Daar is nie ’n swak beesras nie,maar in elke ras is daar puik dierewaarmee ’n mens groter welslaebehaal as jy hulle goed bestuur enoordeelkundig in ’n kruisteelpro-gram gebruik. Só sê mnr. KobusDannhauser van Braklaagte naby

Parys. “Ondervinding het geleer dat ons die bestevaar met ons bestuur en toestande as ons puik,rasegte Simmentalerbulle by ons kruisraskoeiegebruik,” sê hy.

Dit is ’n boerdery wat ’n lang pad kom. Kobus is diesesde geslag wat op die Vrystaatse plaas boer en sy

seun, Johan, wat saam met hom boer, is die sewendegeslag. Die familie is nou 127 jaar op die plaas.

Grootoupa George Nicolaas het op 1 Januarie1877 begin boer. In 1882 het hy die plaas van 940 haamptelik afgemeet.

“Sedertdien het die familie met groot welslae opdie grond voortgeboer en vandag boer ek en Johanop 13 000 ha, waarvan 9 000 ha ons eie grond is,”sê Kobus.

GRAANBOER VAN DIE JAARHy was in 2005 Suid-Afrika se Graanboer van dieJaar. Die aand ná hy die toekenning ontvang het,

•

LBW

24 | Landbouweekblad | www.Landbou.com 23 November 2012

grootvee ANDRIEsGOuws agouwss@landbou.com

Simmentalerbullekernvankruisteelt-sukses

Kortom

■ ’nTop-graanboerswaaisybesigheidmetsuksesomin ’nvoorstebeesboerdery.

■ HuleieSimmentaler-stoeteryvoorsienbullevirkruisteling.

■ Daar isgevinddat ’nkruiskoeimet75%Europeseen25%Afrika-bloedbyrasegteSimmentalerbullediebestewerk.

■ ’nVoerkraalversekerookdatvervangingsverseweerdie regtegewigbereikomop27 maandetekankalf.

BO:SulkeSimmentalerbullewataangepasengehard is,wordopmnre.KobusenJohanDannhau-ser seveilingaangebied.Aanvank-lik is die stoeterybeginom inhuleiebehoefteaanbulle tevoorsien,maarmettertydhetdit ineenvandievoorstestoeterye indie landontwikkel.

LINKS:Diewelslaevanhul kruis-teeltstelselwordgrootliksbepaaldeurdiegehaltevandiedierewatdieDannhausersgebruik. Sulkepuikbulle, soosHerryopdie foto,versekerwelslae, terwyl ’n swakbul ’nmensseonderneminggrootskadekanberokken.

’n Bekroonde saaiboer het sy boerdery omgeswaai in ’n suksesvollebeesboerdery met slim kruisteling as deel van sy suksesresep.

foTo’S:COBu

sEkstEEN

•

‘Ek het begintwyfel of ditraadsaam isomelke jaar diefamilie-erfenis in’n dobbelspel indie grond te sit.’

pLaasinLigting

LIGGINGParys,Vrystaat

NAAMBraklaagte

GROOTTE13000ha

EIENAARSKAP9000haeie gronden4000hahuurgrond

VERTAKKINGSBeesboerdery,

Simmentalerstoetery,voerkraal

GRONdTIPESRooi turf- en sandgrond

VELdTIPESGemengdesoet-suur veldmetdelewathoofsaaklik

rooigras is

REËNVAL750mmper jaar

het hy ernstig nagedink. “Ek het toe 4 000 ha gesaai.Wat is die volgende stap? Daar was berge mielies,die prys was af, die wêreldmarkte was nog nie sotoeganklik soos nou nie. Graan SA het aanbeveeldat boere 30% minder mielies moes plant.“Ek het in my hart begin twyfel of dit raadsaam is

om elke jaar die familie-erfenis in ’n dobbelspel in diegrond te sit. Versekering teen droogte was nog aandie ontwikkel en mieliekultivars nog nie naastenbyso goed en aangepas as vandag nie.“Dit was ’n groot besluit, maar ek het alles gestaak,

binne ’n dag al my werktuie verkoop en al my lan-derye aan saaiboere verhuur wat op dieselfde gevor-derde manier as ek geboer het. Ek wou verseker diegrond word goed in stand gehou.

BEESBOERDERY“My mikpunt was om die beesboerdery binne vyfjaar ten volle op dreef te kry. Ek wou ’n Simmenta-lerstoetery vestig wat onder die voorstes in die landsou tel. Ek wou ook ’n voerkraal op die plaas beginom ons eie kalwers en dié van uitgesoekte boere indie omgewing af te rond en só ’n mark vir sowat4 000 ton graan te skep.“Die kern van die kudde was Afrikaners. Trouens

van 1880 tot omstreeks 1980 is daar met suiwerAfrikaners op die grond geboer. Met die koms vanvoerkrale in die tagtigerjare het dit egter gou duidelikgeword dat as ’n mensmededingend wil bly, kruiste-ling die rigting was om in te slaan,” vertel Kobus.Hulle het Simmentalerbulle by die Afrikaners ge-

bruik. Hulle het nie Afrisims geteel nie, eerder Afri-kanerkruisings met ’n bles. Die syfers en die skaalhet gewys hulle was op die regte pad.Vandag het hulle ’n kommersiële kudde van nage-

noeg 3 000 koeie waarbinne troppe rasegte (maarsonder papiere) Bonsmaras, Afrisims, Simmentalersen Simbras is.“Ons winsmarge was onder druk enmet ons proef-

nemings het ons vasgestel dat ons ’n kruiskoei met75%Europese en 25%Afrika-bloed in haar aremoetteel en die beste beskikbare Simmentalerbulle byhaar moet gebruik.“Maar die proefnemings het ook vir ons gewys dat

daar nie ’n swak vleisbeesras bestaan nie, maar datdaar binne elke ras puik diere is. Die kombinasie watons gekies het, vaar net die bestemet ons bestuurstel-sel en in ons toestande,” sê hy.Daarom het hulle in 2007 besluit om hul eie Sim-

mentalerstoetery te begin, aanvanklik om bulle vireie gebruik (sowat 80 bulle per dektyd) te teel. Intus-sen het die Deo Volente-stoetery, wat heeltemal af-sonderlik met sowat 250 vroulike diere bedryf word,egter tot een van die voorstes in die land gegroei.

VOERKRAALMet die groot getal beeste het hulle ook gou besefdat ’n voerkraal vir hulle noodsaaklik was. “As onsspeenkalwers bemark het, was die prys altyd laag.Ons het besef ons moes waarde toevoeg om ’nbeter wins te kan maak.“Die voerkraal het ook vir ons die geleentheid

23 November 2012 www.Landbou.com | Landbouweekblad | 25

u

BO:So lykdie tipieseSimmentaler-stoetkoeiewatbesondergoedpresteeropBraklaagte.

LbwVRA...

MNRE. KobusENJohANDANNhAusERwAt isDiEbELANgRiKstEbEsLuitwAtJuLLE iNDiEboERDERygENEEMhEt?Johan:Omdiewerktuieteverkoop,diesaaiboerderytestaakenaandiewerktespringomdiekommersiëlebeesboerdery,stoeteryenvoerkraalopdieplaastotdieselfdehoëvlakteneemaswatdiesaaiboerderywas.

wiEwAsJoubELANgRiKstEMENtoR?Johan:Mypa,watmygeleerhetdathardewerken jouliefdevir jouberoepgrootliksdiewelslaebepaalvanwat jybehaal.

wAt isDiE sNAAKsstEDiNgwAtopJuLpLAAsgEbEuRhEt?Kobus: ’nGroepgesteeldebeestewatná ’ntydophuleieweeropdieplaasaangekomenbyhul tropaangesluithet.

‘Ek wou ’nSimmentaler-

stoetery vestigwat onder dievoorstes in dieland sou tel.’

DieDannhauser-gesin.Agter,van links ispaKobus,maGezinaenJohan,metsyvrou,Linda, regsvoor.Van linksvoorisCarinaenDevina, die tweedogterswatookbaie indieboerderybelangstel.

geskep om ons vervangingsverse vroeg op dieregte gewig te kry sodat hulle op 27 maande dieeerste keer kon kalf. Deur hulle in die voerkraalvoor te berei, raak hulle gewoond aan hantering, isdit maklik om hul inentingsprogram in stand te houen word die speenskok uitgeskakel. Ná hulle 60 daein die voerkraal was, gaan hulle uit op die besteweiding wat dan beskikbaar is en is hulle reg virdie bul as hulle sowat 18 maande oud is,” sê Johan.

VERSEDie verse wat nie in die kudde opgeneem word nieen wat goed genoeg is om self te gebruik, word asdragtige of nie-dragtige verse verkoop. Kobus voor-sien dat ál meer boere mettertyd al hul speenkal-wers gaan bemark en dragtige verse as vervangings-diere gaan koop. Dit maak die winsgewendheidvan die beesboerdery net veel hoër en die bestuurmakliker.Hulle vervang van 25% tot 30% van die koeie elke

jaar met verse. Die geheim van hul welslae is dat dieverse wat die koeie vervang, dragtig moet wees. Dieoogmerk is om 95% van die verse op die veld drag-tig te kry. Dié wat nie dragtig is nie, word geslag.

OSSIESSowat 2 000 ossies kan in twee siklusse per jaardeur die voerkraal gaan.Met hul innameword hullein groepe van naastenby dieselfde gewig ingedeel envan 105 dae tot 140 dae lank afgerond.Die gemiddelde gewigstoename is van 1,8 kg tot

2 kg per dag en hulle word bemark as hulle kar-kasse van gemiddeld 300 kg kan lewer. Só voeg dieDannhausers van R1 000 tot R1 500 se waarde totelke kalf toe.’n Groot deel van dié welslae kan toegeskryf word

aan basterkrag wat tot 20% beter groei lei. “Ons kannie dieselfde welslae met sintetiese rasse behaal nie.Kruisteling bly die antwoord.

“Daarom koop ons van die beste, rasegte bullewat ons in die hande kan kry en produseer selftop-Simmentalerbulle.“Ons gebruik twee dektye om bestuur te ver-

gemaklik en ’n beter vloei deur die voerkraal tehandhaaf. Die somerdektyd begin op 1 Desemberen duur tot 15 Februarie en die tweede is van 1 Ju-nie tot 15 Augustus.“ ’n Koei wat weens die kort dektyd en groot

troppe oorgeslaan het, kry ’n tweede kans deurdatsy na die volgende dektyd aangeskuif word. As syweer oorslaan, is sy uit.“As ons die kalwers speen, doen ons dragtigheids-

ondersoeke. Die koeie loop in troppe van 200diere op natuurlike veld. In die winter loop hulleop oesreste as dit beskikbaar is, anders net op veld.Die koeie kry deur die jaar ’n onderhoudslek. Diekoeie wat in die winter kalf, sowel as die verse watdie eerste keer gekalf het, kry in die swaar tye ’nproduksielek.“Ons mik na ’n speenpersentasie van 85. Die

verse wat die eerste keer moet kalf, moet in dieregte kondisie wees sodat hulle makliker weer dieregte kondisie kan bereik vir die tweede dektyd. Diedragtigheidsyfer is dan normaalweg sowat 10% laeras met die eerste dekking. Die verse se eerste kal-wers se speengewig is normaalweg ook sowat 10%onder die gemiddelde van die kudde,” sê Kobus.

SPEENKALWERSDie ideale koei wat hulle gebruik, se volwasse ge-wig is hoogstens 550 kg. Van haar word verwag om’n kalf te speen wat minstens 50% van haar gewigweeg.“In goeie jare is daar speenkalwers wat tot 60%

van die koeie se gewig weeg. Ons kan dit net regkrymet die vleis- en groei-eienskappe wat die Europeserasse in die kruisdiere neerlê,” glo hulle.“Dit word weerspieël deur die syfers van ’n kud-

de van 200 uitsoekkoeie van ’n bekende plaaslikesintetiese ras wat met rasegte bulle ’n gemiddeldespeengewig van 215 kg tot 230 kg gegee het.“Toe ons in presies dieselfde toestande suiwer

Simmentalerbulle by die koeie gebruik het, wasdie gemiddelde speengewig van hul kalwers in dieeerste jaar van 245 kg tot 255 kg.“Dit het met al ons koeikuddes gebeur. Die afge-

lope jaar was die gemiddelde speengewig van al onsspeenkalwers 285 kg en oor die laaste vyf jaar wasdie gemiddelde speengewig 275 kg.“By ons suiwer kommersiële Simmentalerkoeie

gebruik ons Brahman- of Afrikanerbulle. Die ge-middelde speenpersentasie is 90 en die gemiddeldespeengewig 283 kg. Afrikaner- en Boranbulle wordgebruik om alle verse die eerste keer te dek.“Dit is waar dat die groter Simmentalerkoeie se

onderhoudsvereistes hoër is. Maar dit werk soosmet ’n Kewer en ’n Ferrari. Albei gaan jou by joubestemming bring, maar as jy ’n bietjie ekstrabrandstof ingooi en die pad effens gelyker maak,gaan die Ferrari dit net soveel gouer en maklikerdoen.”

u

LBW

•

26 | Landbouweekblad | www.Landbou.com 23 November 2012

Indiévoerkraal ophul plaasronddieDannhausershul eiespeenkalwersendiévanuitge-soekteboere indieomgewingafomwaarde totdiediere toetevoeg.

Grootvee

‘Telingwerk soos’nKewer en ’nFerrari. Albeigaan jou by joubestemmingbring,maarmetmeer brandstofen ’n gelyker padgaan die Ferraridit net soveelgouer enmaklikerdoen.’