1. POJAM I DEFINICIJA SOCIJALNE PATOLOGIJE !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Trmin socijalna patologija je latinsko-grčka kovanica koja označava: “societas”-društvo i “patos”-bolest, patnju i “logos”-nauka. Iz ovih reči može se izvesti da je socijalna patologija-nauka o bolestima društva.

• Termin socijana patologija je prvi put upotrebljen još 1848. godine od strane Francuza Gerena, koji je u jednom radu socio- medicinskog karaktera nabrajao grane socijalne medicine( socijalnu fiziologiju, socijalnu patologiju, socijalnu higijenu i socijalnu terapiju).

• Geren je u socijalnu patologiju uvrstio:nezaposlenost, siromaštvo,abortus, samoubistva,prostituciju i kriminal.Socijalna patologija je nauka o socijalnim pojavama koje svojim ispoljavanjem u

vidu toksikomanija, socijalne izopačenosti, agresije kriminalnog i suicidalnog tipa negativno utiču na stanja i razvojne mogućnosti pojedinca, malih i velikih socijalnih grupa.

2. PREDMET I ZADACI SOCIJALNE PATOLOGIJE

Predmet socijalne patologije se može definisati kao pojavni oblici ispoljavanja, etiološki faktori i subjekti poremećaja u socijalnom ponašanju, te oblici i metode društvene reakcije na takve pojave.

3. ODNOS SOCIJALNE PATOLOGIJE I KRIMINOLOGIOJE

Kriminologija je nauka koja se bavi izučavanjem kriminaliteta kao društvene pojave, njegovim uzrocima i ličnošću delinkventa. Dva su aspekta povezanosti sa socijalnom patologijom:

Prvi-ako kriminalitet u širem smislu smatramo jednim od oblika socijalne patologije, u tom slučaju kriminologija je nerazdvojni njen deo.

Drugo-ako se kriminalitet zbog svoje specifičnosti smatra posebnom društvenom pojavom-izvan socijalno patološke tipologije, svakako da se su socijalno patološke pojave kriminogene.

Izučavanje kriminogenih faktora i njihova struktura u datim društvenim uslovima utiču na razjašnjavanju socijalno patoloških pojava. To se posebno odnosi na izučavanje ličnosti prestupnika, uticaj psihičkih svojstava, struktura ličnosti, socijalna obeležja i sl.

4. ODNOS SOCIJALNE PATOLOGIJE I PSIHOLOGIJE

Psihologija izučava psihički život čoveka i sadržaje i procese tih psihičkih funkcija.Socijalna patologija koristi saznanja do kojih psihologija dolazi u proučavanju uticaja ličnih osobina i njihove povezanosti s ponašanjem koja uslovljavaju socijalno patološke pojave. Pod uticajem psihologije u oblasti socijalne patologije formirani su posebni psihološki pravci i teorije.

5. ODNOS SOCIJALNE PATOLOGIJE I SOCIOLOGIJE

Sociologija kao opšta nauka o društvu proučava strukturu i zakonitosti društvenih odnosa i procesa. Predmet sociologije su određeni tipovi društvene zajednice, društvene grupe, institucije, ustanove, organizacije, obrasci kulture, uslovi društvenog života ljudi i slično. Sve nabrajani sadržaji koje sociologija izučava su u dobrom delu i predmet izučavanja socijalne patologije, jer se patološke pojave ispoljavaju i utiču na društveni život čoveka.

6. ODNOS OSCIJALNE PATOLOGIJE I PSIHIJATRIJE

Svakako da značajan deo izučavanja socijalno patoloških pojava pripada medicinskim disciplinama. Psihijatrija izučava poremećena i duševna stanja osoba koje ispoljavaju patološko ponašanje. Tu je i psihopatologija-koja proučava vidove duševnog stanja osoba , a forenzička psihijatrija daje ocenu i mišljenje o duševnom stanja osobe koja ispoljava patološko ponašanje, koje je značajno za sudski proces.

7. ODREĐENJE DRUŠTVENE DEVIJATNOSTI-KOJE TRI OBLASTI ISTRAŽIVANJA OBUHVATA

Društvena devijantnost obuhvata tri oblasti socijalnog istraživanja:1. Ponašanje ljudi koja u značajnoj meri odstupaju od društvenih normi jedne zajednice-

devijantna ponašanja.2. Društvenu dezorganizaciju –svaki vid raspada formalnih ili neformalnih obrazaca

društvenih odnosa na kojima se zasniva organizacija institucija, delatnosti ili grupa.3. Društveno reagovanje (socijalna kontrola)odnosno objašnjenje različitih društvenih

mera za prevenciju, redukciju i eliminisanje devijantnih društvenih pojava

8. ISTORIJAT PROUČAVANJA DRUŠTVENEIH DEVIJANTNOSTI

Različiti oblici devijantnog ponašanja i dezorganizacije prisutni su u svim vremenima društvenog razvoja;

Društvo je, u zavisnosti od stepena razvoja, reagovalo na ove oblike ponašanja;Razvojem društvenih nauka različiti oblici devijantnog ponašanja proučavani su, najčešće, u

okviru političkih nauka, ekonomije,socijalne medicine,psihologije, psihijatrije i dr. nauka;Svaka od ovih naučnih disciplina izučavala je i objašnjavala prirodu i uzroke devijantnih

pojava u svojim okvirima Krajem XIX veka, nastankom i razvojem sociologije, društvene devijacije postaju poseban

pedmet naučnog proučava;U to vreme sociologija je bila orjentisana na proučavanje kapitalističkih odnosa, rešavanjem

praktičnih društvenih zadataka i problema koji su mogli da utiču na funkcionisanje sistema;U to vreme javlja se marksistička sociologija-kao kritika kapitalističkog sistema

9. ULOGA I ZNAČAJ METODA I TEHNIKA U IZUČAVANJU SOCIJALNE !!!!!!!!!!! PATOLOGIJE (navedite tehnike i metode u socijalnoj patologiji i opišite njihov značaj)

Socijalna patologija koristi sve postojeće metode istraživanja društvenih pojava kao što su: upitnik i intervju, posmatranje, analiza sadržaja, statističke metode, sociometrijski metod, testiranje, metod skaliranja.

10. ŠTA JE UPITNIK A ŠTA INTERVJU- navedite prednosti i nedostatke ovih metoda

UPITNIK I INTERVJU je jedan od metoda prikupljanja podataka od ispitanika koji saopštavaju podatke pisanim ili usmenim putem. Dobijanje podataka putem postavljanja pitanja predstavlja verbalnu komunikaciju koja je u intervju dopunjena i neverbalnom komunikacijom. Upitnik se često poredi sa tehnikom posmatranja jer se na izvestan način mogu suprostaviti.

Prednosti upitnika: 1. Ekonomičnost,2. Obezbeđuje se jednobraznost ispitivanja(ista pitanja)3. Uverenost ispitanika na anonimnost4. Duže razmišljanje i koncentracija na pitanje

Prednosti intervjua:1. Intervju je sveobuhvatniji za populaciju(može da se sprovede i među nepismenim)2. Fleksibilniji je-obavlja ga intervjuer i može dodatno i da razjasni nejasnoće,3. Intervju omogućava i posmatranje reakcije,4. Intervju je bolji za emotivno obojena pitanja ako je dobro pripremljen i ako je intervjuer iskusan5. Intervjuom se dobijaju opširniji i potpuniji podaci.

11. ULOGA I ZNAČAJ POSMATRANJA U SOCIJALNOJ PATOLOGIJI

Posmatranje je prikupljanje podataka o pojavama putem njihovog neposrednog čulnog opažanja. Opravdano je pretpostaviti da će iskustveni podaci dobijeni naučnim posmatranjem biti tačniji od podataka čije je stvaranje dugotrajnije i u kome učestvuje više lica bez stručnih i ostalih osobina potrebnih za naučno posmatranje. Ono znatno proširuje istraživačevo primarno iskustvo i olakšava mu da stekne realističan utisak i osjećanje cjeline proučavanog predmeta.

12. OPIŠITE ANALIZU SADRŽAJA KAO METODE U SOCIJALNOJ PATOLOGIJI

Pod Analizom sadržaja podrazumeva se postupak razmatranja prikupljenih podataka, utvrđivanje relevantnih činjenica na osnovu podataka i zaključivanje na osnovu svega toga, o određenoj društvenoj pojavi, stanju nekog problema ili predviđanja nekih kretanja. Analizom sadržaja se, kroz metodološki postupak, spoznaje suština neke pojave. Na osnovu toga se saznaje o uzrocima neke pojave, o uticaju jedne pojave na drugu i na osnovu svega toga se predviđa buduća dešavanja u izučavanoj oblasti.

13. STATISTIČKE METODE U SOCIJALNOJ PATOLOGIJI

Statistika je oblast matematike koja se bavi sakupljanjem, analizom, interpretacijom, objašnjavanjem i prezentacijom podataka. Ima svoje primene u širokom spektru akademskih disciplina, od fizike do ekonomije i sociologije.

STATISTIČKE METODE:Statističko ocenjivanje i upoređivanje, testiranje statističkih hipoteza, aritmetička sredina,

modus, medijana, varijansa, standardna devijacija, korelacije.

14. ŠTA SE PODRAZUMEVA POD SOCIJALNOM IZOPAČENOŠĆU

Pod socijalnom izopačenošću se podrazumeva svako nastrano, izopačeno ili devijantno ponašanje u odnosu na socijalne, moralne i vrednosne norme koje jedno društvo žigoše i sankcioniše.

15. ŠTA JE DRUŠTVENA DEZORGANIZACIJA

Društvena dezorganizacija predstavljaju svaku vrstu ili stepen slabljenja ili raspada formalnih i neformalnih obrazaca društvenih odnosa, na kojima se zasniva organizacija grupe, delatnosti ili institucije, što ima za posledicu njihovu nesposobnost da deluju efikasno u skladu s utvrđenim ciljevima.

16. DRUŠTVENA REAKCIJA NA SOCIJALNE DEVIJACIJE-navedite i opišite oblike društvene reakcije

Postoje dva oblika društvenih reakcija:1. Neorganizovani, spontani i neformalni vidovi društvene reakcije (poruga,

ismevanje, izolovanje i sl.), 2. Organizovani, formalni i institucionalizovani, uređeni posebnim društvenim,

najčešće pravnim aktima (različite vrste društvenih sankcija).Društveno reagovanje ili socijalna kontrola, obuhvata različite društvene mere za

prevenciju, redukciju i eliminaciju devijantnih društvenih pojava.

17. BIOLOŠKE TORIJE

Biološki pristup izučavanju pojava socijalnih devijacija ima izvorne podatke u antropološkim istraživanjima i teorijama.

Ove teorije u prvi plan stavljaju:1. Determinisanost ljudskog ponašanja biološkim i fiziološkim faktorima i,2. Ponašanje je posledica fizičkih i mentalnih osobina ličnostiU biološkim teorijama osnovna objašnjenja kriminaliteta i devijantnih pojava , u

zavisnosti od pravaca koji određene grupacije naučnika zastupaju,dovode u vezu sa

KONSTITUCIJOM, POREMEĆAJIMA NERVNOG SISTEMA, UROĐENIM ILI NASLEĐENIM SKLONOSTIMA.

NEKE OD BIOLOŠKIH TEORIJA

1. Lombrozova- antropološka teorija,2. Teorija telesne konstitucije - genetička teorija3. Teorija nasleđa,5. Hromosomska teorija6. Endokrinološka teorija

18. PSIHOLOŠKE TEORIJE

Krajem XIX i početkom XX veka pojavljuju se brojni autori koji devijantno ponašanje i kriminalitet objašnjavaju psihološkim faktorima

- Psihološke teorije su rezultat kritike bioloških shvatanja- Psihološke teorije uzroke ovih pojava vide u raznim psihičkim svojstvima i osobinama i

crtama ličnosti (inteligencija, motivi, stavovi, procesi mišljenja i u drugim psihičkim funkcijama)- Ispoljavanje socijalno patoloških oblika ponašanja je posledica psihičkih poremećaja u

ličnosti

Među psihološkim teorijama uočavaju se dve tendencije:1. Prva se sastoji u otkrivanju veza između određenih psihičih svojstava i pojedinih oblika

devijantnog ponašanja (između temperamenta i zločina, emotivne nezrelosti i izopačenog ponašanja i sl).

2. Druga nastoji da na osnovu paralelnog ispitivanja ličnosti osobina delinkvenata - osoba sa devijantnim ponašanje i normalne grupe ispitanika, gde je nađena razlika u njihovim psihičkim strukturama.

NEKE OD PSIHOLOŠKIH TEORIJA1. TEORIJA INTELIGENCIJE2. TEORIJA FRUSTRACIJE3. TEORIJA O DELINKVENTU KAO POSEBNOM PSIHOLOŠKOM TIPU4. AJZENKOVA TEORIJA LIČNOSTI5. TEORIJA NEPRILAGOĐENOSTI6.PSIHOANALITIČKA TEORIJA

19. SOCIOLOŠKE TEORIJE

Sociološki pristup, uz ličnost, posmatra i društvene uzroke koji je formiraju, te uticaj ličnosti na društvene odnose, ekonomske socijalne i druge determinante, društvene posledice i druge faktore koje socijalne devijacije određuju kao društvenu pojavu.

SOCIOLOŠKE TEORIJE DEVIJANTNOG PONAŠANJA

1.Teorije socijalnih procesa

-teorija anomije, -teorija socijalne sredine, -teorija socijalnih veza-teorija društvenih spona,

2.Teorije socijalnih učenja -teorija imitacije,-teorija diferencijalne asocijacije - diferencija lndentifikacije

3.Kulturološke teorije -teorija podkultura i kontrakultura, -teorija kulturnog konflikta,-teorija društvenih grupa, -teorija socijalnog etiketiranja,

4.Multifaktorska orjentacija

20. PSIHOPATOLOŠKE TEORIJE

PSIHOPATOLOŠKI PRISTUP

Pod uticajem medicinskih nauka u teoriji su prisutna shvatanja koja socijalne devijacije povezuju sa patologijom ličnosti.

-devijacije se objašnjavaju raznim oblicima patoloških oboljenja ličnosti-odnosno njihove mentalne defektnosti,

-nesporna je veza između psihopatoloških poremećaja i nekih oblika ispoljavanja socijalnih devijacija,

-psihijatrijsko stanovište duševnih poremećaja je odstupanje od stanja normalnosti u mentalnom zdravlju ličnosti.

-Suština psihopatološkog pristupa, posebno psihijatrijske orjentacije, ogleda se u objašnjenju devijacija raznim oblicima patoloških oboljenja ličnosti, odnosno njihove mentalne defektnosti.

-Svakako da postoji povezanost između psihopatoloških poremećaja i nekih oblika socijalnih devijacija. Psihički poremećene ličnosti mogu ispoljavati devijantne sklonosti.

-Sociološka shvatanja relativizuju pojam duševne poremećenosti, svodeći ga na asocijalno i devijantno, na šta bitno utiču socijalni a ne samo unutrašnji činioci.

21. LOMBROZOVA ANTROPOLOŠKA TEORIJA

Lombrozo je osnivač antropološke škole u kriminologiji i smatra se da je nastala iz tri izvora:1. Iz antropoloških studija koje su nastojale da otkriju odnos između delinkventa i drugih

patoloških pojava i izvesnih anatomskih i psiholopških osobina,2. Iz radova psihijatra koji su posmatrali zločince kao duševne bolesnike i da kod njih postoji

moralnop ludilio i3. Iz koncepcije koje povezuje kriminalitet sa naslednim faktorima

Lombrozo je pod uticajem frenoloških ispitivanja i Darvinove teorije o evoluciji, merio glave 5 907 živih delinkvenata koji su se nalazili na izdržavanju kazne i 383 mrtvih zločinaca. Na osnovu tih istraživanja došao je do sledećih zaključaka:

1. Kriminalitet je oblik atavizma-pojavljivanje društvenih i telesnih osobina nasleđenih od predaka.

2. Čovek se rađa kao delinkvent-fizička svojstva ga predodređuju da bude zločinac3. Uzroci kriminaliteta i socijalno patoloških pojava su u antropološkim osobinama ličnosti.

Lombrozo je dao tipologiju kriminalaca i to:1. ROĐENI ZLOČINAC2. DUŠEVNO BOLESNI KRIMINALAC3. KRIMINALAC IZ NAVIKE4. KRIMINALAC IZ STRASTI5. SLUČAJNI KRIMINALACLombrozova teorija je u početku bila jako popularna, ali se od nje odustalo jer se nije

moglo braniti stanovište da je uzrok kriminaliteta i socijalno patoloških pojava isključivo posledica fizičke građe čoveka.

22. TEORIJA NASLEĐA

Teorija nasleđa dokazuje uzroke pojava socijalnih devijacija postavkama dobijenim ispitivanjem :

1. KRIMINALNIH PORODICA I2. BLIZANACA Proučavane su krvne grupe i nenormalnosti u hromozomima čoveka.DI TULIO je isticao da svaki pojedinac ima ličnu konstituciju, koja obuhvata nasledne i

sredinske faktore, posebno one faktore stečene u ranom detinstvu.

Ispitivanje “kriminalnih porodica”(poznata porodica Juka u NJujorku) želelo se da se dokaže nasledan faktor u pojavi devijantnog ponašanja.

-Dokazi su sumnjivi jer na porodicu ne deluju samo nasledni faktori već i sredinski.-Veći značaj za teoriju su imala istraživanja blizanaca- da li se određene osobine

(devijacije, patologija kriminal i sl) češće javljaju u određenom obliku kod jednojačanih ili neidentičnih blizanaca.

-Istraživanja nisu mogla da dokažu da se devijantno ponašanje, pa i kriminalitet, nasleđuje, već je potvrđeno da nasleđe vrši određen uticaj u sadejstvu sa drugim faktorima

23. HROMOZOMSKA TEORIJA

Autori ove teorije su Ležena, Tirpina i Gotjea (1959), koji u svojim radovima prvi put opisuju nenormalnost broja hromozoma.

-Hromozomska teorija zasnovana je na učenju da postoje poremećaji u jezgru ćelija(hromozoma), koje sadrži gene, nosilac je naslednih osobina i produkciju društveno abnormalna ponašanja.

-Pod uticajem ovih učenja razvio se poseban biološki pravac kojim se objašnjava veza između gena i devijantnog ponašanja (delinkvencija, soc. Patološka ponašanja),

-Prema ovoj teoriji enormni višak hromozoma Y stvara poseban konstitucionalni tip ličnosti sklone kriminalitetu i drugim soc. devijacijama. Tako kombinacija hromozoma XYY kod muškara i XXY kod žena smatraju faktorima koji podstiču na određenu vrstu krivičnih dela i soc. Patoloških oblika ponašanja (žene na prostituciju)

-Pinatel smatra da je abnormalna hromozomska kombinacija čak 50-60% veća kod delinkvenata nego kod nedelinkvenata.

-Istraživanja hromozomske anormalnosti nisu pokazala da je prekobrojni Y hromozom specifičan za povećanje agresivnosti i kriminalitet.

24. ENDOKRINOLOŠKA TEORIJA

-U biološki orjentisanoj kriminologiji i socijalnoj patologiji bilo je pokušaja da se utvrdi veza između rada žlezda sa unutrašnjim lučenjem i kriminalitet i izopačeno ponašanje,

-Još kod Lombroza se pominjao uticaj žlezda sa unutrašnjim lučenjem na devijantno ponašanje-za Lombroza je to bio simtom rođenog prestupnika.

-Velika većina, po ovoj teoriji, prestupe tumače kao posledica poremećaja rada žlezda sa unutrašnjim lučenjem.

-Ovim tumačenjem devijantnog ponašanja isključeni su sredinski faktori-Endokrinološka teorija je posebno korišćena za objašnjenje porasta kriminaliteta

maloletnika- pojačan i brzo lučenje unutrašnjih žlezda izaziva živahno i brzo reagovanje maloletnika i dolazi do narušavanje u njihovom funkcionisanju i emocionalne neuravnoteženosti

-Ova teorija je u velikom delu svoje koncepcije odbačena. Ali se u pojedinim segmentima, kada se objašnjavaju seksualni delikti i korisna.

25. TEORIJA INTELIGENCIJE

Teorija se javlja početkom XX veka, zasnovana na konceptu “slaboumnog delkinkventa”, a devijantnost dovodi u vezu sa niskom inteligencijom i maloumnosti,

-Devijantnost dovodi u vezu s psihičkim svojstvima niske inteligencije i maloumnosti,-Devijantnost objašnjava niskom obrazovnom strukturom- a kao posledica niske

inteligencije,-Oba prethodna faktora imaju za posledicu neshvatanja značaja društvenih vrednosti i

odgovornosti za vlastite postupke-Profesor Univerziteta u Ohaju GODAR, istraživao je nasleđivanje kriminalnih dispozicija

(radovi:”Slaboumnost njeni uzroci i posledice”, “Prestupnik imbecil” i dr.), dokazivao je da je svako slaboumno lice potencijani prestupnik i devijant,

-Viljems – istomišljenik Godara, u studiji “Delinkventni dečaci sa visokom inteligencijom” saopštio je rezultate koji pokazuju da od deset delinkvenata samo jedan ima prosečnu ili visoku inteligenciju, a svi ostali nisku inteligenciju.

-Pristalice ove teorije ispitivali su i odnos između inteligencije i recidivizma- Neka istraživanja su pokazala da postoji razlika u pojedinim segmentima sposobnosti

između delinkvenata i nedelinkvenata( verbalnim i neverbalnim testovima i u nekim od osobina ličnosti)

- Ipak ova teorija nije mogla da dokaže postojanje značajne razlike u intelektualnim sposobnostima između osoba koje ispoljavaju devijantno ponašanje i osoba koje ne ispoljavaju devijantna ponašanja,

Najžešći kritičari teorije inteligencije su sociološki orjentisani kriminolozi i zastupnici multifaktorskih teorija o socijalnoj patologiji.

26. TEORIJA FRUSTRACIJE !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

-Frustracija se najčešće definiše kao sprečavanje, osujećenje zadovoljenja motiva.-Stanje u kome se pojedinac nalazi kada mu se sprečava zadovoljenje njegovih motiva naziva

se frustracijom,-U stanju frustacije ljudi se različito ponašaju: kod nekih se javlja bes i agresija, drugi

pojačavaju napor da na drugi način zadovolji motive, odnosno da dođe do cilja i sl.-Frustracije mogu da deluju u dva pravca:destruktivne i konstruktivne frustracijeTeorija frustracije polazi od toga da ispoljavanje sociopatoloških pojava nastaje usled

frustracija.Agresija se ispoljava u nasilničkom ponašanju, kriminalu.Brzo reaguju, nepromišljeno, ne kaje se za učinjene postupke i sl.

-Postoje više faktora koji pogoduju frustriranom ponašanju: emotivna nzrelost i nestabilnost, neuspela socijalizacija, loše vaspitanje i sl.

-Frustacije se javljaju u celom ljudskom životu ali su najizraženije u adolescenciji i mladosti,-Teži oblici ispoljavanja socijalno patoloških oblika ponašanja nastaju , pored frustracija i

pod uticajem drugih egzogeni i endogeni faktora,-Značajan broj istraživanja potvrđuje neke od elemenata uticaja frustracije na kriminalno i

devijantno ponašanje.

27. TEORIJA O DELINKVENTU KAO POSEBNOM PSIHOLOŠKOM TIPU

-Uporedo sa pokušajima da se dokaže da je devijantno i kriminalno ponašanje pojedinca ili grupe determinisano: fizičkom konstitucijom, smanjenje funkcija žlezda, niskom inteligencijom, poremećajem hromozoma i sl. , stvorena je teorija po kome se delinkvent i devijant razlikuju od nedelinkventa i nedevijanta, po svojim opštim psihološkim karakteristikama,

-Američki naučnik SLAVSON(1926) pručavao je ličnost delinkventa i nedelinkventa i utvrdio:

-Kod delinkventa: jake tendencije prema morbidnoj depresiji,napadi besa i bolesne agresivnosti, zadovoljstvo u nanošenju povreda drugima,asocijalnost, zatvorenost

-Posebno su značajna istraživanja bračnog para Glukovih- koji su želeli da dokažu da su delinkventi posebne ličnosti koje se razlikuju od nedelinkvenata. Ispitivali su 500 adolescenata-delinkvenata i 500 –nedelinkvenata. Zaključak: delinkventi su agresivniji i dinamičniji, impulsivniji,skloni neprijateljstvu, manje se samokontrolišu, nezadovoljniji su. Delinkventi se od nedelinkvenata razlikuju po velikoj emotivnoj disharmoniji i karakteriše ih takav sklop ličnosti koje je teško ili nemoguće ispraviti.

-Glukovi ne isključuju uticaj socijalnih faktora-Ispitivanja su vršena testovima, roršahovim mrljama, MMPI-a i sl.-Razlike postoje, ali nisu isključivo posledica unutrašnjih ličnih faktora

28. PSIHOANALITIČKA TEORIJE

-Psihoanalitička teorija se smatra jednom od psiholoških teorija čiji je rodonačelnik Sigmund Frojd. On je stvorio psihoanalitičku školu.

-Frojd je napisao: Uvod u psihoanalizu, Psihopatologija svakodnevnog života, O seksualnoj teoriji, Totem i tabu, Tumačenje snova i dr.

-Frojdova shvatanja strukture ličnosti (Id , Ego i Super ego),-Adlerov koncept individualne psihologije- kod objašnjenja devijantnosti pridaje poseban

značaj kompleksu inferiornosti, a Jung Edipovom kompleksuPsihoanaliza objašnjava devijantno i kriminalno ponašanje pomoću nesvesnog- čovek nije

gospodar samoga sebe u onoj meri u kojoj se veruje da jeste, oblast svesnog života je skučenija od oblasti nesvesnog.

-Froj je proučavao ljudsku agresivnost.-Po Frojdu se u polju nesvesnoga odvijaju najznačajniji psihički procesi koji utiču na ljudsko

ponašanje,-Tvrdio je da je čovekovo ponašanje izraz nesvesnih psihičkih sila i nagona, pre svega

seksualnih nagona i težnji (libido, seksualnost) i kompleksa na osnovu nastaju razni konflikti

29. PSIHOPATOLOŠKI PRISTUP SOCIJALNIM DEVIJACIJAMA

Pod uticajem medicinskih nauka u teoriji su prisutna shvatanja koja socijalne devijacije povezuju sa patologijom ličnosti.

-devijacije se objašnjavaju raznim oblicima patoloških oboljenja ličnosti-odnosno njihove mentalne defektnosti,

-nesporna je veza između psihopatoloških poremećaja i nekih oblika ispoljavanja socijalnih devijacija,

-psihijatrijsko stanovište duševnih poremećaja je odstupanje od stanja normalnosti u mentalnom zdravlju ličnosti.

-Suština psihopatološkog pristupa, posebno psihijatrijske orjentacije, ogleda se u objašnjenju devijacija raznim oblicima patoloških oboljenja ličnosti, odnosno njihove mentalne defektnosti.

-Svakako da postoji povezanost između psihopatoloških poremećaja i nekih oblika socijalnih devijacija. Psihički poremećene ličnosti mogu ispoljavati devijantne sklonosti.

-Sociološka shvatanja relativizuju pojam duševne poremećenosti, svodeći ga na asocijalno i devijantno, na šta bitno utiču socijalni a ne samo unutrašnji činioci

30. TEORIJA ANOMIJE

-Dirke i Merton su tvorci ove teorije.-Dirkem socijalnu devijaciju objašnjava slabljenjem uticaja društvenih normi i reakcije,

stanjem kada “ranije norme i standardi dobijaju više karakter preživelosti”.

-Stanje društvene dezorganizacije prouzrokuje nesigurnost, izolaciju, usamljenos , a to dovodi do pojave bezakonja i odsustva društvenog prilagođavanja.Sve to pogoduje devijantnom i kriminalnom ponašanju.

-Anomija,po Dirkemu, je poremećenost regulativnih funkcija društva, poremećenost vrednosti i normi i njihovog značaja u shvatanju pojedinca

-Merton je predstavnik pozitivističkog pravca ove teorije i anomiju shvata kao društveno stanje-kao tip društvene strukture.

-Po Mertonu anomija i devijantnost nastaju iz disfunkcije u nekom društvu kulturnih ciljeva i raspoloživih sredstava koji tim ciljevima služe.

-Pod anomijom se podrazumeva stanje odsustva normativnosti pri čemu se pojedinac ili grupa nameću svojim stavovima društvu ili grupi.

-Odsustvo poštovanja društvenih zakonitosti dovodi do pojedinačnog ili grupnog odstupanja od društveno prihhvatljivog ponašanja

31. TEORIJE SOCIJALNOG UČENJA

U ovu grupu teorija spadaju oni postupci koji pojave socijalnih devijacija i kriminaluitet tumače procesima imitacije, identifikacije, i uopšte ranim modelom oponašanja socijalne sredine, uzora i obrazaca. Tu spadaju:

1.teorija imitacije2.teorija diferencijalne asocijacije3.teorija diferencijalne identifikacije

1.TEORIJA IMITACIJE

-Osnivač francuski sociolog Tard, po kojoj dokazuje društveno poreklo zločina, smatrajući da su uzroci delinkventnosti imitaciono zakonomerni. On devijantne faktore nalazi u imitaciji i oponašanju. Jedni druge imitiraju, služe kao model u ponašanju. Najčešće je navodio slučajeve ubistva i samoubistva.

-On navodi tri načina imitacije:1. Kao modu,2. Niži slojevi oponašaju više slojeve3. Jedan način i metod izvršenje krivičnih dela zamenjuje drugi

2.TEORIJA DIFERENCIJALNE ASOCIJACIJE- UZROK DEVIJANTNOG I DELINKVENTNOG PONAŠANJA NALAZE U UZROCIMA PREUZETIM IZ DEVIJANTNIH ODNOSNO DELINKVENTNIH GRUPA ILI SREDINA S DEVIJANTNIM MIŠLJENJEM.

-Prvu teoriju razvio je Saderlend, on razlikuje:individualno i grupno devijantno ponašanje i smatra da se tako stiče,postepeno uči u

procesu međusobne komunikacije3.TEORIJA DIFERENCIJALNE IDENTIFIKACIJE

-Osnova devijantnog ponašanja uslovljena je identifikacijom delinkvenata s uzorima, izmišljenim ili stvarnim, iz medija ili mašte, kaoi normalna ponašanja u delinkventnoj grupi

32. TEORIJA KULTURNOG KONFLIKTA

1.Teorija kulturnog konflikta-kulturnog raskoraka-Devijacija se objašnjava proizvodom sukoba kultura, kulturnih vrednosti između

društvenih grupa i unutar same jedne grupe.-Grupe mogu biti na nivou :nacije, socijalne, verske, rasne i sl.-Kao produkt tih sukoba javljaju se devijacije.-Selin smatra da između normi kulture raznih grupa postoji konflik koji se ispoljava u

uticaju jednih na druge, fuzija sadržaja raznih kultura u jednu i sl.

33. TEORIJA PODKULTURA I KONTRAKULTURA

2.Teorija podkultura i kontrakultura -Ova teorija smatra da devijantne i delinkventne grupe imaju svoje vrednosti, vrednosne orjentacije i stavove i da ih smatraju za pozitivne.-Ove grupe imaju, pored osnovne vrednosti imaju i svoj poseban kulturni sistem i obrazac kulturnog odnosa i ponašanja- podkultura.-Podkulturne vrednosti su , u suštini, u sukobu sa opštim, univerzalnim kulturnim vrensotima, u čemu neki naučnici nalaze osnov za devijantno ponašanje,-Čikaška škola (Šoa) smatra da je podkultura posledica društvene dezorganizacije, usled čega nema društvenog uticaja na ponašanje migrabata i sirotinje, te se oni formiraju u posebne gangove sa specifičnom kulturom ponašanja

34. SOCIJALNA KONTROLA

• Društvena reakcija na devijacije obuhvata sve oblike i načine na koje pojedinci, grupe ili organizovano društvo izražavaju svoje neodobravanje prema pojedincu koji je prekršio neke društvene norme.

• Društveno reagovanje se uvek sastoji u primeni neke sankcije.• Socijalna kontrola ima zadatak da osigura postupnost, odnosno da spreči radikalne

promene- od ljudi se zahteva ponašanje u skladu s ustanovljenim pravilima ponašanja.• Dva osnovna načina kontrole ponašanja pojedinca i grupa su:

1.upotreba sile,2.ustanovljavanje vrednosti i normi koje ljudi treba da prihvate kao pravila ponašanja

• Tradicionalni, glavni oblici socijalne kontrole u svim društvima su:1.običaji i pravo,2.religija,3.vaspitanje(socijalizacija)

35. SOCIJALIZACIJA-CILJEVI SOCIJALIZACIJE !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Socijalizacija je složen i slojevit proces koji planski i sistematski sprovode porodica, škola i društvena zajednica kako bi se socijalno nezrela deca postepeno osposobila za život u socijalnoj zajednici. -Cilj procesa socijalizacije je da novi članovi društva putem učenja i u interakciji sa roditeljima, nastavnicima i ličnostima iz kulturnog i javnog života, nauče onaj tip ponašanja i međuljudskih odnosa, koji su karakteristični za datu kulturu, uz široku mogućnost adaptacije na nove životne uslove. -Prema savremenim shvatanjima, proces socijalizacije uključuje i proces individualizacije pod kojim se podrazumeva sposobnost pojedinca da prevazilazi postojeću socijalnu datost i da se menja u skladu sa sopstvenim potrebama. -Najvažniji faktori socijalizacije su: porodica, škola, kao i šira socijalna zajednica sa svojim formalnim i neformalnim institucijama.

36. AGENSI SOCIJALIZACIJE LIČNOSTI I PREVENCIJA DEVIJACIJA!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Agensi socijalizacije:- Agensi socijalizacije su najvažniji činioci koji neposredno utiču na socijalizaciju

jedinke u procesu rasta i razvoja. -U glavne agense socijalizacije ubrajaju se:

1. porodica, 2. škola-vrtić, 3. vršnjaci, 4. crkva,

5. društvene organizacije , 6. sredstva masovne komunikacije -Agensi socijalizacije ne stvaraju sisteme vrednosti, uzore i norme, već ih samo

posreduju, prenose na jedinku koja se socijalizuje.-Socijalizacija vodi formiranju ličnosti sposobne da obavlja više društvenih i ličnih uloga u

kojima zadovoljava svoje potrebe, ostvaruje svoja prava i izvršava obaveze.-Socijalizacija je interdisciplinarni problem kojim se bave mnoge društvene

nauke(sociologija, psihologija, pedagogija, socijalna psihologija, antropologija i dr.),- Psihološka osnova socijalizacije proizilazi iz odnosa individuaslnog i kolektivnog-

naklonost prema drugima.-Kroz agense socijalizacije izgrađuje se društvena svest, sistem sudova i stavova o sonovnim

društvenim vrednostima,-Neuspela socijalizacija dovodi do ispoljavanje nedozvoljenog ponašanja pojedinca, kršenje

normi, socijalnih konflikata i sukoba sa opšim društvenim vrednostima, samim tim i do ispoljavanja devijantnog ponašanja.

37. EGZOGENI FAKTORI SOCIJALNIM DEVIJACIJAMA !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

1.Makrosocijalni faktori1.1.Ekonomija, ekonomski sitem i klasni

uslovi života i rada1.2.Industralizacija i urbanizacija1.3.Rat i socijalno patološke pojave1.4.Siromaštvo-bogatstvo1.5.Migracije 1.6.Nezaposlenost

2.Mikrosocijalni faktori2.1.Porodične prilike i odnosi:

-potpune-nepotpune porodice-porodice sa patologijom-kvalitetna-nekvalitetna interakcija u porodici

2.2.Škola i obrazovanje2.3.Vršnjaci i negativne neformalne grupe2.4.Religija, religijske grupe, sekte2.5.Slobodno vreme 2.6.Sredstva masovne komunikacije

38. ENDOGENI FAKTORI SOCIJALNIM DEVIJACIJAMA !!!!!!!!!!!!!!!!!!!

1.Biološke osnove čoveka:1.1.Nasleđe 1.2.Telesna konstitucija1.3.Genetička konstitucija

2.Psihološki faktori2.1.Inteligencija 2.2.Temperament 2.3.Karakter 2.4. Emocije2.5.Motivi-sklonosti navike2.6.Hromozomske aberacije i sl.

3.Mentalni poremećaji(duševne bolesti) i soc. PatologijaOrganska psihička stanja: -senilna i presenilna organska psihotična stanja,-alkoholičarske psihoze, -psihoze kao posledica droge,-šizofrene psihoze, -afektivne psihoze, -paranoidne psihoze, -oblici neurotičnosti, psihopatija