Rozwój systemu finansowego w Polsce · Sektor bankowy odgrywa wiodącą rolę w polskim systemie finansowym. Wskaźnik struktury systemu finansowego w Polsce w latach 1996-VI 2017

Departament Stabilności Finansowej

Warszawa / 16 listopada 2017

Rozwój systemu finansowego w Polsce

■ Polska gospodarka, podobnie jak gospodarki innych krajów regionu, wciąż

charakteryzowała się, w porównaniu z krajami strefy euro, stosunkowo niskim

poziomem pośrednictwa finansowego.

Ewolucja i struktura systemu finansowego (1) 2

Aktywa systemu finansowego w relacji do PKB w wybranych krajach

Europy Środkowo-Wschodniej oraz w strefie euro w latach 2013–2016 (w %)

2013 2014 2015 2016

Polska 125,9 121,4 122,8 126,3

Czechy 165,0 164,4 154,4 157,9

Węgry 132,9 133,3 127,0 127,2

Strefa euro 470,6 493,8 463,6 486,6Uwagi: dane dla strefy euro dotyczą 17 krajów w latach 2011-2013, 18 krajów w 2014 r. oraz 19 krajów w latach 2015-2016. Dane nie są porównywalne z zamieszczonymi

w poprzednich edycjach opracowania ze względu na zmianę źródła danych, uwzględnienie w aktywach systemu finansowego aktywów funduszy rynku pieniężnego oraz

korekty przesłane przez banki centralne.

Źródło: dla strefy euro ECB Statistical Data Warehouse oraz Eurostat; dla pozostałych krajów dane udostępnione przez narodowe banki centralne oraz GUS.

■ Analiza instytucji i rynków finansowych różnych krajów na tle ich rozwoju

gospodarczego sugeruje, że niektóre segmenty systemu finansowego w Polsce,

w tym sektor bankowy, są nadal relatywnie słabo rozwinięte.


Rozwój systemu finansowego w zależności od poziomu PKB per capita

Źródło: opracowano na podstawie danych Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Banku Światowego, GUS, UKNF, GPW, Fitch

Polska oraz NBP.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

110

7,5 8 8,5 9 9,5 10

Segm

enty

sekto

ra f

inansow

ego

(w %

PK

B)

Logarytm PKB per capita (w PPP)

Sektor bankowy Sektor bankowy - wartości rzeczywiste w PolsceRynek akcji Rynek akcji - wartości rzeczywiste w PolscePapiery dłużne sektora publicznego Papiery dłużne sektora publicznego - wartości rzeczywiste w PolscePapiery dłużne pozostałych sektorów Papiery dłużne pozostałych sektorów - wartości rzeczywiste w PolsceSektor ubezpieczeniowy Sektor ubezpieczeniowy - wartości rzeczywiste w Polsce

20

00

20

16

20

07

■ Rosnące znaczenie rynków finansowych wraz z rozwojem systemu finansowego

i wzrostem gospodarki.

Wskaźnik rozwoju systemu finansowego (FD), oraz udział wskaźnika

rozwoju instytucji finansowych (FI) we wskaźniku rozwoju systemu

finansowego (FD) w zależności od PKB per capita w krajach UE w 2014 r.


Źródło: opracowano na podstawie K. Svirydzenka, Introducing a New Broad-based Index of Financial Development, IMF Working Paper,

WP/16/5, January 2016, IMF oraz danych Banku Światowego

■ Sektor bankowy odgrywa wiodącą rolę w polskim systemie finansowym.

Wskaźnik struktury systemu finansowego w Polsce w latach 1996-VI 2017


Uwaga: wskaźnik struktury systemu finansowego jest to relacja aktywów sektora bankowego do kapitalizacji spółek krajowych

notowanych na GPW i wartości zadłużenia z tytułu obligacji korporacyjnych.

Źródło: NBP, GPW, MF

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

9,0

1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Ewolucja i struktura systemu finansowego (5)

Wpływ rozwoju systemu finansowego na wzrost gospodarczy

6

■ Osiągnięty przez Polskę poziom rozwoju systemu finansowego, w ocenie instytucji

międzynarodowych, wskazuje na jego optymalną wielkość i strukturę z punktu widzenia

wpływu na wzrost gospodarczy.

Źródło: R. Sahay, M. Cihak, P. N'Diaye, A. Barajas, D. A. Pena, R. Bi, Y. Gao, A’ Kyobe, L. Nguyen, C. Saborowski, K. Svirydzenka, R. Yousefi, Rethinking Financial

Deepening: Stability and Growth in Emerging Markets, IMF Staff Discussion Note SDN/15/08, May 2015, IMF.

.

45,9%

3,1%

10,0%

41,0%

Monetarne instytucje finansowe Fundusze emerytalne

Zakłady ubezpieczeń Pozostałe instytucje finansowe

■ Wzrost udziału niebankowych instytucji finansowych w aktywach systemu

finansowego krajów strefy euro.

Struktura aktywów systemu finansowego krajów strefy euro


Źródło: EBC. Report on financial structures, October 2017

2012 2016

54,1%

2,6%

9,5%

33,8%

Monetarne instytucje finansowe Fundusze emerytalne

Zakłady ubezpieczeń Pozostałe instytucje finansowe

■ Na 19 krajów strefy euro w 13 udział aktywów MIF w aktywach systemufinansowego przekracza 60%, co świadczy o utrzymującej się przewadze sektorabankowego. Polska z udziałem MIF przekraczającym 70% ma zbliżoną strukturęsystemu finansowego do takich państw jak Litwa, Łotwa czy Słowacja.

Struktura aktywów systemu finansowego w wybranych państwach UE

w 2016 r.


Źródło: EBC. Report on financial structures, October 2017, NBP, UKNF, Analizy Online, KSKOK

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Monetarne instytucje finansowe Pozostałe instytucje finansowe Fundusze emerytalne Zakłady ubezpieczeń

%


Aktywa1 instytucji finansowych w Polsce w latach 2010-VI 2017 (w mld zł)

9

1 Dla funduszy inwestycyjnych i otwartych funduszy emerytalnych wartość aktywów netto.2 Banki prowadzące działalność operacyjną. Do banków komercyjnych zaliczono również oddziały instytucji kredytowych.3 Dane za 2014-2016 obejmują aktywa kas działających.4 Od 2010 r. do aktywów podmiotów maklerskich zalicza się wyłącznie aktywa domów maklerskich, co wynika ze zniesienia obowiązku finansowego wydzielenia

działalności maklerskiej banku

Źródło: NBP, UKNF, Analizy Online, KSKOK.

▪ Na koniec czerwca 2017 r. aktywa instytucji tworzących polski sektor finansowy wyniosły

2 bln 426,7 mld zł, tj. były o 3,8% wyższe niż na koniec roku 2016. Znacząco wzrosły

aktywa zakładów ubezpieczeń – o 5,4%. Aktywa OFE wzrosły o 13,9%.

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 VI 2017

Banki komercyjne2 1 062,1 1 187,8 1 233,7 1 275,4 1 393,9 1 455,3 1548,2 1582,2

Banki spółdzielcze i zrzeszające2 96,4 106,1 115,8 129,3 135,4 139,7 158,2 163,2

Spółdzielcze kasy

oszczędnościowo-kredytowe3 14,0 15,6 16,8 18,7 13,7 12,3 11,3 10,8

Zakłady ubezpieczeń 145,2 146,1 162,7 167,6 178,5 180,3 185,4 195,4

Fundusze inwestycyjne 121,8 117,8 151,3 195,0 219,5 272,3 275,4 293,8

Otwarte fundusze emerytalne 221,3 224,7 269,6 299,3 149,1 140,5 153,4 174,7

Podmioty maklerskie4 9,2 10,1 9,0 8,6 7,9 7,6 6,2 6,6

Ogółem 1 670,0 1 808,2 1 959,3 2 093,9 2 098,0 2 207,9 2 338,1 2 426,7


Struktura aktywów systemu finansowego w Polsce w latach 2009–VI 2017


■ Sektor bankowy nadal odgrywał główną rolę w systemie finansowym.

■ W latach 2014-2017 znacząco zwiększył się udział aktywów funduszy inwestycyjnych

w strukturze krajowego systemu finansowego.

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 VI 2017

0

20

40

60

80

100

Banki Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe Zakłady ubezpieczeń

Fundusze inwestycyjne Otwarte fundusze emerytalne Podmioty maklerskie

%


Aktywa niebankowych instytucji finansowych w Polsce w latach 2009-2016

11


■ Wzrost znaczenia aktywów funduszy inwestycyjnych w sektorze niebankowych instytucji

finansowych.

0

6

12

18

24

30

36

42

48

0

100

200

300

400

500

600

700

800

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe - lewa oś Zakłady ubezpieczeń - lewa oś

Fundusze inwestycyjne - lewa oś Otwarte fundusze emerytalne - lewa oś

Domy maklerskie - lewa oś Aktywa / PKB - prawa oś

mld zł %


Liczba spółek krajowych i ich kapitalizacja do PKB na Głównym Rynku

GPW w latach 2009-2016

Źródło: GPW.

■ W październiku 2017 r. na GPW było notowanych 427 spółek krajowych (od grudnia 2016 r.

ubyło 7 spółek).

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

Liczba spółek - lewa oś Kapitalizacja / PKB - prawa oś

%


Struktura aktywów finansowych gospodarstw domowych w latach

2009–VI 2017, wg stanu na koniec okresów

13

Uwagi: 1) Kategoria „tytuły uczestnictwa UFK” jest prezentowana łącznie ze składkami oszczędnościowymi ubezpieczeń na życie; wartość depozytów w SKOK-ach

na marzec 2017.

2) Aktywa gospodarstw domowych obejmują depozyty gromadzone w bankach i SKOK-ach, tytuły uczestnictwa funduszy inwestycyjnych nabyte przez

gospodarstwa domowe, jednostki uczestnictwa ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych (UFK) i składki oszczędnościowe ubezpieczeń na życie

odpowiadające wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych w dziale ubezpieczeń na życie, skarbowe papiery wartościowe, akcje notowane na rynkach

organizowanych przez GPW, gotówkę w obiegu pozostającą poza kasami banków oraz nieskarbowe dłużne papiery wartościowe.

Źródło: opracowano na podstawie danych UKNF, Analizy Online i NBP.

■ Największy udział w strukturze aktywów finansowych gospodarstw domowych miały nadal

depozyty bankowe.

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 VI 2017

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1 000

1 100

1 200

Depozyty bankowe Depozyty w SKOK-ach

Tytuły uczestnictwa funduszy inwestycyjnych Tytuły uczestnictwa UFK

Skarbowe papiery wartościowe Akcje notowane na rynkach GPW

Nieskarbowe papiery wartościowe Gotówka w obiegu (bez kas banków)

mld zł


Wybrane pozabankowe zewnętrzne źródła finansowania przedsiębiorstw

w Polsce w latach 2013–2016

Uwaga: dane na temat leasingu nie zawierają pożyczek udzielanych przez firmy leasingowe i z tego względu mogą różnić się od publikowanych

w poprzednich edycjach opracowania.

Źródło: opracowano na podstawie Fitch Polska, GUS, KDPW, GPW, Invest Europe i NBP,

■ Leasing pozostaje najważniejszym pozabankowym zewnętrznym źródłem

finansowania przedsiębiorstw.

6,1

2,0

5,6

2,0

15,8

21,7

24,7

21,7

1,6 1,13,3 3,1

28,631,1

36,2

49,2

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

2013 2014 2015 2016Emisje akcji na rynkach GPW Emisje długoterminowych obligacji na rynku krajowym Private equity Leasing

mld zł

Sektor bankowy (1) 15

Rozmiar polskiego sektora bankowego

Źródło: NBP.

■ Stabilny wzrost aktywów sektora bankowego.

■ Niski udział aktywów sektora bankowego w relacji do PKB w porównaniu z krajami

UE.

Źródło: obliczenia NBP na podstawie danych EBC.

Aktywa sektora bankowego w Polsce Relacja aktywów sektora bankowego do PKB

Źródło: obliczenia NBP na podstawie danych EBC.Źródło: NBP.

Sektor bankowy (2)

w krajach UE na koniec 2016

16

w Polsce w latach 2003-VI 2017

Struktura kredytów dla sektora niefinansowego

■ Najwyższy w UE udział kredytów dla gospodarstw domowych w portfelu

kredytowym.

■ Dominacja kredytów mieszkaniowych w strukturze portfela kredytowego.

Uwaga: dane dla rezydentów po wyeliminowaniu wpływu zmian kursów walutowych.Źródło: NBP.

Sektor bankowy (3)

Zmiany wartości i tempo, r/r

17

Struktura walutowa

2008 r. VI 2017 r.

■ Walutowe kredyty mieszkaniowe są systematycznie spłacane; banki praktycznie

nie udzielają nowych kredytów tego typu.

Kredyty mieszkaniowe dla gospodarstw domowych


Finansowanie kredytów

■ Luka finansowania w bankach komercyjnych bliska domknięcia.

■ Maleje znaczenie finansowania zagranicznego.

Luka finansowania Finansowanie zagraniczne do aktywów

Uwaga: dane dla banków komercyjnych.

Źródło: NBP.

Źródło: obliczenia NBP na podstawie danych EBC.

Sektor bankowy (5)

Adekwatność kapitałowa sektora bankowego

19

Wskaźniki kapitałowe Porównanie międzynarodowe

Źródło: NBP.

■ Poprawa adekwatności kapitałowej głównie na skutek zatrzymania zysków.

■ Banki w Polsce charakteryzują się niską dźwignią finansową.


Struktura sektora bankowego

Źródło: NBP.

▪ Tendencje w całym sektorze

bankowym kształtowane są

przez banki komercyjne –

podmioty o największej

sumie aktywów.

▪ Mniejsze znaczenie pod tym

względem mają banki

spółdzielcze oraz oddziały

instytucji kredytowych.

▪ Banki spółdzielcze stanowią

liczną i rozdrobnioną grupę

instytucji.

21Sektor bankowy (7)

Banki spółdzielcze

Znaczenie banków spółdzielczych na tle sektora bankowego Zyskowność banków spółdzielczych

Źródło: NBP.

■ Banki spółdzielcze posiadają około 7% aktywów sektora bankowego, zatrudniają

około 20% pracowników oraz posiadają 1/3 całkowitej liczby placówek.

Niekredytowe instytucje finansowe (1) 22

Struktura sektora funduszy inwestycyjnych otwartych i zamkniętych na

koniec 2016 r. i czerwca 2017 r.

Źródło: NBP.

■ Największą częścią funduszy otwartych były fundusze krajowych dłużnych

papierów wartościowych. Wśród funduszy zamkniętych dominowały natomiast

fundusze pozostałe.

9,1 9,2 13,8 14,64,9 4,3

21,3 20,9

41,6 40,0

3,2 3,5

7,5 7,8

15,7 16,2

4,2 4,7

7,4 8,2

6,3 6,3

12,6 12,1

1,4 1,4

2,7 2,6

50,2 49,7

8,9 8,9

86,8 86,7

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

XII 2016 VI 2017 XII 2016 VI 2017 XII 2016 VI 2017

Akcji krajowych Krajowych papierów dłużnych MieszaneAkcji zagranicznych Zagranicznych papierów dłużnych NieruchomościPozostałe

%

Sektor ogółem Fundusze otwarte i specjalistyczne otwarte Fundusze zamknięte


Relacja tytułów uczestnictwa funduszy inwestycyjnych posiadanych

przez gospodarstwa domowe do depozytów bankowych od gospodarstw

domowych wg stanu na koniec okresów w latach 2010-VI 2017

Źródło: NBP.

■ Pomimo niskich stóp procentowych gospodarstwa domowe oszczędzają w formie

depozytów bankowych.

17,9

13,314,4

16,8

17,417,1

19,219,1

13

14

15

16

17

18

19

20

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 VI2017

%


Koszty ponoszone przez uczestników akcyjnych funduszy inwestycyjnych

Źródło: Cremers M., Ferreira M.A., Matos P., Starks L. (2016), Indexing and active fund management: International evidence, Journal of Financial Economics, Volume 120, Issue 3,

June 2016, 539–560.


Wskaźnik ROE dla PTE, TFI, zakładów ubezpieczeń, banków

i przedsiębiorstw w latach 2010–2016

Źródło: przedsiębiorstwa – GUS, banki – NBP, ZU i PTE – UKNF, TFI – 2010 r. GUS, od 2011 r. UKNF.

■ Spadek ROE we wszystkich grupach podmiotów gospodarki. Wskaźnik ROE w sektorze

bankowym jest niższy niż w sektorze przedsiębiorstw niefinansowych.

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

PTE TFI ZU Banki Przedsiębiorstwa

%

Rynek pieniężny (1) 26

Zadłużenie z tytułu poszczególnych instrumentów rynku pieniężnego oraz

wartość obrotów na rynku transakcji lokacyjnych (mld zł)

▪ W I kw. 2017 r., podobnie jak w I kw. 2016 r., MF wyemitowało bony skarbowe o niewielkiej wartości.

▪ Na rynku transakcji warunkowych dominowały operacje SBB, zawierane głównie przez banki

z podmiotami niebankowymi.

Źródło: NBP.

2013 2014 2015 2016I poł.

2017

Rynek instrumentów dłużnych (zadłużenie na koniec okresu)

Bony skarbowe 0,0 0,0 0,0 0,0 6,0

Bony pieniężne 131,4 110,6 98,8 81,3 71,2

Krótkoterminowe bankowe papiery dłużne 4,2 5,1 5,0 4,7 4,8

Krótkoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw 16,2 13,5 7,3 7,8 5,9

Rynek transakcji lokacyjnych (średnie dzienne obroty netto)

Niezabezpieczone lokaty międzybankowe 5,8 4,9 3,9 3,8 3,6

FX swap 9,5 10,3 11,8 13,7 14,7

Transakcje repo/SBB 14,5 15,2 14,5 13,8 14,3

w tym: operacje między bankami krajowymi 3,5 4,6 4,7 4,2 5,3

Źródło: opracowano na podstawie danych NBP, KDPW oraz MF.

27

Miesięczne obroty netto na krajowym rynku transakcji warunkowych

w latach 2013–VI 2017

▪ Płynność krajowego rynku transakcji warunkowych w I połowie 2017 r. była zbliżona do obserwowanej

w 2016 r. Nastąpiły zmiany w strukturze podmiotowej obrotów na tym rynku – wzrostowi obrotów w

segmencie operacji międzybankowych towarzyszył istotny spadek aktywności na rynku klientowskim.

0

50

100

150

200

250

300

350

400

01-2

013

04-2

013

07-2

013

10-2

013

01-2

014

04-2

014

07-2

014

10-2

014

01-2

015

04-2

015

07-2

015

10-2

015

01-2

016

04-2

016

07-2

016

10-2

016

01-2

017

04-2

017

Rynek międzybankowy Rynek klientowski Transakcje z nierezydentami

mld zł

Rynek pieniężny (2)

28

Średnie dzienne obroty netto na globalnym rynku transakcji fx swap

złotego, w tym w Polsce i w Londynie (w mln USD)

Źródło: opracowano na podstawie danych Banku Anglii, Banku Rozrachunków Międzynarodowych i NBP.

Uwaga: obroty w poszczególnych segmentach globalnego rynku transakcji złotego oszacowano na podstawie danych z przeprowadzanego co

trzy lata badania Banku Rozrachunków Międzynarodowych (BIS) i wyznaczonych za kwiecień 2013 r. i kwiecień 2016 r. udziałów transakcji

zawartych na rynku londyńskim w obrotach ogółem na rynku offshore.

▪ Rynek transakcji fx swap złotego pozostawał największym rynkiem spośród walut krajów Europy

Środkowo-Wschodniej.

▪ Zgodnie z wynikami badania BIS zdecydowaną większość swapów walutowych nominowanych w złotych

przeprowadzano na rynku offshore. Jedynie około 20% tych transakcji zrealizowano na rynku krajowym.

IV 2014 X 2014 IV 2015 X 2015 IV 2016 X 2016 IV 2017

Rynek globalny 19 917 19 589 18 070 16 979 18 042 16 357 19 549

rynek krajowy, w tym: 2 768 3 598 3 045 3 037 3 714 3 221 3 418

- transakcje z nierezydentami 1 986 2 934 2 330 2 405 2 916 2 504 2 771

rynek offshore, w tym: 17 149 15 991 15 025 13 942 14 328 13 136 16 130

- rynek londyński 10 828 10 097 9 487 8 803 8 509 7 795 9 571

Rynek pieniężny (3)

29

Średnie dzienne obroty netto na globalnym kasowym rynku złotego,

w tym w Polsce i w Londynie (mln USD)

Źródło: opracowano na podstawie danych Banku Anglii, Banku Rozrachunków Międzynarodowych i NBP.

Uwaga: obroty w poszczególnych segmentach globalnego rynku transakcji na kurs złotego oszacowano na podstawie danych

z przeprowadzanego co trzy lata badania Banku Rozrachunków Międzynarodowych (BIS) i wyznaczonych za kwiecień 2013 r. i kwiecień

2016 r. udziałów transakcji zawartych na rynku londyńskim w obrotach ogółem na rynku offshore.

▪ Wielkość i struktura obrotów na globalnym kasowym rynku złotego były determinowane przede

wszystkim przez transakcje realizowane przez nierezydentów – głównie banki inwestycyjne

i fundusze hedgingowe.

▪ Istotnym czynnikiem stymulującym aktywność tych podmiotów był dysparytet między stopami

procentowymi w Polsce i w krajach wysoko rozwiniętych. Skłaniał on nierezydentów m.in. do

stosowania strategii carry trade.

IV 2014 X 2014 IV 2015 X 2015 IV 2016 X 2016 IV 2017

Rynek globalny 8 729 12 490 13 358 9 938 11 855 9 317 10 405

rynek krajowy, w tym: 1 666 1 761 1 718 1 719 1 634 1 748 1 712

- transakcje z nierezydentami 784 730 781 667 671 673 624

rynek offshore, w tym: 7 063 10 729 11 640 8 219 10 221 7 569 8 693

- rynek londyński 4 077 6 191 6 717 4 742 5 718 4 234 4 863

Kasowy rynek walutowy

▪ Najważniejszymi segmentami krajowego rynku kapitałowego były Główny Rynek GPW oraz rynek obligacji

skarbowych.

▪ Rynek nieskarbowych papierów dłużnych pozostawał słabo rozwinięty.

Rynek kapitałowy 30

Wielkość poszczególnych segmentów krajowego rynku kapitałowego w latach

2013–VI 2017 (w mld zł)1

1 Dla instrumentów dłużnych wielkość poszczególnych segmentów rynku kapitałowego mierzona jest wartością tych instrumentów w obiegu, a dla instrumentów

udziałowych – kapitalizacją spółek krajowych i zagranicznych notowanych na Głównym Rynku GPW oraz na platformie NewConnect.2 Dane obejmują wyłącznie wyemitowane w Polsce przez banki krajowe obligacje i bankowe papiery wartościowe nominowane w złotych i w walutach obcych. W

obrocie na rynku krajowym znajdowały się także obligacje Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz instytucji kredytowych z UE.

Źródło: opracowano na podstawie danych MF, NBP, KDPW, GPW, Fitch Polska.

2013 2014 2015 2016 VI 2017

Instrumenty dłużne 670,8 610,5 649,5 723,2 757,0

Obligacje rynkowe Skarbu Państwa 565,7 482,9 513,4 576,7 614,2

Obligacje BGK na rzecz KFD 25,4 25,6 19,4 22,7 22,6

Długoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw 37,8 54,2 65,2 69,0 64,6

Obligacje komunalne 18,6 19,1 20,0 19,9 19,9

Długoterminowe bankowe papiery dłużne2 20,0 25,1 26,5 27,4 27,5

Listy zastawne 3,3 4,1 5,4 7,6 8,2

Instrumenty udziałowe 851,8 1 262,1 1 091,6 1 125,5 1 326,8

Główny Rynek GPW 840,8 1 253,0 1 082,9 1 115,7 1 316,5

NewConnect 11,0 9,1 8,7 9,8 10,3

Rynek instrumentów pochodnych (1) 31

Średnie dzienne obroty netto na krajowym rynku instrumentów pochodnych

w latach 2013 - VI 2017 (w mln zł)

Rynek instrumentów pochodnych OTC stopy procentowej jest jednym z najbardziej płynnych segmentów

krajowego rynku finansowego. Jego głównymi uczestnikami są banki, a większość transakcji jest realizowana z

nierezydentami.

Na rynku terminowym GPW aktywność inwestorów koncentrowała się w segmencie kontraktów futures na

indeks WIG20.

Uwaga: obroty na rynku pozagiełdowym wyliczono według wartości nominalnej, a na rynku giełdowym – według kwot rozliczenia transakcji. Rynek giełdowy obejmuje

instrumenty notowane na GPW. W przypadku tego rynku uwzględniono transakcje sesyjne i pakietowe. Giełdowe procentowe instrumenty pochodne obejmują kontrakty

na stawki referencyjne WIBOR oraz kontrakty na obligacje skarbowe, które były w obrocie na GPW od października 2013 r. Kategoria walutowych instrumentów

pochodnych nie obejmuje transakcji fx swap.

Źródło: opracowano na podstawie danych pozyskanych od banków najbardziej aktywnych na krajowym rynku finansowym oraz danych GPW.

2013 2014 2015 2016 VI 2017

Pozagiełdowe instrumenty pochodne 10 173,7 9 733,4 8 160,3 7 608,4 6 960,3

- instrumenty pochodne stopy procentowej 8 316,1 7 355,8 6 039,0 5 290,9 4 362,9

- walutowe instrumenty pochodne 1 857,6 2 377,6 2 121,3 2 317,5 2 597,4

Giełdowe instrumenty pochodne 971,7 970,8 902,1 777,9 1 022,2

- instrumenty pochodne stopy procentowej 10,7 6,5 1,9 4,9 5,7

- walutowe instrumenty pochodne 37,8 29,6 33,1 20,3 17,4

- instrumenty związane z rynkiem akcji 923,3 934,8 867,1 752,7 999,1

- w tym futures na WIG20 813,8 850,1 781,5 676,1 841,9

Począwszy od czerwca 2016 r. stopniowo wprowadzano obowiązek centralnego rozliczania niektórych

transakcji instrumentami pochodnymi OTC stopy procentowej nominowanymi w EUR, USD, GBP i JPY.

Od czerwca 2017 r. obejmuje on przeważającą liczbę banków krajowych.

Od lutego 2017 r. zastosowanie ma również obowiązek centralnego rozliczania kolejnych klas instrumentów

pochodnych OTC stopy procentowej – nominowanych w PLN oraz SEK i NOK. Do rozliczenia przez CCP

kierowane są transakcje FRA PLN o terminach zapadalności ≤ 2 lat oraz transakcje IRS fixed–floating PLN o

terminach ≤ 10 lat. Wspomniany wymóg jest wiążący dla kilkunastu banków działających w Polsce, w tym

banków, które były uczestnikami bezpośrednimi KDPW_CCP w obszarze OTC na 9 sierpnia 2016 r.

Ponadto od I kwartału 2017 r. stopniowo wprowadzany jest obowiązek stosowania zabezpieczeń w

transakcjach rozliczanych bilateralnie. Wymogi dotyczące wnoszenia depozytów zmiennych (variation margin)

od 1 marca br. są wiążące dla wszystkich banków krajowych. Natomiast terminy wejścia w życie wymogów

dotyczących wymiany depozytów początkowych (initial margin), są uzależnione od skali działalności banku

i jego grupy kapitałowej na rynku instrumentów pochodnych OTC – dla niektórych banków z Polski obowiązują

już od lutego br., podczas gdy dla mniejszych podmiotów wymóg ten jest odroczony nawet do 2020 r.

32

Zmiany regulacyjne na rynku instrumentów pochodnych OTC

Rynek instrumentów pochodnych (2)

Kilkanaście banków krajowych mających w KDPW_CCP status uczestnika rozliczającego w systemie rozliczeń

OTC kieruje do rozliczenia przez tę izbę zawierane między sobą transakcje FRA, IRS i OIS w złotych.

O wyborze KDPW_CCP, jako miejsca centralnego rozliczania wspomnianych transakcji, mogły decydować

m.in.: możliwość bezpośredniego uczestnictwa w tej izbie, ustanawiania zabezpieczeń w postaci krajowych

obligacji skarbowych oraz relatywnie duże – w relacji do skali prowadzonej działalności – kapitały tej izby.

9 sierpnia 2016 r. KDPW_CCP otrzymał zezwolenie KNF na rozszerzenie zakresu świadczonych usług

rozliczeniowych zgodnie z rozporządzeniem EMIR na:

- nominowane w euro instrumenty pochodne OTC stopy procentowej,

- dopuszczone do obrotu zorganizowanego papiery wartościowe nominowane w euro,

- nominowane w złotych transakcje outright obligacjami skarbowymi na rynku OTC.

Infrastruktura rynku (1) 33

Infrastruktura potransakcyjna rynku instrumentów finansowych

KDPW kontynuował przygotowania do uzyskania autoryzacji jako centralny depozyt papierów wartościowych

spełniający wymogi regulacji CSDR. Autoryzacja ta jest konieczna do dalszego prowadzenia przez KDPW

jego podstawowej działalności, tj. w zakresie rejestracji papierów wartościowych, prowadzenia depozytu

i systemu ich rozrachunku. Wniosek o autoryzację został złożony w KNF 29 września 2017 r.

W grudniu 2016 r. KDPW uzyskał międzynarodową autoryzację w zakresie nadawania kodów LEI i jest

jedynym w Polsce podmiotem posiadającym status jednostki uprawnionej do nadawania wspomnianych

kodów (tzw. Local Operating Unit). Dzięki tej autoryzacji krajowe podmioty zawierające transakcje

instrumentami pochodnymi mogą, korzystając z infrastruktury zlokalizowanej w Polsce, wypełniać nałożony

na nie regulacjami unijnymi obowiązek posiadania identyfikatora LEI.

W najbliższych latach obowiązek posiadania identyfikatora LEI zostanie rozszerzony na podmioty

zawierające transakcje na rynkach regulowanych (co wynika ze standardów technicznych do rozporządzenia

MiFIR) oraz uczestników centralnych depozytów papierów wartościowych, w tym emitentów tych papierów

(zgodnie z przepisami wykonawczych standardów technicznych do rozporządzenia CSDR).

Infrastruktura rynku (2) 34

Infrastruktura potransakcyjna rynku instrumentów finansowych

Documents

Rozwój systemu finansowego w Polsce · Sektor bankowy odgrywa wiodącą rolę w polskim systemie finansowym. Wskaźnik struktury systemu finansowego w Polsce w latach 1996-VI 2017