SLH BAÏCH CAÀU

PGS. TS. TRAÀN THÒ LIEÂN MINH

BM SINH LYÙ HOÏC ÑHYD TP.HCM

MUÏC TIEÂUMUÏC TIEÂU

1. Neâu soá löôïng vaø coâng thöùc baïch caàu ôû ngöôøi Vieät Nam bình thöôøng.

2. Phaân tích 4 tính chaát cuûa BC

3. Trình baøy chöùc naêng cuûa 5 loaïi baïch caàu.

4. Vaän duïng caùc kieán thöùc treân ñeå phaân tích moät coâng thöùc baïch caàu vaø phaân bieät moät soá baát thöôøng veà baïch caàu.

A. Soá löôïng vaø coâng thöùc BC1. Soá löôïng BC

- ÔÛ ngöôøi VN, tröôûng thaønh, bt:

Nam: 7.000 - 9.000/mm3 maùu.

Nöõ : 6.000 - 8.000/mm3 maùu.

- ÔÛ treû em vaø phuï nöõ coù thai SL cao hôn

2. Coâng thöùc BC

- Baûng tyû soá phaàn traêm caùc loaïi BC so vôùi toång soá BC Coâng thöùc BC.

- Tuyø theo yeâu caàu coù theå duøng tieâu chuaån ñeå phaân loaïi coâng thöùc BC.

2 loaïi coâng thöùc thöôøng söû duïng:

a. Coâng thöùc thoâng thöôøng

- Coâng thöùc naøy giuùp tìm höôùng xaùc ñònh nguyeân nhaân beänh.

- Ngöôøi VN tröôûng thaønh, bình thöôøng coù coâng thöùc BC nhö sau:

· BC ña nhaân trung tính (N): 60 - 66%

· BC ña nhaân öa acid (E): 2 - 11%

· BC ña nhaân öa kieàm (B): 0,5 - 1%

· BC ñôn nhaân (M): 2 - 2,5%

· BC Lympho (L): 20 - 25%

b. Coâng thöùc Arneth

- NC Baïch caàu ña nhaân trung tính:

BC caøng giaø nhaân chia caøng nhieàu muùi coâng thöùc naøy giuùp thaêm doø toác ñoä sinh saûn vaø phaù huûy BC.

Nhaân coù 1 muùi : 2 - 4,5%

Nhaân coù 2 muùi : 21 - 29%




- Coâng thöùc Arneth ôû ngöôøi VN, tröôûng thaønh, bình thöôøng

B. Chöùc naêng cuûa baïch caàu I. Chöùc naêng cuûa Neutrophil:

CN chính laø thöïc baøo

- SL N coù theå 2, 3 laàn sau v.ñoäng maïnh hoaëc chích norepinephrin vì khi v.ñoäng maïnh hoaëc KT tuaàn hoaøn löu löôïng maùu qua m.maïch loâi cuoán caùc BC.

- Khoaûng 60’ sau khi coù söï N sinh lyù SL BC trôû laïi BT.

a. Trong tröôøng hôïp BT:

b. Trong tröôøng hôïp vieâm: N - Moät globulin goïi laø ”yeáu

toá gia taêng BC” ñöôïc phoùng thích töø caùc moâ bò toån thöông

- “Yeáu toá gia taêng BC” nhanh choùng khueách taùn vaøo maùu ñeán tuûy xöông ñeå phaùt huy 2 taùc duïng:+ KT tuûy xöông phoùng

thích caùc TB ña nhaân (N) ra khoûi nôi döï tröõ vaøo maùu.+ Laøm toác ñoä sinh saûn N ôû tuûy xöông

- Trong vieâm: trong vaøi giôø ñaàu caùc moâ baøo (Histocyte) chuyeån thaønh ÑTB: Laøm haøng raøo choáng ñôõ VK ñaàu tieân.

- 6-12 giôø sau: N giöõ vai troø chính

- 10 giôø sau trôû ñi: M vaø L ÑTB

- N vaø ÑTB sau khi aên VK, moâ huûy hoaïi nhieãm ñoäc, cheát daàn

II .Chöùc naêng cuûa Eosinophil

· E taäp trung nhieàu ôû nieâm maïc ñöôøng tieâu hoaù vaø trong toå chöùc phoåi.

· E trong dò öùng, chích protein, KST.

- Khöû ñoäc caùc protein laï

- Thöïc baøo

Thöïc baøo yeáu khoâng giöõ vai troø quan troïng trong nhieãm truøng.

Nhöng ñöôïc haáp daãn ñeán nôi xaûy ra phaûn öùng KN-KT Thöïc baøo sau quaù trình MD chaám döùt.

- Laøm tan cuïc maùu ñoâng:

Plasminogen hh plasmin tieâu sôïi fibrin tan cuïc maùu ñoâng cuõ (trong maïch maùu, CQ)

· E giaûi phoùng caùc chaát:

III. Chöùc naêng cuûa Basophil

- Giaûi phoùng Heparin ngaên ngöøa quaù trình ñoâng maùu trong loøng maïch.

- Khi coù KN ñaëc hieäu phaûn öùng vôùi KT IgE beå maøng B giaûi phoùng ra histamin, bradykinin gaây daõn maïch vaø tính thaám thaønh maïch

gaây phaûn öùng taïi choã ôû moâ vaø thaønh maïch: phuø, ñoû, maån ngöùa, ñau.

IV. Chöùc naêng cuûa Monocyt

· M ñöôïc phoùng thích töø tuyû xöông vaøo maùu tuaàn hoaøn laø nhöõng tb chöa tröôûng thaønh, chöa coù khaû naêng thöïc baøo.

- Thöïc baøo

Sau 1 vaøi giôø ôû trong maùu tuaàn hoaøn M bieán daïng, KT gaáp 5 laàn, baøo töông trôû thaønh Ñaïi thöïc baøo (Macrophage).

ÑTB coá ñònh taïi moâ haøng thaùng, haøng naêm khi coù KT thích hôïp ÑTB seõ taùch khoûi moâ ñeán vuøng vieâm nhieãm.

ÑTB baûo veä cô theå baèng caùch thöïc baøo

Moãi ÑTB coù theå aên 100 VK, caùc HC giaø, BC cheát, KST soát reùt, moâ hoaïi töû

Giöõ vai troø quan troïng trong caùc beänh nhieãm truøng maõn tính.

ÑTB coù nhieâu lysosom chöùa caùc men thuûy phaân protein, men lipase tieâu hoaù maøng lipid cuûa nhöõng VK khaùng coàn, khaùng acid (VK lao, huûi)

ÑTB KT doøng lympho khôûi ñoäng MD

V. Chöùc naêng cuûa Lympho

- L: Laø nhöõng teá baøo coù khaû naêng mieãn dòch

- 2 doøng Lympho:

Lympho T (Thymus)

Lympho B (Boursa de Fabricius)

1. Lympho T: coù 2 CN chính

- Moät soá T thöïc hieän caùc ñaùp öùng MD qua trung gian TB

- Moät soá T laøm nhieäm vuï ñieàu hoaø MD TH (T Helper): T hoã trôï

cho Lympho B

TS (T Suppressor): T öùc

cheá giöõ vai troø ñieàu hoøa caùc teá baøo (TH, ÑTB)

TC (T Cytotoxic): T ñoäc

teá baøo tieâu dieät teá baøo ñích khi nhaän dieän ñöôïc kn vaø HLA treân beà maët tb ñích.

TDTH (T Delayed Type Hypersensitivity)

T gaây quaù maãn chaäm: Khi coù taùc ñoäng cuûa KN tieát Lymphokin nhöõng chaát naøy goàm: caùc chaát coù taùc ñoäng leân ÑTB, chaát gaây ö.c söï phaùt trieån khoái u (Lymphotoxin), chaát gaây tính thaám thaønh maïch (Skin reactive substance), chaát gaây ö.c söï phaùt trieån virus noäi baøo (Immun Interferon).

TFR (T Feed back

Regulator ):

T ñieàu hoøa ñieàu khieån ngöôïc

a. Söï taïo thaønh teá baøo “nhôù”

- Khi tieáp xuùc vôùi KN, moät soá Lympho T chuyeån thaønh loaïi Lympho T môùi goïi laø teá baøo “nhôù”

- Khi tieáp xuùc vôùi KN cuøng loaïi nhöõng laàn sau söï giaûi phoùng caùc Lympho caûm öùng xaûy ra nhanh, nhieàu vaø maïnh hôn so vôùi ñaùp öùng laàn ñaàu ñoù laø söï ñaùp öùng thöù phaùt

b. Söï beàn vöõng cuûa MD TB

- Caùc Lympho caûm öùng coù thôøi gian soáng khoâng xaùc ñònh, toàn taïi cho ñeán khi tieáp xuùc vôùi KN ñaëc hieäu (10 naêm) Md TB beàn hôn MD theå dòch nhieàu

Coù vai troø quan troïng trong cô cheá baûo veä cô theå, nhaèm: Choáng laïi caùc beänh

virus, phaù huûy nhieàu loaïi teá baøo ung thö ôû gñ sôùm.

Nhöng gaây nhieàu khoù khaên cho kyõ thuaät gheùp cô quan (tim, thaän...)

c. Cô cheá td cuûa Lympho T caûm öùng

v Cô cheá 1 (yeáu): Tröïc tieáp phaù huûy taùc nhaân xaâm laánCaùc L gaén vôùi KN ôû maøng tb xaâm laán laøm kích thöôùc tieát chaát ñoäc tb do caùc men

cuûa lyzosom LT phaù

huûy tb xaâm laán (tb ung thö, KST, tb gheùp)

v Cô cheá 2 (maïnh): Phaù huûy giaùn tieáp taùc nhaân xaâm laánKhi LT caûm öùng keát

hôïp vôùi caùc KN ñaëc hieäu giaûi phoùng nhieàu chaát khaùc vaøo toå chöùc xung quanh

Caùc L caûm öùng giaûi phoùng ra moät chaát polypeptide (PTL < 10.000) goïi laø TF

- Giaûi phoùng yt chuyeån daïng (TF: Transfer factor)

Gaây ra caùc phaûn öùng:

Yeáu toá naøy p.öùng vôùi caùc L nhoû khaùc thuoäc loaïi khoâng caûm öùng trong caùc moâ taïo L caûm öùng phaûn öùng MDTB taêng taùc duïng cuûa L caûm öùng raát nhieàu, goïi laø “söï khueách ñaïi” taùc duïng mieãn dòch

ÑTB taäp trung KN vaø baét giöõ KN (ÑTB ôû laùch, haïch Lympho, tb Kuffer ôû gan, tb Langerhans döôùi da...)

ÑTB trình dieän KN cho Lympho T Lympho T nhaän dieän KN

- Haáp daãn vaø hoaït hoùa ÑTB (Macrophage Activating Factor)

ÑTB tieát ra yeáu toá hoøa tan (LAF: Leukin Activating Factor = Interleukin Kích thích caùc Lympho T

ÑTB nhaän tính hieäu töø Lympho T Tham gia vaøo phaûn öùng vieâm

- Ö.C di taûn ÑTB (MIF: Macrophage Inhibition Factor)

MIF giöõ caùc ÑTB laïi vuøng coù L ñöôïc hoaït hoùa (# 1000 ÑTB)

Qua treân coù theå nhaän Qua treân coù theå nhaän thaáy :thaáy :

Doøng L T bò phaù huûy (beänh maát khaû naêng MD)

Cô theå maát söï choáng ñôõ vôùi caùc taùc nhaân xaâm laán gaây töû vong.

Heä thoáng MDTB giöõ vai troø quan troïng trong vieäc phaù huûy taùc nhaân xaâm laán, baûo veä cô theå.

2. Chöùc naêng Lympho B- Giöõ vai troø chính trong

caùc ñaùp öùng MD theå dòch

- Treân beà maët L B laø caùc Globulin MD (Slg) tieáp nhaän KN

- KN (Ia) treân beà maët L B coù vai troø quan troïng trong söï töông taùc giöõa L B vaø L T

a. Söï taïo thaønh KT do töông baøo (Plasmocyte)- Khi coù vaät laï xaâm nhaäp cô theå vôùi KN ñaëc hieäu L B laäp töùc kích thöôùc vaø trôû thaønh nguyeân baøo Lympho (Lymphoblast)

- Moät soá nguyeân baøo L phaùt trieån maïnh baøo töông + taêng sinh maïng löôùi noäi baøo töông.

- Quaù trình töï sinh saûn + phaân chia maïnh trong voøng 109, keùo daøi 4 ngaøy

# 500 teá baøo töông baøo ñöôïc taïo thaønh töø 1 nguyeân baøo goác

- Toaøn boä töông baøo tröôûng thaønh saûn xuaát KT ( globulin) vôùi toác ñoä 2000 phaân töû/ giaây

- KT ñöôïc baøi tieát vaøo dòch baïch huyeát vaøo maùu tuaàn hoaøn

- Quaù trình saûn xuaát KT tieáp tuïc trong nhieàu ngaøy cho ñeán khi töông baøo cheát.

b. Söï taïo thaønh tb “nhôù”

- Moät soá nguyeân baøo L (do hoaït hoùa L B) truù nguï thöôøng xuyeân trong toå chöùc haïch baïch huyeát ñöôïc hoaït hoùa do KN cuøng loaïi KN cuõ.

- Khi tieáp xuùc vôùi KN cuøng loaïi laàn sau taïo KT nhanh, nhieàu maïnh, keùo daøi hôn so vôùi ñ.öùng laàn ñaàu (6 tuaàn) : ñaùp öùng thöù phaùt (nhieàu thaùng) Nguyeân taéc söû duïng vaccin MD

c. Caùc loaïi KT vaø cô cheá taùc duïng- Coù 5 loaïi KT : IgG, IgE,

IgA, IgD, IgM (IgG # 75%, IgE ít nhaát nhöng giöõ vai troø quan troïng trong caùc beänh dò öùng)

- KT taùc duïng theo 3 caùch khaùùc nhau ñeå baûo veä cô theå:

v Caùch 1: Taán coâng tröïc tieáp taùc nhaân xaâm laán

1. Ngöng keát: KN bò ngöng keát thaønh ñaùm vaø giaûm hoaït tính

2. Keát tuûa: phöùc hôïp KN-KT trôû neân khoâng hoøa tan vaø bò keát tuûa

Caùc KT laøm baát hoaït caùc taùc nhaân xaâm laán baèng 4 caùch:

3. Trung hoøa: KT trung hoaø KN maát ñoäc tính KN

4. Laøm tieâu: moät soá KT maïnh laøm vôõ maøng tb vaät xaâm laán.

v Caùch 2: Hoaït hoùa heä thoáng boå theå ñeå phaù huûy vaät xaâm laán· Boå theå laø moät heä

thoáng coù 9 tieàn chaát khaùc nhau cuûa men (C1

C9)

· Boå theå coù maët trong huyeát töông vaø dòch cô theå nhöng ôû daïng khoâng hoaït ñoäng

Khi KT keát hôïp KN taïo phöùc hôïp KN-KT hoaït hoaù heä thoáng boå theå: caùc men ñöôïc taïo thaønh caùc men ñöôïc hoaït hoaù.

Men hoaït hoaù taán coâng caùc taùc nhaân xaâm laán baèng 6 caùch:1. Laøm tieâu

Caùc men tieâu protein cuûa heä boå theå laøm tieâu huûy maøng teá baøo vôõ teá baøo

2. Hoaït hoùa thöïc baøoMen opsonin keát hôïp treân beà maët vôùi caùc VK vaø caùc KN khaùc nhau Laøm maãn caûm cuûa vaät xaâm laán ñoái vôùi thöïc baøo (opsonin hoaù) laøm soá löôïng VK bò tieâu huûy ( 100 laàn)

3. Hoùa ñoäng

Saûn phaåm cuûa boå theå taïo ra haáp daãn ñoái vôùi Neutrophil vaø ÑTB

laøm soá löôïng TB thöïc baøo ôû vuøng coù taùc nhaân xaâm laán.

4. Ngöng keát

Men cuûa boå theå laøm thay ñoåi beà maët moät soá nhaân KN

ngöng keát vaø maát taùc duïng KN

5. Trung hoaø virus

Men cuûa boå theå phaù caáu truùc phaân töû cuûa virus maát ñoäc tính

6. Taùc duïng gaây vieâm

Caùc saûn phaåm cuûa boå theå khôûi ñaàu phaûn öùng vieâm taïi choã sung huyeát, ñoâng protein trong caùc moâ vaø aûnh höôûng caùc cô cheá khaùc cuûa quaù trình vieâm ngaên caûn söï dòch chuyeån cuûa vaät xaâm laán qua moâ

v Caùch 3: Hoaït hoaù heä thoáng phaûn veä ñoái vôùi KT

Moät soá KT ñaëc bieät laø IgE coá ñònh ôû maøng TB trong moâ vaø trong maùu khi p.öùng vôùi KN laøm TB phình to vôõ TB

Giaûi phoùng 4 loaïi yeáu toá coù taùc duïng taïi choã: 1. Histamin

Gaây daõn maïch vaø tính thaám cuûa caùc mao maïch

2. Chaát phaûn veä cuûa p.öùng chaäm

Gaây co keùo daøi 1 soá cô trôn vaø cô tieåu pheá quaûn

3. Yeáu toá hoùa öùng ñoäng

Gaây hoùa öùng ñoäng ñoái vôùi N vaø ÑTB ñeán vuøng coù p.öùng KN-KT thöïc baøo caùc saûn phaåm cuûa p.öùng KN-KT

4. Men cuûa Lyzosom gaây p.öùng vieâm taïi choã:

Laøm p.öùng dò öùng nhöng haïn cheá lan roäng NT

Documents

SLH BAÏCH CAÀU