Sistemet gjeografikë të informacionit file · Web viewGIS është përkufizuar në mënyra të ndryshme nga autorë të ndryshëm: Një bashkësi mjetesh për të mbledhur , ruajtur

PermbajtjaSistemet gjeografikë të informacionit..............................................................................................2

1. Zbatime të sistemeve gjeografike të informacionit.................................................................32. Tre paraqitjet e sistemeve gjeografike te informacionit..........................................................5

2.1 Bashkësitë e të dhënave gjeografike..................................................................................73. Arkitektura e të dhënave në një GIS......................................................................................134. Sistemet e koordinatave dhe shkalla e hartës........................................................................17

5 Integrimi i të dhënave gjeografike në aplikimet web................................................................185.1. Integrimi i të dhënave gjeografike në browser...................................................................195.2. Integrimi i të dhënave gjeografike në server......................................................................24

5.2.1 Shembull.......................................................................................................................255.3. Dallimet midis dy teknikave të integrimit të të dhënave gjeografike në web...................336. Formati i skedareve shape te ESRI........................................................................................34

6.1. Përshkrim teknik i skedarëve formë...............................................................................356.2. Organizimi i skedarit indeks...........................................................................................606.3.Organizimi i skedarit databazë (dBASE file)..................................................................61

7. Bazat e te dhenave Gjeografike.............................................................................................627.1.Tipi i të dhënave geography............................................................................................637.2.Tipi i të dhënave geometry..............................................................................................647.3.Përzgjedhja e tipit të duhur të të dhënave hapësinore......................................................657.4.Si ruhen të dhënat hapësinore..........................................................................................667.5.Konvertimi midis tipeve të të dhënave............................................................................677.6.Hedhja e të dhënave hapësinore në SQL Server..............................................................68

Sistemet gjeografikë të informacionitGIS është përkufizuar në mënyra të ndryshme nga autorë të ndryshëm:

Një bashkësi mjetesh për të mbledhur , ruajtur dhe gjetur kur duhet, transformuar dhe afishuar të dhëna hapësinore të botës reale (Burrough, 1986)

Një teknologji e informacionit që ruan, analizon dhe afishon të dhëna gjeografike dhe jo gjeografike (Parker, 1988)

Një sistem për bazat e të dhënave në të cilin pjesa më e madhe e të dhënave janë të indeksuara gjeografikisht , dhe mbi të cilat veprojnë një bashkësi procedurash për t’ju përgjigjur kërkesave mbi njësite hapësinore(gjeografike) në bazën e të dhënave (Smith 1987)

Një sistem në ndihmë të vendimmarrjes që përfshin integrimin e të dhënave të referuara gjeografikisht në një ambjent për zgjidhjen e problemeve (Cowen, 1988)

Të dhënat në GIS ruhen në nivele , të cilët integrohen me njëri-tjetrin bazuar në sistemin e koordinatave gjeografike. Më konkretisht një sistem GIS ruan kategoritë e mëposhtme të të dhënave:

• Forma gjeometrike në disa nivele në hartë

• Atribute : si në bazat e të dhënave relacionale, informacione në lidhje me format apo elementet e hartës

Ka dy mënyra kryesore për të ruajtur informacionin e hartave:

• vektorial

• matricor

Sistemet GIS që ruajnë elementet e hartës në një format vektorial ruajnë një përshkrim matematikor të pikave, vijave, drejtkëndëshave, etj. Këto sisteme janë më të përshtatshëm në aplikime urbane ku kufijtë dhe analiza e rrjetit janë të rëndësishme.

Sistemet GIS që i ruajnë elementet e hartës në format matricor, e përgjithësojnë pozicionin e elementeve në një matricë të rregullt me qeliza. Strukturat e të dhënave në sistemet GIS matricorë janë më të përshtatshme për analiza statistikore, simulime të ndryshme si edhe për aplikime për burimet natyrore.

Informacioni gjeografik paraqitet nga seri bashkësish gjeografike që modelojnë objektet gjeografik.. Me sistemin e informacionit gjeografik mund të ndërlidhim informacionin (vecoritë) me vendodhjjen, si njerezit me adresat, ndërtesat me parcelat, ose rrugët në një rrjet. Një sistem informacioni gjeografik hartat mund të paraqiten me shtresa të ndryshme ku cdo shtresë mban të dhëna për një tip të caktuar vecorie.

Burimi i të dhënave për sistemet gjeografikë të informacionit janë hartat ekzistuese, pamjet satelitore, fotografimet ajrore, GPS, matjet ne terren dhe burime të tjera.

GIS është më shumë se një sistem paraqitjeje në hartë, ai analizon të dhënat dhe paraqet rezultatet e analizave me informacione të nevojshme që ndihmojnë vendimmarrjen.

1. Zbatime të sistemeve gjeografike të informacionitSistemet gjeografike të informacionit mund të përdoren për të zgjidhur një gamë të gjerë problemesh. Ato mund të na sigurojnë informacione për mënyrën se si gjërat mund të jenë në të ardhmen duke u bazuar në ndryshimet që aplikojmë, në të dhënat aktuale.Një sistem gjeografik informacioni na jep mjetet për të interpretuar të dhënat gjeografike, duke na lejuar të shohim lidhje, modele, tendenca që nuk mund të shihen me grafikë apo grafe tradicionale. Për më tepër një sistem gjeografik informacioni na lejon të modelojmë skenarë për të testuar hipoteza të ndryshme dhe të shohim rezultatet vizualisht, duke na mundësuar gjetjen e rezultateve bazuar ne kritere kompleksePër shembull një manaxher që kërkon të hapë një dyqan të ri në një zonë të caktuar mund të analizojë demografinë e klientëve dhe vendndodhjet e konkurrentëve për të zgjedhur dhe parashikuar vendndodhjen më të përshtatshme të dyqanit të ri, bazuar ne kriteret e vendosura prej tij si demografia, konkurenca, funksioni i zonës përreth, distanca nga rruga kryesore etj.Zhvillimi i sistemeve gjeografikë të informacionit është udhëhequr nga nevoja për t’iu përgjigjur pyetjeve hapësinore apo gjeografike. Sistemet gjeografike të informacionit janë zhvilluar për të ofruar funksionalitetet e mëposhtme:Paraqitje në hartë Paraqitja në hartë e vendndodhjes së objekteve na lejon të gjejmë vendet që kanë vecoritë që kërkojmë dhe të shohim ku duhet të veprojmë.Të gjejmë një objekt - Njerezit përdorin hartat për të parë ku dhe cfarë është një objekt individual.Gjetja e modeleve – Vështrim i shpërndarjes së objekteve në hartë në vend të një objekti individual.

Matje e sasive në hartëNjerëzit masin sasitë, për të gjetur vende apo zona që përmbushin kritere të paracaktuara dhe të ndërmarrin një vendim ose të shohin lidhje ndërmjet vendeve. Kjo jep një nivel shtesë informacioni përtej paraqitjes në hartë të objekteve të caktuara.Matje e densitetit në hartëËshtë e vështirë nganjëherë të shohim cilat zona në hartë kanë një përqëndrim më të lartë vecorish se një tjetër. Një hartë densiteti na lejon të masim numrin e vecorive duke përdorur një njësi uniform.Kërkim gjeografik

Të gjejmë cfarë ndodhet në një distancë të caktuar nga një objekt duke e demostruar në hartë. Shembull:Gjej dhe afisho hotelet jo me larg se 500 m nga qendra e qytetit

2. Tre paraqitjet e sistemeve gjeografike te informacionit

Një pjese e rëndësishme e sistemeve gjeografike te informacionit jane hartat. Megjithatë një hartë është vetëm një mënyrë e të punuarit me të dhëna gjeografike në një GIS dhe vetëm një tip produkti i gjeneruar nga një GIS. Një GIS mund të sigurojë një sasi shumë më të madhe mundësish për zgjidhje problemesh sesa përdorimi i një programi për përpunimin e hartave.

Sistemi gjeografik i informacionit ofron tre paraqitje për të punuar me informacionin gjeografik:

- Paraqitja si bazë të dhënash gjeografike- Paraqitja gjeografike - Procesimi gjeografik

Figura 1 ilustron tre pamjet e një sistemi gjeografik informacioni.

Figura 1. Tre pamjet e nje sistemi gjeografik informacioni

Këto tre paraqitje së bashku, janë pjesë e rëndësishme e GIS dhe përdoren në nivele të ndryshme të aplikacioneve GIS. Në paragrafët më poshtë po përshkruajmë më në detaje sejcilën nga këto pamje.

Pamja si bazë të dhënash gjeografike

Baza e të dhënave gjeografike referohet shpesh si geodatabase. Një GIS bazohet në një bazë të dhënash të strukturuar që përshkruan botën në terma gjeografike. Kjo paraqitje trajtohet në detaje në seksionin 2.2.1.

Paraqitja gjeografike Paraqitja gjeografike ka të bëjë me ndërveprimin me hartat duke përfshirë hartat interaktive, grafikët, tabelat përmbledhëse, etj. GIS mund të shikohet si një bashkësi hartash ‘inteligjente’ që paraqesin objekte dhe ndërlidhje mes objekteve në sipërfaqen e Tokës. Paraqitjet e hartave të ndryshme që përmbajnë informacione gjeografike mund të përdoren si dritare në bazën e të dhënave për të mundësuar kërkimin në to, analizat dhe shtimin e informacionit. Hartat interaktive sigurojnë ndërfaqen kryesore të përdoruesit për shumë aplikacione gjeografike dhe janë shumë të vlefshme në pajisjet mobile, në hartat Web në browsera dhe në aplikacione desktop. Me hartat gjeografike mund të ndërveprohet; mund ti zmadhojmë apo ti zvogëlojmë, të shtojmë ose të heqim nivele, të shtojmë simbole për një shtresë të hartës bazuar në vlerat e atributeve etj. Gjithashtu mund të shënjojme tek një objekt gjeografik dhe të marrim më shumë informacion për atë objekt apo të kryejmë analiza të ndryshme.Për shembull, mund të gjejmë të gjithë hotelet e një kategorie të caktuar jo më larg se 500 metër distancë nga një objekt i caktuar.

Procesimi gjeografik GIS përfshin një bashkësi mjetesh të transformimit të informacionit që derivojnë bashkësi të dhënash gjeografike të reja nga bashkësitë e të dhënave ekzistuese. Këto funksione procesimi gjeografik marrin informacion nga bashkësitë e të dhënave ekzistuese, aplikojnë funksione analitike dhe shkruajnë rezultatet në një bashkësi të re të derivuar të dhënash.Kombinimi i të dhënave dhe aplikimi i disa rregullave analitike mund të krijojnë një model që ndihmon t’i përgjigjemi problemeve që ngrihen.

Procesimi gjeografik i referohet mjeteve dhe proceseve të përdorura për të gjeneruar bashkësi të dhënash të derivuara. GIS përfshin një bashkësi të pasur me mjete për të punuar dhe procesuar me informacionin gjeografik. Ky koleksion me mjete përdoret për te punuar me objektet e informacionit GIS si bashkësitë e të dhënave, fushat e atributeve dhe elementët kartografik për hartat e printuara. Së bashku këto komanda dhe objektet e të dhënave formojnë bazën e procesimit gjeografik

të dhëna + mjete = të dhëna te reja

Një mjet operon mbi të dhënat ekzistuese për të formuar të dhëna të reja.

2.1 Bashkësitë e të dhënave gjeografike

Bazat e të dhënave gjeografike bazohen në një strukturë baze të dhënash që e përshkruajnë botën me terma gjeografike.GIS i organizon të dhënat gjeografike në një seri shtresash tematike që kanë vendndodhje në botën reale dhe vendosje njëra mbi tjetrën.

Figura 2, Ilustron organizimin e të dhënave gjeografike si nje seri shtresash tematike

Figura 2, Organizimi i të dhënave gjeografike si nje seri shtresash tematike

Bazat e të dhënave gjeografike përfshijnë tre kategori të dhënash:a. Format gjeografike

b. Atributet përshkruese

c. Lidhjet hapësinore: topologjitë dhe rrjetat

Më poshtë po bëjmë një përshkrim për sejcilën kategori:

a. Format gjeografike

Si pjesë e dizenjimit të bazave të të dhënave gjeografike, përdoruesit specifikojnë sesi tipare të vecanta do të paraqiten.Për shembull, në mënyrë tipike parcelat do të paraqiten si poligone ose shumëkëndësha, rrugët do të paraqiten si vija (lines), puset e naftës si pika (point) e kështu me rradhë.Këto tipare janë të përmbledhura në klasa tiparesh në të cilat cdo koleksion ka një formë gjeografike të përbashkët: poligone, vija ose pika.

Çdo bashkësi të dhënash gjeografike siguron një formë gjeografike të disa aspekteve të botës, duke përfshirë:

Koleksione ose bashkesi të tipareve në format vektorial (vector-based). Këta janë bashkësi pikash, vijash dhe poligonesh.

Figura 3, paraqet bashkësi të dhënash gjeografike në format vektorial. Të dhënat bazohen ne një formë gjeometrike, si shumekëndësh, shumëvijësh apo pikë.Zakonisht këto janë të dhëna që gjenerohen nga programet kompjuterike apo matjet nëpërmjet pajisjeve GPS.

Figura 3, Bashkësi të dhënash gjeografike në format vektorial

Bashkësi të dhënash matricore (raster) si modelet dixhitale të imazheve,

Figura 4, paraqet bashkësi të dhënash gjeografike në format matricor. Të dhënat ruhen si vlera të elementëve të matricës. Zakonisht këto janë të dhëna të përfituara nga skanimi i hartave ekzistuese, nga fotografitë ajrore etj.

Figura 4, Bashkësi të dhënash gjeografike në format matricor

Bashkësi të dhënash që ruajnë informacion mbi rrjetat.

Figura 5, paraqet bashkësi të dhënash që paraqesin informacion mbi rrjetet. Këto të dhëna përfaqësojne informacion mbi rrjetat në hartë si lidhje e rrjetit rrugor, hidrik, elektrin apo te telekomunikimit. Këto të dhëna zakonisht gjenerohen nga aplikacione kompjuterike , duke punuar mbi pamjet e terrenit. Këto të dhëna zakonisht ruhen në format vektorial.

Figura 5, Paraqitje që përfaqeson rrjetat

Terrenet dhe sipërfaqet e tjera

Bashkësitë ë të dhënave që parqaqesin informacion mbi terrenin. Figura 6, ilustron bashkësitë e të dhënave mbi terrenin. Këto të dhëna përfitohen nga teknika të fotografimit ajror dhe të skanimit të terrenit. Bazuar në vetitë fizike dhe kimike të terrenit është ë mundur që duke përdorur spetre të ndryshme vale të skanojmë terrenin duke marrë informacion për format e tij , destinacionin e përdorimit, madje disa teknika të avancuara inxhinierike përdorin këto të dhëna për zbulimin e mineraleve nëntokësore, psh për kërkimin e zonave të naftes. Këto të dhëna jane komplekse dhe kërkojnë gjithashtu njohuri edhe për spektrat e skanimit të terrenit. Këto të dhëna zakonisht janë në format matricor.

Figura 6, Informacion i perftuar nga teknika të skanimit të terrenit

Bashkësi të dhënash të raportimit të inspetimit të ndërtesave

Figura 7, ilustron bashkësitë e të dhënave të gjeneruara nga inspektimet në terren të ndërtesave. Këto informane jane zakonisht në format vektorial, dhe përfaqësojne kënde, disntaca, orientime etj.

Figura 7, Bashkësitë e të dhënave të gjeneruara nga inspektimet në terren të ndërtesave

b. Atributet përshkruese

Përvec paraqitjes gjeografike, bashkësitë e të dhënave GIS përfshijnë attribute që përshkruajnë objektet gjeografike. Shumë tabela mund të lidhen me objektet gjeografike nga fusha të caktuara të quajtura celësa.Këto bashkësi informacionesh tabelare dhe lidhjet e tyre me objektet gjeografike luajnë nje rol të rëndësishëm në modelet e të dhënave GIS sic luajnë në aplikacionet tradicionale me baza të dhënash.

Figura 8, Ilustron lidhjen e të dhënave tabelare me objektet gjeografike. Në figurë paraqitet një zonë banimi me shtëpi me oborr. Sejcila nga parcelat janë kodifikuar. Ne GIS ruhet informacion mbi objektet gjeografike parcella, mbi formen siperfaqen e tyre etj. Ndërsa duke përdorur kodin e parcelës si fushë celës ruhet informacione shtesë në tabela të bazes së të dhënave mbi parcelën dhe mbi pronarin ë saj.

Figura 8, Lidhja e të dhënave tabelare me objektet gjeografike

c. Lidhjet hapësinore: topologjitë dhe rrjetat

Lidhjet hapësinore, si topologjitë dhe rrjetat jane gjithashtu pjesë vendimtare të bazave të të dhënave GIS. Topologjia administron kufij të përbashkët ndërmjet objekteve, përcakton dhe detyron rregullat e integritetit të të dhënave dhe mundëson kërkesa topologjike (topology queries) dhe navigim (psh për të përcaktuar tiparet e konektivitetit dhe të afërsisë). Topologjia përdoret gjithashtu për të mbështetur modifikime të sofistikuara dhe për të ndërtuar tipare nga gjeometri e pastrukturuar (psh për të ndërtuar poligone nga vija).Tiparet gjeografike ndajnë midis tyre elemente gjeometrikë.. Gjeometria e tipareve mund të përshkruhet duke përdorur lidhje ndërmjet nyjeve, kufijve dhe faqeve.

Figura 9, ilustron grafikisht lidhjet midis objekteve gjeometrike. Objektet gjeometrike lidhen midis tyre duke krijuar nyje, kufinj dhe siperfaqe.

Figura 9, Lidhjet midis objekteve gjeometrike

Rrjetet përshkruajne një graf të lidhur me objekte gjeografike ku ekzistojnë rrugët e kalimit. Kjo është e rëndësishme për të ndërtuar rrugë kalimi dhe navigimi për transportin, tubacione nafte, hidrologji etj.

3. Arkitektura e të dhënave në një GIS

Për nga mënyra e ruatjes së informacionit gjeografik në një sistem gjeografik informacioni dallojme 3 arkitektura te ndryshme:

1. Arkitekturën e dyfishtë,2. Arkitekturën me nivele dhe3. Arkitekturën e integruar

Më poshtë po përshkruajmë sejcilën prej këtyre arkitekturave duke bërë së fundi evidentimin e pëerparësive të sejcilës arkitekturë kundrejt të tjerave:

1. Arkitektura e dyfishte

Në arkitekturën e dyfishtë ka dy nënsisteme të ruajtjes së të dhënave:

a. Baza e te dhenave, e cila referohet si RDBMS, Relational DataBase Management System, duke qenë se sistemet relacionale te adminsitrimit të bazave të të dhënave janë më të përhapurit. Në RDBMS, ruhen atributet përshkruese mbi objektet gjeografike. Psh, të dhënat mbi pronarin e një parcele.

b. Skedaret forme, ku ruhen të dhënat për gjeometrinë e objekteve gjeografikë. Ndër formatet më të përhapura të skedarëve gjeografike janë skedarët e përdorur nga aplikacionet ArcGIS, formati i të cilëve do të përshkruhet në detaje në kapitullin 7. Skedarët formë ,ose “shape” në anglisht, ruajne informacionin mbi format gjeografike të objekteve. Skedarët janë të organizuar në mënyrë të tillë që të ruajnë të dhënat vetëm për një nivel informacioni në hartë. Në këtë mënyrë në këta skedarë ruhen objekte të me të njëjtin tipar gjeometrik, psh pika , vija, apo forma.

Kështu një hartë e një shteti do të përbehej nga disa skedarë formë: për kufijte administrativë, për rrjetin lumor, për rrjetin rrugor interurban, për rrjetin rrugor urban, për vendondodhjen e objekteve të sherbimit etj. Kjo mënyrë paraqitje është interesante pasi i mundëson përdoruesit të afishojë hartën në mënyrë dinamik dukë shtuar dhe hequr nivele. Për m tepër është e mundur të punohet në një nivel pa ndikuar të tjerët, pasi ata ruhen në skedarë të ndryshëm.

Në skedarët form cdo objekt identifikohet nëpërmjet një kodi unik , i cili përdoret për të lidhur informacionet shtesë mbi këtë objekt që ruhen në tabelat e bazës së të dhënave.

Figura 10 , ilustron skematikisht ruajtjen e të dhënave gjeografike në dy nivele

Figura 10, Arkitektura e dyfishtë në ruajtjen e të dhënave gjeografike

Kjo mënyrë e ruatjes së të dhënave gjeografike ka përparësi për faktin se bazat e të dhënave relacionale njihen gjerësisht dhe është e mundur që të ndërtohen aplikime që administrojnë të dhënat shtesë mbi objektet gjeografike pa patur njohuri mbi sistemet gjeografikë të informacionit. Gjithashtu kjo arkitekturë ka avantazhin që gjeometria a objektve mund të kapet dhe përpunohet lehtë, duke qenë së ruhet në skedarë të dedikuar dhe për nivele të vecantë.

Nga ana tjetër duke përdorur arkitekturën e dyfishtë, për ruajtjen e të dhënave gjeografike, do të hasim vështirësi për mbajtjen e konsistencës dhe intergritetit midis dy nënsistemeve, pasi dy nënsistemet e ruajtjes së të dhënave janë të pavarur nga njëri-tjetri. Gjithashtu edhe optimizimi i sistemit është i vështirë pasi duhet ndërhyrë në të dy nënsistemet.

2.Arkitektura me nivele

Në arkitekturën me nivele, objekte gjeografike ruhen në bazën e të dhënave, aty ku ruhen edhe tabelat me atributet përshkruese. Kjo bëhet e mundur duke shtuar një nivel shtesë mbi të dhënat, i cili i ofron aplikacioneve që përdorin të dhënat gjeografike një bashkësi objektesh për kapjen e të dhënave gjeografike ne bazën e të dhënave. Kjo shtresë e shtuar është e nevojshmë

pasi mundësitë shprehëse të gjuhës SQL , që është gjuha bazë në bazat e të dhënave relacionale, nuk përfshijnë primitiva për objektet gjeometrike. Kështu ne mungesë të një primitivi vijë, do të duhej të shkruanim një kod SQL që identifikon dhe kthen të gjitha pikat e vijës sipas rendit të tyre.Niveli shtesë zakonisht emartohet Spatial Database Engine, SDE. Në mungesë të një SDE do të na duhej të shkruanim shumë kod SQL për të kryer veprime të thjeshta më objektet gjeografike. SDE rrit nivelin e abstraksionit, duke i ofruar aplikacioneve objekte të gatshme për kapjen e objekteve gjeografikë dhe duke gjeneruar në mënyrë automatike kodin përkatës SQL për kapjen e të dhënave të një objekti nga tabelat e bazës se të dhënave.

Figura 11, ilustron skematikisht arkiktekturën më nivele.

Figura 11, Arkitektura me nivele për ruatjen e të dhënave gjeografike

Sic vihet re edhe ne figurë, SDE vendoset midis aplikacioneve që përdorin objektet gjeografikë dhe bazës së të dhënave.

Arkitektura më nivele, në raport me arkitekturën ë dyfishtë ka disa përparësi , pasi përballon më mirë shumë përdorues të njëkohshëm dhe pëmban tipet e objekteve gjeografike.

Ndërsa, një kufizim i kësaj arkikekture duke tentuar fleksibilitetin do të konsiderohej pamundësia e zgjerimit te shtresës së mesme, SDE. Zakonisht këto jane produkte të gatshme të ofruara nga kompani të ndryshme, dhe përpëhen nga kod i ekzekutueshëm.Megjithatë duhet pranuar që SDE e ofruar përmbajnë një bashkësi të pasur më funksionalitete.Kufizim ky që shmanget nga arkitektura e integruar .

4. Arkitektura e integruar

Arkitektura e integruar është një përmirësim i arkitekturës me nivele, në këndvështrimin e fleksibilitetit. Duke ruajtur funksionet për përpunimin e të objekteve gjeografikë, brenda bazës së të dhënave relacionale, programuesi mundet ta shtojë shtresën e mesme me funksionalitete të reja. Pra në dallim nga arkitektura me nivele arkitektura e integruar i ruan ne bazën e të dhënave funksionalitetet që ofronte SDE në arkitekturën e me nivele.

Figura 12, ilustron skematikisht arkitekturën e integruar për ruajtjen e të dhënave gjeografike.

Figura 12, Arkitektura e integruar për ruatjen e të dhënave gjeografike

Kjo arkitekturë mund të zbatohen mbi baza të dhënash relacionale ose mbi baza të dhënash me objekte.Mangësitë e kësaj arkitekture vijna nga fakti që zgjerimi i shtresës së mesme është kompleks dhe kjo shtresë zakonisht ka më pak funksionalitete se një SDE.

4. Sistemet e koordinatave dhe shkalla e hartës

Ruajtja e të dhënave gjeogafike në nivele ka avantazhe, disa prej të cilave i trajtuam më lart, por si bashkohen nivelet së bashku në një hartë të plotë? Duke qenë se ku studim synon integrimin e të dhënave gjeografike në aplikacionet web, nuk do të thellohemi shumë në këtë argument, por në mënyrë që të qartësohet mënyra se si nivelet bashkohen së bashku në një hartë do të paraqesim disa koncepte kryesore.

Toka mund të paraqitet në disa modele, sejcili prej tyre me një bashkësi të vecantë koordinatash (gjatesi,gjeresi dhe lartësi nga niveli i detit) , për një pikë në Tokë.

Për këtë arsye projektimi merr një rëndësi të vëcantë. Projektimi është një mënyrë matematike e transformimit të të dhënave nga një model i Tokës në një model tjetër, psh nga një model tre dimensionale në një model 2 dimensional. Për lloje të ndryshme hartash përdoren projeksione të ndryshme.

Bazuar në projeksionin e zgjedhur, konvertohen edhe koordinatat e objekteve gjeografikë

5 Integrimi i të dhënave gjeografike në aplikimet web Integrimi i të dhënave gjeografike në web mund të realizohet duke përdorur disa teknologji që përfshijne mjete komerciale si edhe mjete të publikuara nën licencën GPL, të njohura si “Open Source”.

Për nga mënyra e integrimit të të dhënave gjeografike do ti dallonim këto teknika në dy grupe: teknika që e realizojnë integrimin në server dhe teknika që e realizojnë integrimin në browser.

Teknikat që realizojnë integrimin në server, shtojnë funksionalitetin e aplikimit në server nëpërmjet objekteve që mundësojnë kapjen e të dhënave gjeografike dhe ndërtimin e ndërfaqes për përdoruesin.

Shembull është një produkt i mirënjohur për integrimin e të dhënave gjeografike në aplikime web të ndërtuara mbi teknologji Microsoft është AspMap.

Teknikat që realizojnë integrimin e të dhënave në browser zakonisht përdorin të dhëna të jashtme dhe kanë informacion të pamjaftueshëm për të dhënat gjeografike.

Shembull i kësaj teknike janë aplikacionet që përdorin hartat e google.

Të dy këto mënyra përdorin strukturën me shtresa të të dhënave gjeografike për të integruar të dhëna tabelare me të dhënat gjeografike në një hartë të vetme. Më poshtë paraqiten skematikisht dy arkiktekturat e ndryshme për integrimin e të dhënave gjeografike në aplikim.

5.1. Integrimi i të dhënave gjeografike në browserArkitektura e një aplikimi web që realizon integrimin e të dhënave gjeografike në nivel browseri është paraqitur skematikisht në figurën 1.

Aplikimi i ndërtuar për këtë ilustrim bazohet në hartat e google. Në këtë rast të dhënat gjeografike ruhen në një server të jashtëm (në serverat e google) dhe bashkë me të dhënat gjeografike dërgohen edhe funksionet e nevojshme për afishimin e tyre. Nga aplikimi ynë dërgohen të dhënat në formën e një niveli në hartë dhe integrohen ato me të dhënat e marra nga google në një hartë të vetme.Kontrolli që ka programuesi mbi të dhënat gjeografike është minimal. Për integrimin e të dhënave programuesi përdor ndërfaqe programimi të ofruar nga vetë google. Në mënyrë që të mund të përdoret ndërfaqja e google është e nevojshme të bëhet një regjistrim në website e google për të marrë një kod të ndërfaqes së programit që identifikon aplikimin (API ID).

Figura 13, ilustron skematikisht mënyrën e integrimit të hartave të google në një aplikim web. Në këtë rast integrimi realizohet në browser, sic duket edhe nga skica.

Figura 13, Integrimi i hartave të google në aplikim

Sic duket edhe nga figura integrimi i të dhënave gjeografike bëhet në browser. Browseri dërgon një kërkesë HTTP në serverin web, i cili në përgjigje i kthen një faqe web e cila përmban kodin e nevojshëm në javascript për të thërritur funksionalitetet e googlemap. Nëpërmjet këtyre funksioneve realizohet integrimi në hartë i një niveli të dhënash të vendosura tashmë në këtë faqe. Le ti referohemi shembullit të mëposhtëm për të ilustruar integrimin në browser të të dhënave gjeografike.

Shembull 1

Shembulli ilustron rastin e mëposhtëm. Një vizitor i website të Fakultetit të Shkencave Natyrore http://www.fshn.edu.al klikon mbi linkun gjeje në hartë. Browseri gjeneron një kërkesë për faqen harte.asp.

Shënim:

Duke qenë se integrimi i të dhënave bëhet në browser nuk ka rëndësi cfarë gjuhe skriptimi përdoret në server. Kushti i vetëm është që gjuha e përdorur të mund të gjenerojë një faqe web dinamike duke marrë të dhëna nga një bazë të dhënash. Në rastin konkret koordinatat, adresën e godinës së FSHN, numrin e telefonit , vendodhjen e fotos si edhe një link për më shumë informacion mbi këtë godinë. Pra mund të ishte php,asp.net, jsp apo ndonjë gjuhë tjetër skriptimi në server.

http://www.fshn.edu.al/

Web serveri përgatit faqen hartë.asp duke ekzekutuar skriptet asp në të , dhe kthen në browser kodin e mëposhtëm:

Shembull 11. <html><head>2.<script language=”javascript”3.src="http://maps.google.com/maps?file=api&v=2&key=ABQIAAAAIfSELzjDz14ViHS7sdkU8BQrqn2o44.KtR9yrIVM24k9sWMpd43SBQimu_VAK5ztSLwxsVABWsbVm965g" >5.</script>6.</head>

7. <body>8. <div id="map" style="width: 800px; height: 600px"></div>9. script type="text/javascript">10. var map = new GMap2(document.getElementById("map"));11. var pt;12. pt = new GLatLng(41.316448716857735,19.81405735015869)13. map.setCenter(pt,16); //percakto qendren e hartes dhe nivelin e zmadhimit 0-1714. var marker = new GMarker(pt);15. map.addOverlay(marker);15. var html = "<a href='http://www.fshn.edu.al'>Fakulteti i shkencave te natyres</a>16. <br><b>Address</b><br>Bulevardi zogu I<br><br>Tirane17. <br><b>Tel:</b>+355 4 222222<br>18. <b>Email</b>:<a ref='mailto:[email protected]'>[email protected]</a>19. <br><img src='images/fshn.jpg' width='100' border='0'>";20.21. GEvent.addListener(marker, "click", function() {22. marker.openInfoWindow(html);23. });24.25. map.addControl(new GLargeMapControl());26.27. map.addControl(new GMapTypeControl());28. map.setMapType(G_SATELLITE_MAP);29.30. </script>31.32. .</body></html>

Sic duket edhe nga shembulli 1 në browser shkon një dokument i cili përfshin një ndërfaqe programimi të google. (rreshtat 2,3,4). Në përfshirjen në dokument të ndërfaqes së programimit është e nevojshme të dërgohet si argument kodi i ndërfaqes së programimit (APIID). Ndërfaqa përbëhet nga një bashkësi objektesh në javascript që mundësojne krijimin e

hartave dhe vendosjen e niveleve të tjera mbi to. Në shembullin më sipër vendoset një pikë që përcakton vendndodhjen e godinës së FSHN.

Në rreshtin 8 përcaktohet një element grafik në html (layer) që do të mundësojë afishimin e hartës.

Në rreshtin 10 krijohet një objekt hartë.

Objekti Marker i cili krijohet në rreshtin 14 mundëson integrimin në hartën e google të informacionit që ndodhet në bazën e të dhënave të websitet të FSHN.

Ky objekt lidhet me një Object Listener i cili, nëse klikohet ky shënjues në hartë afishon një dritare me kodin html që është marrë nga baza e të dhënave nëpërmjet asp. Rezultati i kodit më sipër do të ishte si në figurën 2.

Shembulli ilustron vendosjen e një objekti në hartë, por në mënyre analoge mund të vendoset edhe një bashkësi objektesh.

Sic duket edhe nga shembulli integrimi realizohet në browser. Kjo gjë ka disavantazhin që kapja e të dhënave GIS per programuesin është e kufizuar nga ndërfaqa e ofruar nga google , gjë që e bën te vështire analizën gjeografike , krahasimet midis zonave bazuar në kritere të ndryshme etj.Megjithatë është evidente thjeshtësia me të cilën mund të integrohen të dhënat në aplikim.

Avantazh tjetër i kësaj mënyre është fakti që për përpunimin e të dhënave gjeografike si edhe për transmetimin e tyre nuk ngarkohet aspak as serveri ynë i aplikimit dhe as gjerësia e bandës të aplikimit tonë.

Thjeshtësia dhe kostoja e ulët e realizimit e bëjnë këtë teknikë shumë të përdorshme në aplikime në fushën e turizmit si edhe në disa fusha të tjera që nuk kërkojnë analizë teknike të të dhënave gjeografike.

Figura 14, paraqet rezultatin e kodit të shembullit 1.

Figura 14, rezultati i kodit të shembullit 1.

Teknika e mësipërme është përdorur në një aplikim për turizmin. Aplikimi përdor një web server IIS 5.0 ,ASP si gjuhë skriptimi në server, Visual Basic dhe Stored Procedures për llogjikën e biznesit dhe SQL Server si bazë të dhënash. Baza e të dhënave është konceptuar në mënyrë të tillë që për të gjithë objektet turistike të ruhen koordinatat gjeografike. Në këtë mënyrë është e mundur të bëhen kërkime edhe mbi bazën e distancës gjeografike të objekteve përvecse të ngarkohen ato në hartë si nivele.

5.2. Integrimi i të dhënave gjeografike në serverFigura 15, ilustron arkitekturën e një aplikimi web i cili përdor të dhëna gjeografike të cilat janë të ruajtura në serverin e aplikimit dhe përdor një komponente në server për integrimin e këtyre të dhënave në aplikim.

Figura 15 – Integrimi i të dhënave gjeografike në server

Sic duket edhe nga figura në teknikën e dytë të dhënat gjeografike kapen nga serveri i aplikimit.

Me këtë arkikekturë është ndërtuar një aplikim për analizën e shpërndarjes dhe të shitjeve të një kompanie të shtypit të shkruar. Të dhënat gjografike janë vendosur në webserver dhe përfaqësojnë harta të Shqipërisë me ndarjet administrative. Të dhënat janë sipas formatit të skedarëve të ESRI, kompani lider për programet e përpunimit të të dhënave gjeografike. Të dhënat për hartat janë përpunuar me ArcView.

Të dhënat ruhen në 3 skedarë të ndryshëm:

• skedari me prapashtesën .shp (shkurtim i shape – formë), i cili ruan informacion për format gjeometrike në një nivel te hartës

• skedari me prapashtesën .dbf, që ruan atributet për formar gjeometrike që ndodhen në skedarin me prapashtesën .shp

• skedari me prapashtesën .shx, i cili sherbën si një indeks për një kapje më të shpejtë të të dhënave

Të dhënat gjeografike mund të ruhen edhe në një bazë të dhënash relacione. Në këtë rast është e nevojshme një komponente software që të mundësojë kapjen e objekteve gjeografike nga baza e të dhënave, pasi SQL nuk ka mjetet shprehëse për këtë qëllim. Zakonisht kjo komponente quhet Spatial Database Engine – SDE. ESRI ka nje program për këtë qëllim, i emërtuar ArcSDE.

5.2.1 Shembull

Po e ilustrojme kete teknike nepermjet nje shembulli.

Aplikimi i ndërtuar përdor SQL Server si bazë të dhënash, IIS 5.0 si Web Server , ASP si gjuhë skriptimi në server, ASPMap si një komponente për të kapur të dhënat gjeografike, skedarë të hartave të ruajtura në server sipas formatit të ESRI dhe html dhe javascript në browser.Aplikimi i përdor hartat për të analizuar nëpërjmet hartave tematike shitjet e kompanisë. Përdoruesit i ofrohet mundësia të përcaktoje parametra kërkimi duke filtruar për produkt, periudhë kohore dhe fazë shitje dhe mbi bazën e parametrave të kërkimit ndërtohet harta tematike. Harta nëpërmjet ngjyrave dhe simboleve paraqet rezultatin e kërkimit. Harta e afishuar në browser ka funksionalitetet e zmadhimit zvogëlimit ,zhvendosjes dhe identifikimit të elementeve. Psh përdoruesi mundet të klikojë mbi qytetin Tiranë për të parë në një tabelë në anë të hartës shitjet e qytetit Tiranë për periudhën e paracaktuar për sejcilin nga produktet.ASPMap shton të dhënat në hartë nëpërmjet niveleve. Pasi është ngarkuar niveli i parë që afishon formën gjeografike të hartës është e mundur që të ngarkohet nje nivel i dytë i cili mund të jetë një recordset , rezultat i një komande SQL. Në mënyrë që të projektohet mbi hartë recordset duhet të përmbaje dy kollona x, dhe y që përfaqësojnë dy koordinatat e sejcilës pikë që do të afishohet mbi nivelin e hartës.Së fundi në server aspmap krijon një imazh në formatin jpg,png ose gif , të cilin e ruan në një dosje të përkohëshme në website dhe e afishon këtë imazh në browser.Figura 15. Ilustron skematikisht integrimin e të dhënave të hartave me të dhënat e një recordset.

Figura 15. Integrimi i të dhënave në server

Kjo mënyrë për integrimin e hartave në aplikim me sa shpjeguam edhe në paragrafin më sipër përpunimin e niveleve dhe gjenerimin e imazhit të hartës e bën në server duke rritur ndjeshëm ngarkesën e web serverit. Kjo ngarkesë është e ndjeshme nëse mendojmë që mund të ketë shumë përdorues të njëkohshëm në aplikim duke përdorur hartat dinamike. Gjerësia e bandës së linjës së komunikimit të serverit ndikohet gjithashtu nëse ka disa përdorues pasi dihet që imazhet kanë peshë të konsiderueshme në transmetim.

Lidhja e informacioneve hapësinore me informacionet në bazën e të dhënave , realizohet nëpërmjet kodit ASP. Informacionet GIS mund të ruhen në skedarë (shp, shx,dbf) ose mund të ruhen në një baze të dhënash relacionale nëpërmjet një SDE(Spatial Database Engine). Në këtë aplikim të dhënat hapësinore ruhen në skedarë (.shp - format , .shx - indeksi, .dbf – informacionet për format , .rtn – route network).Lidhja e informacioneve që ndodhen në bazën e të dhënave me informacionet gjeografike realizohen me kod asp.

Kemi tre skedarë:skedari i formave albania.shp skedari i indeksit albania.shxskedari i të dhënave mbi format albania.dbftë cilët ruajnë hartën e Shqipërisë dhe tabelën vende në një bazë të dhënash në SQL Server ku ruhen informacione për vendet bazuar në të cilët MyPress organizon shpërndarjen në linja.Per sejcilin nga Vendet jane regjistruar nëpërmjet pajisjes GPS koordinatat gjeografike të një pike në ‘qendër’ të vendit. Në figurë kollonat longitude, latitude sipas sistemit kartezian të koordinatave.Më poshtë po ilustrojmë një pjesë të kodit për afishimin e hartës me emrat e vendeve si edhe me afishimin me ngjyra të vendndodhjes së tyre .Ngjyrat tregojnë numrin e pikave të shitjes që ndodhet në sejcilin vend.Kjo është zgjedhur për ilustrim dhe njihen me termat – thematic mapping.

' Krijohet nje harte per tu afishuar me pasDim MapSet Map = Server.CreateObject("AspMap.Map")

' përcaktohet madhësia e hartësMap.Width = 280Map.Height = 500

' Ngarkon Nivelet e hartes (1)Call AddMapLayers

' Ngarkon si nje nivel te hartes rekordset ne bazen e te dhenave (2)Call AddDatabase' update extentCall UpdateExtent

' proceso komanden e perdoruesit , zmadho ,zvoglo, identifikoDim strCommandDim IdentifyRSSet IdentifyRS = NothingDim IdentifiedLayernameIdentifiedLayername=""Call ProcessCommand

Dim toolsSet tools = Server.CreateObject("AspMap.Tools")

‘percaktohet emri i perkohshem me te cilin do rehet imazhi-harteDim tempFiletempFile = "TEMP_" & tools.GetUniqueString() & ".PNG"

‘percaktohet formati i hartes , property ImageFormat e bjektit harteMap.ImageFormat = mcPNG

‘gjenerohet imazhi-harteIf Not Map.SaveImage(Server.MapPath("./TEMP") & "ë" & tempFile) Then Response.Write "Can't save map image." Response.EndEnd If' create a Map'harta eshte krijuar tashme%>

Pjese e meposhtme e kodit ilustron si afishohet harta:

<! -- kodi html per afishimin e hartes --><input type=image name=click src="TEMP/<%=tempFile%>" width=<%=Map.Width%> height=<%=Map.Height%>>

Me poshte do te shpjegojme dy procedurat me te rendesishme qe realizojne perkatesisht:

AddMapLayers – realizon ngarkimin e niveleve te hartes nga skedaret albania.shp ,albania.dbf dhe

AddDatabase – realizon ngarkimin e nje rekordset si nje nivel ne harte , realizon edhe ‘thematic mapping’

( 1 ) AddMapLayers

'-********************Ngarkon Harten ******************************-'Sub AddMapLayers()

Dim MapDirDim LayerMapDir = "../Maps/albania/" ‘ vendi ku ndodhen skedaret albania.shp etj

‘Metoda AddLayer e objektit Map qe merr si argument nje skedar .shpMap.AddLayer Server.MapPath(MapDir + "albania.shp")

‘shenjohet tek niveli i sapo vendosur ne harteSet Layer = Map("albania")

‘percaktohen disa parametra per nivelinLayer.LabelField = "KUFIJTESHTETERORE"Layer.ShowLabels = trueLayer.LabelFont.Name = "Verdana"Layer.LabelFont.Size = 12Layer.LabelFont.Bold = trueLayer.LabelStyle = mcPolygonCenter

End Sub

( 2 ) AddDatabase

'************Shton db layer ne harte******************************

Sub AddDatabase()Dim strConnDim oRs

‘krijohet nje objekt ado rekordset Set oRs = Server.CreateObject("ADODB.Recordset")oRs.CursorLocation = adUseClient

‘percaktohet query qe do ekzekutohetosql= "SELECT Kodi,Emri,Linja, latitude AS Y, longitude AS X ,(select count(Kodi) from Dyqane where Dyqane.Vendi=Vende.Kodi)'Dyqane' FROM vende where latitude is not null "

oRs.Open osql, constring , adOpenKeyset, adLockReadOnly, adCmdText

‘Metoda AddLayer e objektit Map tani merr si argumenti rekordsetin‘Metoda ka nje kerkese specifike (3)if not Map.AddLayer(oRS) then

Response.Write "Can't add database layer"Response.End

end if

‘vendoset emri nivelit te saposhtuar ne harteMap(0).Name = "qytete"

‘percaktohet menyra e afishimit , qe mund te jete edhe pikture , eshte zgjedhur pike'Map("qytete").Symbol.PointStyle = mcBitmapPoint ' bitmapMap("qytete").Symbol.PointStyle = bitmapmcCircleWithLargeCenter

‘eshte vendsur vetem per ilustrim – nese do kishim zgjedhur ‘ Symbol.PointStyle = mcBitmapPoint ath do te afishohej figura qytete.bmp'Map("qytete").Symbol.Bitmap = Server.MapPath("qytete.bmp")Map("qytete").Symbol.Size = 16

Map("qytete").LabelField = "Emri"Map("qytete").ShowLabels = trueMap("qytete").LabelFont.Name = "Arial"Map("qytete").LabelFont.Size = 12Map("qytete").LabelFont.Color=vbblueMap("qytete").LabelFont.Size = 14Map("qytete").LabelFont.Outline = TrueMap("qytete").LabelFont.OutlineColor = RGB(255, 255, 0)

'Layer.Symbol.Size = 10'Layer.Symbol.FillColor = RGB(255, 255, 0)

‘realizon afishim me ngjyra bazuar ne numrin e pikave te shitjes (4)RenderQytete(Map("qytete"))

End Sub

(3) Ne shpjegimin e kodit permendem qe metoda AddLayer(recordset) ka nje kerkese specifike :Ne fakt eshte e nevojshme qe rekordset te kete dy kollona qe ruajne perkatesisht koordinatat gjeoografike te elementeve te rekordset-it ,me emra perkatesisht :

X - per gjatesine gjeografike - longitudeY – per gjeresine gjeografike -latitude

Kjo eshte arsyeja pse ne kodin sql qe ekzekuton rekordseti kemi:

osql= "SELECT Kodi,Emri,Linja, latitude AS Y, longitude AS X ,(select count(Kodi) from Dyqane where Dyqane.Vendi=Vende.Kodi)'Dyqane' FROM vende where latitude is not null "

(4)Gjithashtu permendem ne komentet e kodit se metoda RenderQytete realizon afishimin e qytetve ne harte me pika ngjyra te ndryshme ne varesi te numrit te pikave te shitjes qe ndodhet ne to.

'-********************Renderer DB layer **********************************-''-******kjo procedure do te afishoje me nje ngyre te ndryshme qytetin qe po afishohet******************

Sub RenderQytete(QyteteLayer)Dim renderer, feature

‘ krijhet nje renderer per nivelin qe ka marre si argumentSet renderer = QyteteLayer.Renderer

‘Percaktohet nje shprehje ne varesi te vleres te se ciles do te percaktohet ngjyra e simbolit te ‘qytetitSet feature = renderer.Addfeature.Expression = "Dyqane < 3"feature.Symbol.FillColor = vbGreenfeature.Symbol.PointStyle = bitmapmcCircleWithLargeCenterfeature.Symbol.Size = 16

‘percaktojme te gjithe ato elemente qe e kane vleren e kollones Dyqane < 3 do te afishohen me ‘ngjyre jeshile

Set feature = renderer.Addfeature.Expression = "Dyqane < 5"feature.Symbol.FillColor = vbCyan

feature.Symbol.PointStyle = bitmapmcCircleWithLargeCenterfeature.Symbol.Size = 16

Set feature = renderer.Addfeature.Expression = "Dyqane < 7"feature.Symbol.FillColor = vbBluefeature.Symbol.PointStyle = bitmapmcCircleWithLargeCenterfeature.Symbol.Size = 16

‘qytete me 5 < Dyqane < 7 do te afishohen me ngjyre Blue

Set feature = renderer.Addfeature.Expression = "Dyqane >= 7"feature.Symbol.FillColor = vbRedfeature.Symbol.PointStyle = bitmapmcCircleWithLargeCenterfeature.Symbol.Size = 16

‘qytete me 7 <= Dyqane do te afishohen me ngjyre te kuqe

End Sub

5.3. Dallimet midis dy teknikave të integrimit të të dhënave gjeografike në webNdryshimet e evidentuara midis dy teknikave të mësipërme po i përmbledhim në tabelën më poshtë:

Tabela 1. Përmbledhja e ndryshimeve midis dy teknikave të prezantuara më lart

Integrimi në browser Integrimi në server

Kostoja Nuk ka kosto. Shkaktohet nga disponibiliteti i të dhënave , kapaciteti i serverit dhe njohuritë e programuesit mbi GIS

Thjeshtësia Nuk kërkon njohuri të thelluara mbi të dhënat gjeografike , formatet, nivelet etj

Kërkon njohuri mbi të dhënat gjeografike, formatet e skedareve, nivelet, sistemet e koordinatave etj

Kapaciteti i serverit

Përpunimi i imazheve nuk bëhet në server prandaj hartat nuk i shtojnë ngarkesë përpunuese aplikimit

Imazhet e hartave ndërtohen nga aspmap në server. Për këtë arsye ngarkesa e serverit rritet ndjeshëm nëse kemi disa përdorues të njëkohshëm.

Niveli i kapjes së të dhënave

Nuk është e mundur kapja direkte e të dhënave. Kapja realizohet vetëm nëpërmjet ndërfaqes së programimit të ofruar

Kapje direkte të të dhënave, me të gjithë parametrat teknike te tyre.

6. Formati i skedareve shape te ESRI

Një shapefile (skedar forme) ruan gjeometri jotopologjike dhe informacione atributesh për tiparet hapësinore në një bashkësi të dhënash. Gjeometria për një tipar ruhet si një formë që përfshin një bashkësi koordinatash vektoriale. Meqë në skedarët formë përpunimi nuk bëhet mbi një strukturë të dhënash topologjike, ata kanë avantazhe mbi burimet e tjera të të dhënave si shpejtësi më e madhe të vizatimit dhe aftësi editimi. Skedarët formë trajtojnë tipare të veçanta që mbivendosen ose që nuk puthiten. Ata kërkojnë më pak hapësirë në disk dhe janë më të lehtë për t’u lexuar dhe shkruar. Skedarët formë mund të suportojnë tipare pikash, vijash dhe zonash (area). Tiparet e zonave paraqiten si poligone në cikle të mbyllura.

Atributet ruhen në një format skedari databaze (dBASE®). Cdo rekord atributi ka një relacion një-me-një me rekordin e formës që e shoqëron.

Si mund të krijohen skedarët formë? Skedarët formë mund të krijohen në katër mënyra kryesore:

Eksportimi - Skedarët formë mund të krijohen duke eksportuar ndonjë burim të dhënash në një skedar formë duke përdorur programet ARC/INFO®, PC ARC/INFO®, Spatial Database Engine™ (SDE™), ArcView® GIS, ose BusinessMAP™.

Dixhitalizimi - Skedarët formë mund të krijohen direkt duke dixhitalizuar format duke përdorur mjetet e krijimit të veçorive ArcView GIS.

Programimi - Duke përdorur programet (softwaret)Avenue™ (ArcView GIS), MapObjects™, ARC MacroLanguage (AML™) (ARC/INFO), ose Simple Macro Language (SML™) (PC ARC/INFO) , mund të ndërtoni skedarët formë brenda programit tuaj.

Shkrimi direkt në specifikimet e skedarëve formë duke krijuar një program. Programet SDE, ARC/INFO, PC ARC/INFO, Data Automation Kit (DAK™), dhe ArcCAD® sigurojnë përkthyes të dhënash shape-to-coverage dhe ARC/INFO gjithashtu siguron një përkthyes të dhënash coverage-to-shape. Burime të tjera të dhënash si ato nga marrësit e sistemit të pozicionimit global (GPS), mund të ruhen gjithashtu si skedarë formë ose si tabela ngjarjesh X,Y.

6.1. Përshkrim teknik i skedarëve formë

Një skedar formë ESRI përbëhet nga një skedar kryesor, një skedar indeks dhe një tabelë databaze. Skedari kryesor është një skedar me akses direkt, me gjatësi rekoresh të ndryshueshme, në të cilin çdo rekord përshkruan një formë me një listë të kulmeve të saj. Në skedarin indeks çdo rekord përmban offsetin (shmangien) e rekordit përkatës në skedarin kryesor, nga fillimi i skedarit kryesor. Tabela e databazës përmban atributet e veçorive, me nga një rekord për çdo veçori. Relacioni një-me-një ndërmjet gjeometrisë dhe atributeve bazohet në numrin e rekordit. Rekordet e atributeve në skedarin e databazës duhet të jenë në të njëjtën renditje siç janë rekordet në skedarin kryesor.

Konvencionet e emërtimitSkedari kryesor, skedari indeks dhe skedari i databazës kanë të njëjtin emërtim. Emërtimi duhet të fillojë me një karakter alfanumerik (a-Z, 0-9), që ndiqet nga zero deri në shtatë karaktere (a-Z, 0-9, _, -). Prapashtesa për skedarin kryesor është .shp, për skedarin indeks është .shx, ndërsa prapashtesa për skedarin e databazës është .dbf. Të gjitha shkronjat në një emër skedari janë të vogla në sistemet e shfrytëzimit me emra skedarësh që dallojnë shkronjat e mëdha nga të voglat (case-sensitive).Shembuj:- Skedari kryesor: rrethet.shp- Skedari indeks: rrethet.shx- Skedari i databazës: rrethet.dbf

Tipet numerikeNjë skedar forme ruan numra të plotë dhe me preçizion të dyfishtë: Integer dhe Double.

Integer: Numër i plotë 32-bit me shenjë (4 byte)Double: Numër me presje notuese me preçizion të dyfishtë 64-bit IEEE (8 byte)

Vlerat infinit pozitiv dhe infinit negativ nuk lejohen në skedarët formë. Megjithatë, skedarët formë suportojnë konceptin e vlerave “no data” (pa të dhëna), por ato përdoren për masat. Ndonjë numër me presje notuese më i vogël se -1038 konsiderohet nga një lexues i skedarëve formë, se përfaqëson një vlerë “pa të dhëna”.

Organizimi i skedarit kryesor

Skedari kryesor (.shp) përmban një kokë me gjatësi fikse që ndiqet nga rekorde më gjatësi të ndryshueshme. Secili rekord me gjatësi të ndryshueshme përbëhet nga një kokë me gjatësi fikse që ndiqet nga përmbajtje rekordi me gjatësi të ndryshueshme.

Figura 24 ilustron organizimin e skedarit formë kryesor.

Koka e skedarit

Koka e Rekordit Përmbajta e Rekordit




...

...


Figura 24, Organizimi i skedarit formë

Rendi i Byte-ve (Byte Order)Të gjitha përmbajtjet në një skedar forme mund të ndahen në dy kateëgori: Që lidhen me të dhënat

Përmbajtja e rekordit të skedarit kryesor Fushat e përshkrimit të të dhënave në kokën e skedarit kryesor

Që lidhen me menaxhimin e skedarëve Gjatësitë e skedarit dhe të rekordeve Ofseti i rekordit, e kështu me rradhë.

Numrat e tipit integer dhe double që përbëjnë fushat e përshkrimit të të dhënave në kokën e skedarit dhe përmbajtjen e rekordit në skedarin kryesor e kanë rendin e bajteve të tillë që adresa e fjalës është adresa e byteit me rend më të ulët (little endian - PC ose Intel®). Ndërsa

numrat e tipit integer dhe double që përbëjnë pjesën tjetër të skedarit si dhe menaxhimin e skedarit e kanë rendin e bajteve të tillë që adresa e fjalës është adresa e bajtit me rend më të lartë (big endian - Sun® ose Motorola®).

Koka e skedarit kryesorKoka e skedarit kryesor është 100 byte e gjatë. Në tabelën 2, paraqiten fushat në kokën e skedarit, me pozicionin, vlerën, tipin dhe rendin e bajteve të tyre. Në tabelë, pozicioni paraqitet në lidhje me fillimin e skedarit.

Tabela 2, Fushat në kokën e skedarit formë

Vlera për gjatësinë e skedarit është gjatësia totale e skedarit, duke përfshirë këtu edhe kokën. Të gjitha format jo-null në një skedar forme kërkohet të jenë të të njëjtit tip forme. Vlerat për tipin e formës janë si më poshtë:

Pozicioni Fusha Vlera Tipi Rendi i Byte-ve

Byte 0 Kod skedari 9994 Integer BigByte 4 I papërdorur 0 Integer BigByte 8 I papërdorur 0 Integer BigByte 12 I papërdorur 0 Integer BigByte 16 I papërdorur 0 Integer BigByte 20 I papërdorur 0 Integer BigByte 24 Gjatësi skedari Gjatësi skedari Integer BigByte 28 Version 1000 Integer LittleByte 32 Tip forme Tip forme Integer LittleByte 36 Kuti Kufizuese Xmin Double LittleByte 44 Kuti Kufizuese Ymin Double LittleByte 52 Kuti Kufizuese Xmax Double LittleByte 60 Kuti Kufizuese Ymax Double LittleByte 68* Kuti Kufizuese Zmin Double LittleByte 76* Kuti Kufizuese Zmax Double LittleByte 84* Kuti Kufizuese Mmin Double LittleByte 92* Kuti Kufizuese Mmax Double Little

* I papërdorur, me vlerë 0.0 nëse nuk është i tipit I Matur (Measured) ose Z

Vlera Tipi i formës0 Forma Asgjë (Null)1 Pikë (Point)3 ShumëVijësh (PolyLine)5 ShumëKëndësh (Polygon)8 ShumëPikësh (MultiPoint)11 PikëZ (PointZ)13 ShumëVijëshZ (PolyLineZ)15 ShumëKëndëshZ (PolygonZ)18 ShumëPikëshZ (MultiPointZ)21 PikëM (PointM)23 ShumëVijëshM (PolyLineM)25 ShumëKëndëshM (PolygonM)28 ShumëPikëshM (MultiPointM)31 ShumëPjesësh (MultiPatch)

Tipet e formave që nuk janë specifikuar më sipër (2,4,6, … e deri në 33) janë ruajtur për përdorim të mëvonshëm. Aktualisht, skedarët formë janë të përmbajnë të njëjtin tip forme si ata të kufizuar më sipër. Në të ardhmen skedarët formë mund të lejohen që të përmbajnë më tepër se një tip forme.Kutia Kufizuese (Bounding Box) në kokën e skedarit kryesor ruan shtrirjen aktuale të formave në skedar: drejtkëndëshi kufizues minimal pingul me boshtet X dhe Y (dhe mundësisht edhe me boshtet M dhe Z), që përmban të gjitha format. Nëse skedar iformë është bosh (pra nuk ka rekorde), vlerat për Xmin, Ymin, Xmax dhe Ymax janë të papërcaktuara. Mmin dhe Mmax mund të përmbajnë vlera “pa të dhëna” për skedarët formë të tipeve të matura (measured shapetypes), që nuk përmbajnë masa.

Kokat e rekordeve

Kokat e rekordeve kanë gjatësi fikse prej 8 bajtesh. Tabela tregon fushat në kokën e skedarit, me pozicionet e bajteve, vlerat, tipet, dhe rendin e bajteve të tyre. Në tabelën 3 pozicioni jepet në lidhje me fillimin e rekordit.


Byte 0 Numër Rekordi Numër Rekordi Integer BigByte 4 Gjatësi Përmbajtjeje Gjatësi Përmbajtjeje Integer Big

Tabela 3: Përshkrim i kokës së rekordit të skedarit kryesor

Numrat e rekordeve fillojnë nga 1-shi. Gjatësia e përmbajtjes për një rekord është gjatësia e seksionit të përmbajtjes së rekordit, e matur me fjalë 16-bitesh. Prandaj çdo rekord i shton (4+gjatësi përmbajtjeje) fjalë 16-bitëshe, gjatësisë së përgjithshme të skedarit, e cila ruhet në kokën e skedarit.Përmbajtja e rekordeve të skedarit kryesorPërmbajtja e rekordit të skedarit formë përbëhet nga një tip forme, që ndiqet nga të dhënat gjeometrike për formën. Gjatësia e rekordit varet nga numri i pjesëve dhe kulmeve në një formë. Për çdo tip forme, së pari po përshkruajmë formën dhe më pas vendosjen e tij në përmbajtjen e rekordeve në disk. Në tabelat e mëposhtme, pozicioni jepet në lidhje me fillimin e përmbajtjes së rekordit.

Forma NullNjë tip forme 0 (zero) tregon një formë null, pa të dhëna gjeometrike për formën. Secili tip veçorie (pikë, vijë, poligon, etj.) suporton vlera null – është e vlefshme të kemi pikat dhe pikat null në të njëjtin skedar forme. Nqs gjatë krijimit të skedarit formë nuk ka të dhëna gjeometrike për formën, fillimisht ai mbushet me vlera null dhe menjëherë pasi krijohet popullohet me të dhëna gjeometrike.

Pozicioni Fusha Vlera Tipi Numer Rendi i Byte-ve

Byte 0 Tip Forme 0 Integer 1 Big

Tabela 4: Përmbajtja e rekordit të formës null

Tipet e formave në hapësirën me dy koordinata X,Y

Pika

Një pikë përbëhet nga një çift koordinatash me precizion të dyfishtë në rendin X,Y.

Pikë{ Double X // koordinata X Double Y // koordinata Y }

Pozicioni Fusha Vlera Tipi Numër Rendi i Byte-ve

Byte 0 Tip Forme 1 Integer 1 LittleByte 4 X X Double 1 LittleByte 12 Y Y Double 1 Little

Tabela 5: Përmbajtja e rekordit të pikës

Shumëpikëshi

Një shumëpikësh përfaqëson një bashkësi pikash, si më poshtë:

ShumëPikësh{Double[4] Kuti // Kutia Kufizuese Integer NumërPikash // Numri i Pikave Pike[NumërPikash] Pikat // Pikat në bashkësi }Kutia kufizuese ruhet në rendin Xmin, Ymin, Xmax, Ymax.


Byte 0 Tip Forme 8 Integer 1 LittleByte 4 Kuti Kuti Double 4 LittleByte 36 NumërPikash NumërPikash Integer 1 LittleByte 40 Pikat Pikat Pikë NumërPikash Little

Tabela 6: Përmbajtja e rekordit të shumëpikëshit

Shumëvijëshi

Një shumëvijësh është një bashkësi e renditur kulmesh që konsiston në një ose më shumë pjesë. Një pjesë është një sekuencë e lidhur nga dy ose më shumë pika. Pjesët mund të lidhen ose jo me njëra-tjetrën. Pjesët mund të ndërpriten ose jo me njëra-tjetrën. Meqë ky përcaktim nuk ndalon që pika të njëpasnjëshme të kenë të njëjtat koordinata, lexuesit e skedarëve formë duhet të marrin parasysh edhe raste të tilla. Nga ana tjetër, pjesët që mund të rezultojnë me gjatësi zero, nuk janë të lejuara.

Shumëvijësh{Double[4] Kuti // Kutia kufizueseInteger NumerPjesësh // Numri i pjesëve Integer NumerPikash // Numri total i pikave

Integer[NumerPjesësh] Pjesët // Indeksi i pikës së parë në pjesëPike[NumerPikash] Pikat // Pikat për të gjitha pjesët}

Fushat e një shumëvijëshi përshkruhen më poshtë në detaje:

Kuti: Kutia kufizuese për shumëvijëshin e ruajtur në rendin Xmin, Ymin, Xmax,Ymax.NumerPjesësh: Numri i pjesëve në një shumëvijësh.NumerPikash: Numri total i pikave për të gjitha pjesët.Pjesët: Një vektor me gjatësi NumërPjesësh. Për çdo shumëvijësh ruan indeksin e pikës së parë të saj në vektorin e pikave. Indekset e vektorit fillojnë nga 0.Pikat: Një vektor me gjatësi NumërPikash. Pikat për çdo pjesë në shumëvijësh ruhen njëra pas tjetrës. Pikat për Pjesën 2 vazhdojnë pas pikave për Pjesën 1, e kështu me rradhë. Vektori i pjesëve ruan indeksin (e vektorit të pikave) të pikës fillestare për secilën pjesë. Nuk ka kufizues ndërmjet pjesëve në vektorin e pikave.


Byte 0 Tip Forme 3 Integer 1 LittleByte 4 Kuti Kuti Double 4 LittleByte 36 NumërPjesësh NumërPjesësh Integer 1 LittleByte 40 NumërPikash NumërPikash Pikë 1 LittleByte 44 Pjesët Pjesët Integer NumërPjesësh LittleByte X Pikat Pikat Pikë NumërPikash Little

Shënim: X = 44 + 4 * NumërPjësësh Tabela 7: Përmbajtja e rekordit të shumëvijëshit

Poligoni (Shumëkëndëshi)

Një poligon përbëhet nga një ose më shumë unaza. Një unazë është një sekuencë prej katër ose më shumë pikash që formojnë një cikël të mbyllur, që nuk vetë-ndërpritet. Një poligon mund të përmbajë shumë unaza të jashtme. Renditja e kulmeve ose orientimi për një unazë tregon se cila anë e unazës është pjesa e brendëshmë e poligonit. Unaza fqinje në të djathtë të një vëzhguesi që ecën përgjatë unazës sipas rendit të kulmeve, është unaza brenda poligonit.Kulmet e unazave që përcaktojnë vrimat në poligone, janë në drejtimin kundër-orar. Ndërsa kulmet për një poligon me një unazë të vetme, janë gjithmonë në rendin orar. Unazave të poligonit i referohemi si pjesë të tij.Meqë ky përcaktim nuk ndalon që pika të njëpasnjëshme të kenë të njëjtat koordinata, lexuesit e skedarëve formë duhet të marrin parasysh edhe raste të tilla. Nga ana tjetër, pjesët që mund të rezultojnë me gjatësi zero, nuk janë të lejuara. Struktura e poligonit është identike me strukturën e shumvijëshit, si më poshtë:

Poligon{

Double[4] Kuti // Kutia kufizueseInteger NumerPjesësh // Numri i pjesëve Integer NumerPikash // Numri total i pikaveInteger[NumerPjesësh] Pjesët // Indeksi i pikës së parë në pjesëPike[NumerPikash] Pikat // Pikat për të gjitha pjesët}

Fushat e një poligoni përshkruhen më poshtë në detaje:

Kuti: Kutia kufizuese për poligoni e ruajtur në rendin Xmin, Ymin, Xmax,Ymax.NumerPjesësh: Numri i unazave në një poligon.NumerPikash: Numri total i pikave për të gjitha unazat.Pjesët: Një vektor me gjatësi NumërPjesësh. Për çdo unazë ruan indeksin e pikës së parë të saj në vektorin e pikave. Indekset e vektorit fillojnë nga 0.Pikat: Një vektor me gjatësi NumërPikash. Pikat për çdo unazë në poligon ruhen njëra pas tjetrës. Pikat për Unazën 2 vazhdojnë pas pikave për Unazën 1, e kështu me rradhë. Vektori i pjesëve ruan indeksin (e vektorit të pikave) të pikës fillestare për secilën unazë. Nuk ka kufizues ndërmjet unazave në vektorin e pikave.

Diagrama e instancës në Figurën 2 ilustron paraqitjen e poligoneve. Kjo figurë paraqet një poligon me një vrimë dhe me 8 kulme gjithësej.

Shënimet e mëposhtme janë të rëndësishme rreth formave Poligon: Unazat janë të mbyllura (Kulmi i parë dhe i fundit DUHET të jenë të njëjtë). Rendi i unazave në vektorin e pikave nuk është i rëndësishëm. Poligonet që ruhen në një skedar forme duhet të jenë të pastër. Një poligon “i pastër”

ka këto veti:1. Nuk ka vetë-ndërprerje. Kjo do të thotë që segmentet që i përkasin një unaze nuk

mund të ndërpriten me segmentet që i përkasin një unaze tjetër. Unaza e poligoneve mund të takohen në kulme, por jo përgjatë segmenteve. Segmentet kolineare konsiderohet që ndërpriten.

2. E ka pjesën e brendëshme e poligonit në drejtimin “e saktë”, të tillë që unaza fqinje në të djathtë të një vëzhguesi që ecën përgjatë unazës sipas rendit të kulmeve, është unaza brenda poligonit. Kulmet për një poligon me një unazë të vetme, janë gjithmonë në rendin orar. Unazave që përcaktojnë vrimat në poligone, kanë orientim kundër-orar. Poligonet “e pistë” janë ata në të cilët unazat që përcaktojnë vrimat në poligon, kanë gjithashtu rend orar, i cili shkakton mbulime të pjesës së brendëshme.

Figura 25: Shembull e një instance poligoni

Për këtë shembull, NumërPjesësh = 2 dhe NumërPikash = 10. Vëreni që rendi i pikave për vrimën e poligonit është në drejtim të kundërt.

Pjesët:

Pikat:


Byte 0 Tip Forme 5 Integer 1 LittleByte 4 Kuti Kuti Double 4 LittleByte 36 NumërPjesësh NumërPjesësh Integer 1 LittleByte 40 NumërPikash NumërPikash Pikë 1 LittleByte 44 Pjesët Pjesët Integer NumërPjesësh LittleByte X Pikat Pikat Pikë NumërPikash Little

Shënim: X = 44 + 4 * NumërPjesësh

Tabela 8: Përmbajtja e rekordit të Poligonit

PikëMNjë pikëM përbëhet nga një çift koordinatash me precizion të dyfishtë në rendin X,Y plus një masë M

Pikë{ Double X // koordinata X Double Y // koordinata Y Double M // masa}

Tabela 9: Përmbajtja e rekordit të pikësM


Byte 0 Tip Forme 21 Integer 1 LittleByte 4 X X Double 1 LittleByte 12 Y Y Double 1 LittleByte 20 M M Double 1 Little

ShumëpikëshiM

Një shumëpikëshM përfaqëson një bashkësi pikashM, si më poshtë:

ShumëPikëshM{Double[4] Kuti // Kutia Kufizuese Integer NumërPikash // Numri i Pikave Pike[NumërPikash] Pikat // Pikat në bashkësi Double[2] Rangu M //Rangu i masës kufizueseDouble[NumërPikash] VektorM //Masat}

Fushat për një ShumëpikëshM janë:Kuti Kutia kufizuese për shumëpikëshinM ruhet në rendin Xmin, Ymin, Xmax, Ymax NumërPikash Numri i pikave Pikat Një vektor pikash me gjatësi NumërPikashRanguM Masat minimale dhe maksimale për shumëpikëshinM, të ruajtura në rendin Mmin, Mmax.VektoriM Një vektor masash me gjatësi NumërPikash

Tabela 9: Përmbajtja e rekordit të shumëpikëshitM


Byte 0 Tip Forme 28 Integer 1 LittleByte 4 Kuti Kuti Double 4 LittleByte 36 NumërPikash NumërPikash Integer 1 LittleByte 40 Pikat Pikat Pikë NumërPikash LittleByte X* Mmin Mmin Double 1 LittleByte X+8* Mmax Mmax Double 1 LittleByte X + 16* VektorM VektorM Double NumërPikash Little

Shënim: X = 40 + (16 * NumërPikash) * opsional

ShumëvijëshiM

Një shumëvijëshM përbëhet nga një ose më shumë pjesë. Një pjesë është një sekuencë e lidhur nga dy ose më shumë pika. Pjesët mund të lidhen ose jo me njëra-tjetrën. Pjesët mund të ndërpriten ose jo me njëra-tjetrën

ShumëvijëshM{Double[4] Kuti // Kutia kufizueseInteger NumerPjesësh // Numri i pjesëve Integer NumerPikash // Numri total i pikaveInteger[NumerPjesësh] Pjesët // Indeksi i pikës së parë në pjesëPike[NumerPikash] Pikat // Pikat për të gjitha pjesëtDouble[2] Rangu M //Rangu i masës kufizueseDouble[NumërPikash] VektorM //Masat për të gjitha pikat}

Fushat e një shumëvijëshiM përshkruhen më poshtë në detaje:

Kuti: Kutia kufizuese për shumëvijëshin e ruajtur në rendin Xmin, Ymin, Xmax,Ymax.NumerPjesësh: Numri i pjesëve në një shumëvijëshM.NumerPikash: Numri total i pikave për të gjitha pjesët.Pjesët: Një vektor me gjatësi NumërPjesësh. Për çdo pjesë ruan indeksin e pikës së parë të saj në vektorin e pikave. Indekset e vektorit fillojnë nga 0.Pikat: Një vektor me gjatësi NumërPikash. Pikat për çdo pjesë në shumëvijësh ruhen njëra pas tjetrës. Pikat për Pjesën 2 vazhdojnë pas pikave për Pjesën 1, e kështu me rradhë. Vektori i pjesëve ruan indeksin (e vektorit të pikave) të pikës fillestare për secilën pjesë. Nuk ka kufizues ndërmjet pjesëve në vektorin e pikave.RanguM: Masat minimum dhe maksimum për shumëvijëshinM të ruajtura në rendin Mmin, MmaxVektorM: Një vektor me gjatësi NumërPikash. Masat për çdo pjesë në shumëvijëshinM ruhen njëra pas tjetrës. Masat për Pjesën 2 vazhdojnë pas masave për Pjesën 1, e kështu me rradhë. Vektori i pjesëve ruan indeksin (e vektorit të pikave) të pikës fillestare për secilën pjesë. Nuk ka kufizues ndërmjet pjesëve në vektorin e masave.

Tabela 10: Përmbajtja e rekordit të shumëvijëshitM

PoligoniM

Një poligonM përbëhet nga një ose më shumë unaza. Një unazë është një cikël që nuk ndërpritet me vetveten. Kemi parasysh që ndërprerjet llogariten në hapësirën X,Y e jo në hapësirën X,Y,M. Një poligonM mund të përmbajë shumë unaza të jashtme. Unazat për një poligon konsiderohen si pjesë të poligonit. Struktura e një poligoniM është identike me atë të shumëvijëshitM, si më poshtë:

PoligonM{Double[4] Kuti // Kutia kufizueseInteger NumerPjesësh // Numri i pjesëve Integer NumerPikash // Numri total i pikaveInteger[NumerPjesësh] Pjesët // Indeksi i pikës së parë në pjesëPike[NumerPikash] Pikat // Pikat për të gjitha pjesëtDouble[2] Rangu M //Rangu i masës kufizueseDouble[NumërPikash] VektorM //Masat për të gjitha pikat}

Fushat e një poligonM përshkruhen më poshtë në detaje:Kuti: Kutia kufizuese për poligoninM e ruajtur në rendin Xmin, Ymin, Xmax,Ymax.NumerPjesësh: Numri i unazave në një poligoninM.NumerPikash: Numri total i pikave për të gjitha unazat.Pjesët: Një vektor me gjatësi NumërPjesësh. Për çdo unazë ruan indeksin e pikës së parë të tij në vektorin e pikave. Indekset e vektorit fillojnë nga 0.


Byte 0 Tip Forme 23 Integer 1 LittleByte 4 Kuti Kuti Double 4 LittleByte 36 NumërPjesësh NumërPjesësh Integer 1 LittleByte 40 NumërPikash NumërPikash Integer 1 LittleByte 44 Pjesët Pjesët Integer NumërPjesësh LittleByte X Pikat Pikat Pikë NumërPikash LittleByte Y* Mmin Mmin Double 1 LittleByte Y+8* Mmax Mmax Double 1 LittleByte Y+16* VektorM VektorM Double NumërPikash Little

Shënim: X = 44 + (4 * NumërPjesësh), Y = X + (16 * NumërPjesësh) * opsional

Pikat: Një vektor me gjatësi NumërPikash. Pikat për çdo unazë në poligoninM ruhen njëra pas tjetrës. Pikat për Unazën 2 vazhdojnë pas pikave për Unazën 1, e kështu me rradhë. Vektori i pjesëve ruan indeksin (e vektorit të pikave) të pikës fillestare për secilën pjesë. Nuk ka kufizues ndërmjet pjesëve në vektorin e pikave.RanguM: Masat minimum dhe maksimum për PoligoninM të ruajtura në rendin Mmin, MmaxVektorM: Një vektor me gjatësi NumërPikash. Masat për çdo unazë në poligoninM ruhen njëra pas tjetrës. Masat për Unazën 2 vazhdojnë pas masave për Unazën 1, e kështu me rradhë. Vektori i pjesëve ruan indeksin (e vektorit të masave) të masës fillestare për secilën unazë. Nuk ka kufizues ndërmjet unazave në vektorin e masave.

Shënimet e mëposhtmë janë të rëndësishme rreth formave PoligonM:- Unazat janë të mbyllura (kulmi i parë dhe i fundit i një unaze DUHET të jenë të njëjtë)- Rendi i unazave në vektorin e pikave nuk ka rëndësi


Byte 0 Tip Forme 23 Integer 1 LittleByte 4 Kuti Kuti Double 4 LittleByte 36 NumërPjesësh NumërPjesësh Integer 1 LittleByte 40 NumërPikash NumërPikash Integer 1 LittleByte 44 Pjesët Pjesët Integer NumërPjesësh LittleByte X Pikat Pikat Pikë NumërPikash LittleByte Y* Mmin Mmin Double 1 LittleByte Y+8* Mmax Mmax Double 1 LittleByte Y+16* VektorM VektorM Double NumërPikash Little

Shënim: X = 44 + (4 * NumërPjesësh), Y = X + (16 * NumërPjesësh) * opsional

Tabela 11: Përmbajtja e rekordit të PoligonitM

Tipet e formave në hapësirën me dy koordinata X,Y,Z

Format e këtij tipit kanë një koordinatë opsionale – M. Kujtojmë se M mund të marrë vlerën “pa të dhëna”.

PikëZ

Një pikëZ përbëhet nga një treshe koordinatash me precizion të dyfishtë në rendin X,Y plus një masë M

Pikë{ Double X // koordinata X Double Y // koordinata Y Double Y // koordinata Z Double M // masa}


Byte 0 Tip Forme 12 Integer 1 LittleByte 4 X X Double 1 LittleByte 12 Y Y Double 1 LittleByte 20 Z Z Double 1 LittleByte 28 M M Double 1 Little

Tabela 12: Përmbajtja e rekordit të pikësZ

ShumëpikëshiZ

Një shumëpikëshZ përfaqëson një bashkësi pikashZ, si më poshtë:

ShumëPikëshM{Double[4] Kuti // Kutia Kufizuese Integer NumërPikash // Numri i Pikave Pike[NumërPikash] Pikat // Pikat në bashkësi Double[2] Rangu Z // Rangu Z kufizuesDouble[NumërPikash] VektorZ //Vlerat ZDouble[2] Rangu M //Rangu i masës kufizueseDouble[NumërPikash] VektorM //Masat}

Kutia kufizuese ruhet në rendin Xmin, Ymin, Xmax, Ymax. Rangu Kufizues M ruhet në rendin Mmin,Mmax.

Tabela 13. Përmbajtja e rekordit të shumëpikëshitZ

ShumëvijëshiZ

Një shumëvijëshZ përbëhet nga një ose më shumë pjesë. Një pjesë është një sekuencë e lidhur nga dy ose më shumë pika. Pjesët mund të lidhen ose jo me njëra-tjetrën. Pjesët mund të ndërpriten ose jo me njëra-tjetrën

ShumëvijëshZ{Double[4] Kuti // Kutia kufizueseInteger NumerPjesësh // Numri i pjesëve Integer NumerPikash // Numri total i pikaveInteger[NumerPjesësh] Pjesët // Indeksi i pikës së parë në pjesëPike[NumerPikash] Pikat // Pikat për të gjitha pjesëtDouble[2] Rangu Z //Rangu Z kufizuesDouble[NumërPikash] VektorZ //Vlerat Z për të gjitha pikatDouble[2] Rangu M //Rangu i masës kufizueseDouble[NumërPikash] VektorM //Masat për të gjitha pikat}

Fushat e një shumëvijëshiZ përshkruhen më poshtë në detaje:

Kuti: Kutia kufizuese për shumëvijëshin e ruajtur në rendin Xmin, Ymin, Xmax,Ymax.NumerPjesësh: Numri i pjesëve në një shumëvijëshZ.


Byte 0 Tip Forme 18 Integer 1 LittleByte 4 Kuti Kuti Double 4 LittleByte 36 NumërPikash NumërPikash Integer 1 LittleByte 40 Pikat Pikat Pikë NumërPikash LittleByte X* Zmin Zmin Double 1 LittleByte X+8* Zmax Zmax Double 1 LittleByte X + 16* VektorZ VektorZ Double NumërPikash LittleByte Y* Mmin Mmin Double 1 LittleByte Y+8* Mmax Mmax Double 1 LittleByte Y+16* VektorM VektorM Double NumërPikash Little

Shënim: X = 40 + (16 * NumërPikash) Y = X + 16 + (8 * NumërPikash) * opsional

NumerPikash: Numri total i pikave për të gjitha pjesët.Pjesët: Një vektor me gjatësi NumërPjesësh. Për çdo pjesë ruan indeksin e pikës së parë të saj në vektorin e pikave. Indekset e vektorit fillojnë nga 0.Pikat: Një vektor me gjatësi NumërPikash. Pikat për çdo pjesë në shumëvijëshinZ ruhen njëra pas tjetrës. Pikat për Pjesën 2 vazhdojnë pas pikave për Pjesën 1, e kështu me rradhë. Vektori i pjesëve ruan indeksin (e vektorit të pikave) të pikës fillestare për secilën pjesë. Nuk ka kufizues ndërmjet pjesëve në vektorin e pikave.RanguZ: Vlerat Z minimum dhe maksimum për shumëvijëshinZ të ruajtura në rendin Mmin, MmaxVektorZ: Një vektor me gjatësi NumërPikash. Vlerat Z për çdo pjesë në shumëvijëshinZ ruhen njëra pas tjetrës. Vlerat Z për Pjesën 2 vazhdojnë pas vlerave Z për Pjesën 1, e kështu me rradhë. Vektori i pjesëve ruan indeksin (e vektorit të pikave) të pikës fillestare për secilën pjesë. Nuk ka kufizues ndërmjet pjesëve në vektorin Z.RanguM: Masat minimum dhe maksimum për shumëvijëshinZ të ruajtura në rendin Mmin, MmaxVektorM: Një vektor me gjatësi NumërPikash. Masat për çdo pjesë në shumëvijëshinM ruhen njëra pas tjetrës. Masat për Pjesën 2 vazhdojnë pas masave për Pjesën 1, e kështu me rradhë. Vektori i pjesëve ruan indeksin (e vektorit të pikave) të pikës fillestare për secilën pjesë. Nuk ka kufizues ndërmjet pjesëve në vektorin e masave.


Byte 0 Tip Forme 13 Integer 1 LittleByte 4 Kuti Kuti Double 4 LittleByte 36 NumërPjesësh NumërPjesësh Integer 1 LittleByte 40 NumërPikash NumërPikash Integer 1 LittleByte 44 Pjesët Pjesët Integer NumërPjesësh LittleByte X Pikat Pikat Pikë NumërPikash LittleByte Y Zmin Zmin Double 1 LittleByte Y+8 Zmax Zmax Double 1 LittleByte Y+16 Vektorz VektorZ Double NumërPikash LittleByte Y* Mmin Mmin Double 1 LittleByte Y+8* Mmax Mmax Double 1 LittleByte Y+16* VektorM VektorM Double NumërPikash Little

Shënim: X = 44 + (4 * NumërPjesësh), Y = X + (16 * NumërPjesësh), Z = Y + 16 + ( 8 * NumërPjesësh) * opsional

Tabela 14: Përmbajtja e rekordit të shumëvijëshitZ

PoligoniZ

Një poligonZ përbëhet nga një ose më shumë unaza. Një unazë është një cikël që nuk ndërpritet me vetveten. Unazat për një poligon konsiderohen si pjesë të poligonit. Struktura e një poligoniM është identike me atë të shumëvijëshitM, si më poshtë:

PoligonZ{Double[4] Kuti // Kutia kufizueseInteger NumerPjesësh // Numri i pjesëve Integer NumerPikash // Numri total i pikaveInteger[NumerPjesësh] Pjesët // Indeksi i pikës së parë në pjesëPike[NumerPikash] Pikat // Pikat për të gjitha pjesëtDouble[2] Rangu Z //Rangu Z kufizuesDouble[NumërPikash] VektorZ //Vlerat Z për të gjitha pikatDouble[2] Rangu M //Rangu i masës kufizueseDouble[NumërPikash] VektorM //Masat për të gjitha pikat}

Fushat e një poligonZ përshkruhen më poshtë në detaje:Kuti: Kutia kufizuese për poligoninZ e ruajtur në rendin Xmin, Ymin, Xmax,Ymax.NumerPjesësh: Numri i unazave në një poligoninM.NumerPikash: Numri total i pikave për të gjitha unazat.Pjesët: Një vektor me gjatësi NumërPjesësh. Për çdo unazë ruan indeksin e pikës së parë të tij në vektorin e pikave. Indekset e vektorit fillojnë nga 0.Pikat: Një vektor me gjatësi NumërPikash. Pikat për çdo unazë në poligoninM ruhen njëra pas tjetrës. Pikat për Unazën 2 vazhdojnë pas pikave për Unazën 1, e kështu me rradhë. Vektori i pjesëve ruan indeksin (e vektorit të pikave) të pikës fillestare për secilën pjesë. Nuk ka kufizues ndërmjet pjesëve në vektorin e pikave.RanguZ: Vlerat Z minimum dhe maksimum për PoligoninZ të ruajtura në rendin Zmin, ZmaxVektorZ: Një vektor me gjatësi NumërPikash. Vlerat Z për çdo unazë në poligoninZ ruhen njëra pas tjetrës. Vlerat Z për Unazën 2 vazhdojnë pas vlerave Z për Unazën 1, e kështu me rradhë. Vektori i pjesëve ruan indeksin (e vektorit të vlerave Z) të vlerës Z fillestare për secilën unazë. Nuk ka kufizues ndërmjet unazave në vektorin e masave.RanguM: Masat minimum dhe maksimum për PoligoninM të ruajtura në rendin Mmin, MmaxVektorM: Një vektor me gjatësi NumërPikash. Masat për çdo unazë në poligoninZ ruhen njëra pas tjetrës. Masat për Unazën 2 vazhdojnë pas masave për Unazën 1, e kështu me rradhë. Vektori i pjesëve ruan indeksin (e vektorit të masave) të masës fillestare për secilën unazë. Nuk ka kufizues ndërmjet unazave në vektorin e masave.

Shënimet e mëposhtmë janë të rëndësishme rreth formave PoligonZ:

- Unazat janë të mbyllura (kulmi i parë dhe i fundit i një unaze DUHET të jenë të njëjtë)- Rendi i unazave në vektorin e pikave nuk ka rëndësi


Byte 0 Tip Forme 13 Integer 1 LittleByte 4 Kuti Kuti Double 4 LittleByte 36 NumërPjesësh NumërPjesësh Integer 1 LittleByte 40 NumërPikash NumërPikash Integer 1 LittleByte 44 Pjesët Pjesët Integer NumërPjesësh LittleByte X Pikat Pikat Pikë NumërPikash LittleByte Y Zmin Zmin Double 1 LittleByte Y+8 Zmax Zmax Double 1 LittleByte Y+16 Vektorz VektorZ Double NumërPikash LittleByte Y* Mmin Mmin Double 1 LittleByte Y+8* Mmax Mmax Double 1 LittleByte Y+16* VektorM VektorM Double NumërPikash Little

Shënim: X = 44 + (4 * NumërPjesësh), Y = X + (16 * NumërPjesësh), Z = Y + 16 + ( 8 * NumërPjesësh) * opsional

Tabela 15: Përmbajtja e rekordit të poligonitZ

Shumëpjesëshi (MultiPatch)

Një shumëpjesësh përbëhet nga disa pjesë sipërfaqesh. Cdo pjesë sipëfaqeje përshkruan një sipërfaqe. Sipërfaqet e një shumëpjesëshi i konsiderojmë si pjesë të tij dhe tipi i pjesës kontrollon se si do të interpretohet rendi i kulmeve në pjesë shumëpjesëshi. Pjesët e një shumëpjesëshi mund të jenë tipeve të mëposhtme:Brez trekëndëshash Një brez terkëndëshash, ku çdo kulm (pas dy të parëve) plotëson një trekëndësh të ri. Një trekëndësh i ri gjithmonë formahet duke lidhur kulmin e ri me dy paraardhësit e tij. Freskore trekëndëshash Një freskore e lidhur trekëndëshash, ku çdo trekëndësh i ri formohet duke lidhu kulmin e ri me paraardhësin e tij dhe me kulmin e parë të pjesës.Unazë e jashtme Unaza e jashtme e një poligoniUnazë e brendëshme Një vrimë në poligonUnaza e parë Unaza e parë e një poligoni , me një tip të papërcaktuar.Unazë Një unazë e një poligoni e një tipi të papërcaktuar

Një brez trekëndëshash i vetëm ose një freskore trendëshash e vetme përfaqëson një pjesë sipërfaqeje të vetme. Në Figurën 3 jepen shembuj për këto tipe pjesëshNjë sekuencë pjesësh që janë unaza mund të përshkruajnë një pjesë sipërfaqeje poligonale me vrima. Sekuenca zakonisht përbëhet nga një unazë e jashtme, që përfaqëson kufirin e jashtëm të pjesës, që ndiqet nga disa unaza të brendëshme, që përfaqësojnë vrimat. Kur tipet individuale të unazave në një bashkësi unazash, që përfaqëson një pjesë poligonale, janë të panjohura, sekuenca duhet të fillojë me Unazën e parë, që ndiqet nga disa unaza të tjera. Një sekuencë unazash që nuk paraprihet nga një unazë e parë trajtohet si një sekuencë unazash të jashtme, pa vrima.

Brez Trekëndëshash Freskore trekëdëshash

Figura 26 : Shembuj të tipeve të pjesëve të shumëpjesëshit

Vlerat me të cilat kodohen tipet e pjesëve janë si më poshtë:

Vlera Tipi i Pjesës0 Brez trekëdëshash1 Freskore trekëndëshash2 Unaza e jashtme3 Unaza e brendëshme4 Unaza e parë5 Unazë

Shumëpjesësh{Double[4] Kuti // Kutia kufizueseInteger NumerPjesësh // Numri i pjesëve Integer NumerPikash // Numri total i pikaveInteger[NumerPjesësh] Pjesët // Indeksi i pikës së parë në pjesëInteger[NumerPjesësh] Tipe Pjesësh // Tipi i pjesësPike[NumerPikash] Pikat // Pikat për të gjitha pjesëtDouble[2] Rangu Z //Rangu Z kufizuesDouble[NumërPikash] VektorZ //Vlerat Z për të gjitha pikatDouble[2] Rangu M //Rangu i masës kufizueseDouble[NumërPikash] VektorM //Masat

}

Fushat e një shumëpjesëshi janë:Kuti: Kutia kufizuese për shumëpjesëshin e ruajtur në rendin Xmin, Ymin, Xmax,Ymax.NumerPjesësh: Numri i pjesëve në një shumëpjesësh.NumerPikash: Numri total i pikave për të gjitha pjesët.Pjesët: Një vektor me gjatësi NumërPjesësh. Për çdo pjesë ruan indeksin e pikës së parë të tij në vektorin e pikave. Indekset e vektorit fillojnë nga 0.Tipi i pjesëve: Vektor me gjatësi NumërPjesësh. Ruan për çdo pjesë tipin e saj.Pikat: Një vektor me gjatësi NumërPikash. Pikat për çdo pjese në shumëpjesësh ruhen njëra pas tjetrës. Pikat për Pjesën 2 vazhdojnë pas pikave për Pjesën 1, e kështu me rradhë. Vektori i pjesëve ruan indeksin (e vektorit të pikave) të pikës fillestare për secilën pjesë. Nuk ka kufizues ndërmjet pjesëve në vektorin e pikave.RanguZ: Vlerat Z minimum dhe maksimum për shumëpjesëshin të ruajtura në rendin Zmin, ZmaxVektorZ: Një vektor me gjatësi NumërPikash. Vlerat Z për çdo pjese në shumëpjesësh ruhen njëra pas tjetrës. Vlerat Z për Pjesën 2 vazhdojnë pas vlerave Z për Pjesën 1, e kështu me rradhë. Vektori i pjesëve ruan indeksin (e vektorit të vlerave Z) të vlerës Z fillestare për secilën unazë. Nuk ka kufizues ndërmjet unazave në vektorin e masave.RanguM: Masat minimum dhe maksimum për shumëpjesëshin të ruajtura në rendin Mmin, MmaxVektorM: Një vektor me gjatësi NumërPikash. Masat për çdo pjesë në shumëpjesëshit ruhen njëra pas tjetrës. Masat për Pjesën 2 vazhdojnë pas masave për Pjesën 1, e kështu me rradhë. Vektori i pjesëve ruan indeksin (e vektorit të masave) të masës fillestare për secilën unazë. Nuk ka kufizues ndërmjet unazave në vektorin e masave.

Shënimet e mëposhtmë janë të rëndësishme rreth formave Shumëpjesësh:- Nqs një pjesë është unazë, duhet të jetë e mbyllur (kulmi i parë dhe i fundit i një unaze

DUHET të jenë të njëjtë)- Rendi i pjesëve që janë unaza në vektorin e pikave është i rëndësishëm: Unazat e

brendëshme duhet të vijnë Unazave të tyre të jashtme. Një sekuencë unazash që përfaqëson një pjesë e vetme sipërfaqeje duhet të fillojë me një unazë të tipit Unazë e Parë.

- Pjesët mund të ndajnë të njëjtët kufij, por pjesët nuk duhet të ndërpriten dhe të ndërfuten tek njëra-tjetra.

Tabela 16: Përmbajtja e rekordit të Shumëpjesëshit


Byte 0 Tip Forme 31 Integer 1 LittleByte 4 Kuti Kuti Double 4 LittleByte 36 NumërPjesësh NumërPjesësh Integer 1 LittleByte 40 NumërPikash NumërPikash Integer 1 LittleByte 44 Pjesët Pjesët Integer NumërPjesësh LittleByte W TipePjeswsh TipePjeswsh Integer NumwrPjeswsh LittleByte X Pikat Pikat Pikë NumërPikash LittleByte Y Zmin Zmin Double 1 LittleByte Y+8 Zmax Zmax Double 1 LittleByte Y+16 VektorZ VektorZ Double NumërPikash LittleByte Z* Mmin Mmin Double 1 LittleByte Z+8* Mmax Mmax Double 1 LittleByte Z+16* VektorM VektorM Double NumërPikash Little

Shënim: W = 44 + (4 * NumërPjesësh), X =W + (4 * NumërPjesësh) , Y = X + (16 * NumërPikash), Z=Y + 16 + (8*NumërPikash) * opsional

6.2. Organizimi i skedarit indeks

Skedari indeks përmban një kokë prej 100 bajtesh, që ndiqet nga rekorde me gjatësi fikse prej 8 bajtesh

Figura 27 : Organizimi i Skedarit Indeks

Koka e skedarit indeks është identike me kokën e skedarit kryesor të përshkruar më sipër. Gjatësia e skedarit e ruajtur në kokën e skedarit indeks, është gjatësia totale e skedarit indeks, në fjalë 16-bitesh. Rekordi i i-të në skedarin indeks ruan ofsetin deh gjatësinë e përmbajtjes për rekordin e i-të. Tabela më poshtë tregon fushat e rekordeve të skedarit, me pozicionet e bajteve, vlerën , tipin si dhe rendin e bajteve të tyre. Në tabelë, pozicioni paraqitet në lidhje me fillimin e rekordit të skedarit indeks.

Tabela 17: Përmbajtja e rekordit të Shumëpjesëshit

Ofseti i një rekordi në skedarin kryesor është numri i fjalëve 16-bitëshe, që nga fillimi i skedarit kryesor, deri tek bajti i parë i kokës së rekordit. Pra ofseti për rekordin e parë në skedarin kryesor është 50, duke ditur që koka është 100 bajt. Gjatësia e pëmbajtjes , që ruhet në rekodin indeks është e njëjtë me vlerën që ruhet në kokën e rekordit në skedarin kryesor.

6.3.Organizimi i skedarit databazë (dBASE file)

Koka e skedarit

Koka e Rekordit

Koka e Rekordit

Koka e Rekordit

Koka e Rekordit

……….

……….

Koka e Rekordit


Byte 0 Ofset Ofset Integer BigByte 4 Gjatësi

PërmbajtjejeGjatësi Përmbajtjeje Integer Big

Skedari databazë (.dbf) përmban çdo atribut të dëshiruar të veçorive, ose çelësa atributesh me të cilat mund të lidhen tabela të tjera. Formati i tij është një skedar standart DBF (skedar databaze Access), që përdoret në shumë aplikacione të bazuar në tabela, në Windows dhe DOS. Në tabelë mund të ndodhet çdo bashkësi fushash, por ka tre kërkesa si më poshtë :

Emri i skedarit duhet të ketë të njëjtën parashtesë si skedari formë dhe indeks. Prapashtesa e tij duhet të jetë .dbf.

Tabela duhet të përmbajë nga një rekord për çdo veçori forme Rendi i rekordeve duhet të jetë i njëjtë me rendin e veçorive të formës në skedarin

kryesor (.shp)

7. Bazat e te dhenave Gjeografike

Disa baza te dhenash ne ditet e sotme kane shtuar tipe te dhenash dhe mjete per te punuar me to per te ruajtur te dhenat gjeografike. Keto baza te dhenash referohen me emrin “Spatial Databases”, ose Baza te dhenash gjeografike (hapesinore).

Me poshte do të shohim se si ruhet informacioni gjeografik duke përdorur tipe të reja të dhënash hapësinore në SQL Server 2008. SQL Server 2008 ka dy tipe te dhenash per kete qellim: Geography – përdoret për të dhënat hapësinore vektoriale gjeodetike Geometry – përdoret për të dhënat hapësinore vektoriale planare

Krahasimi i tipit të të dhënave hapësinore Ka disa ngjashmëri midis dy tipeve të të dhënave: Të dyja mund të paraqesin informacion hapësinor duke përdorur të treja

gjeometritë: pikë, vijë, poligon. Ruajnë të dhënat hapësinore si një rrjedhë binare të dhënash të të njëjtit format. Kur punojmë me njësi të dhënash të të njëjtit tip, duhet te përdorim metoda objekt

të orjentuara në .NET Framework. Implementojnë që të dyja të njëjtat metoda hapësinore për të analizuar dhe

performuar llogaritje me të dhënat e këtij tipi.

Megjithatë ekzistojnë edhe ndryshime midis këtyre dy tipeve të të dhënave që tregohet në tabelën e mëposhtme:

Cilësia Tipi geometry Tipi geographyForma në tokë E sheshtë E rrumbullakëtSistemi koordinativ I projektuar (ose planar) GjeografikVlerat e koordinatave Karteziane (x dhe y) Gjatësi dhe gjerësiNjësia matëse Njësoj si vlerat e koordinatave E përcaktuar në

sys.spatial_reference_systemsIdentifikuesi i referencës hapësinore

Zbatohet Nuk zbatohet

SRID (default) 0 4326 (WGS 84)Limiti i madhësisë Nuk ka Asnjë objekt nuk mund te zë më

shumë se sa një hemisferëOrientimi unazor S’ka rëndësi Ka rëndësi

7.1.Tipi i të dhënave geography

Cilësia më e rëndësishme e këtij tipi është ruajtja e të dhënave hapësinore gjeodetike të cilat llogariten në formën e lakuar të tokës. Kur përdorim tipin geography, SQL Serveri përdor llogaritje këndore për të performuar veprimet mbi të dhënat hapësinore.

Figura 2-1. Llogaritja tipit të të dhënave hapësinore geography në sipërfaqen e lakuar të tokës.Sistemi koordinativ i të dhënave hapësinore në tipin geography është tre dimensional dhe përdoret sistemi gjeografik i koordinatave për përcaktimin e çdo pozicioni të pikave që kanë këtë tip të dhënash. Njësia matëse që përdoret është llogaritja këndore e gjerësisë dhe gjatësisë gjeografike (zakonisht shprehen në gradë vlerat e koordinatave).

7.2.Tipi i të dhënave geometry

Ndryshe nga tipi i të dhënave geography, e trajtojnë sipërfaqen e tokës si një plan të sheshtë. Llogaritja e distancës midis pikave bëhet duke përdorur metoda të thjeshta gjeometrike.

Figura 2-2. Llogaritja tipit të të dhënave hapësinore geometry në sipërfaqen e sheshtë planare.

Sistemi koordinativ i të dhënave hapësinore në tipin geometry është plan dy dimensional. Pozicioni i çdo pike përcaktohet nga çifti kartezian (x, y). Tipi geometry mund të përdoret për të ruajtur të dhëna nga çdo lloj sistemi koordinativ.

Koordinatat e projektuara – bëhet ruajtja e koordinatave të projektuara, ku x dhe y paraqesin lindjen dhe veriun e vlerave të koordinatave.

Koordinatat gjeografike – gjerësia dhe gjatësia gjeografike mund të përcaktojnë direkt koordinatat y dhe x të tipit geometry.

Koordinatat planare natyrale – mund të paraqesin çdo të dhënë hapësinore gjeometrike që mund të shprehet në vlerat e x dhe y, por që nuk i takojnë një modeli të caktuar në tokë.

Kur përdoret tipi geometry, koordinatat karteziane të çdo pike prezantojnë distancën e pikës nga origjina (shprehet në të njëjtën njësi si vlerat e koordinatave).

7.3.Përzgjedhja e tipit të duhur të të dhënave hapësinore

Nuk ka një përzgjedhje të caktuar të tipit, megjithatë më poshtë tregohen disa zbatime të ketyre tipeve të të dhënave:

Nëse kemi të dhëna të gjerësisë dhe gjatësisë (nga pajisje GPS, Google earth ose nga Web) përdoret tipi it ë dhënave geography dhe si default 4326 SRID.

Nëse përdorim koordinata të projektuara (psh. nga një hartë e sheshtë ) përdoret tipi it ë dhënave geometry.

Nëse përdorim të dhëna x,y që nuk janë të përcaktuara saktësisht lidhjet e tyre me tokën, përdoret tipi it ë dhënave geometry me SRID 0.

7.4.Si ruhen të dhënat hapësinore

Geometry dhe geography janë tipe të dhënash variabël, kjo do të thotë që sasia e memorjes që nevojitet për ruajtjen e një objekti varet nga kompleksiteti i tij. Më poshtë tregohet një list me objetet dhe memorjen që ato zënë:

Pika – përcaktohet nga dy koordinata që okupojnë 22 byte hapësirë në memorje. Vija – përcaktohet nga katër koordinata (dy për pikën e fillimit dhe dy për të fundit)

okupojnë 38 byte. Poligoni – okupon një sasi variabël të byteve në varësi të numrit të pikave që e

përbëjnë poligonin.

SQL Server 2008 ka një kufizim në madhësinë e objekteve të rendit 2 – 1 byte. Ky është limiti i njëjtë që aplikohet edhe në tipin e të dhënave varchar(max) dhe varbinary(max) që llogaritet përafërsisht 2 GB për çdo njësi të dhënash individuale. Gjeometritë komplekse mund të ndahen në objekte të vecanta që t’i përshtaten madhësisë së limitit të caktuar.

31

7.5.Konvertimi midis tipeve të të dhënave

Për të konvertuar të dhënat midis dy tipeve geography ose geometry nuk mund te përdorim funkisonet CAST ose CONVERT dhe nëse ekzekutojme query-in:DECLARE @geog geography SET @geog= geography : : STGeomFromText(‘POINT (23 32)’ ,4326) SELECT CAST(@geog as geometry)

Do të marrim mesazhin e mëposhtëm të gabimit:

Msg 529, Level 16, State 2, Line 5 Explicit conversion from data type sys.geography to sys.geometry is not alloëed

Zgjidhja do të ishte vlera e variablit @geog të tipit geometry, të bazohet në një bashkësi me rrjedhë binare të dhënash që prezanton variablin @geog të tipit geography.DECLARE @geog geography SET @geog= geography : : STGeomFromText(‘POINT (23 32)’ ,4326) DECLARE @geog geometry SET @geog= geometry : : STGeomFromËKB (@geog.STAsBinary(),(@geog.STSrid ) Ndërkohë që çdo njësi e të dhënave geography mund të shprehet duke përdorur tipin geometry, jo çdo njësi e të dhënave geometry mund të shprehet duke përdorur tipin geography. Në mënyrë që të konvertohet nga tipi geometry, vlerat e koordinatave x dhe y duhet të paraqesin gjatësinë dhe gjerësinë koordinative të marr nga sistemi referencial gjeodetik hapësinor.

7.6.Hedhja e të dhënave hapësinore në SQL Server

Pasi kemi zgjedhur tipin e të dhënave hapësinore, duhet të shtojmë një kolonë të këtij tipi të dhënash në SQL Server ku do të ruajmë të dhënat hapësinore. Mund të konsiderohen dy raste: krijimi i tabele të re apo shtimi i një kolone në tabelën ekzistuese.

Krijimi i tabele të re

Nuk ka atribute speciale për të dhënat hapësinore që do të ruhen ne bazën e të dhënave SQL Server – nevojitet vetëm një tabelë që përmban një kolon geometry ose geography. Pasi është regjistruar tipi i të dhënave ndërtojmë tabelën e mëposhtme:CREATE TABLE [dbo].[Cities] (

[CityName] [varchar ] (255) NOT NULL, [CityLocation] [geometry] NOT NULL

) GO

Ky shembull krijon një tabelë që përmban dy kolona: CityName (Emri i qytetit) që mund të përmbaj deri ne 255 karaktere dhe CityLocation (Vendndodhja e qytetit) që mund të përdoret për të ruajtur të dhënat hapësinore në lidhje me këtë qytet duke përdorur si tip të dhënash geometry.

Shtimi i një kolone të re në tabelën ekzistuese

Le të supozojmë se kemi një tabelë Customer që përmban fushat e më poshtëm të informacionit për klientët:CustomerId int, Firstname varchar (50), Surname varchar (50), Address varchar (255, Postcode varchar (20), Country varchar (20)Tani do të shohin se si mund të shtojmë një kolonë tek tabela ekzistuese të tipit geometry ose geography si më poshtë:ALTER TABLE [dbo].[Customer] ADD CustomerLocation geography GO Duke zgjeruar tabelën në këtë mënyrë, kemi mundësinë të përdorim metodat hapësinore të lidhura me të dhënat ekzistuese të klientit, për të gjetur sa klient jetojnë në një zonë të caktuar apo sa larg jetojnë ata nga dyqani më i afërt.

Documents

Sistemet gjeografikë të informacionit file · Web viewGIS është përkufizuar në mënyra të ndryshme nga autorë të ndryshëm: Një bashkësi mjetesh për të mbledhur , ruajtur