PRAKTYCZNY MAGAZYN DLA FARMACEUTÓW … · Spis treści 3 NaukaOpieka Aktualności 5 Informacje 8 Ciekawostki 10 Raport: Saperzy za pierwszym stołem Co łączy farmaceutę i sapera?

PRAKTYCZNY MAGAZYN DLA FARMACEUTÓW WWW.FARMACJAPRAKTYCZNA.PL

POLPHARMA FARMACEUTOM Nr 10 (36) Październik 2010 Cena: 6,70 zł

Saperzyza pierwszym stołem

PRAWO

TEMAT MIESIĄCA

ceńmy cenęw taniej aptece nie wszystkie leki muszą być tanie

luteina poprawia widzenie

badania dowodzą jej wpływu

na zdrowie oka

prościej i taniej

w grupie

pozwy zbiorowe ułatwiają dochodzenie praw w sądzie

technik w aptece

jego status wymaga

prawnego uregulowania

Spis treści

www.farmacjapraktyczna.pl 3

Aktualności

5 Informacje

8 Ciekawostki

10 Raport: Saperzyza pierwszym stołem

Co łączy farmaceutę i sapera? Wielka odpowiedzialność i to, że obaj mylą się tylko raz, bo od tej pomyłki zależy ludzkie zdrowie i życie.

12 Sonda: Propozycje resortubudzą mieszane uczucia

Pytamy farmaceutów, co są-dzą na temat projektu ustawy refundacyjnej.

Prawo

14 Rola technika wymaga doprecyzowania

Rozmowa z mgr farm. Micha-łem Pietrzykowskim, Prezesem Gdańskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej, członkiem Prezydium Naczelnej Izby Aptekarskiej.

16 W grupie raźniej i taniej Ustawa o pozwach zbioro-

wych ułatwi farmaceutom do-chodzenie ich praw w sądach.

Opieka farmaceutyczna

18 Kwasy omega-3 i rozwój

układu nerwowego dzieci Badania dowodzą, że nie-

zbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) wpływają na pamięć, poprawiają umie-jętność mówienia, czytania i pisania, zmniejszają pobudli-wość, impulsywność, a nawet agresję u dzieci.

20 Wpływ luteinyna zdrowie oka Badania potwierdzają jej rolę i dobroczynne działanie w procesie widzenia. Blisko 82 proc. okulistów zauważa u swoich pacjentów pozytyw-ny wpływ suplementów z luteiną, polegający na popra-wie ostrości widzenia.

23 Rozmówki angielskie i nie-mieckie dla farmaceutów

Prowadzenie apteki 26 Ceńmy cenę!

Czy wizerunek taniej placówki warto budować poprzez usta-nawianie najniższych cen na jak największej liczbie preparatów?

Nauka

28 PPI w leczeniu chorób przewodu pokarmowego Inhibitory pompy protonowej to leki bezpieczne, a ich krót-kotrwałe stosowanie nie wiąże się z występowaniem istotnych objawów niepożądanych.

31 Antybiotykoterapia– fakty i mity Jej skuteczność jest tym więk-sza, im większe zdyscyplinowa-nie pacjenta.

Życie jest piękne

34 Metamorfozy

36 Kaszub z Nowej ZelandiiW gościnnych progach pensjonatu „Kania”.

37 Kuchnia farmaceutycznaGdy zima za pasem..., czyli pyszne zupy z dyni.

38 Szybka SzwecjaPromem przez Bałtyk.

40 Recenzje książek, filmów i płyt

42 Krzyżówka

10 18 20

Nr 10(36) październik 2010

Farmacja Praktyczna®Redaktor merytoryczna: Barbara Misiewicz-Jagielak Redaguje zespół: Dominika Bandurska, Lilianna Bartowska-Lewicka, Michał Borysiuk, Piotr Jakóbczyk, Marta Gawrylik, Justyna Grudniak, Monika Jasłowska, Magdalena Kochańska, Barbara Misiewicz-Jagielak, Joanna Ordańska, Robert Pawlikowski, Bożenna Płatos, Magdalena Ujma.

Na zlecenie: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa Wydawca: Valkea Media S.A., ul. Elbląska 15/17, 01-747 Warszawa Redaktor naczelny: Łukasz Kuźmiński Dyrektor projektu: Tomasz Opiela Projekt graficzny: Wojciech Jastrzębski

zdjęcia: istockphoto/stocxpert/dreamstime/123RF/pixmac/shutterstock

Edytorial

Farmacja Praktyczna 10 / 20104

mgr farm. Barbara Misiewicz-JagielakRedaktor Merytoryczna „Farmacji Praktycznej”

Szanowni Państwo!Farmaceuta, tak jak saper, myli się tylko raz. Rzeczą ludzką jest popełniać błędy, ale nie wówczas, gdy w grę wchodzi ludzkie zdrowie i życie. Dlatego co-dzienną praktykę farmaceutyczną wyróżnia ponad-przeciętna precyzja. Problem w tym, że nieczytelne recepty mocno tę praktykę utrudniają. A to właśnie z ich powodu najczęściej farmaceutom zdarzają się pomyłki, które nigdy nie powinny się im przytrafić. Wiele z nich o mały włos nie skończyło się tragedią. Sprawy te potem trafiają na wokandę, farmaceuci zaś na ławę oskarżonych. A lekarze? Najczęściej po-jawiają się w sądzie w roli świadka. I na tym polega subtelna różnica między farmaceutą a saperem – ten drugi odpowiada wyłącznie za swoje błędy. Farmaceuta zaś również za te, które wyniknęły nie z jego winy. Co zatem robić – realizować niechluj-nie wypełniane recepty i narażać się na odpowie-dzialność karną i straty finansowe (Fundusz nie re-funduje nieczytelnych recept) czy odsyłać pacjenta z kwitkiem (czyli również tracić)? Rozwiązania pro-blemu winniśmy szukać w wyższych instancjach. Tyle że resort zdrowia i Naczelna Izba Aptekarska mają na ten temat biegunowo różne zdania. I tak problem utkwił w martwym punkcie.Dziś farmaceuci coraz częściej dochodzą swych praw w sądach. Warto więc wspomnieć, że od lip-ca br. obowiązuje ustawa o tzw. pozwach zbioro-wych, która ułatwia prowadzenie procesu. Zwraca-jąc się do sądu w kolektywie jest nie tylko prościej, ale przede wszystkim taniej, bo wszelkie koszty związane z procesem rozkładają się na wszystkie osoby z grupy. W tym wydaniu „Farmacji Praktycz-nej” dowiedzą się Państwo, jak złożyć pozew zbio-rowy i w jakich sprawach farmaceuta może sięgać po to rozwiązanie.Ministerstwo Zdrowia opublikowało projekt Usta-wy refundacyjnej. Projekt zawiera rewolucyjne rozwiązania, część wydaje się korzystna dla aptek, a część niestety nie. Prezentujemy sondę przepro-wadzoną na kilka dni po opublikowaniu Ustawy. Emocje są duże, ale pamiętajmy, że nie warto się opierać na tym, co nam się na pierwszy rzut oka wydaje. Warto dokładnie policzyć i przeanalizować zapisy Ustawy, a dopiero wówczas wnosić o po-prawki.

Serdecznie zapraszamy do lektury!


Informacje

www.farmacjapraktyczna.pl

konkurs!

Zapraszamy wszystkich farma-ceutów do wzięcia udziału w nowym konkursie „Co lekarz miał na myśli?”. Na stronie internetowej naszego magazy-nu umieściliśmy autentyczną, nieczytelnie wypełnioną receptę. Jeśli uda się Państwu rozszy-frować znajdujące się na niej nazwy leków, prosimy przesłać je mailem (najpóźniej do końca października 2010 r.) na adres na-szej redakcji, za pośrednictwem naszej strony internetowej. Oso-by, które prześlą do nas maila z prawidłowymi nazwami leków, mają szansę otrzymać nagrody ufundowane przez Polpharmę. Szczegóły zabawy na stronie:

Co lekarz miał na myśli?

Polpharma wsparła ośrodek dziecka i rodziny w MichalinieW sierpniu br. Polpharma zainicjowała projekt, podczas któ-rego pracownicy firmy mieli okazję urzeczywistnić jej hasło przewodnie, które brzmi „Ludzie pomagają ludziom”. 130 pracowników firmy przeprowadziło prace remontowe w wymagającym renowacji Domu Wsparcia Dziecka i Rodziny w Michalinie, w którym na co dzień mieszka 30 podopiecz-nych. W ciągu jednego dnia m.in. odmalowano płot okala-jący plac zabaw, wymieniono i usprawniono część starych urządzeń na placu zabaw, na którym również wysypano i za-grabiono blisko 250 ton piachu. Na placu zabaw zbudowane zostały również wiaty, odnowiono dwa domki gospodarcze i przeprowadzono renowację boiska do piłki nożnej. Do tego kompleksowo odnowiono wnętrze Domu Opieki Dziennej – pomalowano ściany, położono fototapety, wymieniono wykładziny, zawieszono rolety i zasłony, wymienione zostało oświetlenie, kontakty oraz meble. W trakcie prac nie zapomniano również o podopiecznych ośrodka. Zorganizowane przez Polpharmę zabawy na dmuchanym zamku, malowanie twarzy farbkami, puszczanie baniek, przygotowywanie hot-dogów, waty cukrowej i lodów, gry na świeżym powietrzu oraz zabawy plastyczne sprawiły wszystkim dzieciom wiele radości. Ogromne zaangażowanie wszystkich pracowników biorących udział w projekcie po raz kolejny pokazało, jak wielkiego serca ludzie pracują w firmie Polpharma. Na tym jednak nie koniec. Akcja pomocy dzieciom z Michalina będzie kontynu-owana. Polpharma podjęła decyzję o prowadzeniu projektu w kolejnych latach. Jeszcze w tym roku ośrodek w Michalinie zostanie włączony do mikołajkowej akcji „Polpharma Dzieciom”.

źródło: Polpharma

Wielkopolska będzie testować e-receptęCentrum Systemów Informacyj-nych Ochrony Zdrowia (CSIOZ) zapowiada, że pod koniec roku w jednym z powiatów ziemskich wielkopolski zostanie przete-stowany prototyp e-recepty – informuje „Dziennik Gaze-ta Prawna”. Centrum wyłoni-

ło już wykonawcę projektu – została nim firma Hewlett-Packard Polska. Program prototypowy ma kosztować około 3,8 mln zł. Będzie wdra-żany w jednym z dwóch wielkopolskich miast na prawach powiatu. Prawdopodobnie bę-dzie to Leszno lub Konin. W Wielkopolsce już w 2006 r. przygotowywano się do wprowadzenia e-recepty. Prototypowy program będzie testowany przez pół roku. Na podstawie jego oceny zostanie stworzony program pilotażowy, a później ogólno-polski. Ma on zostać wdrożony do końca 2014 r.

źródło: Dziennik Gazeta Prawna

Informacje

Resort pracuje nad definicją sprzedażyMinisterstwo Zdrowia chce określić, czym jest wysyłkowa sprzedaż leków i ukrócić obcho-dzenie prawa przez przedsiębiorców – czytamy na łamach „Dziennika Gazety Prawnej”. Zmiana przepisów ma spowodować, że internetowe apteki nie będą już mogły tłumaczyć się, że lek na receptę sprzedały pełnomocnikowi klienta. Zgodnie z pomysłem resortu, sprzedażą wysył-kową produktów leczniczych ma być umowa zawierana z pacjentem, bez jednoczesnej obec-

ności obu stron, przy wykorzystywaniu środków porozumiewania się na odległość. Projekt rozwiązania określa, że za sprzedaż na odległość może być uznane m.in. wypełnienie drukowanego lub elektronicznego formularza zamówienia, wysłanie listu seryjnego w postaci drukowanej lub elektronicznej, reklama prasowa z wy-drukowanym formularzem zamówienia. Podobnie jest, gdy zamó-wienie składa się faksem, telefonicznie czy e-mailowo.

źródło: Dziennik Gazeta Prawna

Zimny łańcuch dla szczepionekJak przypomina „Dziennik Polski”, niebawem rozpocz-nie się sezon szczepień przeciw grypie – moment, kiedy w wielu aptekach zacznie się masowa sprze-daż szczepionek przeciw-ko tej chorobie. W trosce o bezpieczeństwo pacjen-tów już w ubiegłym roku resort zdrowia wspólnie z gronem ekspertów przygotował szczegółową instrukcję zasad przechowywania i transportu szczepionek. Instrukcja dostępna jest na stronie internetowej Ministerstwa Zdrowia (www.mz.gov.pl), w zakładce „Zimny Łańcuch”. Pacjenci nie zawsze zdają sobie sprawę z tego, że ogromny wpływ na bezpieczeństwo podawania szczepionek mają warunki ich przechowywania i transportu. Często preparaty są pozo-stawiane przez kilka dni w torebce lub ulegają zamrożeniu w lodówce, co nieodwracalnie niszczy strukturę szczepionki i powoduje utratę jej właściwości.

źródło: Dziennik Polski


Zjazd już za namiTegoroczne XXI Zjazd Naukowy Polskiego Towa-rzystwa Farmaceutycznego, zorganizowany przez Oddział Gdański Polskiego Towarzystwa Farmaceu-tycznego oraz Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej UM, odbył się pod hasłem „Farmacja polska na tle Unii Europejskiej”. W jego pro-gramie znalazło się 20 sesji, poruszających m.in. takie zagadnienia, jak bezpieczeństwo i skuteczność far-makoterapii, opieka farmaceutyczna czy biotechno-logia farmaceutyczna. Podczas Zjazdu założona przez Polpharmę Fundacja Na Rzecz Wspierania Rozwoju Polskiej Farmacji i Medycyny otrzymała nagrodę spe-cjalną za zasługi dla rozwoju polskich nauk farmaceu-tycznych. Patronem medialnym zjazdu była „Farmacja Praktyczna”.


Produkty z Laurami Acidolac Baby i Ranigast Max otrzymały I miejsce w programie Laur Konsumenta i Klienta 2010, a tym samym zostały odzna-czone złotym godłem w kategorii „Probio-tyki dla dzieci” i „Farmaceutyki na niestraw-ność i zgagę”. To już druga z rzędu nagroda przyznana w programie Laur Konsumenta i Klienta dla produktu Aci-dolac Baby. W 2009 r. został on okrzyknięty „Odkryciem Roku”. Z kolei Ranigast Max po raz kolejny został wskazany przez polskich konsumentów jako preparat najczęściej stosowany na zgagę. Program Laur Konsumenta i Klienta jest sondażem popularności produktów wśród konsu-mentów. To największy i najbardziej popularny program konsumencki, pozwalający wyłonić najbardziej znane i rozpoznawalne marki na rynku. Wyróżnienie przyznają sami konsumenci. Tegoroczny sondaż został przepro-wadzony przez zespół ankieterski metodą telefoniczną oraz poprzez bezpośrednią rozmowę, z uwzględnie- niem sondażu internetowego w terminie styczeń- -czerwiec 2010.


Informacje


Międzynarodowa konferencja farmaceutyczna„Aktualne możliwości terapii cho-rób o podłożu miażdżycowym” to temat 6. Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Szkolenio-wej Farmaceutów, która odbędzie się w Warszawie w dniach 25-27 listopada br. w centrum konferencyjno-kongresowym MCC Mazurkas Conference Centre. Jej organizatorem jest Naczelna Izba Aptekarska. Ubiegłoroczna, poświęcona mechanizmom rozwoju nowotworów, zgromadziła we Wrocławiu ponad 700 uczestników. Uczestnicy tegorocznej edycji będą mogli wysłu-chać pięciu wykładów plenarnych, wziąć udział w dwóch z pięciu kursów szkoleniowych i sesji plakatowej, co umożliwi uzyskanie 21 punktów edukacyjnych w ramach kształcenia ustawicznego. „Farmacja Praktyczna” jest patronem medialnym konferencji.

źródło: NIA

REKLAMA

Fundacja Polpharmy otrzymała wyróżnienieFundacja Na Rzecz Wspierania Rozwoju Polskiej Farma-cji i Medycyny została wyróżniona tytułem „Mecenasa Samorządu Aptekarskiego”. Uroczysta gala wręcze-nia zaszczytnego tytułu miała miejsce 25 września br. w stołecznym Teatrze Sabat. Podczas uroczystości wie-lu zasłużonych farmaceutów zostało uhonorowanych orderami, odznaczeniami państwowymi i resortowy-mi wyróżnieniami. Polpharma od lat postrzegana jest przez środowisko farmaceutyczne, jako główny partner i współorganizator wielu przedsięwzięć aranżowanych przez samorząd aptekarski. Patronem medialnym te-gorocznej edycji ogólnopolskiego Dnia Aptekarza była „Farmacja Praktyczna”. Nasz miesięcznik to-warzyszy farmaceu-tom w ich pracy już od 2007 r.źródło: Polpharma


Antybiotyki przyszłości?Brytyjscy uczeni z wydziału medycyny Uniwersytetu w Nottingham odkryli, że cząsteczki chemiczne znaj-dujące się w mózgu i tkankach centralnego układu nerwowego karaluchów są w stanie zabić 90 proc. nie-bezpiecznych bakterii, m.in. coli i gronkowca. Wyniki te, o których informuje portal tvn24.pl, oparte są na bada-niach nadzorowanych przez zespół doktora Naveeda Khana, który potwierdził, że jest to bardzo ważne dodat-kowe źródło walki z drobnoustrojami. – W dalszym cią-gu istnieje bowiem wiele zakażeń bakteryjnych całkowi-cie odpornych na istniejące leki – mówi Anthony Fauci, dyrektor Narodowe-go Instytutu Alergii i Chorób Zakaźnych, gorąco kibicujący badaniom naukow-ców z Nottingham.

źródło: tvn24.pl

Śmiertelny wirus znów atakuje w EuropieWirus Zachodniego Nilu zabił 14 osób w Grecji. Tamtejsze centrum monitoro-wania chorób poinformowało również, że 142 osoby są zarażone śmiertelnie niebez-piecznym wirusem – podają serwis CNN i portal Onet.pl. Wirus jest przenoszony przez komary oraz podczas transfuzji krwi. Charakterystyczne objawy po zarażeniu to wysoka gorączka, bóle głowy, śpiącz-

ka, dezorientacja, zwiotczenie mięśni. Władze Grecji poinformowały jednak, że 80 proc. ludzi zarażonych może nie odczuwać żadnego z tych symptomów. Osoby mieszkające w strefie zagrożenia zarażeniem się wirusem zostały poproszone o zaniechanie odda-wania krwi, co najmniej przez 28 dni. Od 1960 r. wirus Zachodniego Nilu w Europie był notowany niezwykle rzadko.

źródło: CNN/Onet.pl

Na skurcze i bóle najlepszy sok z czarnej porzeczki Sok z czarnej porzeczki może zapobiegać bólom i skurczom w trakcie aktywności fizycznej – donosi portal Onet.pl. No-wozelandzcy uczeni odkryli, że tabletki z ekstraktem z czarnej porzeczki zażywane przed i po treningu zapobiegały uszko-dzeniom mięśni i stanom zapalnym powstającym wskutek wzmożonej aktywności fizycznej. Zdaniem badaczy z Insty-tutu Badań Roślin i Żywności, występujące w owocach fla-wonoidy odgrywają ważną rolę w ochronie organizmu przed negatywnymi skutkami wysiłku fizycznego, jednak dokładny przebieg tej zależności nie jest na razie znany.

źródło: Onet.pl

Powstaje urządzenie do wykrywania podróbekSzwedzko-brytyjska grupa badawcza pracuje nad stworzeniem prototypu urządzenia, które w przyszłości powinno ułatwić wal-kę z podróbkami leków – podaj portal Gazeta.pl. WHO oceniało w 2003 r., że światowy rynek fałszywych leków przynosi ponad 30 mld dol. zysku rocznie. Oceniane zyski przemytników nielegal-nych leków w 2010 to już ok. 75 mld dol. Według agend ONZ, są to liczby porównywalne do globalnego rynku narkotykowe-go. Urządzenie, nad stworzeniem którego pracują naukowcy ze szwedzkiego Uniwersytetu Lund oraz King’s College w Londynie, wykorzystuje technologię rezonansu jądrowego. W zależności od tego, jakie substancje znajdują się w testowanym leku, wyemitu-je on różne sygnały, dzięki czemu możliwe jest sprawdzenie, czy w leku faktycznie znajduje się dana substancja aktywna.

źródło: Gazeta.pl

Ciekawostki

Promocja przy współpracy z:

Zwalcza goràczk´ i ból, działa przeciwzapalnieMo˝e byç podawany równie˝ dzieciom z alergià na barwniki spo˝ywcze lub chorym na cukrzyc´Posiada bezpieczny system dozowania ułatwiajàcy podanie leku

POLSKIPRODUKT

uuuPOLSKIPOLSKI

PRODUKT

UW

AG

A!U

WA

GA

!

W przypadku goràczki z towarzyszàcymi innymi objawami zapalenia (ból, obrz´k, przekrwienie, wysi´k) ibuprofen powinien byç lekiem pierwszego rzutu!Rekomendacje post´powania w pozaszpitalnych zaka˝eniach układu oddechowego. Narodowy Program Ochrony Antybiotyków 2010.

eeeeeeeeikigià na barwnig à ba ba kna barwnw ikiià na barwnibg ikiig à ba ba ikiià na barwnibg ikii

Ibufen; Ibufen®D (Ibuprofenum). Sk∏ad i postaç: 5 ml zawiesiny doustnej zawiera 100 mg ibuprofenu. Preparat Ibufen®D nie zawiera cukru oraz barwników. Wskazania: Goràczka ró˝nego pochodzenia (tak˝e w przebiegu zaka˝eƒ wirusowych, w przebiegu odczynu poszczepiennego). Bóle ró˝nego pochodzenia o nasileniu s∏abym do umiarkowanego: bóle g∏owy, gard∏a i mi´Êni (np. w przebiegu zaka˝eƒ wirusowych); bóle mi´Êni, stawów i koÊci (np. na skutek urazów narzàdu ruchu); bóle na skutek urazów tkanek mi´kkich; bóle pooperacyjne; bóle z´bów, bóle po ekstrakcji z´bów, bolesne zàbkowanie; bóle g∏owy; bóle uszu wyst´pujàce w stanach zapalnych ucha Êrodkowego. Dawkowanie: Lek jest przeznaczony do doraênego stosowania. Lek podaje si´ doustnie po posi∏kach. Dawka dobowa wynosi 20-30 mg/kg masy cia∏a, podana w dawkach podzielonych. Niemowl´ta od 3 do 6 miesićy (5 - 7,6 kg m.c.): 3 razy po 2,5 ml w ciàgu doby. Niemowl´ta od 6 do 12 miesićy (7,7 - 9 kg m.c.): 3 do 4 razy po 2,5 ml w ciàgu doby. Dzieci od 1 do 3 lat (10 - 15 kg m.c.): 3 razy po 5 ml w ciàgu doby. Dzieci od 4 do 6 lat (16 - 20 kg m.c.): 3 razy po 7,5 ml w ciàgu doby. Dzieci od 7 do 9 lat (21 - 29 kg m.c.): 3 razy po 10 ml w ciàgu doby. Dzieci od 10 do 12 lat (30 - 40 kg m.c.): 3 razy po 15 ml w ciàgu doby. Dzieciom poni˝ej 6 miesiàca ˝ycia mo˝na podaç lek po konsultacji z lekarzem na jego zlecenie. Dawk´ mo˝na powtarzaç co 6-8 godzin, z zachowaniem co najmniej 4 godzinnej przerwy. Bez konsultacji z lekarzem nie stosowaç d∏u˝ej ni˝ 3 dni. Rozpocz´te opakowanie nale˝y zu˝yç w ciàgu 6 miesićy. Przeciwwskazania: WczeÊniejsze reakcje nadwra˝liwoÊci na którykolwiek ze sk∏adników preparatu oraz inne niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ); objawy alergii w postaci kataru, pokrzywki skórnej lub astmy oskrzelowej; czynna lub przebyta choroba wrzodowa ̋ o∏àdka lub dwunastnicy; ci´˝ka niewydolnoÊç wàtroby, nerek, serca, skaza krwotoczna; III trymestr cià˝y; jednoczesne stosowanie innych NLPZ, w tym inhibitorów COX-2. Specjalne ostrze˝enia: Stosowaç ostro˝nie u pacjentów z: toczniem rumieniowatym uk∏adowym oraz mieszanà chorobà tkanki ∏àcznej, chorobami przewodu pokarmowego oraz przewlek∏ymi zapalnymi chorobami jelit (wrzodziejàce zapalenie jelita grubego, choroba LeÊniowskiego- Crohna), nadciÊnieniem t´tniczym i (lub) zaburzeniami czynnoÊci serca, nerek, wàtroby, zaburzeniami krzepnićia krwi (mo˝e przed∏u˝yç czas krwawienia). U osób z astmà oskrzelowà oraz chorobami alergicznymi mo˝e wystàpiç skurcz oskrzeli. Pacjenci z chorobami p. pokarmowego w wywiadzie, szczególnie osoby w wieku podesz∏ym, powinni stosowaç jak najmniejszà dawk´ leku przez najkrótszy mo˝liwy czas. Stosowaç ostro˝nie u pacjentów stosujàcych jednoczeÊnie inne leki, które mogà zwi´kszaç ryzyko wystàpienia zaburzeƒ ˝o∏àdkowo-jelitowych lub krwawieƒ (kortykosteroidy lub leki przeciwzakrzepowe jak warfaryna lub leki antyagregacyjne jak kwas acetylosalicylowy). Przyjmowanie ibuprofenu d∏ugotrwale, w du˝ych dawkach (2400 mg na dob´) mo˝e byç zwiàzane z niewielkim zwi´kszeniem ryzyka wystàpienia zatorów t´tnic (np. zawa∏ serca, udar), obrz´ków, nadciÊnienia, niewydolnoÊci serca. Jednoczesne, d∏ugotrwa∏e stosowanie ró˝nych leków przeciwbólowych mo˝e prowadziç do uszkodzenia nerek z ryzykiem wystàpienia niewydolnoÊci nerek. Bardzo rzadko zg∏aszano, w wi´kszoÊci przypadków w pierwszym miesiàcu, ci´˝kie reakcje skórne (zapalenie skóry z∏uszczajàce, zespó∏ Stevensa-Johnsona i martwica toksyczno-rozp∏ywna naskórka). Nale˝y zaprzestaç stosowania produktu po wystàpieniu pierwszych objawów takich jak: wysypka skórna, uszkodzenia Êluzówki lub inne objawy nadwra˝liwoÊci. Leki hamujàce syntez´ prostaglandyn mogà powodowaç zaburzenia p∏odnoÊci u kobiet, co ust´puje po zakoƒczeniu terapii. Notowano pojedyncze przypadki toksycznej ambliopii. Pacjenci z nietolerancjà fruktozy, zespo∏em z∏ego wch∏aniania glukozy – galaktozy lub niedoborem sacharazy – izomaltazy nie powinni przyjmowaç leku. Ibufen®D zawiera benzoesan sodu i powinien byç stosowany z ostro˝noÊcià u dzieci ze zmianami atopowymi, astmà i u noworodków z ma∏à masa urodzeniowà i (lub) ˝ó∏taczkà. Dzia∏ania niepo˝àdane: Podczas krótkotrwa∏ego stosowania ibuprofenu w dawkach dost´pnych bez recepty zaobserwowano cz´sto: biegunka (dotyczy Ibufenu®D ze wzgl´du na obecnoÊç maltitolu i glicerolu). Niezbyt cz´sto: niestrawnoÊç, ból brzucha, nudnoÊci, bóle g∏owy, pokrzywka i Êwiàd. Rzadko: biegunka, wzdćia, zaparcia, wymioty, zapalenie b∏ony Êluzowej ˝o∏àdka, zawroty g∏owy, bezsennoÊç, pobudzenie, dra˝liwoÊç i uczucie zmćzenia, obrz´ki. Bardzo rzadko: smo∏owate stolce, krwawe wymioty, wrzodziejàce zapalenie b∏ony Êluzowej jamy ustnej, zaostrzenie zapalenia okr´˝nicy i choroby Crohna; owrzodzenie, perforacja ˝o∏àdka i (lub) dwunastnicy z krwawieniem lub bez; zmniejszenie iloÊci wydalanego moczu, niewydolnoÊç nerek, martwica brodawek nerkowych, zwi´kszenie st´˝enia sodu w osoczu; zaburzenia czynnoÊci wàtroby; zaburzenia wskaêników morfologii krwi (anemia, leukopenia, trombocytopenia, pancytopenia, agranulocytoza); rumieƒ wielopostaciowy, zespó∏ Stevensa-Johnsona, martwica toksyczno-rozp∏ywna naskórka, obrz´k twarzy, j´zyka i krtani, dusznoÊç, tachykardia - zaburzenia rytmu serca, hipotensja, wstrzàs. Zaostrzenie astmy i skurcz oskrzeli. U pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi (toczeƒ rumieniowaty uk∏adowy, mieszana choroba tkanki ∏àcznej) odnotowano pojedyncze przypadki objawów wyst´pujàcych w aseptycznym zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych jak sztywnoÊç karku, ból g∏owy, nudnoÊci, wymioty, goràczka, dezorientacja. W pojedynczych przypadkach opisywano: depresj´, reakcje psychotyczne i szumy uszne. W zwiàzku z leczeniem NLPZ zg∏aszano wyst´powanie obrz´ków, nadciÊnienia i niewydolnoÊci serca. D∏ugotrwa∏e przyjmowanie ibuprofenu w du˝ych dawkach (2400 mg na dob´) mo˝e byç zwiàzane z niewielkim ryzykiem wyst´powania zatorów w t´tnicach (np. zawa∏ serca lub udar). D∏ugotrwa∏e stosowanie ibuprofenu mo˝e prowadziç do wyst´powania innych dzia∏aƒ niepo˝àdanych. Podmiot odpowiedzialny: Medana Pharma SA. 98-200 Sieradz, ul. W∏adys∏awa ¸okietka 10. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu: Ibufen - nr R/0191, Ibufen®D - nr 11006 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 61 00; fax. +48 22 364 61 02. www.polpharma.pl. Lek wydawany bez recepty.

W RZECZYWISTOÂCIÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂW RZECZYWISTOÂCINIC NIE OBNI˚A GORÑCZKI SZYBCIEJ

IIIIIIIIIIIIIIIIIIIWWWWWWWWWWWW RRR TTTOOOOOOOÂÂÂÂÂÂÂÂÂCCCCCCCCCCCIIIIIW R OÂCIÂCCCCCWWWWWWW RRRRRRRRRZZZZZZZZEEEEEEEEECCCCCCCCZZZZZZZZYYYYYYYWWWWWWWWWIIIIIIIISSSSSSSSSTTTTTTTOOOOOOOÂRZZZEECZZYWISTTOWWWIIISSSSSSSTTTTTTOOOOOÂÂÂCCCCCCS OÂCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOTTTTTTTTTTTTTTTTSSSSSSSSSSSSSSSSSSSIIIIIIIIIIIIIIIWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWYYYYYYYYZZZZZZZZZCCCCCCCCCCEEEEEEEEEEZZZZZZZZZZZZRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWW OOOOOOOOOORRRRRR ÂÂÂ IIIIIIIICCCCCCCCÂÂÂÂÂÂÂÂOOOOOOOOOOTTTTTTTTSSSSSSIIIIIIWWWWWWWWWWWWYYYYZZZZCCCCEEEEZZZZZZZZRRRRRRRRRRRRRRRRWWWWWWWWWW OOOOOORRRR ÂÂ ICCCCIIIIÂÂÂÂCCCCCOOOOÂÂÂÂSSSTTTTOOOCCCCZZZZZYYYWWZYYYWWWWWWWIIIISSSWWWWWWWW RRRRRRRRZZZZZEEEEECCCCC CCCCCCÂÂÂÂÂÂÂÂOOOOOOOSSSSSSSCCCCCCCRRRRRRRRRRRRRRRRR IIIIIIIIIIIITTTTTTIIIIIWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWYYYYYYYYYYYWWWWWWWWWWWWWWWWW ZZZZZZZZEEEEEEZZZZZZZZZZ CCÂÂÂÂÂÂOOOOOOSSSSSSCCCCCCRRRRRRRRRRRRRRRRR IIIIIIIITTTTTTIIIIIIWWWWWWWWWWWWWWYYYYYYYYYYYYWWWWWWWWWWWW ZZZZZZEEZZZZZZZZZZIIIIEEEEEEEEEEEJJJJJJJJJJJZYYYYYYYYYBBBBBBBBBBBBCCCCCCCCCCCCIIIIIIIIEEEEEEEEEEJJJJJJJJJÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑCCCCCCCZZZZKKKKKIIIIIII SSSSSSSSSSSZZZZZZZZZZZYYYYYYYYYYYYBBBBBCÑÑÑNNNNNNNNNNNNNNNNNIIIIIIIICCCCCCCCCCCCCC NNNNNNNNNNNNNNNIIIIIIIEEEEIIIEEEEEEEEEEEEEEEE OOOOOOOOO GGGGGGGGGGOOOOORRRRRÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑNNNNNNNNNNNNNNIIIIIIICCCCCCCCCCCCCCC NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNIIIIIIIIEEEEEEEEEEEEEE OOOOOOOOOOBBBBBBNNNNNNNIIIIIIII˚̊̊̊AAAAAAAAA GGGGGGGOOOOOOOOORRRRRRRÑÑÑÑÑÑÑÑÑCCCCCCCCCZZZZZZZZZKKKKKKKKKI SSSSSSSSSSSSSZZZZZZZZZZAAAAAAAAAAAAAA GGGGGAAAA˚̊̊̊̊̊AAAAAAA˚̊AAA˚̊̊̊AAAA˚̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊BBBBBBNBBBBBOOOOOOOOOOOBBBBOOOOOOBNNNNNN KKKKKKKBBBBNNNNNIIIII˚̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊AAAAAAAAAA GGGGGGGGOOOOOORRRRRÑÑÑÑÑCCCCZZZZZZKKKKKKIIIIII SSSSSSSRRRRRRÑÑÑ KKKKKKAAANNNNNNNN ZZZÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑ JJJJJJJJJJCCCCCCCCCCCC JJJJJJJSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCOOOOOOOOOOOOOOOOOOOGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC KKKKKKKKKKKKKKKKKKKAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA RRRRRRRRRRRRRRRRRRR IIYYYYYYYYY IIIIIIIIIIIIIIIII YYYYYYYYYYYIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIINNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIINNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNIIIIIIIIIIIIIIIIIIIINNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN BBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBB EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZ˚̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE OOOOOOOOOOOO BBBBBBBBBBBBBBB AAA ÑÑÑÑRRRR BBBBBBBBBB ˚̊̊̊̊̊̊ ÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑ JJJJJJJJJJCCCCCCCCCCCC JJJJJJJSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCOOOOOOOOOOOOOOOOOOGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA RRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN IIIIYYYYYYYYY IIIIIIIIIIIIIIIII YYYYYYYYYYYYIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII EEEEEEEEEBBBBBBBBBB EEEEEEEEEEZZZZZZZZZZZ BBBBBBBBBBBZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZ˚̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊̊BBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE OOOOOOOOOOOOO BBBBBBBBBBBBBBB ÑÑÑÑAAAAAA RRRR BBBBBBBBBB ˚̊̊̊̊̊̊̊NIC NIE OBNI˚A GORÑCZKI SZYBCIEJ

Ma s∏odki

smak,

a dzieci

to lubià

!

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

205x297_IbufenD_FarmPrakt_100923.eps 9/23/10 10:17:39 AM

Raport


SStatystyki są nieubłagane – nawet gdyby założyć, że nieomylność jednego farmaceuty kształtuje się na po-ziomie 99,99 proc. przypadków, to realizując dziennie tylko 30 recept, w ciągu roku pomyli się on aż 7 razy! Nie dziwi więc, że codzienną praktykę farmaceutyczną musi charakteryzować ponadprzeciętna precyzja. Rzecz w tym, że niechlujnie wypełniane recepty tę praktykę farmaceutom poważnie utrudniają. A to właśnie z ich powodu najczęściej – co podkreślają statystyki – farma-ceutom zdarzają się błędy, które nigdy nie powinny się im przytrafić.

Aptekarz winny, lekarz – świadkiemTaka właśnie sytuacja miała miejsce w Werbkowicach, w województwie lubelskim. Pacjentka przedstawiła re-ceptę na lek uspokajający dla swojego niespełna mie-sięcznego synka. Niestety, farmaceutka źle odczytała niestarannie wypisaną receptę i wydała jej lek o więk-

Co łączy farmaceutę i sapera? Wielka odpowiedzialność i to, że obaj mylą się tylko raz, bo od tej pomyłki zależy ludzkie zdrowie i życie. Bywa jednak, że farmaceuta musi odpowiadać za błędy, których nie popełnił, jak w przypadku nieprawidłowo bądź nieczytelnie wypełnionych recept.

Saperzy za pierwszym stołem

W Olsztynie nieczytelnych recept nie realizujemy – jak lekarz kilka razy musi wypisać tę samą receptę, to od razu poprawia mu się charakter pisma

autor: Maksymilian Wysomirskidziennikarz śledczy

szej dawce niż zalecono. Na szczęście swoją pomyłkę szybko zauważyła i starała się naprawić. Zadzwoniła do lekarza, który wypisał receptę. W ten sposób zdobyła telefon do pacjentki, do której niezwłocznie zatelefono-wała. Niestety, nikt nie odbierał, dlatego skontaktowała się z policją. Jak się jednak okazało, lek został już poda-ny. Szczęśliwie, dzięki szybkiej reakcji, życie noworodka udało się uratować. Mimo to, za narażenie życia dziecka farmaceutce grozi kara więzienia. Lekarz, który niewy-raźnie wypisał receptę, jest w sprawie tylko świadkiem. Podobna sprawa rozegrała się w przypadku 7-letniego Tomka, któremu lekarz rodzinny przepisał lek stosowany w chorobach układu moczowego. Niestety, farmaceuta realizując receptę wydał specyfik obniżający ciśnienie, stosowany w chorobie wieńcowej u osób starszych, któ-rego podawanie zabronione jest dzieciom. Kiedy chło-piec, po podaniu leku, zaczął tracić przytomność i wy-miotować, ojciec zawiózł go do szpitala, gdzie odkryto pomyłkę. Farmaceuta w sądzie przyznał się do pomyłki, do narażenia tym samym zdrowia i życia chłopca i do-browolnie poddał się karze. Sąd ogłosił wyrok: 6 mie-sięcy więzienia w zawieszeniu na 2 lata, 600 zł grzywny i 500 zł odszkodowania dla poszkodowanego.Równie głośnym echem odbił się incydent w Kamieniu Pomorskim. Prokuratura oskarżyła tam dwie farmaceut-ki, które wydały matce 6-letniej dziewczynki zły preparat. Dziecko przez tydzień przyjmowało ten środek, aż mat-ka zaalarmowana sinymi plamami na skórze dziewczynki zgłosiła się z nią do szpitala. Tam pomyłka wyszła na jaw. Aby uratować dziecko lekarze musieli przetoczyć mu krew. Kilka tygodni temu sąd skazał obie farmaceutki na 10 miesięcy więzienia w zawieszeniu na 2 lata oraz 14 tys. zł odszkodowania.

Raport


Błędy na telefonFora internetowe dla farmaceutów grzmią. Znajdziemy na nich setki wpisów, w których farmaceuci skarżą się na nie-staranne wypisywanie recept przez lekarzy. Takie niechluj-stwo naraża ich bowiem nie tylko na straty finansowe, bo NFZ nie chce zwracać pieniędzy za leki refundowane wy-dane na nieczytelne recepty, ale również na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej w przypadku, gdy zdecydu-ją się jednak nieczytelną receptę zrealizować.„U nas w Pile jest lekarz, którego recept nawet nie próbuję od-czytać. Po prostu, jak widzę, że to on ją wypisał, od razu do niego dzwonię. Jeśli nie odbiera, odsyłam pacjenta. Podob-nie robią inni koledzy. Zastanawiam się jednak, co będzie, kiedy podczas takiej telefonicznej rozmowy lekarz popełni jakiś błąd? Z takiej sytuacji nie wybronię się przecież przed żadnym sądem!” – skarży się farmaceuta podpisujący się nikiem „Farma111”.„W Olsztynie nieczytelnych recept nie realizujemy. Jak lekarz kilka razy musi wypisać tę samą receptę, to od razu charakter pisma mu się poprawia” – pisze z kolei internautka „Mar-ta8”.

Niedopuszczalne praktykiResort zdrowia piętnuje jednak podobne praktyki i uważa za niedopuszczalne.– Pacjent nie może odejść od okienka bez zrealizowanej recepty! Takich sytuacji nie ma prawa być – stwierdza ka-tegorycznie Wojciech Giermaziak z Departamentu Polity-ki Lekowej i Farmacji w Ministerstwie Zdrowia. – Na takim postępowaniu tracą wszyscy, zarówno pacjent, bo jeszcze raz musi iść do lekarza, jak i farmaceuta, bo nie zarobi na sprzedaży leków – dodaje.Tymczasem Naczelna Izba Aptekarska wylicza, że o wiele więcej farmaceuci tracą na zrealizowaniu źle wypisanych recept.– Straty farmaceutów idą w miliony złotych. To jednak nie jest największy problem. W końcu to tylko pieniądze. O wiele bardziej niebezpieczne jest to, że niestarannie wypisana recepta może doprowadzić do błędu przy jej realizacji, a wtedy konsekwencje ponosi przede wszyst-kim pacjent i farmaceuta. Dlatego nakłanianie do reali-zacji wszystkich recept, bez względu na ich jakość wypi-sania, uważamy za co najmniej lekkomyślne – przyznaje Eugeniusz Jarosik, doradca ds. komunikacji społecznej Naczelnej Izby Aptekarskiej.Przedstawiciele resortu są jednak nieugięci i trwają przy swoim stanowisku, jakby nie widzieli zagrożenia.– Doświadczony farmaceuta bez problemu powinien roz-szyfrować nazwę leku wypisanego na recepcie. Sam jestem farmaceutą od 20 lat i wiem, jak się w takich sytuacjach zachować. Najprościej jest skontaktować się z lekarzem i dopytać go o szczegóły. Można też przeprowadzić wy-wiad z pacjentem i dowiedzieć się, na jaką dolegliwość cierpi i na tej podstawie ustalić odpowiedni lek. Trzeba jednak być doświadczonym farmaceutą, a nie technikiem farmacji z małym stażem – podkreśla Wojciech Giermaziak.

Podyskutuj o tym na forum!www.farmacjapraktyczna.pl

Pacjent nie może odejść od okienka bez zrealizowanej recepty! Na takim postępowaniu tracą wszyscy – pacjent, bo jeszcze raz musi iść do lekarza i farmaceuta, bo nie zarobi na sprzedaży leków

e-Recepta wszystko zmieniProblem nieczytelnych i źle wypisanych recept ma roz-wiązać tzw. recepta elektroniczna, czyli komputerowy system, dzięki któremu to, co lekarz przepisał pacjentowi, farmaceuta będzie mógł odczytać na monitorze swojego komputera. Na tego typu rozwiązanie właściciele aptek czekają od dawna. Zaawansowane prace nad wdroże-niem systemu trwają w Polsce już od kilku lat i wszystko wskazuje na to, że wreszcie mają się ku końcowi.– Prototyp e-Recepty ma być wykonany do końca bie-żącego roku, a później stopniowo wdrażany przez wyko-nawcę – zapewnia Piotr Olechno, rzecznik prasowy Mini-sterstwa Zdrowia. Jednak ostateczna data startu systemu w całym kraju nie jest jeszcze znana. Nieoficjalnie mówi się o 2012 r. Do tego czasu farmaceuci muszą polegać na swoim doświadczeniu i zdrowym rozsądku. ■

T

Sonda


9 września br. Ministerstwo Zdrowia przedstawiło projekt ustawy refundacyjnej. Nowy system ma być prostszy i przyjazny pacjentowi, a polityka lekowa tworzona w oparciu o transparentne kryteria. Opinii farmaceutów na temat zmian wysłuchała Lilianna Bartowska-Lewicka.

Treść projektu można znaleźć na stronie www.mz.gov.pl. Poniżej najistotniejsze zmiany zaproponowane przez usta-wodawcę:1. Listy refundowane mają ukazywać się co najmniej

cztery razy w roku. Będą wprowadzane nie rozporzą-dzeniem, ale obwieszczeniem.

2. Po wejściu ustawy refundacyjnej ceny większości produktów leczniczych będą niższe.

3. Nastąpi powiązanie wydatków NFZ na refundację leków z jego całkowitymi wydatkami na świadczenia opieki zdrowotnej (proces ten ma zakończyć się do dwóch lat od ogłoszenia ustawy).

4. Wprowadzone zostaną stałe ceny i marże na leki refundowane.

5. Marże detaliczne będą naliczane w równych wyso-kościach dla wszystkich produktów o tym samym limicie refundacji.

6. Apteki będą obowiązkowo zawierać umowy o refun-dację leków z wojewódzkimi oddziałami NFZ.

7. Na apteki łamiące przepisy będą nakładane sankcje karne, w postaci rozwiązania umowy.

8. Refundacją zostaną objęte środki spożywcze specjal-nego przeznaczenia żywieniowego, bez konieczno-ści „sztucznego” rejestrowania ich jako leków.

mgr farm. Andrzej Miklaszewskifarmaceuta z PoznaniaInteresuje mnie bardzo tryb zawierania umów o refun-dację leków między apteką a Funduszem. Proponuje się tzw. tryb wnioskowy (cóż to takiego?). Wiadomo tylko, że po złożeniu odpowiedniego pisma do dyrek-tora wojewódzkiego oddziału NFZ będziemy normal-nie rozliczać się z Funduszem. Obawiam się nadmiernej biurokracji. Mam też mieszane uczucia co do kwestii trybu zrywania umowy. Wydaje mi się, że resort zdro-

Propozycje resortubudzą mieszane uczucia

wia raczej bawi się eksperymentowaniem na pojedyn-czych aptekach, z którymi NFZ pod byle pretekstem taką umowę rozwiąże.

mgr farm. Hanna Woronieckafarmaceutka z WarszawyJestem za wprowadzeniem obiecywanych od miesięcy sztywnych cen na leki. Obecny stan jest dla pojedyn-czych aptek bardzo męczący i wielu z nas czeka na zli-kwidowanie tzw. „groszówek” stosowanych przez wielkie sieci. Bywa, że pacjenci wyzywają nas od „krwiopijców”, gdy preparaty, które im wydajemy, są choćby o złotówkę droższe niż w konkurencyjnej aptece. Migracja pacjen-tów między aptekami, wykupywanie leków ponad mia-rę, które potem i tak wracają do naszych pojemników utylizacyjnych – to stan nienormalny. Ileż milionów zło-tych się marnuje! Taki stan rzeczy nie służy ani pacjen-towi, który wędruje w poszukiwaniu tańszego leku, ani nam, chcącym utrzymać się w tej branży. Potrzebne są wreszcie stosowne regulacje prawne. Obiecano nam je już na początku tego roku. Może wreszcie Ministerstwo Zdrowia dotrzyma słowa.

W jaki sposób projektodawca chce zwiększyć konkurencyjność placówek i wzrost opieki farmaceutycznej, odbierając rynkowi podupadających aptek ok. 630 mln zł?

Sonda


mgr farm. Marian Witkowskifarmaceuta z WarszawyTa ustawa jest dalece kontrowersyjna i niesie za sobą szereg zagrożeń finansowych dla polskich aptek, które i tak znajdują się w trudnej sytuacji ekonomicznej. Z jed-nej strony wprowadza usztywnienie cen i marż detalicz-nych, co poprawi etyczny wizerunek polskiego aptekarza i zakończy turystykę lekową. Z drugiej godzi w sytuację finansową aptek poprzez zmianę naliczania marży deta-licznej – i tak już bardzo niskiej – znacznie obniży zysk ze sprzedaży produktów refundowanych. Innym groźnym dla farmaceuty zapisem w ustawie jest wprowadzenie umów na leki refundowane z NFZ oraz przeniesienie od-powiedzialności za podpisywanie tychże umów na kie-rownika apteki, a nie na jej właściciela oraz obarczenie go odpowiedzialnością finansową i karną za ich realiza-cję. Wprowadzenie takiej umowy będzie narzucało apte-ce warunki, jakie musi spełnić, by być stroną w umowie. Ustawa nie jest transparentna. Nie czyni czytelnym spo-sobu naliczania odpłatności za leki z list refundacyjnych, jak i za leki ryczałtowe, gdzie ryczałt za leki gotowe i recep-turowe będzie odsetkiem procentowym średniej pensji. Mniemam, że po konsultacjach międzyresortowych i spo-łecznych ustawodawca zmieni zapisy tak, by apteki nie bały się pacjentów, którzy będą przynosić recepty. W sy-tuacji, gdy odpowiedzialnością za jej przepisanie obarcza się nie lekarza, ale aptekę, czyli w konsekwencji pacjenta, trudno realizować zapis art. 68 Konstytucji RP, mówiący o równym dostępie do świadczeń zdrowotnych.

dr n. farm. Stanisław PiechulaPrezes Śląskiej Izby AptekarskiejWszystkie odpłatności pacjenta powinno się zastąpić odpłatnością w pełnej kwocie, np. 3 zł, a resztę refun-dować do limitu w całości, pozostałą zaś część ponad limit pozostawić w dopłacie dla pacjenta. Jeżeli ma po-zostać tak skomplikowany system, to należy dodać przy ryczałcie zaokrąglenie do końcówki pełnych 10 gr w dół. W projekcie ustala się urzędową marżę hurtową w wyso-kości 5 proc., liczoną od urzędowej ceny zbytu. W obec-nej sytuacji gospodarczej większość aptek utrzymuje się jeszcze dzięki rabatom hurtowni i wydłużonym terminom płatności. Odebranie hurtowniom 3,91 proc. jest bezpo-średnim uderzeniem w apteki na sumę 450 mln zł (co sam wylicza projektodawca). Doprowadzi to do tragedii dużej części aptek i do znaczącego spadku zatrudnienia (w przeciwieństwie do błędnych uzasadnień projekto-dawcy). Zablokuje się także jakikolwiek rozwój aptek w kierunku opieki farmaceutycznej. Pierwszym elemen-tem w poszukiwaniu oszczędności jest redukcja zatrud-nienia i przejmowanie większości obowiązków przez kierownika, który z pewnością nie znajdzie już czasu na opiekę farmaceutyczną (w przeciwieństwie do błędnych uzasadnień projektodawcy), o ile w ogóle utrzyma ap-tekę. Odbierając rynkowi podupadających aptek ok. 630 mln zł projektodawca chce zwiększyć ich konkurencyj-


ność i wzrost opieki farmaceutycznej. Lepiej niech zmniej-szą budżet Ministerstwa Zdrowia i jednocześnie poprawią jakość jego funkcjonowania. Wypisywanie takich uzasad-nień w państwowym dokumencie jest urzędniczą kpiną z obywateli, którzy ciężką pracą utrzymują apteki. Z pro-pozycji projektodawcy dotyczących marży wynika, że ap-teki stracą 180 mln zł, czyli obliczanie zysku czy straty w poszczególnych przedziałach marżowych nie ma sensu, gdyż projektodawca to sprawdził, mając jeszcze możli-wość odniesienia tego do wielkości sprzedaży w poszcze-gólnych zakresach. W każdym razie wiadomo, że nowa tabela marż niesie za sobą stratę finansową aptek. ■

Ta ustawa jest dalece kontrowersyjna i niesie za sobą szereg zagrożeń finansowych dla polskich aptek, które i tak obecnie znajdują się w bardzo trudnej sytuacji ekonomicznej

C

Dziś zawód technika farmaceutycznego w Polsce z niezrozumiałych względów traktowany jest niemal na równi z farmaceutą po 5,5-letnich studiach akademickich


Prawo

O tym, czy możliwe jest precyzyjne uregulowanie statusu technika farmaceutycznego, jego kształcenia i roli w aptekach, z mgr farm. Michałem Pietrzykowskim, Prezesem Gdańskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej, członkiem Prezydium Naczelnej Izby Aptekarskiej, rozmawia Lilianna Bartowska-Lewicka.

Coraz częściej można spotkać zastrzeżenia dotyczące kształcenia, a właściwie jego braku w stosunku do techników farmaceutycznych. Poruszacie Państwo ten aspekt w postulatach samorządu aptekarskiego, skierowanych do Minister Ewy Kopacz, w których czytamy: „Samorząd aptekarski sprzeciwia się zrównaniu roli i pozycji technika farmaceutycznego (…) z farmaceutami, których obecność wymagana jest w aptekach ogólnodostępnych (...)”. Czyżby to negowanie roli techników w aptece?Uważam, że dzisiaj niewiele osób, niewielu farmaceu-tów, neguje same istnienie zawodu technika farmaceu-tycznego w polskich aptekach – zawodu wpisanego, choćby historycznie, w działanie polskich aptek. Poważ-nym analizom, a także zmianom legislacyjnym, powin-na podlegać rola technika w aptece, jak i cała prawna regulacja dotycząca kształcenia adeptów tego zawodu. Zarówno przed-, jak i podyplomowa. Dziś, zważywszy na to, że kształcenie techników farmaceutycznych bar-dzo często odbywa się w trybie zaocznym na zasadzie szkoły policealnej (nie jest wymagana matura), niekiedy przez przypadkowych wykładowców, w trybie weeken-dowym, należy stwierdzić, że wykształcenie technika farmaceutycznego nie jest wystarczające do udzielania szeroko pojętej informacji o lekach.

Dyrektywy unijne namawiają do kształcenia techników na studiach licencjackich, czyli osób po maturze. A Związek Zawodowy Techników Farmaceutycznych RP nalega na stworzenie zapisu rejestru osób wykonywujących zawód medyczny, w tym techników farmaceutycznych.

Rola technikawymaga doprecyzowania

mgr farm. Michał Pietrzykowski, Prezes Gdańskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej

Pytanie odnośnie dokształcania technikówfarmaceutycznych i wprowadzenia tzw. punktów edukacyjnych jest pytaniem o to, czy chcemy gruntownych i właściwych społecznie zmian, czy też chcemy uniknąć kłopotów oraz odpowiedzialności


Dlaczego takie zaniedbania popełnia się wobec kilkutysięcznej grupy zawodowej?Jesteśmy jedynym krajem europejskim, w którym tak bardzo zaciera się relacja między wykształceniem a uprawnieniami do wykonywania czynności fachowych w aptece. Dziś zawód technika farmaceutycznego w Pol-sce z niezrozumiałych względów traktowany jest niemal na równi z farmaceutą po 5,5-letnich studiach akade-mickich. Nie należy się dziwić, że jak grzyby po deszczu wyrastają różne szkółki oferujące bez żadnego wysiłku „zawód farmaceuty!” Nie należy się dziwić – TRZEBA TO PRZERWAĆ!

W jaki sposób?Tak jak już wcześniej wspomniałem – należy zająć się sprawą całościowego uregulowania zawodu technika farmaceutycznego.

Czy pomoże w tym wprowadzenie punktów edukacyjnych?Pytanie odnośnie dokształcania techników farmaceu-tycznych i wprowadzenia tzw. punktów edukacyjnych jest niejako pytaniem o to, czy chcemy gruntownych i właściwych społecznie zmian, czy też chcemy chwilo-wego „zamiecenia sprawy pod dywan” i uniknięcia kło-potów oraz odpowiedzialności, wynikających z faktu dopuszczenia do wykonywania niektórych czynności związanych z ochroną zdrowia publicznego osób do tego – nie z własnej winy – nieprzygotowanych.

Czy możliwe jest objęcie większą kontrolą kształcenia techników przez samorządy apte-karskie, chociażby przez weryfikację szkół?Wiedza poszczególnych członków społeczeństwa jest wartością służącą całemu społeczeństwu. Uregulujmy zatem zagadnienia przedstawione powyżej, a nikt nie będzie przeciwko dokształcaniu techników farmaceu-tycznych. To, czy pieczę nad wykonywaniem zawodu technika farmaceutycznego, a co za tym idzie i podyplo-mowego jego kształcenia, miałby sprawować samorząd aptekarski, wymaga dalszej dyskusji. ■


Prawo

Podstawa prawna

Ustawa Prawo Farmaceutyczne z dnia 6 września 2001 r. ( Dz. U. z dn. 31 paździer-nika 2001 r.)

Art. 90. Przy wykonywaniu w aptece czynności fachowych mogą być zatrudnieni wyłącznie farmaceuci i tech-nicy farmaceutyczni w granicach ich uprawnień za-wodowych.

Art. 91. 1. Technik farmaceutyczny, posiadający dwulet-nią praktykę w aptece w pełnym wymiarze czasu pracy, może wykonywać w aptece czynności fa-chowe polegające na sporządzaniu, wytwarzaniu, wydawaniu produktów leczniczych i wyrobów medycznych, z wyjątkiem produktów leczniczych mających w swoim składzie:

l substancje bardzo silnie działające określone w Urzędowym Wykazie Produktów Leczniczych dopuszczonych do obrotu na terytorium Rzeczy-pospolitej Polskiej,

l substancje odurzające,

l substancje psychotropowe grupy I-P oraz II-P– określone w odrębnych przepisach.

2. Technik farmaceutyczny, o którym mowa w ust. 1, może również wykonywać czynności pomocnicze przy sporządzaniu i przygotowywaniu preparatów leczniczych, o których mowa w art. 86 ust. 3 pkt 1-4 oraz pkt 6.

3. Minister właściwy do spraw zdrowia określa,w drodze rozporządzenia, program praktyki w ap-tece oraz sposób i tryb jej odbywania przez tech-nika farmaceutycznego, uwzględniając w szczegól-ności zakres wiedzy niezbędnej do wykonywania czynności określonych w ust. 1 i 2, obowiązki opie-kuna praktyki, zakres czynności, które mogą być wykonywane samodzielnie przez praktykanta, formę i sposób prowadzenia dziennika praktyki aptecznej.

Propozycje Ministerstwa Zdrowia, dotyczące ure-gulowania zawodów medycznych, m.in. zawodu technik farmaceutyczny powstały w 2005 r. Projekt ustawy kilka razy był przedstawiany do społecznej konsultacji, ostatnio jego wersja pojawiła się 31 maja 2010 r. W obecnym projekcie uchyla się ust. 2 art. 91 ustawy Prawo farmaceutyczne, dotyczące pracy techników w aptece szpitalnej. Wymienia się zadania zawodowe techników w zał. Nr 1 do ustawy, będące dokładnym zapisem ust. 2.

Z

Farmaceuci decydujący się na obronę swoich interesów w sądach mają nowy oręż do walki o swoje prawa. 19 lipca br. weszła w życie ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Pozwala ona na tworzenie kolektywów mogących wspólnie wystąpić przeciwko naruszycielowi ich praw.

W grupie raźniej i taniej

Zgodnie z ustawą o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, w momencie składania pozwu grupa musi liczyć co najmniej 10 osób. W trakcie postępowania do grupy mogą dołączać kolejne osoby, które mają takie samo roszczenie. Gru-pę musi reprezentować adwokat lub radca prawny. Jego wyna-grodzenie uzależnione jest od wysokości wygranej od przeciw-nika kwoty. Aby można było wnieść pozew, członkowie grupy muszą uiścić opłatę w wysokości 2 proc. wartości pozwu. Niższa niż w standardowych pozwach opłata rozkłada się dodatkowo na wszystkich biorących udział w postępowaniu. Inne koszty procesu (np. ekspertyzy) również nie obciążają tak bardzo po-wodów, bo rozkładają się na wszystkie osoby z grupy.

Możliwości dla farmaceutówTyle ogólnych zasad związanych z prowadzeniem sporu zbio-rowego przed sądem. Teraz kilka konkretów, które mogą wska-zać właścicielom aptek ich szanse na dochodzenie swoich roszczeń w tego typu postępowaniach. Otóż mogą być nimi objęte roszczenia z tytułu czynów niedozwolonych, np. stoso-wanie antykonkurencyjnych praktyk, takich jak zmowy cenowe czy nadużycia pozycji rynkowej wobec konkurenta. Oznacza to, że roszczenie do sądu może być skierowane zarówno przeciw-ko firmie, która zdaniem właścicieli aptek naruszyła ich interes, jak i wobec instytucji publicznej (np. NFZ czy Skarbu Państwa). W przypadku zmowy cenowej czy nadużycia pozycji rynkowej

walkę mogą podjąć ci właściciele aptek, którzy przez takie dzia-łania większego podmiotu ponieśli wymierne straty – zbankru-towali lub ich przychody dramatycznie spadły. Oczywiście takie roszczenia muszą być poparte konkretnymi dowodami.

Wobec Skarbu Państwa czy FunduszuJeśli chodzi o dochodzenie swoich praw wobec Skarbu Pań-stwa, taka sytuacja może mieć miejsce w związku z rozliczenia-mi skarbowymi aptek z fiskusem. Zdarza się, że obowiązująca w danym czasie interpretacja przepisów skarbowych zostaje uchylona. Gdy na jej podstawie przedsiębiorcy odprowadzili wyższe podatki, mogą na skutek zmiany interpretacji doma-gać się zwrotu nadpłaconych kwot właśnie w ramach pozwu zbiorowego. Należy jednak pamiętać, że może to być sprawa związana tylko z danym przepisem prawa podatkowego i jego interpretacją. Do grupy nie mogą należeć osoby, które doma-gają się od Skarbu Państwa odszkodowania wynikającego z różnych przepisów prawa i podstaw faktycznych. Jeżeli sąd uzna roszczenia i przyzna odszkodowanie w trybie pozwu zbiorowego, zasądzi je po równo dla każdej z osób należących do grupy.Kolejną instytucją, która może zostać pozwana w ramach postę-powania grupowego przez aptekarzy, jest Narodowy Fundusz Zdrowia. Aby działania grupowe wobec NFZ były skuteczne właściciele aptek, którzy czują się poszkodowani, muszą sfor-mułować jednorodne zarzuty. Roszczenia mogą dotyczyć np. błędów w zestawieniach dotyczących leków refundowanych. Jeżeli okaże się, że Fundusz błędnie zakwestionował sprawoz-dania i nie zwrócił refundacji, właściciele aptek mogą docho-dzić odszkodowania właśnie w trybie zbiorowym.

To dopiero początekDotychczas media informują, że z tej formy walki o swoje prawa korzystają najczęściej konsumenci, którzy nie mieli do tej pory wystarczającej siły przebicia do samotnej walki w sądzie. Jednak im dłużej ta instytucja prawna będzie w użyciu, tym – zdaniem wielu prawników – będzie poszerzał się zakres spraw, w których pozwy zbiorowe będą narzędziem walki prawnej. ■

Wszelkie koszty związane z prowadzeniem procesu (za wniesienie pozwu czy ekspertyzy) nie obciążają tak bardzo powodów, bo rozkładają się na wszystkie osoby z grupy

autor: Bartłomiej Kochlewskiadwokat specjalizujący się w prawie pracy i własności intelektualnej



Prawo

Wy∏àczny dystrybutor w Polsce:Medana Pharma S.A. w Sieradzu

Dziecilubià misie!

Acidolac junior – specjalnie

dla dzieci misio-tabletki o smaku

białej czekolady, które sprawià,

˝e ka˝da buêka b´dzie

uÊmiechni´ta.

Acidolac junior przywraca prawid∏owà flor´ bakteryjnà i reguluje prac´ przewodu pokarmowego u dzieci, zw∏aszcza w trakcie i po antybiotykoterapii. Wspomaga równie˝ odpornoÊç organizmu.

Sposób podania: dzieci od 3 roku ˝ycia: 1 misio-tabletka dwa razy dziennie. Zaleca si´ stosowaç w trakcie oraz przez 2-3 tygodnie po zakoƒczeniu kuracji antybiotykowej.

Sk∏ad: 2 misio-tabletki zawierajà ∏àcznie 4 mld liofilizowanych szczepów bakterii Lactobacillus acidophilus, Bifidobacterium bifidum oraz fruktooligosacharydy.

Produkt nie zawiera glutenu. Produkt nie zawiera sacharozy.

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

205x297_AcidolacJunior_FarmPrakt_100923.eps 9/23/10 10:08:39 AM



W

Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) są konieczne do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu. Ich niedobór skutkuje chorobami skóry, słabą odpornością i problemami sercowo- -naczyniowymi. U dzieci może objawiać się zmniejszoną koncentracją, nadpobudliwością i problemami z nauką.

Kwasy omega-3i rozwój układu nerwowego dzieci

Wyróżniamy dwie grupy NNKT – kwasy nienasycone z szeregu n-3, takie jak kwas eikozapentaenowy (EPA) i kwas deoksyheksaenowy (DHA) oraz z szeregu n-6, jak np. kwas linolowy (LA), kwas arachidonowy (AA) czy kwas gamma-linolenowy (GLA). Organizm ludzki nie potrafi zsyntetyzować tych związków, a więc muszą być one dostarczone z pożywieniem. Głównym źró-dłem nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 są ryby, a dokładnie olej rybi. Natomiast kwasy nienasyco-ne z szeregu n-6 znajdują się w olejach roślinnych, np. w oleju z nasion wiesiołka, oleju z nasion ogórecznika (jedyne zawierające kwas gamma-linolenowy - GLA), a także w bardziej pospolitych olejach, tj. słoneczniko-wym, sojowym, rzepakowym czy w oliwie z oliwek. Ty-powa dieta Polaków nie pokrywa zapotrzebowania na NNKT, zwłaszcza na kwasy omega-3. Zalecana dawka dzienna to 800 mg EPA i 500 mg DHA. Wciąż dostarcza-my do organizmu większe ilości tłuszczów zwierzęcych niż roślinnych i spożywamy za mało ryb. Tyczy się to również dzieci, u których nienasycone kwasy tłuszczo-we odgrywają szczególną rolę. Poza tym żywność, którą podajemy dzieciom często jest przetworzona, przez co nie zawsze w pełni wartościowa.

Działanie NNKTPreparaty zawierające oleje z ryb polecane są głównie jako preparaty wzmagające odporność oraz środki sto-sowane w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych. Wynika to z działań farmakologicznych, jakie wykazują zawarte w tranie nienasycone kwasy tłuszczowe. Przede wszystkim zmniejszają one stężenie LDL i trójglicery-dów we krwi, dzięki czemu przeciwdziałają miażdży-cy. Poza tym zmniejszają krzepliwość krwi i obniżają

ciśnienie. Wykazują także działanie przeciwzapalne, wpływają na prawidłowy stan skóry oraz chronią ją przed promieniowaniem. U ludzi starszych trany stosowane są w osteoporozie, w dermatologii natomiast stosuje się je w leczeniu oparzeń, odmrożeń i przy trudno gojących się ranach. W pediatrii trany wykorzystuje się w leczeniu krzywicy, w celu poprawy wzroku, przyspieszenia wzro-stu, a przede wszystkim jako środek uodparniający.

Kwasy omega-3 wpływają na pamięć, poprawiają umiejętność mówienia, czytania i pisania,a także zmniejszają pobudliwość, impulsywność, a nawet agresję u dzieci

autor: Małgorzata Derwińskamgr farmacji

Polecane przez psychologów i logopedówOstatnio, coraz częściej olej rybi jest polecany dla dzieci, nie tylko ze względu na wspomaganie odporności, ale ze względu na znakomity wpływ na prawidłowe funkcjono-wanie mózgu i układu nerwowego. Nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 stanowią składnik budulcowy błon komórkowych kory mózgowej i siatkówki oka (w korze mózgowej człowieka DHA stanowi on 30 proc., a w fos-folipidach receptorów siatkówki 20-25 proc.). Stwierdzo-no, że suplementacja kwasami z szeregu n-3 przynosi bardzo dobre rezultaty w zaburzeniach koncentracji, nadpobudliwości oraz w problemach z nauką. Kwasy omega-3 wpływają na pamięć, poprawiają umiejętności w mówieniu, czytaniu i pisaniu. Poza tym zmniejszają po-budliwość, impulsywność, a nawet agresję u dzieci. Pre-paraty zawierające NNKT są polecane przez logopedów, pedagogów-terapeutów oraz psychologów dla dzieci nadpobudliwych, mających problemy z nauką (często obok psychoterapii). Są również polecane przez lekarzy jako środki wspomagające w leczeniu ADHD, dysleksji, dyspraksji, a nawet autyzmu, obok np. takich leków, jak piracetam. Oczywiście preparaty zawierające oleje z ryb są suplementami diety, nie lekami, więc nie mogą stano-wić dla nich alternatywy. Jeśli więc zachodzi konieczność farmakoterapii, to należy jej się poddać.

Wyłącznie naturalne składnikiDlaczego suplementacja nienasyconymi kwasami tłusz-czowymi odnosi rezultaty u osób z zaburzeniami pracy mózgu? Okazuje się, że dysleksja, ADHD czy autyzm są związane z niedoborem kwasu DHA (z szeregu n-3) i kwa-su AA (z szeregu n-6) w błonach komórkowych mózgu. Samo podawanie DHA nie przynosiło tak dobrych efektów, jak podawanie zespołu NNKT, w tym kwasu eikozapenta-enowego, który może być przekształcany w naszym orga-nizmie w DHA. Preparaty tego typu mogą być stosowane już od 3 r.ż. Istotne jest, że są to zazwyczaj preparaty w łatwych do połknięcia kapsułkach, dzięki czemu unikamy nieprzyjemnego smaku oleju rybiego. Obecnie produkty z kwasami omega-3, które są polecane dla dzieci nie za-wierają aromatów, barwników ani substancji słodzących, natomiast czasami są wzbogacane w witaminy, zwłaszcza w witaminę E, która jest naturalnym przeciwutleniaczem. Nie mają praktycznie żadnych działań ubocznych, przy czym należy pamiętać, że w trakcie ich podawania nie po-winno się stosować preparatów wielowitaminowych, aby uniknąć nałożenia się dawek niektórych witamin. Na po-czątku kuracji preparatami zawierającymi kwasy omega-3 należy stosować większe dawki w celu wysycenia organi-zmu (przez ok. 3 miesiące), a następnie należy zmniejszyć dawkę do tzw. porcji podtrzymującej efekt wysycenia. W jakim celu należy wysycać organizm kwasami ome-ga-3? Otóż w skład błon komórkowych wchodzą zarówno kwasy omega-3, jak i omega-6, a podaż kwasów omega-3 podczas stosowania przeciętnej diety jest dużo mniejsza niż kwasów z szeregu n-6. Powoduje to, że struktura błon

będzie zachwiana, gdyż będzie zbudowana w znacznym procencie z kwasów omega-6, a to wpłynie negatywnie na jej stan. Doprowadzenie do optymalnych proporcji po-między tymi kwasami wymaga zatem wysycenia organi-zmu kwasami z szeregu n-3.

Niezbędne jesienią i wiosnąTrany i wszelkiego innego rodzaju preparaty zawierające niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe można poda-wać w każdej porze roku, ale największe na nie zapotrze-bowanie jest w okresach przejściowych, czyli na jesieni i wczesną wiosną. Wtedy bowiem organizm jest najbar-dziej osłabiony. Podając dzieciom tego typu preparaty nie tylko zadbamy o ich odporność, ale również o ich stan psychiczny. Jest to istotne zwłaszcza, gdy dziecko zaczy-na szkołę lub idzie do przedszkola, kiedy to narażone jest na nieco większy stres. ■


Dysleksja, ADHD czy autyzm są związane z niedoborem kwasu DHA (z szeregu n-3) i kwasu AA (z szeregu n-6) w błonach komórkowych mózgu





L

Badania nad luteiną potwierdzają jej rolę i dobroczynne działanie w procesie widzenia. Blisko 82 proc. okulistów zauważa u swoich pacjentów pozytywny wpływ suplementów z luteiną, polegający na poprawie ostrości widzenia oraz stabilizacji choroby.

Wpływ luteiny na zdrowie oka

Luteina jest substancją pochodzenia naturalnego, którą można określić jako karotenoid nie będący prowitami- ną A. Występuje w przyrodzie jako barwnik roślinny, w powiązaniu z estryfikowanymi kwasami tłuszczowymi (estry luteiny) albo w formie tzw. wolnej luteiny. Znajduje się głównie w liściach roślin, będąc integralnym składni-kiem chloroplastu i funkcjonując jako antyutleniacz oraz dodatkowy pigment w procesach związanych z fotosyn-tezą. Estry luteiny występują głównie w kwiatach oraz owocach roślin.Większość spożywanej luteiny oraz jej izomeru zeaksan-tyny pochodzi z ciemnozielonych liści warzyw, takich jak szpinak, brokuły czy jarmuż, a także z jaj. Szacuje się, że 80 proc. całkowitego dziennego spożycia tego typu karotenoidów dostarczane jest do organizmu w postaci wolnej luteiny, 13 proc. spożywane jest w postaci czystej zeaksantyny, zaś tylko ok. 7 proc. spożywanej luteiny i ze-aksantyny występuje w postaci estrów.Wolna luteina i zeaksantyna są gromadzone przez orga-nizm w siatkówce oka i są to jedyne karotenoidy selek-tywnie magazynowane w plamce żółtej, w postaci tzw. barwnika plamki żółtej.Ochronne działanie luteiny i zeaksantyny dla ludzkiego oka bierze się ze specyficznych właściwości tych karote-noidów, polegających na zabezpieczeniu oka przed szko-dliwym działaniem światła niebieskiego, pełnieniu funkcji antyutleniacza oraz uszczelnianiu i stabilizacji komórki. Uważa się, że te biologiczne funkcje odgrywają ważną rolę przy redukcji wywołanego przez światło stresu oksy-dacyjnego. Stres ten powoduje powstawanie wolnych

autor: Magdalena Kochańskaredaktor “Farmacji Praktycznej”

Raport z badań AREDS, pokazuje, że wysokie spożycie luteiny i zeaksantyny o 55 proc. redukowało ryzyko występowania zaniku geograficznego i 35 proc. występowania neowaskularnej formy AMD

rodników tlenowych, które mogą być przyczyną zwyrod-nienia plamki żółtej związane z wiekiem (AMD). Wolne rodniki tlenowe są również odpowiedzialne za utlenia-nie komórek lipidowych. Utlenione składniki komórek są przyczyną niszczenia białek soczewki oka, co może być przyczyną zaćmy. Dodatkowo znaczącą rolę zaczęła od-grywać zdolność luteiny i zeaksantyny do ochrony przed szkodliwym działaniem światła niebieskiego. Najnowsze badania potwierdzają wpływ barwnika plamki żółtej na zdrowie oczu oraz funkcję, jaką pełni chroniąc siatkówkę oka przed degeneracją.

Luteina i AMDDowody naukowe zgromadzone podczas prowadzonych badań wskazują, że istnieje bezpośrednia zależność po-między ilością spożywanej w diecie luteiny i zeaksantyny, ich poziomem w surowicy krwi oraz gęstością optyczną




pigmentu plamki żółtej a ryzykiem występowania za-awansowanej neowaskularnej postaci AMD, zanikiem geograficznym i/lub występowaniem nieprawidłowych złogów barwnika w postaci druz w oku ludzkim. Niedaw-ny raport z badań AREDS pokazuje, że wysokie spożycie luteiny i zeaksantyny redukowało o 55 proc. ryzyko wystę-powania zaniku geograficznego i 35 proc. występowania neowaskularnej formy AMD, co dodatkowo potwierdza istnienie wymienionych wyżej zależności.

Luteina i zaćmaPodstawowym zadaniem soczewki jest skupianie i usta-wianie ostrości światła na siatkówce oka. W celu spełnie-nia tej funkcji, soczewka musi pozostać przeźroczysta przez całe nasze życie. Akumulacja utlenionych białko-wych składników soczewki, które łączą się wzajemnie i osadzają jest uznawana za najbardziej prawdopodobną przyczynę powstawania zaćmy. To sugeruje, że substan-

właśnie tę dawkę luteiny połowa biorących udział w sondażu

okulistów identyfikuje jako dawkę dobową

mg10 cje spożywcze zawierające antyutleniacze mogą odgry-wać ważną rolę w zmniejszeniu ryzyka występowania zaćmy. Rezultaty przeprowadzonych badań obserwacyj-nych również potwierdzają ochronny wpływ spożywanej luteiny i zeaksantyny (w dawkach od 6 mg do 10 mg na dobę) oraz fakt, że ich zwiększony poziom w surowicy krwi wpływa na redukcję występowania zaćmy, jakkol-wiek niektóre badania nie potwierdzają pozytywnych rezultatów spożywania luteiny.

Wpływ luteiny na jakość wzroku u osób zdrowychOprócz gromadzenia dowodów na potwierdzenie po-zytywnego wpływu luteiny na zmniejszenie ryzyka wy-stępowania zwyrodnieniowych chorób oka (np. AMD i zaćma), naukowcy skupiają obecnie swoją uwagę na pozytywnej roli, jaką może odegrać pigment plamki żółtej (MP) w poprawie jakości wzroku nie tylko u osób chorych, ale także u młodzieży oraz zdrowych osób do-rosłych. Jest potwierdzone, że spożycie luteiny i zeaksan-tyny oraz wartość gęstości optycznej pigmentu plamki żółtej (MPOD) różnią się znacznie w różnych warstwach społecznych i populacyjnych. Osoby z wyższym MPOD są w stanie tolerować intensywniejsze natężenie światła zanim stracą zdolność widzenia określonego przedmio-tu lub punktu. Co więcej, osoby te są w stanie szybciej odzyskać pełną zdolność widzenia po ekspozycji oka na działanie jaskrawego światła.

PodsumowanieLiteratura i badania naukowe pokazują, że luteina ma ko-rzystny wpływ na ostrość wzroku. Badania interwencyjne potwierdzają, że zastosowanie luteiny w dawce 10 mg na dobę pozytywnie wpływa na wzrost jej stężenia w suro-wicy krwi, wzrost gęstości pigmentu plamki żółtej oraz poprawę ostrości wzroku u osób zdrowych, jak również u pacjentów chorych na AMD. Dawka dzienna 10 mg lu-teiny została wybrana przez naukowców prowadzących badania AREDS 2 do oceny skuteczności działania luteiny w przypadku AMD, zaćmy oraz przy niewielkiej utracie wzroku.W 2009 r. Stethos Marketing Research Institut na zle-cenie Kemin Health Europe przeprowadził w Polsce sondaż wśród lekarzy okulistów oraz pacjentów. Jego wyniki wskazują, że zarówno specjaliści jak i społeczeń-stwo uznają luteinę za niezbędny składnik potrzebny dla zdrowego funkcjonowania oczu. 100 proc. okulistów biorących udział w sondażu zna luteinę i przynajmniej raz zaleciło swoim pacjentom stosowanie suplementów z luteiną. Ponadto, przeszło połowa okulistów identyfiku-je dawkę 10 mg, jako dawkę dobową. ■

* tekst na podstawie artykułu Samanty Maci



Język niemiecki dla farmaceutów cz.8

Materiały do nauki w formacie MP3 znajdziesz na:www.farmacjapraktyczna.pl

JJesienią coraz więcej osób korzysta z tzw. ofert „last minute” i wylatuje do Egiptu, Tunezji czy Maroka. To też ostatni moment, by przed zimą poprawić kondycję. Kluby fitness przeżywają ob-lężenie, w parkach zaś biegacze próbują łapać ostatnie ciepłe dni. Roztropny turysta przed wyjazdem znajdzie czas, by wstą-pić do apteki i nabyć preparaty pierwszej potrzeby. Amatorzy sportu z kolei narażeni są na drobne kontuzje. Jedni i drudzy, gdy już znajdą się w aptece, będą oczekiwać od farmaceuty fachowej porady. Jeśli okaże się, że nie mówią po polsku, ich wizyta nie będzie dla Państwa żadnym zaskoczeniem.

PRZED WYLOTEM W TROPIKI:

URAZY SPORTOWE:

l Biegam trzy razy w tygodniu. Od niedawna mam silne skurcze. Ich renne dreimal wöchentlich. Vor kurzem habe ich die mächtigen Kontraktionen.

l Musi Pan zacząć zażywać magnez. Dam panu rozpuszczal-ne kapsułki – proszę je stosować dwa razy dziennie. Sie sollen das Magnesium einnehmen. Ich gebe Ihnen die löslichen Kapseln. Bitte schlucken sie zweimal täglich.

l Bolą mnie też mięśnie i ścięgna.Ich habe auch die Muskeln- und die Sehneschmerzen.

l Ta maść powinna pomóc. Ma właściwości przeciwbólowe i przeciwzapalne. Ale jeśli dolegliwości nie znikną, proszę skonsultować się z ortopedą. Diese Salbe soll Ihnen helfen. Sie hat die schmerzstillenden und ent-zündungshemmenden Eigenschaften. Wenn die Beschwerden nicht vergänglichen werden, konsultieren Sie bitte mit dem Orthopäde.

l Pojutrze wylatujemy z żoną do Egiptu. Czy może nam Pani doradzić, jakie leki powinniśmy ze sobą zabrać? Übermorgen fliege ich mit der Frau nach Ägypten. Könnten Sie mich beraten, was für Medikamente wir mitnehmen sollen?

l Zalecam preparat na biegunkę. Niestety, to przypadłość, która często dokucza turystom. Ich empfehle Ihnen das Medikament gegen den Durchfall. Es tut mir Leid, aber diese Unpässlichkeit belästigt den Touristen sehr oft.

l Dobrze. Wezmę też tabletki przeciwbólowe i pudełko (zestaw) plastrów. Na ja, gut. Ich bitte um die schmerzstillenden Tabletten und die Schachtel der Pflastern.

l Dam Panu również wodę utlenioną. W podróży łatwoo drobne skaleczenia. Jch gebe Ihnen auch das Wasserstoffperoxid. Während der Reise gibt es oft eine kleine Verletzung.

l Obawiam się też upałów. Jak chronić się przed ostrym słońcem? Ich fürchte mich auch vor Sonnenglut. Wie soll ich gegen die starke Sonne schützen?

l Proszę pić dużo płynów, zakładać nakrycie głowy i używać kremów z filtrem. A w razie poparzenia, proszę stosować ten spray, który łagodzi podrażnienia skóry. Sie sollen sehr viel Flüssigkeiten trinken, auf dem Kopf die Abdeckung haben und die Faktorcreme benutzen. Im Falle von dem Sonnenbrand sollen Sie diesen Spray benutzen. Er mildert die reizende Haut.

SŁOWNICTWO:ścięgna – die Sehnen [di zenen]mięśnie – die Muskeln [di muskeln]kolano – das Knie [das knii]łydka – die Wade [di wade]udo – der Schenkel [der szenkel]ortopeda – der Orthopäde [der ortopede]biegunka – der Durchfall [der durszfal]bandaż z gazy – das Verbandspäkchen [das verbandspekszen]poparzenie – die Verbrühung [di verbrijung]skaleczenie – die Verletzung [di verlecung]plaster z opatrunkiem – das Pflaster mit Verband [das flaster mit verband]napój izotoniczny – das isotonische Getränk

[das izsotonisze getrenk]odcisk – das Hühnerauge [das hinerauge]założyć opatrunek – der Verband anlegen [der verband anlejgen]zapobiegawczo, profilaktycznie – präventiv, prophylaktisch [prewentiw, profilaktisz]maść – die Salbe [di salbe]wcierać, wmasować – einmassieren [ajnmasieren]do użytku zewnętrznego – für den externen Gebrauch [fir den eksternen gebrauh]złamanie kości – der Knochenbruch [der knohenbruh]środki przeciwbólowe – die schmerzstillenden Medikamenten [di szmercsztilenden medykamente]

W kolejnym odcinku naszych rozmówek pomagamy zagranicznemu pacjentowi skompletować apteczkę przed wylotem w tropiki. Do tego krótka rozmowa z amatorem joggingu, który uległ niegroźnej kontuzji.

J



Język angielski dla farmaceutów cz.8

Materiały do nauki w formacie MP3 znajdziesz na:www.farmacjapraktyczna.pl

W kolejnym odcinku naszych rozmówek pomagamy zagranicznemu pacjentowi skompletować apteczkę przed wylotem w tropiki. Do tego krótka rozmowa z amatorem joggingu, który uległ niegroźnej kontuzji.

Jesienią coraz więcej osób korzysta z tzw. ofert „last minute” i wylatuje do Egiptu, Tunezji czy Maroka. To też ostatni mo-ment, by przed zimą poprawić kondycję. Kluby fitness przeży-wają oblężenie, w parkach zaś biegacze próbują łapać ostatnie ciepłe dni. Roztropny turysta przed wyjazdem znajdzie czas, by wstąpić do apteki i nabyć preparaty pierwszej potrzeby. Amatorzy sportu z kolei narażeni są na drobne kontuzje. Jedni i drudzy, gdy już znajdą się w aptece, będą oczekiwać od far-maceuty fachowej porady. Jeśli okaże się, że nie mówią po pol-sku, ich wizyta nie będzie dla Państwa żadnym zaskoczeniem.

PRZED WYLOTEM W TROPIKI:

URAZY SPORTOWE:

l Biegam trzy razy w tygodniu. Od niedawna mam silne skurcze. I run three times a week. Recently, I have got strong contractions.

l Musi Pan zacząć zażywać magnez. Dam panu rozpuszczalne kapsułki – proszę je stosować dwa razy dziennie. You have to start taking magnesium. I’ll give you some soluble capsules – take them twice a day, please.

l Bolą mnie też mięśnie i ścięgna.I also feel pain in my muscles and tendons.

l Ta maść powinna pomóc. Ma właściwości prze-ciwbólowe i przeciwzapalne. Ale jeśli dolegli-wości nie znikną, proszę skonsultować się z ortopedą. This ointment should help. It has got analgesic and anti-inflammatory properties. But if symptoms do not disappear, please, consult an orthopaedist.

l Pojutrze wylatujemy z żoną do Egiptu. Czy może nam Pani doradzić, jakie leki powinniśmy ze sobą zabrać? I am flying with my wife to Egypt the day after tomorrow. Can you recommend us which drugs we should take?

l Zalecam preparat na biegunkę. Niestety, to przypa-dłość, która często dokucza turystom. I recommend a preparation for diarrhoea. Unfortunately, this ailment often troubles tourists.

l Dobrze. Wezmę też tabletki przeciwbólowe i pudeł-ko (zestaw) plastrów. Ok. I’ll also take painkillers and a box of adhesive plasters.

l Dam Panu również wodę utlenioną. W podróży łatwo o drobne skaleczenia. I’ll also give you a bottle of the hydrogen peroxide / oxygenated water. It is easy to hurt yourself while traveling.

l Obawiam się też upałów. Jak chronić się przed ostrym słońcem? I’m afraid of sweltering heat. How can I protect myself from the sun?

l Proszę pić dużo płynów, zakładać nakrycie głowy i używać kremów z filtrem. A w razie poparzenia, proszę stosować ten spray, który łagodzi podraż-nienia skóry. Please, drink plenty of liquids, wear something on your head and use creams with sunscreen. But in case of sunburn, please, use this spray that soothes skin irritations.

SŁOWNICTWO:ścięgna – tendons [tendens]mięśnie – muscules [maskuls]kolano – knee [ni]łydka – calf [kaf]udo – thigh [taj]ortopeda – orthopaedist [ortopedist]biegunka – diarrhoea [dajarija]bandaż z gazy – gauze [bandage]oparzenie – burn [bern]skaleczenie – wound [łond]plaster z opatrunkiem – adhesive plaster [adisiw plester]napój izotoniczny – isotonic

drink [ajzotonik drink]odcisk – corn [korn]założyć opatrunek – dress [dres]zapobiegawczo, profilaktycznie – preventive, prophylactic [prewentiw, profilaktik]maść – ointment [ojtment]wcierać, wmasować – rub in [rabin]do użytku zewnętrznego – for external use [for eksternal jus]złamanie kości – fracture [frakczer]środki przeciwbólowe – painkillers [pejnkilers]

Język angielski dla farmaceutów cz.8

W

Obecne warunki rynkowe nakazują właścicielom aptek konsekwentne budowanie wizerunku taniej placówki. Ale czy rzeczywiście warto dążyć do tego poprzez ustanawianie możliwie najniższych cen na jak największej liczbie preparatów?

Ceńmy cenę!– słowo o „tanim wizerunku”

W naszym cyklu artykułów na temat finansów i inwe-stycji aptecznych w dalszym ciągu zgłębiamy temat cen w placówce. Ostatnio, przejeżdżając przez jedno z dużych miast we wschodniej Polsce, natknąłem się na kampanię reklamową z użyciem bilboardów. Wid-niało na nich hasło: „Poznałeś już naszą aptekę, wkrótce poznasz nasze ceny”.Analizując powyższe hasło, od razu rodzi się pytanie, czy tego typu reklama, która eksponuje niskie ceny, w świetle zapowiadanych przez resort zdrowia zmian przepisów ma jeszcze sens, i czy gdy wejdą one w ży-cie, będzie ona skuteczna? Owo pytanie jest zasadne w kontekście nowego projektu ustawy o refundacji leków. Projekt ten zakłada między innymi urzędowe sztywne ceny na leki refundowane.


Prowadzenie apteki

autor: Andrzej Pawłowskiwieloletni praktyk rynku farmaceutycznego

Kres turystyki lekowejBiorąc pod uwagę zbliżającą się zmianę regulacji prawnych – póki co – przynajmniej na poziomie teorii należy spodziewać się, że z aptek w kraju znikną leki w cenie 1 grosz, czy 1 złoty. W związku z powyższym, pacjenci będą mieć mniej powodów do uprawiania tzw. turystyki lekowej, która w dużej mierze dotyczyła leków stosowanych w chorobach przewlekłych, a więc refundowanych.Wniosek zatem nasuwa się sam – apteki, które opiera-ją swoją obecną i przyszłą strategię na niskich cenach, prawdopodobnie stracą część pacjentów, bo brak róż-nicy cenowej na większości leków nie będzie motywo-wał pacjenta do przejeżdżania na drugi koniec miasta, w celu dokonania zakupu kilku preparatów. W nowej rzeczywistości pacjent prawdopodobnie odwiedzi naj-bliższą aptekę i tam dokona zakupu. Zapewne więc „ta-nie apteki” przerzucą konkurowanie na leki OTC i nie-refundowane, ale te – z punktu widzenia ceny – mają o wiele mniejsze znaczenie dla pacjentów borykających się z chorobami przewlekłymi. A zatem inwestowanie pieniędzy w obecnych warunkach w „tanią aptekę” może być przedsięwzięciem bardzo krótkookresowym.Z moich wieloletnich doświadczeń w branży farmaceu-tycznej wynika, iż tzw. „tanie apteki” częstokroć potrafią uzyskać obrót równy obrotom 10-12 przeciętnych ap-tek. Tyle że zysk wypracowany przez tę aptekę w żad-nym wypadku nie jest adekwatny do obrotów. Rodzi się więc pytanie: czy lepiej mieć gigantyczne obroty, zatrudniać kilkunastoosobowy personel, ponosić duże ryzyko finansowe i realizować raczej umiarkowany zysk, czy też robić kilkukrotnie mniejsze obroty i także reali-zować zysk na równie umiarkowanym poziomie? Lo-gika działania jednoznacznie wskazuje tu rozwiązanie – rzecz jasna, zdecydowanie lepszą sytuacją jest drugi wariant.

Apteki, które chcą oprzeć swą obecną i przyszłą strategię na niskich cenach, prawdopodobnie stracą część pacjentów, bo zapowiadany brak różnicy cenowej na większości leków nie będzie motywował pacjenta do wycieczki na drugi koniec miasta, w celu zakupu kilku preparatów

Prowadzenie apteki



Zaniżenie cen prowadzi do pogorszenia wyniku apteki, motywuje konkurencję do ustanawiania jeszcze niższych cen, co w konsekwencji może doprowadzić do upadku naszej placówki

Zmyślny wabikW związku z powyższym wnioskiem rozważmy inną kampanię, którą niedawno postanowiła wcielić w życie jedna z ogólnopolskich sieci aptecznych. Hasło akcji jest następujące: „Dwie sztuki w cenie jednej”.Przyjrzyjmy się, jakie są cele i adresaci opisanej powyżej kampanii? Otóż wydaje się, że w tym przypadku akcja nie jest skierowana do osób, które poszukują taniej pla-cówki (tak, jak to miało miejsce w pierwszym przypad-ku). Adresatem tej kampanii jest raczej osoba dbająca o zdrowie, szukająca okazji. Tego typu kampania pre-zentuje aptekę jako miejsce, gdzie występują różnego rodzaju promocje przyciągające do placówki nowych potencjalnych pacjentów.Nie ulega wątpliwości, że prezentowanie trzech bardzo znanych produktów w dobrych ofertach jest niezwykle skutecznym „wabikiem” przyciągającym wielu pacjen-tów do apteki. Ciekawe jest również to, że reklama nie informuje o rabacie na poziomie 50 proc., tylko o dwóch preparatach w cenie jednego. W ten prosty, lecz zmyślny sposób apteka wymusza na osobach odwiedzających aptekę poczynienie większych zakupów.Z pewnością tego typu promocja cenowa ma przed sobą o wiele większą przyszłość i na pewno w zdecydo-wanie większym stopniu wpłynie na finanse posługują-cej się nią placówki.

Nadaj placówce tani wizerunekW rozważaniu na temat cen w aptece na pewno nale-ży sobie zadać pytanie, czy rzeczywiście warto ustalać możliwie najniższe ceny na wszystkie artykuły, czy też bardziej podążać w kierunku tworzenia atrakcyjności ce-nowej i wywoływania u pacjenta wrażenia, że apteka jest apteką tanią.Obserwując trendy w nowoczesnym handlu na rynku FMCG można wysnuć jednoznaczny wniosek, iż ważna jest ogólna opinia pacjenta o cenach w danym punkcie sprzedaży. Większość badań konsumenckich wskazuje na to, że o ile niegdyś ludzie znali ceny podstawowych produktów i pamiętali je po zrobieniu zakupów, tak dziś cen tych w większości już nie znają i nie pamiętają. De-cyzje zakupowe podejmują obecnie głównie na skutek ogólnego przeświadczenia o tym, że dana apteka jest „tania”.

Jak nadać placówce „tani wizerunek”?Można tego dokonać na wiele sposobów:l wybrane produkty należy utrzymywać w atrakcyj-

nych, niskich cenach (które? – to oczywiście zależy od miejsca, pory roku, konkurencji, itp.),

l wizualnie komunikować w aptece tanie produktyw formie minimum 2-3 różnego rodzaju programów cenowych,

l werbalnie komunikować pacjentowi atrakcyjność ofert aptecznych – zawsze wtedy, gdy kupuje u nas coś w atrakcyjnej cenie.

WnioskiW dobie coraz bardziej spadających marży i zbliżających się zmian przepisów ingerujących w ceny oraz marże na leki refundowane, zachęcam Państwa, byście kon-sekwentnie budowali wizerunek „taniej apteki”. Ale nie-koniecznie poprzez ustanawianie możliwie najniższych cen na jak największej liczbie preparatów dostępnych w waszych placówkach. Zaniżenie cen prowadzi do zna-czącego pogorszenia wyniku apteki, motywuje aptekę konkurencyjną do ustanawiania jeszcze niższych cen, co w konsekwencji może doprowadzić do upadku waszej placówki. ■

W

Inhibitory pompy protonowej uznawane są za leki bezpieczne i ich krótkotrwałe stosowanie nie wiąże się z występowaniem istotnych objawów niepożądanych. Należy jedynie pamiętać o możliwości interakcji PPI z innymi lekami.

W leczeniu chorób przewodu pokarmowego, związanych z nadmiernym wydzielaniem kwasu solnego w żołądku, zasto-sowanie mają alkalia, antagoniści receptora histaminowego H2 (H2RA) oraz inhibitory pompy protonowej (PPI). Preparaty alkaliów, które zobojętniają i buforują kwas solny, najczęściej są mieszaniną wodorowęglanu sodowego oraz soli glinu, wapnia i magnezu. Przyjmuje się je doraźnie, w celu zobojętnienia kwa-su już wydzielonego, co łagodzi zgagę lub ból w nadbrzuszu, przynosząc choremu natychmiastową lecz krótkotrwałą ulgę. Dostępne w Polsce H2RA to ranitydyna i famotydyna, które hamują wydzielanie kwasu solnego przez pobudzane histami-ną komórki okładzinowe żołądka. Działanie H2RA utrzymuje się do 12 godz., lecz po kilku dniach stosowania pojawia się zjawisko tachyfilaksji, które sprawia, że siła działania tych leków znacznie osłabia się. Dlatego też, H2RA mogą być stosowane w krótkotrwałej terapii. Nie ulega wątpliwości, że najsilniej i naj-dłużej (do ok. 72 godzin) wydzielanie kwasu hamują PPI.

Wskazania do stosowania PPIUznane wskazania do stosowania PPI to: choroba wrzodowa i jej powikłania, eradykacja H. pylori, choroba refluksowa przełyku (GERD), dyspepsja, leczenie i prewencja gastrotok-sycznych efektów niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) i kwasu acetylosalicylowego oraz zespół Zollingera-El-

PPI w leczeniu chorób przewodu pokarmowego

autor: prof. Andrzej DąbrowskiKlinika Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Nie ulega wątpliwości, że najsilniej i najdłużej, bo do około 72 godzin, wydzielanie kwasu solnego w żołądku hamują preparaty z grupy inhibitorów pompy protonowej


Nauka

lisona. W praktyce, PPI stosowane są na coraz większą skalę i przez coraz dłuższy czas – nierzadko, niezgodnie ze wskaza-niami [1]. Przykładem może tu być nagminne przepisywanie leków z tej grupy chorym stosującym glukokortykosteroidy, w celu zapewnienia ochrony błony śluzowej żołądka. Należy jednak pamiętać, że wskazanie do zastosowania PPI w celu gastroprotekcji pojawia się dopiero wtedy, gdy u chorego przyjmującego glukokortykosteroidy występują dodatkowe czynniki ryzyka uszkodzenia błony śluzowej żołądka, jak np. choroba wrzodowa – aktywna lub w wywiadzie, równocze-sne stosowanie NLPZ bądź leków przeciwpłytkowych.

Bezpieczeństwo PPIPPI uznawane są za leki względnie bezpieczne i ich krótko-trwałe stosowanie, tzn. przez 2-4 tyg., nie wiąże się z wystę-powaniem istotnych objawów niepożądanych. Należy tu jedynie pamiętać o możliwości interakcji PPI z innymi leka-mi – na etapie ich metabolizmu w wątrobie, bądź w wyniku upośledzenia wchłaniania tych leków w żołądku. Wiadomo, że hamowanie wydzielania HCl przez PPI upośledza wchłanianie: ampicyliny, soli żelaza, ketokonazolu, itrakonazolu oraz leków antyretrowirusowych: indinaviru, atazanaviru i delavirdyny [2]. Natomiast lanzoprazol może zmniejszać skuteczność doust-nych leków antykoncepcyjnych, a omeprazol i esomeprazol może o 25-50 proc. zmniejszyć klirens diazepamu. Leki z gru-py PPI w różnym stopniu spowalniają metabolizm fenytoiny i warfaryny, lecz najprawdopodobniej nie ma to istotnego znaczenia klinicznego.U pacjentów stosujących PPI przez 4-8 tyg. należy pamiętać o odkrytym niedawno zjawisku, opisywanym jako „efekt odbicia HCl” [3, 4]. Otóż, silne zablokowanie wydzielającejw żołądku kwas solny pompy protonowo-potasowej (H/K-ATP-aza), na zasadzie sprzężenia zwrotnego, wywołuje zwięk-szenie wydzielania gastryny. Po odstawieniu PPI, pompa protonowo-potasowa ulega odblokowaniu, a wydzielana w nadmiarze gastryna powoduje zwiększone wydzielanie HCl, które może utrzymywać się przez wiele tygodni lub miesię-cy. Zjawisko to ma znaczenie praktyczne, o czym dowiaduje-my się z ostatnio opublikowanych prac [3, 4]. Okazuje się, żeu zdrowych ochotników, odstawienie PPI (ezomeprazol

PPI w leczeniu chorób przewodu pokarmowego

POL/

309/

02-2

01

Polprazol PPH (Omeprazolum). Skład i postać: 1 kapsułka dojelitowa twarda zawiera 40 mg omeprazolu. Wskazania: Daw-kowanie i sposób podawania: Dorośli: Choroba wrzodowa dwunastnicy: 20 mg raz na dobę przez 2 do 4 tygodni. Choroba wrzodowa żołądka: 20 mg raz na dobę prze

0 mg na dobę. Zespół Zollingera–Ellisona - dawkę i czas leczenia należy ustalić indywidualnie. Zalecana dawka początkowa wynosi 60 mg raz na dobę, dawkę powyżej 80 mg, należy stosować w dwóch dawkach podzielonych. Pacjenci w podeszłym wieku oraz z niewydolnością nerek – dawkowanie bez zmian. Przeciwwska-zania: Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu. Nie stosować u pacjentów przyjmujących atazanawir oraz z zaburzeniami funkcji wątroby w połączeniu z klarytromycyną. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Stosowanie omeprazolu prowadzi do niewielkiego wzrostu ryzyka zakażeń żołądkowo-jelitowych wywołanych przez Salmonellę i Campylobacter. Podczas stosowania leku u pacjentów z ciężkimi zaburzeniami czynności wątroby, należy kontrolować aktywność enzymów wątrobowych. Stosowanie omeprazolu w zapobieganiu nawrotom owrzodzeń związanych z przyjmowaniem NLPZ powinno się ograniczyć do pacjentów z grupy ryzyka. Należy zachować ostrożność podczas stosowania terapii skojarzonej u pacjentów z chorobą wrzodową wywołaną przez NLPZ lub w trakcie eradykacji (możliwość wystąpienia interakcji) oraz u pacjentów z niewydolnością nerek lub wątroby. Podczas leczenia omeprazolem w postaci iniekcji, obserwowano przypadki utraty wzroku lub słuchu, nie obserwowano tych działań po podaniu doustnym leku. U pacjentów ciężko chorych zaleca się kontrolowanie narządów wzroku i słuchu. Produkt zawiera sacharozę. Pacjenci z nietolerancją fruktozy, zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy lub niedoborem sacharazy-izomaltazy nie powinny go przyjmować. Działania niepożądane: Często: zaburzenia snu, bóle i zawroty głowy, ospałość; biegunka, zaparcia, wzdęcia, nudności, wymioty. Niezbyt często: zaburzenia widzenia, zaburzenia słuchu, zaburzenia smaku, zmiany aktywności enzymów wątrobowych; świąd, wykwity skórne, wypadanie włosów, rumień wielopostaciowy lub nadwrażliwość na światło, zwiększona potliwość; obrzęki obwodowe. Rzadko: anemia niedobarwliwa, anemia mikrocytowa u dzieci; parestezje, uczucie pustki w głowie, dezorientacja i omamy szczególnie u pacjentów ciężko chorych lub w podeszłym wieku; brązowo-czarne zabarwienie języka podczas jednoczesnego stosowania klarytromycyny, łagodne torbiele gruczołowe; osłabienie siły mięśniowej, bóle mięśni i stawów. Bardzo rzadko: zmiany w obrazie krwi, odwracalna trombocytopenia, leukopenia lub pancytopenia i agranulocytoza; pokrzywka, podwyższona temperatura, obrzęk naczynioruchowy,

w ciężko chorych lub w podeszłym wieku; suchość w jamie ustnej, zapalenie śluzówki jamy ustnej, kandydoza, zapalenie trzustki; zapalenie i/lub niewydolność wątroby, encefalopatia u pacjentów z ciężką chorobą wątroby w wywiadzie; zespół Stevensa-Johnsona lub martwica toksyczno-rozpływna naskórka; śródmiąższowe zapalenie nerek; hiponatremia; ginekomastia. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu nr 14171 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 61 00; fax. +48 22 364 61 02. www.polpharma.pl. Lek wydawany na podstawie recepty.

cacy of clopidogrel and prasugrel with or without a proton – pump inhibitor: an analysis of two randomised trials. Lancet 2009; 9(19): 374: 989–97.

Polprazol PPH (Omeprazolum). Skład i postać: 1 kapsułka dojelitowa twarda zawiera 40 mg omepkowanie i sposób podawania:Dorośli: Choroba wrzodowa dwunastnicy: 20 mg raz na dobę przez 2 do 4 tygodni. Choroba wrzodowktórych przypadkach choroby wrzodowej dwunastnicy yku Zalecana dawka początkowa wynosi 60 mg raz na dobę, dawkę powyżej 80 mg, należy stosować w dw

205x297_Prasowa_PolprazolPPH_a.indd 1 2010-09-17 12:41:22


Nauka

w dawce 40 mg dziennie) po 8 tygodniach ich stosowania wywołuje objawy związane z nadmiernym wydzielaniem kwasu – zgaga, kwaśna regurgitacja lub dyspepsja [3]. Podob-ne wyniki uzyskano po odstawieniu pantoprazolu stosowane-go przez 4 tygodnie, w dawce 40 mg dziennie [4]. W oparciu o te obserwacje można sformułować następujące zalecenia:l PPI należy stosować z rozwagą,l w teście z PPI nie powinno się stosować leku dłużej niż 1-2

tygodnie,l terapia z PPI „step down” (dążenie do jak najmniejszej sku-

tecznej dawki) może zmniejszyć ryzyko wystąpienia efektu odbicia HCl,

l należy informować pacjentów o „efekcie odbicia”.

Od kilku lat w literaturze pojawiają się doniesienia na temat niekorzystnych efektów długotrwałego (przez 12 mies. i dłu-żej) stosowania PPI [5]. Wystąpienie tych efektów jest zróżni-cowane osobniczo i zależy, między innymi, od genetycznie uwarunkowanych różnic w metabolizmie tych leków w wą-trobie, związanych z polimorfizmem cytochromu P450 (CYP). W oparciu o analizę dostępnych informacji można stwierdzić, że długotrwałe stosowanie PPI:l Znacznie zwiększa częstość występowania polipów

sklepienia żołądka. Na szczęście tylko 1 proc. tych polipów wykazuje cechy dysplazji i to małego stopnia.

l Nie zwiększa ryzyka występowania innych nowotworów.l Zwiększa ryzyko zachorowania na pozaszpitalne zapalenie

płuc.l U chorych hospitalizowanych zwiększa ryzyko biegunki

związanej z Clostridium difficile.l U osób starszych prowadzi do niedoboru witaminy B12

i wapnia.l Prowadzi do niedoboru magnezu, poprzez upośledzenie

jego wchłaniania w jelicie cienkim.

Interakcja PPI z klopidogrelemKlopidogrel – powszechnie dzisiaj stosowany lek przeciwpłyt-kowy, aby stał się aktywny, musi zostać przekształcony przez wątrobowe enzymy z grupy cytochromu P450 (CYP2C19, CYP3A4, CYP3A5). Te same enzymy, a szczególnie CYP2C19 metabolizują PPI. Równoczesne stosowanie PPI i klopidogrelu może więc utrudniać aktywację tego leku i osłabiać jego efekt hamujący funkcję płytek. Hipotezę tą potwierdza większość badań „in vitro” funkcji płytek krwi uzyskanych od chorych przyjmujących jednocześnie PPI i klopidogrel [6]. Natomiast, sprzeczne informacje napływają na temat interakcji tych le-ków „in vivo” [7]. Część spośród opublikowanych badań wy-kazuje, że jednoczesne stosowanie PPI i klopidogrelu o 5-15 proc. zwiększa ryzyko kolejnego zawału serca lub innego in-cydentu naczyniowo-sercowego, podczas gdy inne badania takiej zależności nie wykazują. W niektórych badaniach su-geruje się, że w przypadku stosowania pantoprazolu ryzyko szkodliwej interakcji z klopidogrelem jest mniejsze [8], lecz inne badania tego nie potwierdzają [9]. Wydaje się, że w wielu badaniach poświęconych interakcji PPI z klopidogrelem, su-gestie dotyczące szkodliwości tej interakcji wynikają z niewła-

ściwej selekcji chorych do badanych grup. Inaczej mówiąc, to nie interakcja może szkodzić, lecz PPI włączane są u chorych obarczonych większym ryzykiem choroby i zgonu z powodu cięższego przebiegu schorzeń układu sercowo-naczyniowe-go lub większej liczby chorób towarzyszących. Nadal aktualne pozostaje więc pytanie, czy interakcja PPI z klopidogrelem jest istotna klinicznie? Niemal wszystkie meta-analizy badań po-święconych tej interakcji kończą się wnioskiem, że w celu osta-tecznego rozstrzygnięcia tego problemu potrzeba dalszych, dobrze zaplanowanych badań klinicznych. Odpowiednie badania powinny rozstrzygnąć czy rozwiązaniem problemu może być rozdzielenie dawek obu leków, tzn. przyjmowanie klopidogrelu rano, a PPI wieczorem. Zanim problem zostanie ostatecznie rozstrzygnięty, FDA zaleca:l Lekarze powinni nadal przepisywać chorym klopidogrel,

a pacjenci powinni przyjmować klopidogrel wg zaleceń. Wykazano bowiem, że klopidogrel zapobiega powstawa-niu skrzepliny, która może spowodować zawał serca lub udar mózgu.

l Lekarze powinni zweryfikować potrzebę rozpoczęcia lub kontynuowania leczenia PPI u chorych leczonych klopido-grelem (komentarz poniżej).

l Pacjenci przyjmujący klopidogrel powinni skonsultować się z lekarzem, gdy aktualnie przyjmują lub zamierzają przyjmować PPI.

Należy podkreślić, że nie wszyscy chorzy leczeni klopidogre-lem muszą jednocześnie otrzymać PPI. Istnieje natomiast określona grupa chorych, u których włączenie PPI zmniejsza ryzyko hospitalizacji z powodu krwawienia z górnego odcin-ka przewodu pokarmowego [10]. Ewidentne wskazania do zastosowania PPI u chorych przyjmujących leki przeciwpłyt-kowe, to:l stosowanie podwójnej terapii przeciwpłytkowej (klopido-

grel + kwas acetylosalicylowy),l wywiad choroby wrzodowej lub krwawienia z przewodu

pokarmowego,l jednoczesne stosowanie leków przeciwkrzepliwych (ace-

nokumarol, warfaryna, heparyna i jej pochodne)orazl współistnienie przynajmniej dwóch spośród wymienionych

w nawiasie czynników ryzyka (wiek >60 lat; stosowanie glukokortykosteroidów; dyspepsja lub objawy GERD). ■


Piśmiennictwo:1. Ntaios G i wsp. Eur J Internal Med. 2009; 20: 171-173.2. Shi S i Klotz U. Eur J Clin Pharmacol 2008; 64: 935-951.3. Reimer C i wsp. Gastroenterology 2009; 137: 80-87. 4. Niklasson A I wsp. Am J Gastroenterol 2010; 105: 1531-1537.5. Thomson ABR I wsp. World J Gastroenterol 2010; 16: 2323-2330. 6. O’Donoghue ML i wsp. Lancet 2009; 374: 989-997. 7. Kwok CS i Loke YK. Aliment Pharmacol Ther 2010; 31: 810-823.8. Juurlink DN i wsp. CMAJ 2009; 180: 713-718.9. Stockl KM i wsp. Arch Intern Med 2010; 170: 704-710.10. Bhatt DL i wsp. J Am Coll Cardiol 2008; 52:1502-1517.


Nauka

A

Skuteczność antybiotykoterapii jest tym większa, im większe zdyscyplinowanie pacjenta. W gestii farmaceuty leży więc przekazanie pacjentowi wyczerpującej informacji na temat przebiegu leczenia z zastosowaniem antybiotyków. Szczególnie dziś, gdy wokół tej grupy preparatów krąży tak wiele mitów i półprawd.

Aż trudno uwierzyć, że odkrycie antybiotyku przypada dopie-ro na XX wiek. To Aleksander Fleming w 1928 r. w trakcie prac z kulturami Staphylococcus odkrył, że rosnąca na pożywce pleśń działała hamująco na rozwój kolonii. Skromnie twierdził potem: „To natura wyprodukowała penicylinę, ja ją tylko odkry-łem”. Z kolei prekursory cefalosporyn po raz pierwszy zostały wyizolowane z hodowli grzyba Cephalosporium acremonium dopiero w 1948 r. przez włoskiego naukowca Giuseppe Brot-zu. Interesował go brak zachorowań na dur brzuszny, wystę-pujący endemicznie na Sardynii, mimo wrzucania miejskich ścieków do zatoki. W lipcu 1945 r. badając właściwości kolonii wyhodowanych z pobranych lokalnie próbek zauważył, że to wyciągi z Cephalosporium acremonium są aktywne wobec bakterii wywołujących m.in. salmonellozy, dżumę czy cholerę.

Zasada działaniaMechanizmy działania antybiotyków opierają się m.in. na za-hamowaniu budowy ściany komórkowej, poprzez wpływ na syntezę muraminy. Bakteriobójcze działanie wykazują anty-biotyki ß-laktamowe, np. cefalosporyny. Makrolidy natomiast hamują biosyntezę białek wskutek łączenia się z podjednostką 50S rybosomu. Jest to grupa wykazująca działanie bakterio-statyczne.Podstawą terapii antybiotykami jest zasada selektywnej tok-syczności Ehrliha, zgodnie z którą, antybiotykiem jest substan-cja, która w organizmie, w stężeniu nie wykazującym większej toksyczności dla ludzi i zwierząt wyższych, powoduje uszko-dzenie lub śmierć drobnoustrojów. Możliwe jest to m.in. przez oddziaływanie na inne struktury niż obecne u makroorgani-zmów.Antybiotyki różnicuje się nie tylko ze względu na mechanizm, ale też siłę, zakres i typ działania. Różnorodność wskazuje, że

Antybiotykoterapia– fakty i mity

autor: Agnieszka Magrytamgr farmacji

Jednym z najczęściej powtarzających się błędów terapeutycznych jest przyjęcie jednolitej zasady, że wszystkie antybiotyki należy przyjmować przed posiłkiem



Nauka

każdą grupę, a nawet poszczególnych jej przedstawicieli na-leży traktować indywidualnie. Generalizowanie prowadzi do błędnych przekonań i mitologizacji pewnych faktów.

Przed, po, czy w trakcie posiłku?Często powtarzanym błędem jest przyjęcie jednolitej zasady, że antybiotyki trzeba przyjmować przed posiłkiem. W przy-padku przedstawiciela makrolidów, klarytromycyny, pokarm nie ma wpływu na biodostępność, dlatego jej preparaty mogą być podawane niezależnie od posiłku. Inaczej wygląda sytuacja przy stosowaniu aksetylu cefuroksymu, czyli cefalo-sporyny II generacji – pokarm wręcz zwiększa jego dostęp-ność. Aksetyl jest to ester acetoksy-1-etylowy cefuroksymu, prolek, który umożliwia zastosowanie antybiotyku w formie doustnej (cefuroksym jest podawany drogą pozajelitową). Zawiesiny powinny być przyjmowane wraz z pokarmem, a tabletki po posiłku, ponieważ zwiększa to wchłanianie anty-biotyku z 32-35 proc. do ok. 40-50 proc.

Wyjałowienie przewodu pokarmowegoIstnieje również niesłuszne przekonanie, że wszystkie anty-biotyki w jednakowym stopniu wyjaławiają przewód po-karmowy. Im antybiotyk gorzej się wchłania z przewodu pokarmowego, tym jego działanie miejscowe jest silniejsze, czyli tym większe ryzyko modyfikowania saprofitycznej flory bakteryjnej jelit. Drobnoustroje kolonizujące jelita, zapobiega-jąc namnażaniu patogennych mikroorganizmów, stanowią element nieswoistych układów obronnych organizmu.Kolejne czynniki wpływające na naturalną florę przewodu pokarmowego to czas stosowania i zakres działania anty-biotyku – im szerszy, tym ryzyko zachwiania równowagi jest większe. Przy stosowaniu niektórych antybiotyków obser-wuje się mniejszą liczbę tlenowych pałeczek jelitowych, przy wzroście ilości enterokoków, Candida spp., Clostridium difficile, Salmonella.Rzekomobłoniaste zapalenie jelit (łac. enterocolitis pseudo-membranacea) może pojawić się na skutek wzrostu opornych bakterii Gram-dodatnich Clostridium difficile i produkcji toksyn A i B. Do rozwoju choroby niezbędna jest obecność obu en-dotoksyn bakteryjnych oraz odpowiednich receptorów jelito-wych w organizmie chorego, których brak jest u niemowląt i dlatego ta grupa nie choruje. Największe ryzyko stwarzają aminopenicyliny (ampicylina, amoksycylina), linkozamidy

(klindamycyna, linkomycyna), cefalosporyny i tetracykliny. Znacznie rzadziej jednostkę tę opisywano po makrolidach czy aminoglikozydach.

AntykoncepcjaNie jest prawdą, że wszystkie antybiotyki wpływają na obni-żenie skuteczności antykoncepcji hormonalnej. Mechanizm nie został do końca poznany, ale najbardziej prawdopodob-na jest teoria o wpływie na recyrkulację etynyloestradiolu po-przez modyfikację flory bakteryjnej jelit. Estrogeny podlegają przemianom w wątrobie i są wydalane głównie w formie glukuronidów i estrów sulfonowych. Część estrogenów wy-dalanych z żółcią jest następnie eliminowana z kałem, a część powtórnie wchłaniana w jelicie. Glukuronidy są formowane z udziałem glukurozylotransferazy, a estry sulfonowe z udzia-łem sulfonotransferazy i uniwersalnego donora grup sulfo-nowych. Powstałe związki są następnie wydzielane do żółci i podlegają krążeniu w wątrobie, zanim ulegną reabsorbcji w jelitach, gdzie reszta sulfonowa odcinana jest z pomocą enzymów produkowanych przez bakterie jelitowe. Jeżeli dojdzie do zaburzenia flory jelit po zastosowaniu np. ampi-cyliny albo tetracykliny, następuje osłabienie rozkładu związ-ków sprzężonych. Osłabienie działania antykoncepcyjnego pigułki może nastąpić także po zastosowaniu aksetylu cefu-roksymu, dlatego w trakcie terapii antybiotykiem oraz 7 dni po jej zakończeniu konieczne jest stosowanie dodatkowego zabezpieczenia niehormonalnego (najlepiej barierowego w postaci prezerwatywy). Jeżeli pacjentka kończy w tym czasie opakowanie tabletek, powinna rozpocząć kolejne bez robienia przerwy. Powyższego ryzyka nie będzie przy stoso-waniu klarytromycyny.

AlkoholPacjenci często pytają o możliwość spożywania alkoholu w trakcie antybiotykoterapii. Należy pamiętać, że etanol podany jednorazowo jest inhibitorem enzymów wątrobowych, a po-dawanie długotrwale małych dawek powoduje ich indukcję. Łączenie alkoholu z antybiotykiem ma znaczenie i nie powin-no się stosować takiej kombinacji wtedy, gdy etanol wpływa na enzymy metabolizujące dany lek (np. doksycyklinę). Nie-bezpieczną i zagrażającą życiu jest interakcja alkoholu z nie-którymi cefalosporynami III generacji (posiadajacymi grupę metylotiotetrazolową), natomiast nie z cefuroksymem nale-żącym do II generacji.

Konkrenty lek do konkretnych schorzeńTylko część antybiotyków ma zdolność przechodzenia przez barierę krew-mózg, różnią się również drogą wydalania z or-ganizmu (np. z moczem lub żółcią), a także zdolnością kumu-lacji w tkankach miękkich. Lekarze biorą te aspekty pod uwa-gę, wybierając antybiotyk do leczenia konkretnych schorzeń. Nie jest więc prawdziwa kompletnie bezmyślnie powtarzana informacja, że każdy antybiotyk wpływa na cały organizm. ■

Łączenie alkoholu z antybiotykiem ma znaczenie i nie powinno się stosować takiej kombinacji wtedy, gdy etanol wpływa na enzymy metabolizujące dany lek (np. doksycyklinę)

Mój nowy styl,z nutą gorzkiej czekoladyByło nam niezmiernie miło móc gościć w naszej październikowej sesji Panią mgr farm. Jadwigę Midro z apteki „Dbam o Zdrowie” na stołecznej Woli.

ZACZYNAMY!Do udziału w sesji namówiła mnie koleżanka, która uczestniczyła już w waszej meta-morfozie. Była zachwycona efek-tem końcowym. Mam nadzieję, że wasi specjaliści również dla mnie znajdą nowy cie-kawy styl. Jestem otwarta na wszel-kie propozycje.

Metamorfozy

34 Farmacja Praktyczna 10 / 2010

Pierwsze przymiarki do zmiany koloru

włosów – na razie jeszcze na sucho.

Czy platynowy blond będzie odpowiedni

dla naszej modelki?

Na początek analiza kolorystyczna. Stylistka Kamila Bukowska doradza naszej modelce garderobę w odpowiednich barwach.

Partnerem Metamorfozy jest

Fryzjer Adam Skórski przekonuje Panią Jadwigę do zupełnie nowego kształtu fryzury.

Nowy odcień nałożony. Teraz strzyżenie – zmieni dotychczasowe proporcje fryzury.

Metamorfozy

Całości dopełnia bardzo kobieca i modna w tym sezonie, czerwona szminka.

Makijaż: Lena Grikurova. Stylizacja włosów: Adam Skórski (tel. 507-358-428). Foto: Michał Gałęzowski.

Już trzydzieści trzyCzytelniczki „Farmacji Praktycznej” wzięły udział w naszych metamor-fozach. Promienny uśmiech, który pojawia się na ich twarzach tuż po zakończeniu sesji, świadczy o tym, że nasi specjaliści od urody stanęli na wysokości zadania. Również i Wy, drogie Panie, możecie powiedzieć sobie „czas na zmiany”! Nasi styliści są do Waszej dyspozycji. Aby wziąć udział w kolejnej edycji naszych sesji, wystarczy wejść na stronę: www.farmacjapraktyczna.pl i za jej pośrednictwem wysłać do nas mejla, koniecznie z załączonym swoim zdjęciem.

porada stylistki

Na początek

dobry podkład,

cienie, rzęsy

i linia brwi.

MAGDA STĘPIEŃMakeupownia Pracownia Wizerunku www.makeupownia.pltel. (22) 825 09 42, ul. Marszałkowska 3/5 p.III

Ciemniejszy, wzbogacony odrobiną gorzkiej czekolady i bakłażana kolor włosów odmienił naszą modelkę. Kolorystka określiła typ urody – zima. Pasujące barwy powinny być chłodne, czyste i nasycone. Jeżeli beż, to najlepiej zimny odcień – nieco szary, jak tunika z najnowszych trendów. Fryzura wzmocniła kontur twarzy, teraz kolej na makijaż! Odpowiednia pielęgnacja przede wszystkim – krem Pharmaceris N VITA-CAPILARIL do cery naczynkowej posłużył jako baza. Naczynka wymagają specjalnego kamuflażu, dlatego fluid Pharmaceris F sprawdził się jako korektor. W miejscach tego wymagają-cych trzeba nałożyć podwójną warstwę kosmetyku – w pozostałych pojedynczą. Dzięki zastoso-waniu tego triku odpada zmartwienie z dopasowaniem koloru podkładu i korektora. Wizażystka dopełniła całość modnym w tym sezonie, bardzo kobiecym kolorem czerwonej szminki.

3535

FINISZ!Krem Pharmaceris N VITA-CAPILARIL oraz fluid

Pharmaceris F zapewnią odpowiednią pielęgnację

i doskonały makijaż.

Odpowiednia pielęgnacja Pharmaceris N wzmocni naczynka i posłuży jako baza pod makijaż.

Dobra baza to podstawa

profesjonalnego makijażu.

Na początek podkreślenie oczu.

Fluid Pharmaceris F

wzmocni rozszerzone

naczynka, a skóra zyska

dzięki niemu jednolity kolor.


JJako dziennikarz przez ćwierć wieku pisywał m.in. dla Reutera, „The Economist” czy „The Guardian”. Zawsze z najbardziej zapal-nych miejsc na świecie. – Wojna w Bejrucie, upadek komuni-zmu w Europie Środkowej, krwawe zajścia w Rwandzie, Etiopia, gdzie po raz pierwszy spotkałem Ryszarda Kapuścińskiego... Zawsze byłem tam, gdzie coś się działo – wspomina w jednym z wywiadów John Borrell. To właśnie dzięki autorowi „Hebanu” usłyszał o Polsce. Podczas jednej z podróży do Nigerii spotkał Annę Rospond‚ przyszłą żonę, malarkę. Jak mówi, to wtedy przyszedł moment‚ gdy poczuł, że jest wyczerpany nieustan-ną podróżą. Kaszuby znał już dobrze, chętnie odpoczywał tam w letnim domu teściów. Któregoś dnia powiedział do żony: „Może kupimy tu kawał ziemi, a ja zrobię pensjonat?” I tak po-wstała „Kania Lodge”.

Trunki dla wymagającychPomysł otwarcia eleganckiego pensjonatu z wykwintną mię-dzynarodową kuchnią był na początku lat 90. wyczynem od-ważnym. – Byliśmy zupełnymi pionierami. Z początku Polacy w ogóle do nas nie zaglądali – wspomina Borrell. Zrazu klien-telę pensjonatu stanowili prawie wyłącznie zagraniczni przyja-ciele Borrela. Z czasem w przybytku regularnie zaczęli bywać także mieszkańcy kraju nad Wisłą, ceniący lokalny kaszubski koloryt, doskonałą kuchnię z towarzyszącym jej doskonałym wyborem trunków.

Borrell przyznaje, że lubi gotować. Hoduje też owce, by mieć własną jagnięcinę. Zawsze też uwielbiał wino i żywo się nim interesował. W połowie lat 90. kupno dobrego wina w rozsąd-nej cenie było w Polsce prawie niewykonalne. Chciał jednak zapewnić trunki dla swoich wymagających gości. Zaczynał od skromnych ilościowo zamówień z Londynu‚ tylko na potrzeby pensjonatu. Wkrótce założył „Wine Express”‚ pierwszą w Polsce firmę zajmującą się importem wina wprost od producentów. Sam zresztą też produkuje. Z jego pasji powstała pierwsza win-nica na Kaszubach. – Jest niewielka, ma tylko pół hektara. To raczej zabawa i eksperyment – przyznaje skromnie.

Wyprawy szlakiem winDziś winiarskie przedsięwzięcie Borrella nabrało rozpędu i całkiem nieźle prosperuje. Na stronie internetowej jego firmy (www.wine-express.pl) można obecnie zamówić najprzed-niejsze trunki z Argentyny, Australii, Chile, Francji, Hiszpanii, Ka-lifornii, Niemiec czy jego rodzinnej Nowej Zelandii. W ofercie są również doskonałe wina musujące, koniaki, whisky, niebiań-sko wręcz delikatna wódka produkowana z młodych ziemnia-ków oraz wyborna oliwa z oliwek. Firma organizuje ponadto wycieczki szlakami najzacniejszych win świata.– Nie ma lepszej metody uczenia się o winach, niż wyjazdy do krajów, regionów, gdzie jest ono produkowane – wyjaśnia Borrell. – Wśród wielu sławnych miejsc, które odwiedziliśmy, były m.in. winnice Chateau Margaux w Bordeaux, Carpineto w Toskanii czy Kumeu River w Nowej Zelandii. ■

Kuchnia farmaceutyczna

Kaszub z Nowej ZelandiiCo takiego mają w sobie Kaszuby, że potrafią ujarzmić krewkiego korespondenta wojennego? Odpowiedź czai się w Sytnej Górze, nieopodal Kartuz. W gościnnych progach pensjonatu „Kania” Johna Borrella raj znajdą miłośnicy wspaniałej kuchni i najzacniejszych trunków.

John Borrell dogląda szczepów w założonej przez siebie, pierwszej na Kaszubach winnicy

Kuchnia farmaceutyczna

W październiku na dobre żegnam się z latem (we wrze-śniu łudzę się, że jeszcze wró-ci...) i zaczynam „zbierać sadło na zimę”. Jedzenie staje się dla mnie jeszcze ważniejsze niż w pozostałych miesiącach roku, co czasami, niestety, przedłuża się na całą zimę... Zaczynam więc celebrować jedzenie i gotowanie, zupełnie nie bacząc na kalorie. Ponie-waż większość z nas przeżywa jesienią podobne kryzysy, mogę bez wyrzutów sumienia polecić zypy z dyni – są nie tyl-ko pożywne, ale i nieziemsko smaczne.

Przepisy: Barbara Misiewicz-Jagielak

Gdy zima za pasem

Aksamitna zupa z dyni, z nutą orientuSkładniki: duża dynia, 2 duże owoce mango, 0,5 l białego wina, 2 cebule, masło do usmażenia cebuli, 2 kubki słodkiej śmietanki, 1 op. mleczka kokosowego, cytryna, przyprawy, płatki z migdałów.

Przygotowanie: Dynię kroję na duże kawałki razem ze skórą, usuwam pestki i niejadalne wnętrze, a następnie piekę do miękkości w piekarniku. Miąższ przekładam do dużego garnka, duszę cebulę na maśle do miękkości (nie może się zarumienić!) dodaję do dyni, dolewam białe wino, mleczko kokosowe, słodką śmietankę i doprowadzam na niewielkim ogniu do wrzenia. Dodaję mango, miksuję i doprawiam solą, brązowym cukrem, odrobiną cynamonu i cytryną. Na końcu miksuję, przelewam do kokilek posypuję uprażonymi na patelni płatkami z migdałów.

Zupa czarownicSkładniki: 2 cebule, 1 ząbek czosnku, 30 g masła, 1 kg miąższu dyni, 1 l bulionu warzywnego, 1 świeża papryczka chili, 50 g świeżego imbiru, 250 g śmietany, sól, pieprz, 200 g kremówki, 6 oliwek nadziewanych papryką, cynamon.

Przygotowanie: Cebule obrać i grubo pokroić, czosnek obrać i rozgnieść. Masło rozgrzać w garnku, wrzucić cebulę i czosnek, poddusić. Dynię pokroić w kostkę (można wcześniej upiec) i wsypać do garnka. Zalać bulionem i dodać papryczkę chili w całości. Imbir obrać, zetrzeć na tarce, połowę wrzucić do garnka. Gotować na bardzo małym ogniu przez 30-40 min. Gdy dynia będzie miękka, usunąć strąk papryki i zmiksować zupę. Dodać śmietanę i jeszcze raz doprowadzić zupę do wrzenia. Doprawić do smaku solą, pieprzem i cynamonem, dodać resztę imbiru. Nabierać łyżką porcje kremówki i układać na zupie, każdą dekorować połówką oliwki.


Życie jest piękne

Szybka SzwecjaTrudno powiedzieć, co w tej wyprawie sprawia większą frajdę – rejs luksusowym promem czy jednodniowa, ale urocza wizyta w szwedzkiej Karlskronie? Tak czy inaczej, krótka wycieczka do naszych północnych siąsiadów, która kosztuje zwykle nie więcej niż 400 zł, potrafi dostarczyć niezapomnianych wrażeń.

PPoprzedniej jesieni obiecałam sobie, że tym razem nie dam się chandrze i zrobię coś szalonego. I zrobiłam. To był jeden z najpiękniejszych jesiennych weekendów w moim życiu. Spędziłam go w Szwecji. Nie cały, bo w Karlskronie właści-wie bawiłam tylko jeden dzień. Resztę czasu spędziłam na luksusowym promie. Statek łagodnie przecinał morskie bał-wany, sunąc na spotkanie naszych północnych sąsiadów. Ja w tym czasie, z pucharem tropikalnych owoców doprawio-nych kropelką rumu, przechadzałam się między salonem spa, przytulną kafejką, dyskoteką, wykwintną restauracją i butikiem, gdzie oczywiście skusiłam się na mały flakonik moich ulubionych perfum. Ale po kolei...

Pływający hotelNasz prom miał wyjść z gdyńskiego portu dopiero o godz. 20. A ponieważ do Trójmiasta zjechałam wczesnym popo-łudniem, postanowiłam wpaść jeszcze na moment do So-potu, na moją ulubioną zupę rybną i krótki spacer po molo. W porcie stawiłam się oczywiście trochę za wcześnie, ale nie mogłam się już doczekać wejścia na statek. Wreszcie ruszy-ła odprawa i już po kilkunastu minutach otwierałam dzwi do swojej kajuty. Dotąd promy kursujące między Gdynią a szwedzką Karlskroną podziwiałam tylko z plaży. Ich widok zawsze był imponujący. Ale to, co zobaczyłam na pokładzie, przeszło moje najśmielsze oczekiwania. To właściwie nie statki, a pływające hotele. Idąc w kierunku restauracji, gdzie czekała na nas kolacja, mijałam po drodze salon spa, delika-tesy oferujące słodycze i gatunkowy alkohol, wreszcie butik z markową odzieżą i perfumerię.Cóż może serwować restauracja na promie płynącym do Szwecji? Rzecz jasna – „szwedzki stół”. Tu jednak dopiero przekonałam się, jak powinien wyglądać. Półmiski uginały się pod wszelkiego rodzaju zimnymi przekąskami, owo-cami morza, daniami na ciepło, wspaniałymi deserami i owocami. Pomyślałam, że grzechem byłoby nie wypić do tak wspaniałych dań lampki wina, którego również było tu pod dostatkiem, i to w różnych gatunkach. Po kolacji nie

autor: Aneta Kalicka

Informacje praktyczne:

l szczegółowe informacje na temat rejsów, promów, wycieczek specjalnych + cennik: www.stenaline.pl

l podróż promem Stena Baltica do Szwecji i z po-wrotem z jednodniowym pobytem w Karlskronie, obejmuje: nocleg w kabinie z łazienką, rozrywkę na promie, ubezpieczenie NW i KL (cena: od 199 zł/os.)

l wyżywienie na promie za dodatkową opłatą obejmuje: bufet kolacyjny z napojami (kawa, her-bata, napoje chłodzące, piwo, wino) w restauracji Globetrotter, danie dnia w restauracji Food City lub bufet śniadaniowy w restauracji Globetrotter (cena: ok. 120-140 zł/os.)

l wypłynięcia z Gdyni: w terminie 2.09-28.10w czwartki o godz. 21; w terminie 4.11-31.03.2011 codziennie o godz. 21

l waluta: 1 korona szwedzka = 100 SEKl Szwecja respektuje układ z Schengen, czyli granicę

przekraczamy bez kontroli paszportowej

39www.farmacjapraktyczna.pl

Życie jest piękne

mogłam odmówić sobie uroczego spaceru po pokładzie. Pogoda dopisywała i choć dawno już było po zachodzie słońca, nad bezchmurnym horyzontem unosiła się piękna fioletowa łuna.

Zabawa do białego ranaRejs dopiero co się rozpoczął, a że noc była młoda, ani w głowie było mi spędzić ją w kajucie. Czym prędzej wbi-łam się w wieczorową kreację i po chwili już bawiłam się na parkietach dwóch odbywających się jednocześnie zabaw tanecznych. Na niższym poziomie królowały klimaty klu-bowe, czyli dyskoteka na całego. Wyżej, w holu restauracyj-nym, właśnie rozpoczynał się dancing. Wszędzie wspaniała muzyka, zabawy z konkursami, smakowite drinki, a wokół cudownie bawiący się ludzie. Tej nocy balowałam prawie do świtu. A rankiem, tuż przed śniadaniem, zafundowałam sobie pobyt w saunie i relaksujący zabieg spa. Jeszcze tylko kwadrans w basenie i już z wielkim apetytem pałaszowałam pyszne śniadanie. Właśnie dopijałam kawę, gdy prom zaczął dobijać do Karlskrony. Szwecja przywitała nas wspaniałą pogodą, więc nim rzucono cumy, pasażerowie zaczęli prze-chadzać się po skąpanym w słońcu pokładzie.Miasto można zwiedzać na trzy sposoby – autokarem z przewodnikiem, jeśli ktoś wykupił uprzednio w biurze do-datkowy pakiet lub na własną rękę, z pomocą komunikacji miejskiej, a dokładnie autobusu nr 6, odjeżdżającego spod budynku odprawy. Zauważyłam też, że niektórzy z pasaże-rów zabrali ze sobą rowery. Zwiedzanie miasta na jednośla-dzie to naprawdę doskonałe rozwiązanie. Ja jednak zdecy-dowałam się na pierwszą opcję.

Święty, szwedzki spokójFajnie było posłuchać o szwedzkiej historii, mentalności, kul-turze i zwyczajach. Karlskrona jest urocza. Miasto rozciąga się na kilku wyspach połączonych mostami. Jest malowni-cze i przyjazne. Szwedzi, choć może nieco skryci, sprawiają wrażenie bardzo radosnych, ciepłych ludzi. Miło było pa-trzeć, jak odpoczywają na trawnikach w parku pod pomni-kiem Karola XI, założyciela Karlskrony. Morze z perspektywy miasta wygląda bardziej jak spokojne jezioro. Przewodnik zauważył zresztą, że toń wokół miasta jest „spokojna niczym Szwed”. Powoli zaczynałam rozważać pozostanie w Szwecji na dłużej...Odwiedziliśmy kościół, w którym na własne oczy zobaczy-łam kobietę-księdza, potem wizyta w Muzeum Morskim i wreszcie, wczesnym popołudniem, dostaliśmy czas wolny i można było zacząć zwiedzać Karlskronę na własną rękę. Klimatyczne uliczki, pełne urokliwych zakamarków, porto-wy klimat, ekskluzywne butiki, drobna przekąska w kafeterii – czas po prostu przestał istnieć. Ani się spostrzegłam, a już trzeba było wracać na pokład. A tam, już czekała na mnie wygodna kajuta, wykwintna kolacja i druga z kolei noc klu-bowych szaleństw. A ponieważ nie kupiłam sobie w Karls-kronie żadnej pamiątki, zaraz po wyjściu z portu udałam się do perfumerii po flakonik moich ulubionych perfum. I to była już pełnia szczęścia... ■


Podziemia MRU są bezcennym zabytkiem sztuki fortyfikacyjnej XX w. w Polsce

Rejs promem przypomina pobyt

w luksusowym hotelu

Karlskrona jest urocza, malownicza i przyjazna, rozciąga się na kilku wyspach połączonych mostami

Kultura


G

„Z tym największy jest ambaras, żeby dwoje chciało na raz” – rzekł Boy

Żeleński, co może służyć za motto każdej komedii romantycznej. Także ekranizacji polskiej historii miłosnej wszech czasów.

kino

„Śluby panieńskie” – reż. Filip Bajon. Wyst.: Borys Szyc, Maciej Stuhr, Anna Cieślak, Marta Żmuda-Trzebiatowska, Edyta Olszów-ka, Robert Więckiewicz, Wiktor Zborowski. Dystrybucja: Kino Świat. Premiera: 8.10.2010.

Genialna intryga „Ślubów panieńskich” w sposób za-skakująco ponadczasowy ukazuje mechanizmy relacji damsko-męskich. Historia Klary i Anieli, które posta-nowiły nigdy nie wyjść za mąż, oraz starających się o ich względy mężczyzn, znakomicie ukazuje dylematy współczesnych młodych kobiet. Sięgając po klasycz-ny i uwielbiany przez kolejne pokolenia tekst Alek-sandra Fredry, reżyser Filip Bajon proponuje widzom dynamiczną opowieść kostiumową, której tematem są niezwykle zabawne podchody małżeńskie czworga młodych bohaterów, zawieszonych w idealistycznych wyobrażeniach na temat relacji damsko-męskich. Pod okiem reżysera Filipa Bajona oryginalne teksty Fredry, wypowiadane przez popularnych aktorów młodego pokolenia, brzmią zaskakująco świeżo i współcześnie. Zdjęcia do filmu realizowane w skansenie Muzeum Architektury Drewnianej Regionu Siedleckiego we wsi Sucha na Podlasiu. Za główne miejsce akcji posłużył liczący prawie 270 lat modrzewiowy dworek. Ekipa spędziła na planie w sumie 32 dni. Budżet produkcji wyniósł 7 mln zł. Efekty realizacji możemy oglądać na dużym ekranie już od 8 października br.

Panieńskie figle

Podróże szczęściaAnna Kwiatkowska i Tomasz Rudomi-no – dziennikarka i historyk sztuki – podróżują, fotografują i filmują. Napisali setkę reportaży i relacji z wypraw do ponad 80 krajów świata - od Polinezji poprzez Azję i Afrykę, po Europę. O swoich wyprawach opowiadają na antenie TVP1 w programie „Podróżnik”. „Leksykon szczęśliwych podróży” jest zbiorem reportaży odnoszących się do miejsc, ludzi, historii, kultury,

legend oraz obyczajów. Książka jest rodzajem autorskiego, subiektywnego przewodnika dla tych, którzy interesują się podróżami.

„Leksykon szczęśliwych podróży”, Anna Kwiatkowska, Tomasz Rudomino, Wydawnictwo Książkowe Twój StylOsoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna pl wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: LEKSYKON, mają szansę otrzymać książkę w prezencie.

Genetyczne ABCW 50 esejach autor przedstawia główne pojęcia genetyki – jednej z najbardziej intrygujących dzie-dzin nauki. Rozpoczynając teorią ewolucji Darwina i zamykając najnowszymi osiągnięciami nauki pokazuje, w jaki sposób znajomość informacji genetycznej zmieniła sposób rozumienia życia na Ziemi. Wyjaśnia, jak genetyka może wspo-

móc walkę z rakiem, HIV, malarią i superbakteriami. Zgłębia główne problemy etyczne wokół kontro-wersyjnych badań nad komórkami macierzystymi, klonowaniem i możliwością stworzenia sztucznego życia.

„50 teorii genetyki, które powinieneś znać”, Mark Henderson, Wydawnictwo Naukowe PWNOsoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: GENETYKA, mają szansę otrzymać książkę w prezencie.

Chcesz wiedzieć, dokąd warto wybrać się z młodszym, a gdzie ze starszym dzieckiem? Które kawiarnie mają kącik dla maluchów? Gdzie w weekend odbywa się impreza plenerowa dla najmłodszych? Wejdź na:

www.gogaga.pl

Zabierz dziecko w miasto!

REKL

AMA

Książki

Kultura


N

Szepty boskiej Marilyn

Choć dotyka intymnych faktów z życia hollywoodzkiej ikony, na próżno

szukać w niej sensacji i tanich chwytów z bulwarowej prasy.

To książka napisana z dużą klasą, co rzadkie w literackich ujęciach

postaci równie tragicznych.

Niezwykła i zaskaku-jąca zarazem książka o tajemnicy Marilyn Monroe. Zaskakująca – bo ujawnia niezna-ne szczegóły z ży- cia aktorki. Au-tor korzystał m.in. z taśm, które Mon-roe nagrywała dla swojego psychoana- lityka, cytuje jej nie-znane dotąd listy (np. do Anny Freud). Z książki dowiemy się m.in., dlaczego w filmach aktorka mówiła szeptem. Niezwykła zaś, bo napisana w ory-ginalny sposób. Schneider stworzył zupełnie nowy gatunek, łączący elementy fikcji i dokumentu, dzięki czemu tekst czyta się tak, jakby oglądało się film. Nic zresztą dziwnego, tłem książki jest Hollywood lat 50. i 60., a przez jej karty przewija się cała plejada znakomitości i gwiazd tamtego czasu (m.in. Truman Capote, Vladimir Nabokov, Clark Gable, Yves Mon-tand). Książka Schneidera nieustannie zaskakuje: w jednej chwili usypia czujność i sprawia wrażenie niezobowiązującego „czytadła”, by w następnej wbić w czytelnika pazury. W przeciwieństwie do typowych biografii, nie przedstawia wydarzeń chronologicznie i nie usiłuje ogarnąć każdego aspektu życia Monroe. Jest raczej kolażem anegdot, cytatów, wspomnień i opinii, doprawionych szczyptą fikcji.

„Marilyn, ostatnie seanse”, Michel Schneider, Wydawnictwo ZnakOsoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: MARILYN, mają szansę otrzymać książkę w prezencie.

książka

Rozwiązanie konkursów z nr 7-8 (34): Książka „Do piekła...” (hasło OBCASY): Jadwiga Pazdro, Mirosława

Pietkiewicz, Sylwia Kubicka, Alina Poniedzielska, Ewa Rubińska.Książka „Skandale i wandale...” (hasło BOHEMA): Anna Sulimska,

Elżbieta Willer, Marta Więcławska, Julia Porębska, Aneta Wanad.Książka „W 80 dni...” (hasło PALIN): Grażyna Curymska, Natalia Czekaj,

Mariola Nowicka, Wioletta Zimień, Krystyna Płazik.Płyta Gorana Bregovica (hasło GORAN): Bartosz Ornatowski, BarbaraSkowrońska, Renata Dudkiewicz, Mieczysława Dyjak, Anna Kumaszka.

Płyta „Fashion Music” (hasło WYBIEG): Paulina Frątczak, Zofia Milniewicz, Sandra Trzeciak, Aldona Łukawska, Dorota Adamowicz.

Zapraszamy do udziału w naszych konkursach! Wejdź na stronę:

www.farmacjapraktyczna.pl

Osiecka według SoykiKrążek to ukłon w stronę tak ponadczasowych wartości, jak przyjaźń czy miłość, ale i wyraz głębokiego szacunku wobec ponadczasowych trendów. „Tylko brać” jest spontanicznym i oryginalnym podejściem do twórczości Agnieszki Osieckiej. To także zbiór dedykowany fanom finezyjnych interpretacji Stanisława Soyki. Muzyczne klimaty oscylują wokół bluesa, country, jazzu, a nawet popu. Na poziomie treści – jak na Osiecką przystało – melancholia przeplata się z niepokojem, a radość ze smutkiem.

„Tylko brać – Osiecka znana i nieznana”, Stanisław Soyka, Universal Music PolskaOsoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: SOYKA, mają szansę otrzymać płytę w prezencie.

PłytyPowrót KimTrzynaście nowych piosenek megagwiazdy lat 80. Kim Wilde, które powstały we współpracy z Ricky Wildem, od lat towarzy-szącym muzycznym sukcesom artystki. To pierwszy album Kim, na którym zaśpiewała aż dwa duety. Pierwszy z Nikiem Ker-shawem („Love Conquers All”), drugi z Glennem Gregory’m („Greatest Journey”). „Come Out And Play” to album nie tylko dla wiernych fanów artystki towarzyszących jej karierze od prawie trzydziestu lat, ale również dla wszystkich, którzy cenią sobie muzykę na najwyższym, światowym poziomie.

„Come Out And Play”, Kim Wilde, BMG SonyOsoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: KIM, mają szansę otrzymać płytę w prezencie.

Krzyżówka


10

Rozwiązaniem

krzyżówki z num

eru 7-8 (34) „Farmacji Praktycznej” jest hasło: W

IRUSO

WE KLESZCZO

WE ZAPALEN

IE MÓ

ZGU. Kom

plety serwetek firm

y Alm

i Decor otrzym

ują: Joanna Barbach-Tkacz, Tadeusz Dyrka, M

aciej Kurchan, Justyna Meister, Joanna Skrobecka, Krystyna H

artenberger, M

irosława Jureczko, M

ateusz Bzdzion, Emilia Szachnow

ska i Natalia W

ittbrodt.

Litery z ponumerowanych pól utworzą rozwiązanie.

Osoby, które nadeślą prawidłowe rozwiązanie krzyżówki, mają szansę otrzymać jeden z 10 kompletów serwetek firmy AlmiDecor, ufundowanych przez Polpharmę. Rozwiązanie krzyżówki prosimy przesłać do 31 października 2010 r. na adres: Valkea Media S.A., ul. Elbląska 15/17, 01-747 Warszawa, z dopiskiem: „Farmacja Praktyczna” lub na adres e-mail: [email protected]

Imię i nazwisko:................................................................................................................Dokładny adres:................................................................................................................

................................................................................................................

Data i podpis:................................................................................................................

Wyrażam zgodę na przetwarzanie w celach marketingowych przez Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul. Bobrowiecka 6, danych osobowych podanych na kuponie (podstawa prawna - Ustawa z 29.08.1997 r. o ochronie danych osobowych).

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

16 17 19 20 21 22 23 24 2518

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

P_Cplus-205x297_F-Prakt.eps 8/5/10 1:27:56 PM

Documents

PRAKTYCZNY MAGAZYN DLA FARMACEUTÓW … · Spis treści 3 NaukaOpieka Aktualności 5 Informacje 8 Ciekawostki 10 Raport: Saperzy za pierwszym stołem Co łączy farmaceutę i sapera?