Smrt Smail

8/7/2019 Smrt Smail

http://slidepdf.com/reader/full/smrt-smail 1/11

Smrt Smail-age Cengica

Sadržaj:

Agovanje

Smail-aga vladao je u Hercegovini kao turski plemić. On je bio poznat kaomučitelj Crnogoraca koji mu se nisu htjeli pokoriti. U jednom okršaju on ih

je veliki broj zarobio. Željan da gleda krv i mučenje aga naredi svojimslugama đelatima da izvedu zatvorenike i starca Duraka koji ga je htiozaplašiti da će mu se Crnogorci osvetiti. Aga muči Crnogorce na raznenačine. Jedne je dao nabiti na kolac, druge vješati, a trećima je daoodrubiti glave. On se je nadao da će čuti jauke, vapaj i molbe ali to se nijedogodilo. Zbog toga agu obuze paničan strah koji je krio u sebi. Pošto tonije doživio on dovede starca Duraka i sina mu Novicu. Kod njih mu je touspjelo jer su oni gledali smrt svoje Crnogorske braće. Durak je molio,pištao i vikao da ga pomiluju. Veoma sretan da je uspio istjerati strah iznjih aga je veselo gledao vješanje Duraka. Sve je to gledao starčev sinNovica i on se zakune da će se osvetiti agi za njegovo nedjelo.

Noćnik Pošto nije Novici udovoljio zelju da pusti njegova oca aga usvom prijašnjem đelatu naiđe na protivnika. Novica odlazi ušume i po brdima dolazi u Crnu Goru. Bojao se je dvajuneprijatelja: age i Crnogoraca. Međutim on se svejedno uputi u

crnogorski tabor. Došavši pod zidine noćnika Novica naiđe nastražara preobučenog u crnogorsku nošnju. Stražar ga puštaunutra pod uvjetom da odloži oružje. Novica za osvetu agi odlazi međuCrnogorce, odnosno do njihovog vojvode da bi se složili i zajedno uništiliagu.

Četa Jedne tamne noći kretala se po planinama jedna kolona, a pravac joj je bilaHercegovina. Šuteći, prolazila je četa od stotinu Crnogoraca na čelu saMirkom kao harambašom. Nisu bili to birani momci nego je to bila grupaCrnogoraca koja je imala jedan cilj: uništiti tursku vlast. Da bi četa ostala

neprimjećena putovala je samo noću. Jednog sunčanog dana četa seodmorila. Već pred večer čuli su viku pastira koji su skupljali svoja stadakoja su se nalazila oko Morače. U to vrijeme do čete je došao starac ipočeo ih je ispovijedati, blagoslivljati i davati im savjete kao iskusančovjek. Starac je rekao četi da treba da se bore protiv Turaka. Starac odeali nakon njega dođe neki čovjek koji je bio obučen u odijelo turskogđelata. Svi se Crnogorci odmah uhvate za mačeve. Tada im on kaže da ćese zajedno osvetiti Smail-agi.

Harač

Jednog lijepog sunčanog dana otputi se Smail-aga sa svojimharačlijama na granicu Crne Gore. Šatore je razapeo i poslao haračlije.

8/7/2019 Smrt Smail


Oni se svi vraćaju praznih ruku. Haračlije traže od raje po glavi zlatnik, aod porodice jednog ovna. Raja nije platila harač jer nije imala novaca. Aganaredi da mu se dovede raja. Ljutit aga htjede da iskaže svoje junaštvo naraji. Baciv se "đilitom" umjesto raje pogodi Turčina usred oka. Ljutit na tajneuspjeh ode da smišlja muke za raju. Naredivši da se raja poveže za

repove konjima naredi vojvodi Bauku da ga proslavi na guslama. Bauk muotpjeva pjesmu o junaku koji kasnije pogiba. Iza šatora u grmlju vidjele suse na više mjesta po dvije svijetle točke koje su se dobro isticale u tamnojnoći. Bijahu to Crnogorci. Čuje se pucanj, jedan, dva, tri a zatim se čujeagin glas koji viče slugama da mu dovedu konja. Pade tu mrtav aga isluge. Jedino se spasi Bauk. Novica je htio da izvrši svoju osobnu osvetu aliga jedan Turčin ubi. Crnogorci se vratiše kao pobjednici i odniješe aginuglavu.

KobPod Lovćenom se nalazi polje na kojem se nalazi jedna kuća. U njoj živi

jedan Turčin odjeven u punu ratnu opremu. Na licu mu izgleda da je ljutmeđutim to samo izgleda. Taj čovjek je Smail-aga. To je njegovo čelo,njegove ruke i odijelo, al' sve to visi obješeno i tužno. Proganja ga savjest.Ovim zadnjem djelom Mažuranić nas obavještava da je život Smail-agegotov i da je on jadan.

LIK SMAIL – AGE, Turaka i Crnogoraca :

Smail-aga je silni turski ratnik, koji je veoma krvoločan i uživaubijajući nevine i bespomoćne ljude. Svoje zarobljenike muči

nečuvenim mukama, da bi ih zastrašio i iz njih izvukao što večiharač. Međutim, on je u duši kukavica koja svoje vlastiteslabosti prikriva mučenjem drugih ljudi.

Njegovi sluge Turci, također uživaju u zvjerskim mučenjimazarobljenih kršćana. Vole živjeti lagodnim životom, razvratni su inovac im predstavlja najveće zadovoljstvo. Da bi živjeli takvimnačinom života, spremni su raditi sve i svašta nevinom narodu,samo kako bi ugodili Smail-agi, koji im takav život omogućava.

S druge strane , Crnogorci su ljudi koji se zadovoljavaju malimstvarima. Bogatstvo za njih ne predstavlja ništa značajno, njima

je važnija njihova sloboda od svog zlata na svijetu. Umiru bezstraha, ne ispuštajući ni jednog jauka, iako umiru u strašnimmukama. Vjeruju u pravdu i Boga, i znaju da na kraju svakonasilje mora prestati.

Vrsta pjesme: Umjetnički ep

Vrsta stiha: SlobodniVrijeme radnje: XVI. stoljeće

8/7/2019 Smrt Smail


Tema: Krvnički život Smail-age ČengićaLica: Smail-aga Čengić, Novica, Durak, Hasan, Mujo, Mer, Jašar, Bank,SarukRitam : umjereno polaganiMjesto radnje:kula Smail-age ( Hercegovina )

ANALIZA DJELA:Iz stihova izvire skromnost i jednostavnost naših ljudi, koji vođeni ljubavljui odlučnošču žrtvuju svoje živote u spas svoje domovine. U pjesmi jenaglasen i religiozni moment, koji je bio značajan moment u borbi narodaprotiv Turaka. Važno je bilo koje je vjere bio čovjek, jer tko je odbaciosvoju vjeru, priznavao je Tursku vlast.SMAIL-AGA:- bezosjećajan- surov- u duši kukavica- ljut što njegovi zarobljenici umiru ponosni i s vjerom u Boga- krvoločan- divi se svojoj moći- utjeruje harač

SMAIL-AGINE SLUGE:- boje se Smail-age- slijepo slušaju naređenja Smail-age- ne mogu vjerovati da ljudi mogu umirati u strašnim mukama ada pri tome ne ispuštaju ni jauka- boje se Crnogoraca koji umiru ponosno- boje se njihove osvete

CRNOGORCI:- umiru sa vjerom u Boga- hrabro idu u smrt ne ispu?tajući ni jauka- ne boje se Smail-age

DURAK :- starac moli milost za Crnogorce- umire ponosno, ne boji se smrti

NOVAK:- Durakov sin koji voli svoga oca- Ne trpi ubijanja Smail-age- Moli milost za svog oca- Osvetoljubiv

ELEMENTI FABULE:

Smail-aga poziva svoje slugeNaređuje slugama da pobiju Brđane

8/7/2019 Smrt Smail


Brđani umiru dostojanstveno bez jaukaSmail-aga naređuje slugama da ubiju starca DurakaNovica moli milost za svog oca

Pjesničke slike:a) vizualne- na nogah im teške negve- na rukah lisičine- rijekom krvca poljem teče- gvožđa, konop- palu, oganj, kolac grozni

b) akustične- plačuć pjeva- plačuč plače- Krcnu kolac

Izražajna sredstva:

a) epiteti- zlatno odijelo- okovana sablja- britka sablja- tamne oči- zvijezde sjajne

b) onomatopeja- pišti- ciči- hripi

d) personifikacija- noć je vani slijepa, gluha

- mrak se gusti- zadrhtaše ta vješala tanka- gola nevesela duša- zrolar krst se smije

e) usporedba- već ko tajni glas duhova

8/7/2019 Smrt Smail


- riknu aga ko bik ljuti

g) kontrast- malena je, ali hrabra

- sunce zađe, a mjesec izađe- zadrhtaše ta vješala tanka-al nepisnu Crnogorčad mlada

h) gradacija- hljeba, hljeba, gospodaru!- Ne vidjesmo davno hljeba!

Zaključak :

Djelo mi se veoma svidjelo, jer je jako poučno. Divim se narodukoji se hrabro bori protiv tuđinske vlasti i tlačitelja. Divim senarodu u kojega je tako duboko usađena vjera u Boga, vjera upravdu, narodu koji bez ijednog krika trpi zvjerska mučenja ivjeruje da će nepravda jednog dana nestati i da će se oniponovo domoći svoje slobode. Ne mogu vjerovati da na svijetupostoje bolesni ljudski umovi kao što je Smail-aga, ljudi kojimogu uživati u zvjerskim mučenjima nedužnih ljudi.

__________________

Seobe I - Milos Crnjanski

Inspiraciju za roman Seobe Crnjanski je našao u svome saznanju, kao istoričar po struci,da su stalne seobe u sudbini srpskog naroda. Njihov uzrok je u pritisku vojne sile ilizuluma, ali i u traganju za obećanom zemljom koja će pružiti utočište, obilje, spokoj ismirenje. Inspiraciju mu je dalo i čitanje memoara Simeona Piščevića koji je upravoopisivao vojne poput onih koje će imati polk Vuka Isakoviča. Na njega su djelovali i

doživljaji iz Prvog svjetskog rata, kada se kao austrougarski vojnik borio za tuđe ideale,interese i ciljeve .

Seobe nisu roman zbivanja, kako nam naslov sugeriše, već roman stanja, kako namčitanje otkriva. emotivno i refleksivno je potisulo događaj koji je smo impuls zaunutrašnja preživljavanja, duševne dileme i nedoumice, misaone preokupacije irefleksivne uzlete obojene čežnjom i nadom.

Vrijeme je istorijsko i tačno označeno, od proljeća 1744. do ljeta 1775. Prostor je,također, jasno definisan, ti su zavičaji u sremskim močvarama pored Dunava i tuđina uevropskim gradovima i na evropskim bojištima. U roman Seobe, ušla je vrlo bogatatematika istorijskog, porodičnog, psihološkog, moralnog i filozofskog porijekla. U okviruovako raznovrsne tematike obuhvaćeno je više tema i problema: bračni trougao, nesrećai zla sudbina naroda, deobe u narodu, lutanja i seobe, teme prolaznosti i smrti, ništavilo,psihološki lomovi i preživljavanja, uzaludnost i praznina.

8/7/2019 Smrt Smail


Ono sto je ostalo kod kuce, poce, u secanju njihovom, kao u dusi Isakovicevoj, da serazliva i da nestaje kao dim. Gledajuci pred sobom sve vise brda, ravnica barovita sakoje podjose, dodje im kao san, sa svim svojim bunarima i oborima. Kao i magle sto sulebdele nisko, nad poljanama i nestajale iz njih, raskidase se, u njihovim mislima, i slikenjihovih zena i dece. Kao i u dusi Isakovicevoj, i u njihovim dusama nastade praznina.

Kuce i kucista zaboravise, na zene i decu vise nisu mislili, a svoju muku ipak osecahu sve jace. Bi im mrsko da zive i mrsko da se secaju svojih na domu. Natrag, nisu verovali dace se ikad vratiti. Mozgovi im zatupese i ni lica svojih najmilijih vise nisu umeli da

sagledaju u zatvorenim svojim ocima, pod sklopljenim zazarenim ocnim kapcima, salicem izmucenim od tih unutrasnjih bolova i patnja, vise nego od hoda i zamora. Obesni i

razjareni pri polasku, postadose snuzdeni i ponizni kad su odmicali u tudjinu. Nisu viseimali snage da lome i krhaju i ne usudjivahu se vise da diraju zene. Zbijeni u gomilu,

stajahu na sred sela, stidljivi. Bratimili su se i sprijateljili sa svakim ko im je prisao,bojazljivo i snishodljivo. Nikad pitomiji vojnici ne prodjose tuda.

Roman je komponovan na principu paralelene kompozicije: u njemu su razvijena dvaparalelna fabularna toka, jedan je istorijski koji prati puk Vuka Isakoviča po evropskim

bojištima, drugi je porodićni koji prati zbivanja u domu Iskoviča, u čijem su središtuAranđel Isakovič, Vukov brat i njegova snaha, a Vukova supruga, gospoža Dafina.Romaneskna priča je razvijena u deset poglavlja kojima pisac daje lirski intonirananaslove. Ona prati sudbinu tri glavna aktera: Vuka Isakoviča, brata Aranđela i Vukovuženu Dafinu. Ostali akteri su samo okruženje , ilustracija svijeta i mentaliteta u kojemžive i rade glavni junaci. Svi oni su tu jer su u funkciji osvjetljavanja karaktera,sudbina,života glanih protagonista. U romanu je ostvarena i uzročno-posledična vezameđu likovima, predočena sličnost sudbinskih nemiovnosti i paralelizam ponašanja iispoljavanja. Praznina, besmisao i neostvarenost dominantana su osjećanja sva tri akteraromaneskne priče.

A kad se pogleda ovako u noc? Kad se stane, evo ovde, u mrak, na vratima? Kad se

pogledaju sva polja u mesecini? Sva ona brda u daljini... grad, krovovi... tamo oblaci...sazvezdja... to nebo puno svetlosti? Kad se pred tim ucuti? Je li i onda kao da prolazimobezumno... bez smisla... je li moguce da je sve to jedna bezdana praznina?

Likovi:

Vuk Isakovič

Kao i u svakom životu, i u životu Vuka Isakoviča postoje dva različita perioda, prošlost isadašnjost. U prošlisti je bio nemiran, memiran trgovačkim poslovima , nemiran premaobavezama. u poslovima u kojima je trebao da se kao sin slavnog trgovca posveti on nijeimao uspjeha. Bio je gubitnik jer nije imao ni volje ni vještine za taj posao. Lijep isnažan, odao se pijanstvu, bludu, kavgama. Sablje i konji su bili njegova jednia njegova

ljubav, to ga je opredjelilo da se posveti vojničkom životu. U sadašnjosti, Vuk je zadržaosvoju ogromnu snagu, avanturistički duh, ali sada ima poroicu: muž je i otac. Kao oficir ivojnik, Vuk voli svoje vojnike, traži od njih discipliniu i izvršenje zadatka, ali ih voli i štiti,zna svakog u dušu , zna i njihove porodice, imovno stanje. Njegova opsesija je da svojimsluženjem i ratnim podvizima izbori bolji i spokojniji život za svoj narod. Gubitnik je i kaoratnik, službenik carstva i kao čovek.

........ Ziveci tim strasnim zivotom, po volji tudjoj, zar nije, kao rascerecen, ostavljao

komade svoga bica, nataknute na razne kuce, u krajevima kud mu noga nikada vise necekrociti? Zar se nije navikao da gleda tako, kao da je vidljivo nevidljivo, a nevidljivovidiljivo i da prodje tamo gde bi bio rado ostao, a da ostaje tamo otkuca bi bio rado

posao? Ne samo posle smrti sto nece vise moci dolaziti tamo gde mu je bilo dobro i gde

ga cekahu rado, nego vec ni sada, za zivota, nije mogao da se vrati u mesta gde je proziveo po desetinu godina, pa je hteo i da ostane. Osetio on, ne osetio, najneznije

8/7/2019 Smrt Smail


budjenje proleca, pre dvadeset godina, kad je prebivao pod trvdjavom Oseka, ili najtisu

tisinu veceri, pod gradom Varadinom, gde se bese naselio, niko ga za to nije pitao. Ni tamo, ni onamo vise ne vodi njegov put, nego na sasvim drugu stranu, po tudjoj volji. Sa

onom strasnom ranom sto mu se protezala od grkljana do desnog ramena, zar nijeuzalud, mesecima, lezao nepomican nad utokom Dunava, lebdeci izmedju zivota i smrti,

u oku sa zutom svetloscu razlivene vode, peska i vrhova jablanova? Kroz tri godine, kada

je onuda prolazio nisu mu se vise secali ni imena, a jedna Vlahinja, koju je narocitovoleo, i placao, nije ga ni poznala.

Aranđel Isakovič

Dok je Vuk Isakovič bio u stalnom poketu, u ličnosti Aranđela je ststično načelomirovanja, nepokreta. Mrzeo jue sve koji se stalno seljakaju-novcem, zlatom,bogadstvom. On je oličenje građanstva u nastajanju, vrednost i smisao života vidi usticanju, u imanju vidi sigurnost moć i snagu. Aranđel vlada ljudima pomoću svoje moći imanja. Vješt je trgovac, može da ostvari sve što želi, nemilosrdan u trgovačkimposlovima, na bira sredstva za sticanja bogadstva. Karakter Aranđla Isakoviča se otkrivaiz njegovog odnosa pram starijem bratu. Iako je mlađi od Vuka , on se prema njemu

ponašao kao prema onom mlađem i neiskusnijem. Uprkos svom bogastvu i moći, Aranđelne može da ima sve onon što poželi. Kada se zaljubi u Dafinu, ona mu daje tijelo, ali ne isebe, a kada ona umire on ne može da je spasi ni svim novcem i moći koji ima.

Moc neku natprirodnu osetio je i u svojim talirima, jer gde je njih istresao iz kese, tu su zaostajale ladje i kuce su postajale nepomicne i njegove. Kretahu se po njegovoj zelji i njegovim zamislima i uskoro mu se cinilo da i kise na njih padaju, a proleca oko njih

nastaju, kad on hoce i kako on hoce.

Gospoža Dafina

Dafina se ne ispoljava u svojim aktivnostima, ona je pasivna ličnost. Njen lik i karakter,njena psihologija, sagledani su očima muža i djevera.Rijetko će kada biti predmetunutrapnjeg monologa ili opisa unutrašnjeg stanja. Na početku romana, viđena Vukovimočima i doživljena osjećajem dosade, ona je nejasan lik, njena duševnost je potisnutaVukovim preokupacijama.Gospoža Dafina je tip fatalne žene čija ljepota i strast izazivajunesreću. Opsednuta time što je učinila, zapada u halucinantno stanje i povređuje se. Nasamrti želi da se vjenča sa Aranđelom, ali kada umire u njenim očima je lk muža Vukakoga je sve manje volela. Tako je Dafina ostala protivrečna do kraja, a njena fatalnaljepota i naglašena čulnost su doneli nesreću samo njoj.

SEMANTIKA ROMANA

Roman Seobe je djelo o stradanju nacionalnog bića, porodice Isakoviča i ljudskih života.Ovo je roman i o prolaznosti fizičke ljepote, mladosti i sreće, o prostorima ljudske sreće

za kojima se traga, o bjekstvu čovjeka iz jave u san i imaginaciju kao kompanzaciju zasva stradanja, lutanja i grubosti.To je roman o fizičkim seobama, ali je Crnjanski napisao roman i o metafizičkimseobama, o onome što postoji u biću kao htijenje, misao i obuzetost daljinama, visinama,nakim drugim prostorom koji se sluti i doživljava kao izvorište mira i ljudske sreće.

__________________

SEOBE II - Milos Crnjanski

LIK PAVLA ISAKOVICA

Model glavnog junaka Pavla Isakovica Crnjanski je video u licnosti jednog svog dobrog

8/7/2019 Smrt Smail


druga koji je otisao u Rusiju. Takvog junaka on zaista nije nasao ni kod Piscevica ni koddrugih memoarista.Izvesnim osobinama-velikim ponosom i nekombezazlanoscu,hrabroscu i neznoscu,galantnoscu karakteristicnom za taj vek,izvesnomgruboscu ali i briznoscu-Pavle I. je kao lik veoma slozen da bi ga mogli vezivati za onesrpske licnosti sto promicu u memoarima. Istorijsko u ovom liku je to da je Pavle sinDjordja Isakovica, a unuk Vuka Isakovica.Djordje je imao dva sina,Pavla i Nikolu,i jos pet

kceri koje se ne spominju u romanu.Pavle je glavni junak romana.Sve druge licnosti su unjegovoj senci.Pavle je duhovni vodja ostalim Isakovicima i to je pokazao kada se jedinisuprostavio Garsuliju.On se pokazuje kao srpski oficir prozet sudbinom svog ratnickognaroda koga hoce da pretvore u zemljoradnike,ponosan isujetan upravo zbog toga sto jetako snazno obuzet sudbinom svog naroda. Bol njegovihsunarodnika,razjedinjenih,potlacenih,lisenih otadzbine razjeda njegovu volju,hrabrost iveru u smisao ljudsskog postojanja. ali on hoce da veruje u mogucnost srece i zatonagovara bracu na put u Rusiju i tezi da ostvari snove svog poocima Vuka. Tu svojuljubav on ce platiti zatvorom u kome se prvi put u njegovom secanju javlja slika njegovemlade umrle zene(Katarine),koja ce se kasnije uvek javljati u casovima njegove velikesamoce i iskusenja.Pavla su ozenili iznenada,na brzu ruku,kako pisac kaze kao sto sesparuju konji.Pavle je bio hladan prema svojoj zeni. Posle njene smrti ona nije mesecima

ni u njegovim mislima ni u njegovom zivotu imala nikakva mesta.Pre nego sto se ozenioon je imao svega dve Vlahinje i jednu Becliku.Dakle,nije bio zenskaros i nije mnogomario za zene.Ali " sad na njegovo veliko iznenadjenje on se seti svoje mlade zenei bi mu zao sto ne moze da uzme njene ruke u svoje ruke.Cinilo mu se da cujenjen sapat i da oseca njenu ruku,koja ga opo potiljku miluje."

Slucaj je hteo da u istim kolima kojima je putovao u Bec upozna porodicu majora Bozicacija je zena Evdokija,bar u Pavlovim ocima,veoma licila na njegovu umrlu zenu.Premanjoj i njenoj cerci Tekli on se ponasao sa srdacnoscu i paznjom jednog starijegbrata.Ali,Pavlova izrazita lepota,potom odanost naciji i umrloj zeni,njegov ponos idostojanstven odnos prema ljudima i zenama,njegova otmenost i suzdrzana galantnost-odusevljavali su zene koje je on sretao na svojim putovanjima.On ih je privlacio jer se

razlikovao od drugih,a narocito od njihovih muzeva koji su uglavnom bili opori,dosadni istari.Pavle je nastojao da se od tih zenskih ljubavnih napada odbrani i zadrzi ih nadistanci protokolarnog ili prijateljskog odnosa.Pavle je to uspeo sa Teklom koja je josdete.Ali sa Evdokijom to nije uspeo!Ona mu se bestidno nudila ali on nije hteo da budesa njom iz prostog razloga sto nije hteo zenu koja je toliko licila na njegovu mrtvuzenu-"On se stidio i same pomisli da neka takva zena postane nastavak njegovog braka.Sa zenom koja je mrtva,ali koju je sad toliko voleo,jer je uvideo

koliko ga je volela.Osim toga,na putu u Rosiju,nije bilo za zenu mesta!" Na tomsvom putovanju u Bec,u jednoj bogatoj kuci u Vizelburgu,u koju su putnici svratili nakratko vreme, Pavle je upoznao raskalasni zivot viseg drustva,svet slobodnogponasanja,kratkih susreta i erotike.Tu dozivljava i da mu gospodja Evdokija sama dolaziu sobu.Sve to pavla podstice da jos vise razmislja o svom nacionu.Pavle je castan covek ina rastanku on joj govori da nece bezati od svojih obaveza.Za vreme boravka u Becuutisak tudjinstva se jos viseprodubljuje u Pavlu.Obicaji razuzdanog aristokratskog slojaXVIII veka vredjali su njegov svetli san o slobodnoj naciji,kome je sve ostalopodredio.Pavle je bio zacudjen onim sto ga je u Becu snaslo.Cak ni Volkov,Rus,nije hteode slusa price o njegovom nacionu,caru Lazaru i Kosovu.U svemu tome Pavle stalnoponavlja da oni idu u Rosiju ,ne za cinove,ne za porcione novce,nego zato daratuju,na strani slavom uvencanih rosijskih trupa. U Becu Pavle ponovo sreceEvdokiju,ali on nije covek koji zeli da uziva u ovozemaljskim stvarima.On je covek kojisanjari o lepim ocima svoje zene sa tamom nekog dima na sebi . On uvek tuguje zaonim cega nema,ono sto poseduje cini mu se nistavnim.Evdokija Bozic opija ga telesnimcarima,ali ne moze da zadovolji njegovu dusevnu ceznju za lepotom.Tekla ga zanosisvojom mladoscu,ali on i od nje bezi.On zeli da bude negde gde jos nije bio da doziviljubav kakvu dotle nije upoznao. Ali svugde ce se razocarati i videti monotoniju od koje

nema spasa,vecno ponavljanje istih reci,zakletvi i nada. Pavle je morao sebi priznati da je sve drukcije nego sto je ocekivao.Pisac za njega kaze:"Osecao se kao muva u

8/7/2019 Smrt Smail


8/7/2019 Smrt Smail


zavicaj,Crnjanski prikazuje u svom romanu o seobama.Pojam SEOBE,kojim je krstenroman Milosa Crnjanskog,uzet je kao pojam jednog neprekidnog kretanja,jednoguznemirenja i nesredjenosti,jedne nemoci ustaljivanja koje su obelezje haoticnogstanja.Zbog toga su prve seobe slika jednog za istoriju od najneuhvatljivijih stanja:slikasnalazenja mase u novoj postojbini i organizovanja novog zivota u njoj.Milos Crnjanski jepredocio psihologiju te srpske mase,koja je iz turske Srbije,iz "Turcije" presla na

teritoriju Austrije gde se morala povinovati nekim novim pravilima i nekom novom nacinuzivota.Ali isto tako,on je razvio i onaj istorijski fatalitet.onu tragicnost sudbine tognaroda,koji je odmah neizbezno pao u zamke veliko-austrijske politike i krvavo jojposluzio u njenim zapletima i sukobima sa Evropom.Upravo ova psihologija mase iistorijski fatalitet mesaju se i slivaju u jedan isti nagon koji preovladjuje tim nasimcovekom.Voljno,mirno,on se pusta da ga stihije zivota nose i razbijaju,krecuci se unekom omadjijanom krugu u kome se njegov nacion neprekidno vrti a koji radja iodrzava tragican osecaj besmisla i uzaludnosti.U prvim seobama srpski nacion je olicen uliku Vuka Isakovica.U ratni pohod on krece nosen mutnom nadom da se nesto napokonmoze izmeniti u njegovom zivotu i u sudbini njegovog naroda,naroda koji je izgnan izsvog pravog zavicaja ,pa u tudjini zasniva novi,naroda koji je zbog toga nemiran,sklonseobama,buduci da je nesiguran,podvrgnut tudjoj vlasti i u sluzbi tudjim interesima.I

upravo tragika tog naroda je u tome sto on odlazi na daleke frontove,ne znajuci gdeide,ne znajuci za sta gine i opet na kraju ,sa ranjenima i unakazenima,vraca se u zavicajkoji mu,opet,nije pravi zavicaj.Dakle,na opstem planu ceo jedan narod,na uzem-slavensko-podunavski polk,svi se oni tokom razvijanja sizea dovode do istog:do otkricasopstvene nemoci i uzaludnosti.Ali u tom jadnom i namucenom narodu javlja senada,nada koja je zvezda vodilja.Naime,Crnjanski je lako mogao naci u Piscevicevimmemoarima ono sto i kasnija istoriografska istrazivanja pokazuju:da se u vremeodigravanja radnje romana medju Srbima u Ugarskoj siri i mitologizuje predstava o Rusijikao obecanoj zemlji,koja je zahvaljujuci verski netolerantnoj monarhiji imala i jakureligioznu podlogu.Vukov san je da ode u Rusiju ali on taj san nije ostvario vec ga jepreneo na svog posinka Pavla Isakovica.Tako stizemo do " Drugih seoba " gde je u celiniprikazana teznja srpskog naroda da se iseli u Rusiju.Srpski vojnici koji su sacinjavali

najbolji deo vojske Marije Terezije su ponizavani posle zavrsetka ratova sa Turcima.Vlast je htela da od njih napravi seljake na imenjima austrijskih i madjarskih plemica i da ugusiu njima nacionalnu svest.Srbi su mislili da ce ih Bec postovati zbog zasluga u borbi protivTuraka; nadali su se i skorom povratku u Srbiju.Austrija ih je,medjutim,obmanula,iskoristila njihove vojnicke sposobnosti i onda ih gurnula u bedu,ponizenje, uanonimnost mnogoljudne mase svog carstva.Tada se oni okrecu Rusiji,mastajuci o njojkao o obecanoj zemlji,gde ce brzo zaboraviti svo zlo koje su doziveli u Austriji.Ikrece tajnarod u Rusiju,u grupama i pojedinacno,ginuci i umiruci na putu.Bice dovoljno samonekoliko meseci da taj nacion uvidi slicnost izmedju austrijskog carstva,koje je mrzeo iRusije u koju je s poboznim ushicenjem dosao.Od misticne predstave o mocnoj i dobrojzemlji koja saoseca s patnjama Srba,razume njihove jadikovke o Kosovu i knezuLazaru,o vaskrsu slobode bez koje ne mogu-nije ostalo nista.Ali Pavle i njegovisunarodnici,svesni da nemaju vise kud,nece se vise buniti,jadati,ispovedati vekovnu tuguzbog zle sudbine,vec ce se u manjoj ili vecoj meri pomiriti sa svojom tragicnomsudbinom,ocekujuci u ratovima smrt,nestanak i zaborav.Tako misao o besmislenosti iuzaludnosti zivota zapoceta u prvim seobama,u drugim dozivljava svoju punuafirmaciju.Dakle,iscrpljene su sve mogucnosti,doslo se do kraja svih puteva,smiruje sebuka i bes zivota.Crnjanski opisuje u finalu,gorko i ironicno,nestajanje iseljenika unepreglednom prostoru i vremenu.

Karakteristika ovog romana je lutanje,neprekidno lutanje-pojedinca,grupa,celog nacionau potrazi za zavicajem u kojem ce pronaci spokoj i mir.Oni takav zavicaj iz tudjineslute,iz tudjine mu idu u susret.Ali,naci spokoj u tom zavicaju nisu uspeli i u tome jenjihova najveca tragika.

MEDJUTIM,COVEKU NIJE DATO DA BUDUCNOST VIDI,NITI SVOJU SUDBINU,KROZ KOJU GODINU NASLUTI.TO JE JEDINO BLAZENSTVO KOJE JE

8/7/2019 Smrt Smail


COVEKU DATO-DA ONO STO GA CEKA NE ZNA.I BOLJE TAKO!

Documents

Smrt Smail