Energii elektrycznej●Energii gazu (na cele socjalno-bytowe i ogrzewania w usługach)

Źródła danychPodczas opracowywania inwentaryzacji emisji wykorzystano dane uzyskane z:●Urzędu Miasta w Ełku●Spółdzielni Mieszkaniowej “Świt” oraz Międzyzakładowej Spółdzielni Mieszkaniowej w Ełku●Miejskiego Zakładu Komunikacji Sp. z o.o. w Ełku●PEC Sp. z o.o.●PGE Obrót S.A.●Mazowieckiej Spółki Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział Zakład Gazowniczy Białystok●Powszechnie dostępne dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS).

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

11

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

12

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

13

4.1. Zużycie energii w obiektach komunalnych

W skład mienia komunalnego Miasta Ełk wchodzi 27 obiektów. Należą do nich:● budynki administracyjne Urzędu Miasta● placówki oświatowe● domy kultury● inne obiekty (np. Park Wodny, Centrum Edukacji Ekologicznej)

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

14

Metoda gromadzenia danych o zużyciu energii w budynkach komunalnych

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

15

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

16

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

17

4.2. Zużycie energii w obiektach użytkowo-usługowych● Grupa obiektów użytkowo-usługowych obejmuje wszystkie budynki i lokale nie należące do Gminy Miasta Ełk, które pełnią funkcję użytkową lub usługową (np. zakłady usługowe, banki, sklepy, bary itp. - osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą).● Zużycie energii w sektorze obiektów usługowo-użytkowych oszacowano na podstawie danych dostarczonych przez Zakład Energetyczny i Zakład Gazowniczy. Przyjęto, że w sektorze tym nie stosuje się węgla. Zużycie ciepła sieciowego jest niemożliwe do oszacowania (brak danych z PEC i SM „Świt”), dlatego zostało pominięte w opracowaniu. ● Zużycie energii elektrycznej określono na podstawie ilości energii dostarczonej dla grupy taryfowej C (pozostała działalność komercyjna). Wielkość tę pomniejszono o zużycie energii elektrycznej w obiektach komunalnych.

Na podstawie wyżej wymienionych wielkości zużycia energii określono emisję CO2 związaną z sektorem użytkowo-usługowym:

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

18

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

19

4.3. Zużycie energii w budynkach mieszkalnych (z wyłączeniem komunalnych)Budynki mieszkalne zlokalizowane na terenie gminy miasta Ełk obejmują zabudowę wielorodzinną i jednorodzinną. W 2009 roku ogólna liczba mieszkańców Ełku wynosiła 57 579, a liczba mieszkań na terenie gminy 20 650, o łącznej powierzchni użytkowej 1187,4 tys. m2 (dane GUS). Na terenie gminy lokale mieszkalne ogrzewane są przez indywidualne źródła ciepła oraz przez 2 ciepłownie: Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. oraz Spółdzielni Mieszkaniowej „Świt”. Nośnikami energii wykorzystywanymi przez ciepłownie jest węgiel, natomiast przez indywidualne źródła węgiel i drewno oraz w niewielkim zakresie energia elektryczna, gaz propan-butan, olej opałowy i biomasa.Zużycie energii cieplnej oszacowano na podstawie danych otrzymanych ze Spółdzielni Mieszkaniowej „Świt” i Międzyzakładowej Spółdzielni Mieszkaniowej, które łącznie posiadają 576 345 m2 powierzchni użytkowej lokali. Nie uwzględniono zużycia energii cieplnej z ogrzewania w domach jednorodzinnych oraz we wspólnotach mieszkaniowych z uwagi na brak dostępu do miarodajnych informacji.

Na podstawie wyżej wymienionych wielkości zużycia energii określono emisję CO2związaną z sektorem mieszkalnym w budownictwie spółdzielczym stanowiącym około 49% ogólnej ilości lokali mieszkalnych w Ełku:

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

20

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

21

4.4. Zużycie energii w oświetleniu ulicznym● Na terenie miasta Ełku funkcjonuje rozbudowany system oświetlenia ulicznego. W jego skład wchodzą zarówno zmodernizowane punkty oświetleniowe, oparte o sodowe źródła światła, jak i starsze oprawy wykorzystujące źródła rtęciowe. W pojedynczych przypadkach występują żarowe bądź halogenowe punkty oświetleniowe.● W 2006 roku w systemie oświetleniowym miasta funkcjonowało 2986 opraw. Całkowite zapotrzebowanie na moc systemu oświetleniowego wynosiło 575 kW, a całkowite roczne zużycie energii wyniosło 2.438,5 MWh. ● W 2010 roku w systemie oświetleniowym miasta funkcjonowało 3328 opraw. Całkowite zapotrzebowanie na moc systemu oświetleniowego wynosiło 585,8 kW, a całkowite roczne zużycie energii wyniosło 2.586,6 MWh.

Na podstawie wyżej wymienionej wielkości zużycia energii elektrycznej określono emisję CO2 związaną z sektorem oświetlenia ulicznego:

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

22

Metoda gromadzenia danych o zużyciu energii w oświetleniu ulicznym

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

23

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

24

4.5. Zużycie energii w transporcie● W zakresie lokalnych środków transportu obszar Gminy Miasta Ełk oraz Gminy Ełk i częściowo Gminy Stare Juchy obsługiwany jest przez Miejski Zakład Komunikacji Sp. z o.o. W 2010r. Miejski Zakład Komunikacji Sp. z o.o. w Ełku posiadał 32 autobusy, które kursowały na 16 liniach.● Do wyliczenia przyjęto transport publiczny z uwagi na możliwość dokładnego oszacowania zużywanego paliwa oraz przejechanych kilometrów. Transport publiczny jest dużym emitentem CO2, który można oszacować i podjąć działania w celu redukcji emisji. Dane zużycia paliwa możliwe były do oszacowania od 2007r.

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

25

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

26

5. Bilans emisji CO2 z obszaru Gminy Miasta Ełk5.1. Wyznaczenie linii bazowejJako rok bazowy, w stosunku do którego będzie liczona redukcja emisji CO2, przyjęto rok 2006 oraz w przypadku transportu rok 2007. Podczas obliczania linii bazowej nie brano pod uwagę sektora przemysłowego. Wiąże się to z faktem, że Urząd Miasta Ełku, który będzie realizował działania na rzecz zrównoważonej energii, nie ma narzędzi, które pozwoliłyby na redukcję emisji gazów cieplarnianych z tego sektora. Wytyczne Porozumienia Burmistrzów dopuszczają wyłączenie sektora przemysłu z inwentaryzacji emisji.

Poniższa tabela, sporządzona na podstawie zgromadzonych danych, przedstawia wielkość emisji CO2 związaną z zużyciem energii w poszczególnych sektorach:

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

27

5.2. Wymagana redukcja emisji do roku 2020Cel redukcyjny określa się na podstawie inwentaryzacji emisji roku bazowego oraz prognozowanej redukcji na rok 2020.

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

28

Procent redukcji emisji CO2 związanej z zużyciem energii (stan w 2010r.):

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

29

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

30

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

31

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

32

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

33

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

34

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

35

Etapy tworzenia zarządzania energią w gminie:1. Ocena istniejącej sytuacji.2. Powołanie działu, komórki lub stanowiska w gminie lub powiecie.3. Wykonanie inwentaryzacji tego czym będziemy zarządzać.4. Analiza zebranych danych.5. Opracowanie raportów z inwentaryzacji dla władz gminy.6. Systematyczne zbieranie danych o produkcji i zużyciu energii w gminie.7. Wybór obszarów do natychmiastowej poprawy. Opracowanie programów modernizacyjnych.8. Systematyczne miesięczne, kwartalne i roczne monitorowanie i raportowanie stanu energetycznego jednostek gminy.9. Szkolenie pracowników samorządowych.10. Ciągłe doskonalenie procesu zarządzania energią (tzw. Pętla Deminga):Planowanie – Wykonywanie - Sprawdzanie – Poprawianie (Zastosowanie)

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

36

Plan pracy Specjalisty ds. Zarządzania Energią:1. Przygotowanie rocznych analiz o stanie energetycznym gminy2. Zlecanie i nadzorowanie wykonania audytów energetycznych 3. Przygotowywanie planów termomodernizacyjnych4. Zlecanie i nadzorowanie wykonania projektów termomodernizacyjnych5. Prowadzenie bazy danych o gospodarce energetycznej obiektów gminya) bieżący rejestr kosztów i wielkości energetycznychb) weryfikacja ogólnych informacji o obiektach6. Prowadzenie witryny internetowej w zakresie informacji o odnawialnych źródłach energii oraz zastosowanych środkach w celu osiągnięcia efektywności energetycznej7. Wykonywanie planów, programów, sprawozdań lub innych dokumentów wymaganych ustawami lub podjętymi zobowiązaniami8. Przeprowadzanie przetargów na dostawy energii elektrycznej9. Nadzór nad umowami energetycznymi.

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

37

Przykłady efektów finansowych pracy Specjalisty ds. Zarządzania Energią w latach 2010-2013:1. Optymalizacja mocy zamówionej energii elektrycznej – 40 tyś. zł. 2. Zmiana grup taryfowych odbioru energii – 50 tyś. zł3. Przetarg na dostawę energii elektrycznej – 300 tyś. zł4. Uzyskanie dofinansowania na modernizację oświetlenia ulicznego – 400 tyś. zł

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

38

Informacje pomocne do opracowania planów gospodarki niskoemisyjnej:

Adres strony internetowej z opracowaniami SEAP sygnatariuszy Porozumienia Burmistrzów:http://www.porozumienieburmistrzow.eu/actions/sustainable-energy-action-plans_pl.html

Poradnik „Jak opracować plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP)” - metodologia opracowana przez Wspólne Centrum Badawcze (JRC) Komisji Europejskiej we współpracy z Dyrekcją Generalną ds. Energii (DG ENER) i Biurem Porozumienia Burmistrzów.http://www.energyformayors.eu/pl/library

Poradnik – „Planowanie energetyczne w miastach i gminach”http://www.energyformayors.eu/pl/library

Organizacja wspierająca:Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć "Energie Cités" (PNEC)http://www.pnec.org.pl

Planowanie gospodarki niskoemisyjnej w gminie na podstawie doświadczeń Miasta Ełk

39

Dziękuję Państwu za uwagęAdres mailowy: k.wilczynski@um.elk.pl, tel. (87) 732 62 43