Sociologija Stella

8/18/2019 Sociologija Stella

1/40

Sociologija – odgovori na ispitna pitanja

PODJELE

1. Sta je predmet istrazivanja u sociologiji?Sociologija je drustvena nauka, te je onda i predmet njenog istrazivanja

drustvo, shvaceno u najopstijem smislu kao totalitet:a) drustvenih pojava;b) procesa;c) odnosa ;d) tvorevina;

2. a!o se moze osavremeniti predmet istrazivanja?Predmet savremene sociologije je neposredno dogadjanje, od lokalnog do

globalnog nivoa:

a) integracije i dezintegracije drustava i sistema;b) uspon svih vrsta moci i nasilja, konzervativnih i retrogradnih ideologija;c) borba idividualnog i kolektivnog covjeka, novih kriza, sukova i ratova;d) siromastvo;e) distuktivne i devijantne aktivnosti savremenog covjeka;f) socialne posljedice i moralne dileme ekonomskog rasta i ekstremnog

liberalizma, naucno tehnickog razvoja i sl.

". Pravo – sociolos!i aspect?Kada govorimo o pravu sa socioloskog aspekta obicno podrazumjevamo po

tim:a) skup pravnih norm ii pravila u odnosima medju ljudima;b) uspostavljanje odredjenog rada i obezbjedivanje zastite svih gradjana;c) otkrivanje socialnih nosilaca i kreatora pravnih normi;d) odredjene odnose moci i vlasti;e) zakljucak o uzorcnoposljedicnoj vezi izmedju postovanja norm ii

ukupnog stanja u drustvuf) sigurnost, dostojanstvo i privatnost gradjana;

#. O$jasnite odnos opste sociologije i prava !ao dvije vazne drustvene

nau!e?Kada govorimo o odnosu prava i sociologije imamo u vidu dva nivoa tog

odnosa :

a) prvi, opsti, teorijski, metodoloski i epistemoloski nivo ! kategorijalnisistem;

b) drugi nivo odnosa se maifestuje kroz uze socioloske i pravne discipline,

posebne i pojedinacne pravne oblasti ;

"akodje mogu se uociti # nacina naucnog kontakta ove dvije nauke. Prvo

sociologija i pravo


2/40

a) vrse paralelna nezavisna istrazivanjab) odnos u naucnom polju moze biti posredanc) treci interdisciplinarnid) cetvrti kon$lktni

%. Sta sociologija pruza pravu?Sociologija treba da pruzi pravu saznanja o prirodi drustva i drustvenih

odnosa kao sto je:a) socijalna struktura i socijalni subjekti;b) podrucje kon%ikta;c) stepen marginalizovanosti i ugrozenost pojednih socijalnih grupa;d) politicka i kulturna stremljenja;e) opredjeljenost ka individualizmu ili kolektivizmu;f) moralne karakteristike i s&stem vrijednosti;g) postovanje autoriteta;h) lojalnost ili sklonost pobuni;

i) kao in eke kljucne demografske, vjerske i ideoloske karakteristik;

&. Sta pravo pruza sociologiji?Pre svega:

a) promjene pravnih normi i pravnih postupaka;b) pravna inercija, pravna nedosljednost i pravno kasnjenje za drustvenih

promjenama;c) pitanje reformi pravnog sistema;d) djelovanje pravnog sistema, njegova e$kasnost i %eksibilnoste) funkcionisanje zakona i nastojanje njegovih zastitnika i zastupnika da

bude sto racionalniji;

'. (avedite i o$jasnite tri osnovna teorijs!a principa na !ojima se

zanisva sociolos!a analiza prava?Socioloska analiza sprava se zasniva na tri onovna teorijska principa:

a) prvi se odnosi na prirodu prava posmatranu sa socioloskog aspekta

'pravo je iskustvena pojava);b) drugi se odnosi na strukturu prava posmatranu sa socioloskog aspekta

'pravo je sire od pravnog pravila i ne moze se svesti na poredak normi

! zakone i druge opste i pojedinacne pravne akte, oni su bitan element

structure prava ali ne i jedini);

c) treci princip se odnosi na pravo kao jednu dinamicku cjelinu koja se

mjenja u vremenu i prostoru;

). Odredjenje sociologije prava?Sociologija prava proucava:

a) pravni s&stem;b) pravne institucije;c) subjekte prava;


3/40

d) aktere u pravnim dogadjajima;e) cjelokupnu pravnu aktivnost ;f) pravnu praksu;

*. Predmet sociologije prava?Predmet sociologije prava su:

a) struktura i funkcionisanje pravnog sistema;b) sagledavanje pravnog sistema kao okvira u kome se odvijaju

ekonomski, socijalni i kulturni odnosi;c) istrazivanje legalnih i nelegalnih elemenata i djelovanja u pravnim

institucijama;d) kaznene procedure i kaznene mjere;e) uzroci nasilja i viktimizacije svakodnevnog zivota;f) medicinske, psihijatrijske i alternativno medicinske aktivnosti;g) analiza i istrazivanje pojave novih pravnih aktivnosti i disciplina 'djecije

pravo, folklorno pravo, ekolosko i sajber pravo)

1+. ,etod sociologije prava -instrument i teni!e sociolos!ogistrazivanja/?,etod sociologije prava zadrzava osnovne principe opsteg socioloskog

metoda kao sto je:a) istrazivacka usmjerenost;b) otkrivanje novog elementa i detalja;c) preciznost u stavovima i iskazima;d) operativnost;e) %eksibilnost i prilagodjenost predmetu istrazivanja;f) objektivnost;

Osnovni metodols!i instrument ii teni!e sociologije su:

a. posmatranje ! postupak prikupljnja podataka na osnovu njihovog

culnog dozivljaja: posmatrac kao potpuni ucesnik;

ucesnik kao posmatrac;

posmatrac je posmatrac i ucesnik;

potpuni posmatrac;

b. razgovor i upitnik ! tehnika prikupljanja podataka gdje se koristi

verbalna( neverbalna komunikacija sa ljudima od kojih se zeli saznati

njihovo misljenje i stavovi o nekoj pojavi( dogadjaju. "ri bitne

predpostavke za uspjesno istrazivanje na osnovu upitnika:

da ispitanik zeli da pruzi odredjene podatke; kompetentan je da to ucini;

da istrazivac i ispitanik ostvare dobru komunikaciju;

da poznaje situaciju;

azgovor i upitnik mogu biti:

standardizovan;


4/40

nestandardizovan;

*zrada se odvija u vise faza: de$nisanje problema i odredjivanje ciljeva;

odredjivanje sadrzaja pitanja;

prilagodjavanje ankete zivotnim uslovma ispitanika;

broj pitanja i njihov redosljed po vaznosti i ocekivanju;

c. klasifkacija i mjerenje(skaliranje):lasi0!acijom se vrsi deoba na pojmove roda, vrste, klase potklase.

Sastoji se iz: elementarne klasi$kacije 'razvrstavanje na bazi logickog,

apstraktnog analitickog poimanja); kompleksne tipologije 'gdje se ukrstaju razlicite osobine i

stvaraju odredjeni tipovi osobina i karakteristika);

,jerenje je oznacavanje iskustvenih pojava. Podrazumjeva +

funkcije:

pojmovnu;

analitickosinteticku ;

opisnu;

snovni mjerni instrument je skala. Postoje:

nominalna skala

ordinalna skala ili skala rangova

intervalna skala

racio skala

d. staticka analizae. ekspriment f. uporedna analizag. analiza sadrzajah. studija slucaja

11. O$jasnite odnos sociologije prava i 0lozo0je prava?-ilozo$ja prava se bavi:

a) ontoloskomb) epistemoloskomc) gnoseoloskom dimenzijom prava

ok se sociologija prava bavi:

a) pravnom praksom ib) pravnim dogadjajima

12. O$jasnite odnos sociologije prava i etnologije i antropologije

prava?Etnologija prava proucava:


5/40

a) pojavu pravnih elemnata kod arhaicnih, primitivnih drustava;b) ulogu magijskog i misiticnog mentaliteta u nastajanju prvih oblika

drustvenih odnosa;c) nacin i nastanak arhaicnih oblika prava i njihov prelazak u vise oblike;

ntropologija prava proucava:

a) uticaj culture na nastanak, razvoj i promenje zakona i drugih pravnih

tvorevina;b) utice na uspotavljanje granica polne zrelosti i drugih dobnih i polnih

granicac) generacijsku solidarnosr 'penzija);d) obavezno postovanje rasnih, vjerskih i etnickih razlika;

1". O$jasnite odnos sociologije prava i psiologije prava?Psihologija prava je dio psihologije koji proucava i prati:

a) sklonosti i navike;

b) karakterne osobine;c) postupke;d) motive;e) sklonosti ka kon%iktu;f) nepovjerenjeg) strah,h) frustracije;i) depresiju;

j) asocijalno ponasanje;

1#. O$jasnite odnos sociologije prava i istorije prava?*storija prava proucava nastanak i razvoj prava kroz istoriju i to cini na dva

nacina:a) prateci razvoj ideja, stavova i teorija prava;b) pracenjem istorijskog razvoja pravne prakse i nastanka pravnog

sistema;

1%. Savremene tendencije u sociologiji prava?Savremena sociologija prava se moze posmatrati sa nekoliko aspekata:

a) vremenskom;b) vrednosnom;c) istorijskom;d) teorijskom;

1&. Podjele unutar sociologije prava -sociologija za!ona/?Sa socioloskog aspekta zakon se posmatra u nekoliko faza i aspekata:

a) donosenje zakona;b) usvajanje zakona;c) provodjenje zakona;d) analiza i istrazivanje posljedica koje nastaju primjenom odredjenih

zakona i akata;1'. Podjele unutar sociologije prava -sociologija sudova i sudstva/?


6/40

/acin konstituisanja sudova pokazuje:a) snagu ukupnog pravnog sistema;b) njegovu koherentnost;c) pouzdanost;d) legimitet;e) legalitet;

Sudovi:

a) stalni sudovi ' tehnicki, kadrovski, naucni);b) ad hoc sudovi npr ratni sudovi;

-unkcionisanje sudova zavisi od:

a) njihove unutrasnje structure;b) kvaliteta kadrova;c) organizacije;d) uslova rada;

e) odnosa snaga u drustvu;f) zainteresovanih subjekata;

*strazivanje rada sudija kao najbitnih aktera sudova i sudstva ukljucuje

nekoliko faktora:

a) njihovo ponasanje;b) odnos prema suduc) odnos prema sudskim procedurama i klijentima;d) moralnu dimenziju sudijskog radae) odgovornost;f) dosljednost;

g) autoritet;h) nezavisnot;

1). Podjele unutar sociologije prava -sociologija !rivicni djela/?Sociologija krivicnih djela trazi uzrocnu vezu izmedju:

a) protivrjecnosti u drustvu;b) kolektivne trauma;c) nesigurnosti;d) anomije i povecanja broja krivicnih djela;e) analizira kulturu, stil i nacin zivota;f) sklonosti ka kon$lktu;g) nagle drustvene promjena kao uzork pojave krivicnih djela;

rustveni ambijent pogodan za nastanak krivicnih djela karakterisu

sljedece promjene:

a) potrosacko drustvo i konzumerizam se stalno sire;b) nemogucnost zaposlenja i nesigurnost posla se povecavaju;


7/40

c) prenaseljenost izaziva osjecaj tjeskobe;d) povecan broj imigranata izaziva otpor domicilnog stanovnistva;e) povecan broj marginalnih grupa vrsi pritisak na soc. ustanove, gradske

institucije;f) savremena porodica;g) pojacan uticaj medija na savremeni zivot;h) trgovina ljudima, opasnim materijalm , oruzjem i narkoticima;

1*. Podjele unutar sociologije prava - sociologija zatvora/?Sociologija zatvora istrazuje:

a) kvalitet kaznenih institucijab) osoblje koje nadzire i prati prestupnike;c) ponasanje prestupnika i zatvorenika;d) njihov odnos prema instituciji zatvora;e) ondos medju prestuonicima;f) njihova svijest o znacenju zatvora i njegovom uticaju na njihov buduci

zivot;

g) uslovi u kojima se kazne izdrzavaju;h) zatvor kao speci$cna drustvena zajednica;i) formalne i neformalne zatvorske grupe;

j) povinovanje i otpor zatvorenika u svim djelovima svijeta;

atvor ima # osnovne funkcije:

a) briga o onima koji cekaju kaznu i sudjenje 'smjestaj, zadrzavanje);b) prinuda kao posljedica da se nesto ispuni, nadoknadi ili vrati u

predjasnje stanje;c) kazna kao konacno izvrsenje presude 'vremenski boravak, smrt,

dozivotni boravak);

d) pretnja kao opomena za sve ljude da ne cine prestupe koji ih moguodvesti u zatvor;

Sociologija zatvora treba da istrazuje i:

a) zatvorski s&stem;b) vlastc) upravljanje;d) administraciju;e) procedure;f) pravila;g) organizaciju unutrasnjeg zivota;

h) autoritet cuvara i kontrolora;i) krize;

j) pobune;k) socijalne i polne promjene structure prestupnika;l) povecan broj maloljetnika i adolescenata;m) pojavu privatnih zatvoral;n) povecanje $nansijskih kazni kao alternative vremenskim kaznama;o) alternativne oblike zatvora;


8/40

2+. Pravo i drustvene promjene?/ajpoznatiji primjeri kada je pravo znacajno uticalo na drustvene promjene

su:a) uvodjenje pravila jednakosti svih gradajana pred zakonom;b) uvodjenje opsteg birackog prava;c) zastita prava svojine;d) pravo azila za progonjene ljude i one koje trpe potpunu diskriminaciju;

21. Pravo3 pravda i moc?Pravo se konstantno nalazi izmedju:

a) pravde ! kao moralne dimenzije pravab) moci ! kao unutrasnje borbe za prevlast i dominaciju odredjenih

socioloskih aktera u svim elementima pravnog sistema

Pravda podrazumjeva:

a) da su svi gradjani jednaki pred zakonom;b) da su svi gradjani jednako dostupni pravosudju, policiji i sudovima;c) da dobijaju ista kazne za ista krivicna ili prekrsajna djelad) da sui m isti zatvorski uslovi;e) jednake sanse za prevremeno pustanje iz zatvora ili pomilovanje;f) jednaka sansa za rehabilitaciju i ponovno ukljucivanje u drustveni

zivot;

O$lici pravde u sociologiji prava:

a) proceduralna pravda;b) pobacajna pravda;c) materijalna pravda;d) nediskiminatorna pravda;e) distributivna pravda;

,oc ima dvostruku ulogu u nastanku i funkcionisanju prava u drustvu:

a) to je moc pravnih ideja koje se bore da uspostave principe regulacije

medjuljudski odnosa;b) to je moc pravnih institucija i pravnog sistema da regulisu i kontrolisu

cjelokupno drustvo;

22. Pravo i zajednica?ajednice su speci$cni odnosi izmedju ljudi koje pocivaju na unutrasnjim

principma udruzivanja:a) solidarnost;b) uzajamna podrska;c) pomoc;d) razumjevanje;e) bliskost;f) ljubav;

Onos zajednice i prava mozemo posmatrati u dva oblika:


9/40

a) uticaj zajednice na konstitucije zakona i pravnih normi;b) uticaj zakona i normi na funkcionisanje zajednice;

2". Pravo i politi!a?Pravo i politika su u dihotomnom odnosu, stalno se priblizavaju, udaljavaju,

djele, preplicu i suprostavljaju i sociologija prava ovo posmatra na # nacina:a) politika utice na prava u smislu pune dominacije;b) pravo je autonomno, nezavisno i dominira nad politikom;c) politika ignorise, zanemaruje i potiskuje pravo;d) pravo i politika mogu biti u ravnotezi medjusobnog uticaja i djelovanja;

2#. Ljuds!a prava i slo$ode?snovna ljudska prava i slobode su:

a) gradjanska prava 'pravo na zivot, $zicki integritet, pravo na status,

pravo na $ziku slobodu, pravo na pravnu sigurnost i pravedno

postupanje, pravo na licno dostojanstvo, pravo na imovinu);b) politicka prava ' sloboda duha, prigovor savjesti, sloboda spontane ili

organizovane komunikacije sa drugima, pravo na upravljanjezajednicom);

c) ekonomska i socijalna prava 'pravo na rad i prava iz radnog odnosa);d) kulturna prava ' pravo na obrazovanje, pravo na ucesce u kulturnom

zivotu);e) kolektivna prava;

0zroci krsenja ljudskih prava i sloboda su:

a) homogenizacija drustvenih grupa i zajednica;b) ekonomska zavisnot od drzave;c) antiintelektualizam;

d) proizvodnja neprijatelja unutrasnjih i spoljnjih;e) demokratija ka vrsta 1nocne more2;f) diktature manjinske grupe;

2%. (avedite 4aze naucnog istrazivanja?a) teorijsko, logicko odabiranje teme za istrazivanje i analizu;b) odredjenje predmeta istrazivanja i istrazivackih(istrazivackog

problama'a);c) postavljanje hipotetickog okvira za istrazivanje;d) prikupljanje naucne gradje i podataka na bazi predmeta istrazivanja i

postavljenog hipotetickog okvira;e) naucni opis pojave koja se istrazuje;f) naucno onjasnjenje istrazivane pojave;g) ukljucivanje dobijenih naucnih rezultata u naucnu teoriju i s&stem

nauke;

2&. oje se teni!e i instrumenti primjenjuju u sociolos!om

istrazivanju?a) Posmatranje;


10/40

b) azgovor i upitnik;c) Klasi$kacija i mjerenje;d) Staticka analiza;e) 3ksperiment;f) 0poredna analiza;g) 4naliza sadrzaja;

h) Studija slucaja 'case stud&);

2'. (avedite znacaj posmatranja !ao teni!e pri!upljanja

podata!a?Posmatranje je postupak prikuljanja podataka o pojavama na osnovu njihovog

culnog dozivljaja. Posmatranje se moze podjeliti u # grupe:a) posmatranje sa ucestvovanjem !posmatrac ucestvuje u dogadjajima i

procesima koje posmatra;b) posmatranje bez ucestvovanja ! posmatrac ne ucestvuje u pojavi koju

posmatra;

Posmatranje sa ucetvovanjem se javlja u # razlicita oblika:

a) posmatac kao potpuni ucesnik;b) ucesnik kao posmatrac;c) posmatac kao posmatrac i ucesnik;d) potpuni posmatrac;

56.(avedite prednosti i nedostat!e upitni!a i razgovora !ao

instrumenata u pri!upljanju podata!a "ri bitne predpostavke za uspjesno

istrazivanje na osnovu upitnika:a) da ispitanik zeli da pruzi odredjene podatke;

b) kompetentan je da to ucini;c) da istrazivac i ispitanik ostvare dobru komunikaciju;d) da poznaje situaciju;

2*. oje su !ara!teristi!e uporedne analize !ao postup!a u

istrazivanju?va analiza se cesto naziva i komparativno istorijska analiza 'metoda).

Postoje + nivoa uporednih istrazivanja:a) poredjenje u okviru istog drustva 'porodica u urbanism i ruralnim

uslovima);b) uporedna istrazivanja u raznim drustvima istog istorijskog perioda i

nivoa razvijenosti 'porodica u skandinavskom i italijanskom drustvu

pocetko 77* v.);c) uporedna analiza koja se odnosi na drustva razlicitih istorijskih epoha i

nivoa drustvenog razvoja ' porodica u 3vropi i *ndiji od pocetka 78** v

do rugog svjetskog rata)


11/40

"+. oje su !ara!teriste analize sadrzaja !ao postup!a u

istrazivanju?4naliza sadrzaja je postupak prikupljanja podataka koji se odnosi na analizu

nekih dokumenata i poruka. /egdje se oznacava i kao analiza sadrazaja

dokumenata. 4naliza sadrzaja je pogodna prilikom istrazivanja:

a) politickih partija;b) politickih stavova;c) raznih drustvenih grupa i pokreta 'sekte, udruzenja gradjana, ad hoc

grupe, ekoloski pokreti, mirovne grupe, militaristicki i nacionalisticki

pokreti);

9oze biti:

a) kvantitativna pokazuje ucestalost i sirinu komunikacije i poruka;b) kvalitativna ! pokazuje sadrzaj i vrijednost stavova koje poruka nosi;

"1. 5dje i !ada se primjenjuje studija slucaja -case stud6/?

Studija slucaja je pogodna:a) u istrazivanju 1osnivanja, razboja i funkcionisanja2 institucija, organa,

preduzeca;b) za ispitivanje stavova i ponasanja pojedinaca i grupa;c) za ispitivanje konstituisanja i funkcionisanja grupa i udruzenja 'partije,

privredna udruzenja);d) za istrazivanje trenutnih dogadjaja 'izbori, uvodjenje poreza, strajkovi,

protesti gradjana);

"2. O$jasnite mjesto i znacaj ipoteza u istrazivac!om radu?ipoteza dolazi poslje cilja istrazivanja. ipoteze moraju da budu

argumentovanea) teorijski,b) logickic) iskustveno.

Postoje + vrste hipoteze u okviru postavljanja istrazivackog projekta:

a) preliminarna hipoteza ! koja nije dovoljno argumentovana i precizno

formulisana;b) radna hipoteza ! ona sa kojom zapocinjemo istrazivanje iako nismo

sasvim zadovoljni argumentacijom i preciznoscu;c) glavna hipoteza hipoteza koja ispunjava sve kriterijume,

argumentacija i preciznosti;

ipoteze se satoje od :

a) tvrdnji ! prihvatanje ili odbacivanje veza medju varijablama;b) varijabli ! promjenjivih svojstava;

"". a!o se pise seminars!i rad?Postoji < faza pisanja seminarskog rada, to su:


12/40

a) uvodni dio;b) odredjenje predmeta i problema istrazivanjac) cilj istrazivanja,d) postavljanje hipoteze, varijable ili promjenljive;e) tehnike prikupljanja podataka;f) uzrok;

g) analiza dobijenih rezultata;h) zakljucak;i) literature i prilozi;

"#. Sta je drustvena pojava -navesti primjer/?

rustvena pojava je rezultat uzajamnog povezanog ponasanja pojednica koja se

manifestuje kroz:

a) drustvene grupe;b) zajednice;c) pojednice;

d) pokrete i druge aktivnosti

rustvene pojave su kumulativne, promjenljive i visestruko povezane. Pojaviti se

oznacava postupak:

a) otkrivanje nekome 'namjerno, ciljano ili spontano);b) izalzak iz sjenke;c) pretvaranja iz potencijalnog u moguce;d) djelujuce i vidljivo;e) koje ima teznju;f) koje postoji ili se siri u vremenu i prostoru;

Primjeri drustvene pojave7

a) rad;b) pobuna;c) revolucija;d) nasilje;e) strajkovi;f) korupcija;g) lojalnost;h) ekoloski pokret;i) in%acija;

j) ekonomska kriza;

k) siromastvo;

"%. Sta je drustveni proces -navesti primjer/?rustveni procesi su put i nacin kojim nesto biva, nastaje, transformise se,

mjenja svoju formu i sadrzaj, a nekada i jedno i drugo. rustveni procesi

mogu biti:a) duzeg ili kraceg vremenskog trajanja;


13/40

b) mogu imati razlicite nivoe ! lokalni, drzavni, regionalni, kontinentalni,

globalni;c) mogu biti prekinuti nekim drugim procesom ili pojavom;d) mogu sto se najcesce desava zavrsiti kao promjena nekog stanja

drustva;

Primjeri drustvenog procesa su:

a) process urbanizacije;b) process obrazovanja;c) globalizacija;

"&. Sta je drustveni odnos -navesti primjer/?rustveni odnosi su u osnovni drustvenih pojava i povezani su sa

a) drustvenim djelanjem;b) ponasanjem;c) potrebama;d) interesima i vrijednostima pojednica, grupa i institucija u drustvu ili

nekim njegovim segmentima 'ekonomskim, kulturnim, socijalnim,

profesionalnim, obrazovnim, etickim=)

0 drustvu postoje odnosi:

a) sradnje;b) podrske;c) podsticaja;d) suprostavljanja;e) izbjegavanja;

f) potiskivanja;g) hijerarhijski odnosi;h) odnosi podredjenosti i nadredjenosti;i) odnosu subordinacije

j) odnosi takmicenja

Ponasanje kome covijek pridaje znacaj, cilj i smisao naziva se drustvenim

djelanjem. Prema 9. 8eberu postoje # idealna tipa drustvenog djelanja:

a) ciljnoracionalno;b) vrednosnoracionalno;c) afekticno;

d) tradicionalno;

"'. O$jasnite pojam drustvena stru!tura?rustvena struktura 'lat. structura sklop, sastav) prestavlja cjelinu koju cini

drustvo odnosno skup svih:a) veza;b) pozicija;c) odnosa;


14/40


15/40

c) preciznog;d) povjerilovog sanzanja o svijetu koji nas okruzuje 'priroda, covijek,

drustvo);

Karakteristike naucnog sanzanja su:

a) objektivnost;b) opstost;c) sistematicnost;d) preciznost;e) pouzdanost;f) povjerljivost;g) razvojnost;h) unutrasnja koherentnost iskaza;

#.Sta je naucni za!on -i navedite primjer/?/aucni zakon je najvisi cilj svake nauke, najvisi oblik naucnog saznanja.

tkriti naucni zakon znaci saznati sustinu uzrocno posljedicnog sljeda i

manifestovanja nekog fenomena. Socioloski zakon:a) izrazava i opisuje veze izmedju raznovrsnih drustvenih pojava ! 'npr.

potebe su pokretac licnog i drustvenog razvoja, povecan zivotni

standar svih clanova);b) izrazava i opisuje veze izmedju drustvenih i prirodnih pojava;

#5.(aucno o$jasnjenje?/aucno objasnjenje podrazumjeva poznavanje:

a) structure;b) uzorka;c) geneze;d) funkcija;e) formi ;f) osobina neke pojave;

0 osnovi naucnog objasnjenja se nalaze + postupka:

a) opis vidljivog, polaznog stanja procesa ili pojave;b) utvrdjivanje neophodnih i dovoljnih uzorka i uslova;c) sistematizovanje svih veza i odnosa uzorka i uslova s avec postojecim

naucnim zakonom'ima) i teorijom;

Postoje razlicita naucna o$jasnjena drustvene pojave:


16/40


17/40

b) horiznotalna pokretljivost ' promjene u sferi drustvenih uloga

pojedinaca i drustvenih grupa koje ne dovode do izmjene njihovog

drustvenog polozaja) ! isti poslovi u drugom preduzecu, promjena

skole ili fakulteta tokom obrazovanja, radjanje djece u porodici;

#?.Sta je naucna paradigm?/aucna paradigm 'gr. paradeigma- primjer, uzor) oznacava vladajucu teoriju

u jednoj oblasti razvoja, prepoznatljivost idejnog sadrzaja naucne djelatnosti

koji preovladava u nekoj naucnoj zajendici. Po nivou opstosti i po svojoj formi

paradigmatske teorije se mogu podjeliti na:a) paradigmatske teorije na najvise nivou opstosti ! 1metaparadigme2

kao sto su funkiconalizam, pozitivizam, strukturalizam, marksizam,

interakcionizam;

b) na sredisnjem nivou generalnosti ! 1disciplinarne matrice2 kao sto su 1teorija srednjeg obima '9erton), teorija 1strukturacije2 '@idens), teorija

1polja i habitus2 'Aurdije), teorija 1uloga i kon%ikta2 'arendorf)c) paradigm kao osnova za razumjevanje zajednickih primjera 'uzora)

kojima se nude moguci odgvori za rjesavanje odredjenih problema kao

sto su demokratija, drustveni pokreti, civilno drustvo, kulturna

konvergencija, rodne teorije, teorija racionalnog izbora, odrzivi razvoj i

moderni grad;#B.Sta podrazumjeva naucni pojam drustvo i !a!ve je njegova

!orespodencija sa zdravorazums!im poimanjem drustva?0 naucnom smislu drustvo se odredjuje kao totalite:

a) drustvenih pojava;b) procesa;c) ondosa;

rustvo je:

a) prozivod uzajamne djelatnosti ljudi ! socijalne interakcije;b) slozena ljudska zajednica nastala na bazi potreba i interesa;c) najvisi vidi udruzivanja ljudi radi opstanka i razvoja;

rustvo podrazumjeva :

a) tvorevine;b) structure;c) institucije;d) neophodnost;e) nuznost;f) visestrukost;g) raznovrsnost;h) uzajamnu upucenost;


18/40


19/40

#*. oje su to situacije u !ojima se moze pratiti odnos drustva i

pojedinca?a) prvo, drustvo je cesto 1nadredjeno2 pojedincu, ono je samostalna sila

iznad covjeka 'drustvo koje vrsi potpunu kontrolu nad ljudima kroz

razlicite oblike kaznjvanja i nadziranja, 9isel -uko oznacava kao

disciplinujuce drustvo);b) drugi odnos drustvo ! pojedinac ogleda se u nadredjenosti pojednica

'pojedine licnosti) drustvu 'drustvo postaje pol&gon njegovih zelja,

motiva, ambicija, akcija i namjera);c) treca situacija jeste odnos u kome drustvo i pojedinac zadrzavaju

odredjeni stepen autonomije i speco$cnosti ali na taj nacin da ne

ugorzavaju i ne sputavaju jedno drugo 'odgovorno drustvo odgovoran

covijek, pojedinac);

>


20/40

Stanje anomije nastaje prilikom:

a) velikih drustvenih promjena;b) velikih drustvenih potresa i krizac) revolucija, gradjanskih ratova, etnickih i politickih sukoba;

0 stanju anomije ljudi gube:

a) kolektivni i individualni identitet;b) zive u frustiranom i fobicnom stanju;c) nemaju povjerenje;d) zele da pobjegnu sto dalje od takvog stanja;e) razvija se criminal, nasilje, samoubistvo i druge pojave socijalne

patologije;

>5.(avedite !ara!teristi!e otvorenog drustva?

tvoreno drustvo se karakterise:a) dinamicnim socijalnim onosima;b) visokom socijalnom mobilnoscu pracenu dobrim zivotnim standarnom;c) gradjani imaju mogucnost zaposlenja;d) grdajani mogu da mjenjaju poslove i profesije;e) gradjani mogu da ispoljavaju svoje radne i stvaralacke potencijale;f) visok stepen slobode;g) pravo i mogucnost izbora;h) pravo i mogucnost ucesca gradjana u svim drustvenim tvorevinama i

institucijama;i) podrazumjeva se tolerancija;

j) visoka politicka kultura;

k) odsustvo dominacije ideologije;l) kvalitetno informisanje;m) slobodni mediji;

%". (avedite !ara!teristi!e zatvorenog drustva?Catvoreno drustvo se moze poznati po:

a) svojoj ekonomskoj zatvorenosti koju karakterise autarhicna privredab) nepostojanje pluralizma svojine;c) nema slobodnog trzista, preduzetnickog duha i incijative u poslovanju;d) njegovoj socijalnoj staticnosti odnosno slaboj socijalnoj mobilnosti;e) politicka zatvorenost 'odsustvo politicke tolerancije);f) ideoloska zatvorenost 'komunizam, liberalizam, nacionalizam, vjerska

ideologija);g) kulturna zatvorenost 'otpor prema kulturnim uticajima spolja i

kulturnom pluralizmu iznutra);

snovni uzrok i posljedica zatvorenosti jednog drustva su:

a) psiholoska zatvorenost;


21/40

b) strah od promjena;c) nepovjerenje;d) sindrom stalnog prisustva 1neprijatelja2 'unutrasnjih i spoljnih);e) odsustvo samopouzdanja, vlastitih spospobnosti i uticaja u okruzenju;

>#.(avedite !ara!teristi!e industrijs!og drustva?*ndustrijsko drustvo je obiljezilo kraj 7*7 i veci dio 77 v. Karakteristise ga:

a) masovna proizvodnja;b) stalno prosirenje trzista i povecanje proizvodnje;c) stalni tehnoloski napredak i urbanizam;d) razvoj velikih gradskih centara i njihova dominacija u

administrativnom, ekonomskom, politickom i kulturnom pogledu;e) razvoj velikih, multinacionalnih kompanija;f) kapital ima sve vecu ulogu i moc;g) pro$t postaje osnovna vrijednost u drustvu;h) stvara se ogormna radnicka klasa i smanjuje seljastvo;

i) razvijaju se novi socijalni subjekti; j) veliki stepen migracija ' iz sela u grad, iz nerazvijenih krajeva u

razvijene);k) povecanje ukupnog standarna gradjana u razvijenim zemljama;

%%. (avedite mani4estacije postindustrisj!og drustva i njegove

sinonime?a) postindustrijsko drustvo povecava znacaj, ulogu i uticaj

multinacionalnih kompanija 'megakompanija) i ekonomskih integracija;

b) naucno dolazi do promjene u orgaznizaciji rada;c) socijalna struktura se ubrzano mjenja 'smanjuje se radnicka klasa i

povecava se broj zaposlenih u usluznom sektoru);d) ukupni zivotni standard se povecava;e) ideje, informacije i znanja postaju izvor moci i bogatstva;f) primjer Aila @ejtsa ! teznja da se 1skrati2 put od ideja do bogatstva;g) razvija se politicki pluralizam, civilno drustvo, gradjanske incijative i

pokreti;h) naziva se i 1tehnotronsko drustvo2, 1programirano drustvo2, 1doba

informacija2, postkapitalisticko drustvo2;

%&. 8 !ojoj mjeri se moze govoriti o nastajanju glo$alnog drustva? @lobalno drustvo je:

a) drustvo u nastajanju;b) moguce drustvo;c) drustvo u izgradnji;d) na nivou 1globusa2;e) drustvo koje egzistira 1za sebe2


22/40

f) drustvo koje ima sve manifestacije drustva koje se pretezeno

spontano, 1prirodno2 i 1samoniklo2 odvijaju;

snovni konstitutivni, gradivni i integartivni elemnenti globalnog drustva su:

a) ekonomija 'osnovni element), slobodno i integrisano svijetsko trziste;

b) globalno drustvo se razvija in a planu socijalnih odnosa;c) politicka globalizacija se ogleda u izgradnji politickog pluralizma,

odnosno odredjenih standard u poltici, razvoju demokratije,

postovanju ljudskih prava, u zgradnji pravne drzave;d) kultura osjeca se potreba za 1jednim2 jezikom kao sredstvom globalne

komunikacije 'za sada engleski ostvaruje najvece pretenzije);e) globalni resuri stanovnistvo, energetski resursi i sirovine, ekoloski

proctor, voda, atmosfera, kulturna, ekonomska i naucna dobra na

cjelom prostoru 1globusa2;%'. (avedite pozitivne i negativne posljedice glo$alizacije?

Posljedice razvoja globalnog drustva:

a) razvoj i uloga nacionalnih drzava'drzava ! nacija);b) nejednaka raspodjela ekonomskih dostignuca i bogatstava;c) 1globalno varvarstvo2 'criminal, terorizam, trgovina nedozvoljenim

sredstvima, opasnim materijama i 1bijelim robljem2, ratne prijetnje i

rat, ekoloski problemi, javni moral);d) Dglobalizam2speci$cna opasnot pretvaranjan procesa globalizacije u

ideologiju kao sto je to bio komunizam, nacionalizam, lokalizam);

%). Drustvo u tranziciji?rustvo u tranziciji se moze oznaciti kao drustvo koje se nalazi u duzem ili

kracem period pripreme prelaska iz jendog tipa drustvenih odnosa u drugi. 0

takvom drustvu naglo se pojavljuje:a) kriminal;b) nasilje;c) korupcija;d) pluralizam;e) nacionalizam;f) separatizam;g) stanje kolektive zbunjenosti i anarhije;h) ostale patoloske pojave;

>E.Drustvo rizi!a?8 o$lasti nau!e i tenologije7

a) nuklearna energija i nuklearno naoruzanje ' posebno u posjednu

nedemokratskih drzava);b) genetski inzenjering;c) biotehnologija;d) prenatalna dijagnostika;


23/40

e) nove tehnolije;f) nova naucna i tehnoloska otkrica;

E!onoms!i rizici7

a) teznja za privrednim rastom i osvajanjem novih trzista;

b) ceste ekonomske recesije;c) ekonomske krize, posebno $nansijske;

E!olos!i rizici, koji su posebno vidljivi:

a) ugrozena prirodna sredina 'vazduh, voda, tlo) sto se $gurativno

oznacava kao ekocid 'genocide nad prirodom);b) rizicna hrana;c) oboljenja ljudi izazvana ekoloskim greskama;d) industrijski otpad;

e) priordne katastrofe 'pojava 1ekoloskih migranata2);

Socijalni rizici ogledaju se u

a) stalnom povecanju siromastva i gledi;b) povecanju nezaposlenosti;c) demografski rast;d) kriminal;e) nasilje;f) terorizam;

Politic!i rizici :

a) kriza nacionalnih drzava;b) izolovane politicke odluke;c) kriza demokratije;d) nametanje politickih rijesenja malim drzavama od strane velikih;e) postojanje diktatura, autokratija i totalitarnih rezima;f) slab uticaj i autoritet 0jedinjenih nacija;

&+. oje su osnovne !ara!teristi!e civilnog drustva?snovne karakteristike civinog drustva su:a) covjek ! gradjanin ' njegov polozaj, uloga i uticaj u drustvu);b) ekonomska razvijenost;c) razvoj demokratije i stalna demokratizacija drustvenih odnosa;d) postojanje pravne drzave i vladavine prava;e) razvijanje i sirenje ljudskih prava i sloboda;f) autonimija drustvenih institucija 'univerziteta, medija);g) razvoj velikog broja emancipatorskih pokreta i gradjanskih incijativa;


24/40

h) postojanje nevladinih organizacija;i) politicka kultura u kojoj nema sukoba i manipulacija;

j) javnost rada drzavnih institucija i svih oblika vlasti;k) razvijeno javno mnenje;l) sloboda stampe i medija;m) liberalizam u svim segmentima drustvenog zivota;

Fivilno drustvo ima + nivoa:

a) gradjanin;b) udruzenja gradjanina i gradjanske ustanove;c) javnost kao treci nivo rasprostiranja civilnog drustva;

&1. (avedite lose mani4estacije !oje se prezentuju !ao civilno

drustvo?etrogrdivno civilno drustvo:

a) razaranje drzave;b) fragmentacije drzave;omoc) etni$kacija civilnog drustvad) promocija marginalaca i marginalnih grupa;e) proctor za patoloske pojave;f) dominacija kolektivnog nad individualnim identitetom;

&2. Sta je drustveni !on9i!t -navedite uzro!e nastan!a drustvenog

!on9i!ta3 njegovu ulogu u drustvenoj grupi i drustvu uopste/?Pod drustvenim kon%iktom se podrazumjeva:

a) nastojanje jednog drusvenog subjekta da ostvarujuci sovje interese i

ciljeve;b) da svojom akcijom omoguci potrebe , intere i ciljeve drugog subjekta;c) nekada da potpisne drugi subject;

Drustveni !on9i!ti nastaju zbog:

a) visoke socijalne i kulturne fragmentacije drustva;b) uslova u kojima jedna grupa djeluje;c) zbog stanja u okruzenju;

d) strukture same grupe;

8loga drustvenog !on9i!ta u drustvenoj grupi i drustvu uopste7

a) predstavlja podsticaj za rad i djelovanje grupa;b) postaje energija koja rijesava probleme;c) podstice stvaralastvo;d) razvija takmicarski duh izmedju ucesnika u kon%iktu;


25/40

e) podize radni ritam&". (avedite vrste drustveni !on9i!ta?

Predmet kon%ikta mogu biti razliciti interesi, ciljevi i stanja: polozaj, status,

pravo, teritorija, postojanje drugog subjekta i sl. Postoji nekoliko kriterija na

osnovu kojih se mogu podjeliti kon%ikti:a) prema subjektu kon%ikta ! vjerski, klasni, rasni, etnicki, politicki,

generacijski, polni;b) prema vremenu ispoljavanja ! povremni, stalni;c) prema intenzitetu ispolkavanja ! otovreni, tihi (prikriveni) konikti;d) prema polozaju 'mjestu) ispoljavanja ! unutargrupni, medjugrupni

konikiti;

(a predavanju je pro4eosrica podjelila !on9i!te na7

a) kon%ikt unutar same licnosti;b) struktura licnosti;c) kon%ikt pojedinca i grupe;

d) kon%ikt unutar grupe;e) kon%ikt potreba i vrijednosti;f) kon%ikt motiva;g) kon%ikt uloga i polozaja;h) kon%ikt interesa;i) kon%ikt ciljeva;

j) kon%ikt vizija;k) kon%ikt prava i odgovornosti;l) kon%ikt ocekivanja;m) kon%ikt rukovodjenja;

a!o rijesiti !on9i!te?7

a) uociti mjesto kon%ikta;b) uociti ucesnike u kon%iktu;c) posredovati u kon%iktu;d) razviti vjestine partnerstva;e) pratiti tok kon%ikta i usmjeravati ga;f) faze posredovanja u kon%iktu;g) vjestine i tehnike za rjevanje kon%ikta;h) izvuci korisne zakljucke iz svakog kon%ikta;i) predvidjeti buduce kon%ikte;

. Sta su potre$e i !a!o nastaju?Potrebe su osnovni pokretaci nastanka i razvoja drustva. 9ogu se odrediti

kao:


26/40

a) skup dinamickih snaga unutar pojedinca;b) grupe koja svojim prisustvom cine neophodnim da se nesto ispuni,

ostvari, pokrene, pokusa;

Potre$e nastaju7 - kao dvostuko prisustvo pomenutih unutrasnjih snaga)

a) kao osjecaj nedostaka necega 'disfunkcija koja pokrece, motivise,usmjerava da se taj nedostatak nadomjesti, nadoknadi, pribavi !

nedostatak novca, znanja, ljubavi);b) kao visak necega cega se treba osloboditi ili ga usmjeriti i pokrenuti,

kako bi se stvorila prirodna ravnoteza i odgovarajuce povoljno stanje

'visak energije, novca, robe);

:zvori potre$a se nalaze u 7

a) stanjima;b) motivima;

c) nagonima;d) talent;e) zadacima;f) ulogama;g) ocekivanjima;

Podjele potre$a7

4. prema onovnom kriterijumu:a) primarne, genericne, bioloske i prirodno date covjeku kao bicu !

hrana, stanovanje, odjevanje, produzenje vrste, odmor, kretanje,

rad);

b) sekundarne potrebe, stecene u grupi, zajednici, covjekovimdjlovanjem i odnosom prema drugim ljudima, socijalizacijom !

druzenje, znanje, profesija, priznanje, a$rmacija, bogatstvo,

kultura);A. prema subjektima, nosiocima potrebe:

a) potrebe pojedinca – isticu njegov znacaj i ulogu 'navike,

samopotvrdjivanje, napredovanje, sticanje, mjenjanje);b) potrebe drustvene grupe – potrebe udruzenih pojedinaca

' porodica, radna , profesionalna, etnicka, vjerska grupa);c) potrebe drustvene zajednice – sire udruzivanje radi zastite,

razvoja i napretka pojednica i drustvenih grupa 'drustvo, drzava,

regija, lokalna zajendica);F. prema 4braham . 9aslou 'E>#.):

a) $zioloske potrebe 'homeostaticke);b) bezbjednosne i sigurnosne potrebe;c) potrebe za ljubavlju i pripadnoscu;d) potrebe za postovanjem;e) potrebe za samodokazivanje 'unutrasnja motivacija za

postizanjem onoga sto neko moze da postigne);


27/40


28/40

d) lazne;

Potre$e su po!azatelj razvoja7

a) ekonomije;b) demokratije;

c) slobode;d) ljudski prava;

4ko drustvo ili grupa ne moze da zadovolji potrebe svojih clanova, onda se

prema potre$ama odnosi na sljedeca + nacina:

a) potrebe ostaju nezadovoljene;b) potrebe se odlazu;c) potrebe se kompenzuju;

&'. O$jasnite pojam interesa?*nteres je nastojanje da se predje rastojanje izmedju potrebe i objekta te

potrebe ' momenta zadovoljenja potrebe). *zori interesa su:a) prakticne, racionalne potrebe;b) motive;c) stavovi;d) akcije;e) iracionalne, patoloske potrebe i motive;

Podjela interesa7

4. prema subjektu intersa – licni, porodicni, etnicki, vjerski, generacijski;A. prema podruciju na kome se inters ispoljavaju – ekonomski, politicki,

kulturni ili uopsteno materijalni i duhovni interesi;

?6.Sta su interesne grupe i grupe za pritisa!?

:nteresne grupe su one drustvene grupe koje se okupljaju oko jednog ilivise interesa, nastojeci da ih zastite i brze ili potpunije realizuju stupajuci u

odnose sa drugm grupama ili drzavom.a) ekonomske grupe ! poslovna, $nansijska i trgovacka udruzenja,

komore, udruzenja potosaca);b) socijalne interesne grupe ! sindikati, nezaposleni, grupe za socijalnu

pomoc);


29/40

c) politicke grupe ! partije, pokreti, politicka udruzenja, udruzenja zena,

omladinske organizacije);d) interesne grupe u okviru kulture udruzenja muzicara, knjizevnika,

$lmskih i dramskih umejtnik, kompozitora, muzicara;

5rupe za prtisa! djeluju na pojedince i institucije koji su nosioci vlasti i

uticaja i koji donose znacajne odluke. @rupe za pristisak mogu biti:

a) formalne;b) neformalne;c) ad hoc;d) grupe formirane na duze vrijeme;e) lobi ! lobisticke grupe;

Prema misljenju z. 9irsajmera i S. 8olta, tri najuticajnija lobija u S4u su:

a) americka asocijacija penzionera;b) americkoizraelski komitet za javne poslove;c) nacionalna asocijacije za oruzje;

?E.Sta su vrijednosti -navedite podjelu vrijednosti/?8rijednosti su odrednji standarni pomocu kojih se shvata da li je nesto

a) pozeljno ili nepozeljno;b) dobro ili lose za pojedinca, grupu, zajednicu, drustvo, drzavu;

Podjela vrijednosti7

4. prema kriteriju opstosti:a) univerzalne vrijednosti- zivot, sloboda;b) grupne vrijednosti – pravda, jednakost, ekonomski uspjeh;c) licne vrijednosti – dobrota, ljepota, znanje;

A. prema karakteristikama i podrucjima ispoljavanja:a) saznajne – istina, nauka, znanje;b) ekonomske – rad, korisnost, bogatstvo, proizvodnja, pro$t,

trziste;c) politicke- vlast, moc, demokratija, parlamentarizam, pluralizam;d) religijske – sveto, nedodirljivo, neporecivo;e) estetske – lijepo, prijatno, ugodno;f) moralne – dobro, posteno, humano, ljudsko;g) pravne – zakonski, pravicno, nezavisno;

B


30/40


31/40

a) od sastava grupe;b) od intersa i ciljeva grupe;c) od mjesta i polozaja grupe u drustvu;d) od stepena razvijenosti i ukupnog stanja drustva;

Odnosi u grupi mogu $iti7

a) dobri ! zasnovani na racionalnim, solidarnim i tolerantin principima;b) losi ! pocivaju na zavisti, manipulaciji, sukobima;

B+.Sta !ara!terise odnose medju grupama?0zorci sukoba medju grupama su:

a) predrasude;b) ideoloske manipulacije;

c) polozaj grupe u drustvu;d) konkurencija u oblasti u kojoj grupa djeluje;e) uze i sire okruzenje;f) tradicionalno i kulturno nasljedje;

B#.Sta je porodica i !oje su njene 4un!cije?Porodica je jedna od primarnih drustvenih grupa, ciji su se oblik, struktura i

funkcije mjenjali tokom vremena. Postoje dva elementa porodice koji variraju

u istoriji:a) zajednicki zivot i rad pod istim krovom grupe ljudi;b) srodnicka povezanost izmedju njih;

;un!cije porodice7

a) biolosko seksulana i reproduktivna funkcija ! brak, seG prije i poslje

braka;b) ekonomska funkcija ! uslovljena primanjima koja njeni clanovi

ostvaruju;c) zastitna funkcija ! prirodna zastita, moralna zastita i ekonomska

'cuvanje, pomaganje);d) funkcija socijalizacije roditelji prenose vrijednosti svojoj djeci

'vaspitanje;

B>.ada i zasto dolazi do trans4ormacije nu!lerane porodice?


32/40

0 ovom tipu porodice:a) seksualne funkcije se odvajaju od reproduktivnih;b) broj djece se radiklano smanjuje;c) krug srodnika se suzava;d) srodnicke veze slabe;e) vaspitne funkcije se svode na zajednicku potrosnju

f) kod pojedinca osjeca se doza demokraticnostig) povecana zaposlenosth) samostalnost zenei) otudjenost pojednica u krugu porodice

j) dolazi do zlostavljanja, zanemarivanja i posvecnenja sve manje paznje

djecik) javlja se malolejtnicka delikvencija;

'&. a!vo je savremeno sociolos!o poimanje !lase?Klase su drustvene grupe koje svojim postojanje ukazuju na:

a) drustvene nejednakosti;b) postojanje razlicitih socijalnih uslova;c) postojanje sansi;d) polaznih pozicija u koja se covjek nalazi;

''. Do !a!vi je promjena doslo u savremnoj !lasnoj stru!turi?9oguce je razlikovati # velike klase:

a) visu klasu burzoaziju;

b) srednju klasu;c) poljoprivrednu klasu;d) radnicku klasu;

B6.o cini visu !lasu -$urzoaziju/ u savremenom drustvu?@lavni slojevi vise klase su:

a) vlasnici;b) akcionari;c) menadzeri;

BE.O$jasnite promjene u $icu radnic!e !lase?/ajvece promjene u sadasnjoj fazi razvoja drustva na svim meridijanima ima

radnicka klasa:a) dolazi do opadanja klasicne radnicke klase 'industrija, rudarstvo);b) nova tehnologija zahtjeva obrazovanje, strucne klasi$kacije i sve manji

broj radnika u prozivodnom procesu;c) raste broj zaposlenih radnika u usluznim djelatnostima;


33/40

d) unutrasnja podjela na segemente i slojeve sa bitno razlicitim polozajem

u procesu proizvodnje;e) materijalni, socio !psiholoski, politick ii kulturni interesi i nivoi najmane

egzistencije;f) akumulaticna sposobnost pojedinih privrednih grana i sektora

proizvodnje;g) privlacna snaga novih tehnologija;h) klasi$kaciona struktura;i) porijeklo 'imigrantsko i domace);

j) rasne, nacionalne i kulturne razlikek) deobe izmedju industrijskog radnistva i usluznog sektora 'trgovina,

banke, ahencije, servisi, transport, mediji, osiguravajuca drustva);l) 1medjunarodna podjela2 radnicke klasem) 1feminizacija2 radnicke klase ! sve vece prisustvo zena u usluznom

sektoru ;

6


34/40

a) pokazatelj neravnomjerne raspodjele materijalnih i socijalnih resursa;b) nejednake sanse za sve;c) slabu socijalnu solidarnost;d) neadekvativnu primjenu i provodjenje evropskih svjetskih norm ii

standard;

Dimenzije socijalne is!ljucenosti7

a) ekonomska ! iskljucivanje pojedinca iz ekonomske sfere drustva u

pogledu proizvodnje;b) politicka ! nemogucnost aktivnog ucesca u politickim aktivnostima;c) socijala ! ogranicen broj ustanova, slaba socijalna mreza;

65.Sta je siromastvo -pojam i osnovne !ara!teristi!e/?

Siromastvo je izraz koji oznacava nemogucnost zadovoljavanja osnovnihljudskih potreba , ondosno nedostratak materijalnih sredstava nuznih za

odrzavanje zivota i zdravlja.a) apsolutno siromastvo ili krajnje 'destitucija) ! nedostatak osnovnih

ljudskih potreba 'redvna ishrana, stanovanje ! zastita od priordnih

elementara);b) relativno siromastvo ! nedostatak ostalih potreba 'higijena,

obrazovanje, rekreacija);c) subjektivno siromastvo ! licni dozivljaj svakog pojedinca o tome da li je

siromasan zavisno od mjesta, vremena i sistema vrijednosti;

6+.(avedite ne!e uzro!e siromastva?/eki od uzroka siromastva mogu biti:

a) ekonomska kriza;b) slaba privreda;c) nemogucnost zaposlenja;d) nedovoljno obrazovanje;e) nasljedje;f) slaba socijalna mobilnost;g) dugotrajna ekonomska nerazvijenost;

h) postojanje cestih i dugotrajnih sukoba u drustvu;

6#.Sta je to !ultura zavisnosti?


35/40

"erminom kulture zavisnoti je americki sociolog Farls 9arej nazivao one

siromasne koji nisu svojom krivicom sirmoasni ali se oslanjaju na socijalnu

pomoc drzave i ne nalaze se na trzistu rada:a) udovice;b) udovci;c) sirocad;d) invalidi;

6>.Sta je !ultura siromastva?Kultura siromastva je pojava u drustvu koja oznacava:

a) stav i odnos prema siromastvu;b) licni dozivljaj siromastva;c) stil i nacin zivota;d) shvatanje siromastva kao sudbine, kao neceg od boga 1dodjeljeno2;

Elementi !ulture siromastva7

a) odnos pojednica;b) njegove licne karakteristike;c) stav prema zivotu ! osjecaj marginalizovanosti, bespomocnosti,

zavisnosti, infernosti, odbacivanje drukcije mogucnosti i alternative;

6?.(ezaposlenost !ao drustveno< e!onosm!i pro$lem?soba koja dobije status nezaposlen !a mora ispunjavati + kriterijuma:

a) da je bez posla;b) da je trenutno raspolozena za rad;c) da trazi posao;

d sredine B


36/40


37/40

E.O$jasnite ulogu drzave u savremenom drustvu?rzavna uloga u savremnom drustvu se ogleda u doprinosima koje drzava

daje kao sto je:a) ekologija 'mjere zastite zivotne sredine);

b) stvaranje povoljne klime u odnosima sa drugim drzavama;c) poslodavac;d) drzava kao poslodavac;e) drzava u ulozi preraspodjelivaca 'porez i slicni $nansijski tokovi);

E5.(avedite osnovne !ara!teristi!e nacionalne drzave?a) nacija ostvaruje neophodnu unutrasnju kohenziju ' materijalna kultura,

idejna, istorijska teznja ka zajednickom);b) nacija se javlja kao socijalni oslonac suverenosti drzave;c) nacija treba da prenese svoj suverenitet na gradjanina kako bi ga

gradjanin 1ustupio2 drzavi radi obavljanja zajednickih poslova;d) nacionalna drzava se razvila kao snazna institucija politicke vlasti i

mehanizam kontrole drustvenih tokova na unutrasnjem i spoljasnjem

planu;

E+.(avedite osnovne !ara!teristi!e pravne drzave?a bi odredjena drzava stekla status pravne drzave mora da ispuni sljedece

uslove:a) da podjeli vlast na izvrsnu, sudsku i zakonodavnu;b) mora postojati demokratija;c) postojanje kritike i javnog dijaloga;d) politicki pluralizam;e) civilno drustvo;f) gradjanski pokreti;g) incijativa i slobode medija;h) svi su red zakonom jednaki;i) nema povlastenih lica;

E#.(avedite uze i sire odredjenje pojma !ultura?a) uze znacenje kultura 'lat. colere) podrazumjeva moralno i duhovno

prociscenje covjeka i njegov odgoj;b) sire znacenje kultura obuhvata sve oblasti covjekove djelatnosti i

covjekovog zivota uopste;I


38/40

c) nasire znacenje ! kultura kao ukupnost svih materijalnih i duhovnih

tvorevina ljudskog roda;

E>.(avedite i o$jasnite osnovna o$iljezja !ulture?

snovna obiljezja kulture su:a) rad ! kultura je sastavni dio drustva a red je osnovna poluga

drustvenog zivota;b) tradicija ! istorijski kontinuitet, inovacije, napredak, raznovrsnost;c) dominantna kultura ! nalazi se u odnosu uzajamnog dejstva 'vladajuca

kultura);d) kulturna dinamika ! kultura se siri, preplice, i prelazi iz jedne u drugu

'a!ulturacija3 asimilacija3 di4uzija/=e) masovna kultura ! kulturne tekovine i dostignuca da se ucine

dostupnim sirokim drustvenim slojevima i vecini stanovnistva;f) elisticka kultura ! uzak broj korisnika, obicno povlastenih;

E?.O$jasnite odnos izmedju !ulture i civilizacije?0 odnosu kulture i civilizacije se mogu sresti + osnovna stave:

a) kultura i civilizacija su dve razlicite pojave, cak suprotne i one nisu

sinonimi;b) civilizacija i kultura se ne razlikuju, to su pojmovi sinonimnog znacenja;c) civilizacija je visi, slozeniji oblik kulture;

EB.O$jasnite znacaj sim$ola za razvoj !ulture?Simboli su osnovni oblici subjektivnog i objektivnog dozivljavanja i irazavanja:

a) stvarnosti;b) realnosti;c) svjesnog i nesvjesnog;d) psihickog i socijalnog;

;un!cija sim$ola7

a) da obiljezava, izrazava i upucuje na neko stanje, ponasanje i funkciju;b) da spaja, razdvaja, skriva i otkriva one na koga se odnosi;


39/40

E6.(avedite pozitivne i negativne mani4estacije masovne !ulture?4. pozitivne strane masovne kulture:

a) postojanje mogucnosti da se siroke mase ljudi upoznaju, preko

masovnih medija sa odredjenim kulturnim proizvodima i

vrijednim kulturnim tvorevinama;b) da mogu da vide velika slikarska djela, saznaju nesto o njihovom

nastanku i autoruc) da nabave i cuju djela velikana klasicne muzike;

A. negativne strane masovne kulture:a) nastojanje da se masama ponude kulturni sadrzaji niskih

estetskih vrijednosti;b) da se zadovolje nisi porivi i nesvjesne ljudske potrebe;c) da se ljudi pretvore u pasivne konzumente bezvrijednih

tvorevina savremene masovne kulture i kulturne industrije;d) manipulacija ljudskim potrebama;e) stvaranje potreba kakve odgovaraju trzistu i trzisnim

trendovima;

EE.:gra !ao mani4estacija !ulturni vrijenodsti?Sustina igre je:

a) stalna promjena;b) mjenjanje ustaljenog, dovrsenog, istrosenog;c) oslobodjanje stega i frustracija;d) igra podstice,e) razvija mastu, individualnost, polet,posebnost, samopouzdanje;

f) usmjerena je protiv dosade i ljenosti;g) igre se igraju radi sticanja dobiti;


40/40

:gra7

a) postaje sve vise rad 'u smislu posla);b) profesija koja donosi uspjeh;c) donosi zaradu ,pro$t;

Documents

Sociologija Stella