SEKTY i RUCHY RELIGIJNE SEKTY i RUCHY RELIGIJNE W POLSCE WSPÓŁCZESNEJW POLSCE WSPÓŁCZESNEJ

mgr Magdalena Tomczykmgr Magdalena Tomczyk

Trudności w definicji i ocenie Trudności w definicji i ocenie sektsektEtymologia pojęcia „sekta”Etymologia pojęcia „sekta”

Etymologicznie słowo sekta wywodzi się od łacińskiego Etymologicznie słowo sekta wywodzi się od łacińskiego sequorsequor – naśladować, towarzyszyć, iść, podążać za kimś. Druga – naśladować, towarzyszyć, iść, podążać za kimś. Druga etymologia nawiązuje do słowa etymologia nawiązuje do słowa secaresecare i oznacza odcinać, i oznacza odcinać, oddzielać. Słownik klasycznej łaciny podaje następujące oddzielać. Słownik klasycznej łaciny podaje następujące znaczenie słowa znaczenie słowa secta: secta: kierunek, droga, postępowanie, kierunek, droga, postępowanie, zasady.zasady.W klasycznej grece, jak i w grece Nowego Testamentu W klasycznej grece, jak i w grece Nowego Testamentu łacińskiemu słowu łacińskiemu słowu secta secta odpowiada właściwie jako synonim odpowiada właściwie jako synonim herezja, herezja, który znaczy wybór. W łacinie klasycznej wyraz ten który znaczy wybór. W łacinie klasycznej wyraz ten nie miał pejoratywnego znaczenia. Czasem tłumacze łacińskiej nie miał pejoratywnego znaczenia. Czasem tłumacze łacińskiej Biblii posługiwali się pojęciem sekta, a czasem podawali Biblii posługiwali się pojęciem sekta, a czasem podawali herezja. Sugerowały po prostu dokonany wybór i oba te herezja. Sugerowały po prostu dokonany wybór i oba te terminy nie miały pejoratywnego i emocjonalnego znaczenia. terminy nie miały pejoratywnego i emocjonalnego znaczenia.

Etymologia pojęcia „sekta” c.d.Etymologia pojęcia „sekta” c.d.

Po dwóch tysiącach lat słowa „sekta” i „herezja” Po dwóch tysiącach lat słowa „sekta” i „herezja” mają dziś zupełnie inne znaczenie. Obecnie „heretyk” mają dziś zupełnie inne znaczenie. Obecnie „heretyk” oznacza kogoś, kto fałszuje doktrynę wiary, a tego kto oznacza kogoś, kto fałszuje doktrynę wiary, a tego kto doprowadza do rozłamu określa się „schizmatykiem”. doprowadza do rozłamu określa się „schizmatykiem”. „Sekciarz” ma w języku polskim jednoznacznie pejoratywną „Sekciarz” ma w języku polskim jednoznacznie pejoratywną konotację i długo, bo do końca lat dziewięćdziesiątych XX konotację i długo, bo do końca lat dziewięćdziesiątych XX wieku oznaczał właściwie fanatyka i odstępcę. Podobnie jak wieku oznaczał właściwie fanatyka i odstępcę. Podobnie jak „sekta”, choć już z mniejszym ładunkiem emocjonalnym. W „sekta”, choć już z mniejszym ładunkiem emocjonalnym. W społecznym odbiorze znaczenie słowa „sekciarz”, czyli społecznym odbiorze znaczenie słowa „sekciarz”, czyli człowiek rozbijający jedność, przeniosło się na słowo człowiek rozbijający jedność, przeniosło się na słowo „sekta”. Od ponad osiemnastu lat ujemny ciężar tego „sekta”. Od ponad osiemnastu lat ujemny ciężar tego pojęcia gwałtownie wzrósł.pojęcia gwałtownie wzrósł.

Problemy z definicjąProblemy z definicją

Problem z definicją pojęcia „sekta” zaczął narastać, Problem z definicją pojęcia „sekta” zaczął narastać, kiedy ojcowie współczesnej socjologii wprowadzili termin kiedy ojcowie współczesnej socjologii wprowadzili termin „sekta” na grunt nauk społecznych. Odtąd inaczej mówią o „sekta” na grunt nauk społecznych. Odtąd inaczej mówią o sektach naukowcy, a inaczej przedstawiciele światowych sektach naukowcy, a inaczej przedstawiciele światowych religii i najstarszych Kościołów. Socjologowie religii widzą religii i najstarszych Kościołów. Socjologowie religii widzą w sekcie pewien określony typ organizacji religijnych o w sekcie pewien określony typ organizacji religijnych o alternatywnym charakterze.alternatywnym charakterze.

Psychologowie religii uznają, że religie organizują Psychologowie religii uznają, że religie organizują się na dwa sposoby – jako Kościoły i sekty, odnosząc się do się na dwa sposoby – jako Kościoły i sekty, odnosząc się do chrześcijańskiego kręgu kulturowego, w którym prowadzi chrześcijańskiego kręgu kulturowego, w którym prowadzi się najwięcej badań nad religijnością alternatywną. się najwięcej badań nad religijnością alternatywną.

Opierając się na powyższej konotacji, można Opierając się na powyższej konotacji, można wyszczególnić następujące różnice pomiędzy Kościołem a wyszczególnić następujące różnice pomiędzy Kościołem a sektą.sektą.

Różnice pomiędzy pojęciami - „Kościół” a „sekta”Różnice pomiędzy pojęciami - „Kościół” a „sekta”

• Kościół jest „duży” a „sekta” mała. Religijność małej grupy jest Kościół jest „duży” a „sekta” mała. Religijność małej grupy jest inna niż dużego, parotysięcznego Kościoła. Dla sekty absolutną inna niż dużego, parotysięcznego Kościoła. Dla sekty absolutną podstawą egzystencji jest wspólnota, wspierających się oraz podstawą egzystencji jest wspólnota, wspierających się oraz znających wzajemnie osób.znających wzajemnie osób.

• O ile w Kościele członkowie znajdują się w przeważającej mierze O ile w Kościele członkowie znajdują się w przeważającej mierze „z urodzenia”, to do sekty trzeba wstąpić. Nawet dla „z urodzenia”, to do sekty trzeba wstąpić. Nawet dla wychowywanych w grupie dzieci, wymagany jest specjalny wychowywanych w grupie dzieci, wymagany jest specjalny ceremoniał, ryt, obrzęd „przyłączenia” do sekty. Jest ona ceremoniał, ryt, obrzęd „przyłączenia” do sekty. Jest ona bowiem typową społecznością opartą na umowie, a nawet bowiem typową społecznością opartą na umowie, a nawet formalnie zarejestrowaną i funkcjonującą niekiedy jako formalnie zarejestrowaną i funkcjonującą niekiedy jako stowarzyszenie.stowarzyszenie.

Różnice pomiędzy pojęciami - „Kościół” a Różnice pomiędzy pojęciami - „Kościół” a „sekta” c.d.„sekta” c.d.

• O ile Kościół ma wykształconą i rozbudowaną hierarchię, to O ile Kościół ma wykształconą i rozbudowaną hierarchię, to w sekcie jej brak. Często wymienia się jako charakterystyczny w sekcie jej brak. Często wymienia się jako charakterystyczny

dla sekty typ przywództwa charyzmatycznego. Jednak wiele dla sekty typ przywództwa charyzmatycznego. Jednak wiele małych, alternatywnych grup religijnych ma przywództwo małych, alternatywnych grup religijnych ma przywództwo kolegialne.kolegialne.

• Kościoły wiążą stan kapłański ze sprawowaniem sakramentów. Kościoły wiążą stan kapłański ze sprawowaniem sakramentów. Sekty raczej niechętnie zapatrują się na istnienie sakramentów Sekty raczej niechętnie zapatrują się na istnienie sakramentów na rzecz ceremoniału, kultu lub stopni wtajemniczenia.na rzecz ceremoniału, kultu lub stopni wtajemniczenia.

• Kościół wzywa swoich wiernych do świętości, ale wie, że Kościół wzywa swoich wiernych do świętości, ale wie, że człowiek jest z natury grzeszny i słaby. Nie stosuje zbyt ostrych człowiek jest z natury grzeszny i słaby. Nie stosuje zbyt ostrych sankcji za naruszenie norm postępowania. Sekty przeciwnie, sankcji za naruszenie norm postępowania. Sekty przeciwnie, starają się być niezwykle rygorystyczne. Jawią się jako starają się być niezwykle rygorystyczne. Jawią się jako społeczności „świętych”, „wybrańców” i „czystych” moralnie. społeczności „świętych”, „wybrańców” i „czystych” moralnie. Członkom sekt stawia się wysokie, radykalne wymagania Członkom sekt stawia się wysokie, radykalne wymagania etyczne.etyczne.

Różnice pomiędzy pojęciami - „Kościół” a Różnice pomiędzy pojęciami - „Kościół” a „sekta” c.d.„sekta” c.d.

• Kościół, mimo pewnego napięcia ze światem zewnętrznymKościół, mimo pewnego napięcia ze światem zewnętrznym,, ceni wartość niektórych idei niereligijnych. ceni wartość niektórych idei niereligijnych. PPodejmuje dialog odejmuje dialog z innymz innymii religiami czy poglądami. Jest ekumeniczny. Za religiami czy poglądami. Jest ekumeniczny. Za ważne i potrzebne człowiekowi uznaje Kościół sport, naukę i ważne i potrzebne człowiekowi uznaje Kościół sport, naukę i rrozrywkę. Sekty uznają świat za siedlisko zła. Skupiają ozrywkę. Sekty uznają świat za siedlisko zła. Skupiają uwagę wiernych niemal wyłącznie na wartościach religijnych, uwagę wiernych niemal wyłącznie na wartościach religijnych, uznając uznając zza niewskazane to, co od tych wartości odciąga. a niewskazane to, co od tych wartości odciąga.

• KKościół raczej nie odwołuje się do odmowy służby wojskowej, ościół raczej nie odwołuje się do odmowy służby wojskowej, czy przysięgania czy przysięgania nna wierność do ojczyzny lub oa wierność do ojczyzny lub odddawania dawania szacunku symbolom narodowym.szacunku symbolom narodowym. Sekty kwestionują sens Sekty kwestionują sens uczestniczenia w tych zobowiązaniach.uczestniczenia w tych zobowiązaniach.

• Sekta zwykle uważa swoją prawdę religijną za wyłączną i Sekta zwykle uważa swoją prawdę religijną za wyłączną i jedyną. Nie podejmuje dialogu ekumenicznego. Neguje jedyną. Nie podejmuje dialogu ekumenicznego. Neguje nauczania Kościoła i poglądy oraz osiągnięcia nauki.nauczania Kościoła i poglądy oraz osiągnięcia nauki.

Powyższe poglądy przedstawiono w wielkim uproszczeniu. Powyższe poglądy przedstawiono w wielkim uproszczeniu. Członkowie sekt żyją bliżej wokół swego sacrum. Ich życie Członkowie sekt żyją bliżej wokół swego sacrum. Ich życie religijne determinuje życie codzienne lub zawodowe. Inaczej religijne determinuje życie codzienne lub zawodowe. Inaczej bowiem formuje się sekta inaczej Kościół. bowiem formuje się sekta inaczej Kościół. W małych grupach religijnych istnieje znacznie mniejsza W małych grupach religijnych istnieje znacznie mniejsza anonimowość wyznawców oraz zauważa się znacznie anonimowość wyznawców oraz zauważa się znacznie intensywniejszą kontrolę charyzmatycznych przywódców lub intensywniejszą kontrolę charyzmatycznych przywódców lub ciał kolegialnych nad członkami sekt. Brak w nich elementu ciał kolegialnych nad członkami sekt. Brak w nich elementu wolności woli. Człowiek często zostaje zniewolony, aby pod wolności woli. Człowiek często zostaje zniewolony, aby pod rygoryzmem moralnym, oddać się służeniu swoim rygoryzmem moralnym, oddać się służeniu swoim przywódcom.przywódcom.Sekty to przede wszystkim małe grupy, o strukturze w której Sekty to przede wszystkim małe grupy, o strukturze w której zauważa się podział na ciało kierujące, nadzorujące, zauważa się podział na ciało kierujące, nadzorujące, teokratyczne teokratyczne

i niewielką grupkę wiernych. W takiej grupie człowiek nie i niewielką grupkę wiernych. W takiej grupie człowiek nie pozostaje anonimowy. Jest zawsze kimś rozpoznawalnym. pozostaje anonimowy. Jest zawsze kimś rozpoznawalnym. Większość sekt formuje się na klimacie rzekomej miłości, Większość sekt formuje się na klimacie rzekomej miłości, sympatii i zrozumienia. sympatii i zrozumienia.

Co znaczy przymiotnik „mała” grupa religijna? Klasycy socjologii Co znaczy przymiotnik „mała” grupa religijna? Klasycy socjologii sekt wskazują, że powinno być to grono, które tworzy relacje sekt wskazują, że powinno być to grono, które tworzy relacje bezpośrednie, osobowe. Zakłada się, że ludzie witają się przed bezpośrednie, osobowe. Zakłada się, że ludzie witają się przed spotkaniem, żegnają, a religijna treść ich społeczności znajduje spotkaniem, żegnają, a religijna treść ich społeczności znajduje przedłużenie w niereligijnym, z zewnętrznego punktu widzenia, przedłużenie w niereligijnym, z zewnętrznego punktu widzenia, kontekście. kontekście. Wyraźny mechanizm kontroli wspólnoty, polega na wzajemnym Wyraźny mechanizm kontroli wspólnoty, polega na wzajemnym zainteresowaniu sobą, a nawet elementami donosu na zainteresowaniu sobą, a nawet elementami donosu na współbraci do ciała kierowniczego. współbraci do ciała kierowniczego. Zauważa się prawidłowość. Otóż sekty z biegiem czasu Zauważa się prawidłowość. Otóż sekty z biegiem czasu poddawane są procesowi instytucjonalizacji i stają się poddawane są procesowi instytucjonalizacji i stają się Kościołami. Kościołami. Często sekty (te chrześcijańskie) uznają ten proces za swój Często sekty (te chrześcijańskie) uznają ten proces za swój triumf, odnosząc się do księgi NT Dziejów Apostolskich, która triumf, odnosząc się do księgi NT Dziejów Apostolskich, która jest opisem życia pierwszej gminy. Odrzucając kompromis jest opisem życia pierwszej gminy. Odrzucając kompromis Kościołów ze światem, wzorują się na nowotestamentowym Kościołów ze światem, wzorują się na nowotestamentowym radykalizmie.radykalizmie.

Sekta jest bardziej postawą religijną niż doktryną wiary, jak Sekta jest bardziej postawą religijną niż doktryną wiary, jak zauważają religioznawcy. Jest organizacją teokratyczną, zauważają religioznawcy. Jest organizacją teokratyczną, niekiedy niekiedy o dostrzegalnym autorytaryzmie jej przywódców. Brak w niej o dostrzegalnym autorytaryzmie jej przywódców. Brak w niej demokracji i wolności słowa dla szeregowego wyznawcy.demokracji i wolności słowa dla szeregowego wyznawcy.Sekty atakują nauczania Kościoła, sprzeciwiają się jego Sekty atakują nauczania Kościoła, sprzeciwiają się jego hierarchii, podejmując jednokierunkową polemikę na łamach hierarchii, podejmując jednokierunkową polemikę na łamach swoich czasopism lub pozycji wydawniczych. swoich czasopism lub pozycji wydawniczych. W historii, od starożytności, zawsze obecny był proces W historii, od starożytności, zawsze obecny był proces schizmy, odrzucenia łączności z pierwotną religią, poprzez schizmy, odrzucenia łączności z pierwotną religią, poprzez kształtowanie się licznych ruchów kontestatorskich. kształtowanie się licznych ruchów kontestatorskich. W wieku XX ukształtowała się forma kultu, wokół którego W wieku XX ukształtowała się forma kultu, wokół którego zawiązały się parareligijne ruchy alternatywne o amorficznej, zawiązały się parareligijne ruchy alternatywne o amorficznej, luźnej i mało zwartej strukturze, funkcjonujące wokół zespołu luźnej i mało zwartej strukturze, funkcjonujące wokół zespołu ideologii New Age. Kultami w tym ujęciu są ideologii New Age. Kultami w tym ujęciu są niekonwencjonalne praktyki medyczne, astrologia, joga, ruch niekonwencjonalne praktyki medyczne, astrologia, joga, ruch ukrytego potencjału człowieka, ruchy neopogańskie, a nawet ukrytego potencjału człowieka, ruchy neopogańskie, a nawet akcenty sataniczne.akcenty sataniczne.

Wokół New Age powstawały i funkcjonowały (oraz funkcjonują Wokół New Age powstawały i funkcjonowały (oraz funkcjonują nadal) ideologie: feminizmu, Ery Wodnika, Ery Wenus, nadal) ideologie: feminizmu, Ery Wodnika, Ery Wenus, wegetarianizmu, weganizmu, pacyfizmu, ekologizm, wegetarianizmu, weganizmu, pacyfizmu, ekologizm, radykalizmu światopoglądowego, ateizmu i deizmu, idee radykalizmu światopoglądowego, ateizmu i deizmu, idee Nowej Lewicy, idee lewicowo – libertariańskie, Nowej Lewicy, idee lewicowo – libertariańskie, konsumpcjonizmu, seksizmu, mit UFOkonsumpcjonizmu, seksizmu, mit UFO

i zjawisk paranormalnych.i zjawisk paranormalnych.Podejmują one rozbrat z dominującym w danej kulturze Podejmują one rozbrat z dominującym w danej kulturze wzorcem kulturowym, a swoje cele indywidualne wysuwają na wzorcem kulturowym, a swoje cele indywidualne wysuwają na plan pierwszy. Przykładowo zamiast elementu zbawienia, plan pierwszy. Przykładowo zamiast elementu zbawienia, pojawia się rzekomy rozwój psychofizyczny jednostki i pojawia się rzekomy rozwój psychofizyczny jednostki i rzekome jej wyzwolenie spod „panowania wrogiej doktryny”.rzekome jej wyzwolenie spod „panowania wrogiej doktryny”.

Obecnie słowo „sekta” zastępowane jest pojęciem „nowego, Obecnie słowo „sekta” zastępowane jest pojęciem „nowego, wolnego, alternatywnego ruchu religijnego lub grupy wolnego, alternatywnego ruchu religijnego lub grupy religijnej”. religijnej”.

Problem zagrożeń Problem zagrożeń i niebezpieczeństw ze strony i niebezpieczeństw ze strony sektsekt

Nagłaśniane przez światowe i polskie media Nagłaśniane przez światowe i polskie media nadużycia zasady wolności religijnej, jakie miały miejsca w nadużycia zasady wolności religijnej, jakie miały miejsca w sektach i nowych rurach religijnych, wymusiło na sektach i nowych rurach religijnych, wymusiło na społeczeństwach i prawie międzynarodowym uważniejszą społeczeństwach i prawie międzynarodowym uważniejszą kontrolę i obserwację tych wspólnot. kontrolę i obserwację tych wspólnot.

Pojawiły się jednak pytania: jak, nie naruszając Pojawiły się jednak pytania: jak, nie naruszając zasady wolności religijnej, stać na straży bezpieczeństwa zasady wolności religijnej, stać na straży bezpieczeństwa obywateli?, jak być skutecznym w obronie jednostki przed obywateli?, jak być skutecznym w obronie jednostki przed nadużyciem, ale z drugiej strony pogodzić się z nadużyciem, ale z drugiej strony pogodzić się z dojrzałością, z odmiennym nieraz bolesnym dla rodziców dojrzałością, z odmiennym nieraz bolesnym dla rodziców wyborem drogi życiowej dzieci, stojącejwyborem drogi życiowej dzieci, stojącej

w jaskrawym kontraście z europejskimi standardami w jaskrawym kontraście z europejskimi standardami kulturowymi?kulturowymi?

W Polsce i na świecie działa szereg stowarzyszeń i ruchów, W Polsce i na świecie działa szereg stowarzyszeń i ruchów, których celem jest zdecydowane przeciwdziałanie nie tylko których celem jest zdecydowane przeciwdziałanie nie tylko sekciarstwu, ale również i samym sektom.sekciarstwu, ale również i samym sektom.W 1995 roku decyzją Senatu UJ na Wydziale Filozoficznym W 1995 roku decyzją Senatu UJ na Wydziale Filozoficznym

w Instytucie Religioznawstwa powstała Pracowniaw Instytucie Religioznawstwa powstała Pracownia Dokumentacji Wyznań Religijnych w Polsce współczesnej. Dokumentacji Wyznań Religijnych w Polsce współczesnej.

Kierował Kierował nią do 2007 roku prof. dr hab. Zbigniew Pasek, a obecnienią do 2007 roku prof. dr hab. Zbigniew Pasek, a obecnie pracownię prowadzi dr Piotr Czarnecki.pracownię prowadzi dr Piotr Czarnecki. Pracownia gromadzi oraz zbiera rzetelne informacje na temat Pracownia gromadzi oraz zbiera rzetelne informacje na temat funkcjonujących w Polsce Kościołów, związków wyznaniowych,funkcjonujących w Polsce Kościołów, związków wyznaniowych, nowych ruchów religijnych. Prowadzi również dane nowych ruchów religijnych. Prowadzi również dane

statystyczne,statystyczne, które przesyła do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych które przesyła do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Jej celem jest bieżące opracowanie mapy i Administracji. Jej celem jest bieżące opracowanie mapy wyznaniowej współczesnej Polski i religijności Polaków.wyznaniowej współczesnej Polski i religijności Polaków.

Praca na wyeliminowaniem nadużyć ze strony sekt, które Praca na wyeliminowaniem nadużyć ze strony sekt, które zdarzają się wśród nowych ruchów religijnych i ruchów zdarzają się wśród nowych ruchów religijnych i ruchów kultowych, powinna oprzeć się o grunt dowodów, które będą kultowych, powinna oprzeć się o grunt dowodów, które będą mogły stanowić przedmiot procesu sądowego. Należy sobie mogły stanowić przedmiot procesu sądowego. Należy sobie zdać jednak sprawę, jak trudno uchwycić prawu stosowanie zdać jednak sprawę, jak trudno uchwycić prawu stosowanie nieuczciwych metod przymusu psychicznego (obecnego nie nieuczciwych metod przymusu psychicznego (obecnego nie tylko w religii, ale też w reklamie i w polityce np. przekaz tylko w religii, ale też w reklamie i w polityce np. przekaz podprogowy).podprogowy).Ilość nadużyć ze strony nowych ruchów religijnych maleje, jeśli Ilość nadużyć ze strony nowych ruchów religijnych maleje, jeśli państwo przejmie kontrolę nad finansami działalności grupy. państwo przejmie kontrolę nad finansami działalności grupy. Jeśli jawny staje się obieg pieniądza w danej grupie, ilość Jeśli jawny staje się obieg pieniądza w danej grupie, ilość ewentualnych nadużyć także maleje. ewentualnych nadużyć także maleje. Źródłem nadużyć ze strony sekt jest niepohamowana ambicja Źródłem nadużyć ze strony sekt jest niepohamowana ambicja ich przywódców. Nadużycia finansowe, moralne, znęcanie się ich przywódców. Nadużycia finansowe, moralne, znęcanie się nad niepokornymi. Lider staje się oszustem, a jego wierni mają nad niepokornymi. Lider staje się oszustem, a jego wierni mają rozchwianą psyche, decydując się np. na samookaleczenie. rozchwianą psyche, decydując się np. na samookaleczenie.

Kryteria rozpoznawania Kryteria rozpoznawania szkodliwych grup religijnych. szkodliwych grup religijnych. Nowe wyznaniaNowe wyznaniaw Polsce po 1989 rokuw Polsce po 1989 rokuW Polsce do 1989 roku było zarejestrowanych około 30 W Polsce do 1989 roku było zarejestrowanych około 30

związków wyznaniowych. W listopadzie 1997 roku było ich związków wyznaniowych. W listopadzie 1997 roku było ich 136. Obecnie w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i 136. Obecnie w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji zarejestrowanych jest 15 Kościołów, Administracji zarejestrowanych jest 15 Kościołów, funkcjonujących na mocy odrębnych ustaw wobec państwa funkcjonujących na mocy odrębnych ustaw wobec państwa oraz 150 wpisanych do rejestru MSWiA Kościołów i związków oraz 150 wpisanych do rejestru MSWiA Kościołów i związków wyznaniowych. wyznaniowych. Tolerancja i wolność religijna, które po 1989 roku stały się Tolerancja i wolność religijna, które po 1989 roku stały się jednym z elementów naszej państwowości, niosły także jednym z elementów naszej państwowości, niosły także rozmaite zagrożenia. Jednak klasyfikowanie wszystkich rozmaite zagrożenia. Jednak klasyfikowanie wszystkich związków religijnych jako sekty, może również uczynić wiele związków religijnych jako sekty, może również uczynić wiele szkód. Według Konstytucji i Deklaracji Praw Człowieka nie szkód. Według Konstytucji i Deklaracji Praw Człowieka nie możemy odmawiać nikomu prawa do własnego życia możemy odmawiać nikomu prawa do własnego życia religijnego. Stanowczo lepiej jest uwrażliwić społeczeństwo religijnego. Stanowczo lepiej jest uwrażliwić społeczeństwo na rzeczywiste zagrożenia. na rzeczywiste zagrożenia.

Istnieje opracowanych 9 kryteriów rozpoznawania szkodliwości Istnieje opracowanych 9 kryteriów rozpoznawania szkodliwości destrukcyjnych grup religijnych. Oto one:destrukcyjnych grup religijnych. Oto one:

• Czy władza przywódcy grupy jest nieograniczona?Czy władza przywódcy grupy jest nieograniczona?• Czy w grupie kładzie się nacisk na gromadzenie pieniędzy?Czy w grupie kładzie się nacisk na gromadzenie pieniędzy?• Czy jednostka ma prawo w każdej chwili zrezygnować z Czy jednostka ma prawo w każdej chwili zrezygnować z

członkostwa?członkostwa?• Czy pewne elementy doktryny ruchu są przedstawiane inaczej Czy pewne elementy doktryny ruchu są przedstawiane inaczej

na początku zaangażowania, niż po pewnym okresie na początku zaangażowania, niż po pewnym okresie uczestnictwa?uczestnictwa?

• Czy grupa nie utrudnia swoim członkom kontaktów z rodzinami?Czy grupa nie utrudnia swoim członkom kontaktów z rodzinami?• Czy istnieje obowiązek zakładania rodzin wewnątrz grupy?Czy istnieje obowiązek zakładania rodzin wewnątrz grupy?• Czy istnieje ograniczenie dopływu informacji ze świata? czy Czy istnieje ograniczenie dopływu informacji ze świata? czy

istnieje kontrola życia rodzinnego członków?istnieje kontrola życia rodzinnego członków?• Czy da się zauważyć postawa wrogości wobec świata?Czy da się zauważyć postawa wrogości wobec świata?• Czy grupa jest wrogo nastawiona do kształcenia?Czy grupa jest wrogo nastawiona do kształcenia?

W Polsce komunistycznej państwo prześladowało Kościół jak i W Polsce komunistycznej państwo prześladowało Kościół jak i zarówno związki wyznaniowe. Nie wyrażało zgody na zarówno związki wyznaniowe. Nie wyrażało zgody na rejestrację licznych grup wyznaniowych. Stosowało represję i rejestrację licznych grup wyznaniowych. Stosowało represję i inwigilację wobec środowisk kościelnych i religijnych. Nad inwigilację wobec środowisk kościelnych i religijnych. Nad funkcjonowaniem wspólnot czuwał Urząd do Spraw Wyznań funkcjonowaniem wspólnot czuwał Urząd do Spraw Wyznań oraz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Urząd i Służba oraz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Urząd i Służba Bezpieczeństwa Departament IV Nierzymskokatolicki III.Bezpieczeństwa Departament IV Nierzymskokatolicki III.Obecnie lawinowo wzrosła liczba formalnie funkcjonujących Obecnie lawinowo wzrosła liczba formalnie funkcjonujących związków wyznaniowych. Niektóre z nich funkcjonują na mocy związków wyznaniowych. Niektóre z nich funkcjonują na mocy stowarzyszeń o charakterze filantropijnym. stowarzyszeń o charakterze filantropijnym. Większość związków wyznaniowych ma rodowód protestancki, Większość związków wyznaniowych ma rodowód protestancki, a swoją doktrynę wywodzi z interpretacji Biblii (często a swoją doktrynę wywodzi z interpretacji Biblii (często błędnej). Istnieją też ruchy o charakterze orientalnym, błędnej). Istnieją też ruchy o charakterze orientalnym, związane z religiami Dalekiego i Bliskiego Wschodu.związane z religiami Dalekiego i Bliskiego Wschodu.

Liczne ruchy religijne powstały wskutek Liczne ruchy religijne powstały wskutek „opuszczenia” macierzystych Kościołów protestanckich, „opuszczenia” macierzystych Kościołów protestanckich, tworząc nową, odrębną strukturę. tworząc nową, odrębną strukturę.

Aby mogły one stać się samodzielnym podmiotem Aby mogły one stać się samodzielnym podmiotem prawa wyznaniowego, muszą mieć od 1998 roku wymaganą prawa wyznaniowego, muszą mieć od 1998 roku wymaganą liczbę 100 członków wspólnoty. liczbę 100 członków wspólnoty.

Nowe ruchy religijne to środowisko bardzo Nowe ruchy religijne to środowisko bardzo wewnętrznie zróżnicowane. Wśród nowych religii wiele wewnętrznie zróżnicowane. Wśród nowych religii wiele minimalizuje religijny wymiar swej doktryny, akcentując minimalizuje religijny wymiar swej doktryny, akcentując działalność np. charytatywną, połączoną ściśle z działalność np. charytatywną, połączoną ściśle z ekonomiczną aktywnością założyciela. Nowe ruchy ekonomiczną aktywnością założyciela. Nowe ruchy religijne, Kościoły i sekty stanowią obecnie nadal religijne, Kościoły i sekty stanowią obecnie nadal przedmiot badawczy nauk społecznych.przedmiot badawczy nauk społecznych.

Przykładowe nazwy nowych Przykładowe nazwy nowych ruchów religijnych w Polsceruchów religijnych w Polsce• Ruchy badackie,Ruchy badackie,• Kościół Chrześcijański,Kościół Chrześcijański,• Zbór Ewangelii Łaski,Zbór Ewangelii Łaski,• Misja Łaski,Misja Łaski,• Misja Pokoleń,Misja Pokoleń,• Wspólnota Unitarian Uniwersalistów,Wspólnota Unitarian Uniwersalistów,• Uczniowie Ducha Świętego,Uczniowie Ducha Świętego,• Towarzystwo Świadomości Kryszny,Towarzystwo Świadomości Kryszny,• Towarzystwo Rozwoju Duchowego (Joga),Towarzystwo Rozwoju Duchowego (Joga),• Miasto Jezusa Chrystusa Jeruzalem Nowe,Miasto Jezusa Chrystusa Jeruzalem Nowe,• Polski Ruch Neopogański,Polski Ruch Neopogański,

• Kościół Zjednoczenia,Kościół Zjednoczenia,• Bractwo dla Poznawania Judaizmu,Bractwo dla Poznawania Judaizmu,• Zakon Srebrnej Gwiazdy,Zakon Srebrnej Gwiazdy,• Rodzimy Kościół Polski,Rodzimy Kościół Polski,• Rodzimy Kościół Słowiański,Rodzimy Kościół Słowiański,• Amway,Amway,• Ruch Świadomości „Baba Ji”,Ruch Świadomości „Baba Ji”,• Ruch Nowego Życia,Ruch Nowego Życia,• Misja Buddyjska,Misja Buddyjska,• Związek Duch i MocZwiązek Duch i Moc• Kościół Jezusa ChrystusaKościół Jezusa Chrystusa

Kościoły i związki wyznaniowe Kościoły i związki wyznaniowe w Tarnowiew Tarnowie• Kościół Rzymskokatolicki,Kościół Rzymskokatolicki,• Kościół Polskokatolicki,Kościół Polskokatolicki,• Kościół Metodystyczny,Kościół Metodystyczny,• Kościół Zielonoświątkowy,Kościół Zielonoświątkowy,• Kościół Adwentystów Dnia Siódmego,Kościół Adwentystów Dnia Siódmego,• Kościół Chrześcijan Baptystów,Kościół Chrześcijan Baptystów,• Kościół Wolnych Chrześcijan,Kościół Wolnych Chrześcijan,• Badacze Pisma Świętego,Badacze Pisma Świętego,• Świadkowie Jehowy,Świadkowie Jehowy,• Zbór Zielonoświątkowy „Pan jest moim Sztandarem”Zbór Zielonoświątkowy „Pan jest moim Sztandarem”• a także kilka rodzin należących do krakowskiej parafii a także kilka rodzin należących do krakowskiej parafii

ewangelicko – augsburskiej Św. Marcinaewangelicko – augsburskiej Św. Marcina