Upload
nguyenhanh
View
238
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
1
Radiologie:
Rontgenbeelden, Regeltjes en
Richtlijnen
Dr. Jan Poorterman, tandarts
Afdeling Orale Radiologie, ACTA Amsterdam
2
• Ontdekking van ‘X-
Strahlen’ in 1895 door
Wilhelm Röntgen in
Würzburg
• Eerste Nobelprijs voor de
natuurkunde in 1901
1896
Straling
Is overal
Kan schadelijke
effecten hebben
Essentiëel
voor de diagnostiek
Schadelijke effecten
• Deterministische effecten
– hogere dosis ernstiger effect
– voor tandheelkunde niet relevant
• Stochastische effecten
– kans op effect
– ernst van effect niet afhankelijk van dosis
– kans op effect wel afhankelijk van dosis
natuurlijke straling 2000 µSv
1 week ski-vakantie 15 µSv
(op 2 km hoogte)
transatlantische vliegreis 40 µSv
(7 ½ uur op 12 km hoogte )
2 bitewings 10 µSv
1 panoramische opname 20 µSv
Risico’s van straling
Risico’s van straling:
verlies levensverwachting (B.L. Cohen, 1991)
Intraorale opname (maximaal) 3 min
Panorama opname (maximaal) 12 min
Tandarts & personeel (0.1 mSv / jaar) 1 dag
Natuurlijke straling 24 dagen
Werk 60 dagen
Ongelukken 366 dagen
20% overgewicht 777 dagen
Nederlandse wetgeving
Besluit stralingsbescherming
Kernenergiewet
Ministeriële regeling
Ministeriële regeling
Ministeriële regeling
Basisprincipes
• rechtvaardiging
– justification
• ALARA
– as low as reasonably achievable
• dosislimieten
– voor personeel en bevolking
– niet voor patiënten
Wie mag röntgenopnamen maken?
• Tandarts / orthodontist / kaakchirurg
(Stralingshygienisch geschoold Beroepsbeoefenaar – thk)
• Anderen, onder toezicht van de deskundige,
indien
– Adequaat geschoold voor de taak
– Schriftelijke instructies aanwezig
– Scholingseis extern per 2018 voor assistentes
Röntgenopnamen en het
patiëntendossier
De volgende gegevens moeten worden opgenomen in het patiëntendossier:
– Reden van maken van opname
(rechtvaardiging)
– Welke opnamen gemaakt (type opname, aantal)
– Door wie is de opname gemaakt?
– Bevindingen * afwijkingen
* toevalsbevindingen
• Er moet een medische reden zijn om de röntgenopname
te vervaardigen
• De röntgenopname is alleen gerechtvaardigd indien het
voordeel voor de patient groter is dan het mogelijke nadeel
• De opname moet van belang zijn voor de keuze van de
behandelopties
Alleen na anamnese en klinische inspectie!!
Rechtvaardiging
Europese richtlijnen
Het op routinematige basis maken van röntgenfoto’s is een
obsolete gang van zaken. Voor het maken van standaard
bitewing röntgenfoto’s bij elke patiënt om de twee jaar of een
OPG bij elke nieuwe patiënt is geen rechtvaardiging te vinden.
Waarom rechtvaardiging nodig?
1. Risico’s - straling
diagnostische fouten
2. Kosten - financieel
overmaken (extra straling)
3. Welke opnametechniek?
Intra-orale opnametechnieken
• Bite-wing opnametechniek
• Periapicale opnametechnieken
– Rechthoektechniek
– Bissectriceregeltechniek
Indicaties bite-wing opnamen
• Cariës diagnostiek
• Beoordeling restauraties
• Parodontale diagnostiek
Indicaties periapicale opnamen
• Opsporen van apicale afwijkingen of ontstekingen
• Beoordelen van de aanwezigheid en/of positie van (nog)
niet doorgebroken elementen
• Tijdens endodontische behandeling
• Onderzoeken van de wortelvorm voor extractie
• Beoordelen van botdefecten (b.v. cysten, tumoren)
• Beoordelen van parodontale gezondheid
• Beoordelen van implantaten na plaatsen
• Bij tandtraumata
Extraorale opnametechnieken
• Panorama (OPG, OPT)
• Rontgenschedelprofielfoto (RSP)
• ConeBeam CT scan (3D)
Indicaties panorama:
• Grote afwijkingen die op een periapicale foto
niet in z’n geheel af te beelden zijn
• Implantologie (voorafgaand aan…)
•controle met periapicaal / bitewing
• Orthodontisch behandelplan
• Ligging verstandskiezen
• Ernstig gemutileerde dentities
• Kaakgewrichtsdiagnostiek (???)
• (Indien intraorale opname niet mogelijk)
Wat zien we op RSP?
• Analyse voor groeipatroon (Verticaal /
Horizontaal)
• Richting van de tanden
• Hoe ernstig is de Klasse II of Klasse III
• Relatie lippen met de tanden
• Is er bot rond de ondertanden om deze
meer naar voren te bewegen
• Belangrijk voor beslissing wel of niet
kiezen trekken, wel of niet chirurgie
• Nekwervels kunnen iets zeggen over
de groeispurt
• Asymmetrie
• Eruptierichting
ConeBeam CT
Indicaties voor CBCT scan
(ACTA 2005-2010)
• Rechtvaardiging
• ALARA principe:
As Low As Reasonably Achievable
ALARA:
• Gevoelige beeldreceptor (F-speed of digitaal)
• Rechthoekig diafragma
• Gebruik instelapparatuur
• Gebruik gedifferentieerde belichtingstabel/ Verkort de
belichtingstijd indien mogelijk
• Gebruik CBCT (3D-röntgen) alleen als strikt noodzakelijk
• Gebruik loodkraag/kinschild/schedelafscherming?