Ścieżki Ścieżki przedmiotoweprzedmiotowe

w edukacji w edukacji10. X. 2006 r.10. X. 2006 r.

Spotkanie szkoleniowo-informacyjne dla nauczycieli Zespołu Szkół Spotkanie szkoleniowo-informacyjne dla nauczycieli Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych Ponadgimnazjalnych

im. Józefa Nojego w Czarnkowieim. Józefa Nojego w Czarnkowieopracowała mgr Anna Zalewskaopracowała mgr Anna Zalewska

Ścieżki edukacyjneŚcieżki edukacyjne

To zestaw treści i umiejętności o To zestaw treści i umiejętności o istotnym znaczeniu wychowawczym, istotnym znaczeniu wychowawczym, których realizacja może odbywać się których realizacja może odbywać się w ramach przedmiotów (bloków w ramach przedmiotów (bloków przedmiotowych) lub w postaci przedmiotowych) lub w postaci odrębnych zajęć.odrębnych zajęć.

Podstawa programowa Podstawa programowa

kształcenia ogólnego dla szkół kształcenia ogólnego dla szkół ponadgimnazjalnychponadgimnazjalnych

( Rozp. MENiS z 06.XI.2003):( Rozp. MENiS z 06.XI.2003):

W liceum ogólnokształcącym, liceum W liceum ogólnokształcącym, liceum profilowanym i technikum obok przedmiotów profilowanym i technikum obok przedmiotów wprowadza się następujące ścieżki wprowadza się następujące ścieżki edukacyjne:edukacyjne:

Edukacja czytelnicza i medialnaEdukacja czytelnicza i medialna Edukacja ekologicznaEdukacja ekologiczna Edukacja europejskaEdukacja europejska Edukacja filozoficznaEdukacja filozoficzna Edukacja prozdrowotnaEdukacja prozdrowotna Edukacja regionalna- dziedzictwo kulturowe w Edukacja regionalna- dziedzictwo kulturowe w

regionieregionie Wychowanie do życia w rodzinieWychowanie do życia w rodzinie

W zasadniczej szkole zawodowej W zasadniczej szkole zawodowej obok przedmiotów wprowadza obok przedmiotów wprowadza się następujące ścieżki się następujące ścieżki edukacyjne:edukacyjne:

Edukacja prozdrowotnaEdukacja prozdrowotna Edukacja europejskaEdukacja europejska Wychowanie do życia w rodzinieWychowanie do życia w rodzinie

Zajęcia „ Wychowanie do życia w Zajęcia „ Wychowanie do życia w rodzinie” są realizowane zgodnie z rodzinie” są realizowane zgodnie z odrębnymi regulacjami prawnymi.odrębnymi regulacjami prawnymi.

Dyrektor szkoły:Dyrektor szkoły:

Odpowiedzialny jest za uwzględnienie Odpowiedzialny jest za uwzględnienie problematyki ścieżek edukacyjnych w problematyki ścieżek edukacyjnych w szkolnym zestawie programów szkolnym zestawie programów nauczania.nauczania.

Za realizację ścieżek edukacyjnych Za realizację ścieżek edukacyjnych odpowiedzialni są:odpowiedzialni są:

nauczyciele wszystkich przedmiotów,nauczyciele wszystkich przedmiotów, którzy do własnego programu włączą którzy do własnego programu włączą odpowiednio treści danej ścieżki.odpowiednio treści danej ścieżki.

Ścieżki mogą być Ścieżki mogą być realizowane:realizowane:

Na lekcjach wychowawczych,Na lekcjach wychowawczych,

Jako projekt uczniowski na zajęciach Jako projekt uczniowski na zajęciach pozalekcyjnych,pozalekcyjnych,

Na lekcjach przedmiotowych:Na lekcjach przedmiotowych:- Ścieżka może stanowić temat całej Ścieżka może stanowić temat całej

lekcji,lekcji,- Ścieżka może stanowić fragment lekcji.Ścieżka może stanowić fragment lekcji.

Do realizacji ścieżek Do realizacji ścieżek edukacyjnych niezbędna edukacyjnych niezbędna

jest:jest:współpraca wszystkich nauczycieliwspółpraca wszystkich nauczycieli

w wyborze:w wyborze:

treści programowychtreści programowych

modelu ścieżek edukacyjnychmodelu ścieżek edukacyjnych

Modele realizacji ścieżek Modele realizacji ścieżek edukacyjnychedukacyjnych

Model linearny-Model linearny- jednoprzedmiotowy:jednoprzedmiotowy:

jest realizowany przez jednego lub jest realizowany przez jednego lub więcej nauczycieli w obrębie zajęć z więcej nauczycieli w obrębie zajęć z oddzielnego przedmiotu np: oddzielnego przedmiotu np: edukacja ekologiczna, edukacja edukacja ekologiczna, edukacja prozdrowotna, edukacja regionalna.prozdrowotna, edukacja regionalna.

Zalety i wadyZalety i wady Zalety:Zalety:- podkreślenie integralności tematyki,podkreślenie integralności tematyki,- kształtowanie holistycznej wizji świata,kształtowanie holistycznej wizji świata,- większa swoboda w planowaniu i większa swoboda w planowaniu i

realizacji,realizacji, Wady:Wady:- obciążenie ucznia dodatkowymi zajęciami,obciążenie ucznia dodatkowymi zajęciami,- wysokie wymagania wobec nauczyciela,wysokie wymagania wobec nauczyciela,- konieczność posiadania głębokiej wiedzy z konieczność posiadania głębokiej wiedzy z

wielu dziedzin.wielu dziedzin.

Model rozbieżny-Model rozbieżny- wieloprzedmiotowy, jest realizowany wieloprzedmiotowy, jest realizowany na kilku przedmiotach przy na kilku przedmiotach przy zachowaniu ich autonomii, ale bez zachowaniu ich autonomii, ale bez synchronizacji czasowej, tzn. na synchronizacji czasowej, tzn. na lekcjach, na których temat pokrywa lekcjach, na których temat pokrywa się z treścią danej ścieżki.się z treścią danej ścieżki.

Zalety i wadyZalety i wady Zalety:Zalety: - kształcenie u nauczycieli umiejętności - kształcenie u nauczycieli umiejętności

pracy zespołowej,pracy zespołowej,- łatwość przygotowania- każdy pracuje w łatwość przygotowania- każdy pracuje w

swoim zakresie wiedzy merytorycznej,swoim zakresie wiedzy merytorycznej,- swoboda realizacji- dowolność w czasie,swoboda realizacji- dowolność w czasie, Wady:Wady:- rozproszenie treści w czasie,rozproszenie treści w czasie,- brak logicznego ciągu lekcji,brak logicznego ciągu lekcji,- utrudnione dostrzeganie związków.utrudnione dostrzeganie związków.

Model przepływowy-Model przepływowy- międzyprzedmiotowy jest międzyprzedmiotowy jest realizowany przez wszystkich realizowany przez wszystkich nauczycieli w uporządkowany nauczycieli w uporządkowany sposób, jest on ograniczony czasem, sposób, jest on ograniczony czasem, co utrudnia wdrażanie jego w co utrudnia wdrażanie jego w dużych placówkach.dużych placówkach.

Zalety i wadyZalety i wady

Zalety:Zalety:

- nauka planowania i koordynacji pracy - nauka planowania i koordynacji pracy zespołowej,zespołowej,

- łatwość przygotowania lekcji- w ramach łatwość przygotowania lekcji- w ramach kompetencji nauczyciela,kompetencji nauczyciela,

Wady:Wady:- trudności w rozplanowaniu czasowym,trudności w rozplanowaniu czasowym,- wielka wrażliwość na „ poślizgi” czasowe wielka wrażliwość na „ poślizgi” czasowe

zajęć poszczególnych przedmiotów,zajęć poszczególnych przedmiotów,- konieczność monitoringu.konieczność monitoringu.

Model odrębny-Model odrębny- zagadnienia zagadnienia edukacji całkowicie wykraczają poza edukacji całkowicie wykraczają poza programy nauczania tradycyjnych programy nauczania tradycyjnych przedmiotówprzedmiotów

( wystawy, konferencje, sesje ( wystawy, konferencje, sesje naukowe).naukowe).

Założenia programowe Założenia programowe szkół ponadgimnazjalnych. szkół ponadgimnazjalnych. Kształcenie i wychowanie.Kształcenie i wychowanie.

Ranga i wartość ścieżek edukacyjnych Ranga i wartość ścieżek edukacyjnych polega na tym, że:polega na tym, że:

- mają duże znaczenie wychowawcze,mają duże znaczenie wychowawcze,- przyczyniają się do wzajemnej przyczyniają się do wzajemnej

współpracy nauczycieli, oraz współpracy nauczycieli, oraz myślenia w kategoriach myślenia w kategoriach interdyscyplinarnych.interdyscyplinarnych.

Integracyjna rola ścieżekIntegracyjna rola ścieżek

Osiągnięcia określone w podstawie Osiągnięcia określone w podstawie programowej po zrealizowaniu programowej po zrealizowaniu programów nauczania:programów nauczania:

PRZEDMIOTYPRZEDMIOTY

Ścieżki edukacyjne:Ścieżki edukacyjne:

Maturzysta powinien stać Maturzysta powinien stać się aktywnym uczestnikiem się aktywnym uczestnikiem

życia społecznego:życia społecznego: Aktywnie uczestniczy w dialogu na szerszym forum,Aktywnie uczestniczy w dialogu na szerszym forum, Prezentuje i broni swoje stanowisko wobec Prezentuje i broni swoje stanowisko wobec

postawionych problemów,postawionych problemów, Przejmuje odpowiedzialność za dbanie o swoje Przejmuje odpowiedzialność za dbanie o swoje

zdrowie i innych ludzi,zdrowie i innych ludzi, Podejmuje działania na rzecz tworzenia zdrowego i Podejmuje działania na rzecz tworzenia zdrowego i

czystego środowiska,czystego środowiska, Doskonali swoje umiejętności w procesie Doskonali swoje umiejętności w procesie

samokształcenia,samokształcenia, Przygotowuje się do aktywnego udziału w Przygotowuje się do aktywnego udziału w

strukturach regionalnych, państwowych i strukturach regionalnych, państwowych i europejskicheuropejskich

Dokumentacja, realizacja i Dokumentacja, realizacja i ewaluacjaewaluacja

Program realizacji ścieżek edukacyjnych- Program realizacji ścieżek edukacyjnych- zatwierdzony przez Radę Pedagogiczną,zatwierdzony przez Radę Pedagogiczną,

Zapisy przeprowadzonych zajęć- dziennik Zapisy przeprowadzonych zajęć- dziennik lekcyjny ( data, temat, forma realizacji, czas, lekcyjny ( data, temat, forma realizacji, czas, prowadzący)prowadzący)

- Edukacja czytelnicza i medialna: ECZM,Edukacja czytelnicza i medialna: ECZM,- Edukacja europejska: EEU,Edukacja europejska: EEU,- Edukacja ekologiczna: EEK,Edukacja ekologiczna: EEK,- Edukacja prozdrowotna: EPZ,Edukacja prozdrowotna: EPZ,- Edukacja regionalna: ERG,Edukacja regionalna: ERG,- Edukacja filozoficzna: EFIL,Edukacja filozoficzna: EFIL,- Wychowanie do życia w rodzinie: WDŻRWychowanie do życia w rodzinie: WDŻR

Realizacja w szkole:Realizacja w szkole:

Szkolny zestaw programów Szkolny zestaw programów nauczania:nauczania:

- Przedmioty obowiązkowe,Przedmioty obowiązkowe,- Przedmioty nadobowiązkowe,Przedmioty nadobowiązkowe,- Zajęcia pozalekcyjne,Zajęcia pozalekcyjne,- Nauczanie indywidualne,Nauczanie indywidualne,- Ścieżki edukacyjneŚcieżki edukacyjne

Rozp.MENiS z 06.XI.2003Rozp.MENiS z 06.XI.2003 Praca nauczycieli w zespołach Praca nauczycieli w zespołach

międzyprzedmiotowych z Podstawą międzyprzedmiotowych z Podstawą programową ścieżek i programami nauczania programową ścieżek i programami nauczania poszczególnych przedmiotów,poszczególnych przedmiotów,

Dobranie treści ścieżek do realizowanego Dobranie treści ścieżek do realizowanego programu nauczania danego przedmiotu,programu nauczania danego przedmiotu,

Opracowanie programu realizacji ścieżek Opracowanie programu realizacji ścieżek przedmiotowych z uwzględnieniem treści przedmiotowych z uwzględnieniem treści ścieżki, tematu lekcji, osiągnięć uczniów, ścieżki, tematu lekcji, osiągnięć uczniów, czasu realizacjiczasu realizacji

Wdrożenie w szkole programów ścieżek- Wdrożenie w szkole programów ścieżek- zapisy w dziennikach lekcyjnych.zapisy w dziennikach lekcyjnych.

Dokumentacja robocza Dokumentacja robocza ścieżki:ścieżki:

Scenariusze i materiały do zajęćScenariusze i materiały do zajęć Wnioski zespołów realizujących Wnioski zespołów realizujących

ścieżki- raport z realizacji,ścieżki- raport z realizacji, Opis planowanych zmian i ulepszeńOpis planowanych zmian i ulepszeń

Realizacja ścieżek edukacyjnych jest Realizacja ścieżek edukacyjnych jest celowym działaniem edukacyjnym celowym działaniem edukacyjnym szkoły obwarowanym zapisami w szkoły obwarowanym zapisami w Podstawie programowej i musi Podstawie programowej i musi podlegać monitoringowi efektywność podlegać monitoringowi efektywność ich realizacji, przez co rozumiemy ich realizacji, przez co rozumiemy poziom osiągnięć uczniów.poziom osiągnięć uczniów.

Ze względu na interdyscyplinarny charakter Ze względu na interdyscyplinarny charakter ścieżek oraz różnorodne formy realizacji ścieżek oraz różnorodne formy realizacji

sposoby pomiaru osiągnięć muszą być również sposoby pomiaru osiągnięć muszą być również różnorodne, np.:różnorodne, np.:

obserwacje czynności uczniów,obserwacje czynności uczniów, samoocena uczniów i ocena samoocena uczniów i ocena

koleżeńska,koleżeńska, przedmiotowe systemy nauczania,przedmiotowe systemy nauczania, wyniki sprawdzianówwyniki sprawdzianów

Modele realizacji Modele realizacji śściecieżżek ek edukacyjnych w praktyce edukacyjnych w praktyce

szkolnejszkolnej Ścieżka edukacyjna, jeden z elementów integracji Ścieżka edukacyjna, jeden z elementów integracji

interdyscyplinarnej w zreformowanym interdyscyplinarnej w zreformowanym szkolnictwie, posiada własną podstawę szkolnictwie, posiada własną podstawę programową- jasno określony zestaw celów,programową- jasno określony zestaw celów, treści treści i zadańi zadań. .

Podstawa programowa ścieżki nie określa jednak Podstawa programowa ścieżki nie określa jednak przez kogo, w jakim wymiarze, kiedy i w jakiej przez kogo, w jakim wymiarze, kiedy i w jakiej formie owe założenia ścieżki mają być formie owe założenia ścieżki mają być realizowane;realizowane; kwestie te rozstrzygane są więc na poziomie szkoły.

Rozwiązania przyjmowane przez pedagogów w tej materii różnią się znacznie między sobą, zarówno co do formy jak i rzetelności oraz skuteczności oddziaływania.

PodsumowaniePodsumowanie

Ścieżka edukacyjna- to rodzaj zajęć Ścieżka edukacyjna- to rodzaj zajęć edukacyjnych o charakterze edukacyjnych o charakterze międzyprzedmiotowym,międzyprzedmiotowym,

Treści ścieżek koncentrują się wokół Treści ścieżek koncentrują się wokół tematyki, która nie mieści się w tematyki, która nie mieści się w całości w żadnym z przedmiotów całości w żadnym z przedmiotów nauczania, ma szczególne znaczenie nauczania, ma szczególne znaczenie poznawcze i wychowawcze oraz służy poznawcze i wychowawcze oraz służy całościowemu postrzeganiu przez całościowemu postrzeganiu przez ucznia otaczającej rzeczywistości,ucznia otaczającej rzeczywistości,

Zadania, treści i osiągnięcia zawarte w Zadania, treści i osiągnięcia zawarte w ścieżkach edukacyjnych powinni uwzględniać ścieżkach edukacyjnych powinni uwzględniać nauczyciele wszystkich przedmiotów, nauczyciele wszystkich przedmiotów, wkomponowując je odpowiednio we własne wkomponowując je odpowiednio we własne programy nauczania,programy nauczania,

Ścieżki edukacyjne nie zostały przypisane Ścieżki edukacyjne nie zostały przypisane konkretnym przedmiotom,konkretnym przedmiotom,

Czas niezbędny do realizacji poszczególnych Czas niezbędny do realizacji poszczególnych ścieżek nie został określony,ścieżek nie został określony,

Ten sam nauczyciel może realizować Ten sam nauczyciel może realizować treści kilku ścieżek,treści kilku ścieżek,

Konieczne jest „ podzielenie się” Konieczne jest „ podzielenie się” nauczycieli danej szkoły treściami nauczycieli danej szkoły treściami ścieżek edukacyjnych,ścieżek edukacyjnych,

Zaplanowanie realizacji ścieżek Zaplanowanie realizacji ścieżek edukacyjnych wymaga zespołowej pracy edukacyjnych wymaga zespołowej pracy całej rady pedagogicznej- materiałem całej rady pedagogicznej- materiałem wyjściowym jest podstawa programowa.wyjściowym jest podstawa programowa.