Sistemet e Informacionit Gjeografik ( GIS )

Sistemet e Informacionit Gjeografik ( GISGIS )

InstitutiInstituti ii GjeoshkencaveGjeoshkencaveDepartamentiDepartamenti ii TeknologjiveTeknologjive tete GjeoinformacionitGjeoinformacionit

www.geo.edu.alwww.geo.edu.al IGJEOIGJEO

Sistemet e Informacionit Gjeografik (GISGIS) v.s. Sistemet e Informacionit (ISIS)

Perse nevojitet nje GIS

Si perceptohet nje GISp p j

Platformat baze te nje GIS-i

Aplikacione te GISAplikacione te GIS


ISIS -- Sistemet e Informacionit

B i t

InformacioniInformacioni gjeografikgjeografik sisi pjesepjese e ISe IS

“most (almost all) human “most (almost all) human

InformacionInformacionGjeografikGjeografik

BurimetNjerezore

Inventarizim&

decisions involve a geographic decisions involve a geographic component and have component and have geographic consequences!” geographic consequences!”

ISIS

GjeografikGjeografik

ManaxhimFinancial Manaxhim

Kontroll i tedhenave hyrese pozicioni ne hapesire eshte nje

atribut shume i rendesishem i:

Financial

Analiza Mjedisore&

Te dhena mbi Tregun&

Manaxhimi Veprimtarive Aktiviteteve

PolitikaveStrategjivePlanifikimeve&

Politike&

KonsumatoretPlanifikimeve

INSTITUCION/KOMPANIINSTITUCION/KOMPANI

Burimi: Nancy.J et al, 2008 f.46


INSTITUCION/KOMPANIINSTITUCION/KOMPANI

ISIS -- Sistemet e InformacionitInformacioniInformacioni gjeografikgjeografik

eshtemultidimensional sepse per percaktimin e pozicionit te tij ne hapesirenevojiten dy kordinata (x y) ose (ø λ)

“…spatial is special!”“…spatial is special!”

nevojiten dy kordinata (x,y) ose (ø,λ)

eshte voluminoz pasi nje database me te dhena hapesinore mund te arrije derine nje terabyte

mund te paraqitet ne shkalle te ndryshme rezolucioni hapesinor(psh 1:100 000 ose 1: 25 000)

mund te paraqitet ne forma te ndryshme grafike duke ndikuar mjaft ne analizimin e fenomeneve dhe objekteve natyrore dhe rezultatin perfundimtar

analizimi i tij kerkon integrimin e shume metodave e teknologjive te perpunimitte (gjeo)informacionit

procesi i mbledhjes dhe analizimit te te dhenave kerkon kohe dhe eshte i


Burimi: Longley et al, 2005 f.12

procesi i mbledhjes dhe analizimit te te dhenave kerkon kohe dhe eshte ikushtueshem

GISGIS –– Sistemet e Informacionit Gjeografik

AkronimetAkronimet

GIS: Gjeografik: te dhena me pozicion hapesinor

GIS: Informacion : Informacion hapesinor dhe jo hapesinor i integruardhe i perpunuar

GIS: Sistem : Sistem informacioni i bazuar ne nje database me tedhena te integruara hapesinore dhe jo hapesinore



HAPESIRAHAPESIRAHAPESIRAHAPESIRA

PersePerse nevojitetnevojitet “…everything that happens, happens somewhere!”“…everything that happens, happens somewhere!”

ProblemetProblemet hapesinorehapesinore

HAPESIRAHAPESIRAHAPESIRAHAPESIRA

jane probleme te cilat permbajne nje aspekt hapesinor

klinikeklinike e ree re –– kuku//psepse?? rrugarruga me eme e shkurtershkurter?? biznesbiznes ii riri –– kuku//psepse?? manxhimmanxhim ii pyjevepyjeve

jane probleme te cilat permbajne nje aspekt hapesinor(vendndodhje) ne te dhenat e perdorura per ti zgjidhur ato

ose ne vete zgjidhjen e tyre.

klinikeklinike e re e re –– kuku//psepse?? rrugarruga me e me e shkurtershkurter?? biznesbiznes ii riri –– kuku//psepse?? manxhimmanxhim ii pyjevepyjeve

kuku janejane hotelethotelet?? bllokbllok ii riri banimibanimi –– kuku?? pesticidpesticid ii riri –– kuku//psepse?? sisi tata zgjerojzgjeroj parkunparkun??

GISGIS“gateway to science and problem“gateway to science and problem‐‐solving!”solving!”


teknologjia e orientuar drejt zgjidhjes se problemeve hapesinore duke integruarnjohuritenjohurite shkencoreshkencoreme informacionininformacionin specifikspecifik, dhe duke shtuar vlera te reja

per te dy.

“ k l dg b t h th ld k i “ k l dg b t h th ld k i

ISIS -- Sistemet e InformacionitIS IS dhedhe GISGIS “…knowledge about how the world works is more“…knowledge about how the world works is more

valuable than knowledge about how it looks!”valuable than knowledge about how it looks!”

Infrastruktura Infrastruktura ee vendimarrjesvendimarrjes

LehtesiaLehtesiaee transmetimittransmetimit//shkembimitshkembimit

KontributiKontributiii GISGISe e vendimarrjesvendimarrjes e e transmetimittransmetimit//shkembimitshkembimit ii GIS GIS

Mençuri shume e veshtire Politika te zhvilluaradhe pranuara ngagrupet e interesit

Njohuri e veshtire njohuri rreth faktevedhe rezultateve

grupet e interesit

Evidence jo e lehte rezultatet te analizave GISmbi informacione

Informacion e lehte permbajtja e nje baze tedhenash te integruara


Te dhena e lehte te dhena te paperpunuara


GISGIS –– Sistemet e Informacionit Gjeografik“Mastering” GIS“Mastering” GIS

Per te shfrytezuar te gjitha potencialet qe nje GIS‐i ofron ne zgjidhjen e nje problemi hapesinor duhen pervetesuar ne menyre sa me te plote njohurite mbi:

fushen specifike te studimit (çdo aplikacion eshte unik)fushen specifike te studimit (çdo aplikacion eshte unik)

metodat e ruajtjes, integrimit dhe analizimit te te dhenave hapesinore metodat e ruajtjes, integrimit dhe analizimit te te dhenave hapesinore

qe ofron programi (software) i zgjedhur qe ofron programi (software) i zgjedhur

principet themelore te hartografise dhe teknikave te vizualizimit dixhitalprincipet themelore te hartografise dhe teknikave te vizualizimit dixhital

Burimi: Nancy.J et al, 2008 f.48



ArshivuesArshivues hartash dixhitale Publiku i gjere

Si Si perceptohetperceptohet??

MjetMjet kompjuterikkompjuterik per zgjidhjen eproblemeve hapesinore

gj

Vendimarresit

SistemSistem per per vendimarrjevendimarrjeme baze hapesinore

Manaxheret

InventarInventar ii kompjuterizuarkompjuterizuar pershperndarjen gjeografike teobjekteve dhe relacioneve mes tyre

Shkencetaret

MjetMjet per per tete realizuarrealizuar operacioneoperacionetete kompjuterizuarakompjuterizuarame te dhenagjeografike voluminoze

Planifikuesit



GISGIS –– Sistemet e Informacionit GjeografikNjohuriteNjohurite mbimbi token ne token ne njenje mjedismjedis GISGIS--ii

GIS abstragon njohurite mbi token ne 5 forma baze:

MetodaGIS

Metadata Harta

1 Te dhena dhe modele gjeo

2 Procese gjeo dhe skripteMetadata

Procese Te dhena

3 Metadata

4 Metoda GISProcesegjeo & skripte

Te dhena&

modelegjeo

4 Metoda GIS

5 Harta

Burimi: ArcGIS, 2001



II II P i iP i i ii tt dhdh gjgj

PlatformatPlatformat bazebaze tete njenje GISGIS--ii

II. II. PerpunimiPerpunimi ii tete dhenavedhenave gjeogjeo

nje set funksionesh per transformimin e te dhenave gjeo ne informacion te informacion te

III. III. VizualizimiVizualizimi ii tete dhenavedhenave gjeogjeo I. I. BazaBaza e e tete dhenavedhenave gjeogjeo

gjintegruarintegruar

permban skedare te dhenash qe e perfaqesojne informacionin gjeografik ne formen e

nje set hartash “inteligjente” dhe formash te tjeravizualizimi te cilat pasqyrojneelementeelemente apoapo fenomenefenomene gjeogjeodhedhe marredhenietmarredheniet hapesinorehapesinore modeleve te te dhenave modeleve te te dhenave –

(modeli vektor, raster) si dhe atributeve e topologjise

dhedhe marredhenietmarredheniet hapesinorehapesinorendermjetndermjet tyretyre


Burimi: ArcGIS, 2001

GISGIS –– Sistemet e Informacionit GjeografikPjesetPjeset perbereseperberese tete njenje GISGIS--ii

j i

2. Software2 milion perdorues

te rregullt

$1.8 bilion shitje vjetore

Rrjeti

1.Njerezit

3.Hardware

Rrjeti

5.Procedura4. Te dhenat

60‐85% e kostos se nje GIS i

Planifikim,organizimper suksesin


nje GIS‐i


i li i

DisiplinatDisiplinat bashkevepruesebashkevepruese

H t fi

Informatike

vizualizimprezantim

strukturimkodim

GISGIS

Hartografi

Shkencatinxhinierike

RemoteSensing Gjeo‐shkencat

modelimkalkulimGjeo shkencat kalkulim

perftim riklasifikim

perftimriklasifikim

ekspertize


GISGIS –– Sistemet e Informacionit GjeografikTipetTipet e e aplikacioneveaplikacioneve tete GIS GIS ((permbledhurpermbledhur nganga O’Looney,2000)O’Looney,2000)

1. INVENTARIZUES1. INVENTARIZUES 2. ANALIZUES2. ANALIZUES 3.MANAXHUES & PLANIFIKUES3.MANAXHUES & PLANIFIKUES

EkonomiEkonomi

TransportTransport

‐ lokalizim i bizneseve ‐ analize e oferte /kerkeses ‐ informim i autoriteteve per potencialet

‐ lokalizim i rrugeve ‐ analize e aksidenteve ‐ identifikim i zonave problematike

PlanifikimPlanifikimTerritoriTerritori

‐ perdorimi i tokes ‐ analize e % se zene nga cdo tip ‐ vleresim i planit te perdorimit te tokes

‐ lokalizim i personave me ‐ analize e perputhjes mes ‐ vleresim i shkaktareve potencialeShendetesiShendetesi

MonitorimMonitorim

probleme shendetesore shperndarjes se semundjes mjedisorespecifike dhe kushteve mjedisore

‐ lokalizim i rreziqeve ‐ analize e nivelit te perhapjes ‐modelim i rreziqeve potencialemjedisore ne lidhje me se ndotjes si shkak

mjedisormjedisor

InformimInformimpublikupubliku

mjedisore ne lidhje me se ndotjes si shkakburime vitale si uji etc. i rreziqeve mjedisore

‐ lokalizim i personave ‐ analize e tipareve zgjedhore ‐modelim i faktoreve ekonomikeme tipare specifike te nje rajoni ne tiparet zgjedhore te rajoniti j llj d j t


etjetj..

si sjellja ndaj votes

GISGIS –– Sistemet e Informacionit GjeografikEkonomi/Planifikim biznesiAplikimeAplikime


GISGIS –– Sistemet e Informacionit GjeografikAplikimeAplikime Transport/Shendetesi


Faleminderit!

Pyetje? Me shume informacion?Me shume informacion?

e-mail: [email protected]@geo.edu.al


Documents

Sistemet e Informacionit Gjeografik ( GIS )