Slim krachten bundelenKennisnet als natuurlijke partner

De 21e-eeuwse kennissamenleving vraagt om een andere kijk op leven en werken, en vraagt dus om een andere manier waarop we onszelf ontwikkelen en hoe we dit organiseren. We zullen langer en harder moeten werken om internationaal mee te blijven doen. Maar het betekent ook slimmer werken, talenten eerder herkennen en uitblinken in andere vaardigheden dan we gewend zijn.

Toponderwijs met ruimte voor talentGoed gekwalificeerde mensen maken onze samenleving. We moeten elk talent de ruimte geven om zich te ontwikkelen. Kwalitatief hoogwaardig en breed toegankelijk onderwijs is hiervoor cruciaal. Dit garanderen blijft de belangrijkste uitdaging voor de komende periode. Daarbij moet het onderwijs op korte termijn op uitgaven besparen en toch bevlogenheid de ruimte geven om werkelijk te excelleren en vernieuwen.

Gebruik makend van de kracht van ictIct is een vanzelfsprekend middel bij het realiseren van deze ambitie. Zonder beperkingen van plaats en tijd kan een school zoeken naar nieuwe combinaties tussen docent, vakinhoud en didactiek. Ook in het onderwijs is ict een krachtig instrument bij het tot stand brengen van relaties, bij het doorbreken van natuurlijke barrières en bij het aanjagen van innovatie.

Kennisnet als natuurlijke partnerHet is belangrijk om ict slim in te zetten en gebruik te maken van de beschikbare kennis over wat werkt en wat niet. Scholen kunnen dit voor zichzelf uitvinden. Het is echter krachtiger en efficiënter om dat centraal en gezamenlijk te regelen. Dat is waar Kennisnet voor staat. Kennisnet helpt het onderwijs de jaarlijks ruim € 1 miljard aan ict-investeringen beter te laten renderen.

Kennisnet is de onafhankelijke en betrouwbare partner van scholen in het primair- en voortgezet onderwijs en van instellingen in het middelbaar beroepsonderwijs. Kennisnet inspireert, stimuleert en ondersteunt bij het slim inzetten van ict. Dit doet ze niet alleen, maar samen met iedereen die betrokken is bij het leren. Door alle krachten slim te bundelen zorgt Kennisnet zo voor een hogere kwaliteit van leren en een betere besteding van middelen.

Die al tien jaar op maat ondersteuntEn dit is in de tien jaar die Kennisnet nu actief is succesvol gebleken. Anno 2011 weet iedereen in het onderwijs Kennisnet te vinden om gebruik te maken van haar expertise en vakmanschap, gebruikt bijna elke onderwijsprofessional één of meerdere van haar diensten en is het Vier in Balansmodel uitgegroeid tot de basis onder verantwoord gebruik van ict. Maar er is nog veel meer mogelijk, in een toekomst die vandaag begint.

Slim krachten bundelen

Om elk talent de kans te geven zich te ontwikkelen, is onderwijs van de hoogste kwaliteit cruciaal.

Ict is hierbij onmisbaar. Zonder barrières van plaats en tijd zijn nieuwe combinaties tussen docent, vakinhoud en didactiek mogelijk.

Scholen hebben hierbij het concept van Vier in Balans omarmd als de standaard voor een succesvolle implementatie van ict in het onderwijs.

Kennisnet ondersteunt het primair- en voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs bij het slim inzetten van ict. Hiermee zorgt ze ervoor dat de ruim 1 miljard aan ict-investeringen per jaar beter renderen.

“Kinderen in Europa gaan gemiddeld met zeven jaar oud online, maar ik denk niet dat er genoeg ‘goede dingen’ voor hen op het net zijn. Die moeten we wel bieden. Sleutelwoorden voor mij zijn: spannend, veilig en leerzaam. Als de inhoud van educatief materiaal kan voldoen aan deze vereisten zullen onze jongeren in een geweldige positie komen voor de rest van hun leven.”

Neelie Kroes, Eurocommissaris voor de Digitale Agenda

5

Dat staat als een huis

Een landelijke ict-infrastructuur is de basis onder succesvol ict-gebruik.

Daar waar de markt geen oplossingen kan bieden, vult Kennisnet de ontbrekende delen aan met voorzieningen die ze gratis aanbiedt.

Daarnaast realiseert Kennisnet samen met het onderwijs en haar partners de noodzakelijke open onderwijsstandaarden.

Deze standaarden zijn het bindmiddel van de infrastructuur en zorgen voor:

• uniformiteit in dienstverlening, • keuzevrijheid bij scholen.

7

Nederland telt ongeveer 7.000 basisscholen, 700 scholen in het voortgezet onderwijs en 70 instellingen in het middelbaar beroepsonderwijs en vrijwel allemaal maken ze gebruik van de dienstverlening van Kennisnet. Kennisnet staat naast hen en begeleidt ze stap voor stap bij het benutten van alle kansen die ict het onderwijs te bieden heeft.

Een robuuste ict-infrastructuurOm het rendement van ict in het leren te maximaliseren is het allereerst noodzakelijk dat er een landelijke, generieke ict-infrastructuur aanwezig is. Deze infrastructuur maakt het voor leerlingen, docenten, schoolleiders en managers zo eenvoudig mogelijk om ict toe te passen. De afgelopen jaren is hard gewerkt aan deze basis en inmiddels wordt deze grotendeels door marktpartijen geleverd.

Toch zijn er nog een aantal plekken waar dit niet het geval is. Kennisnet vult deze ontbrekende delen op met eigen voorzieningen en diensten die het onderwijs gratis kan gebruiken. Zo zorgt Kennisnet dat de infrastructuur voldoende stevig en robuust is om alle scholen de mogelijkheid te geven het eigen ict-huis te bouwen en in te richten.

Verbonden door open standaardenHet cement in deze infrastructuur wordt gevormd door de open onderwijsstandaarden die Kennisnet samen met scholen en haar partners realiseert en beheert. Deze standaarden zorgen voor uniformiteit zodat dienstverlening op elkaar aansluit en iedereen in het onderwijs gebruik kan maken van elkaars activiteiten. Bovendien voorkomt het dat scholen afhankelijk worden van één leverancier of organisatie. Door open standaarden hebben scholen de vrijheid over te stappen als ze hier aanleiding toe zien.

“Mijn organisatie Skozok, mijn regio en ik zelf hebben in Kennisnet een betrouwbare, innovatieve, en bovendien een makkelijk toegankelijke partner. We houden de regie in eigen hand. Het is Mijn Kennisnet.”

Mart Kuijpers, stafmedewerker ICT van Skozok (PO) in Veldhoven

7

Vanuit Vier in BalansIdealiter bestaat de ict-inrichting op een school uit vier peilers: visie, deskundigheid, digitaal leermateriaal en ict-infrastructuur. Deze peilers zijn gebaseerd op jarenlang wetenschappelijk onderzoek naar de beste manier om ict in het onderwijs te integreren. Het staat vast dat een integrale aanpak met een gelijkwaardige aandacht voor elk van de peilers tot succes leidt. Kennisnet noemt dit Vier in Balans.

Deze balans is echter alleen mogelijk als het onderwijs samenwerkt. Tevens moeten schoolleiders, managers en bestuurders de juiste randvoorwaarden en ruimte creëren waarin docenten en leerlingen samen kunnen werken aan onderwijs van topkwaliteit. Dit zijn de overkoepelende aspecten over de vier peilers.

Gesteund door een slagvaardige organisatieVervolgens is het zaak de krachten rondom het huis te minimaliseren door de organisatie van het leren te optimaliseren. Zo is het belangrijk dat de juiste informatie over de leerling, zijn behoeften en voortgang, op het juiste moment, op de juiste plek en bij de juiste persoon aanwezig is. Net zoals dat geldt voor de informatie waarmee een school zich kan verantwoorden richting Inspectie, ouders en samenleving. Kennisnet ondersteunt het onderwijs bij het adequaat opzetten en inrichten van deze organisatie van het leren.

Gevoed door kennis en innovatieKennis en innovatie zijn tenslotte de centrale hulpbronnen. Op basis van eigen onderzoek en ervaringen en dat van partners geeft Kennisnet elke school het benodigde inzicht over wat werkt met ict en wat niet. Daarnaast verkent ze samen met het onderwijs, sectororganisaties en publieke- en marktpartijen

de nieuwe combinaties met ict. Zo zorgt Kennisnet dat scholen op basis van de laatste inzichten en mogelijkheden kunnen werken aan het allerbeste onderwijs voor elke leerling.

“Verhelderend en doortastend. Kennisnet weet mij elke keer opnieuw te prikkelen en uit te dagen om mijn lessen te vernieuwen”

Mark van der Ende, docent op het Melanchthon (VO) in Rotterdam

Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat het rendement van ict in het onderwijs het hoogst is als wordt uitgegaan van Vier in Balans en wordt ondersteund door een slagvaardige, innovatieve organisatie.

Als expertisecentrum zorgt Kennisnet voor de benodigde inzichten wat werkt met ict en wat niet, en zorgt voor de verspreiding van deze inzichten.

Als innovator verkent ze samen met het onderwijs en de markt de waarde van ict in het onderwijs van morgen.

9

Dat staat als een huis

9

In de afgelopen jaren is er hard gewerkt om de landelijke infrastructuur zo sterk en compleet mogelijk te krijgen, en met succes. Inmiddels hebben scholen en instellingen een ruime keuze uit passende dienstverlening, bijvoorbeeld bij elo’s, leerlingvolgsystemen, bandbreedte en bestandsopslag.

Kennisnet maakt de infrastructuur afDit aanbod is niet altijd toereikend. Bijvoorbeeld als er sprake is van een onrendabele niche of bij een voorziening waarvan het onderwijs vindt dat die het algemene, publieke belang dient. Kennisnet vult deze ontbrekende delen aan met eigen voorzieningen die ze gratis aanbiedt. Ze richt zich hierbij op de overkoepelende onderwijsbehoefte van de drie sectoren. Op deze manier versnelt en versterkt Kennisnet de integratie van leren met ict en creëert ze de rust en ruimte voor scholen en instellingen om hun eigen weg te vinden.

Passende voorzieningenDe Kennisnet Federatie en Edurep zijn voorbeelden van dergelijke voorzieningen. Met de Federatie krijgt iedereen in het onderwijs snel, eenvoudig en veilig toegang krijgen tot verschillende onderwijsdiensten. Met Edurep heeft Kennisnet de zoekfaciliteit voor het onderwijs gerealiseerd die nu al meer dan achthonderdduizend leerobjecten ontsluit.

Van een andere orde is de portal kennisnet.nl die wekelijks meer dan één miljoen keer wordt bezocht door onderwijsprofessionals die gericht informatie zoeken over uitdagingen waar ze in de praktijk tegen aan lopen. Of kijk naar de waarde van kids.kennisnet.nl voor het primair onderwijs. Deze veilige speel- en leeromgeving begeleidt de allerkleinsten en ondersteunt hun ouders en leerkrachten met gerichte informatie en dienstverlening.

Een sterke basis Met voorzieningen als de Federatie, Edurep en de eigen portal maakt Kennisnet de landelijke infrastructuur af:

>500.000 accounts 360 aangesloten PO/VO-scholen 35 aangesloten MBO-instellingen 35 aangesloten contentleveranciers

>810.000 leerobjecten 1,4 miljoen zoekopdrachten per maand 57 aangesloten collecties 40 aangesloten zoekportals

Kennisnet.nl en de kidsportal>1 miljoen bezoeken per week

11

Diensten gerealiseerd met partnersDit fundament versterkt Kennisnet met diensten die ze samen met partners realiseert. Neem Leraar24, ontstaan uit een samenwerking met SBL, het Ruud de Moorcentrum en de NTR. Dit multimediale platform ondersteunt docenten bij de eigen professionalisering. Met praktische video’s en inhoudelijke dossiers wordt informatie geboden over de aspecten waar docenten in de dagelijkse praktijk mee geconfronteerd worden.

Een ander voorbeeld is Teleblik, waarin Kennisnet samen met de NTR en Beeld en Geluid duizenden uren video van de publieke omroepen beschikbaar maakt voor het onderwijs. Of kijk tenslotte naar Wikiwijs, gerealiseerd met de Open Universiteit. Wikiwijs groeit uit tot de centrale plek voor digitaal leermateriaal. Hiermee zet het Nederlandse onderwijs internationaal gezien de standaard over de wijze waarop docenten digitaal materiaal vinden, arrangeren, beoordelen en delen.

Open standaarden als bindmiddelDeze voorzieningen en diensten zijn prachtig, maar renderen alleen wanneer ze werken met open standaarden. In domeinen waar dat nodig is, initieert Kennisnet standaardisatie. Kennisnet brengt partijen samen, maakt met hen de afspraken en beheert de uiteindelijk ontwikkelde standaarden.

Zo heeft Kennisnet er samen met het onderwijs en alle betrokkenen voor gezorgd dat de benodigde standaarden in de educatieve contentketen zijn gerealiseerd. Omdat de hele keten nu dezelfde taal spreekt, is het leermateriaal beter vindbaar en kan het materiaal eenvoudiger tussen scholen en docenten worden uitgewisseld.

Een sterke basis Dit fundament versterkt Kennisnet met diensten die ze met partners realiseert:

Daarnaast ontwikkelt en beheert Kennisnet de noodzakelijke open standaarden, bijvoorbeeld in de Educatieve Contentketen.

Met deze afspraken zorgt ze ervoor dat digitaal leermateriaal beter vindbaar en uitwisselbaar is.

>200.000 docenten lid van de communities>2,5 miljoen downloads per jaar>4.000 uploads per jaar

>600.000 bezoeken per jaar>1.225 thematische video’s (160 uur)>225 dossiers met verdieping

>1 miljoen bekeken streams per jaar >10.000 uur beeldmateriaal

13

De basis onder de succesvolle integratie tussen onderwijs en ict is sterk. Dankzij ict wordt onderwijs:• effectiever:meerleerlingenlerenmeer,beterénsneller,• efficiënter:mindertijd,meermaatwerkenbetereresultaten,• aantrekkelijker:voorleerlingenendocent.

Een evenwichtige en integrale aanpakHet is hierbij belangrijk dat elke school een inrichting kiest die aansluit bij het eigen profiel. Elke aanpak is per definitie uniek. Toch is de afgelopen jaren gebleken dat een duurzame inzet van ict alleen mogelijk is als er vier bouwstenen evenwichtig worden ingezet. Hierbij blijkt dat een onderwijsgedreven aanpak, startend vanuit de visie, tot het hoogste rendement leidt. De meer technologisch gedreven route, heeft een aanzienlijk mindere kans van slagen.

Met een visie die professioneel wordt uitgevoerdKennisnet begeleidt scholen bij het opzetten en formuleren van hun onderwijsvisie. Ze maakt de verschillende keuzes transparant en zorgt ervoor dat de kosten en baten van de verschillende mogelijkheden zichtbaar worden. Op basis hiervan kan elke school verantwoorde keuzes maken.

Een visie is krachteloos als zij niet in de praktijk wordt gebracht door medewerkers die voldoende bekwaam zijn. Mensen leren het best als ze met elkaar in contact worden gebracht. Daarom heeft Kennisnet in elke sector regionale lerende netwerken opgezet waarin docenten, schoolleiders en managers elkaar ontmoeten om ervaringen uit te wisselen, om geïnspireerd te raken en om met elkaar antwoorden te vinden op de uitdagingen die ze zelf in de praktijk ervaren.

Vier in Balans

Wetenschappelijk onderzoek toont keer op keer aan dat onderwijs met ict meer kwaliteit realiseert en beter omgaat met de beschikbare middelen.

Hierbij leidt de onderwijsgedreven aanpak vanuit de visie en deskundigheid tot het hoogste rendement.

Kennisnet helpt scholen bij het opzetten van de onderwijsvisie en het professionaliseren van haar vakmensen.

Bijvoorbeeld met visiesessies op de school of in één van de 50 regionale lerende netwerken.

“Ik zie in de praktijk het succes van de Kennisnet Ambassadeurs-netwerken. Een project dat docenten niet alleen ondersteunt en versterkt met kennis, maar hen ook verbindt: ze in contact brengt met elkaar en met mensen buiten hun eigen netwerk. Dat is Kennisnet op z’n best.”

Justine Pardoen, hoofdredacteur Ouders Online en Stichting Mijn Kind Online.

15

Gebruik makend van goed digitaal leermateriaalVervolgens is het zaak om de materiële aspecten op orde te krijgen, te beginnen bij het digitaal leermateriaal. Door vele initiatieven is er in de afgelopen periode veel materiaal bijgekomen. Het gebruik in de klas neemt echter minder toe dan op basis van het beschikbare aanbod verwacht mag worden. Dit, terwijl iedereen ervan overtuigd is dat digitaal leermateriaal het leren verrijkt. Het geeft docenten meer mogelijkheden tot maatwerk, geeft scholen en instellingen meer vrijheid en keuzes in hun leermiddelenbeleid en zorgt voor een betere besteding van middelen.

Het is tijd om de nog aanwezige barrières te doorbreken. Kennisnet maakt zich hier sterk voor. Bijvoorbeeld door de versnippering tegen te gaan en de verschillende initiatieven te bewegen zich te verbinden. Dit zorgt voor meer tempo, meer massa en dus meer resultaat. Maar Kennisnet doet meer. In het onlangs met de GEU en SLO gestarte programma Educatieve Contentketen 2 ontwikkelt Kennisnet de randvoorwaarden door zodat scholen de volgende stap in het gebruik kunnen maken. Ook voorzieningen en diensten als Edurep en Wikiwijs maken het benodigde grootschalige gebruik mogelijk.

Vanuit een passende ict-infrastructuurScholen hebben de afgelopen periode flink geïnvesteerd in hun infrastructuur. Zo hangt er in bijna elk lokaal een digitaal schoolbord. Toch valt het gebruik en de meerwaarde in praktijk tegen. Met alleen het regelen van de techniek is men er namelijk niet, hiervoor is meer nodig. Kennisnet helpt scholen om alsnog profijt te halen uit de gedane investeringen en ondersteunt hen bij nieuwe investeringen. Bijvoorbeeld door businesscases te maken over onderwerpen als cloud computing, modulair werken, nieuwe vormen van mobiele technologie en het leren op afstand via videoconferencing.

Mogelijk gemaakt door samenwerking en leiderschapDe peilers in Vier in Balans staan op zich, maar kunnen alleen renderen met goed leiderschap en samenwerking. Bij alle activiteiten die Kennisnet ontplooit, heeft ze specifieke aandacht voor deze componenten. Bij leiderschap gaat het om het creëren van een zo gunstig mogelijk klimaat in de organisatie van leren. Door de verantwoordelijkheid juist te beleggen en dit in de dagelijkse praktijk adequaat in te vullen ontstaan de juiste condities voor succesvolle integratie.

Bij samenwerking richt Kennisnet zich op de manier waarop een school haar kennis en materiaal deelt om haar doelen te bereiken. Voor veel docenten, schoolleiders en managers is samenwerking en informatie-uitwisseling de belangrijkste bron voor professionalisering. Succesvolle veranderingen vinden niet plaats in isolement, maar zijn ingebed in bredere programma’s en landelijke of regionale netwerken.

0

20

40

60

80

100

bao

vo

mbo

201320122011201020092008

13

16

35

15

17

36

14

16

40

% digitaal leermateriaal

33

37

54

Ondanks vele initiatieven blijft het grootschalige gebruik van digitaalleermateriaalvooralsnoguit.

Kennisnetdoorbreektdebarrières,onderanderedoordekrachtentebundeleneninitiatieventeverbinden.

Dit leidt tot meer massa en een hoger tempo en dus tot meer resultaat.

Daarnaast ondersteunt Kennisnet scholen bij het maken van de juisteict-investeringen.Onderanderedoorhettransparantmakenvandemogelijkhedeninbusinesscases.

17

“In veel landen zie je dat online onderwijsmateriaal decentraal wordt ontwikkeld en ter beschikking gesteld. In dat opzicht heeft Nederland een voorsprong, omdat Kennisnet bundelt en zo zorgt voor een centraal aanbod. Ook kijkt Kennisnet goed naar de breedte van het aanbod. Op deze wijze ontstaat een kwalitatief hoogwaardig aanbod aan ict-toepassingen voor het onderwijs dat Nederland onderscheidt van andere landen.”

Erik Huizer, Hoogleraar Internet Toepassingen Universiteit Utrecht

Vier in Balans

17

Actuele omvang van digitaal leermateriaal en ontwikkeling volgenslerarenindekomendejaren.

Het besef groeit dat ict niet alleen in het leren, maar ook bij de organisatie ervan kan bijdragen aan het verhogen van leeropbrengsten en aan een betere besteding van middelen. Zo komen er via een modulaire opbouw en een goede planning meer mogelijkheden om de individuele leerroute te ondersteunen. Door het onderwijs op te delen in kleinere eenheden en deze vast te leggen in een onderwijscatalogus wordt vervolgens een flexibel en kwalitatief beter onderwijsaanbod mogelijk.

Een intelligente informatieketenDit vraagt om een goede afstemming van processen én om een adequate uitwisseling van leerlinggegevens tussen en binnen scholen. Ook al, omdat dit hen helpt bij een open en transparante wijze van verantwoorden: naar de overheid, naar ouders en de samenleving, maar zeker ook in de vergelijking met elkaar.

Kennisnet werkt met het onderwijs en haar partners aan deze slagvaardige organisatie. Bijvoorbeeld door samen met de sectorraden en het ministerie van OCW de informatiehuishouding te stroomlijnen. Niet alleen voorkomt dit dat een leerling elke keer dezelfde informatie moet aanleveren, het geeft de docent ook het inzicht in de voortgang van zijn leerlingen. Hierdoor kan hij zijn werk slimmer organiseren en beter inspelen op de verschillende leer- en ontwikkelbehoeften van leerlingen.

Zelfbewuste en opbrengstgerichte organisatiesOok in de organisatie van het leren wordt het fundament gevormd door de afspraken die de betrokken partijen maken, bijvoorbeeld over de wijze van gegevensuitwisseling. Kennisnet neemt hierin het initiatief. Bijvoorbeeld door samen met de MBO-Raad en saMBO~ICT eenduidige en goed toegankelijke definities te ontwikkelen die instellingen kunnen gebruiken bij de verantwoording. Of door de VO-raad de voorzieningen te bieden waarmee ze het door hen ontwikkelde

Vensters voor Verantwoording aan de scholen in het voortgezet onderwijs kan aanbieden.

Met deze activiteiten ondersteunt Kennisnet scholen en instellingen bij de transformatie tot zelfbewuste en opbrengstgerichte organisaties. Organisaties die erop gericht zijn het talent van leerlingen te ontwikkelen, die aantrekkelijk zijn voor professionals om in te werken en die efficiënt omgaan met de beschikbare middelen.

Een slagvaardige organisatie

Door ook de organisatie slim in te richten met ict worden de inspanningen en het behaalde resultaat in het primaire proces groter.

Kennisnet zorgt samen met alle betrokkenen voor een adequate organisatie van het leren.

Hiermee ondersteunt ze de transformatie van scholen tot krachtige organisaties gericht op optimale resultaten.

19

100010010001010000111111000010110010001000100001001000000111110000010101000010011000101000100100010100010110010001000100001001000000111110000010101000010011000100100000111100010011100101000011111100001011001000100010000100100000011111000001010100001001100010100010010001010001011001000100010000100100010001111100000101010000100110001001000001111000100100001010000111101100001011001000100010000100100000011111000001010100001001100010100010010001010001011001000100010010100100000010011000001010100001001100010010000011110001001000101011111100001010001001000100010000100100000011111000001010100001001100010100010010010101000101100100010001000010010000001110100000101010000100110001001000001111000100100010100001100110000101100100010001111000100100000011111000001010110000100110001010001001000101000101100100010001000010010001010000100110000011111000001001001000001111000100100010100001110111000010110010001000100001001000000111110000010101000010011000101000100100010100010110010001000100001001000000111110000010101000010011000100100000111100010010001010000101100100011111100001000100100111100010010000001001010100001001100010100010010001010001011001000100010000100100000011111000001010100001001100010010000011110001001000101000011101110000101100100010001000010010000001111100000101010000100110001010001001 0001010001011001000100010000100100000011111000001010100001001100101001000001111000100100 0101000010111110000101100100010001000001111100000110010000001010000100110010100010010001010 0110010001000100001001000000111001100010010001100000101010000000001111000100100010100001111110000101100100010001000010010001000111110000010101000010011000101000100100010100010110010001000100001001000000111110000010101000010011000100100000111100010010001010000111111000010110010001000100001001000000111110000010101000010011000101000100100010100010110010001000100001001000000111110011000101010000100110001001000001111000100100010100001111110000101100100010001000010010000101000010001111100000100110001010001001000101000101100100010001000010010000001111100000101010000100110001001000001111000100100010100001111110000101100100010001000010010000001111100010010101000010011000101000100100010100010110010001000100001001000000111110000010100010011101100010010000011110001001000101000011111100001011001000100010000100100000011111010001010100001001100010100010010001010001011001000100010000100100000011111000001010100101001100010010000011110001001000101000011111100001011001000100010000100100000011111000001010100001001100010100010010001010001011001000100010000100100000011111000001010100001001100010010000011110001001000101000011111100001011001000100010000100100000011111000001010100001001100010100010010001010001011001000100010000100100000011111000001010111001001100011001000001111000100100010100001111110000101100100010001000010010000001111100000101010000100110001010001001000101000101100100010001000010010000001111100000101010010010011000100100000111Vernieuwen met bewijskracht

Leren vernieuwen

Meld u aan voor de Onderzoeksreeks. De Kennisnet Onderzoeksreeks is dé bron wanneer u wilt weten wat werkt en wat niet werkt met ict in het onderwijs. Vul deze antwoordkaart in en ontvang voortaan gratis de nieuwste publicaties.

Altijd op de hoogte zijn van wat u moet weten over ict in het onderwijs?

kennisnet.nlkennisnet.nl

Kennisnet is hét expertisecentrum voor onderwijs en ict. Op basis van eigen onderzoek en ervaringen en dat van partners staat ze scholen met raad en daad terzijde.

De expertise is breed, laagdrempelig en gratis beschikbaar. Bijvoorbeeld op Leraar24 en de portal, en via nieuwsbrieven en publicaties:

• aantal abonnees van nieuwsbrieven: >60.000 • aantal abonnees van onderzoeksreeks: >2.050 • oplage Vier in Balans Monitor: 9.000 stuks • oplage Indruk: 360.000 stuks

21

Kennisnet is het expertisecentrum voor onderwijs met ict. Op basis van eigen onderzoek en ervaringen en dat van partners is Kennisnet uitgegroeid tot de organisatie die als geen ander weet hoe ict slim kan worden ingezet in het onderwijs.

Breed toegankelijke kennisDe expertise van Kennisnet is breed, laagdrempelig en gratis beschikbaar. Online op de portal kennisnet.nl, in videofragmenten op Leraar24, maar ook op papier in publicaties. Zo verschijnt de jaarlijkse Vier in Balans Monitor inmiddels in een oplage van negenduizend exemplaren en zijn al meer dan tweeduizend onderwijsprofessionals geabonneerd op de onderzoeksreeks. In deze reeks verzamelt en bundelt Kennisnet jaarlijks de tien meest aansprekende onderzoeken en stelt deze gratis beschikbaar.

Als expertisecentrum neemt Kennisnet ook kritische geluiden over de negatieve invloed van ict serieus. Niet alle toepassingen leiden immers tot positieve resultaten. Overdaad schaadt. De combinatie tussen de beste docent voor de klas, die beschikt over didactische, vakinhoudelijke en ict-vaardigheden, zorgt voor het noodzakelijke topklimaat voor leren.

De Universiteit Groningen heeft onderzoek gedaan naar de rol van multimedia bij de spreekvaardigheid van Engels in het vmbo. Hieruit blijkt dat leerlingen met multimedialessen significant meer leerwinst boeken dan leerlingen die op traditionele manier les krijgen. Daarnaast leidt het gebruik van ict tot een hogere productiviteit.

Meerdere studies laten het verband zien tussen het gebruik van een digitale schoolbord en hogere leerprestaties en een grotere motivatie. Dit positieve effect wordt verder versterkt met de inzet van stemkastjes, bijvoorbeeld om te controleren of leerlingen de stof goed begrepen hebben of om lessen interactiever te maken.

Om in te spelen op de onderwijsvraag van morgen, verkent Kennisnet met scholen en marktpartijen nieuwe technologieën voor het onderwijs van morgen.

Kennisnet onderzoekt de toepasbaarheid, experimenteert met de haalbaarheid en realiseert op basis van de uitkomsten nieuwe modellen en concepten.

23

Voortdurende innovatieDe ontwikkelingen op ict-vlak volgen elkaar snel op, waardoor nieuwe combinaties in het leren mogelijk worden. Hierop inspelen is nodig om de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van het onderwijs ook in de toekomst te garanderen. Het gaat hierbij niet om de introductie van een nieuwe technologie of de vernieuwing op zich. Voorop staat de bijdrage die de vernieuwing levert aan het beter bedienen van de onderwijsvraag van morgen.

Scholen en instellingen onderkennen dit belang, maar worden door het ritme en dynamiek van de dagelijkse onderwijspraktijk vaak gedwongen hun aandacht meer in het nu te leggen. Daarom ontlast Kennisnet hen door samen met scholen en de markt de relevantie, haalbaarheid en toepasbaarheid van nieuwe technologieën voor het onderwijs te verkennen.

De inspiratie is overalHet is bijvoorbeeld fascinerend om te zien wat Sugata Mitra in zijn Hole in the Wall experimenten aantoont. Kinderen in de ‘slums’ van India, waar geen

docent wil komen, leren elkaar binnen enkele weken Engels lezen en spreken, een computermuis bedienen, spelletjes spelen en geluidsopnamen maken zonder enige instructie van buitenaf. Vergelijkbare resultaten uit onderzoek in Europese landen als Engeland en Italië maken de relevantie ook voor de westerse wereld duidelijk.

En wat gebeurt er bijvoorbeeld als een basisschool de beschikking krijgt over alle ict-toepassingen die beschikbaar zijn? Basisschool De Schakel in Eibergen nam deze uitdaging in 2010 aan en draaide drie weken lang een aangepast onderwijsprogramma. Onderzoek van TNO laat zien dat dit op De Schakel heeft geleid tot een hogere kwaliteit en productiviteit. Niet alleen vonden docenten en leerlingen het onderwijs aantrekkelijker, ook zagen docenten veel mogelijkheden om het onderwijs beter in te richten. Zij hadden bijvoorbeeld minder tijd nodig om hun lessen voor te bereiden, waardoor ze meer tijd kregen om specifieke aandacht te geven aan leerlingen die dat nodig hadden.

Vernieuwen met bewijskracht

“Arthur Clarke vertelde me: een docent die vervangen kan worden door een computer, moet worden vervangen. Maar computers zouden en zullen niet de goede docenten vervangen. Als de belangstelling van kinderen wordt opgewekt met computers geeft dit de mogelijkheid waarin ze samen tot diep leren komen.”

Sugata Mitra op de Onderwijsdagen 2010 georganiseerd door SURF en Kennisnet

Het zijn de docenten in het onderwijs die leerlingen helpen bij hun ontwikkeling. Ict helpt hen hierbij.

Vier in Balans 2010 toont aan dat als het onderwijs in het huidige tempo doorgaat het nog tien jaar duurt voordat scholen de kracht van ict echt gaan benutten.

Voor toponderwijs is een versnelling nodig die we samen moeten realiseren.

Samen werken we zo aan het allerbeste onderwijs voor elk talent, op elk moment en in elke situatie.

Om succesvol te blijven, moeten we met z’n allen aan de slag en de lat voor onszelf hoog leggen. Goed onderwijs legt hiervoor de basis. Het is aan de vakmensen in de scholen en instellingen om een goed opgeleide beroepsbevolking af te leveren die aansluit op de behoeften van het bedrijfsleven en die leerlingen vormt tot veelzijdige en sterke persoonlijkheden, die kunnen en willen bijdragen in de samenleving.

Onderwijs blijft achter in het gebruik van ictHet inzetten van ict bij deze ambitie lijkt een vanzelfsprekendheid. Ondernemingen zien ict als kritische succesfactor in de bedrijfsvoering en gebruiken het als krachtige motor onder vernieuwing. Zij vergroten hiermee zowel de opbrengsten door afnemers beter te bedienen, en verlagen tegelijkertijd de kosten door de arbeidsproductiviteit te vergroten en slimmer om te gaan met het aanwezige talent.

Gek genoeg is het onderwijs één van de weinige sectoren waar het gebruik van ict nog geen vanzelfsprekendheid is. Uit de Vier in Balans Monitor 2010 blijkt dat een kwart van de docenten geen gebruik maakt van de mogelijkheden van ict. Terwijl de resterende driekwart ict voornamelijk inzet voor basistaken als het opzoeken van informatie of het administreren van leerlinggegevens. Het inzetten van ict als krachtig didactisch instrument is minimaal. Als de huidige ontwikkeling zich doorzet zal het nog minimaal tien jaar duren voordat het onderwijs ict in haar volle kracht inzet.

We moeten versnellenDat is onacceptabel. Als Nederland écht de ambitie heeft om internationaal terug te keren in de top van kenniseconomieën, moeten we versnellen en ervoor zorgen dat scholen ict vandaag nog in de volle breedte gaan gebruiken. Kennisnet helpt

scholen bij deze versnelling. Ze genereert de benodigde inzichten, neemt belemmeringen weg en brengt scholen in positie om de aanwezige kansen te grijpen. Door haar generieke aanpak gaat Kennisnet de versnippering in de beschikbare ict-gelden tegen, waardoor het onderwijsstelsel als geheel efficiënter wordt.

Samen zorgen we voor toponderwijsHet is aan het onderwijs om samen met de politiek de juiste strategische keuzes te maken en het realisme over de grote problemen van vandaag te combineren met het benodigde optimisme over de toekomst. Niet als doel op zich, maar om er als samenleving voor te zorgen dat we onze kinderen zo optimaal mogelijk voorbereiden op hun latere leven en werken.

Net als in de afgelopen tien jaar zal Kennisnet ook in het komend decennium scholen en instellingen met dezelfde passie en beleving blijven ondersteunen bij de integratie van ict en onderwijs. Gezamenlijk werken we zo als partners in het leren aan het allerbeste onderwijs: voor elk talent, op elk moment en in elke situatie!

Tijd voor versnelling

25

Kennisnet. Leren vernieuwen.

Stichting Kennisnet

T 0800 - 321 22 33F 079 - 321 23 22I kennisnet.nl

Paletsingel 322718 NT Zoetermeer

Postbus 7782700 AT Zoetermeer