Upload
ankahed
View
2.173
Download
13
Embed Size (px)
Citation preview
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI
2013 Mali Yılı Bütçesi’nin
T.B.M.M. Plan ve Bütçe Komisyonu’na Sunumu
Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı’nın
10. Yılı
Prof. Dr. Recep AKDAĞ
Sağlık Bakanı
20 Kasım 2012
Açıklamalar
A- Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı (Retorikten Gerçeğe) 10. yıl
B- Başarı Faktörleri
C- Sağlıkta Dönüşüm Programının 10. Yıl Değerlendirmesi
1- Erişim
2- Kalite
3- Verimlilik
4- Finansal Sürdürülebilirlik
D- Yeni Ufuklara Doğru
E- Ödenek Karşılaştırma
4
5
22
37
39
92
109
127
141
154
İçindekiler
4
• Sunumda Sağlıkta Dönüşümün on yılı ile önceki on yılın verileri
karşılaştırılmaktadır.
• 2012 yılı verileri ilk dokuz aylık verilerin on iki aya projeksiyonu
ile elde edildi. Yıl sonu enflasyon oranı %7,4 olarak alındı.
• Sağlık Bakanlığı’na ait verilere, SSK dahil kamudan devralınan
sağlık tesislerine ait donanım ve personel sayıları dahil edildi.
• Sağlık tesislerine ait donanım ve personel sayılarına hizmet
alımı dahil edildi.
Açıklamalar
5
A- Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı
(Retorikten Gerçeğe)
10.yıl
6
Successful Health System Reforms: The Case Of Turkey
Başarılı Sağlık Sistemi Reformları: Türkiye Örneği (sayfa 6), 2012
Yayınlayan Kuruluş: Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölge Ofisi
2002:
“Yeni bin yılın başında Türkiye’deki sağlık
sektörünün performansı, sağlık sonuçları,
mali koruma ve hasta memnuniyeti
penceresinden bakıldığında hem OECD ülkeleri
arasında hem de DSÖ Avrupa Bölgesi’nde en
alt sıradaydı.”
A- Retorikten Gerçeğe
7
Successful Health System Reforms: The Case Of Turkey
Başarılı Sağlık Sistemi Reformları: Türkiye Örneği (sayfa 28), 2012
Yayınlayan Kuruluş: Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölge Ofisi
2012:
“DSÖ Tallinn Sözleşmesinin sağlıkta
hakkaniyet ve cevap verebilirlik prensiplerini
uygulayan ülkeler için Türkiye başarılı bir
örnektir.”
A- Retorikten Gerçeğe
OECD Reviews of Health Systems Turkey
OECD Sağlık Sistemi İncelemeleri Türkiye (sayfa 107), 2008
Yayınlayan Kuruluş: OECD, Dünya Bankası
“Sağlıkta Dönüşüm Programı, 2003 öncesi
sağlık sisteminin zayıf yönlerini bertaraf edip
güçlü yönleriyle reform yapmayı amaçlayan bir
“ders kitabı” mahiyetindedir.”
8
A- Retorikten Gerçeğe
BMJ, Healthcare in Turkey: from laggard to leader,
12 March 2011, vol. 342
BMJ, Türkiye’de Sağlık Hizmetleri:
Geri Kalmışlıktan Liderliğe, 12 Mart 2011, sayı. 342
“Sıkça duymaya alıştığımız
başarısızlıkların aksine Türkiye,
orta gelir düzeyindeki ülkelerde eşi
görülmemiş hız ve düzeyde sağlık
çıktılarını iyileştiren ve bin yıl kalkınma
hedeflerini 2015’ten önce yakalayan
bir başarı örneğidir.”
9
A- Retorikten Gerçeğe
Health System Strengthening:
Lessons from the Turkish Experience. December 2009, vol.12
Sağlık Sistemlerinin Güçlendirilmesi:
Türkiye’deki Deneyimden Öğrenilen Dersler, Aralık 2009, sayı.12
Yayınlayan Kuruluş: Dünya Bankası
“Türkiye’den alınan dersler:
Kararlı, esnek ve sonuç odaklı
sağlık politikalarının sağlık sektörü
performansına önemli etkileri vardır.”
10
A- Retorikten Gerçeğe
Türkiye için Doğumda Beklenen Yaşam Süresi:
Tahmin:
2025: 75 yıl (Dünya Sağlık Örgütü Raporu,1998)
Gerçekleşme:
2009: 75 yıl (DSÖ Sağlık İstatistikleri Raporu, 2011)
11
A- Retorikten Gerçeğe
Doğumda Beklenen Yaşam Süresi
Grafik 1
12
Türkiye ile aynı gelir grubunda olan ülkelerde beklenen yaşam süresi
2000-2009 yılları arasında 2 yıl uzarken ülkemizde bu artış 5 yıl oldu.
Yaşam Beklentisi (2009) Kazanılan Yıllar (2000-2009)
80,0
OECD
Üst
Gelir Grubu
Ülkeler
Türkiye
DSÖ
Avrupa
Bölgesi
Orta-Üst
Gelir Grubu
Ülkeler
Dünya
79,5
75,0
75,0
71,0
68,0
2,0
2,4
5,0
3,0
2,0
2,0
A- Retorikten Gerçeğe
Kaynak: OECD Health Data Temmuz 2012, DSÖ World Health Statistics 2011
13
Turkey Health System Performance Assessment 2011
Sağlık Sistemi Performans Değerlendirmesi Türkiye (sayfa 4), 2011
Yayınlayan Kuruluş: DSÖ, Dünya Bankası
“Sağlıkta Dönüşüm Programı uygulama
süresinde Türkiye’de doğumda beklenen
yaşam süresindeki iyileşme Avrupa
Bölgesi’ndekinden daha büyük olmuştur.”
A- Retorikten Gerçeğe
Tahminler:
2020-2030 : 19
2020-2030 : 19
2025 : 16
Gerçekleşmeler:
1998 : 43,0
2003 : 29,0
2008 : 17,0
2011 : 7,7 14
Türkiye İçin Bebek Ölüm Hızı (binde)
(Birleşmiş Milletler Dünya Nüfusuna Bakış, 1994)
(Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı, 1995)
(Dünya Sağlık Örgütü Raporu, 1998)
(Hacettepe Üniversitesi, TNSA, 2008)
(İstanbul Üniversitesi, Marmara Üniversitesi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
“Bebek ve Beş Yaş Altı Çocuk Ölüm Araştırması 2012”)
A- Retorikten Gerçeğe
(Hacettepe Üniversitesi, TNSA, 1998)
(Hacettepe Üniversitesi, TNSA, 2003)
Bebek Ölüm Hızı (binde)
15
Son 10 yılda ülkemiz ile aynı gelir grubunda olan ülkelerde bebek ölümleri %41 azaltılabildi.
Türkiye'de bu oran %77 oldu. DSÖ Avrupa Bölgesinin 2015 yılı milenyum hedefi binde 9’dur.
Türkiye, bu hedefi geçerek üst gelir grubu ülkelerin ortalamalarına yaklaştı.
Grafik 2
Bebek Ölüm Hızı (2010) Değişim Oranı (2000 – 2010)
40,0
16,0
11,0
7,7
5,0 28,6
76,7
38,9
40,7
21,6 Dünya
Orta-Üst
Gelir Grubu
Ülkeler
DSÖ
Avrupa
Bölgesi
Türkiye
Üst
Gelir Grubu
Ülkeler
A- Retorikten Gerçeğe
Kaynak: İstanbul Üniversitesi, Marmara Üniversitesi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi “Bebek ve 5 Yaş Altı Çocuk Ölüm Araştırması 2012”,
DSÖ World Health Statistics 2012
Not: Türkiye verisi 2011 yılına aittir.
16
Decline in the Under-5 Mortality Rate (U5MR) in Turkey A Case Study
Türkiye’de 5 Yaş Altı Ölüm Hızında Düşüş: Bir Vaka Çalışması (sayfa 4), 2009
Yayınlayan Kuruluş: UNICEF
“Doğum öncesi bakımda artış, sağlık kuruluşlarında
ve sağlık personeli nezaretinde doğum yapan kadın
sayısında artış, yenidoğan yoğun bakım
hizmetlerinin nicelik ve nitelik olarak gelişmesi,
yenidoğanların ve çocukların
sağkalımına doğrudan katkı sağlamıştır.”
A- Retorikten Gerçeğe
Tahmin:
2015: 25,0
Gerçekleşmeler:
2002: 64,0
2007: 21,2
2011: 15,5
17
Türkiye İçin Anne Ölüm Oranı (yüz bin canlı doğumda)
(Birleşmiş Milletler Milenyum Hedefleri, 2000)
(Sağlık Bakanlığı İstatistik Yıllığı, 2011)
(Sağlık Bakanlığı İstatistik Yıllığı, 2011)
A- Retorikten Gerçeğe
(Sağlık Bakanlığı İstatistik Yıllığı, 2011)
Anne Ölüm Oranı (yüz bin canlı doğumda)
18
Son 10 yılda ülkemiz ile aynı gelir grubunda olan ülkelerde anne ölüm oranı %30 azaltılabildi.
Türkiye'de bu oran %77 oldu.
DSÖ Avrupa Bölgesinin 2015 yılı milenyum hedefine 2011 yılında ulaştık.
Grafik 3
Anne Ölüm Oranı (2010) Değişim Oranı (2000 – 2010)
210,0
53,0
20,0
15,5
14,0 -7,7
76,9
31,0
30,3
34,4 Dünya
Orta-Üst
Gelir Grubu
Ülkeler
DSÖ
Avrupa
Bölgesi
Türkiye
Üst
Gelir Grubu
Ülkeler
A- Retorikten Gerçeğe
Kaynak: SB Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2011, DSÖ World Health Statistics 2012
Not: Türkiye verisi 2011 yılına aittir.
19
The European Health Report 2009
Avrupa Sağlık Raporu 2009, (sayfa 18), 2009
Yayınlayan Kuruluş: Dünya Sağlık Örgütü
Türkiye’de ilerlemeler:
“Anne ölüm oranlarını politik öncelik olarak
belirlemek, buna göre finansman ayırmak,
hizmet ve politikaları kültürel hassasiyetlere göre
düzenlemekle sağlandı. Bu hizmetler hamileler
için hastane yakınında doğum öncesi
bakımevlerinin kurulmasını ve acil obstetrik
vakalarda ücretsiz kara ve hava ulaşımının
sağlanmasını içerir.”
A- Retorikten Gerçeğe
Sağlık Hizmetlerinden Memnuniyet Oranı, (%)
20
39,5
76
62 62
0
20
40
60
80
2003 2011
Türkiye
AB
Grafik 4
A- Retorikten Gerçeğe
Kaynak: Bulletin of the World Health Organization 2009, 87:271-278,
Avrupa Komisyonu Social Climate Report 2011,
TÜİK Yaşam Memnuniyeti Araştırması 2011
21
Successful Health System Reforms: The Case of Turkey
Başarılı Sağlık Sistemi Reformları: Türkiye Örneği (sayfa 9), 2012
Yayınlayan Kuruluş: Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölge Ofisi
“Aynı şekilde etkileyici olan bir başka
husus da sağlık sektöründen duyulan
genel memnuniyetin 2003’te %39.5’ten,
2011’de %75.9’a çıkmasıdır.”
A- Retorikten Gerçeğe
22
B- Başarı Faktörleri
1- Politik Etik 2- Politik Kararlılık ve Hükümet Desteği 3- Adanmış Reform Ekibi 4- Kaynak Tahsisi 5- Geri Bildirimler 6- Ortaklıklar
23
B- Başarı Faktörleri
Önce İnsan…
Herkes için Sağlık…
24
B- Başarı Faktörleri / Politik Etik
Bir dönüşüm programının başarısı
için millet meclisinin, başbakanın ve
hükümetin desteği elzemdir.
“ Bir sağlıklı nefesin bedeli olamaz;
buna dikkat edeceğiz. Önce devlet değil
önce insan diyeceğiz.” Recep Tayyip ERDOĞAN
25
B- Başarı Faktörleri / Politik Kararlılık
26
BMJ, Healthcare in Turkey: from laggard to leader.
12 March 2011, vol. 342
BMJ, Türkiye’de Sağlık Hizmetleri: Geri Kalmışlıktan Liderliğe.
12 Mart 2011, sayı. 342
“Sağlıkta Dönüşüm Programı’nın
uygulanmasındaki başarı faktörlerinden
bir tanesi, değerleri ve yol gösterici ilkeleri
belirleyecek vizyon, liderlik ve politik
kararlılıktır.”
B- Başarı Faktörleri / Politik Kararlılık
Politik kararlılık ve adanmış reform ekibi,
profesyonellikle birlikte başarılı bir reformun
anahtarıdır.
27
B- Başarı Faktörleri / Adanmış Reform Ekibi
B- Başarı Faktörleri / Adanmış Reform Ekibi
28
29
Successful Health System Reforms: The Case Of Turkey
Başarılı Sağlık Sistemi Reformları: Türkiye Örneği (sayfa 28), 2012
Yayınlayan Kuruluş: Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölge Ofisi
“Sağlık Bakanı ve ekibi, vatandaşların uygun
sağlık hizmetine hakkaniyetle erişimini sağlamak
için kararlılıkla, gece gündüz mesai yapmıştır.”
A- Retorikten Gerçeğe
Kişi Başı Kamu Sağlık Harcaması, (SGP $) / Sağlık Harcamasının GSYİH İçindeki Payı, (%)
30
1993 2002 2012
Türkiye 124 / (%1,8) 330 / (%3,8) 789 / (%4,4)
OECD 984 / (%5,5) 1.565 / (%5,9) 2.386 / (%6,9)*
Tablo 1
B- Başarı Faktörleri / Kaynak Tahsisi
Kaynak: TÜİK, Kalkınma Bakanlığı Kamu Kesimi Sosyal Harcama İstatistikleri, SB Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2011, OECD Health Data 2012
* OECD verileri 2010 yılına aittir.
81 ilde 348 ziyaret gerçekleştirdik (2003 - 2012).
31
Saha Koordinatörleri
B- Başarı Faktörleri / Geri Bildirimler
Günlük ortalama 6.000 başvuruyu sonuçlandırıyoruz.
32
B- Başarı Faktörleri / Geri Bildirimler
33
SABİM’e Ulaşan Başvuruların Dağılımı, (%)
Grafik 5
Bilgi Talebi %75
Öneri %15
Şikayet %0,5
B- Başarı Faktörleri / Geri Bildirimler
34
Sağlık Bakanlığı personelinin Sağlık Bakanı’na doğrudan ulaşabildiği
iletişim kanalıdır.
Günlük başvuru sayısı ortalama 100’dür.
B- Başarı Faktörleri / Geri Bildirimler
• Medya
• Siyasetçiler
• Saha araştırmaları
35
B- Başarı Faktörleri / Geri Bildirimler
• Uluslararası kuruluşlar (DSÖ, UNICEF, OECD…)
• Diğer bakanlıklar ve kamu kurumları
• Sivil Toplum Kuruluşları ve Meslek Birlikleri
• Üniversiteler
36
B- Başarı Faktörleri / Ortaklıklar
C- Sağlıkta Dönüşüm Programı’nın
10. Yıl Değerlendirmesi:
“Sağlıklı Türkiye”
37
38
İnsan
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi
Value For Money In Health Spending, OECD, 2010 (modifiye edilmiştir).
39
1- Erişim
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi
Hakkaniyet
Fiziksel Erişim
Finansal Erişim
40
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Erişim
41
Kişi Başı Hekime Müracaat Sayısı, (yıl)
Grafik 6
0,4
1,1
3,2
1,1
2,0
5,0
1,5
3,2
8,2
0
3
6
9
1993 2002 2012
Sağlık Ocağı / Aile Hekimliği
Hastane
Toplam
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
42
Sağlık İnsan Gücü
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Sağlık Bakanlığında Çalışan Uzman Hekim Başına Düşen Nüfus
(Aralık 2002 - Kasım 2012)
Uzman hekim başına düşen nüfusun en fazla olduğu il ile en az olduğu il
arasındaki oran Aralık 2002’ de 1/13 iken Kasım 2012’de 1/3’tür.
43
2.017
26.883
1.351
3.631
0
5.000
10.000
15.000
20.000
25.000
30.000
An
ka
ra
Ka
rab
ük
Isp
art
a
Sa
msu
n
Kır
ıkka
le
Mu
ğla
Sin
op
Ba
lıke
sir
Bu
rdu
r
Uşak
Kır
kla
reli
Ayd
ın
Ba
rtın
Ma
nis
a
İzm
ir
Çan
akka
le
Bo
lu
İsta
nb
ul
Zo
ng
uld
ak
Ya
lova
Eskiş
eh
ir
An
taly
a
Bu
rsa
Kır
şe
hir
Am
asya
Tra
bzo
n
Ne
vşe
hir
Ed
irn
e
Riz
e
TÜ
RK
İYE
Me
rsin
Çoru
m
Erz
inca
n
Den
izli
Ad
an
a
Kü
tah
ya
Sa
ka
rya
Ela
zığ
Gir
esu
n
Art
vin
Ka
sta
mo
nu
Dü
zce
Niğ
de
Bile
cik
Ord
u
Ka
ram
an
Hata
y
Ko
ca
eli
Afy
on
Ma
laty
a
To
ka
t
Ka
yse
ri
Ko
nya
Aksa
ray
Siv
as
Te
kir
da
ğ
Çan
kır
ı
Ga
zia
nte
p
K.M
ara
ş
Kilis
Erz
uru
m
Osm
an
iye
Ad
ıya
ma
n
Gü
mü
şh
an
e
Yo
zg
at
Iğd
ır
Ba
yb
urt
Bin
gö
l
Ard
ah
an
Ka
rs
Tu
nce
li
Diy
arb
akır
Ma
rdin
Va
n
Siirt
Bitlis
Ba
tma
n
Şa
nlıu
rfa
Mu
ş
Şır
na
k
Hakka
ri
Ağ
rı
Aralık 2002 Kasım 2012
Grafik 7
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
112 Acil Sağlık Hizmetleri
2002 2012
112 Ambulans 618 2.841
Ambulans Helikopter 0 19
Ambulans Uçak 0 4
Deniz Ambulansı 0 4
Kar Paletli Ambulans 0 224
Motosikletli Acil Müdahale Ekibi 0 52
Hizmet Alabilen Kırsal Nüfus (%) 20 100
Taşınan Vaka 350.000 3.250.000
44
Tablo 2 Not: Türkiye’ de 112 Acil Sağlık Hizmetleri 1994 yılında başladı.
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
81 ilimizde özel eğitimli 4.909
sağlık personeli yetiştirdik.
Avrupa’nın en büyük medikal
kurtarma ekibini kurduk.
Bu ekiplerimiz ülke içinde ve
dışında göğsümüzü kabartan
kurtarma operasyonlarına
katıldılar.
Ulusal Medikal Kurtarma Ekipleri (UMKE)
Afet ve Acil Durumlarda Sağlık Hizmetleri
45
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Afet ve Acil Durumlarda Sağlık Hizmetleri
46
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Van Depremi
• 112 acil sağlık ekipleriyle 20 dakika içerisinde
gerekli müdahalelere başladık.
• 4.176 sağlık personeli takviyesi yaptık.
• 6 set ağır iklim tipi sahra hastane, 40 sağlık
aracı ile gezici sağlık hizmeti sunduk.
• 115 ton ilaç, serum ve sarf malzemesi ile
hastane tıbbi donanım seti sevk ettik.
• 7 ambulans helikopter, 2 ambulans uçak ve
personeliyle birlikte 295 ambulansla hizmet verdik.
Assessment Of Health Systems Crisis Preparedness
Sağlık Sistemlerinin Krize Hazırlık Değerlendirilmesi Türkiye (sayfa 54), 2010
Yayınlayan Kuruluş: DSÖ
“Türkiye’de krize hazırlık alanında politik
kararlılık üst düzeydedir ve ulusal ve
uluslararası afetlere müdahale kapasitesi
kanıtlanmıştır.”
47
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Assessment Of Health Systems Crisis Preparedness
Sağlık Sistemlerinin Krize Hazırlık Değerlendirilmesi Türkiye (sayfa 55), 2010
Yayınlayan Kuruluş: DSÖ
“Türkiye, çok sayıda ulusal ve uluslararası
operasyon ile afet hallerinde tıbbi yardım
sağlamak açısından devasa bir tecrübe
kazanmıştır. Bu tecrübe DSÖ Avrupa Bölgesinde
paylaşılmalı ve müşterek kapasite artırma
faaliyetleri için kullanılmalıdır.”
48
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
49
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Aşılama Oranı, (%)
77 78
97
60
70
80
90
100
1993 2002 2012
Grafik 8
1993 2002 2012
Çocukluk Döneminde
Rutin Uyguladığımız Aşılar
BCG
Difteri
Boğmaca
Tetanoz
Oral Polio
Kızamık
(6 antijen)
BCG
Difteri
Boğmaca
Tetanoz
Oral Polio
Kızamık
Hepatit B
(7 antijen)
BCG
Difteri
Aselüler Boğmaca
Tetanoz
Polio
Hemofilus İnfluenza tip B
Kızamık
Kızamıkçık
Kabakulak
Hepatit B
Konjuge Pnömokok
Hepatit A
Su Çiçeği
(13 antijen)
50
Aşılama Hizmetleri
Tablo 3
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Beşli
Kombine
Aşı
Üçlü
Kombine
Aşı
51
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Anne ve Çocuk Sağlığı
Grafik 10 Grafik 9
63
70
95
50
75
100
1993 2002 2012
Doğum Öncesi Bakım Hizmetleri, (%) (en az bir ziyaret)
60
69
96
50
75
100
1993 2002 2012
Hastanede Yapılan Doğum Oranı, (%)
52
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
60
62
99
50
75
100
1993 2002 2012
Bebek İzlem Oranı, (%)
13
141
913
0
200
400
600
800
1000
1993 2002 2012
Bebek Dostu Hastane Sayısı
Anne ve Çocuk Sağlığı
Grafik 12 Grafik 11
53
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
2.106
3.260
8.600
0
3.000
6.000
9.000
1993 2002 2012
Üreme Sağlığı Hizmeti Alanlar, (bin)
Anne ve Çocuk Sağlığı
Grafik 13
54
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
11
59
99
0
20
40
60
80
100
1993 2002 2012
Yenidoğan Fenilketonüri Taraması, (%)
Anne ve Çocuk Sağlığı
Grafik 14
55
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
0 0
87
0
20
40
60
80
100
1993 2002 2012
Yenidoğan İşitme Taraması
0 0
99
0
20
40
60
80
100
1993 2002 2012
Yenidoğan Hipotiroidi Taraması
0 0
99
0
20
40
60
80
100
1993 2002 2012
Yenidoğan Biyotinidaz Taraması
Anne ve Çocuk Sağlığı
Grafik 17 Grafik 16 Grafik 15
56
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
0 0
98
0
20
40
60
80
100
1993 2002 2012
Bebeklere Ücretsiz D Vitamini Desteği
0 0
98
0
20
40
60
80
100
1993 2002 2012
Bebeklere Ücretsiz Demir Desteği
Anne ve Çocuk Sağlığı
0 0
98
0
20
40
60
80
100
1993 2002 2012
Hamilelere Ücretsiz Demir Desteği, (%)
Grafik 20 Grafik 19 Grafik 18
Misafir Anne projesinden yıllık ortalama 5.000 anne faydalanıyor. 57
Anne ve Çocuk Sağlığı
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Aile Hekimliği Uygulaması
Artık ailemize özel doktorlarımız var.
Hekimlerimizin çalışma ortamlarını ve vatandaşlarımızın hizmet
aldığı fiziki altyapıyı iyileştirdik.
Aile sağlığı merkezlerinde vatandaşımız, güler yüzlü ve iyi eğitimli
personelle karşılaşmakta ve daha kaliteli hizmet almaktadır.
2002 yılında sağlık ocaklarında muayene sayısı 69 milyondu.
Aile hekimliğine geçişle birlikte bu sayı 2012 yılında 240 milyon
oldu.
58
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Aile Hekimliği Uygulaması
Kırsalda mobil sağlık hizmeti ve mobil eczane uygulamasını
başlattık.
• Günde 126 bin vatandaşımız mobil sağlık hizmetlerinden
faydalanmaktadır.
• Günde 20 bin vatandaşımız ilacını mobil eczanelerden
almaktadır.
59
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
• Obezite ile Mücadele Programı
• Diyabet Önleme ve Kontrol Programı
• Tütünle Mücadele Programı
• Kalp ve Damar Hastalıklarını Önleme ve Kontrol Programı
• Solunum Yolu Hastalıklarına Karşı Küresel İttifak (GARD)
• Ruh Sağlığı Kontrol Programı
60
Sağlıklı Yaşam Programları
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
61
Obezite ile Mücadele Programı
On dokuz Yaş ve Üzeri Bireylerde Vücut Kitle İndeksinin Dağılımı, (%)
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Zayıf %2
Normal %33
Kilolu %35
Obez %30
Grafik 21 Kaynak: Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması 2010
62
On iki Yaş ve Üzeri Bireylerde Fiziksel Aktivite Yapma Durumu, (%)
Obezite ile Mücadele Programı
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Haftada 1-2 Kez
%10
Haftada 3 Kez ve Üzeri
%18
Egzersiz Yapmayan
%72
Grafik 22 Kaynak: Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması 2010
63
Obezite ile Mücadele Programı
Türkiye Obezite ile Mücadele Programı ve Ulusal Eylem Planı’nı
2010 yılında uygulamaya koyduk.
Sağlıklı yaşam kapsamında:
•vücut kitle indeksinin hesaplanması
•porsiyon küçültme
•hareketi artırma
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Hadi Yürüyek
Malatya 64
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Hareket Ediverin Gari!
Muğla 65
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Hayde Gidelum Hayde
Trabzon 66
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Datlıyı Duzluyu Yemeyecez Gezelencez Zayıfleycez
Burdur 67
Grafik 23
68
Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı
7
13
0
2
4
6
8
10
12
14
1998 2010
20 Yaş Üzeri Diyabetli Nüfus Oranı, (%)
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Kaynak: TURDEP I (1998), TURDEP II Çalışması (2010)
İstanbul Üniversitesi tarafından
poliklinik hastaları üzerinde
diyabet prevalans çalışması
yapıldı.
69
Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Kaynak: EUROSTAT Veri Tabanı (European Health Interview Survey-EHIS Verileri), TÜİK Sağlık Araştırması 2010
* Türkiye verisi 2010 yılına aittir.
15 Yaş Üzeri Beyana Dayalı Diyabet Prevalansının
Uluslararası Karşılaştırması, 2008, (%)
3,1 3,5 3,7
4,2 4,2
5,2 5,2 5,6 5,6
5,9 6 6,1 6,2 6,4 6,9
7,4 7,7 7,9
0
3
6
9
Ro
ma
nya
Esto
nya
Litva
nya
Belç
ika
Bulg
arista
n
Fra
nsa
Po
lonya
Kıb
rıs
Avu
stu
rya
İsp
an
ya
Slo
vakya
Çe
k C
um
hu
riye
ti
Tü
rkiy
e
Slo
ve
nya
Ma
lta
Alm
anya
Yunanis
tan
Ma
carista
n
Grafik 24
70
Grafik 25
Tütünle Mücadele Programı
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Kaynak: TÜİK Küresel Yetişkin Tütün Araştırması 2008,
TÜİK Sağlık Araştırması 2010,
TÜİK Küresel Yetişkin Tütün Araştırması 2012
71
DSÖ Avrupa Bölgesi Ulusal Tütün Kontrol
Toplantısı (Ankara, 20 Eylül 2012):
“Türkiye, DSÖ M-POWER kriterlerine göre en
yüksek uygulama puanı alan (M-POWER’ın
tüm başlıklarını yerine getiren)
dünyada ilk ülkedir.”
Tütünle Mücadele Programında
Dünya Birincisi Olduk
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Kalp ve damar hastalıkları konusunda toplumu bilgilendirmek,
davranış değişiklikleri oluşturarak sağlıklı ve kaliteli hayat
sürdürülmesini sağlamak amacıyla “Türkiye Kalp ve Damar
Hastalıklarını Önleme ve Kontrol Programını” 2011 yılında
uygulamaya başladık.
72
Türkiye Kalp ve Damar Hastalıklarını Önleme ve
Kontrol Programı
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Dünya Sağlık Örgütü’ nün kronik solunum yolu hastalıklarının
önlenmesi ve kontrolü için oluşturduğu “Solunum Yolu
Hastalıklarına Karşı Küresel İttifak (GARD)” projesine 2007
yılında dahil olduk.
“GARD Türkiye Eylem Planı” bu konuda dünya’da hazırlanan
ilk eylem planıdır. DSÖ tarafından diğer ülkelere de örnek
gösterildi. Uygulama devam etmektedir.
73
Solunum Yolu Hastalıklarına Karşı Küresel İttifak
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Dünya Sağlık Örgütü’ nün ruh sağlığı politikaları doğrultusunda
Türkiye Ruh Sağlığı Eylem Planını uygulamaya başladık.
Ruh sağlığı hizmetlerini çağdaş dünyada uygulanan şekliyle
toplum temelli olarak geliştiriyoruz.
48 ilde 55 Toplum Ruh Sağlığı Merkezi kurduk.
2013 yılında 81 il, 185 merkezle modeli tüm Türkiye’ye yaygınlaştırmayı hedefliyoruz.
74
Ruh Sağlığı Kontrol Programı
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Çocuğa yönelik istismarla etkin mücadelenin bir parçası olan
Çocuk İzlem Merkezlerini (ÇİM) kurduk.
İlk Çocuk İzlem Merkezini 2010 yılında faaliyete geçirdik.
Bugün 9 ilde (Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Gaziantep,
İzmir, Kayseri, Samsun) Çocuk İzlem Merkezi faaliyet gösteriyor.
Hedefimiz; 2013 yılında toplamda 23 ilde 29 Çocuk İzlem Merkezini faaliyete geçirmek.
75
Ruh Sağlığı Kontrol Programı
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
76
Sağlık Bakanlığı Kuruluşları Muayene Sayısı, (milyon)
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Grafik 26
25 69
240
56
110
252
81
179
492
0
100
200
300
400
500
600
1993 2002 2012
Sağlık Ocağı/Aile Hekimliği Hastane Toplam
77
Sağlık Bakanlığı Kuruluşları Diş Tedavi Hizmetleri, (bin)
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Grafik 27
198 371
8.500
176 349
6.400
0
1.500
3.000
4.500
6.000
7.500
9.000
1993 2002 2012
Diş Dolgu Diş Sabit Protez
78
Organ Nakli
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Grafik 28
Organ Nakli 2012
Böbrek 2.970
Karaciğer 1.047
Kalp 65
Akciğer 4
Pankreas 25
Kalp-Akciğer 3
İnce Bağırsak 8
Toplam 4.127
Tablo 4
200
745
4.127
0
1.500
3.000
4.500
1993 2002 2012
79
22 35
367
0
100
200
300
400
1993 2002 2012
Yanık Yatağı
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Grafik 30 Grafik 29
Sağlık Bakanlığı Kuruluşları Yoğun Bakım ve Yanık Yatağı
2012 Yılı Sağlık Bakanlığı Üniversite Özel Toplam
Yoğun Bakım Yatağı 9.957 4.075 8.308 22.340
Yanık Yatağı 367 166 - 533
190 869
9.957
0
3.000
6.000
9.000
12.000
1993 2002 2012
Yoğun Bakım Yatağı
• Vatandaşlarımız 182 Çağrı Merkezini arayarak
ya da internet yoluyla randevu almaktadır
• Günlük ortalama 200 bin
• Randevu alarak muayene olma oranı %27
• 2013 yılı randevulu muayene hedefimiz %60
Merkezi Hastane Randevu Sistemi (MHRS)
80
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
Yatağa bağımlı hastaların evde yapılabilecek tıbbî bakım ve rehabilitasyonlarını
ev ortamında gerçekleştiriyoruz. 2012 yılının ilk dokuz ayında 220 bin kişiye ulaştık.
İhtiyacı olan herkese bu hizmeti veriyoruz.
Evde Sağlık Hizmeti
81
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim
• Sosyal sigorta kuruluşlarını tek çatı altında topladık.
• Vatandaşlarımızın %98’ini Genel Sağlık Sigortası
kapsamına aldık.
• Yoksul kesimin sağlık haklarını, diğer sigortalılarla
aynı düzeye yükselttik.
82
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Finansal Erişim
Genel Sağlık Sigortası
• Acil ve yoğun bakım tedavilerini kamunun yanısıra
tüm özel hastanelerde ücretsiz vermeye başladık.
• Özel hastanelerde de yanık, kanser, yenidoğan,
organ nakilleri, doğumsal anomaliler, diyaliz ve
kalp damar cerrahisi işlemlerinden ilave ücret
alınmamasını sağladık.
83
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Finansal Erişim
Finansal Koruma
• Cepten yapılan sağlık harcaması sebebiyle
ailelerin fakirleşmesi katastrofik (yıkıcı) sağlık
harcaması olarak kabul edilmektedir.
• Sağlıkta Dönüşüm Programından sonra ülkemizde
katastrofik (yıkıcı) sağlık harcaması yok denecek
kadar azdır.
84
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Finansal Erişim
Finansal Koruma
85
Turkey Health System, Performance Assessment 2011
Sağlık Sistemi Performans Değerlendirmesi Türkiye (Sayfa 16), 2011
Yayınlayan Kuruluş: DSÖ, Dünya Bankası
“Sağlık sigorta sistemiyle genel kapsamı
hedefleyen ülkeler, Türkiye’nin
deneyiminden önemli dersler çıkarabilir.”
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Finansal Erişim
Vazgeçilemez
İkame edilemez
Ertelenemez
Hekim Vatandaş
Vazgeçilemez
İkame edilemez
Birincil
Asimetrik
Bilgi ve Konum
Sağlık Hizmet Matrisi
Arz Talep
Neden Tam Gün Kanunu Yaptık?
86
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Finansal Erişim
Kamu İlaç Politikaları
2004
Referans fiyat uygulaması ile fiyatları %80’e varan oranlarda düşürdük.
Tek geri ödeme komisyonu kurduk.
İlaçta KDV oranını %8’e düşürdük.
2005
SGK ilaç alımları için iskontolar sağladık.
İlaç ruhsatlandırma süreçlerini AB ile uyumlu hale getirdik.
87
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Finansal Erişim
Kamu İlaç Politikaları
2009
Orijinal bir ürünün jeneriği piyasaya çıktığında, ürünün fiyatı mevcut fiyatın
%66’sını geçemez (hem orijinal hem de jenerik ürün için) kuralını getirdik.
Reçeteleşen ilaçlar için en ucuz eşdeğer ilacın %15 fazlasına kadar olan
ürünlerin karşılığının ödenmesi kuralını getirdik.
2010 İlaç Takip Sistemini (İTS) geliştirdik
2011 Orijinal bir ürünün jeneriği piyasaya çıktığında, ürünün fiyatı mevcut fiyatın
%60’ını geçemez (hem orijinal hem de jenerik ürün için) kuralını getirdik.
2012 İlaç hammaddelerinin KDV oranını %8’e düşürdük.
88
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Finansal Erişim
89
İlaç ve Tedavi Masraflarını Kendi Karşılayanların Oranı, (%)
32,1
28,2 26,1
19,0
16,5 14,9 14,7
11,7 11,1
0
7
14
21
28
35
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Grafik 31
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Finansal Erişim
Kaynak: TÜİK Yaşam Memnuniyeti Araştırması 2011
90
Cepten Yapılan Sağlık Harcamasının Toplam Sağlık Harcaması İçindeki Oranı, (%)
Grafik 32
19,8
17,4
0
5
10
15
20
2002 2008*
*TUİK’in en son verisi 2008 yılına aittir.
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Finansal Erişim
Kaynak: TUİK
91
OECD Reviews of Health Systems Turkey
OECD Sağlık Sistemi İncelemeleri Türkiye (sayfa 65), 2008
Yayınlayan Kuruluş: OECD, Dünya Bankası
“Hem mutlak şartlar açısından hem de diğer
ülkelere göre
Türk sağlık sisteminin eşitlik ve mali koruma
bakımlarından oldukça iyi işlediği
görülmektedir.”
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Finansal Erişim
92
2- Kalite
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi
93
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Kalite
4,5
9,5
0
2
4
6
8
10
2002 2012
Ortalama muayene sürelerini uzattık.
94
2 kat
Grafik 33
Hasta Başına Düşen Muayene Süresi (dakika)
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Kalite
95
Sağlık Bakanlığı hastanelerimizde koğuş tipi odalardan nitelikli oda
sistemine geçtik.
2002 yılında %6 olan nitelikli yatak oranını 2012 de %34’e yükselttik.
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Kalite
Tüm kamu hastanelerinde Hasta Hakları Birimleri kurduk.
96
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Kalite
Vatandaş, Sağlık Bakanlığı
hastanelerinin tamamından
“hekim seçme özgürlüğü” ile
yararlanıyor.
97
Grafik 34
Hekim Seçme Hakkı Tanınan Hastane ve ADSM Sayısı
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Kalite
1,5
7
0
1,5
3
4,5
6
7,5
1993-2002 2003-2012
Sağlık Tesisi 1993 - 2002 2003 - 2012
Hastane ve Yeni
Bina 311 606
Birinci Basamak
Sağlık Tesisi 767 1.508
Toplam 1.078 2.114
4,7 kat
Grafik 35 Tablo 5
98
Sağlık Yatırımlarının
Toplam Kapalı Alanı (milyon m2)
Sağlık Yatırımları
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Kalite
99
Sağlık Bilgi Sistemleri / e – Sağlık Uygulamaları
e – Sağlık Uygulamalarına Bir Örnek:
Tele-tıp
Hastanelerimiz arasında yüksek hızlı veri
transferi ile radyolojik görüntüleri aktarmaya ve
yorumlamaya başladık.
61 gönderici, 10 alıcı hastanemizi birbirine
bağladık. Bahçesaray’da çekilen bir röntgeni
saniyeler içinde Ankara’ya aktarıp
yorumluyoruz.
Doktor
Bilgi Sistemi
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Kalite
100
Sağlık Bakanlığı Kuruluşları Tıbbi Teknoloji Kullanımı
29
121
449
0
100
200
300
400
500
1993 2002 2012
Bilgisayarlı Tomografi
0 18
316
0
50
100
150
200
250
300
350
1993 2002 2012
MR
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Kalite
Grafik 37 Grafik 36
97,3
42,8
40,7
37,7
35,3
34,3
32,6
31,6
29,8
27
,6
27,4
25,6
22,6
21,1
17,7
15,7
15,6
15,6
15,0
14,6
14,5
14,3
14,2
13,8
13,2
12,7
12,3
11,8
10,2
9,2
8,2
7,3
4,8
0
20
40
60
80
100
Japonya
Avustr
aly
a
Birle
şik
Devle
tler
İzla
nda
Kore
Yunanis
tan
İsviç
re
İtaly
a
Avustu
rya
Danim
ark
a
Port
ekiz
Lüksem
burg
OE
CD
Fin
landiy
a
Alm
anya
Esto
nya
İrla
nda
Yeni Z
ela
nda
İspanya
Türk
iye
Çek C
um
huriyeti
Polo
nya
Kanada
Slo
vakya
Belç
ika
Slo
venya
Holla
nda
Fra
nsa
Şili
İsra
il
Birle
şik
Kra
llık
Macarista
n
Meksik
a
101
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Kalite
Grafik 38
Yataklı Tedavi Kurumlarında 1.000.000 Kişiye Düşen
BT Cihazı Sayısının Uluslararası Karşılaştırması, (2010)
Kaynak: Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2011, OECD Health Data 2012
Not: Türkiye verisi 2011 yılına aittir.
43,1
31,6
22,6
22,4
22,0
19,9
18,7
18,6
17
,8
15,4
13,8
12,5
12,5
12,2
10,7
10,7
10,5
10,5
10,3
9,2
8,2
8,2
7,0
6,8
6,3
5,9
5,6
4,7
4,4
4,1
3,0
2,0
2,0
0
9
18
27
36
45
Japonya
Birle
şik
Devle
tler
Yunanis
tan
İtaly
a
İzla
nda
Kore
Fin
landiy
a
Avustu
rya
İsviç
re
Danim
ark
a
Lüksem
burg
OE
CD
İrla
nda
Holla
nda
İspanya
Belç
ika
Yeni Z
ela
nda
Türk
iye
Alm
anya
Port
ekiz
Kanada
Esto
nya
Fra
nsa
Slo
va
kya
Çek C
um
huriyeti
Birle
şik
Kra
llık
Avustr
aly
a
Polo
nya
Slo
venya
Şili
Macarista
n
İsra
il
Meksik
a
102
Yataklı Tedavi Kurumlarında 1.000.000 Kişiye Düşen
MR Cihazı Sayısının Uluslararası Karşılaştırması, (2010)
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Kalite
Grafik 39 Kaynak: Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2011,OECD Health Data 2012
Not: Türkiye verisi 2011 yılına aittir.
103
225
495
2.999
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
1993 2002 2012
USG
415
1.510
4.481
0
1000
2000
3000
4000
5000
1993 2002 2012
Diyaliz
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Kalite
Grafik 41 Grafik 40
Sağlık Bakanlığı Kuruluşları Tıbbi Teknoloji Kullanımı
104
Karekod, ilacın parmak izidir. Üretim seri
numarasını, son kullanma tarihini ve benzersiz
seri numarasını ihtiva eder.
İlaç Takip Sistemi, karekod kullanılan ve izleme
yapılabilen dünyadaki ilk yaygın uygulamadır.
İlaç Takip Sistemi (İTS)
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Kalite
105
EUROPEP Ölçeği İle Memnuniyet Çalışması 2010-2011
(Aile Hekimliği Hizmetlerinden Memnuniyet Oranı %)
EUROPEP Ölçeği, 25 Avrupa
ülkesinde kullanılmaktadır.
Hekimin klinik davranışına ve
hizmet organizasyonuna
yönelik 23 parametre
sorgulanır.
Grafik 42
82,8
90,7
0
25
50
75
100
2010 2011
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Kalite
Making Reform Happen Lessons From OECD Countries
Reformun Gerçekleştirilmesi OECD Ülkelerinden Dersler (sayfa 200), 2010
Yayınlayan Kuruluş: OECD
“Aile hekimliği uygulamasının başlaması,
birinci basamak hekimlerine daha fazla gelir ve
otonomi imkânı vermiş, bu uygulama ile
muayenelerin hastane polikliniklerinden aile
hekimlerine yöneldiği ve birinci basamakta
hasta memnuniyetinde keskin bir artış olduğu
gözlemlenmiştir.”
106
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Kalite
107
Sağlık Hizmetlerinden Memnuniyet Oranı, (%)
39,5
76
20
30
40
50
60
70
80
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Grafik 43
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Kalite
Kaynak: TÜİK Yaşam Memnuniyeti Araştırması 2011
108
Turkey Health System, Performance Assessment 2011
Sağlık Sistemi Performans Değerlendirmesi Türkiye (Sayfa 17), 2011
Yayınlayan Kuruluş: DSÖ, Dünya Bankası
“Sağlık hizmetlerinin erişilebilir hale
gelmesi ile halkın kamu hizmetlerine
olan güveni artmıştır.”
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Kalite
109
3- Verimlilik
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi
11
100
0
20
40
60
80
100
2002 2012
110
Eğitim Görevlileri dahil
33.732 uzman hekim tam
zamanlı çalışmaktadır.
Vatandaşa Hizmet Edenin Ödüllendirildiği Sistem:
Performansa Dayalı Ek Ödeme Sistemi
Grafik 44
SB Hastanelerinde
Tam Zamanlı Çalışan
Uzman Hekim Oranı (%)
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Verimlilik
Making Reform Happen Lessons From OECD Countries
Reformun Gerçekleştirilmesi OECD Ülkelerinden Dersler (sayfa 203), 2010
Yayınlayan Kuruluş: OECD
“Türkiye’de yeni performans sisteminin
teşviklerinden kaynaklanan hekim gelirlerindeki
anlamlı prospektif artışlar, Türk Tabipler Birliği’nin
yoğun muhalefetine rağmen birçok hekimin istekli
olarak reformlarda işbirliği yapmasını sağlamıştır.”
111
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Verimlilik
OECD Reviews of Health Systems Turkey
OECD Sağlık Sistemi İncelemeleri Türkiye (sayfa 14), 2008
Yayınlayan Kuruluş: OECD, Dünya Bankası
“Aslında diğer ülkelerin Türkiye’deki sağlık
reformlarından, özellikle personel verimliliğini
artırmak üzere performansa dayalı ödeme
sisteminin kullanılması konusunda, öğreneceği
pek çok şey olabilir.”
112
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Verimlilik
113
Yönetici Performansı
Hastane yöneticilerini kapsamaktadır.
Aşağıdaki parametreler kullanılmaktadır:
• Hizmet Kalitesi
• Muayene Kabul İşlemleri
• Ek Ödemeyi Zamanında Dağıtma
• Hastane Borçluluk Oranı
• Hastane Borçluluk Süresi
Bu uygulama, hastane yöneticilerinin alacağı ek ödemenin
belirlenmesinde etkili olmaktadır.
• Bölge Gelişmişliği
• Hastane Türü
• Hastane Yaşı
• Mali Büyüklük
• Görev Süresi
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Verimlilik
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Verimlilik
Birinci basamakta 2002-2012 yılları arasında muayene sayısı %248 arttı.
Hekim başına ortalama günlük hasta sayısı 45’ten 40’a indi.
Sağlık Bakanlığı Birinci Basamak Hizmetlerde Hekim Verimliliği
114
Grafik 45
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Verimlilik
Sağlık Bakanlığı Hastane Hizmetlerinde Hekim Verimliliği
Hastanelerimizde 2002-2012 yılları arasında muayene sayısı iki katına çıktı.
Hekim başına ortalama günlük hasta sayısı 60’tan 31’e indi.
* Acil muayeneler hariçtir. Grafik 46
115
Kamu İlaç Harcamalarındaki Değişim, (%)
116
İlaç Kutu Sayısı
(milyon)
1993 2002 2012
678 699 1.750
Kamu İlaç Harcaması
(2012 Fiyatlarıyla - milyon )
1993 2002 2012
3.707 13.366 14.772
Grafik 47
Tablo 7 Tablo 6
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Verimlilik
3
261
150
11 0
90
180
270
1 2 1993-2002 2002-2012
İlaç Kutu Sayısı Artış Oranı Kamu İlaç Harcaması Artış Oranı
1993-2002 2002-2012
117
Radyolojik görüntüleme fiyatlarını 2002-2012 yılları arasında reel olarak %70’e
varan oranlarda düşürdük.
Teknoloji Kullanımında Verimlilik
Grafik 47
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Verimlilik (
20
12
Fiy
atl
arı
yla
) %
Grafik 48
118
Yatırım Harcamaları
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Verimlilik
1993-2002 yılları arasında sağlık
yatırımlarına 2012 fiyatlarıyla
5 milyar harcanarak 1,5 milyon m2
kapalı alan yapıldı.
2003-2012 yılları arasında sağlık
yatırımlarına 8,5 milyar harcayarak
7 milyon m2 kapalı alan yaptık.
Yatırım harcamaları 1993-2002 yılları
arasındaki gibi devam etseydi
2002-2012 yılları arasında yatırım
harcamamız 23,2 milyar olacaktı.
3 kat verim artışı sağladık.
Grafik 49
119
Doğumda Beklenen Yaşam Süresi ve Sağlık Harcaması
Yıl Doğumda Beklenen
Yaşam Süresi
Kişi Başı Sağlık
Harcamaları (SGP $)
Türkiye 2002 71,8 466
2009 75,0 983
OECD
(Türkiye hariç)
1975 71,9 402
1991 75,2 1.262
Tablo 8
Türkiye, 7 yılda sağlık harcamasını 2 katına çıkararak doğumda beklenen yaşam
süresinde 75 yıla ulaştı. OECD ülkeleri, bu rakama ulaşmak için sağlık harcamasını
3 katına çıkardı ve 16 yıl bekledi.
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Verimlilik
Kaynak: OECD Health Data 2012, SB Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2011
120 Grafik 50
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Verimlilik
Doğumda Beklenen Yaşam Süresi ve Sağlık Harcaması
121
Bebek Ölüm Hızı ve Sağlık Harcaması
Yıl Bebek Ölüm Hızı
(1000 canlı doğum)
Kişi Başı
Sağlık Harcamaları (SGP $)
Türkiye 2002 31,5 466
2011 7,7 981
OECD
(Türkiye hariç)
1964 31 104
1995 7,5 1.513
Tablo 9
Bebek ölümlerini sağlık harcamasını 2 kat artırarak 9 yılda binde 7,7’ye düşürdük.
Bu orana ulaşmak için OECD ülkeleri, sağlık harcamasını 15 katına çıkardı ve
31 yıl bekledi.
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Verimlilik
Kaynak: OECD Health Data 2012, SB Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2011
122
Grafik 51
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Verimlilik
Bebek Ölüm Hızı ve Sağlık Harcaması
Sağlık Hizmetlerinden Memnuniyet, 2011 (%) ve Kişi Başı Toplam Sağlık Harcaması, 2010 (SGP ABD $)
Grafik 52
123
13 22
28 30 32 33 38 39 42
46
56 58 59 62 64 66
68 72 73 75 76 78 78 81 84
89 90 94 95
811
2.9
14
947
1092
1.3
89
1.6
01
2.0
95
1.3
00
3.7
18
2.7
28
2.9
64
1.8
42 1
.294
2.8
68
1.8
84
4.3
38
2.4
28 3.0
76 3
.974
4.4
64
958
3.2
51
3.7
58
2.2
61
3.4
33
5.0
56
4.7
86
4.3
95
3.9
69
0
25
50
75
100
0
1.500
3.000
4.500
6.000
Rom
anya
Yunanis
tan
Bulg
arista
n
Leto
nya
Polo
nya
Macarista
n
Slo
vakya
Litvanya
İrla
nda
Port
ekiz
İtaly
a
Güney
Kıb
rıs
Esto
nya
AB
Çek C
um
.
Alm
anya
Slo
venya
İspanya
Fra
nsa
Danim
ark
a
*Türk
iye
Fin
landiy
a
İsveç
Malta
İngilt
ere
Holla
nda
Lüksem
burg
Avustu
rya
Belç
ika
Memnuniyet(%) SGP ABD $
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Verimlilik
Kaynak: OECD Health Data, Avrupa Komisyonu Social Climate Report 2011, TÜİK Yaşam Memnuniyeti Araştırması 2011
124
Türkiye Finlandiya İsveç Fransa Danimarka
Hasta Memnuniyeti
(%, 2011) 76 78 78 73 75
Kişi Başı Sağlık
Harcaması (2010 SGP $) 958 3.251 3.758 3.974 4.464
Hasta Memnuniyeti ve Kişi Başı Sağlık Harcamaları
.
.
Türkiye Bulgaristan Letonya
Hasta Memnuniyeti (%, 2011) 76 28 30
Kişi Başı Sağlık Harcaması (2010
SGP $) 958 947 1.098
Tablo 9
Tablo 10
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Verimlilik
Kaynak: OECD Health Data 2012, SB Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2011
Kaynak: OECD Health Data 2012, SB Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2011
125
Türkiye, Hasta Memnuniyeti bakımından aynı grupta bulunduğu ülkelere göre sağlık
harcamalarından 5 kat daha etkili sonuç aldı.
Türkiye, Kişi Başı Sağlık Harcamaları ve memnuniyet ilişkisi bakımından aynı grupta
bulunduğu ülkelere göre 3 kat daha etkili sonuç aldı.
.
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000 4500 5000
Ha
sta
Me
mn
un
iye
ti (
%)
Türkiye
Bulgaristan
Letonya
Finlandiya
İsveç
Fransa
Danimarka
Hasta Memnuniyeti ve Kişi Başı Sağlık Harcamaları
Grafik 53
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Verimlilik
(SGP $)
126
Successful Health System Reforms: The Case Of Turkey
Başarılı Sağlık Sistemi Reformları: Türkiye Örneği (sayfa 28), 2012
Yayınlayan Kuruluş: Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölge Ofisi
“Sadece performansa dayalı ödeme, özerkleştirme
ve aile hekimliği gibi reformlar değil reformların
momentumunu sürdürme konusunda da diğer
ülkelerin Türkiye’nin deneyimlerinden öğreneceği
çok şey vardır.”
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Verimlilik
127
4- Finansal Sürdürülebilirlik
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi
Sistemin finansal sürdürülebilirliği var mıdır?
128
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Finansal Sürdürülebilirlik
Evet ! Çünkü:
• Sağlık hizmet açığını büyük ölçüde karşıladık
• Tıbbi teknoloji açığını kapattık
• Tıbbi teknolojiyi ucuza mal etmekteyiz
• Personel verimliliğimizi artırdık
• Hizmet alımı yoluyla verimlilik artışı sağladık
129
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Finansal Sürdürülebilirlik
• Koruyucu sağlık hizmetlerini güçlendirdik
• Sağlıklı yaşamı teşvik ediyoruz
130
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Finansal Sürdürülebilirlik
2013 yılında koruyucu ve temel sağlık hizmetleri için ayrılan bütçe
7 milyar 339 milyon dir.
Koruyucu ve Temel Sağlık Hizmetleri İçin Ayrılan Bütçe, (2012 fiyatlarıyla)
Grafik 54
131
1993 2002 2012
Nominal 6,5 928 6.652
Reel 2.291 2.378 6.652
6,5
928
6.652
2.291 2.378
6.652
0
3.500
7.000
0
3.500
7.000
Milyon Milyon
3 Kat
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Finansal Sürdürülebilirlik
• İlaç fiyatları kontrol altındadır
• Global bütçe uygulanmaktadır
• Yeni yatırımlarda Kamu-Özel Ortaklığı modeli
kullanmaya başladık
• Ülkenin ekonomik büyümesi devam etmektedir
132
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Finansal Sürdürülebilirlik
Sağlıkta Dönüşüm Programı ile harcamaların
aşırı arttığı iddiaları doğru mudur?
133
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Finansal Sürdürülebilirlik
Hayır! Çünkü:
134
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Finansal Sürdürülebilirlik
135
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Finansal Sürdürülebilirlik
3,8
4,4
5,9
6,9*
5,2
5,9
6,7
8,5
0
3
6
9
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Kamu Sağlık Harcamalarının GSYİH İçindeki Oranları, (%)
ABD
OECD
DSÖ Avrupa
Türkiye
Kaynak: OECD Health Data 2012, WHO Health For All Database, World Health Statistics 2012 ,TUİK, Kalkınma Bakanlığı
*OECD verisi 2010 yılına aittir.
Grafik 55
136
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Finansal Sürdürülebilirlik
Grafik 56
Kamu Sağlık Harcamalarının GSYİH İçindeki Payının Değişimi (%)
1993 2002 Değişim
(%) 2002 2011
Değişim
(%)
Türkiye 1,8 3,8 111 3,8 4,4 16
OECD 5,5 5,9 7 5,9 6,9* 17
111
16
7
17
0
20
40
60
80
100
120
1993-2002 2002-2012
Türkiye OECD
* OECD verileri 2010 yılına aittir.
Kaynak: OECD Health Data 2012,TUİK, Kalkınma Bakanlığı
Faiz Dışı Genel Kamu Harcamaları ve Kamu Sağlık Harcamalarının
Artış Eğilimleri, (2013 fiyatlarıyla)
Grafik 57
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Finansal Sürdürülebilirlik
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
(Tahmin) 2013
(Tahmin)
Kamu Sağlık Harcaması 37.510 42.307 43.859 50.244 52.970 58.557 62.592 60.269 65.363 65.909 68.710
Faiz Dışı Harcamalar 255.664 278.922 303.567 344.888 361.372 384.944 427.964 449.136 490.198 529.661 564.333
37.510
68.710
255.664
564.333
235.000
320.000
405.000
490.000
575.000
35.000
45.000
55.000
65.000
75.000
2003-2013 Reel Artış Oranı:
Genel Kamu Harcamaları : % 121
Kamu Sağlık Harcamaları : % 83
Milyon Milyon
137 Kaynak: TUİK, Kalkınma Bakanlığı 2013 yılı Programı
Grafik 58
Kamu Sağlık Harcamalarının Faiz Dışı Kamu Harcamaları
İçindeki Payı, (%, 2013 fiyatlarıyla)
C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Finansal Sürdürülebilirlik
14,7
15,2
14,4 14,6
14,7
15,2
14,6
13,4 13,3
12,4
12,2
12
13
14
15
16
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
138
Kaynak: TUİK, Kalkınma Bakanlığı Kamu Kesimi Sosyal Harcama İstatistikleri
Tablo 11
139
Yaşam Göstergeleri 1993 2002 2011
Doğumda Beklenen Yaşam Süresi (yıl) 69,3 (1995) 71,8 75 (2009)
Bebek Ölüm Hızı (binde) 53,0 31,5 7,7
Anne Ölüm Oranı (yüzbin canlı doğumda) 89,0 64,0 15,5
Sağlık Sistemi Değerlendirme Göstergeleri
Kaynak: OECD Health Data, TNSA 1993, WHO Revısed 1990 Estimetes of Maternal Mortality,
DSO World Health Statistics 2012, Sağlık İstatistik Yıllığı 2011
Tablo 12
140
Bulaşıcı Hastalıklar Göstergeleri 1993 2002 2011
Tüberküloz Prevalansı (yüzbinde) 50 38 24
Kızamık Yerli Vaka Sayısı 34.285 7.810 0
Sıtma Yerli Vaka Sayısı 47.210 10.184 0
Tifo Vaka Sayısı 14.347 24.390 26
Sağlık Sistemi Değerlendirme Göstergeleri
Kaynak: DSÖ Global Health Observatory Veritabanı, Türkiye Sağlık İstatistik Yıllığı 1987- 1994, Sağlık İstatistik Yıllığı 2011
D- Yeni Ufuklara Doğru
141
Kamu Hastane
Birlikleri
Şehir
Hastaneleri
Tıbbî Ürün ve
Hizmetlerin Üretiminin
Teşvik Edilmesi
Serbest Sağlık
Bölgeleri
Sağlık Turizmi
D- Yeni Ufuklara Doğru
Sağlık İnsan Gücü
Kamu Hastane Birlikleri
Genel Sekreter
Tıbbî Hizmetler
Başkanı
Mali Hizmetler
Başkanı
İdari Hizmetler
Başkanı
Hastane Yöneticiliği
Başhekim İdari ve Mali İşler
Müdürü
Sağlık Bakım
Hizmetleri Müdürü
D- Yeni Ufuklara Doğru
Kamu Hastane Birlikleri
144
• Kamu Hastane Birliklerini kaynakları daha etkili ve verimli
kullanmak için kurduk.
• Yerinden yönetim modelini esas aldık.
• Yöneticiler için sözleşme ve performans ölçütleri getirdik.
• Çalışanların mevcut haklarını koruduk.
D- Yeni Ufuklara Doğru
Şehir Hastaneleri
145
Hizmet kalitesini artırmak ve
maliyeti etkin sağlık hizmeti
dengesini kurabilmek
amacıyla inşasına
başladığımız şehir
hastanelerini ülkenin dört bir
tarafına yaygınlaştıracağız.
D- Yeni Ufuklara Doğru
146
Yatak Sayısı
Toplam Yatak Sayısı 44.835
İhale Süreci Tamamlanan 19.080
Teklif Süreci Devam Eden 8.740
YPK Onayına Sunulan 7.765
YPK Onayına Sunulacak 9.250
Tablo 13
Şehir Hastaneleri
D- Yeni Ufuklara Doğru
Tıbbi Ürün ve Hizmetlerin Üretiminin Teşvik Edilmesi
147
• Yerli sanayi katılımı
• Ar-Ge
• Teknolojik işbirliği
• Off-Set
D- Yeni Ufuklara Doğru
Serbest Sağlık Bölgeleri
148
• Ülkemizde serbest sağlık bölgeleri kurulabilmesinin
önünü açtık
• Sağlık alanında bölgesel cazibe merkezi olacağız
• Yabancı sermaye ve yüksek tıbbî teknoloji girişini
hızlandıracağız
D- Yeni Ufuklara Doğru
149
Türkiye’de sağlık turizmini güçlendireceğiz:
• Sağlık turizmi kapsamında elde edilen gelirlere vergi muafiyeti
getirdik
• Dört dilde hizmet veren yurt dışı hasta danışma hattını kurduk
•Konaklama tesislerinde sağlık kuruluşu kurulup işletilmesi
imkanı sağladık
• Tanıtımları artıracağız
• Hizmet sunumunun kalitesini iyileştireceğiz
D- Yeni Ufuklara Doğru
150
Sağlık insan gücünü artıracağız:
YÖK ile İş birliği:
• Tıp fakülteleri öğrenci kontenjanını 2 katına (9.500)
çıkardık
• Hemşirelik Yüksekokullarında öğrenci kontenjanını
3 katına (11.200) çıkardık
D- Yeni Ufuklara Doğru
151
Klinik kaliteyi iyileştireceğiz:
• Klinik kalite standartlarını geliştiriyoruz
Haziran 2013’te bütün hastanelerimizde şeker hastalığı,
diz protezi ve gebelik/doğum için klinik kalite ölçümlerine
başlamış olacağız
• Klinik rehberleri yaygınlaştıracağız
D- Yeni Ufuklara Doğru
Bireyin kendi sağlığı ile ilgili kararlara aktif katılımını
sağlamak için rolünü güçlendireceğiz:
• Vatandaşta farkındalık oluşturacağız
• Sağlık çalışanlarında davranış değişikliği oluşturacağız
D- Yeni Ufuklara Doğru
152
Türkiye: “Sağlıkta Örnek Ülke”
153
D- Yeni Ufuklara Doğru
E- Ödenek Karşılaştırma Tablosu
2012 - 2013
154
155
Harcama Kalemi
2012
Yılı Kesintili
Başlangıç
Ödeneği
2013
Yılı Bütçe Teklifi
Değişim
(%) Değişim Oranı Sebebi
Personel Ödenekleri 8.373 10.227 22,1 Personel sayısı ve maaş
artışı
Cari Ödenekler 4.316 5.062 17,3 Hizmet birimlerinin
ihtiyaçları
Yatırım Ödenekleri 1.246 1.605 28,8 Yatırım ödeneğindeki artış
Ara Toplam 13.935 16.894 21,2
Yeşil Kart Bütçesi 544 0
Yeşil Kartlıların tedavi
giderleri SGK tarafından
karşılanmaktadır.
Toplam Bütçe 14.479 16.894 16,7
2012- 2013 Yılları Ödenek Karşılaştırma Tablosu, (milyon )
Tablo 14
E- Ödenek Karşılaştırma Tablosu
156
Birimler Personel
Ödenekleri
Diğer Cari
Ödenekler
Yatırım
Ödenekleri Toplam
Sağlık Bakanlığı 1.288 201 1.001 2.490
Türkiye Kamu
Hastaneleri Kurumu 7.451 229 440 8.120
Türkiye Halk Sağlığı
Kurumu 1.437 4.600 41 6.078
Türkiye Hudut ve Sahiller
Genel Müdürlüğü 24 10 93 127
Türkiye İlaç ve Tıbbi
Cihaz Kurumu 27 22 30 79
Toplam 10.227 5.062 1.605 16.894
Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşların
2013 Yılı Merkezi Yönetim Bütçesi, (milyon )
Tablo 15
E- Ödenek Karşılaştırma Tablosu
157
2012 / Kesintili
Başlangıç Ödeneği
2013 / Bütçe
Teklifi Değişim (%)
Toplam Bütçe 13.935
(Yeşil Kart Hariç) 16.894 21,2
Döner Sermaye Bütçesi 16.890 19.717 16,7
Genel Toplam 30.825 36.611 18,8
Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşların
Hizmet Sunumu İçin Ayrılan Finansman, (milyon )
Tablo 16
E- Ödenek Karşılaştırma Tablosu
Sonuç
158
OECD Reviews of Health Systems Turkey
OECD Sağlık Sistemi İncelemeleri Türkiye (sayfa 132), 2008
Yayınlayan Kuruluş: OECD, Dünya Bankası
“Sağlıkta Dönüşüm Programı, hem
Türkiye’nin sosyal yardım sisteminde önemli
bir iyileşme kaydettiğini yansıtmakta hem de
aynı meselelerle mücadele etmekte olan diğer
ülkelere iyi bir uygulama örneği teşkil
etmektedir.”
Sonuç
Türkiye’de Sağlık Hizmetleri:
Geri Kalmışlıktan Liderliğe
159
BMJ, Healthcare in Turkey: from laggard to leader.
12 March 2011, vol. 342
BMJ, Türkiye’de Sağlık Hizmetleri: Geri Kalmışlıktan Liderliğe.
12 Mart 2011, sayı. 342
160
Successful Health System Reforms: The Case of Turkey
Başarılı Sağlık Sistemi Reformları: Türkiye Örneği (sayfa 28), 2012
Yayınlayan Kuruluş: Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölge Ofisi
“Türkiye çok az sayıda ülkenin yapabildiğini
yapmıştır: Kısa bir sürede
sağlık ve sağlık sistemi çıktılarını
çarpıcı oranda iyileştirmiştir. ”
Sonuç