Sidik ifrazat sistemi daşlarının müasir müalicə metodlarıDr. Asif CahangirovMərkəzi Neftçilər XəstəxanasıUrologiya şöbəsi

Etiopatogenez•Hereditar – poligen defekti•Yaş•Cinsiyyət•Coografiya – diyeta, isti və nəm•Su içmə alışqanlığı•Məslək

Etiopatogenez•Saturasiya – supersaturasiya•Nukleasiya•Kristal agregasiyası•Kristal əmələgəlməsi

Klassifikasiya•Ölçüsünə görə : <5mm, 5-10mm, 10-20

mm, >20mm•Lokalizasiyasına görə : böyrəyin yuxarı,

orta və aşağı kaliksi, ləyən, sidik axarının yuxarı, orta və aşağı 1/3 qismi, sidik kisəsi daşı

•X-ray xüsusiyyətinə görə : opak, az opak, nonopak

Klassifikasiya•Əmələ gəlmə etiologiyasına görə : - infeksiya mənbəyi olmayan : Ca

oksalat,Ca fosfat, sidik turşusu - infeksiya mənbəyi olan : Mg ammonium

fosfat, karbonat apatit, ammonium urat - genetik : sistin, ksantin , dihidroxiadenin - dərman daşları

Diagnoz – Görüntüləmə•Klinika•USM : sens – 78%,spes – 31%•Icmal rentgenografiya: sens- 44-77%,

spes-80-87%•İVU : sens- 51-87%, spes - 92-100%•Kontrastsız spiral KT : sens – 94-100%,

92-100% Kəskin böyrək sancısında - KT

Diagnoz - laboratoriya•Sidiyin ümumi analizi•Qanda kreatinin, sidik turşusu, ionize Ca,

Na, K, qanın ümumi analizi, CRP•Daşın analizi•Metabolik dəğərləndirmə

Medikal•Böyrək sancısının müalicəsi :

Spazmolitiklər, QSİP, Alfa- blokatorlar, opioidlər- MET

• Xemolizis: - Perkutan və oral – infeksiya və urik asit

daşlarında : Hemiakridin, Suby`G, THAM•Preventiv mualicə

Daşın obstruksiya yaradan yerlər

EŞDL•1980 ci illərin başında istifadəyə başlandı•Göstərişlər : -2sm`ə qədər böyrək daşları, -1sm`ə qədər sidik axarı daşları•Əks göstərişlər: - hamiləlik, - qanama diatezləri, - kontrol altına alınabilməyən infeksiya, - skeletal malformasiya və ağır obez xəstə, - aortal anevrizma, - daşın distalində anatomik obstruksiya

ESDL•Yan təsirləri və ağırlaşmalar - Hematoma - tubulyar, vaskulyar və interstisiyal

dəyişikliklər, nefron zədələnməsi - Daş yolu - qalan fragmentlərin yenidən böyüməsi - böyrək sancısı - bakteriuriya, sepsis - disritmiya - Hipertoniya

Endourologiya•Ureterorenoskopiya və ureterolitotripsiya•Retrograd intrarenal cərrahiyyə•Perkutan nefrolitotripsiya•Mikroperkutan nefrolitotripsiya•Sistolitotripsiya

Daş qıran alətlər•Pnevmatik

•Ultrasonik

•Holmiyum Lazer

Ureterolitotripsiya•Sidik axarında daşın parçalanması•Hər üç daş qıran alət istifadə olunabilər,

ancaq ən üstünü Ho-lazer•Ağırlaşmalar 9-25%: intraoperativ (mukozal yaralanma,

perforasiya, avulsiya, qanaxma), erkən (hərarət yüksəkliyi, sepsis, qanaxma) gec (ureteral darlıq və VUR)

Ureterolitotripsiya- Alətlər •Rigid URS

Stone Cone ™

RİRS•2 sm`ə gədər böyrək daşlarında•Pekutan vəya EŞDL icra olunabilməyən,

böyrəyin aşağı kasa daşlarında•Yüksək maliyyətli texnologiya•Xüsusi təlim

Perkutan Nefrolitotripsiya•1980 ci illərdə başladı•2 sm dən böyük və mərcanvari böyrək

daşlarında•Obstruktiv anatomik uropatilərdə•Aşağı kasa daşlarında•Obez ve diğər anatomik anomaliyalarda•EŞDL və URS başarısız olubsa•Transplantasiya olmuş böyrəkdə

•Əks göstərişlər ümumi anesteziyaya olan bütün

əksgöstərişlər koagulopatiya kontrol altına alınabilinmeyen infeksiya bağırsağın atipik yerləşməsi törəmənin olması hamiləlik

•Supin və pron vəziyyətdə•X-ray vəya US istifadə olunur•Pnevmatik vəya Ultrasonik qırıcı

Ağırlaşmalar•Qanaxma•Urinoma•Hərarət•Sepsis•Torakal ağırlaşmalar•Organ yaralanması•Mortalite (0-0.3%)

Alətlər - Nefroskop

Supine vəziyyətdə PCNL•Hər xəstəyə mümkün deyil, uygun

alətlərin olmasını tələb edir (fleksibl URS)•Qısa əməliyyat vaxtı•Eyni zamanda retrograd transuretral

manipulyasiya•Opertor üçün daha çox əlverişli

pozisiyalar•Anesteziya daha rahat

Mikro PNL• Kiçik ölçülü böyrək

daşlarında