SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI EWALUACJI W ROKU …biuletyn.kuratorium.krakow.pl/pliki/2012/d2012120731.pdf · różne typy szkół i placówek. Małopolski Kurator Oświaty przy ustalaniu

Opracował: zespół wizytatorów z Oddziału Ewaluacji Kuratorium Oświaty w Krakowie

SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI EWALUACJI

W ROKU SZKOLNYM 2011/12

Wprowadzenie

Przedstawiona analiza raportów z ewaluacji zewnętrznej szkół i placówek z terenu województwa małopolskiego za rok szkolny 2011/2012 stanowi przyczynek do tworzenia nowego systemu nadzoru pedagogicznego wspierającego szkoły i placówki w rozwoju.

W analizie z raportów przedstawiono ocenę poziomu spełniania wymagań przez szkoły i placówki na podstawie przeprowadzonych 88 ewaluacji całościowych oraz 238 ewaluacji problemowych. W niniejszym opracowaniu opis spełniania przez szkoły i placówki poszczególnych wymagań ujęto z rozbiciem na ich typy, co sprzyja spójności i przejrzystości analizy. Ewaluacja całościowa dotyczy działania szkół i placówek w obszarach: efekty – obejmujący wartościowe i pożądane rezultaty pracy szkół i placówek; procesy – zawierający działania prowadzące do uzyskiwania pożądanych efektów; środowisko – ze zwróceniem uwagi na poziom współpracy szkół i placówek z szeroko

rozumianym środowiskiem szkolnym, otwartością na to środowisko oraz walor dialogu w tej współpracy;

zarządzanie – organizujące powodzenie działań w wymienionych wyżej obszarach. Zawarty w raportach opis poziomu spełniania wymagań stwarza możliwości poznania

przykładów: działań szkół na rzecz rozwoju zainteresowań i zdolności uczniów,

różnego rodzaju aktywności szkół kształtujących postawy i zachowania uczniów,

działań mających na celu pozyskanie osób oraz instytucji, które wzbogacają ofertę szkół,

działań mających na celu poprawę poziomu opieki sprawowanej przez szkoły i bezpieczeństwo uczniów,

działań nauczycieli, które wpływają na atrakcyjność zajęć edukacyjnych, a przez to rozbudzają ciekawość poznawczą uczniów,

działań podejmowanych przez uczniów, które rozwijają ich samodzielność,

starań szkół w zakresie poprawy bazy lokalowej oraz wyposażenia.

W poniższym opracowaniu można znaleźć przykłady dobrych praktyk z zaznaczeniem typu szkoły lub placówki, które je realizują, z nadzieją, że rozwiązania te mogą być wykorzystane bez względu na typ szkoły. Wyodrębniono wnioski formułowane dla każdego typu szkół i placówek, które mogą być inspiracją dla innych szkół w dziedzinie poszukiwania pozytywnych rozwiązań, oraz przedstawiono rekomendacje, które stanowią zbiór postulatów, dotyczących nowych i korzystnych rozwiązań organizacyjnych, dydaktycznych i wychowawczych.

1 Ogólne informacje o przeprowadzonych ewaluacjach w roku szkolnym

2011/2012:

Cel Celem opracowania jest zaprezentowanie przekrojowej analizy spełniania przez szkoły

i placówki, w których przeprowadzono ewaluację, wymagań określonych w załączniku do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego, zebranie przykładów dobrej praktyki oraz zaprezentowanie rekomendacji do planowania nadzoru pedagogicznego i kreowania polityki oświatowej państwa, szczególnie na poziomie lokalnym i regionalnym.

Ewaluacja polega na zbieraniu i analizowaniu informacji: - o efektach działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki (na podstawie danych informujących o wynikach pracy szkoły lub placówki odzwierciedlonych w umiejętnościach, zachowaniach, postawach, działaniach uczniów i w osiąganych przez nich rezultatach na różnego rodzaju testach, egzaminach); - o procesach zachodzących w szkole lub placówce (na podstawie danych, które informują o procesach i działaniach zachodzących i podejmowanych w szkole lub placówce, a decydujących o sposobie funkcjonowania, charakterze szkoły lub placówki i przede wszystkim prowadzących do pożądanych efektów); - o funkcjonowaniu szkoły lub placówki w środowisku lokalnym, w szczególności w zakresie współpracy z rodzicami uczniów (na podstawie danych informujących o sposobie współpracy ze środowiskiem i funkcjonowaniu w środowisku oraz wykorzystaniu tych zasobów w procesie nauczania i uczenia się); - o zarządzaniu szkołą lub placówką (na podstawie danych informujących o sposobach zarządzania decydujących o jakości działań podejmowanych w szkole lub placówce).

Celem ewaluacji jest zebranie informacji i ustalenie poziomu spełniania przez szkołę lub placówkę wymagań zawartych w załączniku do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego. Szkoła lub placówka może spełniać te wymagania na pięciu poziomach: - poziom A, oznaczający bardzo wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę; - poziom B, oznaczający wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę; - poziom C, oznaczający średni stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę; - poziom D, oznaczający podstawowy stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę; - poziom E, oznaczający niski stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę.

Raporty z ewaluacji przeprowadzonych w 2011 oraz 2012 r., dostępne są dla każdego

zainteresowanego, bowiem zamieszczone zostały na platformie internetowej Małopolskiego Kuratora Oświaty (www.kuratorium.krakow.pl) oraz platformie systemu ewaluacji oświaty (www.npseo.pl).

http://www.kuratorium.krakow.pl/

http://www.npseo.pl/

Każdy raport jest źródłem informacji na temat badanej placówki, tworzy opis pozwalający rodzicom, uczniom, nauczycielom i wszystkim zainteresowanym dowiedzieć się, jakie są działania podejmowane w szkole; czy uczniowie czują się w niej bezpiecznie, czy nauczyciele stwarzają im warunki do rozwoju na miarę ich możliwości, czy szkoła inspiruje do aktywności, czy ocenia sprawiedliwie i w sposób sprzyjający uczeniu się, jaką ma koncepcję działania.

Podczas ewaluacji w szkole lub w placówce wizytatorzy prowadzący ewaluację pozyskiwali informacje pochodzące z wielu źródeł: od dyrektora, nauczycieli i innych pracowników, uczniów, rodziców, partnerów szkoły lub placówki, wykorzystując różne metody badawcze: analizę dokumentacji, obserwację, wywiad, badanie ankietowe.

2 Informacje dotyczące organizacji i przeprowadzania ewaluacji w zakresie:

W roku szkolnym 2011/2012 realizacja ewaluacji odbywała się w oparciu o zatwierdzone przez Małopolskiego Kuratora Oświaty plany ewaluacji na miesiące: IX – XII oraz oddzielnie I – VII. Plany zostały opracowane w oparciu o wytyczne Ministerstwa Edukacji Narodowej.

1) planowanie ewaluacji

W Kuratorium Oświaty w Krakowie stan wizytatorów ds. ewaluacji przedstawiał się następująco:

- na dzień 1 września 2011 r. – 36 osób,

- na dzień 1 marca 2012r. - 50 osób,

- na dzień 1 czerwca 2012 r. – 54 osoby.

Od 1 września 2012r. w Kuratorium Oświaty w Krakowie stan wizytatorów ds. ewaluacji, którzy posiadają stosowny certyfikat, wynosi 53 osoby, z czego:

- Wydziale Nadzoru Pedagogicznego i Rozwoju Edukacji w Krakowie: 25 osób,

- w Delegaturze w Tarnowie: 10 osób,

- w Delegaturze w Nowym Sączu: 8 osób,

- w Delegaturze w Nowym Targu: 5 osób,

- w Delegaturze w Wadowicach: 5 osób,

Obecnie szkoli się 19 kolejnych wizytatorów.

W tym okresie zasadą było utworzenie dwuosobowych zespołów, które miały pracować w niezmienionych składach w okresie od IX– XII, a następnie w nowych, stałych zespołach od I-VII. Dzięki nieparzystej liczbie osób, w okresie od I - VII możliwe było skuteczne reagowanie na nieprzewidziane okoliczności (np. choroba wizytatora, dłuższy wyjazd służbowy, konieczność realizacji zadań spoza nadzoru pedagogicznego) włączając trzeciego wizytatora do danego zespołu.

Zgodnie z planem nadzoru Małopolskiego Kuratora Oświaty na rok szkolny 2011/2012, ustalone zostały szkoły i placówki, do realizacji ewaluacji zewnętrznej w miesiącach IX – XII 2011r., oraz I – VII 2012r., w ilości odpowiadającej liczbie dwuosobowych zespołów. W sumie w roku szkolnym zrealizowanych zostało 326 ewaluacji, w tym ewaluacje szkoleniowe.

Biorąc pod uwagę organizację Kuratorium Oświaty w Krakowie, ustalone szkoły i placówki zostały podzielone na pięć grup, wg terytorialnego podziału zadań pomiędzy cztery delegatury Kuratorium oraz Wydział Nadzoru Pedagogicznego i Rozwoju Edukacji.

Szkoły i placówki zostały wytypowane do ewaluacji z wykorzystaniem bazy szkół i placówek, w której Dyrektorzy poszczególnych delegatur dokonywali aktualizacji informacji o dyrektorach szkół oraz terminach przeprowadzonych wizytacji/mierzenia jakości. Zasadą był wybór szkół i placówek, w których ostatnia wizytacja czy mierzenie jakości było najwcześniej, a liczba wytypowanych szkół proporcjonalna do liczby zespołów ewaluacyjnych w poszczególnych delegaturach. Ponadto przy typowaniu szkół i placówek wzięto pod uwagę zaplanowaną przez Małopolskiego Kuratora Oświaty liczbę placówek w poszczególnych typach oraz przedstawionych przez MEN we wzorze rocznego planu ewaluacji, tak aby objąć ewaluacją różne typy szkół i placówek.

Małopolski Kurator Oświaty przy ustalaniu zespołów ewaluacyjnych przyjął również zasadę, iż w okresie od IX – XII w skład zespołu wchodził jeden wizytator nowo wyszkolony oraz wizytator, który ma już doświadczenie w realizacji ewaluacji. Ponadto w poszczególnych zespołach wizytatorzy charakteryzowali się doświadczeniem z nadzoru różnych typów szkół i placówek. Te założenia pozwoliły na sprawniejszą realizację ewaluacji oraz tylko dwa zastrzeżenia dyrektorów szkół i placówek do wyników ewaluacji, z których jedno zostało uznane za bezzasadne, a jedno częściowo zasadne.

2) przeprowadzanie ewaluacji

Zgodność przeprowadzonych przez pracowników Kuratorium Oświaty w Krakowie ewaluacji z procedurą jej przeprowadzania wynikającą z rozporządzenia była w bieżącym roku szkolnym przedmiotem nadzoru wewnętrznego realizowanego przez Zastępcę Dyrektora Wydziału Nadzoru Pedagogicznego i Rozwoju Edukacji ds. Ewaluacji oraz Dyrektorów Delegatur.. Nie stwierdzono uchybień formalnych, natomiast we wnioskach skierowanych do MEN, podkreślono konieczność zmniejszenia liczby ewaluacji przypadających na zespół, gdyż wobec zwiększającego się stanu wizytatorów ds. ewaluacji, kosztem pozostałych wizytatorów, niemożliwe staje się przekazanie wszystkich zadań spoza nadzoru pedagogicznego pracownikom nierealizującym ewaluacje.

W okresie od rozpoczęcia realizacji projektu do dnia sporządzenia niniejszego opracowania, z pracy w charakterze wizytatora ds. ewaluacji zrezygnowało 9 osób, co było dużym utrudnieniem w rytmicznej realizacji planu nadzoru.

Wizytatorzy w sposób profesjonalny, z dużym poświęceniem realizowali poszczególne czynności ewaluacyjne. W kilku przypadkach choroby wizytatorów wymagały zmian organizacyjnych w pracy poszczególnych zespołów, w tym zastępstw za nieobecnych pracowników, w jednym przypadku ewaluacja została z przyczyn leżących po stronie dyrektora, na jego uzasadniony wniosek, przesunięta na kolejny rok szkolny.

Dla skuteczniejszego zapoznania się dyrektorów szkół i placówek z naszego województwa z nową formą nadzoru Małopolski Kurator Oświaty systematycznie publikuje raporty z przeprowadzonych ewaluacji, na stronie BIP zamieszczona została szczegółowa analiza z prowadzonych ewaluacji w poszczególnych typach szkół i placówek, a na stronie internetowej MKO zaproszenie dla dyrektorów do skorzystania z bogatych zasobów, specjalnie na potrzeby ewaluacji stworzonego portalu Systemu Ewaluacji Oświaty: http://www.dyrektor.npseo.pl

Ponadto wytypowani przez Małopolskiego Kuratora Oświaty (w procesie powszechnej rekrutacji) dyrektorzy szkół i placówek biorą udział w szkoleniach z zakresu ewaluacji prowadzonych przez Ośrodek Rozwoju Edukacji w Warszawie.

http://www.dyrektor.npseo.pl/

3) wykorzystanie wyników ewaluacji

W trakcie roku szkolnego wizytatorzy ds. ewaluacji otrzymali od Małopolskiego Kuratora Oświaty polecenie wskazania przykładów dobrych praktyk w szkołach gdzie była prowadzenia ewaluacja wewnętrzna w obszarze Zarządzanie. W wyniku realizacji polecenia powstały referaty i sprawozdania dyrektorów, którzy zdecydowali się podzielić swoimi dobrymi praktykami, a opracowania zostały zamieszczone na naszej stronie internetowej: http://kuratorium.krakow.pl/index?ac=111&id=7119

Ponadto podczas spotkań sierpniowych z dyrektorami szkół i placówek w całym

województwie zostało przedstawione podsumowanie wyników nadzoru pedagogicznego kuratora w zakresie ewaluacji zewnętrznej, w tym rekomendacje dla dyrektorów poszczególnych szkół i placówek.

http://kuratorium.krakow.pl/index?ac=111&id=7119

4) statystyka przeprowadzonych ewaluacji

Tabelka zawierająca zestawienie, razem z poziomami spełniania wymagań z uwzględnieniem

ewaluacji całościowych i problemowych w poszczególnych typach szkół i placówek oraz

planowanych i przeprowadzonych w szkołach/placówkach samodzielnych i w zespołach:

Typ placówki poziom Wymagania

1.1

1.2

1.3

1.4

2.1

2.2

2.3

2.4

2.5

2.6

3.1

3.2

3.3

3.4

4.1

4.2

4.3

Przedszkola

A 5 7 7 3 5 1 4 3 8 2 3 8 5 6 5

B 30 28 25 21 17 22 20 18 14 21 21 16 36 38 32

C 1 1 4 - 2 1 - 3 2 1 - - 5 1 8

D 1 1 1 - - - - - - - - - - 1 1

E - - - - - - - - - - - - - - -

Razem zrealizowanych

37 37 37 24 24 24 24 24 24 24 24 24 46 46 46

Liczba planowanych

37 37 37 24 24 24 24 24 24 24 24 24 46 46 46

Typ placówki poziom Wymagania

1.1

1.2

1.3

1.4

2.1

2.2

2.3

24

2. 5

2.6

3.1

3.2

3.3

3.4

4.1

4.2

4.3

Punkty przedszkolne

A 2 1 1 1 1 1 - 1 1 - - - 4 - 1

B 3 4 4 3 3 3 5 3 4 4 5 5 1 4 3

C - - - 1 1 1 - 1 - - - - - - 1

D - - - - - - - - - - - - - - -

E - - - - - - - - - - - - - - -


5 5 5 5 5 5 5 5 5 4 5 5 5 4 5

Liczba planowanych

5 5 5 5 5 5 5 5 5 4 5 5 5 4 5

Typ placówki poziom 1.1

1.2

1.3

1.4

2.1

2.2

2.3

24

2. 5

2.6

3.1

3.2

3.3

3.4

4.1

4.2

4.3

Szkoły podstawowe

A 11 13 8 13 3 6 2 1 6 5 13 - 4 2 5 9 6

B 35 36 49 41 17 12 15 19

14 14 7 18 15 15 32 37 32

C 12 9 1 4 - 2 3 - - 1 - 2 1 3 10 1 6

D - - - - - - - - - - - - - - 1 1 3

E - - - - - - - - - - - - - - - 1


58 58 58 58 20 20 20 20

20 20 20 20 20 20 48 48 48

Liczba planowanych

58 58 58 58 20 20 20 20

20 20 20 20 20 20 48 48 48

Typ placówki poziom 1. 1. 1. 1. 2. 2. 2. 2 2. 2. 3. 3. 3. 3. 4. 4. 4.

1 2 3 4 1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 1 2 3

Gimnazja

A 5 4 4 4 - 1 5 1 - - 4 - 1 1 - - 3

B 24 24 34 29 10 6 5 10

9 9 7 9 10 8 15 18 16

C 11 12 3 7 1 4 1 - 1 2 - 2 - 2 5 2 1

D - 1 - 1 - - - - - - - - - - - - -

E 1 - - - - - - - 1 - - - - - 1 1 1


41 41 41 41 11 11 11 11

11 11 11 11 11 11 21 21 21

Liczba planowanych

41 41 41 41 11 11 11 11

11 11 11 11 11 11 21 21 21


1.2

1.3

1.4

2.1

2.2

2.3

24

2. 5

2.6

3.1

3.2

3.3

3.4

4.1

4.2

4.3

Licea ogólno-kształcące

A 7 8 7 8 2 1 3 1 1 - 3 1 - - 4 3 3

B 13 11 14 14 2 3 1 3 3 4 1 2 4 4 8 8 10

C 3 4 2 1 - - - - - - - 1 - - 1 2 -

D - - - - - - - - - - - - - - - - -

E - - - - - - - - - - - - - - - - -


23 23 23 23 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 13 13 13

Liczba planowanych

23 23 23 23 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 13 13 13


1.2

1.3

1.4

2.1

2.2

2.3

24

2. 5

2.6

3.1

3.2

3.3

3.4

4.1

4.2

4.3

Zasadnicze szkoły zawodowe

A 5 2 5 6 - - - - 1 2 2 - 1 - 2 3 4

B 16 20 17 15 7 7 6 7 5 5 5 7 6 3 9 9 7

C 6 5 5 6 - - 1 - 1 - - - - 4 1 - 1

D - - - - - - - - - - - - - - - - -

E - - - - - - - - - - - - - - - - -


27 27 27 27 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 12 12 12

Liczba planowanych

27 27 27 27 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 12 12 12


1.2

1.3

1.4

2.1

2.2

2.3

24

2. 5

2.6

3.1

3.2

3.3

3.4

4.1

4.2

4.3

Technika A 5 5 9 7 3 1 - - 1 1 5 1 1 1 1 3 1

B 13 17 16 16 5 7 8 8 7 7 2 6 6 6 9 7 9

C 8 4 1 3 - - - - - - - - - - - - -

D - - - - - - - - - - - - - - - - -

E - - - - - - - - - - - - - - - - -


26 26 26 26 8 8 8 8 8 8 7 7 7 7 10 10 10

Liczba planowanych

26 26 26 26 8 8 8 8 8 8 7 7 7 7 10 10 10


1.2

1.3

1.4

2.1

2.2

2.3

24

2. 5

2.6

3.1

3.2

3.3

3.4

4.1

4.2

4.3

Szkoły A - - - 1 - - - - - - - - - - - - -

specjalne – przysposabia-jące do pracy

B 2 2 2 1 - - - - - - - - - - - - -

C - - - - - - - - - - - - - - - - -

D - - - - - - - - - - - - - - - - -

E - - - - - - - - - - - - - - - - -


2 2 2 2 - - - - - - - - - - - - -

Liczba planowanych

2 2 2 2 - - - - - - - - - - - - -


1.2

1.3

1.4

2.1

2.2

2.3

24

2. 5

2.6

3.1

3.2

3.3

3.4

4.1

4.2

4.3

Inne szkoły – szkoły policealne, pomaturalne

A 1 2 - - - - - - - - - - - - - - 2

B 10 9 13 12 - - - - - - - - - - 4 4 3

C 2 3 1 1 - - - - - - - - - - 1 1 -

D 2 1 1 1 - - - - - - - - - - - - -

E - - - - - - - - - - - - - - - - -


15 15 15 14 - - - - - - - - - - 5 5 5

Liczba planowanych

15 15 15 14 - - - - - - - - - - 5 5 5


1.2

1.3

1.4

2.1

2.2

2.3

24

2. 5

2.6

3.1

3.2

3.3

3.4

4.1

4.2

4.3

Poradnie psycholo-giczno - pedago-giczne

A 3 2 2 1 3 2 3 4 1 2 4 1

B 3 4 4 5 3 4 3 2 4 3 2 5

C - - - - - - - - 1 1 - -

D - - - - - - - - - - - -

E - - - - - - - - - - - -


6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6

Liczba planowanych

6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6

Typ placówki poziom 1.1 1.2 1.3 1.4 2.1 2.2 2.3 2 2. 5 2.6 3.1 3.2 3.3 3.4 4.1 4.2 4.3

Ośrodki doskonalenia nauczycieli

A - - - - - - - - - - - -

B 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 - 1

C - - - - - - - - - - 1 -

D - - - - - - - - - - - -

E - - - - - - - - - - - -


1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Liczba planowanych

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Typ placówki poziom 1.1 1.2 1.3 1.4 2.1 2.2 2.3 2 2.5 2.6 3.1 3.2 3.3 3.4 4.1 4.2 4.3

Placówki opisane w trzeciej części załącznika do rozporządze-nia - MDK

A - - - - - - - - - 2 - - - - -

B 2 2 2 2 2 2 1 2 2 - 2 2 1 1 1

C - - - - - - - - - - - - 1 1 1

D - - - - - - 1 - - - - - - - -

E - - - - - - - - - - - - - - -


2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

Liczba planowanych

2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

3 Analiza wybranych danych z wymagań – szkoły

1.1 Analizuje się wyniki sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego,

egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje

zawodowe

Pytanie badawcze Czy prowadzone są analizy wyników egzaminów zewnętrznych

Szkoły podstawowe

Najczęściej w szkołach analizuje się wyniki szkoły w porównaniu z wynikami gminy, powiatu,

województwa, kraju, wyniki klas za poszczególne zadania wyrażone w procentach, wyniki

pojedynczych uczniów z poszczególnych zadań, wyniki szkoły w poszczególnych latach. Określa

się liczbę uczniów w przedziałach punktowych, liczbę punktów uzyskanych przez uczniów

szkoły w poszczególnych standardach z podziałem na zadania i szczegółowe umiejętności,

łatwość i trudność zadań, porównuje się wyniki szkoły w skalach staninowych. Przygotowuje się

zestawienia punktów poszczególnych uczniów i szkoły we wszystkich zadaniach. W niektórych

szkołach zestawia corocznie się również takie dane jak medianę, modalną oraz rozkład wyników

poszczególnych uczniów w poszczególnych stopniach skali staninowej. Analizy polegają

najczęściej na obserwacji zmian i różnic w poszczególnych kategoriach danych.

Dane analizowane jakościowo dotyczą wyników szkół w poszczególnych standardach, trudności

zadań otwartych i zamkniętych, określa się typy zadań, które stwarzały trudności

w poszczególnych latach, zagadnienia, z którymi uczniowie poradzili sobie satysfakcjonująco.

W niektórych szkołach odrębnie analizowane są wyniki uczniów posiadających orzeczenia

i opinie Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, oraz wyniki poszczególnych uczniów w

odniesienie do ich uzdolnień i trudności szkolnych. Analiza jakościowa prowadzona jest pod

kątem typów zadań: matematycznych, przyrodniczych, humanistycznych ze wskazaniem na

poszczególne umiejętności.

Wdrożone wnioski wynikające z tych analiz można podzielić na ogólne (dotyczące standardów)

i szczegółowe, odnoszące się do poszczególnych przedmiotów, mają niekiedy charakter

organizacyjny i dotyczący szerokich aspektów szkolnej codzienności. Są również w szkołach

wnioski, z których wynika organizacja wsparcia dla różnych grup uczniów.

Sukcesem szkół podstawowych są wyniki uczniów uzyskiwane na sprawdzianie i wzrost

efektów kształcenia. Spośród badanych 58 szkół podstawowych w 46 wnioski, które wynikają z

analizy sprawdzianów, po ich wdrożeniu, przekładają się na poprawę efektów kształcenia.

Nauczyciele

w tych szkołach uważają, że podstawą tego sukcesu jest praca z uczniami oparta o analizy

wyników sprawdzianów. Analizowanie wyników prowadzone jest na poziomie danych

otrzymywanych z OKE – to są analizy ilościowe, polegają na zestawianiu różnych danych,

porównywaniu ich, integracji wyników badań osiągnięć i wyników sprawdzianów. Analizy

jakościowe prowadzone w szkołach osiągających wysokie i bardzo wysokie poziomy spełnienia

tego wymagania oparte są na systematycznym, zorganizowanym, systemowym, najczęściej

zintegrowanym z analizami badaniu osiągnięć uczniów. Dobrą praktyką (w niewielkiej liczbie

szkół) jest przygotowywanie pisemnych raportów z badań, które dostępne są dla wszystkich

zainteresowanych nauczycieli. Wnioski dotyczą najczęściej tych umiejętności i wiadomości,

które w opinii nauczycieli nie były wystarczająco przez uczniów opanowane. Mimo, iż analizy

dotyczą uczniów, którzy już opuścili szkołę, prowadzi się je w odniesieniu do konkretnych

uczniów. Przy analizie indywidualnej docieka się, co mogło być przyczyną ewentualnych

słabszych wyników. Jakościowy aspekt analizy wyników obejmuje również odniesienie ich do

uzdolnień i trudności szkolnych uczniów oraz opracowanie wniosków do dalszej pracy.

Wnioskowanie odbywa się na poziomie ogólnym i szczegółowym – w odniesieniu do

poszczególnych przedmiotów, nauczycieli, zespołów klasowych. Przełożenie wniosków na

praktykę edukacyjną ma zasadnicze znaczenie

w osiąganiu sukcesów przez uczniów tych szkół. Szereg ciekawych przykładów znaleźć można

w szkołach, które przyjęły strategię poprawy wyników poprzez aktywizację dzieci w różnych

obszarach, np.: poprzez konkursy przedmiotowe, wycieczki, zajęcia dodatkowe wykraczające

poza tematykę zajęć edukacyjnych. Bardzo wysoki poziom spełnienia tego wymagania dotyczył

11 szkół, które podchodziły do badań i wdrożeń wniosków w sposób systemowy a działania

wynikające z analiz były bardzo zróżnicowane, wykraczające poza standard.

W grupie badanych 58 szkół 12 spełnia to wymaganie na poziomie średnim. Najczęściej

spotykane trudności to prowadzenie analizy wyników, zwłaszcza analizy kontekstowej, w taki

sposób, aby jej wnioski miały wpływ na efekty kształcenia. W większości tych szkół wizytatorzy

stwierdzili, że mimo prowadzonych analiz i wdrażania wniosków, nie obserwuje się wzrostu

efektów kształcenia. W tej grupie szkół nauczyciele mają podstawowe trudności z

definiowaniem analiz jakościowych, za takie uważa się np. zestawienia danych z OKE.

Najczęściej spotykanym, wdrożonym wnioskiem jest praca z uczniami na dodatkowych

zajęciach. W tych szkołach nie ma również praktyki sporządzania pisemnych raportów z badań.

Nauczyciele w tej grupie szkół nie potrafią też analizować takich wyników, które wyraźnie

odbiegają od obserwowanej tendencji (zarówno lepszych jak i gorszych).

Wnioski:

1. Szkoły prowadzą analizę wyników wielokontekstową, uwzględniającą w szczególności

możliwości uczniów (tzw. „studium przypadków”). Wnioski formułowane są sposób

umożliwiający ich wdrażanie przez wszystkich nauczycieli.

2. Analizy wyników sprawdzianów są częścią szkolnego systemu analizy osiągnięć uczniów

oraz analizy procesów edukacyjnych.

3. W części badanych szkół realizowane wnioski wynikające z analiz wyników sprawdzianu

nie powodują zmian w efektach kształcenia.

4. Wyniki sprawdzianu wykazują tendencję do znacznych wahań, ale szkoły nie starają się

dociekać, dlaczego tak właśnie się dzieje.

5. Wnioski formułowane są na dużym poziomie ogólności, są deklaratywne, co powoduje

niemożność ich wdrożenia.

6. Te same wnioski są powtarzane corocznie bez podejmowania badań i analiz w tym

zakresie.

Gimnazjum

Analizie ilościowej podlegają dane otrzymywane z Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej tj.:

wyniki uczniów w poszczególnych zadaniach i standardach; średnie wyniki klasy oraz szkoły na

tle gminy, powiatu, województwa; stanin w którym znalazła się szkoła oraz ilość uczniów w

poszczególnych staninach; współczynnik łatwości zadań. Analiza EWD jest prowadzona w co

trzeciej badanej szkole. Analizy prowadzone są w celu obserwacji zmian i różnic w

poszczególnych kategoriach danych. Najczęściej analiza jakościowa prowadzona jest w

kontekście opanowania przez uczniów wiadomości i umiejętności określonych w podstawie

programowej i wniosków do dalszej pracy. Z tego powodu analizie podlega: stopień opanowania

badanych umiejętności; rodzaje popełnianych przez uczniów błędów i częstość ich popełniania.

Analizowane są wskaźniki EWD poszczególnych uczniów i na tej podstawie określa się

przyczyny ich porażek i sukcesów, dokonywane są analizy porównawcze wyników właściwych z

wynikami z egzaminów próbnych, wskazując te obszary w których uczniowie poczynili postępy

oraz te, z których wyniki są niższe od oczekiwanych. Z informacji uzyskanych od dyrektorów

wynika, że wdrożone wnioski dotyczą różnych obszarów pracy szkoły:

a) sprawdzania wiedzy i umiejętności uczniów np.: poprzez bieżące monitorowanie

przygotowania uczniów do egzaminu poprzez przeprowadzenie próbnych egzaminów,

diagnozy na wejściu w celu doskonalenia umiejętności słabo opanowanych w szkole

podstawowej, przeprowadzanie testów syntezujących materiał,

b) pracy z uczniami np.: ćwiczenie poszczególnych umiejętności (czytania ze zrozumieniem,

redagowania tekstów, korzystania z informacji),

c) pracy nauczycieli np.: formułowanie wniosków do pracy na poszczególnych zajęciach,

stosowanie aktywnych metod nauczania, współpracy w zespołach przedmiotowych,

wdrożenie innowacji z języka angielskiego, korelacji międzyprzedmiotowej,

modyfikowanie planów pracy dydaktycznej nauczycieli, doskonalenie zawodowe

nauczycieli,

d) działań organizacyjnych np.: zwiększenia liczby godzin z wybranych przedmiotów

(języka polskiego, matematyki, przyrody), organizacji konkursów wewnątrzszkolnych,

organizacji zajęć z motywacji i technik uczenia się, organizacji pomocy koleżeńskiej,

monitorowania frekwencji na zajęciach, stworzenia uczniom możliwości odrabiania

zadań domowych

w szkole pod okiem nauczycieli, kierowania uczniów do poradni psychologiczno-

pedagogicznych, organizacji zajęć pozalekcyjnych.

Sukcesem gimnazjów małopolskich są wyniki uczniów uzyskiwane na egzaminie gimnazjalnym

i wzrost efektów kształcenia. Wysoki poziom spełnienia tego wymagania ustalono w 24 z 41

szkół, w których przeprowadzono ewaluację, poziom bardzo wysoki w 5 szkołach. Poziom

bardzo wysoki wynikał z prowadzenia w badanych szkołach systematycznej, wieloaspektowej

analizy wyników, uwzględniającej czynniki kontekstowe (między innymi potencjału uczniów),

kompleksowo dokumentowanej, która w istotny sposób przekładała się na podnoszenie

wyników lub utrzymywanie ich na wysokim poziomie. Tak prowadzone analizy wskazują

umiejętności uczniów słabiej opanowane i na tej podstawie formułowane są w tych szkołach

wnioski

(w zakresie organizacji pracy i pracy nauczycieli), których wdrożenie w wymierny sposób

przyczynia się do wzrostu efektów kształcenia.

Występujące trudności dotyczą najczęściej faktu, że działania wynikające z wdrażania wniosków

z analiz wyników egzaminów nie przekładają się na wzrost efektów kształcenia (taką sytuację

odnotowano w 10 szkołach). W dwóch szkołach analiza wyników egzaminów nie jest

prowadzona różnorodnymi metodami, a w jednym przypadku analiza wyników egzaminów nie

służy poprawie jakości pracy szkoły.

Przykłady dobrych praktyk:

1) Prowadzona analiza jakościowa uwzględnia wyniki ucznia w powiązaniu z wynikami

klasyfikacji końcowej i jego możliwościami percepcyjnymi oraz ocenami końcowymi.

Dzięki temu można stwierdzić, który standard i zadania uczniowie opanowali najsłabiej i

na tej podstawie dobrać ćwiczenia i zadania, by wyeliminować braki oraz wprowadzić

zmiany w planie dydaktyczno-wychowawczym na kolejny rok szkolny.

2) W celu uzyskania przez szkołę wyższych wyników na egzaminie gimnazjalnym

wdrożono systemową prace z uczniem uzdolnionym poprzez przystąpienie do projektu

"Feniks", który realizowany był we współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim. Polegał

on na tym, że uczniowie prowadzili badania nad zjawiskami fizycznymi, opracowywali

własne projekty, a pracownicy Uniwersytetu prowadzili z uczniami w szkole zajęcia

ćwiczeniowe, przeprowadzali doświadczenia.

Wnioski:

1. Szkoły, w których prowadzona jest systematyczna analiza wyników egzaminów

gimnazjalnych oparta na metodach ilościowych i jakościowych, podejmują skuteczne

działania wpływające na podnoszenie wyników tych egzaminów lub utrzymywanie ich

na wysokim poziomie.

2. Wnioski z analizy wyników egzaminów zazwyczaj formułowane są w sposób

umożliwiający ich wdrażanie przez nauczycieli, jednak podejmowane w szkołach

działania wynikające z ich realizacji nie zawsze przekładają się na wzrost efektów

kształcenia.

Liceum ogólnokształcące

Wyniki egzaminu maturalnego analizowane są na poziomie wyników pojedynczych uczniów,

zespołów klasowych, na tle wyników uczniów liceów o porównywalnym poziomie kształcenia

oraz na tle średnich wyników liceów w Małopolsce i w Polsce. Analizy prowadzone są przez

poszczególnych nauczycieli uczących przedmiotów maturalnych oraz w zespołach

przedmiotowych; zestawienia zbiorcze i wnioski z analiz prezentowane są na zebraniu Rady

Pedagogicznej. Do badań wykorzystywane są materiały opracowane przez Okręgową Komisję

Egzaminacyjną oraz dane wynikające z dokumentacji przebiegu nauczania. Ilościowo

analizowana jest liczba uczniów kończących Szkołę, liczba abiturientów, średnie wyniki

egzaminów ustnych i pisemnych zdawanych na poziomie podstawowym i rozszerzonym,

średnie wyniki klas i ogólne Szkoły. Zestawiane są dane wskazujące procent uczniów

przystępujących do egzaminu w stosunku do liczby uczniów kończących klasę oraz procent

zdanych egzaminów maturalnych. Surowe wyniki uczniów analizowane są w skali standardowej

dziewiątki (skala staninowa). Wyniki egzaminów analizowane są w odniesieniu do liczby godzin

lekcyjnych przeznaczonych na realizację określonych treści nauczania. Prowadzone są analizy

porównawcze wyników klas i w stosunku do wyników z poprzedniego roku. Analizowany jest

wskaźnik rozwiązywalności zadań z odniesieniem do poszczególnych klas, rodzaj zadań, które

okazały się być trudne lub umiarkowanie trudne dla zdających, rodzaj sprawdzanych tymi

zadaniami umiejętności i kompetencji oraz wyniki w skali standardowej (staniny). Analizie

poddawane są wyniki egzaminu z uwzględnieniem typu zadania

Przykłady wdrożonych wniosków pochodzących z analiz jakościowych i ilościowych:

1. Częściej pracować z arkuszami egzaminacyjnym.

2. Wprowadzić egzamin próbny z wykorzystaniem arkuszy i zachowaniem

obowiązujących procedur .

3. Motywować nauczycieli do odbycia kursów dla egzaminatorów.

4. Wprowadzić na zajęciach dydaktycznych ćwiczenia doskonalące umiejętności z

którymi uczniowie mieli szczególne trudności podczas egzaminu.

5. Zorganizować większą liczbę zajęć dodatkowych i konsultacji z matematyki.

6. Dostosować wymagania do potrzeb uczniów z dysfunkcjami.

7. Zmodyfikować szkolne plany nauczania.

8. Wszystkie testy i sprawdziany powinny uwzględniać typy zadań maturalnych.

We wszystkich badanych liceach prowadzone są analizy wyników egzaminu maturalnego oraz

formułowane są wnioski. We wszystkich szkołach zarówno w analizach jakościowych, jak i

ilościowych wykorzystywane są dane udostępniane przez OKE w Krakowie. Analizy jakościowe

dokonywane są w różnych kontekstach. Co piąta ewaluowana szkoła (5 z 23) uzyskała bardzo

wysoki poziom spełnienia tego wymagania ze względu na systemowe i wieloaspektowe rodzaje

analiz (4 z 5).

Opisane działania pojawiają się w liceach ogólnokształcących usytuowanych w mieście

wojewódzkim (3 z 5), powiatowym (1 z 5) oraz na wsi (1 z 5).

Przykład dobrej praktyki: analiza wyników egzaminu maturalnego grup uczniów, którzy w

klasyfikacji rocznej uzyskali tę samą ocenę klasyfikacyjna. Działanie takie pozwoliło rozpoznać

właściwość lub niewłaściwość formułowanych przez nauczycieli wymagań edukacyjnych

niezbędnych do uzyskania poszczególnych ocen klasyfikacyjnych.

Wnioski:

1. Szkoły mają trudności z właściwym formułowaniem wniosków; nie wszystkie wnioski

mogą być wdrażane.

2. Na niespełnienie poziomu wysokiego wpływa fakt, że wdrożone wnioski nie

przyczyniają się do wzrostu efektów kształcenia.

Technikum

Dyrektorzy informują, że ilościowo analizuje się wskaźniki procentowe i liczbowe dotyczące

absolwentów, którzy przystąpili do egzaminu maturalnego i zawodowego, zdali egzamin z

poszczególnych przedmiotów maturalnych oraz poszczególnych części egzaminu zawodowego

oraz absolwentów, którzy uzyskali dyplom. Analizowane są wyniki szkół na tle województwa i

kraju. Analiza jakościowa dotyczy wyników uzyskanych w egzaminach zewnętrznych w

kontekście ocen końcowych z poszczególnych przedmiotów maturalnych, a z egzaminu

potwierdzającego kwalifikacje zawodowe - w kontekście ocen z poszczególnych przedmiotów

zawodowych. Analizowana jest wykonalność poszczególnych zadań, najczęściej popełniane

błędy oraz ich przyczyny. Wyniki egzaminu maturalnego analizowane są również w kontekście

działań podjętych przez nauczycieli na podstawie wniosków z wyników próbnego egzaminu

maturalnego oraz próbnego egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe (jeżeli taki jest

w szkole przeprowadzany). Wyniki egzaminu maturalnego z języka polskiego i matematyki

analizowane są również (w niektórych szkołach) w kontekście wyników egzaminu

gimnazjalnego.

Wszystkie badane szkoły (26) spełniają kryteria poziomu podstawowego, poziom wysoki

stwierdzono w 13 z 26 szkół, a bardzo wysoki w co 5 badanej szkole (5 z 26). W uzasadnieniu

bardzo wysokiego poziomu spełnienia wymagania wskazano na wieloaspektowość i

systemowość prowadzonych analiz (3 z 5) oraz wysokie wyniki uzyskiwane przez uczniów ( 2 z

5).

Niespełnienie poziomu wysokiego ustalenie średniego poziomu spełnienia wymagania (8 szkół)

związane jest z brakiem wzrostu efektów kształcenia.

Wnioski:

1. Realizowane w szkole wnioski wynikające z analiz wyników egzaminów maturalnych lub

zawodowych nie powodują zmian.

2. Nie analizuje się skuteczności wdrożonych wniosków.

3. Wyniki badań wpływają na organizowane w szkołach wsparcie uczniów, w organizacji

którego wykorzystuje się środki UE.

Zasadnicza szkoła zawodowa

W badanych Szkołach dokonuje się analizy ilościowej – dotyczy to wskaźników procentowych i

liczbowych: liczby absolwentów, którzy przystąpili do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje

zawodowe, liczby absolwentów, którzy go zdali lub nie zdali tego egzaminu , liczby

absolwentów, którzy uzyskali dyplom. Podstawą są dane przekazane z Okręgowej Komisji

Egzaminacyjnej. Analiza jakościowa dotyczy głównie stopnia trudności arkusza

egzaminacyjnego i wyników poszczególnych uczniów. Pod względem jakościowym analizuje się

informacje dotyczące umiejętności, które wypadły najlepiej i najsłabiej oraz kwestie związane z

analizą trudności poszczególnych zadań. Analiza jakościowa jest przeprowadzana na podstawie

poszczególnych umiejętności zawartych w standardach egzaminów dla poszczególnych

zawodów. Stopień opanowania danej umiejętności jest porównywany ze średnimi wynikami w

województwie i kraju. Analizując jakościowo wyniki punktowe zdających z poszczególnych

zadań oraz elementów egzaminu wyodrębnia się te, które sprawiły uczniom najwięcej kłopotu.

Przykłady wdrożonych wniosków pochodzących z analiz ilościowych i jakościowych:

1. Kształcenie umiejętności czytania ze zrozumieniem, przetwarzanie danych liczbowych

oraz logicznego myślenia i wyciągania wniosków.

2. Ćwiczenie umiejętności wypowiadania się w formach testowych (pytania otwarte).

3. Doskonalenie umiejętności wyszukiwania potrzebnych informacji z tekstów, rysunków,

szkiców w zakresie rysunku technicznego; instrukcji, tabel, wykresów.

4. Organizacja dodatkowych zajęć fakultatywnych mających na celu przygotowywanie

uczniów do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe przez wprowadzenie

większej ilości ćwiczeń i zadań przygotowujących do etapu pisemnego i praktycznego.

5. Ścisła współpraca szkoły z instruktorami praktycznej nauki zawodu w prowadzeniu

zajęć praktycznych zgodnie ze standardami egzaminacyjnymi dla zawodu. Kształcenie na

zajęciach praktycznych umiejętności planowania czynności związanych z wykonaniem

zadania.

6. Prowadzenie treningu na zajęciach lekcyjnych w zakresie umiejętności autoprezentacji

swoich osiągnięć i analizy popełnionych błędów.

Szkoły osiągające wysokie oceny (3 z 25) charakteryzują się najczęściej prowadzonymi

systematycznie, wieloaspektowymi analizami wyników, przekładającymi się na podnoszenie

wyników egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe lub utrzymywanie ich na wysokim

poziomie.

W szkołach uzyskujących średni poziom spełnienia wymagania (4 z 25) najczęściej

podejmowane działania wynikające z realizowanych wniosków z analiz wyników egzaminu

potwierdzającego kwalifikacje zawodowe nie przekładają się na wzrost efektów kształcenia.

Wnioski:

1. W niektórych szkołach trudność sprawia formułowanie wniosków z analiz w sposób

umożliwiający ich realizację.

Szkoła Policealna

Dyrektorzy informują, że ilościowo analizuje się wskaźniki procentowe i liczbowe dotyczące

absolwentów, którzy przystąpili do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, zdali

egzamin z poszczególnych części oraz absolwentów, którzy uzyskali dyplom. Analizowane

są wyniki szkół na tle województwa i kraju. Analiza jakościowa dotyczy wyników uzyskanych

w egzaminach zewnętrznych np.: w kontekście uzyskiwanych ocen z egzaminów semestralnych.

Analiza jakościowa dotyczy określenia stopnia trudności arkusza egzaminacyjnego dla

zdających. Określane są treści programowe, które są dobrze opanowane przez słuchaczy oraz te,

które sprawiły im trudność. Wskazywane są przedmioty w ramach których wymagania

egzaminacyjne zostały zrealizowane na wysokim bądź niskim poziomie i wymagają poprawy.

Wyniki z poszczególnych etapów egzaminu omawiane są w kontekście indywidualnych

możliwości słuchaczy, uzyskiwanych wyników nauczania, motywacji i oczekiwań wobec szkoły,

ich aspiracji zawodowych, dalszych planów kształcenia oraz wpływu na wynik czynników

zewnętrznych takich jak praca zawodowa, obowiązki rodzinne. Nauczyciele badają,

co w przypadku konkretnego słuchacza było przyczyną porażki oraz jakie działania ze strony

szkoły zostały zakończone ich sukcesem, dokonują samooceny swojej pracy, trafności

stosowanych metod i form nauczania. Analizy prowadzone są, w zależności od przyjętych

w szkole rozwiązań, przez zespół zadaniowy lub indywidualnie przez nauczycieli

poszczególnych przedmiotów.

Wszystkie badane szkoły (15) spełniają kryteria poziomu podstawowego, poziom wysoki

stwierdzono w 10 z 15 szkół, a bardzo wysoki w 1 badanej szkole. Niespełnienie poziomu

wysokiego i ustalenie średniego poziomu spełnienia wymagania (2 szkoły) związane jest

z brakiem wzrostu efektów kształcenia w tych szkołach. W dwóch szkołach ustalono niski

poziom spełnienia wymagania w związku z brakiem wdrażania wniosków z analizy egzaminu

potwierdzającego kwalifikacje zawodowe.

Wnioski:

1. Analizowanie wyników egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe sprawia

w wielu szkołach policealnych trudność. W szkołach tych niewielu absolwentów zdaje

egzaminy zawodowe, nie prowadzi się analiz określających istotne wnioski, mające

wpływ na wyniki.

1.2 Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności

Pytanie badawcze Czy uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone

w podstawie programowej stosownie do swoich możliwości rozwojowych?

Szkoła Podstawowa

Zdaniem 93% nauczycieli badanych szkół podstawowych ich uczniowie w poprzednim roku

szkolnym opanowali wiadomości i umiejętności opisane w podstawie programowej. Prawie

wszyscy uczniowie tych szkół byli w ostatnich trzech latach promowani lub kończyli szkołę.

Zdaniem blisko 90% ankietowanych rodziców szkół nauczyciele wierzą w możliwości ich dzieci,

przekonanie o braku wiary deklaruje ok. 10% badanych. Analizując osiągnięcia szkolne uczniów,

nauczyciele uwzględniają ich możliwości rozwojowe np.: konsultując przy ocenie osiągnięć

ucznia w zespołach klasowych, z udziałem pedagoga, dostosowując wymagania (niższy próg

procentowy) dla uczniów osiągających słabe wyniki w nauce, uwzględniając możliwości

psychofizyczne uczniów przy ocenie rozwiązanych, konkretnych zadań. Nauczyciele, analizując

osiągnięcia w konkursach (szkolnych, gminnych), zwracają uwagę na możliwości startujących

w nich uczniów z różnym potencjałem. Przygotowując ofertę zajęć nauczyciele biorą pod uwagę

wyniki (osiągnięcia) uczniów tak, aby uczniowie z różnymi możliwościami mogli w nich brać

udział. Oceniając uczniów, analizują przyczyny trudności wynikające niejednokrotnie

z możliwości uczniów i uwzględniają np.: zalecenia poradni dotyczące dysleksji, dysortografii

czy dysgrafii uczniów.

W szkołach podstawowych bardzo wysoki stopień spełnienia wymagania uzyskało 13 z 58 szkół,

a w 9 szkołach ustalono średni stopień spełnienia tego wymagania. Podstawowym źródłem

sukcesów szkół uzyskujących najwyższe oceny jest praca z uczniem słabszym i zdolnym

z zastosowaniem indywidualizacji. Systemowość działań szkół polega na obejmowaniu opieką

uczniów szczególnie uzdolnionych poprzez realizowanie indywidualnych programów

nauczania; rozwijanie zainteresowań zgodnie z ich potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi

oraz predyspozycjami, tworzenie klimatu sprzyjającego osiąganiu znaczących sukcesów

(konkursy przedmiotowe i inne, wysokie wyniki sprawdzianu zewnętrznego). W tych szkołach

opieką obejmuje się również uczniów słabszych poprzez dostosowanie wymagań,

indywidualizację procesu nauczania, pracę metodami aktywizującymi. Pracę z uczniem mającym

kłopoty

w opanowaniu pewnych treści edukacyjnych nauczyciele podejmują również w trakcie zajęć

dydaktyczno-wyrównawczych, gdzie uczniowie pracują aktywnie, rozwiązują problemy, które

sprawiały im wcześniej trudności. Osiąganie sukcesów postrzegane jest w tych szkołach poprzez

osiągnięcia uczniów na sprawdzianie oraz sukcesy w różnych formach aktywności.

W grupie szkół, w których ustalono bardzo wysoki poziom spełnienia wymagania, wszystkie

lokują się w grupie szkół z wysokimi wynikami sprawdzianu. Ich wyniki są najczęściej

najwyższe w gminach. Osiągnięcia pozaegzaminacyjne związane są z konkursami i olimpiadami

zależą

od szkolnych tradycji i preferencji (np.: sukcesy w nauczaniu języków obcych, wysokie miejsca

w konkursach szkolnych).

Wnioski z analizy osiągnięć uczniów dotyczą zawsze umiejętności i wiadomości, z którymi

uczniowie mają trudności. Jedne opierają się na dodatkowych zajęciach – również

finansowanych ze środków programów pomocowych, inne prowadzą działania o bardzo dużym

zakresie (np.: realizację programu „indywidualizacja nauczania w klasach I-III", realizacja

projektu edukacyjnego „Lepsza szkoła - sesje z plusem" w klasach IV-VI, organizacja

różnorodnych zajęć rozwijających zainteresowania, realizacja zajęć koła teatralnego, wyjazdy do

teatru, organizowanie warsztatów integracyjnych, prowadzenie szkolnej gazety, udział w

konkursach gminnych i krajowych, prowadzenie kół zainteresowań, informowanie na bieżąco

postępach - wprowadzenie tzw. zeszytów korespondencji ułatwiających kontakt na linii

wychowawca – rodzic).

Są również szkoły podstawowe, w których występują problemy z realizacją tego wymagania

( 9 szkół). Wnioski formułowane w tych szkołach często zawierają element deklaratywny,

dotyczący np.: konieczności zmian postaw uczniów. Najczęściej wnioski wdrożone w szkołach

nie powodują wzrostu efektów kształcenia. Szkoły te lokują się w grupie szkół z niskimi i

średnimi wynikami sprawdzianu (w skali staninowej), a dodatkowo szkoły te cechuje duża

zmienność wyników w kolejnych latach.

Wnioski:

1. Szkoły prowadzą analizę osiągnięć z wykorzystaniem zewnętrznych narzędzi

badawczych.

2. W szkołach przyjęto zasady (system) prowadzenia badań osiągnięć uczniów, w sposób

powtarzalny, systematyczny, umożliwiający porównywanie postępów uczniów

i obserwację ich rozwoju.

3. Wnioski są formułowane w sposób umożliwiający ich wdrożenie, a nauczyciele oceniają

skuteczność swoich działań w przyjętych okresach czasu.

Gimnazjum

Analizując osiągnięcia uczniów nauczyciele w badanych szkołach uwzględniają ich możliwości

rozwojowe na przykład poprzez: konsultowanie osiągnięć uczniów w zespołach klasowych,

dostosowanie wymagań dla uczniów osiągających słabe wyniki w nauce z uwzględnieniem

opinii poradni psychologiczno-pedagogicznych; pozyskiwanie informacji o możliwościach

uczniów poprzez współpracę z nauczycielami z I etapu edukacji; przygotowywanie sprawozdań,

w których wskazuje się w jakim stopniu uczniowie w stosunku do swoich możliwości opanowali

poszczególne umiejętności; zestawianie osiągnięć uczniów w konkursach zewnętrznych

z osiągnięciami szkolnymi; sprawdzanie postępów uczniów objętych dodatkowymi zajęciami.

W opinii większości badanych nauczycieli (87%) uczniowie opanowali w poprzednim roku

szkolnym wiadomości i umiejętności opisane w podstawie programowej. Prawie 80%

ankietowanych uczniów uważa, że zajęcia lekcyjne są dostosowane do ich możliwości. Jednak

zdaniem 20% uczniów dzieje się tak bardzo rzadko lub nie dzieje się nigdy. Większość

ankietowanych rodziców (86%) uważa, że nauczyciele wierzą w możliwości uczniów.

Poziom wysoki spełniania tego wymagania ustalono w 24 z 41 badanych szkół, poziom bardzo

wysoki w 4 szkołach. Podstawą sukcesów małopolskich gimnazjów w dużej mierze jest

systematyczna i powtarzalna analiza osiągnięć uczniów. Na tej podstawie są bowiem

formułowane i wdrażane konkretne wnioski do dalszej pracy, które w wymierny sposób

przekładają się na poprawę wyników uczniów w nauce. Prowadzona w szkołach analiza

możliwości uczniów stanowi podstawę indywidualizowania pracy z uczniami i dzięki temu

osiągają oni liczne sukcesy w konkursach przedmiotowych, projektach naukowych i zawodach

sportowych.

Zidentyfikowane trudności dotyczą przede wszystkim: formułowania i wdrażania zbyt ogólnych

wniosków, które nie przyczyniają się do poprawy wyników uczniów w nauce (problem

występujący w 12 szkołach), w jednej szkole nie prowadzi się analizy osiągnięć uczniów -

koncentracja na pracy akcyjnej i doraźnych sukcesach uczniów.

Wnioski:

3. Analiza osiągnięć uczniów prowadzona jest w sposób powtarzalny, systematyczny,

umożliwiający porównywanie osiągnięć uczniów i obserwację ich rozwoju.

4. Wnioski są formułowane w sposób umożliwiający ich wdrożenie, a nauczyciele oceniają

skuteczność swoich działań w przyjętych okresach czasu.

5. Szkoły osiągają wysokie efekty pracy z uczniem uzdolnionym (liczne sukcesy uczniów w

konkursach przedmiotowych i projektach naukowych, sukcesy sportowe).

6. Formułowane i wdrażane wnioski nie zawsze przyczyniają się do poprawy wyników

uczniów w nauce.


We wszystkich badanych szkołach nauczyciele wskazali, że uczniowie w wysokim stopniu

opanowali wiadomości, umiejętności opisane w podstawie programowej. Zajęcia lekcyjne w

opinii ankietowanych uczniów (94%) były dostosowane do ich możliwości; 6% badanych jest

przeciwnego zdania. W wywiadzie informują, że oceniając uczniów uwzględniają zalecenia

poradni psychologiczno-pedagogicznych, oraz wyniki własnych obserwacji i badań. Ankietowani

rodzice (86%) są zdania, że nauczyciele wierzą w możliwości uczniów; „zdecydowanie nie”

wskazuje 3% ankietowanych. We wszystkich badanych liceach uczniowie nabywają wiadomości

i umiejętności określone w podstawie programowej. Wszystkie szkoły wdrażają wnioski z

analizy osiągnięć uczniów. Rodzice w większości są przekonani, że nauczyciele dostrzegają

możliwości uzyskania przez uczniów lepszych wyników w nauce. Wszystkie szkoły analizują

wyniki śródrocznej i rocznej klasyfikacji, a także przeprowadzanych pisemnych prac

kontrolnych, próbnych matur oraz szkolnych badań wyników w nauce.

Bardzo wysoki poziom spełnienia wymagania uzyskało 8 z 23 badanych szkół; uzasadnieniem w

4 z 8 liceów były wysokie lokaty i sukcesy uczniów w liczących się konkursach i olimpiadach

przedmiotowych oraz sukcesy sportowe; w dwóch przypadkach wskazano na wyraźną poprawę

wyników w nauce mierzonych ocenami klasyfikacyjnymi rocznymi i śródrocznymi. Dwa

uzasadnienia wskazują na uzyskiwanie przez uczniów wysokich wyników maturalnych.



Dobra praktyka to rozszerzenie możliwości edukacyjnych oraz stworzenie uczniom

dodatkowych szans poprzez prowadzenie zajęć na krakowskich uczelniach, korzystanie z

praktyk zagranicznych w ramach programów europejskich.

Wnioski:

1. Szkoły mają trudności ze wskazaniem przykładów diagnozowania i analizowania

osiągnięć uczniów z uwzględnieniem ich możliwości rozwojowych. Często wskazywane

są działania podejmowane w zakresie pracy z uczniem wymagającym wsparcia.

Trudnością jest również takie formułowanie wniosków, by można je było wdrożyć do

pracy w szkole.

Technikum

W opinii nauczycieli (87%) uczniowie w dużym stopniu opanowali w poprzednim roku

szkolnym wiadomości i umiejętności opisane w podstawie programowej. Ankietowani

uczniowie deklarują (83%), że zajęcia lekcyjne, w których uczestniczą są dostosowane do ich

możliwości. Nauczyciele informują, że analizując osiągnięcia szkolne uczniów, uwzględniają ich

możliwości rozwojowe. Różnicowany jest m.in. stopień trudności zadań domowych. Możliwości

uczniów brane są pod uwagę przy odpowiedzi ustnej i pisemnej. Po analizie osiągnięć uczniów z

przedmiotów zawodowych w klasach młodszych, organizowane są zajęcia dodatkowe

wyrównujące braki. Dokonywana jest również analiza ocen uczniów z wszystkich przedmiotów

w kontekście analizy frekwencji oraz efektów pomocy psychologiczno – pedagogicznej.

Uwzględnia się możliwości rozwojowe uczniów na kontrolnych pracach pisemnych (np.

uczniowie otrzymują więcej czasu), przy odpowiedziach ustnych (pomoc nauczyciela). Zdolniejsi

uczniowie otrzymują dodatkowe zadania. Zdaniem 88% badanych rodziców nauczyciele wierzą

w możliwości uczniów.

Wszystkie badane szkoły (26) spełniają wymagania poziomu podstawowego. Poziom wysoki

ustalony został w 17 z 26 badanych szkół, a bardzo wysoki w 5. Uzasadnieniem (w trzech

szkołach) są wysokie efekty kształcenia (na tle województwa małopolskiego), sukcesy w

konkursach pozaszkolnych (1 z 5) oraz wieloaspektowe analizy osiągnięć szkolnych uczniów.

Niespełnienie poziomu wysokiego stwierdzono w 4 szkołach i uzasadniono tym, że wdrażane

wnioski nie przyczyniają się do poprawy wyników w nauce.

Trudnością na poziomie podstawowym jest rzetelne diagnozowanie i analizowanie osiągnięć

uczniów z uwzględnieniem ich możliwości rozwojowych. Na poziomie wysokim trudność

sprawia formułowanie wniosków z analizy osiągnięć uczniów, wniosków, których wdrożenie

przyczyniłoby się do poprawy wyników w nauce.

Dobra praktyka to stworzenie wewnątrzszkolnej platformy MOODLE rozszerzającej możliwości

nauczania i uczenia się w szkole.

Wnioski:

1. Dla uczniów organizowane są bezpłatne kursy i szkolenia rozszerzające zasoby ich

kompetencji zawodowych.

2. Uczniowie w szkołach prowadzących analizy wielokontekstowe i wykorzystujących

wsparcie uzyskują ponadprzeciętne wyniki.

3. Zasady prowadzenia badań osiągnięć uczniów zakładają powtarzalność,

systematyczność, umożliwiając porównywanie osiągnięć uczniów i obserwację ich

rozwoju. Wnioski są formułowane w sposób umożliwiający ich wdrożenie, a nauczyciele

oceniają skuteczność swoich działań w przyjętych okresach czasu.

4. Nie szuka się istotnych przyczyń niepowodzeń szkolnych, a analizy osiągnięć uczniów

ograniczają się do ilościowych sprawozdań, wykorzystujących dane przesyłane przez

OKE.


We wszystkich badanych szkołach nauczyciele deklarowali, że uczniowie w wysokim stopniu

opanowali wiadomości, umiejętności opisane w podstawie programowej. Zajęcia lekcyjne

w opinii ankietowanych uczniów (81%) są dostosowane do ich możliwości, ale 19% badanych

jest przeciwnego zdania. Nauczyciele w wywiadzie informują, że oceniając uczniów

uwzględniają zalecenia poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz wyniki własnych

obserwacji i badań. Realizowane jest to np. przez wydłużenie czasu pracy, dostosowanie

wymagań edukacyjnych

do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych uczniów, angażowanie ich do

udziału w dodatkowych zajęciach (np.: konkursy i turnieje zawodowe). Zdaniem 92 %

ankietowanych rodziców, nauczyciele wierzą w możliwości uczniów, przeciwnego zadania jest

około 1,8% rodziców.

Sukcesami szkół, które spełniają wymaganie na poziomie bardzo wysokim (2 z 27) są zarówno

wyniki jak wiązana z nimi analiza osiągnięć uczniów prowadzona w sposób powtarzalny,

systematyczny, umożliwiająca porównywanie osiągnięć uczniów i obserwację ich rozwoju.

W szkołach tych prowadzone są systemowe działania, które mają pomóc uczniom w

opanowaniu wiedzy i umiejętności zawartych w podstawie programowej oraz rozwijać ich

zainteresowania.

W 5 szkołach ustalono średni poziom spełnienia wymagania, Najczęściej wdrażane wnioski

z analizy osiągnięć uczniów nie zawsze przyczyniają się do poprawy wyników uczniów w nauce.

Wnioski:

1. Prowadzenie analiz jakościowych osiągnięć uczniów nie przyczynia się w widocznym

stopniu do poprawy osiągnięć uczniów.

Szkoła Policealna

W opinii nauczycieli (87%) uczniowie w dużym stopniu opanowali w poprzednim roku

szkolnym wiadomości i umiejętności opisane w podstawie programowej. Ankietowani

uczniowie deklarują (ok. 90%), że zajęcia lekcyjne, w których uczestniczą są dostosowane do ich

możliwości. Nauczyciele w trakcie wywiadu informowali, że analizując osiągnięcia szkolne

uczniów, uwzględniają ich możliwości rozwojowe. Dzieje się tak poprzez różnicowanie m.in.

stopnia trudności zadań domowych, prowadzenie zajęć w sposób dostosowany do możliwości

słuchaczy, uwzględnianie w ocenianiu możliwości rozumienia uczniów. Zdaniem ok. 85%

badanych nauczycieli, uczniowie mają chęć do nauki oraz mogą uzyskiwać lepsze wyniki.

Wszystkie badane szkoły (15) spełniają wymagania poziomu podstawowego. Poziom wysoki

ustalony został w 9 z 15 badanych szkół, a bardzo wysoki w 2. Uzasadnieniem w tych szkołach

były wysokie efekty kształcenia (również na tle ogólnopolskim) oraz prowadzenie własnego

programu, który rozszerzał umiejętności słuchaczy.

Niespełnienie poziomu wysokiego stwierdzono w 3 szkołach (poziom średni) i uzasadniono

tym, że wdrażane wnioski nie przyczyniają się do poprawy wyników w nauce. Poziom

podstawowy ustalono w 1 szkole z powodu braku dowodów wdrożenia wniosków z analiz.

Trudnością w szkołach policealnych na poziomie podstawowym realizacji wymagania jest

rzetelne diagnozowanie i analizowanie osiągnięć uczniów z uwzględnieniem ich możliwości

rozwojowych. Na poziomie wysokim trudność sprawia takie formułowanie wniosków z analizy

osiągnięć uczniów, które wpływałoby w istotny sposób na wyniki.

Wnioski:

1. Mała liczba słuchaczy szkół policealnych utrudnia rzeczowe wskazywanie istotnych przyczyn

niepowodzeń. Analizy osiągnięć uczniów ograniczają się do ilościowych sprawozdań,

wykorzystujących dane przesyłane przez OKE.

1.3 Nazwa wymagania: Uczniowie są aktywni

Pytanie badawcze: Czy uczniowie są zaangażowani w zajęcia?

Szkoły podstawowe

Uczniowie szkół podstawowych są zaangażowani w zajęcia lekcyjne i pozalekcyjne. W badanych

szkołach 19% ankietowanych uczniów wyrażą opinię, że lekcje nie są wciągające, 62% uważa,

je za angażujące (ok. 19% uczniów nie odpowiedziało na to pytanie). Podobna jest opinia

o zajęciach pozalekcyjnych organizowanych w tych szkołach, ok. 60% ankietowanych uczniów

uważa je za wciągające, natomiast ok. 16% za niezbyt angażujące (brak odpowiedzi-24%).

Zdaniem ok. 90 % rodziców ich dzieci chętnie angażują się w zajęcia szkolne, a pozostali

twierdzą, że dzieci angażują się raczej niechętnie. W trakcie obserwowanych zajęć uczniowie

angażowali się w bardzo różnych sytuacjach dydaktycznych, ale najczęściej było to podczas

sytuacji wykorzystujących ich emocje (scenki, teatrzyki, zabawy, zgadywanki, zadania

praktyczne). Była również taka grupa zajęć (stosunkowo niewielka), gdzie uczniowie byli

aktywni wyłącznie na polecenie nauczyciela, albo tok zajęć uniemożliwiał im aktywność (np.:

uczniowie słuchali wykładu nauczyciela). Zdaniem obserwatorów na 78 % obserwowanych

zajęć zaangażowanych była większość, lub wszyscy uczniowie. Na niespełna 1,4 % zajęć

angażowana była mała grupa uczniów (brak wskazań obserwatorów: ok. 15%). Obserwatorzy

wiązali aktywność uczniów na zajęciach z działaniami nauczyciela na około 90% zajęć.

Większość z badanych szkół podstawowych (49 z 58) osiąga wysoki poziom spełnienia

wymagania, tylko w jednej szkole ustalono średni poziom. Bardzo wysoki poziom ustalono dla

8 szkół. Powtarzającymi działaniami tych szkół, które zdaniem wizytatorów uzasadniają takie

oceny są wyniki działań inicjowanych przez uczniów, udział znaczącego odsetka uczniów w tych

działaniach, wartość działań o charakterze kulturalnym, patriotycznym, proekologicznym

i charytatywnym oraz wysoka ocena działań uczniów przez środowisko.

Cechą podstawową tych szkół jest pozostawienie uczniom prawa decydowania co do tworzenia

i modyfikacji różnych działań. Obszary aktywności dzieci są najczęściej bardzo szerokie i

dotyczą:

organizowania imprez, uroczystości szkolnych i środowiskowych;

organizowania akcji charytatywnych i ekologicznych, a także promujących szkołę

w środowisku;

decydowania o udziale i sposobie przeprowadzenia różnorodnych konkursów szkolnych;

stwarzania możliwość wyboru metod pracy na niektórych lekcjach;

reprezentowania szkoły na różnych szczeblach, różnorodnych konkursów i zawodów

sportowych; wydawania szkolnych gazetek;

uczestniczenia w planowaniu zajęć pozalekcyjnych, współdecydowania o organizowanych

wycieczkach, wyjściach i przedsięwzięciach;

angażowania się w realizację projektów i programów szkolnych i środowiskowych;

podejmowania prac społeczno–użytecznych na rzecz szkoły;

dbania o wygląd szkolnych korytarzy i sal lekcyjnych, estetykę otoczenia.

Szkoła podstawowa, która spełniła to wymaganie na poziomie średnim, nie realizowała

inicjatyw zgłaszanych przez uczniów.

Wnioski:

1. Szkoły angażują do dodatkowych aktywności większość dzieci, większość uczniów

ocenia zajęcia szkolne i pozalekcyjne jako interesujące.

2. Aktywności dzieci ograniczają się w niektórych szkołach do proponowania wycieczek

i tematyki godzin wychowawczych.

Gimnazjum

W opinii 49% uczniów wszystkie lub prawie wszystkie zajęcia lekcyjne są wciągające i

angażujące. Jednak prawie 1/3 uczniów uważa tylko niektóre zajęcia za wciągające, a dla 4%

uczniów zajęcia w ogóle nie są wciągające (swojego zdania nie wyraziło 17% badanych

uczniów). Prawie 53% uczniów postrzega wszystkie lub prawie wszystkie zajęcia pozalekcyjne

jako wciągające

i angażujące, dla 20% uczniów tylko niektóre zajęcia są wciągające, ale zdarza się rzadko, a w

opinii 8% uczniów zajęcia pozalekcyjne w ogóle nie są interesujące (19% uczniów nie udzieliło

odpowiedzi). Większość badanych rodziców (83%) uważa, że ich dzieci chętnie angażują się w

zajęcia szkolne. Na większości obserwowanych zajęć (81%) zaangażowani byli wszyscy

uczniowie lub ich większość, a ich aktywność wynikała z właściwie dobranych przez nauczycieli

metod

i form pracy.

Zdecydowana większość małopolskich gimnazjów (38 z 41) osiąga wysoki (34 szkoły) i bardzo

wysoki (4 szkoły) poziom spełnienia tego wymagania. Wizytatorzy ustalali bardzo wysoki

poziom spełnienia wymagań w szkołach, które stwarzają nowatorskie możliwości rozwijania

zainteresowań, poszerzania wiedzy i umiejętności poprzez realizowane projekty unijne np.:

przyrodniczy projekt „Feniks”, a także różnorodne programy o charakterze edukacyjno-

profilaktycznym („Spójrz inaczej”, „Warto być dobrym”). Najwyżej ocenione szkoły stwarzają

uczniom warunki do podejmowania przez nich różnorodnych aktywności realizują systemowe

działania o wysokich walorach wychowawczych (promocja krwiodawstwa, akcje na rzecz osób

potrzebujących i środowiska naturalnego).

W 3 szkołach, które spełniły to wymaganie na poziomie średnim, nie realizowano działań

zainicjonowanych przez uczniów.


1) Uczniowie podejmują wiele inicjatyw np.: z własnej inicjatywy pomagają starszym i

samotnym mieszkańcom wsi, zorganizowali teatr profilaktyczny ,,Sąd nad papierosem", z

którego dochód przeznaczono dla dzieci w Kamerunie.

2) Realizacja licznych programów i projektów, angażujących uczniów, np.: „Szkolna scena

teatralna - miejscem integracji społecznej", „Szkolna integracja w Osielcu krokiem

w kierunku osiągnięcia sukcesu", „Szansa na miarę sukcesu", „Odkrywamy na nowo

wiedzę i umiejętności w zakresie nauk przyrodniczo - matematycznych w Osielcu",

„Umiejętność zdobywania wiedzy podstawą sukcesu w przyszłym życiu zawodowym

młodego gimnazjalisty”.

3) Szkoła prowadzi systemowe działania o wysokich walorach wychowawczych:

organizowanie i promowanie przez grupę wolontariatu honorowego krwiodawstwa -

„Iskierka Nadziei”; działania ekologiczne - grupa "EkoSpytki". W ramach projektu „Lepsi

od miasta i basta” prowadzony jest w szkole „Ośrodek dobrych decyzji” – wspierający

uczniów w wyborze szkoły ponadgimnazjalnej i w planowaniu dalszej przyszłości.

Wnioski:

Uczniowie mają stwarzane możliwości rozwijania zainteresowań, poszerzania wiedzy

i umiejętności poprzez realizowane projekty unijne, różnorodne programy o charakterze

edukacyjno-profilaktycznym.

Szkoły stwarzają uczniom warunki do podejmowania przez nich różnorodnych aktywności,

jednak nie zawsze realizują działania przez nich zainicjonowane.


Co drugi ankietowany uczeń deklaruje, że zajęcia lekcyjne w ich szkole są interesujące (45%); że

zajęcia nie są interesujące zadeklarowało 7% respondentów. Potwierdzają to obserwacje lekcji;

na 40% obserwowanych zajęć edukacyjnych zaangażowana większość klasy. Zajęcia

pozalekcyjne są wciągające zdaniem 24% badanych; że sporo zajęć jest wciągających deklaruje

26% badanych, że niektóre 23%. Zajęcia nie są wciągające dla 10% badanych. Badani rodzice (

81%) deklarują, że ich dzieci angażują się w zajęcia szkolne (zdecydowanie chętnie – 21%, raczej

chętnie – 60%); 19% deklarują, że niechętnie angażują się w zajęcia (zdecydowanie niechętnie –

3%, raczej niechętnie – 3%). Uczniowie we wszystkich szkołach angażują się w różne inicjatywy

proekologiczne, prospołeczne, prozdrowotne, wolontariackie, integrujące środowisko szkolne

oraz lokalne. Bardzo wysoki poziom spełnienia wymagania uzyskało 7 z 23 liceów.

Uzasadnieniem było inicjowanie przez uczniów działań integrujących uczniów oraz mających

wpływ na rozwój ich indywidualny (1 z 7), zaangażowanie w życie szkoły i środowiska

lokalnego (1 z 7), aktywność na zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych (3 z 7), inicjowanie

działań mających wpływ na życie szkoły (2 z 7).



Dwie szkoły nie uzyskały wysokiego poziomu spełnienia wymagania z powodu nieinicjowania

przez uczniów działań, które miałyby wpływ na rozwój szkoły i uczniów.

Przykłady dobrej praktyki to uzyskiwanie przez szkoły certyfikatów „Szkoła promująca

bezpieczeństwo”, prowadzona akcja patriotyczna – tworzenie biogramów byłych absolwentów i

nauczycieli szkoły, którzy zginęli w I i II wojnie światowej.

Wnioski:

1. Szkoły stwarzają uczniom odpowiednie warunki do podejmowania aktywności.

2. Systematycznie realizowane różnorodne i wielokierunkowe formy aktywności uczniów

integrują społeczność szkolną i wpływają na rozwój uczniów i szkół.

3. Uczniowie w niektórych szkołach mają niewielki wpływ na planowanie i organizację

procesu dydaktycznego.

Technikum

Co czwarty ankietowany uczeń (24%) twierdzi, że zajęcia nie są wciągające, zajęcia są

wciągające dla co trzeciego ucznia (37%), 39% badanych nie wypowiedziało się na ten temat. Na

obserwowanych zajęciach uczniowie byli zaangażowani. Zajęcia pozalekcyjne są interesujące dla

41% badanych uczniów, dla 20% są nieinteresujące i niewciągające, 39% nie wyraziło swojego

zdania. Badani rodzice twierdzą (82%), że ich dzieci chętnie angażują się w zajęcia szkolne,

przeciwnego zdania jest 18% badanych.

Wszystkie szkoły (26) spełniają kryteria poziomu podstawowego. Poziom wysoki spełnia 15 z

26 badanych szkół, a bardzo wysoki 9. Uzasadnieniem bardzo wysokiego poziomu jest we

wszystkich szkołach trwałość i widoczność efektów inicjatyw podejmowanych przez uczniów na

rzecz własnego rozwoju i rozwoju szkoły. Zwraca się również uwagę na wieloaspektowość

podejmowanych przedsięwzięć.

W 1 z 26 szkół ustalono średni poziom spełnienia wymagania ze względu na brak wpływu

uczniowskich inicjatyw na zajęcia lekcyjne i życie szkoły.

Wnioski:

1. Szkoły angażują do dodatkowych aktywności większość uczniów, a działania młodzieży

są bardzo zróżnicowane. Uczniowie podejmują aktywności związane z działaniami

społecznymi, artystycznymi wyraźnie częściej niż związane z własną edukacją.

2. W części szkół uczniowie uważają zajęcia za niezbyt ciekawe.


Zdaniem ok. 26% ankietowanych uczniów sporo zajęć (choć nie wszystkie) są interesujące, dla

ok. 20% są interesujące, 15% twierdzi że, niektóre zajęcia są wciągające, ale zdarza się to dość

rzadko, dla prawie 10% zajęcia nie są interesujące (578 uczniów nie udzieliło odpowiedzi).

Z obserwacji wynika, że uczniowie są zaangażowani w zajęcia (na 40% zajęć cała klasa była

zaangażowana, większość uczniów lub duża grupa uczniów (połowa) na ok. 18% zajęć (brak

wpisów dot. 40% obserwacji).

Zajęcia pozalekcyjne dla większości ankietowanych uczniów (79%) są interesujące (choć nie

wszystkie), dla 21 % zajęcia w ogóle nie są interesujące wciągające. Badani rodzice deklarują, że

ich dzieci angażują się w zajęcia szkolne raczej chętnie (66%) lub zdecydowanie chętnie (18%),

zdanie przeciwne wyraża około 15% respondentów.

W szkołach stwarzane są uczniom odpowiednie warunki do podejmowania aktywności.

W większości szkół uczniowie inicjują i realizują różnorodne działania wpływające na ich

własny rozwój i rozwój szkół. W wielu szkołach uczniowie mają niewielki wpływ na planowanie

i organizację procesu dydaktycznego. Uczniowie w małym stopniu angażują się w organizowane

w szkołach zajęcia.

Szkoła Policealna

Spośród ankietowanych uczniów większość (ok. 80%) twierdzi, że zajęcia są wciągające, dla ok.

9% badanych tak nie jest. Na obserwowanych zajęciach uczniowie byli w większości

zaangażowani. Zajęcia pozalekcyjne są interesujące dla ok. 71% badanych uczniów, dla 10% są

nieinteresujące i niezbyt wciągające, ale prawie co 5 uczeń nie wyraził swojego zdania. Prawie ¾

uczniów deklaruje, że miało wpływ na to co się działo na lekcjach, ponad połowa (55%) uczniów

dostrzega swój wpływ przede wszystkim na organizację zajęć.

Wszystkie szkoły (15) spełniają kryteria poziomu podstawowego. Poziom wysoki spełnia 13 z

15 badanych szkół, żadna nie uzyskała poziomu bardzo wysokiego. W 1 z 15 szkół ustalono

średni poziom spełnienia wymagania ze względu na ocenę zgłaszanych przez uczniów

propozycji związanych z rozwojem szkoły i uczniów (brak samodzielności). W jednej ustalono

poziom podstawowy spełnienia wymagania z powodu braku inicjatyw uczniów.

Wnioski:

1. Uczniowie szkół policealnych uważają zajęcia za ciekawe i większość z nich angażuje się

w ich trakcie.

2. Uczniowie tych szkół podejmują aktywności związane przede wszystkim z własną

edukacją.

1.4 Respektowane są normy społeczne

Pytanie badawcze: Czy zachowania uczniów świadczą o przestrzeganiu norm społecznych

w szkole?

Szkoła Podstawowa

Najczęstszym problemem związanym z bezpieczeństwem jest agresja werbalna uczniów. Taki

problem zgłosiło, jako bezpośrednio ich dotykający, 34% uczniów klas V. O utracie swoich

rzeczy w wyniku kradzieży deklarowało 6% uczniów, a o fizycznej agresji – 3% uczniów.

Uczniowie twierdzili również, że ktoś zmuszał ich do kupna rzeczy (1.2%), a w bójce z nim użyto

ostrego narzędzia (0,7%). Mimo deklaracji dotyczących zdarzeń naruszających przyjęte normy

zachowań uczniowie w ankietach deklarują stosunkowo wysoki poziom bezpieczeństwa. Na

przerwach poczucie bezpieczeństwa deklaruje ok. 84% ankietowanych uczniów (na zajęciach

ok. 87%), brak takiego poczucia na przerwach postrzega ok. 6,2%. Na lekcjach brak poczucia

bezpieczeństwa dostrzega 3,5% ankietowanych. Blisko 10% uczniów nie udzieliło odpowiedzi

na te pytania. Większość uczniów czuje się bezpiecznie w każdym miejscu szkoły (deklaracja

około 70% uczniów), jako miejsca niebezpieczne uczniowie wskazują: korytarz (ok. 13%

wskazań),

a następnie toalety i szatnie (po ok. 10%).

Nauczyciele również postrzegają jako najczęściej zdarzające się zachowania naruszające normy

– agresje werbalną. W większości wywiadów nauczyciele poruszają ten problem. Mówią o np.:

„potyczkach słownych w internecie”, wulgaryzmach, „zaczepkach słownych”. Wyraźnie rzadziej

nauczyciele wspominają o przejawach agresji fizycznej: „przepychanie”, „szarpanie”. Nie

mówiono natomiast o bójkach, kradzieżach. Nauczyciele oceniając częstotliwość takich

zachowań najczęściej mówią o sporadyczności takich zachowań. Pracownicy niepedagogiczni

zwracali natomiast uwagę na pojedyncze przypadki niszczenia mienia, sporadyczne używanie

wulgarnego słownictwa, przepychanki na przerwach.

Obserwatorzy nie stwierdzili w trakcie obserwacji przypadków zachowań uczniów, które

naruszałyby przyjęte normy społeczne. Tylko w dwóch szkołach zaobserwowano w trakcie

przerw „przepychanki” (w trakcie przerw, na wąskim korytarzu). Rodzice w większości (ok.

85% ankietowanych) stwierdzili, że nauczyciele reagują szybko na złe zachowania uczniów. W

trakcie obserwacji 97% zajęć lekcyjnych wszyscy lub prawie wszyscy uczniowie zachowywali

się właściwie. Na pozostałych 3% grupy większe niż połowa klasy zachowywały się niezgodnie

z ogólnie przyjętymi normami społecznymi.

Nauczyciele za osiągnięcie szkoły w kształtowaniu wymaganych zachowań uważają najczęściej:

postawy uczniów w trakcie wycieczek, współpracę, szacunek w stosunku do osób starszych,

brak przemocy w szkole, duże poczucie bezpieczeństwa, zaangażowaniem w życie klasy i szkoły,

przestrzeganie norm w szkole (przestrzeganie regulaminów, kultury słowa, dbanie o sprzęt,

ustalonych zasad zachowania).

Na badanych 58 szkół podstawowych kary dla 20 uczniów wymierzono w 11 szkołach.

Powodem było: niszczenie mienia oraz agresywne zachowanie w stosunku do kolegów,

agresywne zachowania w stosunku do nauczyciela i kolegów, częste nie przestrzeganie zasad

kultury

w odniesieniu do kolegów, nauczycieli i pracowników szkoły, kradzież, demoralizująca postawa

ucznia, wagary, konflikt z prawem, bójki lub wulgaryzmy.

W 13 szkołach podstawowych (spośród 58) poziom spełnienia tego wymagania uznano za

bardzo wysoki. Najczęstszym argumentem przemawiającym za taką ocena był w szczególności

deklarowany przez wszystkich respondentów wysoki poziom bezpieczeństwa uczniów,

różnorodność systematycznie realizowanych działań wychowawczych i profilaktycznych,

wysoki stopień przestrzegania przez uczniów ustalonych zasad dotyczących relacji

rówieśniczych. Dla wysokiej oceny istotna była również akceptacja uczniów, rodziców oraz

środowiska lokalnego dla działań wychowawczych i profilaktycznych podejmowanych w szkole.

Powodem oceny spełnienia wymagania na poziomie średnim w 4 szkołach (z 58) było

najczęściej nieuwzględnianie uczniowskich inicjatyw w podejmowanych działaniach

wychowawczych oraz brak skuteczności oddziaływań wychowawczych i nie modyfikowanie

tych działań.

Wnioski:

1. W większości badanych szkół prowadzona jest spójna polityka zapewnienia

bezpieczeństwa, wzmacniania postaw, informowania rodziców, a uczniowie czują się w

takich szkołach bezpiecznie.

2. W części szkół działania wychowawcze nie uwzględniają opinii i propozycji dzieci.

3. W niektórych szkołach działania wychowawcze nie są analizowane pod kątem ich

skuteczności i adekwatności do potrzeb.

Gimnazjum

Nauczyciele w badanych szkołach wskazali następujące przykłady właściwych zachowań

uczniów:

przestrzeganie obowiązujących zasad (dyscyplina na lekcjach, odpowiedni ubiór, brak

przypadków przemocy fizycznej, poszanowanie mienia, nie używanie wulgaryzmów, nie

palenie papierosów)

prezentowanie właściwych zachowań poza szkołą (podczas wyjść i wycieczek),

postawy koleżeńskie,

opieka nad młodszymi i pomoc słabszym,

szacunek dla osób starszych,

wrażliwość na krzywdę innych,

postawy patriotyczne,

zaangażowanie na rzecz środowiska lokalnego.

W zdecydowanej większości szkół wizytatorzy nie zaobserwowali w placówkach niewłaściwych

zachowań uczniów. W pojedynczych przypadkach agresywnych zachowań uczniów

obserwowano reakcje ze strony nauczycieli. W połowie badanych szkołach dyrektorzy

wymierzali kary statutowe w stosunku do pojedynczych uczniów w przypadkach:

niewłaściwych zachowań uczniów w stosunku do nauczycieli, zachowań agresywnych, oszustw,

lekceważenia obowiązków szkolnych (wagary), spożywania alkoholu, niszczenia mienia

szkolnego. W pozostałych szkołach nie miały miejsca sytuacje, w których dyrektorzy wymierzali

uczniom kary statutowe. W opinii nauczycieli w badanych szkołach zdarzają się sporadyczne

przypadki:

agresji słownej (wulgaryzmy, przezwiska),

agresji fizycznej (popchnięcia, bójki),

lekceważenia obowiązków szkolnych (wagary, spóźnienia na lekcje, nie noszenie

mundurków),

niszczenia mienia,

kradzieży,

wymuszeń,

spożywania alkoholu.

Prawie 22% badanych uczniów było narażonych w szkołach na agresję słowną, a 2% uczniów na

agresję fizyczną. Ofiarami kradzieży było 5% badanych uczniów, a wymuszeń 1% uczniów.

Poczucie bezpieczeństwa podczas lekcji deklaruje 93% badanych uczniów, a podczas przerw –

92% uczniów. Po lekcjach na terenie szkoły bezpiecznie czuje się 59% uczniów, 5% uczniów ma

zdanie odmienne, a 11% stwierdziło, że nigdy nie bywa na terenie szkoły poza godzinami jej

pracy. Prawie 57% uczniów uważa, że w szkole nie ma miejsc, w których czują się mało

bezpiecznie. Pozostali jako miejsca mało bezpieczne wskazali: toalety i szatnie (po 7% wskazań),

korytarz (6% wskazań), boisko (3% wskazań).

Spośród 41 badanych szkół w 4 ustalono bardzo wysoki poziom spełnienia wymagania, a w 29

poziom wysoki. Sukcesy gimnazjów wynikają z realizowanych w tych szkołach działań

profilaktycznych i wychowawczych, adekwatnych do zdiagnozowanych zagrożeń i

wzmacniających zachowania właściwe, które sprawiają, że uczniowie czują się w nich

bezpiecznie. Podejmowane działania są prowadzone we współpracy z rodzicami i podmiotami

działającymi w środowisku lokalnym.

W 7 gimnazjach, w których ustalono średni stopień wypełniania tego wymagania: podczas

modyfikacji działań wychowawczych nie uwzględniano inicjatyw uczniów (4 szkoły); uczniowie

nie prezentowali właściwych zachowań (2 szkoły); prowadzone analizy działań

wychowawczych nie stanowiły podstawy do modyfikowania tych działań (1 szkoła).

Prowadzenie doraźnej diagnozy zachowań uczniów i zagrożeń, nie prowadzące do właściwej

identyfikacji problemów środowiska szkolnego oraz podejmowanie działań w celu eliminowania

zagrożeń i wzmacniania właściwych zachowań nie adekwatnych do rzeczywistych problemów

młodzieży, były podstawą ustalenia podstawowego poziomu spełnienia wymagania.

Zgromadzone w toku badania informacje świadczą, że: nie wszyscy uczniowie mają poczucie

bezpieczeństwa w Szkole; występują negatywne zachowania młodzieży; doraźna diagnoza

zachowań uczniów i zagrożeń nie prowadzi do właściwej identyfikacji problemów środowiska

szkolnego; działania podejmowane w celu eliminowania zagrożeń i wzmacniania właściwych

zachowań nie są adekwatne do rzeczywistych problemów młodzieży. Biorąc pod uwagę

powyższe informacje należy uznać, że Szkoła spełnia wymaganie na poziomie podstawowym.


1) W celu wzmacniania pozytywnych zachowań i eliminacji niepożądanych postaw

realizowane są projekty ,,Stop agresji", ,,Trzymaj formę", ,,Zachowaj trzeźwy umysł" oraz

konkursy „Milowy krok", „Najsprawniejszy gimnazjalista" i „Primus Inter Pares".

2) W szkole aktywnie działa sąd koleżeński.

Wnioski:

1. Szkoły realizują we współpracy z rodzicami i partnerami działania profilaktyczne i

wychowawcze, które w większości są adekwatne do zdiagnozowanych zagrożeń i

wzmacniają zachowania właściwe.

2. Zdecydowana większość uczniów czuje się w szkołach bezpiecznie, choć uczniowie nie

zawsze prezentują zachowania zgodne z wymaganiami.

3. Prowadzona w niektórych szkołach doraźna diagnoza zachowań uczniów i zagrożeń nie

zawsze prowadzi do właściwej identyfikacji problemów środowiska szkolnego, a

podejmowane na tej podstawie działania nie są adekwatne do rzeczywistych problemów

młodzieży.


Zachowania uczniów w liceach ogólnokształcących świadczą o przestrzeganiu norm społecznych

w szkole. Najczęstsze zachowania niewłaściwe w liceach ogólnokształcących to obrażanie

wzajemne uczniów – 21% (7% czuło się obrażonymi przez kolegów, a 14% było świadkami

takiego zajścia). Kolejnymi nagannym zachowaniem są kradzieże (wskazanie 8% ankietowanych

uczniów), pobicia (2% ankietowanych) i wymuszania (1%). Nauczyciele uważają, że uczniowie

respektują normy społeczne, przestrzegają zapisy statutowe; niewłaściwe zachowania

w badanych szkołach zdarzają się sporadycznie. Uczniowie akceptują i pomagają uczniom

niepełnosprawnym. Nie ma nietolerancji, piętnowania inności, zauważalna jest wzajemna

pomoc ze strony uczniów. W czasie wizyt w szkole nie obserwowano zachowań uczniów

odbiegających od ogólnie przyjętych norm społecznych. W dziesięciu liceach ogólnokształcących

zostały wymierzone kary statutowe: Nagany za absencję bez usprawiedliwienia (wagary) – 56,

za spożywanie alkoholu na wycieczce szkolnej – 6, dewastację mienia szkolnego - 2, niewłaściwe

zachowanie wobec nauczyciela – 2 kary.

Do niepożądanych zachowań nauczyciele zaliczają: palenie papierosów, wulgaryzmy –

słownictwo, wagarowanie, przemoc w sieci, odpisywanie, ściąganie przy pomocy komórek i

niewłaściwy ubiór. Uczniowie mają poczucie bezpieczeństwa w szkole. Co drugi uczeń w

badanych liceach ogólnokształcących (48%) uważa, że w szkole nie ma miejsc niebezpiecznych.

Najniebezpieczniejszymi miejscami w szkole wg uczniów są toalety (1,7%) oraz korytarz (1,5%

badanych). Uczniowie deklarują, że w czasie lekcji niebezpiecznie czuje się 5%, podczas przerw

3%, i po lekcjach 3%. We wszystkich szkołach diagnozowane są zachowania uczniów oraz

podejmowane działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie

właściwych zachowań. Działania te są analizowane przez wychowawców klas, zespoły oraz rady

pedagogiczne, oceniana jest ich skuteczność a w razie potrzeb są modyfikowane z

uwzględnieniem inicjatyw uczniów. Licea posiadają szkolne programy wychowawcze oraz

szkolne programy profilaktyki.

Wysoki poziom spełnienia został ustalony w 8 szkołach. Uzasadnieniem są wysokie wskaźniki

poziomu bezpieczeństwa sygnalizowane przez uczniów w ankietach oraz wskazanie, że również

nauczyciele przestrzegają zasad ustalonych w szkole (5 z 8), różnorodność działań

wychowawczych i ich skuteczność ( 3 z 8).



W jednym przypadku został ustalony średni poziom spełnienia wymagania ze względu na brak

analiz podejmowanych działań wychowawczych.

Wnioski:

1. Zauważyć można, że uczniowskie inicjatywy uwzględniane przy modyfikacji działań

wychowawczych mają charakter doraźny np. uczniowie współdecydują o tematach

godzin wychowawczych, wyrażają opinie o kryteriach ocen zachowania.

Technikum

Ankietowani uczniowie wskazali, że negatywne/niewłaściwe zachowania miały miejsce w ich

szkołach w następującym nasileniu:

- ktoś został obrażony z klasy – 20% badanych

- badany został obrażony – 11%

- skradziono coś komuś – 7%

- skradziono coś badanemu – 3%

- ktoś został pobity – 3%

- pobity został respondent – 0,3%

Nauczyciele jako osiągnięcia szkół w kształtowaniu wymaganych zachowań wymieniają:

zlikwidowanie zjawiska fali, ograniczenie palenia papierosów w szkole oraz niszczenia mienia.

Wskazują na poprawę dyscypliny, wyglądu uczniów w czasie uroczystości szkolnych i

pozaszkolnych, uczestniczenie w imprezach środowiskowych. Osiągnięciem jest kształtowanie u

uczniów tolerancji i akceptacji, dbałości o porządek, kulturę, szacunek dla nauczycieli. W czasie

obserwacji młodzieży na przerwach i boisku szkolnym nie zaobserwowano zachowań

agresywnych. Uczniowie zachowywali się zgodnie z przyjętymi normami. Najczęstsze kary

stosowne w szkołach to upomnienia i nagany. W jednym przypadku przeniesiono ucznia do

innego oddziału w szkole, w 7 - dokonano skreśleń z listy uczniów. Kary były stosowane za:

nieusprawiedliwione nieobecności (wagary), naganne zachowania wobec kolegów i nauczycieli,

palenie papierosów, używanie alkoholu na wycieczce oraz brak stroju regulaminowego.

Nauczyciele wskazują, że najczęściej w szkole zdarzają się: wulgaryzmy słowne (30%), palenie

papierosów (26%), wagarowanie (10%), opuszczanie terenu szkoły w czasie zajęć (2%),

przemoc wobec rówieśników (2%). Dwóch nauczycieli wskazuje (4%), że w szkole nie

występują niepożądane zachowania uczniów. Co czwarty badany uczeń (24%) zaznacza, że w

szkole nie ma miejsc niebezpiecznych. Na zajęciach edukacyjnych i w czasie przerw bezpiecznie

czuło się 96% badanych uczniów. Najbardziej niebezpieczne miejsca w szkole - zdaniem

uczniów - to toalety (2% wskazań), szatnia i toalety - 1% wskazań.

Wszystkie (26) badane szkoły spełniają kryteria poziomu podstawowego. W 16 z 26 badanych

szkół ustalono poziom wysoki, a w 7 poziom bardzo wysoki. Uzasadnieniem jest zgodna opinia

wszystkich respondentów, partnerów szkoły, rodziców, nauczycieli o właściwych

zrachowaniach uczniów dostrzeganych nie tylko w szkole, ale i w środowisku.

Niespełnienie poziomu wysokiego w 3 szkołach i ustalenie poziomu średniego

uzasadnione jest brakiem wpływu uczniów na podejmowane w szkole działania wychowawcze.

Wnioski:

1. Zasady obowiązujące w szkole są znane uczniom, a uczniowie ich przestrzegają. Szkoły

prowadzą szczegółową diagnozę zachowań uczniów i zagrożeń, wynikające z nich

podejmowane działania przekładają się na pożądane postawy uczniów i są całkowicie

akceptowane przez środowisko.

2. Uczniowie nie zgłaszają inicjatyw i opinii dotyczących działań wychowawczych.

3. W szkołach obserwuje się werbalne przejawy agresji.

4. Nie prowadzi się analiz skuteczności oddziaływań wychowawczych.


Najczęstsze zachowania niewłaściwe w zasadniczych szkołach zawodowych to agresja słowna

(28% uczniów było świadkiem jak ktoś obrażała osobę z klasy, 18% doświadczyło obrażania,

wymyślania), następnie 8% posiada wiedzę na temat, że ktoś z klasy został pobity, a 3%

doświadczyło pobicia. Spośród ankietowanych 3% uczniów twierdzi, że było świadkiem bójki

z użyciem ostrego narzędzia, 3% uczestniczyło w bójce z użyciem ostrego narzędzia.

O kradzieżach dotyczących ich osoby napisało ok. 4% uczniów, 8% twierdzi, że wie że dokonano

kradzieży na kimś z klasy. Zmuszonych do kupowania czegoś za własne pieniądze było ok. 3%,

świadkami takich zdarzeń było ok. 4% ankietowanych.

Nauczyciele za osiągniecie w kształtowaniu wymaganych zachowań uważają, szacunek do

drugiej osoby, poszanowanie wspólnego dobra, postawy prospołeczne, wykonywanie zadań na

rzecz szkoły, postawy ekologiczne i prozdrowotne, właściwy stosunek uczniów do symboli

narodowych, osób starszych, stosowne zachowanie się uczniów na uroczystościach szkolnych,

brak konfliktów z prawem oraz pozytywnie postrzeganie uczniów w środowisku lokalnym.

W trakcie obserwacji szkół nie zaobserwowano zachowań uczniów odbiegające od ogólnie

przyjętych norm społecznych poza dwoma przypadkami palenia papierosów na terenie

szkolnego parku i poza budynkiem szkoły. W zasadniczych szkołach zawodowych karze się

uczniów, z grupy 27 badanych w czterech zarówno w bieżącym roku szkolnym jak również w

poprzednim nie było sytuacji, w których należało wymierzyć kary statutowe. W pozostałych

kary zostały wymierzone za: niewywiązywania się z obowiązków szkolnych głównie były to

nieobecności nieusprawiedliwione, łamania zakazów regulaminowych i działaniach przeciwko

bezpieczeństwu (np. agresywne zachowanie wobec innego ucznia i nauczycieli), samowolne

oddalenie się od grupy podczas wycieczki szkolnej, niszczenie sprzętu, spożywanie alkoholu,

zażywanie narkotyków, rozpylenie gazu drażniącego.

Uczniowie maja poczucie bezpieczeństwa. Zdaniem 96% ankietowanych uczniów na lekcjach

czują się zdecydowanie i raczej bezpiecznie, ok. 4% nie ma poczucie bezpieczeństwa. Podczas

przerw 95% uczniów czuje się bezpiecznie, przeciwnego zadania jest ok. 4% ankietowanych. Na

terenie Szkoły po zajęciach lekcyjnych 5% czuje się bezpiecznie, taki sam odsetek raczej nie

czuje się bezpiecznie a 19% twierdzi, że nigdy nie bywa na terenie szkoły poza godzinami

lekcyjnymi (32% ankietowanych nie udzieliło odpowiedzi). Uczniowie pytani (1665 resp.) o

wskazanie miejsc w Szkole, w których czują się mało bezpiecznie wymienili toalety (3%.),

korytarz (2%), szatnie (1%), boisko (1%), klasę (1%), natomiast 21% uczniów wskazało, że w

szkole nie ma miejsc w których czują się mało bezpiecznie.

W szkołach osiągających wysokie i bardzo wysokie (6 z 27) poziomy spełnienia wymagania

działania wychowawcze i profilaktyczne podejmowane w szkołach są skuteczne o czym

świadczą prezentowane przez uczniów właściwe postawy i zachowania i deklarowany wysoki

poziom bezpieczeństwa. Szkoły wzmacniają pozytywne zachowania uczniów poprzez

angażowanie ich w działania o charakterze charytatywnym, patriotycznym oraz promujące

szkoły w środowisku lokalnym. W 6 szkołach wymaganie spełnione jest na poziomie średnim.

Uczniowie rzadko zgłaszają propozycje dotyczące modyfikacji działań wychowawczych lub nie

są one uwzględniane. Zdarzają się przypadki nie respektowania przez uczniów obowiązujących

norm społecznych.

Szkoła Policealna

Ankietowani uczniowie wskazali, że negatywne/niewłaściwe zachowania miały miejsce w ich

szkołach w następującym nasileniu:

- ktoś został obrażony z klasy – 7% badanych

- badany został obrażony – 6%

- skradziono coś komuś – 6%

- skradziono coś badanemu – 0,5%

Nauczyciele jako osiągnięcia szkół w kształtowaniu wymaganych zachowań wymieniają:

zlikwidowanie zjawiska fali, ograniczenie palenia papierosów w szkole oraz niszczenia mienia.

Wskazują na poprawę dyscypliny, wyglądu uczniów w czasie uroczystości szkolnych

i pozaszkolnych, uczestniczenie w imprezach środowiskowych. Osiągnięciem jest kształtowanie

u uczniów tolerancji i akceptacji, dbałości o porządek, kulturę, szacunek dla nauczycieli.

W czasie obserwacji młodzieży na przerwach i boisku szkolnym nie zaobserwowano zachowań

agresywnych. Uczniowie zachowywali się zgodnie z przyjętymi normami. Większość badanych

uczniów (ok. 62%) zaznacza, że w szkole nie ma miejsc niebezpiecznych. Na zajęciach

edukacyjnych i w czasie przerw bezpiecznie czuło się 91% badanych uczniów (ok. 8% nie

udzieliło odpowiedzi). Najbardziej niebezpieczne miejsca w szkole - zdaniem uczniów - to

toalety (1,6% wskazań) i korytarz – 1,4% wskazań.

Wszystkie (14) badane szkoły spełniają kryteria poziomu podstawowego. W 12 badanych szkół

ustalono poziom wysoki. Niespełnienie poziomu wysokiego w 1 szkole (poziom C) i ustalenie

poziomu średniego uzasadnione jest brakiem analizy podejmowanych działań mających na celu

eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań. Spełnienie wyłącznie poziomu

podstawowego (D) stwierdzono w jednej szkole. W tej szkole w szczególności nie jest

prowadzona diagnoza zachowań uczniów i zagrożeń oraz nie podejmuje się działań

wychowawczych.

Wnioski:

1. Zachowania niezgodne z zasadami społecznymi zdarzają się w szkołach policealnych

rzadziej niż w innych typach szkół.

2.1 Szkoła lub placówka ma koncepcję pracy

Pytanie badawcze: Jakie jest zaangażowanie nauczycieli w prace nad koncepcją pracy

szkoły?

Szkoła Podstawowa

Wszystkie badane szkoły podstawowe posiadają koncepcję swojej pracy. Nauczyciele, jako jeden

z podmiotów, tworzyli koncepcje swoich szkół, analizują i modyfikują je. Zdaniem dyrektorów

w pracach nad powstawaniem koncepcji największy udział miały rady pedagogiczne (zdanie

87% ankietowanych dyrektorów), następnie sami dyrektorzy (80%), rodzice (62%) i uczniowie

(51%). Około 94% ankietowanych nauczycieli deklarowało, że pracowało nad analizą i

modyfikacją koncepcji pracy szkoły, a ok. 93% nauczycieli ma poczucie współautorstwa

przyjętej w szkole koncepcji.

W grupie 20 badanych szkół podstawowych dla 3 ustalono bardzo wysoki poziom spełnienia

tego wymagania, dla pozostałych był to poziom wysoki. Sukcesem szkół w tym obszarze jest

przede wszystkim wielość działań realizujących koncepcję oraz akceptacja rodziców i uczniów

dla tych działań.

Wnioski:

1. Koncepcje wielu szkół otwierają się na nowoczesne nauczanie, oparte o nowoczesne

technologie, współdziałanie z innymi podmiotami (wykorzystanie środowiska) , uczące

odpowiedzialności za wyniki.

2. W niektórych badanych szkołach nauczyciele nie potrafią przyporządkowywać działań

szkoły do poszczególnych elementów koncepcji.

Gimnazjum

Ponad 90% badanych nauczycieli czuje się współautorami koncepcji pracy szkoły. Z informacji

przekazanych przez dyrektorów wynika, że w większości szkół w analizie i modyfikacji

koncepcji pracy uczestniczą dyrektor i nauczyciele. W połowie badanych szkół angażuje się do

tego zadania rodziców i uczniów, a w dwóch szkołach także pracowników niepedagogicznych.

Większość badanych nauczycieli (około 80%) deklarowała uczestnictwo w pracach nad analizą i

modyfikacją koncepcji pracy szkoły.

Większość małopolskich gimnazjów (9 z 11) spełnia to wymaganie na poziomie wysokim.

Wszystkie małopolskie gimnazja działają zgodnie z przyjętymi przez ich rady pedagogiczne

koncepcjami pracy, które są znane i akceptowane przez uczniów tych szkół i ich rodziców.

W dwóch szkołach, w których został ustalony średni poziom wypełniania tego wymagania, nie

analizuje się koncepcji pracy szkół, w związku z czym nie są one modyfikowane.

Wnioski:

1. Przyjęte przez szkoły koncepcje pracy są znane uczniom i ich rodzicom.

2. Szkoły nie zawsze dostrzegają potrzebę modyfikacji przyjętych koncepcji, ponieważ nie

prowadzą ich analizy.


Badane licea posiadają koncepcje pracy i działają zgodnie z wyznaczonymi celami i założeniami,

które są analizowane i w miarę potrzeb modyfikowane. Nauczyciele angażują się w prace nad

koncepcją szkoły; uczestniczą w pracach nad jej analizą i modyfikacją; deklaruje tak 98%, Jej

współautorami czuje się 94% badanych nauczycieli. W analizie i modyfikacji koncepcji pracy

uczestniczą oprócz nauczycieli dyrektor, uczniowie oraz rodzice.

W dwóch z czterech badanych szkół uznano spełnienie wymagania na poziomie bardzo

wysokim, biorąc pod uwagę dobrą znajomość koncepcji pracy szkoły i jej akceptację przez

wszystkie podmioty oraz liczne działania podejmowane w szkole, a wynikające z opracowanej

koncepcji. Jedna z tych szkół zlokalizowana jest w mieście wojewódzkim, a druga na wsi.

Szkoły nie mają trudności ze spełnieniem tego wymagania.

Przykład dobrej praktyki: w jednej szkole powołany jest stały zespół do monitorowania

realizacji koncepcji pracy szkoły. Zespól opracowuje wyniki i wnioski oraz przedstawia je na

zebraniu rady pedagogicznej.

Wnioski:

1. Założenia, cele i sposoby ich realizacji koncepcji są przyjmowane w wyniku dyskusji i

uzgodnień między nauczycielami.

2. Koncepcje pracy szkół są znane i akceptowane uczniów i rodziców.

Technikum

Nauczyciele (83 % badanych) uczestniczyli w pracach nad analizą i modyfikacją koncepcji pracy

szkoły, nie uczestniczyło 7%, a 10% nie udzieliło odpowiedzi. Zdaniem ankietowanych

dyrektorów w analizie i modyfikacji koncepcji pracy szkoły uczestnicą: dyrektor (86%

wskazań), rodzice (76%), cała rada pedagogiczna (72%), uczniowie (62%), pracownicy

niepedagogiczni (48%), nauczyciele, którzy sami się zgłosili (29%) oraz nauczyciele wybrani

przez dyrektora (29%). Współautorami koncepcji pracy szkoły czuje się 87% badanych

nauczycieli.

Wszystkie badane szkoły (8) spełniają kryteria poziomu podstawowego i wysokiego. Poziom

bardzo wysoki ustalony został w 3 z 8 szkół. Uzasadnieniem jest konsekwentne realizowanie

przyjętych koncepcji pracy ukierunkowanych na potrzeby rynku oraz działania w zakresie

zwiększenia szans zatrudnienia absolwentów poprzez wykorzystanie możliwości, jakie daje

realizacja projektów europejskich i praktyk zagranicznych.

Szkoły nie mają trudności w spełnieniu tego wymagania.

Wnioski:

1. Koncepcje nastawione na zwiększenie szans zatrudnienia absolwentów realizowane są

poprzez wykorzystanie możliwości, jakie daje realizacja projektów europejskich.

2. Szkoły realizują różnorodne działania, które związane są z głównymi założeniami

koncepcji, a ich modyfikacje wynikają z faktu zmieniających się potrzeb uczniów oraz

oczekiwań lokalnego środowiska.

2.2. Oferta edukacyjna umożliwia realizację podstawy programowej

Pytanie badawcze Szkoły umożliwia zaspokajanie potrzeb edukacyjnych uczniów.

Szkoła Podstawowa

W badanych szkołach 87% ankietowanych rodziców twierdzi, że szkoła zaspokaja potrzeby

edukacyjne dziecka, co dziesiąty rodzic (ok. 10%) ma jednak zdanie, że tak się nie dzieje, a 3%

nie udzieliło w tej sprawie żadnej odpowiedzi. Ankietowani uczniowie w większości stwierdzili,

iż szkoła zaspokaja ich potrzeby edukacyjne (deklaracja 91% badanych), około 9 %

ankietowanych uczniów ma odmienne zdanie. Dodatkowo 18% ankietowanych rodziców uważa

również, że szkoła nie rozwija zainteresowań i aspiracji jego dziecka. Takie zdanie wyraża

natomiast 14% ankietowanych uczniów. Uczniowie w szkołach podstawowych za swoje

najważniejsze potrzeby edukacyjne uważają naukę języków obcych, matematyki, języka

polskiego oraz nabycie szeroko rozumianych sprawności (fizycznych, artystycznych).

W grupie 20 badanych szkół podstawowych dla 6 ustalono bardzo wysoki poziom spełnienia

tego wymagania, w dwóch szkołach był to poziom średni, dla pozostałych 12 był to poziom

wysoki. Sukcesy szkół podstawowych oparte są przede wszystkim na szerokiej ofercie

skierowanej do różnych grup wiekowych dzieci, efektach realizowanych działań, poczuciu

uczniów i ich rodziców o możliwości wszechstronnego rozwoju w szkole, korelacji potrzeb

edukacyjnych uczniów z ofertą szkoły, oraz prowadzona w wielu obszarach edukacyjnych

działalność innowacyjna. Takie podejście poprzedzone jest niejednokrotnie badaniem potrzeb

uczniów, w celu dostosowywania oferty, zwłaszcza zajęć pozalekcyjnych do potrzeb uczniów.

Znaczenie dla rodziców w tych szkołach ma zwłaszcza pewien egalitaryzm oferty: każde dziecko

może znaleźć odpowiednie dla siebie zajęcia. Dwie szkoły, w których ustalono średni poziom

spełnienia wymagania maja problem z realizacją nowatorskich rozwiązań programowych. W

tych szkołach realizując działania uważane za nauczycieli za nowatorskie, nie potrafi się

wskazywać cech, które świadczą o nowatorstwie.

Wnioski:

1. Szkoły zapewniają ofertę edukacyjną, która realizuje zainteresowania i potrzeby

edukacyjne większości uczniów.

2. Działania uważane w niektórych szkołach za nowatorskie, są realizowane bez refleksji o

ich rzeczywistej wartości.

Gimnazjum

W opinii 45% badanych uczniów szkoła umożliwia im nauczenie się najważniejszych dla nich

rzeczy (np.: wiedzy z zakresu konkretnych przedmiotów, umiejętności społecznych), zdanie

odmienne ma 11% uczniów, a prawie 45% uczniów nie odpowiedziało na to pytanie. Prawie

37% badanych uczniów uważa, że szkoła pomaga im rozwijać zainteresowania, przeciwnego

zdania jest 19 % uczniów, a 44% badanych uczniów nie wyraziło swojej opinii).

Poziom wysoki został ustalony w 6 z 11 badanych szkół, a poziom bardzo wysoki w 1 szkole.

Oferta edukacyjna małopolskich gimnazjów jest spójna z podstawą programową, odpowiada

potrzebom uczniów i rynku pracy. Prawie wszystkie szkoły rozszerzają swoje oferty edukacyjne,

umożliwiając tym samym rozwój zainteresowań uczniów (np.: zajęcia ze strzelectwa

sportowego, warsztaty dziennikarskie, zajęcia z kreatywnego rozwiązywania problemów).

Trudności występujące w 4 szkołach dotyczą nie realizowania przez te szkoły takich rozwiązań

problemowych, które można by było uznać za nowatorskie.


1) W szkole zorganizowano dla uczniów naukę komunikowania się w języku angielskim z

wykorzystaniem programu e-Twinning do kontaktów z młodzieżą innych krajów za

pomocą bezpiecznej strony internetowej.

2) Szkoły umożliwiają uczniom zdobywanie Europejskiego Certyfikatu Umiejętności

Komputerowych.

Wnioski:

1. W celu rozwoju zainteresowań uczniów szkoły rozszerzają oferty edukacyjne.

2. Szkoły realizują działania, które określają jako nowatorskie, ale często nie potrafią

wskazać cech nowatorstwa w tych działaniach.


W opinii 83% badanych rodziców szkoła zaspokaja potrzeby edukacyjne uczniów. Zdaniem 68%

badanych uczniów szkoła umożliwia im nauczenie się tych rzeczy, które oni uważają za

najważniejsze, stwierdzają również (69%), że szkoła pomaga im rozwijać zainteresowania.

W jednej z czterech badanych szkół ustalony został bardzo wysoki poziom spełnienia

wymagania (szkoła położona w mieście wojewódzkim) ze względu na fakt, że Szkoła szybko

reaguje na zmieniające się oczekiwania uczniów oraz potrzeby rynku pracy, o czym świadczy

mobilność we wprowadzaniu przedmiotów realizowanych w zakresie rozszerzonym,

dodatkowych języków obcych oraz system konsultacji dla uczniów.

Badane szkoły (4) nie mają trudności ze spełnieniem tego wymagania.

Wnioski:

Szkoły szybko reagują na zmieniające się oczekiwania uczniów oraz potrzeby rynku pracy, o

czym świadczy mobilność we wprowadzaniu przedmiotów realizowanych w zakresie

rozszerzonym, dodatkowych języków obcych oraz system konsultacji dla uczniów.

Technikum

Zdaniem ankietowanych rodziców (88%) szkoła zaspokaja potrzeby edukacyjne dzieci. Co drugi

badany uczeń (49%) deklaruje, że szkoła umożliwia mu nauczenie się najważniejszych dla niego

rzeczy; 43% badanych nie udzieliło odpowiedzi. Szkoła pomaga rozwijać zainteresowania

zdaniem 39% badanych, 43% badanych nie udzieliło odpowiedzi.

Wszystkie badane szkoły (8) spełniają kryteria poziomu podstawowego i wysokiego. W jednej

szkole ze względu na podejmowanie bardzo licznych planowych i systematycznych działań,

które przyczyniają się do uzyskiwania przez uczniów poszukiwanych kompetencji na rynku

pracy ustalono poziom bardzo wysoki.


Wnioski:

1. Szkoły zapewniają ofertę edukacyjną, która realizuje zainteresowania i potrzeby

edukacyjne uczniów, również w zakresie rozszerzenia kompetencji zawodowych.

2. Realizacja podstawy programowej kształcenia zawodowego uzupełniona jest

dodatkowymi zajęciami, w szczególności jest to nauka języków obcych, wyrównywanie

braków w zakresie przedmiotów ogólnokształcących.


W opinii 92,7% badanych rodziców szkoła zaspokaja potrzeby edukacyjne ich dzieci,

przeciwnego zdania jest 6% rodziców. Ankietowani uczniowie (ok. 63%) są zadania, że szkoła

umożliwia im nauczenie się najważniejszych dla nich rzeczy, innego zdania jest 8% badanych

(brak odpowiedzi: ok. 30% respondentów). Szkoła pomaga rozwijać zainteresowania zdaniem

56% ankietowanych uczniów, natomiast 14% sądzi inaczej (brak odpowiedzi: ok. 29%

respondentów).

Wszystkie badane szkoły posiadają wysoki stopień spełniania tego kryterium. Oferty edukacyjne

zgodne z potrzebami uczniów i rynku pracy. Są modyfikowane, wzbogacane i umożliwiają

rozwój zainteresowań uczniów. Szkoły realizują nowatorskie rozwiązania programowe np.: w

zakresie wykorzystania nowoczesnych technologii informacyjnych (platformy edukacyjne).

Wnioski:

1. Duża grupa uczniów szkół nie dostrzega w szkole miejsca rozwoju swoich zainteresowań

. Rodzice uczniów prezentują natomiast przekonanie, iż szkoły zaspokajają potrzeby

edukacyjne uczniów.

2.3. Procesy edukacyjne mają charakter zorganizowany

Pytanie badawcze: Organizacja procesów edukacyjnych sprzyja uczeniu się.

Szkoła Podstawowa

Proces nauczania – z punktu widzenia nauczycieli, organizowany jest z uwzględnieniem potrzeb

i możliwości uczniów. Tak w badaniu ankietowanym deklarowało ponad 92% nauczycieli. Czas

potrzebny na realizację uwzględnia ponad 80%. Prawie wszyscy nauczyciele (96%) uważają, że

szkoła zapewnia im również możliwość korzystania z potrzebnych podczas zajęć pomocy

dydaktycznych, a 93% ankietowanych twierdzi, że pomieszczenia szkolne sprzyjają nauce.

Wybierając metody pracy nauczyciele maja na uwadze możliwości, potrzeby uczniów (powyżej

90% ankietowanych) i potrzeby uczniów (83%). Inicjatywy uczniów w tym zakresie uwzględnia

już mniejsza grupa nauczycieli (około 72% badanych).

Na ok. 80 % obserwowanych zajęć nauczyciele stosowali zróżnicowane metody w celu

aktywizacji uczniów (17% nie udzieliło odpowiedzi), wszyscy nauczyciele – zdaniem

obserwatorów reagowali na brak zaangażowania poszczególnych uczniów lub grup uczniów, na

79% obserwowanych zajęciach były stosowane pomoce dydaktyczne (19% nie udzieliło

odpowiedzi). Uczniowie rozwiązują zadania sformułowane przez nauczycieli lub uczniów na

wszystkich lub większości zajęć (zdanie 44% badanych uczniów), na niektórych –opinia około

52% uczniów. W grupie ankietowanych uczniów ok. 32 % twierdzi, że ktoś pomógł im się

zastanowić czego się nauczyli, ok. 25% twierdzi natomiast, że nie (42% uczniów nie udzieliła

odpowiedzi). Dodatkowo na 65% obserwowanych zajęć nauczyciel podawał przyczyny, dla

których odpowiedź była prawidłowa lub nieprawidłowa, na ok. 5% - obserwatorzy nie

obserwowali tego działania (19% - nie udzieliło odpowiedzi). Więcej niż połowa ankietowanych

uczniów twierdzą, że nauczyciele rozmawiają z nimi o postępach w nauce i dzięki temu wiedzą,

jak się uczyć (zdanie około 51% uczniów), opinię, że dzieje się to rzadko lub nigdy wyraziło

48%. Wskazówkę, która pomogła uczyć się otrzymało w dniu badania 37% ankietowanych

uczniów, 21% deklaruje, że nie otrzymało takiej wskazówki (43% nie udzieliło odpowiedzi).

Analiza rozkładów zajęć wskazuje, że w większości szkół (80% szkół) liczba godzin zajęć jest

rozłożona równomiernie na poszczególne dni tygodnia. Spośród ankietowanych rodziców około

14 % twierdzi jednak, że plan lekcji nie sprzyja uczeniu się ich dzieci.

Większość z badanych szkół podstawowych (15 z 20) osiągnęło wysoki poziom spełnienia tego

wymagania. Dwie szkoły osiągnęły poziom bardzo wysoki. Podstawą ich sukcesu była

aktywność uczniów (deklarowana przez nich i potwierdzona obserwacjami zajęć), działania,

których efektem jest ciekawość uczniów, ocenianie pełniące skuteczną funkcję motywującą, a

ponadto skutecznie wspomagające proces nauczania. W tych szkołach występowała również

integracja monitorowania procesu edukacyjnego z procesem wspomagania konkretnych

uczniów.

W trzech szkołach ustalono średni poziom spełnienia tego wymagania. Podstawowymi

problemami w tych szkołach by: brak wpływu uczniów na zajęcia, brak w ocenianiu elementów

informujących o rozwoju ucznia oraz trudności szkoły w monitorowaniu osiągnięć uczniów.

Wnioski:

1. Organizacja procesu nauczania na zajęciach sprzyja uczeniu się, aktywności uczniów są

wynikiem działań nauczycieli.

2. Jako przykład współpracy z uczniami w organizacji procesów edukacyjnych podawane są

najczęściej ustalenia organizacyjne.

3. Monitorowanie osiągnięć uczniów ma najczęściej charakter ilościowy (zestawienia,

klasyfikacja uczniów).

4. Organizacja procesu nauczania na zajęciach powoduje, że duża grupa uczniowie nie

otrzymuje informacji, które mogłyby im pomóc w procesie uczenia się.

Gimnazjum

W większości badanych szkół liczba godzin zajęć dla poszczególnych klas rozłożona jest

równomiernie na poszczególne dni tygodnia, a ułożenie przedmiotów w planie dnia sprzyja

uczeniu się poprzez zachowanie higieny pracy. Organizując przebieg procesu nauczania

nauczyciele w badanych szkołach biorą pod uwagę opinię uczniów, o tym jak ma on wyglądać.

Dotyczy to między innymi.: metod i form pracy na lekcjach, terminów i form sprawdzania

osiągnięć, tematyki projektów edukacyjnych, wyboru lektur, treści realizowanych podczas

godzin z wychowawcą, organizacji konkursów wewnątrzszkolnych, organizacji zajęć

pozalekcyjnych, organizacji wycieczek dydaktycznych. Uczniowie stwierdzili, że nauczyciele

motywują ich do nauki. Wskazywane przez nich przykłady dotyczyły:

stosowania pochwał, nagród i wyróżnień,

wzmacnianie wiary we własne możliwości,

wskazywania możliwości otrzymania lepszych ocen przez wykonanie dodatkowych

zadań,

wskazywania metod uczenia się

docenianie wysiłku i wkładu pracy ucznia,

rozbudzania zainteresowania tematem (doświadczenia, ciekawe pomoce),

wprowadzania form rywalizacji.

Organizując procesy edukacyjne szkoły starają się stwarzać uczniom sytuacje, kiedy mogą się

oni zastanowić, czego się w danym dniu nauczyli (tego zdania jest 51% badanych uczniów) i

możliwość rozwiązywania zadań sformułowanych przez nauczycieli lub uczniów (zdaniem 48%

uczniów dzieje się tak na niektórych zajęciach, 39% uważa, że na wszystkich lub większości

zajęć, a 12% uczniów jest zdania, że szkoły nie dają im takiej możliwości). Nauczyciele

dokonując wyboru metody pracy z uczniami biorą pod uwagę w szczególności: cele i treści zajęć

oraz możliwości uczniów (77% badanych nauczycieli), cele zajęć (74%), treści zajęć (72%),

potrzeby uczniów (67%), inicjatywy uczniów (58%), dostęp do pomocy (57%), liczbę uczniów

(48%) i miejsce realizacji zajęć (37%). Na podstawie obserwacji zajęć w badanych szkołach

można stwierdzić, że nauczyciele w każdej sytuacji (55%) lub w większości sytuacji (16%)

umożliwiają uczniom poprawę popełnionych błędów. Na 9% obserwowanych lekcji uczniowie

mieli taką możliwość tylko w niektórych sytuacjach lub nie mieli jej wcale. W trakcie 66%

obserwowanych zajęć uczniowie mieli możliwość wyrażania własnych opinii w trakcie całych

lekcji lub ich większości, a w 11% zajęć mieli taką możliwość sporadycznie podczas lekcji.

Nauczyciele zazwyczaj reagują na brak zaangażowania poszczególnych uczniów lub grup

uczniów. Zostało to zaobserwowane na 84% obserwowanych zajęć. W trakcie obserwowanych

lekcji uczniowie po odpowiedziach otrzymywali od nauczycieli informację zwrotną. Na 64%

lekcji działo się tak w każdej lub w większości sytuacji, a na 23% lekcji tylko w niektórych

sytuacjach. Nauczyciele rozmawiają z uczniami o ich postępach w nauce i dzięki temu uczniowie

wiedzą jak się uczyć. W opinii 39% badanych uczniów dzieje się tak często i bardzo często, 61%

uczniów uważa, że zdarza się to rzadko, a według 12% uczniów nie zdarza się to nigdy. W dniu

badania 57% uczniów dostało od nauczyciela wskazówkę, która pomogła im się uczyć.

Spośród 11 badanych szkół 5 spełniło to wymaganie na poziomie wysokim. We wszystkich

badanych gimnazjach procesy edukacyjne są planowane i realizowane z wykorzystaniem

zalecanych warunków i sposobów realizacji określonych w podstawie programowej, a ich

organizacja sprzyjaj uczeniu się. Przebieg procesów edukacyjnych jest monitorowany, a

formułowane na tej podstawie wnioski są wykorzystywane w planowaniu tych procesów.

W 5 badanych szkołach ustalono średni poziom spełniania wymagań, a w jednej szkole poziom

podstawowy. Wynikało to miedzy innymi z faktu, że: uczniowie nie czują się motywowani przez

nauczycieli do pracy, a informacje o postępach w nauce, które otrzymują, nie pomagają im się

uczyć; nauczyciele nie zawsze biorą pod uwagę opinii uczniów przy doskonaleniu procesów

edukacyjnych; nie jest prowadzone monitorowanie osiągnięć uczniów.

Wnioski:

1. Szkoły planują procesy edukacyjne w oparciu o wnioski płynące z ich monitorowania.

2. Ocenianie daje uczniom informacje o ich postępach w nauce, pomaga im się uczyć i

planować proces uczenia się oraz motywuje ich do dalszej pracy.

3. Szkoły monitorują osiągniecia uczniów, analizują ich wyniki i wdrażają na tej podstawie

wnioski.

4. W szkołach nie zawsze rozmawia się z uczniami na temat przyczyn ich sukcesów i

niepowodzeń w nauce.

5. W niektórych szkołach nauczyciele nie współpracują z uczniami w zakresie organizacji

procesów edukacyjnych.

6. Nie zawsze na lekcjach stosowane są metody nauczania sprzyjające uczeniu się.


We wszystkich badanych szkołach (4) analiza podziału godzin wskazuje na równomierne

rozłożenie liczby godzin w poszczególnych dniach tygodnia. Nauczyciele biorą pod uwagę opinie

uczniów, jak powinien przebiegać proces nauczania. Uczniowie mają wpływ na metody i formy

pracy na lekcji, tematykę godzin wychowawczych, organizację wycieczek przedmiotowych,

kontakty z uczelniami. Poza tym uczniowie mają wpływ na terminy kontrolnych prac pisemnych,

a na zajęciach wychowania fizycznego formy aktywności fizycznej. Na lekcjach wychowania do

życia w rodzinie i zajęciach doradztwa zawodowego mogą zgłaszać propozycje tematów. W celu

zainteresowania uczniów nauczyciele podejmują różnorodne działania: prowadzą lekcje z

wykorzystaniem metod aktywnych, środków audiowizualnych, zachęcają do przeczytania

dodatkowych materiałów, proponują wykonanie dodatkowych zadań (dla chętnych), chwalą,

rozmawiają i pomagają w rozwiązywaniu trudnych zadań. Co drugi badany uczeń klasy trzeciej

deklaruje, że nauczyciel pomógł mu się zastanowić, czego się nauczył. Uczniowie klasy drugiej

deklarują (48%), że rozwiązują zadania sformułowane przez nauczyciela (często 2%, na

większości lekcji 17%). Na wybór metod pracy z uczniami - zdaniem nauczycieli - wpływają: cele

(93%), treści (90%), możliwości uczniów (90%), potrzeby (79%), liczba uczniów (73%),

inicjatywy uczniów (5%), dostęp do pomocy (69%). Na obserwowanych zajęciach nauczyciele

odwoływali się do wcześniejszych doświadczeń i wiedzy zdobytej przez uczniów. Wprowadzając

nowe informacje, porównywali je z wiedzą, który posiadają uczniowie. Zachęcali do

wskazywania podobieństw i różnic, co ułatwiało im uporządkowanie faktów. Do aktywizacji

uczniów używali plansz i ilustracji oraz kart pracy, zadawali odpowiednie pytania.

Przygotowywali zagadnienia do pracy w grupach i stwarzali uczniom możliwość wyrażenia

własnego zdania oraz poprawienia popełnianych błędów. Opinie uczniów są wykorzystywane

na lekcji. Nauczyciele wyrażają zazwyczaj akceptację dla tych opinii, chociaż zdarzyły się 2

przypadki dezaprobaty. Nauczyciele reagują na brak zainteresowania i zaangażowania uczniów.

Na 66% obserwowanych lekcji nauczyciele udzielali opisowej informacji zwrotnej po

odpowiedziach uczniów. O postępach w nauce z uczniami rozmawia 92% nauczycieli, dzięki

temu wiedzą, jak się uczyć. Uczniowie klasy trzeciej deklarują (53% badanych), że w dniu

badania otrzymali wskazówkę, która pomogła mi się uczyć.

Wszystkie badane szkoły (4) spełniają kryteria poziomu podstawowego, a trzy z nich również

wysokiego. W jednej szkole wnioski z monitorowania procesów edukacyjnych nie są

wykorzystywane w planowaniu oraz nie wdraża się wniosków z analizy monitorowania

osiągnięć uczniów.

Wnioski:

1. Ocenianie daje uczniom informacje o ich postępach w nauce, pomaga im się uczyć i

planować proces uczenia się oraz motywuje ich do dalszej pracy.

2. Szkoły monitorują osiągniecia uczniów, analizują ich wyniki.

Technikum

W badanych szkołach liczba godzin zajęć dla poszczególnych klas jest rozłożona równomiernie

na poszczególne dni tygodnia. Bloki dwugodzinne dotyczą przede wszystkim przedmiotów

zawodowych, języków obcych i informatyki. Nauczyciele biorą pod uwagę opinie uczniów o tym,

jak powinien przebiegać proces nauczania. Jako przykład podają: uczniowie mają wpływ na

dobór ćwiczeń w kolejnym tygodniu w trakcie zajęć praktycznych. Czasami decydują o tym, co

chcą utrwalić, powtórzyć. Nauczyciele z przedmiotów zawodowych uwzględniają propozycje

uczniów co do nauczania nowych technologii. Ustalane są tematy, z których uczniowie

przygotowują prezentacje multimedialne oraz dobierają metody i formy zajęć na lekcjach. np. z

wychowania fizycznego czy fragmentów ekranizacji lektur szkolnych. W opinii uczniów

nauczyciele motywują uczniów, dają możliwość poprawy sprawdzianu, zachęcają do udziału w

konkursach i olimpiadach oraz do zajęć dodatkowych. Prowadzą interesujące lekcje z

wykorzystaniem pokazu i metod interaktywnych, angażują uczniów w lekcję, ocenami motywują

do uczenia się , wciągają do dyskusji, pozwalają wypowiadać swoje opinie oraz prezentować

przygotowane materiały. Uczestniczą w wyjazdach na praktyki zagraniczne. Nauczyciele dzielą

się ciekawostkami ze świata nauki, podpowiadają, które strony internetowe wykorzystać,

udostępniają swoje pomoce (książki, ksero). Wskazują jakie umiejętności przydadzą się w

przyszłości, uczą kreatywnego myślenia. Badani uczniowie (59%) deklarują, że ktoś pomógł im

się zastanowić, czego się w dniu badania nauczyli, 41% -brak odpowiedzi. Połowa

ankietowanych uczniów stwierdziło (53%), że na zajęciach rozwiązują zadania sformułowane

przez nauczycieli lub uczniów. Nauczyciele deklarują, że na wybór metod pracy z uczniami

wpływają: możliwości uczniów (89% badanych), cele zajęć (88%), treści (87%), potrzeby

uczniów (76%), liczba uczniów (76%), dostęp do pomocy oraz inicjatywy uczniów (66%). W

czasie obserwowanych zajęć nauczyciele organizowali pracę w grupach, wyszukiwali potrzebne

informacje, wspólnie wypełniali karty pracy. Nauczyciele na 85% obserwowanych lekcjach

nauczyciele umożliwiali uczniom poprawę błędów. W trakcie 75% obserwowanych lekcji

nauczyciele zachęcali uczniów do wyrażania własnych opinii. Nauczyciele reagowali na brak

zaangażowania uczniów (93% wskazań). Nauczyciele na lekcjach (92% obserwowanych zajęć)

udzielali opisowej informacji zwrotnej po odpowiedziach uczniów. Badani uczniowie (22%)

deklarują, że nauczyciele rozmawiają z nimi o postępach w nauce i dzięki temu wiedzą, jak się

uczyć. Nigdy lub rzadko wskazuje 26% badanych. Brak odpowiedzi w 52% ankiet. Uczniowie

(72% badanych) dostali w dniu badania wskazówki od nauczycieli, które pomogły się im uczyć.

Takich wskazówek nie otrzymało 28% badanych.

Wszystkie badane szkoły spełniają kryteria poziomu podstawowego i wysokiego. Nie

rozpoznano poziomu bardzo wysokiego i badane szkoły nie mają trudności w spełnieniu tego

wymagania.

Wnioski:

1. Uczniowie w większości uważają, że ocenianie pomaga im planować proces uczenia się.

2. Nauczyciele wykorzystują w procesie dydaktycznym nowoczesne technologie

informacyjne (programy komputerowe, multimedia, e-learning).


Z analizy planu lekcji wynika, że nie w każdej klasie liczba godzin zajęć jest rozłożona

równomiernie na poszczególne dni tygodnia. Ze względu na realizację części zajęć

praktycznych poza Szkołą konieczne jest zwiększanie obciążenia zajęciami w pozostałe dni

tygodnia. Nauczyciele deklarują, że biorą pod uwagę opinie uczniów, jak powinien

przebiegać proces nauczania. Uwzględniane są opinie uczniów w zakresie ustalania

terminów sprawdzianów, tematyki godzin wychowawczych, uwzględnianie wyboru metod

pracy dostosowana do potrzeb i możliwości uczniów, propozycji związanych z

przygotowaniem ćwiczeń na zajęciach praktycznych. Ponadto uczniowie maja wpływ na

wybór programów uroczystości, miejsca wycieczek, prowadzenie swoich gablot i radiowęzła

szkolnego. Na zajęciach wychowania fizycznego uczniowie mogą wybierać formy aktywności

fizycznej celu uatrakcyjnienia zajęć (np.: aerobik).

W celu zainteresowania uczniów nauczyciele np.: zachęcają do poprawienia ocen, są otwarci

na pomysły dotyczące treści i metod, uatrakcyjnienia lekcji, pomagają uczniom, zostają po

lekcjach, organizują konkursy przedmiotowe (geografia, język niemiecki, fizyka) i inne (np.:

artystyczne, sportowe). Dla uczniów prowadzi się również dodatkowe kursy zawodowe,

zajęciach z niemieckiego, informatyki. W jednej ze szkół uczniowie są wyposażani

dodatkowo w pomoce (ubrania robocze, książki, słowniki), po ukończeniu kursu otrzymują

na własność kosmetyki i zestawy do manicure. Nauczyciele wspólnie z uczniami organizują

uroczystości świąteczne i patriotyczne, wyjścia do kina lub teatru i dyskusje na temat

projekcji i spektaklu.

Organizacja lekcji również wspomaga proces uczenia się. W grupie badanych uczniów 65%

uczniów klas trzecich deklaruje, że nauczyciel pomógł mu się zastanowić, czego się nauczyli,

ale 33% jest przeciwnego zdania.

Uczniowie klasy drugiej rozwiązują zadania sformułowane przez nauczyciela na większości i

wszystkich zajęciach (20% ankietowanych), jednak 52% uczniów twierdzi, że wykonuje to

na niektórych zajęciach lub wcale (brak odpowiedzi: 29%). Na wybór metod pracy z

uczniami, zdaniem nauczycieli wpływają przede wszystkim możliwości uczniów, cele zajęć,

trzecie treść zajęć. Następnie wskazywane są dopiero potrzeby i inicjatywy uczniów. Na

końcu nauczyciele uwzględniają dostęp do pomocy, liczbę uczniów i miejsce realizacji zajęć.

Na obserwowanych zajęciach nauczyciele zachęcali uczniów do wzajemnego uczenia się

przez zorganizowanie pracy w grupach, odwołując się wcześniejszych doświadczeń i wiedzy

zdobytej przez uczniów. Nauczyciele umożliwiają uczniom poprawę popełnionych błędów w

każdej i w większości sytuacji (78% obserwacji) i zachęcają ich do wyrażania własnych

opinii prawie przez cała lekcje (62% obserwacji). Reagują natomiast na brak

zainteresowania lub zaangażowania uczniów niemal w każdej sytuacji (95% obserwacji). Na

68% obserwowanych zajęciach nauczyciele udzielali opisowej informacji zwrotnej po

odpowiedziach uczniów.

Uczniowie w większości (92% ankietowanych) deklarują, że nauczyciele rozmawiają o

postępach w nauce, dzięki temu wiedzą, jak się uczyć. Ankietowani uczniowi klasy III (ok.

60%) deklarują również w dniu badania, że otrzymali wskazówkę, która pomogła im się

uczyć.

Wszystkie badane szkoły (7) spełniają kryteria poziomu podstawowego, sześć z nich

również wysokiego a jedna z nich średniego. Słabą stroną pracy szkół jest brak komunikacji

w procesie nauczania: nauczyciele nie zawsze rozmawiają z uczniami o ich postępach w

nauce oraz nie stwarzają uczniom możliwości wyrażenia opinii co do przebiegu procesów

edukacyjnych. Ocenianie daje jednak uczniom informacje o ich postępach w nauce, pomaga

im się uczyć i planować proces uczenia się oraz motywuje ich do dalszej pracy. Szkoły

monitorują osiągniecia uczniów, analizują ich wyniki.

2.4. Procesy edukacyjne są efektem współdziałania nauczycieli

Pytanie badawcze: Nauczyciele wspierają się wzajemnie w realizacji procesów

edukacyjnych

Szkoła Podstawowa

Nauczyciele wspierają się wzajemnie w organizacji procesów edukacyjnych np.: 91% nauczycieli

konsultuje swoje plany z innymi, podejmuję analizę wspólnie z innymi nauczycielami np. w

zespołach zadaniowych (zdanie 94% ankietowanych).

Nauczyciele wymienili również m.in.: wzajemną wymianę informacji dotyczących

rozwiązywania konkretnych problemów, dzielenie się informacją na temat efektów nauczania z

poszczególnych przedmiotów (praca w zespołach samokształceniowych), wspólne omawianie

trudnych problemów dydaktycznych oraz rozpatrywanie wniosków i rozwiązywanie

problemów wychowawczych. Odbywa się to w zespołach zadaniowych, w trakcie spotkań rad

pedagogicznych, w trakcie otwartych zajęć.

Nauczyciele uzyskują wsparcie swoich kolegów również w realizacji procesów poprzez np.:

wymianę materiałów dydaktycznych, udzielanie sobie pomocy koleżeńskiej i konsultacji,

wspólne organizowanie wielu imprez i uroczystości szkolnych, wycieczek, rajdów, pikników

rodzinnych, przygotowanie szkolnych uroczystości.

Około 82% ankietowanych nauczycieli sądzi, że wsparcie jakie uzyskuje od innych nauczycieli

jest wystarczające. Dodatkowo ok. 80% ankietowanych nauczycieli twierdzi, że ich głos jest

brany pod uwagę w trakcie podejmowania decyzji o wprowadzaniu koniecznych zmian w

realizacji procesów edukacyjnych. Nauczyciele podawali w ankietach szereg przykładów takich

decyzji, najczęściej były to: wspólny wybór podręczników i programów nauczania,

przygotowywanie planów pracy, opracowywanie wymagań edukacyjnych, wykorzystania czasu

przeznaczonego na zajęcia dodatkowe, organizacji sprawdzianów, uzupełnianie zasobów

pomocy dydaktycznych, literatury.

W 20 badanych szkołach podstawowych: w jednej ustalono bardzo wysoki poziom spełnienia

tego wymagania, w pozostałych wysoki poziom. Argumentami przemawiającymi za bardzo

wysokim poziomem spełnienia tego wymagania było w tej szkole zorganizowanie takiego

współdziałania nauczycieli, w którym wszyscy nauczyciele tworzą i analizują procesy

edukacyjne oraz wzajemnie wspierają się w organizacji i realizacji tych procesów. W

pozostałych szkołach poziom współpracy jest zróżnicowany. Różne są bowiem obszary

współpracy i udział współdziałania i współdecydowania nauczycieli. W niektórych szkołach

nauczyciele mają jednak znaczący wpływ na decyzje będące w organicznym zakresie

obowiązków szkoły (np.: realizacja godzin z art. 42 KN organizacja pracy czy wybór programu

nauczania i podręcznika).

Wnioski:

1. Nauczyciele wspierają się przy tworzeniu systemów monitorowania osiągnięć, tworzą

zbiory pomocy dydaktycznych, konsultują i rozwiązują problemy wychowawcze.

2. Procesy analizy i wprowadzania zmian przez nauczycieli w wielu szkołach dotyczą

najczęściej podstawowych działań szkoły.

Gimnazjum

Wzajemne wspieranie się nauczycieli polega na:

dzieleniu się doświadczeniami, wiedzą i materiałami dydaktycznymi (w ramach

zespołów przedmiotowych, konsultacji, lekcji otwartych);

współpracy przy organizacji imprez i uroczystości szkolnych, wycieczek, konkursów

wewnątrzszkolnych;

współpracy przy planowaniu procesów edukacyjnych (opracowywanie wymagań

edukacyjnych, testów diagnozujących, wybór podręczników);

współpracy przy rozwiązywaniu problemów uczniów, organizacji pomocy

psychologiczno-pedagogicznej.

Jako przykłady wsparcia nauczyciele w wywiadzie podają realizację szkoleń zaplanowanych

przez zespoły przedmiotowe oraz dzielenie się doświadczeniami i wiedzą ze szkoleń

zewnętrznych. Większość badanych nauczycieli (79%) uważa wsparcie uzyskiwane od innych

nauczycieli za wystarczające, zdanie odmienne ma 9% nauczycieli. Prawie 88% badanych

nauczycieli uważa, że ich opinie są brane pod uwagę przy podejmowaniu decyzji o

wprowadzaniu koniecznych zmian w realizacji procesów edukacyjnych.

Wszystkie badane gimnazja małopolskie (11), w których prowadzono ewaluację spełniają to

wymaganie na poziomie wysokim (10 szkół) i bardzo wysokim (1 szkoła). Nauczyciele we

wszystkich badanych szkołach współdziałają ze sobą w tworzeniu, organizacji, realizacji i

analizie procesów edukacyjnych. Wprowadzane zmiany dotyczące przebiegu procesów

edukacyjnych są wynikiem wspólnych ustaleń między nauczycielami.

Wnioski:

1. Nauczyciele współdziałają ze sobą w tworzeniu, realizacji i analizie procesów

edukacyjnych.

2. Wprowadzane zmiany dotyczące przebiegu procesów edukacyjnych są wynikiem

wspólnych ustaleń między nauczycielami.


Nauczyciele pracują w zespołach przedmiotowych i zadaniowych, organizują lekcje koleżeńskie

(dla nauczycieli przedmiotów pokrewnych) i otwarte (dla wszystkich nauczycieli); wymieniają

się wiedzą zdobytą na zewnętrznych formach doskonalenia, materiałami dydaktycznymi i

scenariuszami lekcji oraz uroczystości szkolnych. Mają opracowany wspólnie bank testów.

Wspierają się w organizacji i realizacji wymian zagranicznych, obozów i sesji naukowych.

Nauczyciele (83%) deklarują , że wsparcie jakie uzyskują od innych nauczycieli jest

wystarczające. Uważają również (89%), że ich głos jest brany pod uwagę w trakcie

podejmowania decyzji o wprowadzaniu koniecznych zmian w realizacji procesów

edukacyjnych?

Wszystkie badane szkoły spełniają kryteria poziomu podstawowego i wysokiego; w jednej - ze

względu na efekty współdziałania nauczycieli, na które zwracali uwagę wszyscy partnerzy -

ustalono bardzo wysoki poziom spełnienia wymagania.

Wnioski:

1. Nauczyciele współdziałają ze sobą w tworzeniu, realizacji i analizie procesów

edukacyjnych.

2. Wprowadzane zmiany dotyczące przebiegu procesów edukacyjnych są wynikiem

wspólnych ustaleń między nauczycielami.

Technikum

Nauczyciele w wywiadzie wskazali, że wzajemnie się wspierają poprzez organizację lekcji

koleżeńskich, przekazywanie materiałów i informacji ze szkoleń, scenariuszy lekcji,

indywidualne rozmowy, wymianę doświadczeń, wymianę materiałów metodycznych oraz

pomoc w zakresie zorganizowania i realizacji lekcji, konkursów, wystaw, akademii, imprez,

wyjazdów zagranicznych, praktyk. Nauczyciele również wspierają się w pracy z uczniami w

obrębie komisji wychowawców, zespołów przedmiotowych oraz rady pedagogicznej. Wspólnie

uzgadniają plany realizacji treści nauczania, korelację miedzyprzedmiotową, dobór

podręczników, opracowanie i dostosowanie programów nauczania. Badani nauczyciele (84%)

deklarują, że wsparcie, jakie uzyskują od innych nauczycieli jest wystarczające, uważają (89%),

że ich głos jest brany pod uwagę w trakcie podejmowania decyzji o wprowadzaniu koniecznych

zmian w realizacji procesów edukacyjnych, 11% badanych jest przeciwnego zdania.

Wszystkie badane szkoły spełniają kryteria poziomu podstawowego i wysokiego, nie mają

trudności w realizacji tego wymagania.

Wnioski:

1. Nauczyciele wspierają się przy tworzeniu systemów sprawdzania, opiekując się

młodszymi kolegami, tworząc zbiory pomocy dydaktycznych, wspólnie analizując wyniki

egzaminów.


Nauczyciele wspierają się wzajemnie w organizacji i realizacji procesów edukacyjnych poprzez:

wspólną realizację projektów edukacyjnych w celu kształcenie umiejętności

międzyprzedmiotowych i integrowanie wiedzy (zwłaszcza między przedmiotami zawodowymi),

zespołową realizację imprez i uroczystości szkolnych wspólne organizowanie wyjść do kina,

teatru, filharmonii, wymianę, użyczenie pomocy dydaktycznych ,dzielenie się wiedzą po

szkoleniach i konferencjach, propagowanie prasy fachowej i edukacyjnych portali. Nauczyciel

pracują w zespołach przedmiotowych i zadaniowych, wspólnie ustalają postępowanie w

stosunku do uczniów z problemami, deklarują, że analizują wyniki egzaminów potwierdzających

kwalifikacje zawodowe. Ponadto nauczyciele (71,9%) uważają, że ich głos jest brany pod uwagę

w trakcie podejmowania decyzji o wprowadzaniu koniecznych zmian w realizacji procesów

edukacyjnych. Nauczyciele maja wpływ na organizację egzaminów próbnych potwierdzających

kwalifikacje zawodowe i testów diagnozujących, na wyposażenie szkoły i jej wygląd,

wprowadzanie zmian w programach wychowawczym i profilaktycznym.

Wszystkie badane szkoły spełniły kryteria poziomu wysokiego. Mocną stroną jest

współdziałanie nauczycieli w tworzeniu, realizacji i analizie procesów edukacyjnych.

Wprowadzane zmiany dotyczące przebiegu procesów edukacyjnych są wynikiem wspólnych

ustaleń między nauczycielami. Dotyczy to zwłaszcza kształcenia zawodowego.

2.5 Kształtuje się postawy uczniów

Pytanie badawcze: Czy szkoła kształtuje postawy uczniów zgodnie z ich potrzebami i z

udziałem uczniów?

Szkoła Podstawowa

Uczniowie uczestniczą w tworzeniu i zmianie szkolnego systemu oddziaływań wychowawczych.

W trakcie wywiadów dyrektorzy szkół podawali najczęściej przykłady z następujących

kategorii: planowanie działań wychowawczych (propozycje do planu wychowawczego,

propozycje tematyki godzin z wychowawcą, planowanie wycieczek, uroczystości szkolnych);

ustalanie zasad (ubiory szkolne, regulaminy, zasady zachowania, ustalanie oceny ich oceny) oraz

organizacji i udziału w działaniach wychowawczych (działania charytatywne, patriotyczne,

prozdrowotne, proekologiczne, integrujące środowisko, zajęcia w czasie wolnym od nauki,

artystyczne). Zdecydowana większość nauczycieli (ok. 92% ankietowanych) uważa, że

uczniowie biorą udział w kształtowaniu działań wychowawczych w szkole. W ich opinii

potwierdzają to (wymieniane najczęściej): praca uczniów w samorządzie szkolnym,

proponowanie tematyki zajęć wychowawczych, organizację imprez klasowych i szkolnych,

udział w akcjach charytatywnych. Uczniowie w trakcie wywiadów stwierdzali, że mają wpływ na

działania wychowawcze w szkole. Najczęściej przedstawiają swoje propozycje dotyczące np.:

proponowanie tematów godzin z wychowawcą, planowanie harmonogramu wycieczek

szkolnych, organizacji i współorganizacji imprez, akcji charytatywnych i uroczystości,

modyfikacji dokumentów prawa wewnątrzszkolnego szkoły (np.: "Kodeks praw i obowiązków",

szkolny program wychowawczy i profilaktyczny, zasady oceny zachowania). Około 82%

ankietowanych rodziców twierdzi, że sposób w jaki szkoła wychowuje uczniów odpowiada

potrzebom ich dzieci.

W szkołach uzyskujących bardzo wysokie poziomy spełnienia tego wymagania (6 z 20),

obserwowano spójność podejmowanych działań wychowawczych, adekwatność do potrzeb

uczniów, respektowanie przez uczniów zasad, które z wypływają z ich potrzeb, poczucie

większości uczniów i rodziców o równym i sprawiedliwym traktowaniu wszystkich uczniów,

konsekwencja w działaniach wychowawczych i modyfikacje działań wychowawczych z czynnym

udziałem uczniów. Spójność oddziaływań zapewnia się między innymi poprzez skuteczną

wymianę informacji pomiędzy nauczycielami, rodzicami i uczniami. Istotną rolę odgrywa

również kontakt szkoły ze środowiskiem. Podstawą, zdaniem nauczycieli, określania potrzeb

wychowawczych jest prowadzenie obserwacji uczniów w różnych sytuacjach i zdarzeniach w

szkole i poza szkołą. Uczniowie w badaniach ankietowanych deklarują w tych szkołach wysoki

poziom poczucia równego i sprawiedliwego traktowania.

Wnioski:

1. Działania szkół związane z kształtowaniem postaw obejmują szerokie spektrum. Rodzice

dostrzegają równość i sprawiedliwość traktowania ich dzieci w szkołach.

2. Współpraca z uczniami w organizacji procesów wychowawczych w wielu szkołach

ogranicza się do uzgadniania podstawowych spraw organizacyjnych (np.: tematyki zajęć

z wychowawcą). Analizy działań wychowawczych rzadko odnoszą się do ich

skuteczności.

Gimnazjum

Zdecydowana większość dyrektorów stwierdziła, że uczniowie uczestniczą w tworzeniu i

zmianie szkolnego systemu oddziaływań wychowawczych. Najczęściej przytaczane

przykłady współtworzenia i modyfikowania działań wychowawczych to:

udział uczniów w tworzeniu klasowych planów wychowawczych (tematyka godzin z

wychowawcą), klasowych zasad zachowania,

planowanie i organizowanie imprez i uroczystości szkolnych, wycieczek oraz akcji

patriotycznych, kulturalnych, charytatywnych i społecznych,

wyrażanie przez uczniów opinii podczas ewaluacji działań wychowawczych i

profilaktycznych,

proponowanie organizacji zajęć pozalekcyjnych i ich tematyki.

Uczniowie w badanych szkołach uważają, że mają wpływ na to, w jaki sposób w szkole

kształtuje się właściwe zachowania, pożądane postawy. Przykładem może być wpływ

uczniów na przyznawane punkty dodatnie w punktowy systemie ustalania ocen z

zachowania. Większość badanych rodziców (79%) uważa, że sposób w jaki szkoła

wychowuje odpowiada potrzebom ich dzieci. Duża grupa badanych uczniów (33%)

stwierdziła, że w ich szkołach uczniowie mają wpływ na to, jakie postawy są tam

promowane. Odmiennego zdania jest 22% badanych uczniów, a pozostali uczniowie (45%)

nie wyrazili swojej opinii w tym temacie.

Większość małopolskich gimnazjów (9 z 11) wypełniła to wymaganie na poziomie wysokim.

Działania wychowawcze podejmowane w gimnazjach są spójne i adekwatne do potrzeb

uczniów. Uczniowie uczestniczą w działaniach edukacyjnych sprzyjających kształtowaniu i

uzyskiwaniu pożądanych postaw. Szkoły analizują podejmowane działania wychowawcze i

wdrażają wnioski z tych analiz.

W szkole, w której został ustalony średni poziom spełnienia wymagania uczniowie nie mieli

wpływu na promowane w szkole postawy. Natomiast w szkole, w której ustalono niski

poziom spełnienia wymagania uczniowie nie uczestniczyli w tworzeniu i zmianie działań

wychowawczych. W obydwu tych szkołach uczniowie nie czują się traktowani sprawiedliwie

i w sposób równy z innymi uczniami.

Wnioski:

1. Działania wychowawcze, w których uczestniczą uczniowie, są spójne i adekwatne do

ich potrzeb.

2. Szkoły analizują podejmowane działania wychowawcze i wdrażają wnioski z tych

analiz.

3. Nie we wszystkich szkołach angażuje się uczniów do tworzenia i zmian działań

wychowawczych.

4. Uczniowie nie zawsze mają poczucia równego i sprawiedliwego traktowania.


Zdaniem dyrektorów (4) uczniowie uczestniczą w tworzeniu i zmianie szkolnego systemu

oddziaływań wychowawczych. Młodzież ma możliwość wnoszenia swoich uwag i

propozycji: do szkolnego planu wychowawczego i profilaktyki, planu wychowawczego

opracowanego dla klasy, tematyki godzin wychowawczych i spotkań ze specjalistami. Ma

wpływ na organizację akcji charytatywnych i wolontariatu. Rodzice (80% badanych)

twierdzi, że to, w jaki sposób szkoła wychowuje uczniów, odpowiada potrzebom ich dziecka.

Uczniowie (20% badanych) uważają, że nie mają wpływu na to, jakie postawy są

promowane w szkole.

Wszystkie szkoły spełniają kryteria poziomu podstawowego i wysokiego. Jedna szkoła

uzyskała bardzo wysoki poziom spełnienia wymagania ze względu na to, że systemowe

działania Szkoły w zakresie kształtowania postaw - zwłaszcza obowiązkowości i

odpowiedzialności - mają wysoką akceptację rodziców i uczniów.

Wnioski:

1. Systemowe działania szkół w zakresie kształtowania postaw są spójne i adekwatne do

potrzeb uczniów oraz akceptowane przez rodziców.

Technikum

Badani dyrektorzy (91%) deklarują, że uczniowie uczestniczą w tworzeniu i zmianie

szkolnego systemu oddziaływań wychowawczych. Uczniowie informują, że w szkołach

realizuje się pomysły młodzieży dotyczące prowadzenia akcji charytatywnych, tematów

debat. Uczniowie uczestniczą w opracowywaniu kontraktów klasowych i grupowych,

proponują tematykę lekcji wychowawczych, przygotowanie prezentacji. Swoje oczekiwania i

pomysły mogą zgłaszać do wychowawców, nauczycieli, dyrektorów. Ankietowani rodzice

(79%) deklarują, że sposób, w jaki szkoła wychowuje ich dzieci, odpowiada ich potrzebom.

Uczniowie uważają, że mają wpływ na to, jakie postawy są promowane w szkole. Co piąty

uczeń (19%) twierdzi, że nie ma takiego wpływu.

Wszystkie badane szkoły (8) spełniają kryteria poziomu podstawowego i wysokiego. W

jednej szkole ze względu na wartościowe, podejmowane w oparciu o diagnozę potrzeb

działania mające na celu kształtowanie postaw uczniów, a także efekty tych działań, które są

wynikiem wieloletniej i programowej pracy szkoły w tym zakresie, ustalono wysoki poziom

spełnienia wymagania.


Wnioski:

1. Działania szkół związane z kształtowaniem postaw obejmują szerokie spektrum działań,

również proponowanych przez uczniów.


Zdaniem ankietowanych dyrektorów (91% badanych) uczniowie uczestniczą w tworzeniu i

zmianie szkolnego systemu oddziaływań wychowawczych. Uczniowie oświadczyli, że ich

postawy są kształtowane poprzez naukę i obowiązujące w szkole normy, a także konsekwencję i

przykład nauczycieli. Uczniowie twierdzą, że o swoich pomysłach i oczekiwaniach mogą i

rozmawiają ze sobą oraz z nauczycielami, czują się wysłuchani. Mają przekonanie, że gdyby im

zależało na wprowadzeniu jakiejś zmiany w normach szkolnych, to zostałaby ona wprowadzona.

Ankietowani rodzice (87%) twierdza, że to, w jaki sposób szkoła wychowuje ich dzieci,

odpowiada ich potrzebom. Uczniowie (49% ankietowanych) uważają, ze maja wpływ na to jakie

postawy są promowane w szkole, ale 21% badanych uważa, że nie maja na to wpływu.

Wszystkie badane szkoły spełniły kryteria poziomu podstawowego, jedna uzyskała bardzo

wysoki poziom spełniania wymagania, pięć wysoki, jedna średni. W szkołach systemowe

działania w zakresie kształtowania postaw są spójne i adekwatne do potrzeb uczniów oraz

akceptowane przez rodziców. Konsekwencja w stosowaniu rozwiązań wychowawczych skutkuje

poczuciem sprawiedliwego traktowania młodzieży. Słabą stroną pracy szkół jest brak

uczestnictwa uczniów w modyfikowaniu działań wychowawczych.

Wnioski:

1. Uczniowie nie są w niektórych szkołach zaangażowani w kształtowanie działań

wychowawczych.

2.6 Prowadzone są działania służące wyrównywaniu szans

edukacyjnych

Pytanie badawcze – Czy i w jaki sposób szkoła umożliwia wszystkim uczniom odniesienie

sukcesu edukacyjnego na miarę ich możliwości?

Szkoła Podstawowa

W większości badanych szkół podstawowych uczniowie mają stworzone warunki do odnoszenia

sukcesów na miarę ich możliwości. Rodzice w trakcie wywiadów twierdzili, że w tym celu szkoła

rozpoznaje mocne strony każdego ucznia, najmniejsze nawet sukcesy uczniów są doceniane.

Diagnozowanie możliwości edukacyjnych wszystkich lub większości uczniów deklaruje ok. 91%

ankietowanych nauczycieli. Propozycje szkół w zakresie zajęć dodatkowych konstruowane są

tak, aby umożliwić udział wszystkim uczniom. Np.: w jednej ze szkół zorganizowano ośrodek

wspierania zdolnych uczniów, dodatkowo organizowane są zajęcia wyrównawcze, dodatkowe,

konkursy i warsztaty (w szczególności: dodatkowe zajęcia języka angielskiego, zajęcia z

logopedą dla uczniów ze zdiagnozowanymi wadami wymowy. Szkoła oferuje swoim uczniom

udział w 15 kołach zainteresowań (między innymi są to koła: dziennikarskie, biblijne,

informatyczne, matematyczne dla klasy VI, polonistyczne, szachowe, taneczne, plastyczno –

literackie, ekologiczne, bibułkarskie, teatralne, języka angielskiego, Szkolny Klub Sportowy,

Zuchy, ZHP). Rodzice, mówiąc w wywiadach o możliwościach odnoszenia sukcesów odnosili się

również do stosowanych w szkołach metodach motywowania: dzieci są chwalone, mają

możliwość poprawy oceny, niektóre dostaje więcej czasu na zastanowienie i dłuższą wypowiedź,

uczestniczą w dodatkowych zajęciach i konkursach, mogą się zwrócić do nauczyciela o pomoc.

Efektem tych działań jest coraz większa liczba uczestników konkursów organizowanych w

szkole i konkursów zewnętrznych (w niektórych szkołach 60% uczniów), duża aktywność

pozalekcyjna uczniów oraz wysokie miejsca w licznych konkursach tematycznych i sukcesy we

współzawodnictwie sportowym, oraz lepsze wyniki sprawdzianu.

Szkoły prowadzą szereg działań zwiększających szanse edukacyjne uczniów. Dyrektorzy szkół w

trakcie wywiadu wymieniali najczęściej takie działania jak rozwijanie szczególnych uzdolnień

(koła zainteresowań, praca z uczniami przygotowującymi się do udziału w konkursach),

wspieranie uczniów z trudnościami w uczeniu się (np.: zajęcia wyrównawcze), umożliwienie

rozwoju różnych zainteresowań (koła zainteresowań), udział w konkursach oraz zawodach

sportowych, współpraca z zewnętrznymi partnerami w celu rozwoju dzieci (poradnie

psychologiczno-pedagogiczne, biblioteki, muzea). Wskazywane były w niektórych szkołach

również działania związane z pomocą społeczną (współpraca z Ośrodkami Pomocy Społecznej).

Pojedyncze wypowiedzi dotyczyły: stałej kontroli postępów w nauce i ich analizy oraz

usprawnianiu technik uczenia się dzieci (np.: zajęcia doskonalące technikę czytania, techniki

pamięciowe).

Nauczyciele indywidualizują również proces edukacji. Nauczyciele w trakcie wywiadu podali

szereg przykładów, miedzy innymi: dostosowanie wymagań edukacyjnych do indywidualnych

możliwości uczniów, indywidualizację metod i czasu pracy dla uczniów z trudnościami

dydaktycznymi, różnicowanie skali trudności zadań domowych i sprawdzianów, szkoła

obejmuje również uczniów uzdolnionych indywidualną opieką, przygotowuje dla nich

dodatkowe materiały dydaktyczne, prowadzi typowanie i przygotowywanie uczniów

uzdolnionych do konkursów przedmiotowych i innych konkursów szkolnych, nauczyciele

udzielają im wsparcia i pomocy doraźnej oraz są promowani w środowisku. Uczniowie (około

86% ankietowanych) wyrazili opinię, że nauczyciele pomagają im się uczyć, gdy mają trudności

z nauką. Uczniowie twierdzą również, że maja poczucie, że nauczyciele wierzą w ich możliwości

(zdanie ok. 48 % ankietowanych), nie dostrzega takiej postawy nauczycieli ok. 8% uczniów, 42%

nie udzieliło odpowiedzi. W opinii obserwatorów zajęć nauczyciele potrafili dobrać sposób

motywowania odpowiednio do potrzeb poszczególnych uczniów na około 25 % zajęć (58%

obserwacji nie zawierała odpowiedzi).

W tym wymaganiu w 5 z 20 szkół ustalono bardzo wysoki poziom spełnienia tego wymagania.

Najczęściej powtarzającym się argumentem była: wszechstronność działań służących

wspieraniu rozwoju uczniów i wyrównywaniu szans edukacyjnych, które prowadzone były we

współpracy z innymi instytucjami, indywidualna pomoc świadczona przez nauczycieli

potrzebującym uczniom oraz bardzo pozytywne opinie uczniów dotyczące wsparcia, jakie

uzyskują od nauczycieli. Wszyscy lub prawie wszyscy uczniowie byli objęci działaniami

wspierającymi ich rozwój i nie ma grup defaworyzowanych (np.: w szkole działa zarówno tzw.:

System Wspierania Uczniów Zdolnych, jak również szkoła uczestniczyła w pilotażu programu

Ministerstwu Edukacji Narodowej „Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze

specjalnymi problemami edukacyjnymi”). Szkoła, która spełnia to wymaganie na średnim

poziomie nie obejmują specjalistyczną opieką uczniów z opiniami o potrzebie zajęć korekcyjno –

kompensacyjnych.

Wnioski:

1. Realizowane działania wyrównujące szanse edukacyjne uczniów są bardzo

zróżnicowane, a uczniowie mogą odnosić sukcesy w aktywnościach sportowych,

artystycznych i edukacyjnych.

2. Rodzice nie maja poczucia, aby ich dzieci były traktowane indywidualnie.

3. W niektórych szkołach występują trudności w objęciu uczniów specjalistyczną opieką

psychologiczno-pedagogiczną.

Gimnazjum

Z informacji uzyskanych od rodziców wynika, że w badanych szkołach podejmowane są

różnorodne działania, które mają na celu umożliwienie każdemu uczniowi odniesienie sukcesu

w nauce na miarę jego możliwości. Wskazywane przez rodziców przykłady dotyczyły:

organizacji zajęć wyrównawczych dla uczniów z problemami w nauce i kół

zainteresowań,

organizacji pomocy koleżeńskiej,

organizacji konkursów wewnątrzszkolnych, zawodów sportowych i umożliwienie

uczniom udziału w zewnętrznych konkursach i zawodach,

organizacji wycieczek dydaktycznych,

realizacji projektów edukacyjnych np.: „Nowy Impuls”

motywowania uczniów (pochwały, nagrody rzeczowe),

tworzenia grup językowych na różnych poziomach zaawansowania.

W opinii dyrektorów te właśnie działania zwiększają szanse edukacyjne uczniów. Dodatkowo

dyrektorzy zwrócili uwagę na: umożliwienie dzieciom odrabiania lekcji w szkole pod opieką

nauczyciela, współpracę z rodzicami w celu wskazania im sposobów pracy z dzieckiem,

organizowanie pomocy materialnej dla uczniów z ubogich rodzin, organizację warsztatów

wspierających proces uczenia się (np.: z zakresu technik pamięci). Badani nauczyciele wskazali

sposoby indywidualizowania procesu edukacji. Wśród wymienianych przykładów znalazło się:

dostosowanie wymagań edukacyjnych do indywidualnych możliwości uczniów, dobieranie

odpowiednich metod i form pracy na lekcjach oraz form sprawdzania wiedzy do potrzeb

konkretnych uczniów, wydłużenie czasu na wykonanie zadania, różnicowanie skali trudności

zadań, dodatkowe materiały dydaktyczne i konsultacje dla uczniów przygotowujących się do

konkursów, indywidualna praca z uczniami mającymi problemy w nauce. Zdaniem 38%

badanych uczniów nauczyciele pomagają im się uczyć, gdy mają trudności z nauką. Przeciwnie

twierdzi 17% uczniów, a pozostali uczniowie (45%) nie wyrazili swojej opinii. Prawie 40%

badanych uczniów ma poczucie, że nauczyciele w nich wierzą, 15% badanych nie odczuwa wiary

nauczycieli, a pozostali uczniowie (45%) nie udzielili odpowiedzi na to pytanie. Na

obserwowanych lekcjach (61%) nauczyciele dobierali sposób motywowania odpowiednio do

potrzeb uczniów. Nie było to widoczne na 5% zajęć. Prawie 86% badanych nauczycieli

diagnozuje możliwości edukacyjne wszystkich lub większości uczniów, których uczy. Jednak 3%

nauczycieli prowadzi diagnozę możliwości tylko nielicznych uczniów lub nie prowadzi jej w

ogóle.

W 9 z 11 badanych gimnazjach ustalono wysoki poziom spełnienia tego wymagania. Mocną

stroną badanych małopolskich gimnazjów jest rozpoznawanie możliwości uczniów i

realizowanie różnorodnych działań zwiększających szanse edukacyjne uczniów, przez co

uczniowie mają możliwość osiągania sukcesów edukacyjnych na miarę swoich możliwości.

Powodem ustalenia w 2 szkołach średniego poziomu spełnienia tego wymagania był brak

przekonania rodziców, co do skuteczności realizowanych w szkole działań zwiększających

szanse edukacyjne uczniów oraz brak poczucia, że ich dzieci w szkole są traktowane

indywidualnie.

Wnioski:

1. Szkoły realizują działania zwiększające szanse edukacyjne uczniów, dzięki którym

uczniowie mogą osiągać sukces edukacyjny na miarę swoich możliwości.

2. Rodzice w niektórych szkołach nie mają poczucia indywidualnego traktowania ich dzieci.


Wg dyrektorów szkoły prowadzą następujące działania zwiększające szanse edukacyjne

uczniów: proponują bogatą ofertę zajęć pozalekcyjnych, indywidualizują proces nauczania,

stwarzają warunki do nabywania kompetencji kluczowych i ponadprzedmiotowych, dbają o

jakość kształcenia. Uczniom oferuje się dodatkowe konsultacje, spotkania z absolwentami; mają

szansę rozwijać swoje zainteresowania w konkursach, zajęciach sportowych, uczestniczą w

programach edukacyjnych np. DiAMeNT, teatrze szkolnym i partnerstwie szkół. Rodzice w

czasie wywiadu przedstawili, że szkoła, aby każdy uczeń mógł odnosić sukcesy w nauce na

miarę swoich możliwości, organizuje zajęcia dodatkowe, realizuje programy i projekty unijne,

wprowadza zajęcia wyrównawcze i rozwijające zainteresowania uczniów oraz koła

zainteresowań. Szkoła pomaga w przygotowaniu uczniów do różnych konkursów, uroczystości,

przedstawień. Zdaniem nauczycieli proces edukacji indywidualizowany jest poprzez

różnicowanie zadań domowych, poleceń i zadań do wykonania na lekcji oraz dostosowywanie

wymagań do możliwości zespołu klasowego. Szczególnie indywidualizowany jest proces

kształcenia uczniów posiadających opinie i orzeczenia. Dostosowuje się zajęcia pozalekcyjne

wspomagające i wyrównawcze do potrzeb uczniów. Uczniom zdolnym umożliwia się udział w

programach, projektach, zajęciach rozwijających, konkursach, olimpiadach, zawodach. Podczas

zajęć dydaktycznych nauczyciele informują ucznia o brakach i konsekwentne wymagają ich

uzupełnienia, wskazują uczniom źródła informacji. Badani uczniowie (68%) twierdzą, że

nauczyciele pomagają się im uczyć, gdy mają trudności z nauką, a 72% deklaruje, że nauczyciele

w nich wierzą. Na obserwowanych zajęciach nie można było zaobserwować czy nauczyciel

potrafił dobrać sposób motywowania do potrzeb poszczególnych uczniów. Nauczyciele

diagnozują możliwości swoich uczniów, deklaruje tak 96% badanych.

We wszystkich badanych szkołach (4) spełnione są kryteria poziomu podstawowego i

wysokiego.

Wnioski:

1. Szkoły realizują działania zwiększające szanse edukacyjne uczniów, indywidualizują

procesy edukacyjne, dzięki temu uczniowie mogą osiągać sukces edukacyjny na miarę

swoich możliwości.

Technikum

Zdaniem rodziców szkoły zapewniają uczniom możliwość uczestniczenia w konkursach

przedmiotowych, wiedzy i zawodowych. Nauczyciele uwzględniają indywidualne potrzeby

uczniów, prowadzą dodatkowe zajęcia rewalidacyjne, zajęcia wyrównawcze oraz zajęcia

rozwijające. Szkoły zapewniają opiekę pedagogiczną i socjalną. Zdaniem dyrektorów

prowadzone są zajęcia wyrównawcze, fakultety, pomoc koleżeńska, koła zainteresowań,

wyjazdy na uczelnie, wyjazdy na praktyki zagraniczne, konsultacje, wycieczki przedmiotowe. W

większości techników prowadzony jest program Modernizacja Kształcenia Zawodowego w

Małopolsce, w ramach którego organizowane są kursy dające kwalifikacje, poszerzające

umiejętności (kurs fryzjerstwa, wizażu, pilarza, prawa jazdy, itp.) W wielu szkołach prowadzone

są projekty unijne. Nauczyciele indywidualizują proces edukacji poprzez wprowadzanie

dodatkowych zajęć dla uczniów z dysfunkcjami oraz zdolnymi, dostosowanie metod pracy do

zaleceń zawartych w opiniach poradni psychologiczno-pedagogicznej. Nauczyciele różnicują

zadania domowe i ćwiczenia. Uczniowie (33%) w wywiadzie deklarują, że nauczyciele pomagają

im uczyć się, gdy mają trudności z nauką, czują, że nauczyciele w nich wierzą. Połowa badanych

uczniów (43%) nie odpowiedziała na to pytanie. Na obserwowanych lekcjach (63%) nauczyciele

dobierali sposób motywowania odpowiedni do potrzeb uczniów. Zdecydowana większość

nauczycieli techników (95%) diagnozuje możliwości edukacyjne swoich uczniów.


szkole ustalono bardzo wysoki poziom spełnienia wymagania ze względu na fakt, że szkoła

podejmuje różnorodne działania na rzecz wyrównywania szans edukacyjnych uczniów

pochodzących ze wsi i małych miasteczek, wyposaża młodzież w umiejętności, które ułatwiają

jej udany start w dorosłe życie.


Wnioski:

1. Realizowane są działania związane najczęściej ze zwiększeniem szans na dobry wynik

egzaminów maturalnych i zawodowych oraz zajęcia rozszerzające możliwości

zawodowe.

2. Działaniami wyrównującymi szanse objęte są w niektórych szkołach grupy powyżej 60%

ogółu uczniów. Mimo różnorodnych działań, wyniki egzaminów zawodowych nie są w

niektórych szkołach zadowalające.


W badanych szkołach prowadzone są działania zwiększające szanse edukacyjne uczniów takie

jak: zajęcia pozalekcyjne dydaktyczne – wyrównawcze, prowadzenie nauczania indywidualnego,

udział w bezpłatnych kursach w ramach projektu „Modernizacja kształcenia zawodowego w

Małopolsce”, udział w bezpłatnych szkoleniach doskonalących umiejętności zawodowe,

(organizowanych przez Cech Rzemiosł Różnych w Krakowie), udział w pokazach i szkoleniach

dotyczących kwalifikacji zawodowych organizowanych na terenie szkoły, wnioskowanie do

MOPS i GOPS, a także Rady Rodziców w sprawie pomocy materialnej, prowadzenie bieżącej

współpracy z rodzicami oraz pracodawcami, organizowanie egzaminów kontrolnych

zwiększających szanse pozytywnego wyniku egzaminu czeladniczego. Ważną rolę, zdaniem

wielu rodziców, odgrywa motywowanie i wzmacnianie postaw uczniów. Zdaniem nauczycieli

proces edukacji indywidualizowany jest poprzez różnicowanie zadań domowych, zadań do

wykonania na lekcji oraz dostosowywanie wymagań do możliwości zespołu klasowego.

Dostosowuje się również zajęcia pozalekcyjne wspomagające i wyrównawcze do potrzeb

uczniów. Ankietowani nauczyciele (ok. 94%) deklarowali, że diagnozują możliwości swoich

uczniów. Badani uczniowie (51,8%) twierdzą, że nauczyciele pomagają się im uczyć, gdy mają

trudności z nauką oraz twierdzą, że nauczyciele w nich wierzą. Na obserwowanych zajęciach

można było stwierdzić, że nauczyciele potrafili dobrać sposób motywowania do potrzeb

poszczególnych uczniów (80% zajęć).

We wszystkich badanych szkołach (7) spełnione są kryteria poziomu podstawowego w dwóch

kryteria bardzo wysokiego a w pięciu wysokiego. Szkoły realizują działania zwiększające szanse

edukacyjne uczniów, indywidualizują procesy edukacyjne, dzięki temu uczniowie mogą osiągać

sukces edukacyjny na miarę swoich możliwości. Działania te w szczególności dotyczą rozwijania

umiejętności zawodowych, kształtowania aktywnych postaw młodzieży wobec współczesnego

rynku pracy.

Wnioski:

1. W szkołach wyrównywanie szans edukacyjnych związane jest w dużej mierze z

umożliwieniem młodzieży zdobywania takich kompetencji zawodowych, które

umożliwią im funkcjonowanie na rynku pracy.

3.1 Wykorzystywane są zasoby środowiska na rzecz wzajemnego

rozwoju

Pytanie badawcze: Jakie działania podejmuje szkoła we współpracy z podmiotami

środowiska i jaki mają one wpływ na rozwój ucznia?

Szkoła Podstawowa

Nauczyciele w ankiecie wymieniali najczęściej jako działania dydaktyczne, wychowawcze i organizacyjne prowadzone we współpracy z podmiotami środowiska lokalnego: imprezy środowiskowe (75% wskazań nauczycieli w ankiecie), organizacja wyjazdów i wycieczek szkolnych (72%), organizacja zajęć pozalekcyjnych (66%), pomoc socjalna dla uczniów (43%),

zakup sprzętu dla szkoły (42%), projekty edukacyjne (41%), organizacja zajęć profilaktycznych (39%), prowadzenie lub współprowadzenie lekcji (31%) i stypendia dla najlepszych uczniów (14%). Zdaniem nauczycieli najważniejsze korzyści, jakie odnoszą uczniowie dzięki współpracy szkoły z organizacjami i instytucjami działającym w lokalnym środowisku to: nowe umiejętności społeczne i postawy (np.: nabierają pewności siebie, uczą się

panować nad własnymi emocjami, prezentować się na szerszym forum, uczą się

szacunku do osób starszych, tradycji i historii);

edukacyjną (np.: spotkania z ciekawymi ludźmi np. podróżnikiem, śpiewaczką

operową, poznawanie historii, nauka języka obcego we współpracy z sąsiednią

wyższą uczelnią, lekcje i warsztaty w muzeum).

organizacyjne (np.: wyjeżdżają na wycieczki, uzyskują pomoc finansową, mają

zapewnione bezpieczeństwo, korzystają nieodpłatnie z różnych imprez, wystaw).

Większość badanych szkół (13 z 20) spełnia to wymaganie na bardzo wysokim poziomie. Działalność szkół w zakresie współpracy ze środowiskiem jest w tych szkołach charakteryzuje się zwłaszcza współpracą szkoły z bardzo różnymi podmiotami działającymi w środowisku lokalnym, wpływem współpracy na ofertę zajęć pozalekcyjnych, udziałem tej współpracy w rozwoju zainteresowań uczniów, kształtowaniu ich zaangażowania ich na rzecz innych. Istotnym argumentem była również zgodną opinię wszystkich uczestników badania, iż podejmowane wspólnie działania mają istotny wpływ na wzajemny rozwój (środowiska i uczniów). Szkoły osiągające bardzo wysokie oceny poziomu spełnienia tego wymagania postrzegane są przez środowiska jako istotne dla nich instytucje. Mimo szerokiego spektrum działań szkół, nauczyciele w najczęściej w ankiecie wymieniają najczęściej (poza rodzicami) poradnie psychologiczno-pedagogiczne, biblioteki, inne szkoły jako te, z którymi współpracują. Wnioski: 1. Szkoły identyfikują potrzeby lokalnych środowisk, swoich partnerów i bardzo dużą

wagę przykładają do organizacji takiej współpracy.

2. Propozycje szkół obejmują szerokie spektrum działań, które zaspokajają potrzeby

(działania kulturalne, edukacyjne, sportowe, wykorzystanie przestrzeni).

3. Działania na rzecz rozwoju dzieci związane są z wykorzystywaniem doświadczenia

środowiska, pokazują sukcesy ludzi, otwierają uczniom nieznane im perspektywy.

Gimnazjum

W badanych szkołach nauczyciele współpracują z podmiotami środowiska lokalnego w zakresie:

imprez środowiskowych (61% wskazań), organizacji wyjazdów i wycieczek szkolnych (59%),

organizacji zajęć pozalekcyjnych (56%), projektów edukacyjnych (41%), zakupu sprzętu dla

szkoły (34%), pomocy socjalnej dla uczniów (29%), prowadzenia lub współprowadzenia lekcji

(28%), organizacji zajęć profilaktycznych (25%), stypendiów dla najlepszych uczniów (18%).

Wskazywane przez nauczycieli korzyści jakie odnoszą uczniowie dzięki współpracy szkoły z

organizacjami i instytucjami działającym w lokalnym środowisku to:

kształtowanie i wzmacnianie właściwych postaw i zachowań (pomoc osobom starszym)

wzbogacanie wiedzy i doświadczeń poprzez kontakt z ciekawymi ludźmi, twórcami

kultury,

rozwijanie zainteresowań (muzycznych, tanecznych)

uatrakcyjnienie procesu edukacyjnego (lekcje zawodoznawcze, korzystanie z lodowiska i

boiska sportowego, środki dydaktyczne),

nabywanie umiejętności komunikacyjnych i interpersonalnych (współpraca w zespole,

autoprezentacja)

stwarzanie możliwości prezentacji własnych zdolności i osiągnięć (konkursy, wystawy),

wsparcie finansowe (stypendia, dofinansowywanie wyjazdów).

Wszystkie badane gimnazja spełniają to wymaganie na poziomie wysokim (7 z 11) i bardzo

wysokim (5 z 11) Szkoły realizują liczne i różnorodne działania we współpracy z podmiotami

funkcjonującymi w środowisku lokalnym i w szerokim zakresie korzystają z jego zasobów, co

wpływa korzystnie na rozwój uczniów. Podejmowane przez szkoły inicjatywy na rzecz

środowiska lokalnego są dostrzegane i doceniane.

Przykład dobrej praktyki:

Szkoła jest organizatorem wielu imprez środowiskowych i szkolnych, w których brali udział

wszyscy mieszkańcy wsi m.in.: „Święto Wsi”, „Dożynki wiejskie”.

Wnioski:

1. Szkoły poprzez realizację różnorodnych działań we współpracy z podmiotami

funkcjonującymi w środowisku lokalnym i z wykorzystaniem ich zasobów, lepiej

zaspokajają potrzeby uczniów.

2. Środowisko lokalne dostrzega i docenia podejmowane przez szkoły na jego rzecz

inicjatywy.


W ciągu dwóch ostatnich lat nauczyciele we współpracy z podmiotami środowiska lokalnego

organizowali zajęcia pozalekcyjne (75% wskazań), wyjazdy i wycieczki szkolne (73 % wskazań),

imprezy środowiskowe (49% wskazań), zajęcia profilaktyczne (38% wskazań), projekty

edukacyjne (38% wskazań). Nauczyciele dokonywali zakupu sprzętu dla szkoły (34% wskazań)

oraz prowadzili lekcje (35% wskazań). Zdaniem nauczycieli najważniejsze korzyści, jakie

odnoszą uczniowie dzięki współpracy szkoły z instytucjami działającymi w środowisku

lokalnym, to rozwijanie i doskonalenie umiejętności opisanych w podstawie programowej,

rozwijanie zainteresowań, promocja zdolności i umiejętności uczniów poza szkołą, pomoc

materialna.

Wszystkie badane szkoły (4) spełniają kryteria poziomu podstawowego i wysokiego, w trzech

szkołach uznano bardzo wysokie spełnienie, a w uzasadnieniach zwrócono uwagę na

zaspokajanie potrzeb i oczekiwań środowiska lokalnego i efekty obustronnej współpracy, a

także współpracę ze środowiskiem naukowym i kulturalnym Krakowa.

Wnioski:

1. Szkoły realizują liczne i różnorodne działania we współpracy z podmiotami

funkcjonującymi w środowisku lokalnym i w szerokim zakresie korzystają z jego

zasobów, co wpływa korzystnie na rozwój uczniów. Jest to przez środowiska lokalnego

dostrzegane i doceniane.

Technikum

Nauczyciele w badanych szkołach (7) współpracują z podmiotami środowiska lokalnego w

zakresie dydaktyki, wychowania i organizacji tj. w organizacji wyjazdów i wycieczek (75%),

organizacji zajęć pozalekcyjnych (70%), imprez środowiskowych (48%), projektów

edukacyjnych (39%), prowadzenia lub współprowadzenia lekcji (37%), zakupu sprzętu

szkolnego (36%). Nauczyciele wskazują, że najważniejsze korzyści, jakie odnoszą uczniowie

dzięki współpracy szkoły z organizacjami i instytucjami działającym w lokalnym środowisku to:

poznanie historii własnego regionu, kształtowanie postaw prospołecznych, realizowanie

własnych aspiracji, zdobycie nowych doświadczeń i umiejętności, nawiązanie nowych

kontaktów. Uczniowie często otrzymują interesującą ofertę pracy dzięki odbytym praktykom,

poznają lokalny rynek pracy, uczą się empatii, działania i współpracy w grupie, planowania i

umiejętności podejmowania decyzji.

Wszystkie badane szkoły (7) spełniają kryteria poziomu podstawowego i wysokiego. W 5 na 7

badanych szkół ustalony został bardzo wysoki poziom spełnienia wymagania. W uzasadnieniu

wskazano na szeroką i celową współpracę z różnymi podmiotami środowiska lokalnego,

efektywną i wielokierunkową współpracę ze środowiskiem branżowym.


Przykładem dobrej praktyki jest prowadzenie przez szkołę szkoleń dla pracowników

przedsiębiorstw branżowych z wykorzystaniem najnowszego sprzętu, którym dysponuje szkoła.

Wnioski:

1. Szkoły identyfikują potrzeby lokalnych środowisk, zwłaszcza związanych z branżami

zawodowymi i bardzo dużą wagę przykładają do organizacji współpracy.

2. Propozycje szkół obejmują szerokie spektrum działań, które zaspokajają lokalne

potrzeby (działania kulturalne, edukacyjne, wykorzystanie przestrzeni).


W zasadniczych szkołach zawodowych wykorzystuje się zasoby środowiska na rzecz

wzajemnego rozwoju. Ankietowani nauczyciele wskazują, że najczęściej współpraca odbywała

się przy: organizacji wyjazdów i wycieczek szkolnych (36%), organizacji zajęć pozalekcyjnych

(34%), imprez środowiskowych (27%), zakupu sprzętu dla szkoły (18%), pomocy socjalnej dla

uczniów (16%), projekty edukacyjne (15%), prowadzeniu lub współprowadzenie lekcji,

organizacja zajęć profilaktycznych (10%).

Zdaniem nauczycieli najważniejsze korzyści, jakie odnoszą uczniowie dzięki współpracy szkoły

z organizacjami i instytucjami działającym w środowisku to nabywanie wrażliwości społecznej

poprzez działanie na rzecz społeczności (np.: wolontariaty, akcje charytatywne, krwiodawstwo,

uczestnictwo w akcjach powodziowych). Ponadto uczniowie uczą się dobrej organizacji, dbania

o porządek w miejscach publicznych, szacunku do drugiego człowieka, tradycji i kultury lokalnej

oraz patriotyzmu. Uczniowie poznają warunki w miejscach przyszłej pracy i przygotowują się do

samodzielnego funkcjonowania w środowisku.

We wszystkich badanych szkołach (7) spełnione są kryteria poziomu podstawowego w dwóch

kryteria bardzo wysokiego a w pięciu wysokiego. Szkoły realizują liczne i różnorodne działania

we współpracy z podmiotami funkcjonującymi w środowisku lokalnym, w których uczniowie

mogą prezentować swoje umiejętności zawodowe, a przez to przygotowywać się

funkcjonowania na rynku pracy. Podejmowane przez szkoły inicjatywy na rzecz środowiska

lokalnego są przez nie dostrzegane i doceniane.

Wnioski:

1. Szkoły wykorzystują środowisko przede wszystkim do rozwoju zawodowego uczniów.

Praca szkół jest doceniania przez otoczenie.

3.2. Wykorzystywane są informacje o losach absolwentów

Pytanie badawcze: Czy i w jaki sposób szkoła wykorzystuje informacje o losach

absolwentów?

Szkoła Podstawowa

Nauczyciele wykorzystują informacje o losach absolwentów są wykorzystywane przede wszystkim w wychowaniu. Organizują spotkania z tymi, którzy „odnieśli życiowe sukcesy", wskazują przykłady pozytywnych postaw absolwentów, którzy radzą sobie w dalszym życiu. Absolwenci są również współorganizatorami różnych imprez. Rzadziej nauczyciele przywołują w wywiadach przykłady dotyczące nauki. Szkoły np.: zapraszają aktorów i wykorzystują ich doświadczenie zawodowe w edukacji polonistycznej, teatralnej, organizują współpracę z absolwentami przy realizacji projektów. Takie spotkania organizowane są również przy w ramach doradztwa zawodowego. Rodzice w większości (ok. 79%) mają poczucie, że uczniowie szkoły są dobrze przygotowani do funkcjonowania w dalszym życiu, a zdanie przeciwne wyraża . W żadnej z badanych 20 szkół nie ustalono bardzo wysokiego poziomu spełniania tego wymagania. Najczęściej w badanych szkołach nie funkcjonowały systemy badania losów absolwentów, a szkoły współpracowały z absolwentami sporadycznie lub, jak deklarują nauczyciele, od czasu do czasu. Najczęściej informacje o losach absolwentów służą promowaniu wartości uczenia się, promowaniu postaw absolwentów i ich sukcesów. W dwóch szkołach ustalono średni poziom spełnienia tego wymagania. Powodami było, w obydwu przypadkach, przekonanie większości rodziców o konieczności korepetycji oraz (w jednej) ograniczenie współpracy z absolwentami do organizacji praktyk studenckich i rozmów z absolwentami. Wnioski: 1. Szkoły wykorzystują potencjał swoich absolwentów przede wszystkim do

promowania wartości edukacji.

1. Losy absolwentów nie są systemowo wykorzystywane do poprawiania jakości pracy

szkół.

2. Rodzice częściej wyrażają opinię o dobrym przygotowaniu uczniów do życia, niż do

dalszej nauki.

Gimnazjum

Nauczyciele wykorzystują informacje o losach absolwentów głównie do promowania wartości

uczenia się (w oparciu o sukcesy absolwentów) i promowania właściwych postaw (wolontariat).

Absolwenci uczestniczą w uroczystościach szkolnych, organizują zajęcia dla uczniów i wspierają

akcje przez nich prowadzone, a informacje o losach absolwentów wykorzystywane są w

doradztwie zawodowym. Większość badanych uczniów (53%) uważa, że kończąc szkołę będzie

dobrze przygotowana do dalszej nauki, zdanie przeciwne ma 13% uczniów, a prawie 34%

uczniów nie wyraziło swojej opinii na ten temat. W opinii 68% rodziców szkoły dobrze

przygotowują uczniów do funkcjonowania w dalszym życiu (odmienną opinię ma 18%

rodziców). Z informacji przekazanych przez uczniów wynika, że nauczyciele opowiadają im o

losach absolwentów: regularnie (opinia 4% badanych uczniów), od czasu do czasu (opinia 32%

badanych uczniów) lub bardzo sporadycznie (17%). Zdaniem 12% uczniów takie sytuacje nie

mają miejsca.

Większość badanych małopolskich gimnazjów (9 z 11) spełnia to wymaganie na poziomie

wysokim. Wszystkie szkoły zbierają informacje o losach absolwentów, które wykorzystują do

doskonalenia efektów nauczania i w różnych formach współpracują z absolwentami.

Średni poziom spełnienia tego wymagania, ustalony w 2 szkołach, wynikał z opinii uczniów i

rodziców, według których badane szkoły nie przygotowują dobrze uczniów do dalszej edukacji i

do funkcjonowania na rynku pracy.

Wnioski:

1. Szkoły zbierają informacje o losach absolwentów i wykorzystują je do doskonalenia

efektów nauczania, a sami absolwenci często uczestniczą w życiu szkół.

2. W niektórych szkołach uczniowie nie czują się dobrze przygotowani do dalszej edukacji.


Informacje o losach absolwentów są zdaniem nauczycieli wykorzystywane do korygowania

procesów edukacyjnych, kształtowania postaw i zachowań uczniów. W szkołach odbywają się

spotkania z absolwentami, którzy informują o swoich sukcesach i motywują uczniów do pracy i

wysiłku. Byli uczniowie przedstawiają młodszym kolegom swoją drogę kształcenia, pokazują jej

plusy i minusy. Przedstawiani są absolwenci, którzy obecnie wykonują różne ciekawe zawody.

Co drugi badany uczeń deklaruje, że nauczyciele opowiadają im o losach absolwentów. Co drugi

ankietowany uczeń (47%) deklaruje, że jest dobrze przygotowanych do dalszej nauki po

zakończeniu liceum. Większa część ankietowanych rodziców (74%) ma poczucie, że uczniowie

są dobrze przygotowywani w szkole do funkcjonowania w dalszym życiu.

Trzy z czterech badanych szkół spełniają kryteria poziomu podstawowego i wysokiego. W jednej

szkole, biorąc pod uwagę wysoki stopień zadowolenia uczniów i rodziców z przygotowania do

dalszej nauki i funkcjonowania w dalszym życiu, a także podejmowane działania w zakresie

współpracy z absolwentami zarówno z tymi sprzed kilku, jak i sprzed kilkudziesięciu,

stwierdzono, że Szkoła spełnia wymaganie na bardzo poziomie wysokim.

Trudnością dla szkół jest systemowe zbieranie informacji o losach absolwentów tak, by można je

było wykorzystać do doskonalenia procesów nauczania i wychowania.

Wnioski:

1. Absolwenci szkół są na miarę swoich możliwości przygotowani do dalszego kształcenia i

funkcjonowania na rynku pracy.

2. Szkoły nie zawsze współpracują z absolwentami i wykorzystują systemowo informacje o

losach absolwentów do doskonalenia efektów nauczania i wychowania.

Technikum

Informacje o losach absolwentów szkoły wykorzystują w pracy wychowawczej jako przykład

osiągania sukcesów, oraz dydaktycznej jako możliwość wykorzystania kontaktów,

zorganizowania wycieczek do firm, w których absolwenci pracują, są dyrektorami, prezesami,

menedżerami. Ponad połowa badanych uczniów (60%) twierdzi, że kończąc szkołę, będzie

dobrze przygotowana do dalszej nauki; co czwarty uczeń (26%) nie udzielił informacji na ten

temat. Ankietowani rodzice (76%) mają poczucie, że ich dzieci są dobrze przygotowane do

funkcjonowania w dalszym życiu. Przeciwnego zdania jest 17% badanych rodziców. Badani

uczniowie (67%) deklarują, że nauczyciele opowiadają im o losach absolwentów szkoły.

Wszystkie badane szkoły (7) spełniają kryteria poziomu podstawowego i wysokiego. Poziom

bardzo wysoki ustalony został w 1 z 7 szkół ze względu na systematyczną i aktywną współpracę

szkoły z absolwentami w obszarze podejmowanych działań dydaktycznych i wychowawczych

oraz wysokie uznanie dla kwalifikacji absolwentów tej szkoły wyrażone przez partnerów

reprezentujących firmy branżowe.


Wnioski:

1. Szkoły wykorzystują potencjał swoich absolwentów, przede wszystkim do promowania

wartości edukacji.

2. Losy absolwentów nie są systemowo wykorzystywane do poprawiania jakości pracy.

3. Rodzice wyrażają opinię o dobrym przygotowaniu uczniów zarówno do życia, jak i do

dalszej nauki.


W zasadniczych szkołach zawodowych dosyć powszechnym zjawiskiem jest fakt, iż absolwenci

szkoły są pracodawcami uczniów. Informacje o absolwentach, którzy osiągnęli sukces służą więc

budowaniu pozytywnego wizerunku szkoły i jej promocji, wskazuje się przykłady uczniów,

którzy osiągnęli sukces zawodowy. Na tej bazie, zdaniem nauczycieli, uczniom pokazuje się

możliwości dalszego kształcenia, możliwości zatrudnienia, podnoszenia kwalifikacji.

Ankietowani uczniowie (81%) stwierdzają, że nauczyciel opowiadają im o losach absolwentów.

Uczniowie (81%) deklarują, że maja poczucie bycia dobrze przygotowanym do dalszej nauki po

pobycie w szkole. Prawie wszyscy ankietowani rodzice (88%) mają poczucie, że ich dzieci są

dobrze przygotowane do funkcjonowania w dalszym życiu.

We wszystkich badanych szkołach spełnione są kryteria poziomu wysokiego. Absolwenci szkół

są, na miarę swoich możliwości, przygotowani do dalszego kształcenia i funkcjonowania na

rynku pracy.

Wnioski:

1. W szkołach nie wykorzystuje się systemowo informacji o losach absolwentów, ale istnie

wyraźny związek miedzy pracodawcami – absolwentami szkół a ich szkołami.

3.3 Promowana jest wartość edukacji

Pytanie badawcze: Szkoła jest postrzegana jest w środowisku jako ważna dla niego instytucja dbająca o jakość kształcenia i której zależy na współpracy ze środowiskiem.

Szkoła Podstawowa

W ankiecie większość rodziców (ok. 83% ankietowanych) wyraziła opinię, że szkoła dba o

jakość uczenia się. W trakcie wywiadów rodzice oraz partnerzy szkoły jako argumenty za taka

oceną uznali np.: wyniki sprawdzianu, sukcesy uczniów w konkursach, ofertę zajęć

pozalekcyjnych cieszącą się zainteresowaniem uczniów, realizacja projektów, doskonalenie

nauczycieli i stopnie awansu, wyniki dydaktyczne i wychowawcze uczniów szkoły (np.: liczni

finaliści i laureaci konkursów przedmiotowych, artystycznych, sukcesy w zawodach

sportowych), przekazywanie i analizowanie wyników nauczania na zebraniach i konsultacjach

dla rodziców, dawanie wskazówek do pracy z dziećmi w domu, zorganizowanie dla rodziców

warsztatów doskonalących umiejętności wychowawcze, modernizacja obiektu szkolnego,

wzbogacanie wyposażenia szkoły.

Rodzice znają przede wszystkim sukcesy związane z nauką i sportem: sukcesy uczniów w

konkursach zna 77% ankietowanych uczniów, w zawodach/imprezach sportowych - 68%, w

olimpiadach przedmiotowych - 58% rodziców. Osiągnięcia w innych obszarach są znane już

wyraźnie mniejszej grupie rodziców np.: akcje społeczne lub zrealizowanie przez szkołę

projektu - 34%, przyznanie uczniom szkoły stypendiów naukowych - 27%, otrzymanie grantu –

24%. Dla około 7% rodziców informacje na temat sukcesów szkoły są niewystarczające (szkoła

nie odnosiła ich zdaniem sukcesów, informacje były nieaktualne lub ich nie było). We wszystkich

badanych szkołach partnerzy w trakcie wywiadu twierdzili, że szkole zależy na współpracy z

lokalnym środowiskiem. Również 85% rodziców w ankiecie stwierdziło, że ich zdaniem

nauczycielom i innym pracownikom szkoły zależy na współpracy z rodzicami.

We wszystkich, bez względu na ustalony poziom spełnienia wymagania oraz wyniki, zarówno

rodzice jak i partnerzy wyrażali opinię, iż szkołom zależy na jakości uczenia się oraz współpracy

ze środowiskiem. Jedyna szkoła, która uzyskała średni poziom spełnienia tego wymagania nie

prowadziła jedynie działań edukacyjnych dla dorosłych i lokalnego środowiska. Środowiska

postrzegają szkoły podstawowe przede wszystkim przez pryzmat wyników nauczania,

sukcesów (również sportowych). Szkoły osiągające bardzo wysoki stopień spełnienia

wymagania (4 z 20) charakteryzują się bardzo wysokim stopniem akceptacji działań przez

środowisko lokalne. Osiągają to poprzez wykorzystanie potencjału środowiska do informowania

o swoich działaniach (np.: artykuły w lokalnym ”Almanachu”, dzienniku o zasięgu wojewódzkim

i lokalnej gazecie) oraz działaniom, które mają znaczenie dla środowiska (np.: projekty

edukacyjne, spotkania z ciekawymi ludźmi, konsultacje, debaty angażujące członków lokalnej

społeczności, zorganizowane akcje dla powodzian oraz dla rodziny znajdującej się w trudnej

sytuacji materialnej).

Wnioski:

1. W procesach informowania środowiska o pracy szkoły wykorzystuje się wiele kanałów

przekazu.

2. Szkoły są pozytywnie postrzegane w środowisku i nie ma to związku z osiąganymi efektami.

3. Wiele szkół potrafi organizować bezpośrednie działania edukacyjne, angażujące

środowisko.

Gimnazjum

Z informacji uzyskanych od rodziców (podczas wywiadów oraz 84% ankietowanych) i

przedstawicieli partnerów wynika, że badane szkoły dbają o jakość uczenia się. Wskazywane

przez nich argumenty dotyczyły najczęściej: organizacji zajęć wyrównawczych, kół

zainteresowań i projektów edukacyjnych; sukcesów uczniów w konkursach i zawodach

sportowych, wyników egzaminów gimnazjalnych, losów absolwentów (kontynuacja nauki w

dobrych krakowskich szkołach), rozwoju bazy szkolnej (wzbogacanie wyposażenia szkoły,

zakup pomocy dydaktycznych). Przedstawiciele partnerów i samorządu uważają, że uzyskują

wystarczające informacje na temat osiągnięć szkół (sukcesów uczniów w konkursach i

zawodach sportowych, realizowanych akcjach społecznych i projektach edukacyjnych,

nagrodach i wyróżnieniach przyznanych nauczycielom). Zdaniem większości rodziców (83%)

nauczycielom i innym pracownikom szkoły zależy na współpracy z rodzicami. Przedstawiciele

partnerów i samorządu, w trakcie wywiadów, we wszystkich badanych szkołach wyrazili opinię,

że nauczycielom i innym pracownikom tych szkół zależy na współpracy z lokalnym

środowiskiem.

Wszystkie badane małopolskie gimnazja wymaganie „Promowana jest wartość edukacji”

spełniają na poziomie wysokim (10 z 11) i bardzo wysokim (1 z 11). Szkoły upowszechniają w

środowisku informacje o swojej ofercie, realizowanych działaniach oraz o ich celowości.

Promują w środowisku lokalnym potrzebę uczenia się. Dzięki tym działaniom są pozytywnie

postrzegane przez środowisko.

Wnioski:

1. Szkoły budują w środowisku swój pozytywny wizerunek dzięki upowszechnianiu

informacji o swojej ofercie, realizowanych działaniach oraz o ich celowości.

2. Szkoły promują w środowisku lokalnym potrzebę uczenia się.


Szkoły zdaniem rodziców (85%) oraz partnerów (75%) dbają o jakość uczenia.

W opinii partnerów (75%) uzyskają oni pełną informację na temat osiągnięć szkoły.

Ankietowani rodzice (84%) deklarują, ze nauczycielom i innym pracownikom szkoły zależy na

współpracy z rodzicami. Partnerzy i samorządy deklarują, że szkołom zależy na współpracy z

lokalnym środowiskiem (75%).

Wszystkie badane szkoły spełniają kryteria poziomu podstawowego i wysokiego. Zwraca uwagę

szeroki wachlarz sposobów informowania o ofercie edukacyjnej szkoły (prospekty, gazetki,

strony www, imprezy środowiskowe, prasa lokalna, afisze, bilbordy). Szkoły promują w

środowisku potrzebę uczenia się, stanowią ważne centrum życia kulturalnego i społecznego

(zwłaszcza w małych środowiskach).

Wnioski: 1. Szkoły upowszechniają w środowisku informacje o swojej ofercie, realizowanych

działaniach oraz o ich celowości. Dzięki tym działaniom są pozytywnie postrzegane

przez środowisko.

Technikum

Zdaniem badanych rodziców (88%) szkoły dbają o jakość uczenia. Jako przykłady podają:

prowadzenie różnego rodzaju zajęć nie tylko lekcyjnych, realizowanie projektów unijnych,

organizowanie wyjazdów edukacyjnych, organizację praktyk zawodowych dla uczniów, praktyk

zagranicznych. Szkoły dbają o jakość nauczania języka obcego zawodowego. Rodzice uważają

(90% badanych), że nauczycielom i innym pracownikom szkół zależy na współpracy z nimi.

Ponad połowa partnerów (63%) twierdzi, że uzyskują pełną informację na temat osiągnięć

szkoły. W opinii partnerów (88% badanych) nauczycielom i innym pracownikom szkoły zależy

na współpracy z lokalnym środowiskiem.

Wszystkie badane szkoły spełniają kryteria poziomu podstawowego i wysokiego. W jednej

szkole ze względu na profesjonalne prowadzenie polityki informacyjnej ustalono poziom bardzo

wysoki.

Dobra praktyka to prowadzenie polityki informacyjnej przez nauczyciela, który uzyskał

kwalifikacje z public relations.


Wnioski:

1. Szkoły zawodowe są pozytywnie postrzegane w środowisku (nie ma to związku z osiąganymi

przez szkołę efektami).


Zdaniem partnerów szkół uzyskują oni pełną informację na temat osiągnięć szkoły. Ankietowani

rodzice ( 84%) deklarują, że nauczycielom i innym pracownikom szkoły zależy na współpracy z

rodzicami. Partnerzy szkoły i samorządy sądzą również, że szkołom zależy na współpracy ze

środowiskiem lokalnym. Szkoły informują o swojej ofercie edukacyjnej najczęściej przez

prospekty, gazetki, strony www, imprezy środowiskowe i branżowe, prasę lokalną, ogłoszenia.

We wszystkich badanych szkołach (7) spełnione są kryteria poziomu podstawowego, jedna

szkoła spełnia kryteria poziomu bardzo wysokiego a sześć wysokiego. Szkoły upowszechniają w

środowisku informacje o swojej ofercie, realizowanych działaniach oraz o ich celowości,

promując w środowisku lokalnym ideę potrzeby uczenia się. Dzięki tym działaniom są

pozytywnie postrzegane przez środowisko.

Wnioski:

1. Szkoły promując w środowisku potrzebę uczenia się, stanowią ważne centrum życia

kulturalnego i społecznego, zwłaszcza w mniejszych społecznościach.

3.4: Rodzice są parterami szkoły

Pytanie badawcze: Rodzice uczestniczą w podejmowaniu decyzji dotyczących pracy szkoły

w dosyć ograniczonym zakresie tematycznym.

Szkoła Podstawowa

W opinii 94% ankietowanych nauczycieli rodzice w ich szkołach uczestniczą w podejmowaniu

decyzji dotyczących życia szkoły. W ankiecie nauczyciele podając przykłady już konkretnych

decyzji najczęściej piszą o sprawach formalnych wymaganych przepisami prawa (np.: wybór

Rady Rodziców, zatwierdzenie planu wychowawczego szkoły, organizacji roku szkolnego) i

organizacyjnych (np.: wysokość składki, wybór ubezpieczyciela, sponsorowanie nagród,

współudział w organizacji wycieczek, udzielanie zgody na udział w konkursach i kołach

zainteresowań, fason mundurków). Zdecydowanie mniej często pojawiają się sprawy mające

wpływ na wychowanie i naukę dzieci (np.: przeznaczenie zebranych funduszy,

współdecydowanie o sposobie realizacji imprez szkolnych, wybór patrona szkoły, organizacja

klasy sportowej).

Rodzice mają świadomość, że raczej nie biorą udziału w podejmowaniu decyzji dot. szkoły. Takie

zdanie wyraża około 62% ankietowanych. Z istotnych decyzji – poza pierwszymi dwoma wyżej

wymienionymi kategoriami, w grupie 366 ankietowanych, rodzice wymienili budowę boiska dla

dzieci, zmianę nauczyciela j. polskiego, udział w spotkaniu dotyczącym likwidacji szkoły, zmianę

siedziby szkoły i budowę sali gimnastycznej. Najczęściej takie decyzje podejmowane były przez

ciało przedstawicielskie ogółu rodziców. Również w ocenie dyrektorów rodzice największy

wpływ mieli na decyzje związane z ich kompetencjami (wymieniano kompetencje Rady

Rodziców). Pozostałe pojawiały się z mniejszą częstością, były to np.: utworzenie klas

sportowych, poszerzenie oferty zajęć pozalekcyjnych, wydłużeniem czasu pracy świetlicy,

organizacja pracy stołówki i świetlicy szkolnej, plany modernizacji szkoły. Rodzice w ankiecie

potwierdzają natomiast swój udział w planowaniu pracy szkoły i większość (ok. 65%

ankietowanych) wyraża opinię, że ich opinie mają wpływ na plany pracy i działania szkoły.

Dwie z 20 badanych szkół uzyskały bardzo wysoki poziom spełnienia tego wymagania. Działania

wyróżniające te szkoły to: polityka informacyjna zaspokajająca potrzeby rodziców, zwłaszcza

dotyczące rozwoju ich dzieci oraz pomoc udzielana rodzicom przez szkołę w wychowaniu ich

dzieci – oceniana wysoko przez rodziców. Dla trzech szkół ustalono średni poziom spełnienia

tego wymagania. W tych szkołach: niewielka grupa rodziców uczestniczy w działaniach

organizowanych przez szkołę i bierze udział w podejmowaniu decyzji dotyczących życia szkoły.

Generalnie w szkołach rodzice nie mają poczucia, iż podejmują istotne decyzje dla życia szkoły,

dostrzegają natomiast swój udział w planowaniu pracy szkoły. Rodzice w badanych szkołach

deklarowali natomiast w większości, że są wystarczająco informowani o działaniach szkoły.

Wnioski:

1. Rodzice dzielą się opiniami na temat pracy szkoły i opinie te mają wpływ przede wszystkim

na planowanie działań szkoły.

2. Niewielka grupa rodziców uczestniczy w działaniach organizowanych przez szkołę i bierze

udział w podejmowaniu istotnych decyzji dotyczących życia szkoły.

3. Działania, na które mają wpływ rodzice nie wykraczają najczęściej poza wymagane

przepisami prawa oraz związane z podstawową organizacja pracy szkoły.

Gimnazjum

Większość badanych nauczycieli (84%) uważa, że rodzice uczestniczą w podejmowaniu decyzji

dotyczących życia szkoły (zdanie odmienne ma 2% nauczycieli, a 14% nie udzieliło odpowiedzi

na to pytanie). Zarówno dyrektorzy, jak i rodzice wskazali przykładowe decyzje dotyczące życia

szkoły, na które wpływ mieli rodzice. Poza kompetencjami ustawowymi dotyczyły one

najczęściej spraw organizacyjnych np.: ustalenia dni wolnych; wprowadzenia projektów

unijnych; wydłużenia czasu pracy świetlicy, dowozu uczniów, wyboru wychowawcy klasy,

zmiany godzin zebrań z rodzicami, zniesienia mundurków szkolnych; wyboru ubezpieczyciela

poprawy bazy szkoły (zakup działki na boisko, organizacja placu zabaw), działań związanych z

promocją szkoły, organizacji wycieczek, zajęć dodatkowych, imprez środowiskowych, akcji

społecznych. Większość badanych rodziców (71%) uważa, że opinie rodziców są brane przy

planowaniu działań szkoły, jednak tylko 30% deklaruje współuczestniczenie w podejmowaniu

decyzji dotyczących życia szkoły.

Większość badanych gimnazjów (9 z 11) spełnia to wymaganie na poziomie wysokim (8 szkół) i

bardzo wysokim (1 szkoła). Wszystkie badane małopolskie gimnazja pozyskują i wykorzystują

opinie rodziców na temat swojej pracy oraz wspierają rodziców w wychowaniu dzieci.

Średni poziom spełniania tego wymagania ustalono w 2 szkołach, w których rodzice nie

współuczestniczyli w podejmowaniu decyzji dotyczących życia szkoły.

Wnioski:

1. Szkoły pozyskują i wykorzystują opinie rodziców na temat swojej pracy i wspierają

rodziców w wychowaniu dzieci.

2. Rodzice w małym stopniu współuczestniczą w podejmowaniu decyzji dotyczących życia

szkoły.


Badani nauczycieli deklarują (82%), że rodzice uczestniczą w podejmowaniu decyzji

dotyczących życia szkoły. Dyrektorzy uważają, ze rodzice mają wpływ na organizację imprez

szkolnych, pozyskiwanie sponsorów, zakup nagród rzeczowych dla najlepszych uczniów,

organizację dowozów do szkoły, sposób wydatkowania zgromadzonych środków na koncie

specjalnym. Rodzice informują, że współdecydują o organizacji imprez szkolnych (święto

patrona, studniówka),wycieczek, innowacji. Podejmują również decyzje dotyczące zakupów i

remontów. Co czwarty ankietowany rodzic (26%) współuczestniczył w podejmowaniu decyzji

dotyczących życia szkoły. Rodzice są zdania (69%), że ich opinie są brane pod uwagę przy

planowaniu działań szkoły.

Wszystkie badane szkoły spełniają wymagania poziomu podstawowego i wysokiego.

Wnioski:

1. Szkoły pozyskują i wykorzystują opinie rodziców na temat swojej pracy.

2. Rodzice otrzymują wsparcie ze strony szkoły w wychowaniu dzieci.

3. Grupa rodziców współdecyduje w sprawach szkoły, a większość uczestniczy w

planowaniu pracy szkoły.

Technikum

Zdaniem 93% badanych nauczycieli rodzice uczestniczą w podejmowaniu decyzji dotyczących

życia szkoły. Dyrektorzy wskazali następujące decyzje, na które rodzice mieli wpływ:

uchwalanie Programu Profilaktycznego i Programu Wychowawczego, opiniowanie ocen

dorobku zawodowego nauczycieli, opiniowanie inicjatyw i działań podanych przez dyrektora,

pomoc w pozyskiwaniu funduszy dla szkoły, współtworzenie procesu edukacyjnego poprzez

zakup środków dydaktycznych i nagród dla uczniów, zakup sprzętu i mebli szkolnych,

wykonywanie remontów doraźnych i adaptacyjnych. Rodzice w czasie wywiadów stwierdzili, że

najczęściej decyzje podejmują na spotkaniach z dyrektorami, kiedy omawiane są najważniejsze

potrzeby szkoły i dyrektorzy przedstawiają swoje oczekiwania dot. pomocy finansowej

rodziców. Na zebraniach rodziców zapadają decyzje o przyznaniu środków na nagrody, zakupy

pomocy dydaktycznych oraz finansowy lub fizyczny udział w remontach itp. Z badanych

rodziców 30% w tym lub poprzednim roku szkolnym współuczestniczyło w podejmowaniu

decyzji dotyczących życia szkoły; 60% deklaruje, że nie a 10% nie udzieliło odpowiedzi.

Zdecydowana większość rodziców (80%) twierdzi, że ich opinie są brane pod uwagę przy

planowaniu działań szkoły.


ze szkół, biorąc pod uwagę opinie rodziców i ich przekonanie o wpływie na działania Szkoły w

obszarach dydaktycznym, organizacyjnym, a także o możliwości stałej współpracy z

wychowawcami, nauczycielami i wskazano, że szkoła spełnia wymaganie na poziomie bardzo

wysokim.


Wnioski:

1. Szkoły pozyskują rodziców do realizowania swoich celów, czynią ich

współgospodarzami i współdecydującymi w sprawach gospodarczych oraz

dydaktycznych, wychowawczych.

2. Niewielka grupa rodziców uczestniczy w działaniach organizowanych przez szkołę i

bierze udział w podejmowaniu istotnych decyzji dotyczących życia szkoły. Większość

rodziców ma poczucie planowania pracy szkoły.


Nauczyciele (87% ankietowanych) deklarują, ze rodzice uczestniczą w podejmowaniu decyzji

dotyczących życia szkoły. Dyrektorzy uważają, że decyzje rodziców miały największy wpływ na:

współtworzenie planów pracy wychowawczej poszczególnych klas na dany rok szkolny, zmiany

w tygodniowym podziale godzin, organizacja uroczystości i imprez szkolnych, zatrudnienie

doradcy zawodowego, instalacja monitoringu, rodzaj dodatkowych kursów zawodowych, zakres

szkoleń dla rodziców.

Rodzice, opisując swój udział we współdecydowaniu w szkole najczęściej wymieniali:

opiniowanie i zatwierdzania programu wychowawczego i profilaktycznego, zajęć

pozalekcyjnych, wycieczek i wyjść. Ich udział w życiu szkoły to najczęściej: zebrania klasowe,

spotkania klasowe, wigilia, opieka podczas wyjść klasowych do kina i wycieczek, udział w

konsultacjach i warsztatach dla rodziców organizowane prze pedagoga i psychologa. Mniej niż

połowa ankietowanych rodziców deklaruje (37%), że w tym lub poprzednim roku szkolnym

uczestniczył w podejmowaniu decyzji dotyczących życia szkoły. Poczucie, że opinie rodziców są

brane pod uwagę przy planowaniu działań Szkoły deklaruje jednak większość ankietowanych

rodziców (ok. 83%).

Wszystkie badane Szkoły (7) spełniają kryteria poziomu podstawowego, trzy spełniają kryteria

poziomu bardzo wysokiego a cztery poziomu średniego. Sukcesami szkól jest pozyskiwanie i

wykorzystywanie opinie rodziców na temat swojej pracy oraz poczucie rodziców, że otrzymują

wsparcie ze strony szkoły w wychowaniu dzieci. Słabe strony realizacji tego wymagania to

niewielki stopnień udziału rodziców w działaniach organizowanych przez szkołę i

podejmowaniu decyzji dotyczących życia szkoły.

Wnioski:

1. Niewielki jest udział rodziców w podejmowaniu istotnych, wykraczających poza

wymagane przepisami prawa, decyzji dotyczących szkoły.

4.1 Funkcjonuje współpraca w zespołach

Pytanie badawcze: Jaki jest poziom zaangażowania nauczycieli we współpracę w

zespołach?

Szkoła Podstawowa

Nauczyciele w ankietach określili w jakich zespołach pracują. Najczęściej wskazywany był

zespół wychowawczy i profilaktyczny (79% nauczycieli), a następnie zespół zajmujący się

organizacją imprez dla uczniów, rodziców lub nauczycieli (74%) i zespół do spraw ewaluacji

wewnętrznej (47%). Mniej niż połowa badanych nauczycieli pracuje w zespołach:

programowym w tym pracującym nad treściami nauczania (48%), metodycznym (47%),

szkoleniowe (40%), ds. współpracy z otoczeniem zewnętrznym szkoły (33%), ds. zarządzania

szkołą (planowanie i organizacja działalności szkoły) (25%) i inne (37%). Większość (ok. 88%)

ankietowanych nauczycieli deklaruje, że często i bardzo często korzysta z pomocy zespołów w

rozwiązywaniu problemów, rzadko czyni to ok. 9% ankietowanych. Opinia nauczycieli na temat

skuteczności pracy zespołów jest pozytywna, wśród ankietowanych 85% nauczycieli uważa, że

zespoły pomagają w rozwiązywaniu pojawiających się w pracy problemów. Ponad połowa

nauczycieli (51%) uważa, że tak jest zdecydowanie. Dyrektorzy ocenili w ankiecie

zaangażowanie nauczycieli w pracę zespołów szkolnych w wysokim (83%) lub wystarczającym

stopniu (9%).

W grupie 48 badanych, 5 szkół uzyskało bardzo wysoki poziom spełnienia wymagania. W tych

szkołach większość lub wszyscy nauczyciele uczestniczą w pracach zespołów, wszyscy

nauczyciele pracują w zespołach programowych i metodycznych. W tych szkołach dokonuje się

również analizy pracy zespołowej i wskazuje się konkretne przykłady rozwiązanych przy

pomocy pracy zespołowej problemów.

W 10 szkołach wymaganie wypełnione zostało na poziomie średnim przede wszystkim z uwagi

na brak argumentów potwierdzających planowanie pracy zespołowej w oparciu o analizę

efektów pracy zespołów oraz brak udziału nauczycieli w formach doskonalenia zawodowego

dotyczących metod i form współpracy. Współpraca w zespołach również nie jest w pełni

wykorzystana do planowania działań służących uczniom. W jednej szkole ustalono podstawowy

poziom spełnienia wymagania z powodu braku analizy pracy zespołów nauczycieli i braku

szkoleń dla nauczycieli, które dotyczyłyby metod i form współpracy.

Wnioski:

1. Podstawowe problemy rozwiązywane przez zespoły nauczycieli dotyczą dwóch kategorii:

problemów wychowawczych i organizacja kształcenia.

2. W pracy w zespole programowym lub metodycznym bierze udział jednak mniej niż połowa

nauczycieli.

3. Nauczyciele mają również trudności w refleksji nad znaczeniem różnego rodzaju szkoleń w

organizacji współpracy.

Gimnazjum

W badanych szkołach nauczyciele deklarują swoje zaangażowanie w pracę różnorodnych

zespołów szkolnych. Wskazują między innymi na pracę w zespołach: wychowawczych i

profilaktycznych (65% badanych nauczycieli), do spraw ewaluacji wewnętrznej (44%),

programowych (42%), metodycznych (39%), szkoleniowych (27%), do spraw współpracy ze

środowiskiem (24%), do spraw zarządzania szkołą (17%). Duża grupa nauczycieli (64%)

deklaruje zaangażowanie w prace zespołów do spraw organizacji imprez dla uczniów, rodziców

i nauczycieli. W opinii dyrektorów większość nauczycieli angażuje się w prace zespołów

szkolnych w stopniu wysokim lub wystraczającym. Większość badanych nauczycieli (78%)

często i bardzo często korzysta z pomocy innych nauczycieli w rozwiązywaniu napotykanych w

szkole problemów, a 13% robi to rzadko lub nie robi tego nigdy. Zdaniem 76% nauczycieli

zespoły pomagają im w rozwiazywaniu pojawiających się w pracy problemów (przeciwnie

twierdzi 9% badanych).

Wysoki poziom spełnienia tego wymagania ustalono w 15 z 21 badanych szkół. We wszystkich

badanych gimnazjach nauczyciele pracując w zespołach wspólnie planują podejmowane w

szkole działania i rozwiązują problemy.

W 5 badanych szkołach, w których ustalono średni poziom spełnienia wymagania, nauczyciele

nie doskonalili się w zakresie metod i form współpracy, a w jednej z badanych szkół, w której

ustalono niski poziom spełnienia wymagania, zespoły nauczycielskie nie analizowały efektów

swojej pracy.

Wnioski:

1. Nauczyciele pracując zespołowo wspólnie planują działania podejmowane w szkole i

rozwiązują problemy. Jednak nie zawsze dokonują analiz efektów swojej pracy.

2. Nauczyciele nie zawsze doskonalą się w zakresie metod i form współpracy.


Nauczyciele angażują się w pracę zespołów: ds. wychowawczych i profilaktyki (64%),

organizacji imprez dla uczniów (59%) rodziców i nauczycieli (57%), metodycznego (48%),

ewaluacji wewnętrznej (39%). Wszyscy nauczyciele wskazują na pracę w zespołach

przedmiotowych. Dyrektorzy deklarują, że nauczyciele angażują się w stopniu wysokim (32%) i

wystarczającym (12%) w pracę zespołów szkolnych. Ponad połowa (56%) nie udzieliła

odpowiedzi w tym zakresie. Ankietowani nauczyciele informują, że bardzo często i często (90%)

korzystają z pomocy innych nauczycieli. Takich potrzeb nie ma 1% badanych nauczycieli.

Zdecydowana większość badanych nauczycieli (88%) deklaruje, że w rozwiązywaniu

pojawiających się w pracy problemów pomagają zespoły nauczycielskie.

Wszystkie badane szkoły (11) spełniają kryteria poziomu podstawowego, a 6 również

wysokiego i bardzo wysokiego (4). Bardzo wysoki poziom spełnienia uzasadniony został tym, że

współpraca nauczycieli przynosi efekty w postaci zrealizowanych zadań i przedsięwzięć w

różnych obszarach (w trzech szkołach) i tworzy dodatkowo klimat i atmosferę Szkoły

przyjaznej, na co zwracają uwagę wszystkie podmioty Szkoły (w jednej szkole).

Niespełnienie poziomu wysokiego spowodowane zostało w jednej szkole brakiem doskonalenia

w zakresie metod i form współpracy.

Wnioski:

1. Nauczyciele pracują zespołowo i analizują efekty swojej pracy. Wspólnie planują

podejmowane w szkole działania i rozwiązują napotykane w pracy problemy.

2. Nauczyciele nie zawsze doskonalą metody i formy współpracy.

Technikum

Ankietowani nauczyciele angażują się w pracę następujących zespołów nauczycielskich:

- wychowawczym i profilaktyki (71%)

- organizacji imprez dla uczniów i nauczycieli (63%)

- prac na treściami nauczania (62%)

- metodycznym (52%)

- ds. ewaluacji wewnętrznej (35%)

- szkoleniowym (31%)

- współpracy z otoczeniem (30%)

Dyrektorzy w ewaluowanych technikach (93%) oceniają zaangażowanie nauczycieli w pracę

zespołów szkolnych na poziomie wysokim i wystarczającym. Ankietowani nauczyciele deklarują,

że korzystają z pomocy innych nauczycieli często (58%), bardzo często (20%), rzadko (17%);

takiej potrzeby nie ma 1% badanych nauczycieli. Zdecydowana większość badanych nauczycieli

(82%) uważa, że zespoły nauczycielskie pomagają w rozwiązywaniu pojawiających się

problemów w pracy.

Wszystkie szkoły (10) spełniają kryteria poziomu podstawowego i wysokiego. W jednej szkole

ze względu na bardzo efektywne i skuteczne zaangażowanie nauczycieli w działania realizowane

przez powołane zespoły a przyczyniające się do osiągania wysokich efektów pracy stwierdzono,

że szkoła spełnia wymaganie na poziomie bardzo wysokim.


Wnioski:

1. Nauczyciele współpracują ze sobą przy rozwiązywaniu problemów wychowawczych,

dydaktycznych (zwłaszcza jest to dostrzegalne w obszarach).

2. Jest zauważany związek pomiędzy poziomem współpracy, a wynikiem pracy

dydaktycznej szkoły.


Nauczyciele angażują się w pracę zespołów. Są to najczęściej wskazywane przez ankietowanych

zespoły: wychowawczy i profilaktyczny (67% ), programowy - praca nad treściami nauczania

(62%), ds. organizacji imprez dla uczniów, rodziców lub nauczycieli (58%), metodyczny -

rozwijanie metody pracy z uczniem (46%), do spraw ewaluacji wewnętrznej (38%),

szkoleniowy (38%), oraz inne (ok. 30%). Wszyscy dyrektorzy deklarowali, że większość

nauczycieli angażuje się w wysokim stopniu lub w wystarczającym stopniu. Ankietowani

nauczyciele (83%) twierdzą, że korzystają często i bardzo często z pomocy innych w

rozwiazywaniu problemów. Około 17% twierdzi, że nie ma takiej potrzeby. Zdecydowana

większość ankietowanych nauczycieli ( 89%) uważa, że zespoły pomagają im w rozwiązywaniu

pojawiających się w pracy problemów.

Wszystkie badane Szkoły spełniają kryteria poziomu podstawowego, cztery spełniają kryteria

poziomu bardzo wysokiego, siedem kryteria wysokiego a jedna poziomu średniego. Sukcesem

jest powszechna praca zespołowa nauczycieli podejmowane przez nich analizy efektów swojej

pracy. Wspólnie planują podejmowane w szkole działania i rozwiązują napotykane w pracy

problemy. Nauczyciele nie zawsze doskonalą jednak metody i formy współpracy, co stanowi

problemy w niektórych szkołach.

Wnioski:

1. Nauczyciele pracują najczęściej wspólnie przy rozwiązywaniu problemów

wychowawczych i przy pracy związanej z treściami programowymi.

2. Problemem jest w niektórych szkołach brak konieczności doskonalenia form i metod

współpracy.

Szkoła Policealna

Nauczyciele najczęściej deklarują swoje zaangażowanie w pracę różnorodnych zespołów

szkolnych. Wskazują między innymi na pracę w zespołach: wychowawczych i profilaktycznych

(23 z 36 badanych nauczycieli), programowych (21 nauczycieli), szkoleniowych (19

nauczycieli), do spraw ewaluacji wewnętrznej (17), metodycznych (14), do spraw organizacji

imprez dla uczniów, rodziców i nauczycieli (14), do spraw współpracy ze środowiskiem (24%),

do spraw zarządzania szkołą (13). W opinii dyrektorów większość nauczycieli angażuje się w

prace zespołów szkolnych w stopniu wysokim lub wystarczającym. Większość badanych

nauczycieli (33 z 36) często i bardzo często korzysta z pomocy innych nauczycieli w

rozwiązywaniu napotykanych w szkole problemów. Zdaniem 29 nauczycieli zespoły pomagają

im w rozwiązywaniu pojawiających się w pracy problemów (przeciwnie twierdzi 7 badanych).

Wysoki poziom spełnienia tego wymagania ustalono w 4 z 5 badanych szkół. We wszystkich

badanych szkołach policealnych nauczyciele pracując w zespołach wspólnie planują

podejmowane w szkole działania i rozwiązują problemy. W 1 badanej szkole ustalono średni

poziom spełnienia wymagania. Zespoły nauczycielskie w tej szkole rzadko analizowały efekty

swojej pracy, a nauczyciele nie doskonalili się w zakresie metod i form współpracy.

Wnioski:

1. Nauczyciele pracując zespołowo wspólnie planują działania podejmowane w szkole i rozwiązują problemy. Jednak nie zawsze dokonują analiz efektów swojej pracy.

2. Nauczyciele nie zawsze doskonalą się w zakresie metod i form współpracy.

4.2 Sprawowany jest wewnętrzny nadzór pedagogiczny

Pytanie badawcze: W jaki sposób wnioski płynące z nadzoru pedagogicznego wpływają na

rozwój szkoły?

Szkoła Podstawowa

W ankiecie ok. 75% ankietowanych nauczycieli stwierdziło, że wnioski płynące z nadzoru pedagogicznego są w pełni lub w dużym zakresie uwzględniane w procesie wprowadzania zmian w funkcjonowaniu szkoły. W wywiadzie grupowym nauczyciele podawali przykłady zmian wprowadzonych w wyniku nadzoru pedagogicznego oraz ich wpływu na rozwój szkoły. Najczęściej można je było podzielić na następujące kategorie:

rozszerzenie oferty edukacyjnej (np.: organizacja zajęć dodatkowych);

zmiany w procesach edukacyjnych (np.: zmiany w monitorowaniu osiągnięć uczniów,

wprowadzenie nowych projektów, praca z uczniem zdolnych, zwiększona liczba

konkursów w których uczestniczą uczniowie);

zmiany organizacji pracy szkoły (np.: inna organizacja dyżurów nauczycieli, zmiany w

zasadach ustalania planu zajęć, wprowadzenie skutecznej komunikacji z rodzicami).

Zdaniem nauczycieli we wszystkich badanych szkołach wpływały one na rozwój szkoły. Z dokumentacji nadzoru pedagogicznego w badanych szkołach wynika w szczególności, iż wnioski dotyczą najczęściej tych trzech kategorii spraw i prawe we wszystkich szkołach mają charakter operacyjny. Są natomiast szkoły, w których wnioski rozumiane są jako stwierdzenia pewnych faktów lub wnioski maja charakter wybitnie deklaratywny. Np.: „uczniowie systematycznie uczęszczają na zajęcia szkolne”, „w dalszym ciągu ulepszać bazę szkoły, w miarę możliwości finansowych, zakupić pomoce dydaktyczne”, „przeanalizować programy nauczania poszczególnych zajęć edukacyjnych, aby zapewnić każdemu uczniowi ciągły dostęp do edukacji”, „dbać o wysoki poziom kształcenia i sukcesy uczniów na sprawdzianie zewnętrznym”. Nauczyciele identyfikują zmiany, które zachodzą w szkole i przypisują im wartości, ale w niektórych szkołach każda wprowadzona zmiana wynika, ich zdaniem z nadzoru pedagogicznego. Są do nich zaliczane również zmiany wynikające z przepisów prawa (np.: organizacja zajęć wynikających z art. 42KN, uzyskanie dodatkowych kwalifikacji przez nauczycieli) i wiele innych (np.: działalność charytatywna dzieci, wsparcie badanych szkół rehabilitacji ucznia, dofinansowanie szkoły zielonej, zbiórka odzieży). Spośród 48 badanych szkół 9 uzyskało bardzo wysoki poziom spełnienia wymagania. W tych szkołach nadzór pedagogiczny wykorzystuje wyniki systematycznego współdziałania zespołów nauczycieli (np.: koordynującą rolę ma zespół ds. badania jakości pracy szkoły), przyczynia się do podejmowania kompleksowych zmian wpływających na poszerzenie oferty edukacyjnej, wychowawczej i opiekuńczej Szkoły. Wnioski są wieloaspektowe i umożliwiają wprowadzanie różnorodnych zmian sprzyjających rozwojowi dzieci, promocji Szkoły w środowisku i rozwojowi nauczycieli. W jednej ze szkół została określona (i jest realizowana) procedura sporządzania raportów z ewaluacji wewnętrznej, a raporty są dostępne dla nauczycieli w każdym czasie. W szkole, która spełnia wymaganie na poziomie średnim wyniki wewnętrznego nadzoru pedagogicznego nie w pełni są wykorzystane do planowania. Wnioski z wewnętrznego nadzoru pedagogicznego były na ogół ogólnikowe i nie przyczyniały się do wprowadzenia prorozwojowych zmian. W szkole, gdzie ustalony został bardzo niski poziom spełnienia wymagania nie wszyscy nauczyciele zaangażowani są w przeprowadzanie ewaluacji wewnętrznej, brak było efektywnego wnioskowania, a przede wszystkim nie uwzględniano wniosków z wewnętrznego nadzoru pedagogicznego w procesie planowania pracy szkoły. Wnioski: 1. Nauczyciele dostrzegają związek pomiędzy realizowanymi wnioskami z nadzoru

pedagogicznego, a rozwojem szkoły.

2. Brak operacyjnie formułowanych wniosków z nadzoru pedagogicznego dyrektora

powoduje przypisywanie przez nauczycieli praktycznie wszystkich działań szkoły -

nadzorowi.

Gimnazjum

W opinii 67% badanych nauczycieli wnioski płynące z nadzoru pedagogicznego są w dużym

zakresie lub w pełni uwzględniane przy wprowadzaniu zmian w funkcjonowania szkoły (zdanie

odmienne ma 1% nauczycieli, a 31% badanych nie wypowiedziała się w tej sprawie).

Nauczyciele wskazali w jaki sposób wprowadzane zmiany wpływają na rozwój szkoły.

Wskazywali między innymi na: wzrost efektywności pracy szkoły (wyższe wyniki uczniów na

egzaminach, sukcesy w konkursach, lepsze oceny uczniów), poprawę bezpieczeństwa, poprawę

frekwencji uczniów na zajęciach, zwiększenie atrakcyjność zajęć (więcej pomocy dydaktycznych,

metody aktywizujące), poprawę współpracy z rodzicami, kształtowanie dobrej opinii o szkole w

środowisku, zmiany organizacyjne.

Na podstawie analizy dokumentacji przeprowadzonej w badanych szkołach można stwierdzić,

że z wewnętrznego nadzoru pedagogicznego formułowano wnioski dotyczące m.in.:

działań edukacyjnych (prowadzenie wnikliwej analizy wyników egzaminów

zewnętrznych; organizacja zajęć wyrównawczych i zajęć przygotowujących uczniów do

egzaminów zewnętrznych, organizacja konkursów wewnątrzszkolnych i motywowanie

uczniów do udziału w nich; prowadzenie systematycznych badań osiągnięć

edukacyjnych uczniów),

współpracy z rodzicami (w zakresie zainteresowania wynikami edukacyjnymi dzieci),

pracy wychowawczej (ograniczenie przypadków agresji słownej; wdrożenie uczniów do

odpowiedzialności za własne czyny i słowa; zachęcanie uczniów do pomocy

koleżeńskiej; utrzymywanie dyscypliny wśród uczniów na wszystkich zajęciach;

poprawa frekwencji uczniów na zajęciach),

działań profilaktycznych (prowadzenie integracji wewnątrzszkolnej; monitorowanie

zjawisk agresji, przemocy i uzależnień),

pracy nauczycieli (rzetelne pełnienie dyżurów nauczycielskich, systematyczne i rzetelne

prowadzenie dokumentacji przebiegu nauczania, wykorzystywanie na zajęciach pomocy

naukowych),

spraw organizacyjnych (pozyskanie środków finansowych na modernizację szkoły,

zorganizowanie szkolenia z zakresu pracy zespołowej dla wszystkich pracowników).

Większość badanych gimnazjów (18 z 21) spełnia to wymaganie na poziomie wysokim. We

wszystkich badanych gimnazjach nauczyciele są angażowani w prowadzoną ewaluację

wewnętrzną, która odbywa się z udziałem zespołów nauczycieli.

Podstawą ustalenia średniego (w 2 szkołach) i niskiego (w 1 szkole) poziomu spełniania tego

wymagania w trzech badanych szkołach było nie wykorzystywanie wniosków wynikających z

wewnętrznego nadzoru pedagogicznego do planowania pracy szkoły i fakt, że wdrażane wnioski

nie przyczyniały się do wprowadzania zmian w funkcjonowaniu szkół.

Wnioski:

1. Nauczyciele angażują się w podejmowaną w szkołach ewaluację wewnętrzną, która jest

prowadzona z udziałem zespołów nauczycieli.

2. Wnioski wynikające z wewnętrznego nadzoru pedagogicznego nie zawsze są

wykorzystywane do planowania pracy szkoły lub nie przyczyniają się do wprowadzania

zmian w funkcjonowaniu Szkoły.


Wnioski z nadzoru pedagogicznego zdaniem nauczycieli (73%) są podstawą dla wprowadzanych

zmian w funkcjonowaniu szkoły. W opinii nauczycieli zmiany wprowadzone na podstawie

wniosków z nadzoru pedagogicznego wpłynęły na: usprawnienie pracy szkoły, rozwój

kompetencji nauczycieli w zakresie organizacji i kreatywności (praca metodami aktywnymi),

zwiększenie skuteczności promowania szkoły, wzrost liczba nauczycieli korzystających ze

sprzętu multimedialnego. Wzmocnione zostały działania dyscyplinujące nauczycieli do

systematycznego badania nieobecności uczniów, poprawiono komunikację wewnątrz

pracujących zespołów nauczycielskich jak i w całej społeczności szkolnej, wprowadzono

innowacje pedagogiczne, zmodyfikowano szkolne zasady oceniania uczniów, zmieniono sposób

prowadzenia spotkań z rodzicami, wprowadzono monitoring wizyjny, zwiększano liczbę

realizowanych projektów edukacyjnych. Na podstawie analizy dokumentów stwierdzono, że

wnioski z nadzoru pedagogicznego dotyczą wszystkich obszarów funkcjonowania szkoły

dydaktycznego, wychowawczego i organizacyjnego. Są to:

1. Zwiększyć atrakcyjność zajęć lekcyjnych poprzez stosowanie metod aktywizujących,

środków audiowizualnych.

2. Indywidualizować proces nauczania.

3. Stosować korelację treści nauczania przedmiotów przyrodniczych.

4. Doskonalić proces oceniania.

5. Podjąć działania w celu pełnego wykorzystania 19 godziny.

6. Konsekwentne stosować gradację kar zapisanych w statucie

7. Zorganizować zajęcia dydaktyczno – wyrównawcze,

8. Podjąć działania w celu ujednolicenia dokumentacji prowadzonej przez zespoły

przedmiotowe oraz nauczycieli.

9. Podjąć przez nauczycieli szkolenia w zakresie udzielania pierwszej pomocy

przedmedycznej i wykorzystywania tablicy interaktywnej.

10. Prowadzić różnorodne (ilościowe i jakościowe) analizy egzaminów maturalnych i

wykorzystywać wyniki opracowań do poprawy efektywności nauczania.

11. Modernizować bazę szkolną.

Wszystkie badane szkoły (11) spełniają kryteria poziomu podstawowego. W dwóch szkołach

(miasto) ustalono bardzo wysoki poziom spełnienia wymagania, biorąc pod uwagę

różnorodność i wielopłaszczyznowość zmian wprowadzonych w wyniku sprawowanego

nadzoru pedagogicznego i ich wpływ na rozwój Szkoły oraz jej wizerunek w środowisku. W

dwóch badanych szkołach na niespełnienie poziomu wysokiego wpłynęło niewykorzystywanie

wniosków z nadzoru pedagogicznego do rozwoju szkoły oraz przeprowadzanie ewaluacji

wewnętrznej bez udziału zespołów nauczycieli.

Wnioski:

1. Nauczyciele są angażowani w podejmowaną w szkołach ewaluację wewnętrzną, która

jest prowadzona z udziałem zespołów nauczycieli.

2. Wnioski z wewnętrznego nadzoru są wykorzystywane do planowania pracy szkoły.

3. Wnioski wynikające z wewnętrznego nadzoru pedagogicznego nie zawsze przyczyniają

się do wprowadzania zmian w funkcjonowaniu Szkoły.

Technikum

Nauczyciele w ankiecie wskazali (64%), że wnioski płynące z nadzoru pedagogicznego są

podstawą do wprowadzenia zmian w funkcjonowaniu szkoły; 36% respondentów nie udzieliło

odpowiedzi. Zdaniem nauczycieli zmiany te wpływają na poprawę warunków nauki i pracy w

szkole, wygląd zewnętrzny szkoły, zainteresowanie przyszłych uczniów tą szkołą,

uatrakcyjnienie procesu kształcenia. Mobilizują i motywują uczniów do przygotowania się przez

nich do egzaminu maturalnego i radzenia sobie na kolejnym etapie kształcenia. Wprowadzone

zmiany dotyczą również zasad oceniania, poprawy bezpieczeństwa, unowocześnienia

funkcjonowania szkoły. W dokumentach odnotowane są następujące wnioski z analizy dot.

wewnętrznego nadzoru pedagogicznego:

1. Doskonalić formy i metody pracy lekcyjnej szczególnie na zajęciach z matematyki i

języków obcych w aspekcie przygotowania uczniów do egzaminów maturalnych.

2. Dokonać analizy wyników egzaminów zewnętrznych i opracować w ramach komisji

przedmiotowych programy naprawcze.

3. Przeanalizować programy nauczania poszczególnych zajęć edukacyjnych tak, aby

zapewniały one każdemu uczniowi ciągły postęp edukacyjny.

4. Zintensyfikować działania wychowawcze w zakresie poprawy frekwencji na zajęciach

lekcyjnych.

5. Na bieżąco rozpoznawać potrzeby w zakresie opieki i zapewniać uczniom i rodzicom

wszelkie dostępne formy pomocy psychologiczno – pedagogicznej.

6. Dbać o kształtowanie pozytywnego wizerunku szkoły w środowisku, upowszechniać

osiągnięcia uczniów i nauczycieli.

7. Przestrzegać unormowań prawa oświatowego i wewnątrzszkolnego, na bieżąco

zapoznawać ze zmianami w obowiązujących przepisach.

8. Ulepszać bazę szkoły, w miarę możliwości zakupić brakujące pomoce dydaktyczne i

sprzęt szkolny, poprawić warunki socjalno – bytowe w internacie.

9. Stwarzać warunki do rozwoju osobowego i zawodowego nauczycieli, zachęcać do

dzielenia się wiedzą zdobytą w licznych szkoleniach pozaszkolnych oraz opracowywania

i wdrażania innowacji pedagogicznych.

10. Wszyscy nauczyciele powinni zwracać uwagę na kulturę języka uczniów i stosowanie

przez nich form grzecznościowych.

11. Nauczyciele i wychowawcy powinni często stosować pochwały w stosunku do uczniów

prezentujących właściwe zachowania, dbających o bezpieczeństwo swoje i innych.

12. Wychowawcy powinni częściej informować rodziców o zachowaniu ich dzieci. Należy

poprawić współpracę z rodzicami.

13. Wychowawcy i nauczyciele powinni wnikliwie analizować szkolne dokumenty

regulujące kwestie bezpieczeństwa i norm społecznych w szkole.

14. W celu poprawy stanu bezpieczeństwa konieczne jest wspólne zaangażowanie w

przestrzeganie norm społecznych w szkole, większa konsekwencja w egzekwowaniu

obowiązujących w szkole zasad, organizacja warsztatów i szkoleń na temat

przeciwdziałania agresji i przemocy

Wszystkie badane szkoły (10) spełniają kryteria poziomu podstawowego i wysokiego. W 2 z 10

ustalono wysoki poziom spełnienia, biorąc pod uwagę skuteczne spełnianie przez dyrektora

nadzoru pedagogicznego, wpływającego na duże zaangażowanie nauczycieli w realizację

ewaluacji wewnętrznej.

Wnioski:

1. Do prowadzenia badań ewaluacyjnych angażowane są zespoły nauczycieli.

2. Nauczyciele dostrzegają związek pomiędzy wnioskami z nadzoru pedagogicznego, a

rozwojem szkoły.

3. Sposób formułowania wniosków z nadzoru – nie umożliwia przełożenia ich na pracę

szkoły.

4. Nauczyciele przypisują praktycznie wszystkie działania szkoły nadzorowi (ale osobie, a

nie działaniom rozpoznającym problemy, potrzeby szkoły).


Wnioski z nadzoru pedagogicznego są, zdaniem większości ankietowanych nauczycieli (91%),

podstawą do wprowadzenia zmian w funkcjonowaniu szkoły. W ich opinii zmiany te wpłynęły

na wzbogacenie bazy dydaktycznej szkoły (pracownie, biblioteka) promocję szkoły w

środowisku, lepszemu przygotowaniu uczniów do zawodu. Na podstawie analizy dokumentacji

można stwierdzić, iż wnioski z nadzoru pedagogicznego dotyczą dydaktycznego,

wychowawczego i organizacyjnego obszaru funkcjonowania szkoły. Są to np.: wprowadzenie

zmian w szkolnym planie nauczania, organizacja zajęć rozwijających dodatkowe kompetencje

zawodowe, współpracy z instruktorami prowadzącymi praktyczną naukę zawodu, rozwoju

strony internetowej z dostępem do materiałów dydaktycznych, poprawy frekwencji na zajęciach

szkolnych.

Wszystkie badane Szkoły (12) spełniają kryteria poziomu podstawowego, z czego trzy poziomu

bardzo wysokiego a dziewięć wysokiego. Nauczyciele są zaangażowani w podejmowaną w

szkołach ewaluację wewnętrzną, która jest prowadzona z udziałem zespołów nauczycieli.

Wnioski z wewnętrznego nadzoru są wykorzystywane do planowania pracy szkoły i

wprowadzania zmian w jej funkcjonowaniu.

Szkoła Policealna

W opinii nauczycieli wnioski płynące z nadzoru pedagogicznego są uwzględniane przy wprowadzaniu zmian w funkcjonowania szkoły. Nauczyciele wskazali w jaki sposób wprowadzane zmiany wpływają na rozwój szkoły. Wskazywali między innymi na: wzrost efektywności pracy szkoły (wyższa zdawalność egzaminów zawodowych), poprawę frekwencji słuchaczy na zajęciach, wzrost zainteresowania ofertą szkoły (prezentacja kolekcji szkolnych na zewnątrz), kształtowanie dobrej opinii o szkole w środowisku, zmiany organizacyjne (np.: zmiana godzin zajęć). Na podstawie analizy dokumentacji przeprowadzonej w badanych szkołach można stwierdzić, że z wewnętrznego nadzoru pedagogicznego formułowano wnioski dotyczące m.in.:

działań edukacyjnych (organizacja próbnych egzaminów zawodowych,

dodatkowe ćwiczenie wybranych umiejętności, organizacja zajęć

wyrównawczych i dodatkowych zajęć dla słuchaczy przygotowujących się do

egzaminów zewnętrznych)

pracy wychowawczej i profilaktycznej (poprawa frekwencji słuchaczy na

zajęciach, przeciwdziałanie paleniu papierosów),

działań profilaktycznych (prowadzenie integracji wewnątrzszkolnej;

monitorowanie zjawisk agresji, przemocy i uzależnień),

pracy nauczycieli (systematyczne ocenianie, systematyczne i rzetelne

prowadzenie dokumentacji przebiegu nauczania, dyżury podczas przerw,

modyfikacja metod pracy na zajęciach),

spraw organizacyjnych (dostosowanie godzin pracy szkoły do potrzeb słuchaczy,

doposażenie pracowni, systematyczna aktualizacja strony internetowej szkoły,

zmiany w dokumentacji szkolnej).

Większość badanych szkół policealnych (4 z 5) spełnia to wymaganie na poziomie wysokim. We wszystkich badanych szkołach nauczyciele są angażowani w prowadzoną ewaluację wewnętrzną, która odbywa się z udziałem zespołów nauczycieli. Wnioski z wewnętrznego nadzoru pedagogicznego są wykorzystywane do planowania pracy szkół. Podstawą ustalenia średniego poziomu spełniania tego wymagania w jednej z badanych szkół był fakt, że wdrażane wnioski nie przyczyniały się do wprowadzania zmian w jej funkcjonowaniu. Wnioski:

1. Nauczyciele angażują się w podejmowaną w szkołach ewaluację wewnętrzną,

która jest prowadzona z udziałem zespołów nauczycieli. Wnioski wynikające z

wewnętrznego nadzoru pedagogicznego są wykorzystywane do planowania

pracy szkoły.

2. Nie zawsze jednak wdrażane wnioski przyczyniają się do wprowadzania zmian

w funkcjonowaniu szkół.

4.3. Szkoła lub placówka ma odpowiednie warunki lokalowe i

wyposażenie

Pytanie badawcze Czy baza lokalowa i wyposażenie szkoły w pomoce dydaktyczne

umożliwiają realizację podstawy programowej?

Szkoła Podstawowa

Nauczyciele oceniają warunki lokalowe jako zasadniczo odpowiednie do realizowania podstawy

programowej i przyjętych w szkole programów. Tak sądzi ok. 63% ankietowanych nauczycieli.

Nieliczne braki klasyfikuje dostrzega ok. 28% ankietowanych, a jako znaczne i uniemożliwiające

pracę – ok. 6% badanych nauczycieli. Około połowy ankietowanych rodziców (51%) uważa

warunki lokalowe szkoły za odpowiednie, nieliczne braki widzi 33%, a znaczne: 14%

ankietowanych rodziców. Nauczyciele gorzej oceniają wyposażenie szkoły do realizacji

przedmiotów, które uczą. Za wystarczające uważa je ponad połowa nauczycieli (54%), nieliczne

braki widzi około 36%, a znaczące – ok. 6%.

Zdaniem nauczycieli i rodziców badane szkoły podstawowe dysponują odpowiednią bazą i

wyposażeniem, aby zrealizować podstawowe zadania szkoły. Rodzice dostrzegają jednak szereg

braków, które są uciążliwe dla dzieci. Są to np.: małe sale lekcyjne, brak placu zabaw, brak

wyposażenia do zajęć, niedostateczny poziom wyposażenia łazienek i toalet, brak biblioteki.

Z grupy 48 badanych szkół dla 6 ustalono bardzo wysoki poziom spełnienia tego wymagania.

Przede wszystkim były to szkoły, w których baza jest remontowana, pomieszczenia szkoły mają

wysoki standard, rodzice i samorząd wykazują się troską o stan budynku i wyposażenia, co

powoduje znaczącą poprawę jakości bazy szkoły.

W 6 szkołach (poziom C) nie spełnione zostały warunki związane z właściwym wyposażeniem

szkoły w bazę do wychowania fizycznego, zły stan budynku, niedostateczny stan estetyki sal,

brak współdziałania szkoły z rodzicami w zakresie poprawy jej wyposażenia.

W trzech szkołach ustalono niski poziom spełnienia wymagania z powodu nieskuteczności, a

czasem nie podejmowania działań wzbogacających warunki lokalowe i wyposażenie Szkoły.

Przyczyny tej nieskuteczności wynikają czasem z ograniczeń technicznych i finansowych. Z

przeprowadzonego badania w szkole, która uzyskała niski poziom spełnienia wymagania

wynika, że jej wyposażenie nie pozwala na realizowanie programów nauczania, nie istnieje w

plan wzbogacania warunków lokalowych i wyposażenia, a szkoła nie podejmuje działań w

podejmowania działania mające na celu wzbogacanie warunków lokalowych.

Wnioski:

1. Udział gmin w projektach UE oraz współpraca z lokalnymi stowarzyszeniami powoduje

rozbudowę szkół oraz modernizację ich wyposażenia, tak, że nowoczesny elektroniczny

sprzęt (tablice, laptopy, rzutniki) w wielu szkołach stają się standardem,

1. W niektórych szkołach braki w wyposażeniu uniemożliwiają realizację podstawowych

działań szkoły, nie planowane są niekiedy prace nad uzupełnianiem bazy lub modernizacją

wyposażenia technicznego.

Gimnazjum

W ocenie większości nauczycieli (87%) warunki lokalowe w badanych szkołach są odpowiednie

do realizowania podstawy programów i przyjętych w programów nauczania. Także większość

rodziców (86%) uważa, że w badanych szkołach warunki lokalowe są odpowiednie lub

występują nieliczne braki (w ocenie 8% badanych rodziców występują znaczące braki w

warunkach lokalowych szkół, a zdaniem 5% rodziców są one niewystarczające). Zdaniem 44%

badanych nauczycieli wyposażenie szkół w pomoce dydaktyczne jest wystarczające do realizacji

ich przedmiotów, a w ocenie 43% nauczycieli występują nieliczne braki w tym zakresie.

Znaczące braki dostrzega 5% badanych nauczycieli. Dla 64% badanych uczniów w ich szkołach

jest wystarczająco dużo pomocy do nauki. Zdanie odmienne ma 17% uczniów, a pozostali nie

wyrazili swojej opinii na ten temat.

Większość małopolskich szkół (19 z 21) spełniła to wymaganie na poziomie wysokim (16 szkół)

i bardzo wysokim (3 szkoły). Sukcesem jest podejmowanie przez badane szkoły skutecznych,

systematycznych działań wzbogacających warunki lokalowe i wyposażenie szkoły, angażujących

społeczność lokalną.

Średni poziom spełnienia wymagań ustalono w jednej szkole, w której nie planowane były

działania mające na celu wzbogacenie warunków lokalowych i wyposażenia szkół, a poziom

niski ustalono w szkole, w której nie zapewniono wystraczających warunków lokalowych do

realizacji podstawy programowej z zakresu wychowania fizycznego.

Przykład dobrej praktyki: Pozyskanie sponsorów i utworzenie pracowni profesjonalnie

wyposażonej do zajęć artystycznych.

Wnioski:

1. Szkoły podejmują skuteczne działania wzbogacające warunki lokalowe i wyposażenie

szkoły, które często angażują społeczność lokalną.

2. W niektórych szkołach nie planuje się działań mających na celu wzbogacenie warunków

lokalowych i wyposażenia szkół.


Badani nauczyciele deklarują, że warunki lokalowe w badanych szkołach są wystarczające

(80%) lub występują nieliczne braki (19,5%). Znaczne braki deklaruje 0,5% badanych. Rodzice

uważają warunki lokalowe w szkole są wystarczające (47%); że posiadają nieliczne braki (47%),

znaczne braki (niewystarczające) dostrzega (6%) badanych rodziców. Ankietowani nauczyciele

uznają, że wyposażenie szkoły w pomoce dydaktyczne jest wystarczające (67%) do realizacji

przedmiotów, 31% twierdzi, że są nieliczne braki, a 2%, że jest ono niewystarczające.

Ankietowani uczniowie uznają, że w szkole jest wystarczająco dużo pomocy do nauki (70%), że

ich jest mało (17%), odpowiedzi nie udzieliło 13% uczniów.

Wszystkie badane szkoły (11) spełniają kryteria poziomu podstawowego i wysokiego. Bardzo

wysoki poziom został ustalony w trzech badanych szkołach (miasta), ze względu na działania

nauczycieli w zakresie wykorzystania dostępnych pomocy dydaktycznych, sprzętu

komputerowego i audio-video do poszerzenia płaszczyzny edukacyjnej, uatrakcyjnienia zajęć

dydaktycznych oraz stworzenia uczniom nowych możliwości efektywnego uczenia się oraz na

efektywne i skuteczne zaangażowanie przez dyrektora szkoły rodziców, środowisko lokalne,

licznych przedstawicieli lokalnego biznesu oraz lokalnych przedsiębiorstw w działania

przyczyniające się do ustawicznego wzbogacania warunków lokalowych i wyposażenia

dydaktycznego.

Wnioski:

1. Warunki lokalowe i wyposażenie szkół umożliwia realizację przyjętych w szkole

programów nauczania.

2. Konsekwentne i systematyczne działania, podejmowane we współpracy z organem

prowadzącym i środowiskiem lokalnym, skutecznie przyczyniają się do wzbogacania

warunków lokalowych i wyposażenie szkół.

Technikum

Nauczyciele wypełniający ankietę deklarują (96%), że warunki lokalowe są odpowiednie do

realizowania podstawy programowej i przyjętych w szkole programów. Ankietowani rodzice

(85%) uważają, warunki lokalowe szkół są odpowiednie, 4% badanych twierdzi, że warunki te

są niewystarczające. Ankietowani nauczyciele (95%) wskazują, że wyposażenie szkoły w

pomoce dydaktyczne jest wystarczające do realizacji przedmiotów. Uczniowie (66%

ankietowanych) uznają, że w szkołach jest wystarczająco dużo pomocy do nauki, co czwarty

uczeń (23%) nie udzielił informacji.

Wszystkie badane szkoły spełniają kryteria poziomu podstawowego i wysokiego. W jednej

szkole stwierdzono bardzo wysoki poziom spełnienia wymagania ze względu na efektywnie

podejmowane starania o zapewnienie uczniom możliwości nauki zawodu z dostępem do

najnowszej technologii oraz nowoczesnych warunków nauki i pracy.


Wnioski:

1. Efektywnie podejmowane są starania o zapewnienie uczniom możliwości nauki zawodu

z dostępem do najnowszej technologii oraz nowoczesnych warunków nauki i pracy.


Badani nauczyciele deklarują, że warunki lokalowe w ich szkołach są wystarczające do realizacji

podstawy programowej (zdanie 59% ankietowanych), nieliczne braki dostrzega ok. 34%.

Ankietowani rodzice oceniają warunki lokalowe jako odpowiednie (75% badanych) lub z

nielicznymi brakami (20%). Ankietowani nauczyciel (42%) uznają, że wyposażenie szkoły w

pomoce dydaktyczne jest wystarczające, występowanie nielicznych braków zgłasza ok. 48%.

Większość ankietowanych uczniów (88%) twierdzi, że w szkole jest wystarczająco dużo pomocy

dydaktycznych do nauki.

Wszystkie badane szkoły (12) spełniają kryteria poziomu podstawowego, z czego cztery szkoły

poziomu bardzo wysokiego, siedem wysokiego a jedna średniego. Sukcesem szkół jest fakt, że

warunki lokalowe i wyposażenie umożliwia realizację przyjętych w szkole programów

nauczania. Szkoły podejmują działania, we współpracy z organem prowadzącym i środowiskiem

lokalnym, przyczyniające się do wzbogacania warunków lokalowych i wyposażenie szkół. Nie

zawsze działania w zakresie poprawy warunków lokalowych są skuteczne.

Wnioski:

1. Działania szkół w celu zapewnienia właściwych warunków lokalowych i w zakresie

poprawy wyposażenia wykorzystujące wsparcie lokalnych środowisk poprawiają w

zasadniczy sposób warunki nauki.

Szkoła Policealna

W ocenie większości nauczycieli warunki lokalowe w badanych szkołach są odpowiednie do

realizowania podstawy programów i przyjętych w nich programów nauczania (opinia 34 z 36

nauczycieli), a wyposażenie szkół w pomoce dydaktyczne jest wystarczające do realizacji ich

przedmiotów (zdanie 33 z 36 nauczycieli). Dla 99% badanych uczniów w ich szkołach jest

wystarczająco dużo pomocy do nauki.

Wszystkie małopolskie szkoły policealne spełniły to wymaganie na poziomie wysokim (3

szkoły) i bardzo wysokim (2 szkoły). Sukcesem jest podejmowanie przez badane szkoły

skutecznych, systematycznych działań wzbogacających warunki lokalowe i wyposażenie szkół.

Wnioski:

1. Szkoły planują i realizują skuteczne działania wzbogacające ich warunki lokalowe i

wyposażenie szkoły, angażując często społeczność lokalną.

4 Analiza wybranych danych z wymagań - Przedszkola

1.2 Dzieci są aktywne

Pytanie badawcze: Czy dzieci są zaangażowane w zajęcia?

We wszystkich badanych placówkach (42) dzieci chętnie uczestniczą w zajęciach prowadzonych

w przedszkolu. Zdaniem 96% ankietowanych rodziców ich dziecko chętnie uczestniczy w

zajęciach z oferty podstawowej; odmiennego zdania jest 2% ankietowanych; 2% respondentów

nie udzieliło odpowiedzi na podane pytanie. Z przeprowadzonych w badanych placówkach

obserwacji wynika, iż w zajęcia zaangażowana jest cała grupa dzieci. Sytuacje niezaangażowania

dzieci mają charakter sporadyczny i jednostkowy i we wszystkich przypadkach dotyczą dzieci

mających określone problemy (np. adaptacyjne, emocjonalne, zaburzenia zachowania).

Nauczyciele natychmiast reagują na brak zaangażowania dzieci (np. poprzez mobilizację do

aktywnego zaangażowania; modyfikacje zadań i dostosowanie ich do potrzeb i możliwości

dziecka; zmianę rodzaju/formy działania (np. zgodnie z zainteresowaniami dzieci).

Zaangażowanie dzieci w zajęcia w sposób bezpośredni związane jest z działaniami nauczyciela.

Aktywizowaniu dzieci służy przede wszystkim stosowanie przez nauczycieli różnych rodzajów

aktywności (np. indywidualna, grupowa, zbiorowa); stworzenie warunków do aktywności

słownej, ruchowej, manualnej, lingwistycznej, matematycznej, muzycznej i plastycznej;

prawidłowe zaplanowanie procesu dydaktycznego; wykorzystywanie różnorodnych form i

metod pracy oraz zróżnicowanych pomocy dydaktycznych. We wszystkich badanych

placówkach dzieci zachęcane są do samodzielności w podejmowaniu różnorodnych aktywności

na rzecz własnego rozwoju w szczególności poprzez umożliwienie im samodzielnego wyboru

preferowanych zabaw.

Zdecydowana większość badanych placówek (32 z 42) spełniła wymaganie na poziomie

wysokim. We wszystkich badanych placówkach (42) dzieci są zaangażowane w prowadzone

zajęcia, które dostosowane są do ich możliwości rozwojowych. Aktywności i zaangażowaniu

dzieci sprzyja odpowiednio dobrany materiał dydaktyczny, zróżnicowane formy i metody pracy

oraz postawa nauczyciela. Poziom merytoryczny, duża różnorodność oraz dostępność

(występuje jedynie ograniczenie natury finansowej) zajęć dodatkowych dla dzieci sprzyja

rozwojowi ich aktywności ruchowej, intelektualnej oraz artystycznej (np. muzycznej;

plastycznej, teatralnej). Obserwacje przeprowadzone we wszystkich badanych placówkach

wskazują, iż zaangażowanie dzieci w zajęcia w sposób bezpośredni związane jest z działaniami

nauczyciela, a jego postawa wpływa stymulująco na rozwój i postęp w opanowaniu różnych

umiejętności przez dzieci. Z 42 badanych placówek 8 placówek spełniło wymaganie na poziomie

bardzo wysokim. Dużym sukcesem tych przedszkoli jest aktywizowanie dzieci poprzez udział w

różnorodnych projektach i programach ogólnopolskich. Prowadzone działania mają najczęściej

charakter ekologiczny (np. ,,Czyste powietrze wokół nas”, ,,Kubusiowi przyjaciele natury”),

promujący zdrowy styl życia (,,Mamo, Tato wolę wodę”, ,,Akademia Aquafresh”), kształtujący

społecznie pożądane postawy (,,Góra Grosza”, ,,Wielka orkiestra świątecznej pomocy),

promujący udział w szeroko rozumianej kulturze oraz czytelnictwo (,,Cała Polska czyta

dzieciom”, ,,Mały podróżnik”). Szereg ciekawych przykładów znaleźć można w obszarze

wdrażania dzieci do samodzielności w działaniach prorozwojowych – np. poprzez realizację

autorskiego programu edukacji teatralnej ,,Małe formy sceniczne”.

Z 42 badanych placówek 1 przedszkole spełniło wymaganie na poziomie średnim; 1 przedszkole

na poziomie podstawowym. Nie we wszystkich badanych przedszkolach promowana jest

twórcza aktywność dzieci; nauczyciele nie tworzą sytuacji problemowych, a jedynie

wykorzystują gotowe, często bardzo schematyczne rozwiązania dydaktyczne. Pewną trudnością

dla nauczycieli jest rozróżnienie pomiędzy angażowaniem dzieci w proponowane przez

nauczyciela zajęcia, a stwarzaniem warunków sprzyjających rozwojowi samodzielności dzieci w

zakresie działań prorozwojowych.

1.3 Respektowane są normy społeczne

Pytanie badawcze: Jakie jest poczucie bezpieczeństwa wychowanków w przedszkolu ?

We wszystkich badanych placówkach (42) dzieci zapewnione mają bezpieczeństwo. Zdaniem

zdecydowanej większości ankietowanych rodziców (98%) ich dzieci czują się w przedszkolu

bezpieczne; zdaniem 1,4% ankietowanych kilka razy pojawiły się wyraźne sygnały o poczuciu

zagrożenia; w opinii 0,2% badanych sygnały takie pojawiają się dość często. 1,8 %

ankietowanych nie udzieliło odpowiedzi na podane pytanie. Sporadyczne i jednostkowe sygnały

o braku poczucia bezpieczeństwa związane były zdaniem respondentów z: problemami

adaptacyjnymi w młodszych grupach na początku roku szkolnego; łączeniem grup i zmianą

nauczyciela (np. w czasie zajęć popołudniowych); pobytem dziecka w innej sali; zajęciami

dodatkowymi prowadzonymi przez innych nauczycieli (np. religia, rytmika, taniec); zmianami w

organizacji przedszkola (w czasie ferii oraz wakacji); niewłaściwym zachowaniem innych dzieci;

wypoczynkiem w grupach młodszych (,,leżakowanie”) oraz koniecznością zjedzenia w

przedszkolu posiłku. W opiniach wyrażonych przez wszystkich uczestniczących w wywiadzie

rodziców przedszkole jest miejscem bezpiecznym, na co wypływ mają następujące kwestie:

zdecydowana większość budynków przedszkoli jest ogrodzona, a przedszkola są zamykane, co

uniemożliwia wstęp na ich teren osobom niepowołanym; przebywające w przedszkolu dzieci

zawsze znajdują się pod opieką dorosłych; procedura przyprowadzanie i odbierania dzieci z

przedszkola jest ściśle określona i w zdecydowanej większości przypadków skrupulatnie

przestrzegana; dostosowanie infrastruktury do wieku dzieci (np. toalety, stoliki, krzesełka);

montowanie dodatkowych zabezpieczeń (np. zabezpieczanie kontaktów, kaloryferów, montaż

dodatkowych barierek); stosowanie domofonu, a w niektórych przypadkach również systemów

monitoringu oraz videodomofonów; sprzęt, z którego korzystają dzieci (zarówno w salach, jak i

na placu zabaw) spełnia wszelkie wymagane standardy bezpieczeństwa. Zdaniem wszystkich

uczestniczących w wywiadach grupowych dzieci, czują się one w przedszkolu bezpiecznie.

Respondenci wskazali również na znaczenie w tworzeniu poczucia bezpieczeństwa więzi

emocjonalnej z nauczycielami. Z przeprowadzonych obserwacji wynika, iż zdecydowana

większość badanych placówek jest bezpieczna, a podczas projektowania oraz urządzania sal,

korytarzy, łazienek uwzględnione zostały normy bezpieczeństwa. Sporadyczne przypadki

mogące negatywnie wpływać na bezpieczeństwo związane są z: niewystarczającą powierzchnią

użytkową budynku (np. sale nie odpowiadające liczebności grup; zbyt małe toalety

uniemożliwiające bezpieczne przebywanie w nich większej grupy wychowanków); nie

dostosowanym do faktycznych potrzeb dzieci rozmieszczeniem poszczególnych pomieszczeń,

szczególnie w przypadku budynków adaptowanych lub starych (np. brak łazienek przy

poszczególnych salach; wspólne łazienki dla wszystkich grup wiekowych; brak oddzielnej

jadalni); brakami w wyposażeniu (np. wyposażenie toalet nie dostosowane do wieku

rozwojowego dzieci – szczególnie grup najmłodszych; wysokość stołów i krzeseł nie

dostosowana do wzrostu wszystkich grup wiekowych); brakiem wymaganych zabezpieczeń (np.

zabezpieczenie kontaktów, maty antypoślizgowe, osłony na kaloryfer, zabezpieczenie

parapetów). Zdecydowana większość badanych przedszkoli posiada własne place zabaw,

których wyposażenie gwarantuje bezpieczeństwo dzieci (sprzęty posiadające wymagane atesty i

certyfikaty).


wysokim. We wszystkich badanych placówkach (42) dzieci czują się bezpiecznie, a zapewnienie

bezpieczeństwa wychowankom jest priorytetem zarówno dla dyrektora, jak i nauczycieli i

innych pracowników przedszkola. Zapewnieniu bezpieczeństwa dzieci służą zarówno

rozwiązania organizacyjne (np. funkcjonująca w przedszkolu procedura odbioru dzieci; dyżury

nauczycieli), jak i rozwiązania techniczne (np. zabezpieczanie potencjalnie niebezpiecznych

miejsc w przedszkolu; monitoring; domofony i videodomofony). Dużym sukcesem jest fakt, iż we

wszystkich badanych placówkach dzieci prezentują zachowania zgodne z normami społecznymi

oraz wiedzą, jakie zasady w przedszkolu obowiązują. W grupie 42 badanych 8 placówek

wymaganie spełniło na poziomie bardzo wysokim. Wspólną cechą tych przedszkoli jest

stosowanie wielopłaszczyznowego i spójnego systemu oddziaływań wychowawczych opartego

na jednolitym dla całe przedszkola kodeksie zachowań (np. ,,Kodeks zachowań przedszkolaka”) i

autorskim programie wychowawczym (np. ,,Grunt to dobre wychowanie”). Działaniem służącym

wzmacnianiu poczucie bezpieczeństwa dzieci jest również aktywne włączanie w proces

wychowawczy i adaptacyjny rodziców, w szczególności poprzez opracowanie poradnika dla

rodziców mającego wskazać rodzicom, jak mogą wspomóc dziecko w procesie adaptacyjnym.

Dla kształtowania poczucia bezpieczeństwa dzieci istotna jest również stosowana w jednej z

badanych placówek praktyka polegająca na zatrudnianiu dodatkowych opieki we wszystkich

grupach wiekowych.

Z 42 badanych placówek 4 spełniły wymaganie na poziomie średnim oraz 1 na poziomie

podstawowym. Prowadzone w przedszkolu działania wychowawcze mające na celu

zmniejszenie zagrożeń oraz wzmacnianie pozytywnych zachowań nie są poddawane analizie, a

co za tym idzie nie są one również modyfikowane. Nauczyciele nie zawsze są świadomi efektów

podejmowanych działań wychowawczych i nie potrafią ocenić ich skuteczności. Część

stosowanych rozwiązań ma charakter szablonowy i schematyczny i nie jest odpowiedzią na

faktyczne potrzeby wychowanków. Wnioski wynikające z prowadzonych w przedszkolu analiz

działań wychowawczych formułowane są w sposób bardzo ogólny, co uniemożliwia efektywne

wykorzystanie ich w procesie planowania, modyfikacji i doskonalenia działań wychowawczych.

W procesie wdrażanie systemu pożądanych norm i zasad zachowania przeważają systemy

opisane poprzez język zakazów, które nie zawsze zrównoważone są poprzez promocję

pozytywnych wzorców. Część przedszkoli koncentruje się na budowie systemu zakazów i

nakazów i nie łączy ich z tworzeniem systemu wzmacniania i promowania pożądanych

społecznie postaw.

W przypadku części badanych przedszkoli (zwłaszcza zlokalizowanych w budynkach starych lub

zaadaptowanych do potrzeb przedszkola) nie wszystkie pomieszczenia i place zabaw spełniają

wymagane normy bezpieczeństwa. Wielkość części sal lekcyjnych nie jest dostosowana do ilości

dzieci w grupie, szczególnie w przypadkach, gdy w grupie jest ponad 25 wychowanków.

2.1 Przedszkole ma koncepcję pracy

Pytanie badawcze: Jakie jest zaangażowanie nauczycieli w prace nad koncepcją pracy

przedszkola?

Wszystkie badane placówki posiadają koncepcję pracy i prowadzą działania służące realizacji

założonych celów koncepcji. Zdecydowana większość ankietowanych nauczycieli (83%) czuje

się współautorami koncepcji pracy przedszkola, a 96% respondentów uczestniczyło w pracach

nad jej analizą i/lub modyfikacją. 17% ankietowanych nie czuje się współautorem koncepcji

pracy przedszkola; 0,86% ankietowanych nie udzieliło odpowiedzi na ww. pytanie. 4%

ankietowanych nie uczestniczyło w pracach nad analizą i/lub modyfikacją koncepcji pracy .

Zdaniem wszystkich (29) badanych dyrektorów koncepcja pracy przedszkola jest poddawana

analizie. Większość badanych wskazuje wnioski płynące z prowadzonych analiz, które można

podzielić na wnioski związane z: modyfikacją oferty edukacyjnej przedszkola; oceną

efektywnością stosowanych form i metod pracy; intensyfikacją współpracy z rodzicami;

modyfikacją stosowanych w przedszkolu programów wychowania przedszkolnego;

udoskonaleniem bazy dydaktycznej przedszkola; organizacją pracy przedszkola; planowaniem

doskonalenia zawodowego nauczycieli, w taki sposób by odpowiadało ono na faktyczne

potrzeby wychowanków; promocją przedszkola w środowisku lokalnym; większym

różnicowaniem działań służących kształtowaniu u dzieci kreatywności, samodzielności i

odpowiedzialności za własny rozwój. 3 z 29 respondentów nie wskazało na wnioski wynikające

z analizy koncepcji pracy przedszkola.


wysokim, a 4 placówki spełniły wymaganie na poziomie bardzo wysokim. W jednej z placówek

do procesu analizy oraz modyfikacji koncepcji pracy przedszkola włączeni zostali również

rodzice (ich rola została rozszerzona w odniesieniu do kryterium: ,,Rodzice znają i akceptują

koncepcję pracy przedszkola”). Dobrą praktyką jest również opracowywanie koncepcji pracy

przedszkola po wcześniejszej analizie potrzeb i oczekiwań zarówno dzieci, rodziców, jak i

szeroko pojętego środowiska. Uzasadnieniem dla ustalenia bardzo wysokiego poziomu

spełnienia wymagania była również bardzo dobra znajomość koncepcji pracy przedszkola przez

wszystkie podmioty uczestniczące w badaniu oraz różnorodność podejmowanych w

przedszkolu działań, które wynikały z obowiązującej koncepcji.

Jedna z badanych placówek wymaganie spełniła na poziomie średnim. Najczęściej spotykane

trudności związane są z procesem analizy koncepcji pracy; w części przedszkoli brak jest

systemowych rozwiązań regulujących tę kwestie. Część nauczycieli nie jest świadoma, w jaki

sposób w ich placówce prowadzona jest analiza koncepcji i jakie wnioski wynikają z

prowadzonych analiz. Część respondentów wskazuje na wnioski wynikające z prowadzonych

analiz, nie potrafi jednakże wskazać jakie modyfikacje zostały na ich podstawie wprowadzone.

Nie wszystkie badane przedszkola potrafią w sposób atrakcyjny przedstawić podstawowe

założenia koncepcji pracy rodzicom.

2.2. Oferta zajęć umożliwia realizację podstawy programowej wychowania

przedszkolnego

Pytanie badawcze: Czy oferta przedszkola umożliwia zaspokajanie potrzeb edukacyjnych

dzieci?

We wszystkich badanych placówkach (29) oferta zajęć umożliwia realizacją podstawy

programowej wychowania przedszkolnego oraz umożliwia zaspokajanie potrzeb edukacyjnych

dzieci. Jako umiejętności / kompetencje, które dzieci winny nabyć w przedszkolu uczestniczący

w wywiadzie rodzice wskazują przede wszystkim na: rozwój umiejętności społecznych i

emocjonalnych dziecka (np. współdziałanie w grupie; umiejętność rozwiązywania konfliktów);

znajomość norm społecznych i zgodne z nimi postępowanie; kształtowanie samodzielności

dziecka; rozwijanie kreatywności/wyobraźni; naukę wartości (np. tolerancja, szacunek,

odpowiedzialność). Respondenci wskazują również na rolę, jaką przedszkole odgrywa w

procesie przygotowania dzieci do nauki w szkole (np. poprzez kształtowanie umiejętności

intelektualnych) oraz na kształtowanie konkretnych umiejętności zarówno w sferze artystycznej

(np. malowanie, śpiew, taniec, nauka gry na instrumentach), jak i w zakresie szeroko rozumianej

edukacji matematycznej i polonistycznej. W opinii zdecydowanej większości ankietowanych

rodziców (92%) przedszkole umożliwia ich dzieciom nauczenie się zdefiniowanych wcześniej

umiejętności oraz rozwój ww. kompetencji (w opinii 5,5% badanych przedszkole nie stwarza

takich możliwości; 5,7% respondentów nie odpowiedziało na to pytanie). We wszystkich

badanych placówkach oferta edukacyjna jest zgodna z potrzebami dzieci. Uczestniczący w

wywiadzie nauczyciele wskazują przede wszystkim na następujące potrzeby edukacyjne

wychowanków:

- w grupie dzieci młodszych (3-4 letnich) do dominujących potrzeb należy potrzeba

bezpieczeństwa i opieki, samodzielności, komunikowania się z otoczeniem, aktywności

ruchowej i poznawczej;

- w grupie dzieci starszych (5-6 letnich) do najważniejszych potrzeb należą kwestie związane z

przygotowaniem do rozpoczęcia nauki w szkole, rozwojem umiejętności społecznych,

kształtowaniem umiejętności intelektualnych.

We wszystkich badanych placówkach prowadzone są zróżnicowane działania, które zaspokajają

najważniejsze potrzeby edukacyjne dzieci w następujących obszarach: kształtowania

umiejętności społecznych (w ramach porozumiewania się z dorosłymi i dziećmi, zgodnego

współdziałania w zabawie i w sytuacjach zadaniowych); kształtowania czynności

samoobsługowych, nawyków higienicznych i kulturalnych, wdrażania dzieci do utrzymania ładu

i porządku; wspomagania rozwoju mowy dzieci; wspierania dzieci w rozwoju czynności

intelektualnych; wychowania zdrowotnego i sprawności fizycznej dzieci; wdrażania dzieci do

dbałości o bezpieczeństwo własne i innych; wychowania przez sztukę; wspomagania rozwoju

umysłowego dzieci (np. poprzez zabawy konstrukcyjne, budzenie zainteresowań technicznych);

wspomaganie rozwoju intelektualnego; kształtowania gotowości do nauki czytania i pisania oraz

wychowania rodzinnego, obywatelskiego i patriotycznego. Przykładem działań służących

zaspokajaniu potrzeb edukacyjnych dzieci są działania związane z: odpowiednią organizacją

procesu dydaktyczno – wychowawczego; indywidualizacją pracy; organizacją zajęć

dodatkowych; wykorzystywaniem różnorodnych form i metod pracy; prawidłowo sprawowaną

opieką i organizacją dnia; stworzeniem jak najlepszych warunków do realizacji podstawy

programowej wychowania przedszkolnego; zapewnieniem bezpiecznych i higienicznych

warunków pracy; prowadzeniem pracy wyrównawczej oraz wspomaganie dziecka z

trudnościami rozwojowymi; realizacją programów autorskich (np. programów adaptacyjnych),

programów wychowawczych oraz programów profilaktycznych; rozwijaniem potrzeb

poznawczych poprzez stosowanie metod aktywizujących (np. eksperyment); organizacją zajęć

ze specjalistami (np. logopeda).


wysokim. We wszystkich badanych placówkach oferta zajęć umożliwia realizację podstawy

programowej wychowania przedszkolnego oraz jest spójna z potrzebami dzieci. Z grupy 29

badanych placówek 6 spełniło wymaganie na poziomie bardzo wysokim. Sukcesem przedszkoli

jest przede wszystkim organizacja działań wzbogacających treści podstawy programowej;

bezpłatnych zajęć dodatkowych sprzyjających różnorodnym formom aktywności i rozwoju

dzieci oraz cyklicznie realizowane rozwiązania programowe, które noszą znamiona

innowacyjności i nowatorstwa. Przykładem dobrej praktyki są również przedszkola, gdzie

modyfikacja oferty edukacyjnej jest wynikiem prowadzonych wcześniej analiz faktycznych

potrzeb wychowanków.

Z 29 badanych placówek 3 spełniły wymaganie na poziomie średnim. Trudności związane są z

realizacją rozwiązań programowych noszących cechu innowacyjności i nowatorstwa. Część

respondentów nie potrafi wskazać jakie cechy przedstawianych przez nich działań można uznać

za nowatorskie. Prowadzona w części przedszkoli modyfikacja oferty programowej nie wynika z

prowadzonych analiz faktycznych potrzeb wychowanków i nie zawsze sprzyja rozwojowi ich

zainteresowań. W dużej części przedszkoli zajęcia dodatkowe oferowane są w pakiecie zajęć

dodatkowo płatnych. Nie wszystkie przedszkola oferują zróżnicowane zajęcia służące

rozwijaniu zainteresowań i uzdolnień dzieci w pakiecie zajęć, który dostępny jest dla wszystkich

wychowanków; bez dodatkowych opłat.

2.3 Procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci mają charakter zorganizowany

Pytanie badawcze: W jaki sposób w przedszkolu planuje się i doskonali procesy

edukacyjne?

We wszystkich badanych placówkach (29) wykorzystywane są zalecane warunki i sposoby

realizacji podstawy programowej. Badani respondenci (dyrektor oraz nauczyciele) wskazują, iż

w stosowanych programach nauczania stosuje wszystkie zalecane warunki i sposoby realizacji

podstawy programowej, w szczególności: właściwe zagospodarowanie czasu przebywania w

przedszkolu; prowadzenie obserwacji pedagogicznych mających na celu poznanie możliwości i

potrzeb rozwojowych dzieci oraz dokumentowanie tych obserwacji; systematyczna współpraca

z rodzicami w zakresie informowania o zadaniach wychowawczych i kształcących

realizowanych w przedszkolu oraz sukcesach i kłopotach dzieci, zachęcania rodziców do

współdecydowania w sprawach przedszkola; znajomość przez nauczycieli przedszkola

podstawy programowej kształcenia ogólnego szkół podstawowych w zakresie pierwszego etapu

edukacyjnego. W 6 z 29 badanych placówek występują pewne ograniczenia w stosowaniu

zalecanych warunków i sposobów realizacji podstawy programowej wychowania

przedszkolnego związane najczęściej z kwestiami architektonicznymi (sale zbyt małe do

realizacji wszystkich typów zajęć np. ruchowych, plastycznych). Respondenci wskazują również

na ograniczenia wynikające z braku sali gimnastycznej, ogrodu przedszkolnego oraz

odpowiednio wyposażonego palcu zabaw. We wszystkich badanych placówkach (29) procesy

edukacyjne są planowane, a w procesie planowania uwzględniane są następujące kwestie: treści

i zalecane warunki i sposoby realizacji podstawy programowej; potrzeby i zainteresowania

dzieci uwzględniające ich możliwości rozwojowe; założenia koncepcji pracy przedszkola;

kierunki realizacji polityki oświatowej państwa; potrzeby środowiska lokalnego; oczekiwania

rodziców; informacje pozyskane z analizy pracy dydaktyczno – wychowawczej; wnioski z

ewaluacji wewnętrznej. W zdecydowanej większości przypadków wnioski wypływające z

monitorowania procesów wspomagania rozwoju i edukacji dzieci wykorzystywane są do ich

planowania. Wskazane przez respondentów przykłady wykorzystania wniosków

wypływających z monitorowania procesów wspomagania rozwoju i edukacji dzieci koncentrują

się na kwestiach związanych z: wprowadzeniem nowych lub rzadko stosowanych form i metod

pracy; opracowaniem i wdrożeniem programów pracy indywidualnej w różnych zakresach (np.

rozwijanie sprawności manualnej, rozwój percepcji wzrokowo – ruchowej); planowaniem

doskonalenia nauczycieli; poszerzeniem oferty zajęć dodatkowych; wzbogaceniem bazy

przedszkola o nowe pomoce dydaktyczne; organizacją pracy korekcyjno – kompensacyjnej;

tworzeniem planów pracy z dzieckiem potrzebującym wsparcia w określonych sferach rozwoju.

We wszystkich badanych placówkach (29) procesy edukacyjne są planowane. 2 z badanych

placówek spełniły wymaganie na poziomie bardzo wysokim, a zdecydowana większość (25 z 29)

placówek wymaganie spełniła na poziomie wysokim. Przykładem dobrej praktyki są systemowe

rozwiązania w zakresie monitorowania procesów wspomagania rozwoju i edukacji dzieci.

2 badane placówki spełniły wymaganie na poziomie średnim. Występują trudności ze

wskazaniem na konkretne wnioski wynikające z monitorowania procesów wspomagania

rozwoju i edukacji dzieci; nie wskazano również wdrożonych działań. Problemem jest również

prawidłowe planowanie procesów edukacyjnych uwzględniające wszystkie istotne czynniki; w

części placówek przy planowaniu procesów edukacyjnych bierze się pod uwagę tylko kilka, nie

zawsze kluczowych, kwestii. W części placówek występują pewne niedogodności w zakresie

stosowania zalecanych warunków i sposobów realizacji podstawy programowej wychowania

przedszkolnego, które nie uniemożliwiają jednakże jej realizacji.

2.4.Procesy edukacyjne są efektem współdziałania nauczycieli

Pytanie badawcze: W jaki sposób nauczyciele wspierają się wzajemnie w tworzeniu i

analizie procesów wspomagania rozwoju i edukacji dzieci podejmowanych w przedszkolu

i czy wsparcie to jest wystarczające?

We wszystkich badanych placówkach nauczyciele współdziałają przy tworzeniu i analizie

procesów rozwoju i edukacji dzieci oraz wspierają się w organizacji i realizacji procesów

wspomagania rozwoju i edukacji dzieci. Zdaniem zdecydowanej większości ankietowanych

nauczycieli (98%) wsparcie, jakie uzyskują od nauczycieli jest wystarczające (dla 1,6%

respondentów otrzymywane wsparcie nie jest wystarczające; 1,2% ankietowanych nie udzieliło

odpowiedzi na to pytanie). Zdaniem respondentów wsparcie, jakiego udzielają inni nauczyciele

polega przede wszystkim na: dzieleniu się wiedzą i doświadczeniem (np. w zakresie doboru

form i metod pracy); wymianie pomocy dydaktycznych, literatury metodycznej; pomocy przy

wykonywaniu zadań dodatkowych (np. organizacja uroczystości przedszkolnych); wspólnej

pracy podczas przygotowywania grupy dzieci w konkursie zewnętrznym; prowadzeniu szkoleń

dla nauczycieli w ramach WDN; wspólnym rozwiązywaniu sytuacji problemowych (np. dziecko z

zaburzeniami zachowania); opracowywaniu planów pracy (miesięcznych, rocznych).

Z badanych 29 placówek 2 spełniły wymaganie na poziomie bardzo wysokim. Cechą wspólną

placówek jest fakt, iż współpraca nauczycieli dotyczy wszystkich etapów tworzenia i analizy

procesów wspomagania rozwoju i edukacji dzieci oraz ma ona charakter stały, planowy i

systemowy. Wzajemna współpraca nauczycieli przekłada się w sposób wyraźny na wymierne

efekty – sukcesy dzieci. Dużym sukcesem przedszkoli jest również fakt, iż wszyscy badani

nauczyciele wspierają się nawzajem, a otrzymywane wsparcie jest dla nich wystarczające.

Z 29 badanych placówek 25 spełniło wymaganie na poziomie wysokim; 4 na poziomie bardzo

wysokim. Świadczyć to może, o tym, iż wzajemna współpraca i wsparcie nauczycieli jest mocną

stroną pracy przedszkoli, a placówki nie mają trudności ze spełnieniem wymagania w stopniu co

najmniej wysokim.

2.5 Prowadzone są działania służące wyrównywaniu szans edukacyjnych

Pytanie badawcze: Czy i w jaki sposób przedszkole dostosowuje proces wspomagania i

edukacji dzieci do ich możliwości i potrzeb rozwojowych?

W opinii 88% badanych rodziców ma poczucie, że w przedszkolu pracuje się z dzieckiem w

sposób, który uwzględnia jego indywidualne możliwości i potrzeby. W oparciu o obserwację

ustalone są kierunki pracy w grupie i pracy indywidualnej we współpracy z rodzicami. W

przedszkolu prowadzone są: badania logopedyczne 5 i 6 latków, opracowywane są programy

indywidualne, prowadzona jest terapia logopedyczna i pomoc psychologiczno- pedagogiczna.

Nauczyciele dostosowują wymagania edukacyjne oraz stopień trudności zadań do

indywidualnych potrzeb i możliwości dziecka. Zindywidualizowane działania dotyczą: percepcji

słuchowej i wzrokowej, analizy i syntezy, logicznego myślenia, wad wymowy, leworęczności,

słabego poziomu motoryki małej i dużej.

Zdaniem 98% badanych nauczycieli wyniki diagnozy potrzeb i możliwości wpłynęły na sposób

pracy z dziećmi. Nauczyciele po otrzymaniu wyników diagnozy wprowadzili zmiany w pracy:

dostosowali tempo pracy dzieci do ich możliwości, stopniowali trudności podczas zajęć, położyli

nacisk na usamodzielnianie dzieci w czynnościach samoobsługowych, pracowali nad

prawidłową wymową i sprawnością manualną.

Na 150 przeprowadzonych obserwacji zajęć w 141 zaobserwowano przykłady indywidualnego

podejścia do dzieci. Każde dziecko jest zauważone, chwalone, nauczycielka zwracała się po

imieniu do każdego dziecka. Przez całe zajęcia nauczycielka bacznie obserwowała każde dziecko

i zawsze sprawdzała prawidłowość wykonania zadania.

Bardzo wysoki poziom spełnienia wymagania uzyskało 3 z 29 badanych przedszkoli;

uzasadnieniem było dokonanie analizy prac dziecięcych oraz przeprowadzenie rozmów z

rodzicami i specjalistami. Wyniki diagnoz służyły do ustalania kierunków pracy z dzieckiem, w

tym do opracowania we współpracy z rodzicami indywidualnych programów wspierających

rozwój dziecka oraz stosowanie przez nauczycieli różnorodnych metod i form pracy o

charakterze nowatorskim oraz organizację zajęć dla dzieci o specjalnych potrzebach

edukacyjnych i rozwojowych.

W czterech przypadkach ustalony został średni poziom spełnienia tego wymagania ze względu

na brak zindywidualizowanych działań wspomagających rozwój i edukację dzieci, nie

uwzględnienie pomocy psychologiczno – pedagogicznej dla dzieci z opinią poradni, brak działań

mających na celu rozwijanie uzdolnień dzieci.

3.1 Wykorzystywane są zasoby środowiska na rzecz wzajemnego rozwoju

Pytanie badawcze: Jakie działania podejmuje przedszkole we współpracy z podmiotami

środowiska i jaki mają one wpływ na rozwój dzieci?

We wszystkich badanych przedszkolach (29) partnerzy ocenili współpracę przedszkola z

organizacjami i instytucjami działającymi w lokalnym środowisku bardzo wysoko. Podali

przykłady współpracy: udział w dożynkach, Dniach Seniora, święcie pieczonego ziemniaka, Dniu

Babci, Dniu Dziadka, Jasełkach, Pikniku Rodzinnym, Jubileuszu szkół i przedszkoli. Przedszkole

korzysta z zasobów środowiskowych w procesie wychowania i nauczania, a współpraca

przedszkola z podmiotami działającymi w środowisku wpływa korzystnie na rozwój dzieci.

Wśród działań dydaktycznych i wychowawczych prowadzonych z pomocą podmiotów

środowiska lokalnego są organizowane m. in: wycieczki, teatrzyki o charakterze

profilaktycznym, wyjścia do biblioteki, udział dzieci w akcji "Cała Polska czyta dzieciom”. Dzieci

mają możliwość korzystania z zajęć organizowanych w bibliotece, wystaw malarstwa, wzięcia

udziału w koncertach. Przedszkolaki występują z programem artystycznym na uroczystościach

środowiskowych.

Bardzo wysoki poziom spełnienia wymagania został ustalony w 9 przedszkolach.

Uzasadnieniem są podejmowane przez przedszkole inicjatywy, które w pełni zaspokajają

potrzeby środowiska, a współpraca przedszkola z instytucjami i organizacjami działającymi w

środowisku lokalnym wyróżnia się efektywnością, systemowością i celowością. Działania te

przekładają się na bardzo wysoką opinię na temat placówki, która funkcjonuje w środowisku.

Dwa przedszkola uzyskały poziom średni a w 18 przedszkolach ustalony został poziom wysoki.

Pytanie badawcze: Jakie działania podejmuje przedszkole na rzecz środowiska i we

współpracy z podmiotami środowiska?

Badane przedszkola podejmują działania na rzecz środowiska i we współpracy z podmiotami

środowiska. Organizują imprezy integracyjne (np. Piknik Rodzinny - Pożegnanie Lata, Dzień

Mamy i Taty, Dzień Dziecka, Spartakiada, Dni Otwarte Przedszkola, podczas których każdy dzień

umożliwia uczestniczenie w innym rodzaju zajęć), Święta Wielkanocne, Dzień Seniora, konkursy

gminne, koncert kolęd i pastorałek, „Pasowanie na przedszkolaka”. Promują Miasta i Gminy w

czasie każdego kontaktu z innymi podmiotami. Wykonują prezenty wielkanocne,

bożonarodzeniowe, wspólnie organizują wycieczki z dziećmi niepełnosprawnymi.

Przedszkola realizują systematycznie działania integrujące z udziałem całych rodzin, organizacji

i instytucji współpracujących. Organizują uroczystości: Dzień Babci i Dziadka, Jasełka, Andrzejki,

Bal Karnawałowy, Festiwal przedszkolaka, Festyn - Święto Rodziny, Odwiedziny Świętego

Mikołaja, w których uczestniczą dzieci ze środowiska. Przedszkola współorganizują

środowiskowe uroczystości patriotyczne: Święto Niepodległości, rocznice uchwalenia

Konstytucji 3 Maja. Przedszkola prowadzą praktyki studenckie, włączają się w akcje

charytatywne: ,,Nasz Dom”, ,,Dzieci dzieciom”, ,,Góra Grosza”, ,,Jestem Człowiekiem - Pomagam".

Biorą udział: w akcjach ekologicznych: ,,Sprzątanie świata”, Dzień Ziemi, udział w programie

profilaktyczno-zdrowotnym antynikotynowym ,,Czyste powietrze wokół nas”. Przedszkola

przeprowadzają akcje na rzecz zwierząt (np. zbiórka karmy dla zwierząt).

Przedszkola współpracują z podmiotami i grupami, osobami z lokalnego środowiska. W 29

badanych przedszkolach podano, że współpracują one m.in. z: Policją (dzieci zapoznawane są z

obowiązkami policjanta, omawiane są zasady bezpieczeństwa podczas poruszania się po drodze,

korzystania z kąpielisk), Strażą Graniczną (odbywają się prelekcje w przedszkolach, wycieczki

do jednostek), Nadleśnictwem (organizowane są wycieczki dotyczące „Życia lasu”,

przeprowadza prelekcje, Bankiem Spółdzielczym (dzieci są wdrażane do oszczędzania,

sponsorowane są imprezy przedszkolne), Kopalnią Węgla Kamiennego (z okazji Święta Barbórki

zapoznaje dzieci z pracą górnika), Strażą Pożarną (dzieci dowiadują się o skutkach

niewłaściwych zabaw, jak zachować się w razie zagrożeń), Parafią (udział w rekolekcjach),

Teatrem Ludowym i Teatrem Groteska (udział w spektaklach, spotkania z aktorami),

Samorządem lokalnym (na stronach internetowych Urzędu Miasta lub Gminy zamieszczane są

wystawy prac przedszkolaków lub inne ich osiągnięcia), Poradnią Psychologiczno- Pedagogiczną

(przeprowadzane są diagnozy dzieci, wydawane są orzeczenia, opnie, prowadzone są warsztaty,

szkolenia dla nauczycieli), Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej (całodzienne dożywianie dla

dzieci).

Partnerzy dobrze oceniają współpracę przedszkola ze środowiskiem lokalnym szczególnie przy

organizacji imprez środowiskowych, m. in. oprawę artystyczną, udostępnienie bezpłatnie

zaplecza kuchennego. Dokumentacja analizowana w przedszkolach wskazuje, że corocznie w

przedszkolach jest opracowywany plan współpracy z rodzicami oraz środowiskiem lokalnym.

Nauczyciele wskazali na różnorodne korzyści, które odnoszą dzieci dzięki współpracy

przedszkola z organizacjami i instytucjami działającymi w lokalnym środowisku: poszerzanie

wiadomości na temat otaczającego świata, integracja ze środowiskiem. Mają możliwość

zaprezentowania osiągnieć artystycznych dzieci na forum środowiska.

W dwóch przypadkach na 29 został ustalony średni poziom spełniania wymagania. W jednym

z przedszkoli nie w pełni identyfikuje się potrzeby środowiska w drugim celowo nie zbiera się

informacji na temat potrzeb i możliwości środowiska, w którym funkcjonuje przedszkole.

3.2. Wykorzystywane są informacje o losach dzieci, które uczęszczały do przedszkola

Pytanie badawcze: Czy i w jaki sposób przedszkole wykorzystuje informacje o losach

wychowanków, którzy uczęszczali do przedszkola?

Z 28 badanych przedszkoli w 27 uzyskane informacje o losach dzieci, które uczęszczały do

przedszkola wykorzystuje się jako wskaźnik jakości własnej pracy dydaktycznej i

wychowawczej nauczycieli. Wiedza na temat osiągnięć wychowanków jest brana pod uwagę

przy planowaniu pracy, ma wpływ na doskonalenie warsztatu pracy - szczególnie stosowanych

form i metod, a także ma znaczenie przy ustalaniu kierunków pracy z rodzicami. Informacja o

tym, jak radzą sobie podopieczni w szkole jest, ważną informacją zwrotną o poziomie

przygotowywania dzieci do kolejnych etapów edukacji. Daje odpowiedź na ile podejmowane

działania są skuteczne i przynoszą pożądane efekty. Dzieci, które uczęszczały do przedszkola,

dobrze sobie radzą w szkole. Świadczą o tym wyniki ankiet z nauczycielami, informacje

uzyskane od rodziców dzieci i nauczycieli klas pierwszych.

Ponadto informacje wykorzystuje się do oceny pracy przedszkola i nauczycieli, eliminowania

słabych stron, ewaluacji modelu absolwenta.

Zdaniem nauczycieli informacje wykorzystywane są do analizy własnej pracy i oceny jakości

pracy wychowawczo –dydaktycznej do poszukiwania skuteczniejszych rozwiązań. Mają one

wpływ na wybór programów, planowania pracy, stosowania metod i form pracy wpływających

na dobre przygotowanie dzieci do podjęcia nauki w szkole.

Bardzo wysoki poziom spełnienia wymagania został ustalony w jednym przedszkolu.

Uzasadnieniem było pozyskiwanie informacji o losach byłych wychowanków, który ma

charakter działań cyklicznych, systemowych i niekonwencjonalnych.

W jednym przypadku został ustalony niski poziom spełnienia wymagania ponieważ; w

przedszkolu nie wykorzystuje się informacji o losach dzieci do doskonalenia efektów nauczania i

wychowania. Przedszkole okazjonalnie śledzi losy byłych podopiecznych i nie gromadzi takich

informacji. Przedszkole nie wykorzystuje informacji o losach dzieci w procesie doskonalenia

pracy dydaktycznej i wychowawczej.

3.3 Promowana jest wartość wychowania przedszkolnego

Pytanie badawcze: Jak postrzegane jest przedszkole w środowisku?

Informacje o osiągnięciach wychowanków i samego przedszkola zamieszczane są na stronach

internetowych przedszkola (o czasie pracy, zajęciach dodatkowych, metodach pracy,

organizowanych wycieczkach, zapisach dzieci do przedszkola), na ulotkach w lokalnej prasie

zamieszczane są informacje o konkursach, w których dzieci biorą udział oraz organizowanych

imprezach przedszkolnych i środowiskowych a także uroczystościach. Przedszkola informują o

swoich działaniach między innymi poprzez organizację wystawek plac plastycznych np. w

Centrum Kultury lub w Bibliotece Miejskiej lub Gminnej. Na budynkach przedszkoli widnieją

tablice o realizacji projektów unijnych. O ofercie i podejmowanych w przedszkolu działaniach

można przeczytać na stronach internetowych przedszkola, Urzędów Miast i Gmin. O tym, czym

zajmują się podopieczni przedszkola można dowiedzieć się ze stron internetowych instytucji,

które organizują zajęcia dla dzieci z danego przedszkola.

W opinii 96% badanych rodziców przedszkole dba o jakość kształcenia.

Zdaniem wszystkich partnerów przedszkole jest placówką dbającą o jakość kształcenia i

wychowania. Świadczą o tym bardzo dobre warunki w przedszkolu, wykwalifikowana kadra

pedagogiczna, prowadzona współpraca z rodzicami, metody i formy pracy stosowane przez

nauczycieli. Dzieci są bardzo dobrze przygotowane do podjęcia nauki w szkole, biorą udział w

różnych konkursach i osiągają w nich znaczące sukcesy. Dzieci chętnie przebywają w

przedszkolu, nie mają ochoty wracać do domu, często będąc już w szkole – odwiedzają swoje

przedszkole.

W dwóch z 29 badanych przedszkoli uznano spełnienie wymagania na poziomie bardzo

wysokim, biorąc pod uwagę prowadzone przez przedszkole liczne i różnorodne działania

promujące wartość wychowania przedszkolnego, w tym cykliczne prezentacje w prasie lokalnej,

prasie i telewizji regionalnej oraz w czasopismach dla nauczycieli. Poziom aktywności placówki

w zakresie realizacji różnorodnych działań informacyjnych i promocyjnych oraz ich

kompleksowość, systemowość i efektywność pozostają w bezpośrednim związku z faktem, iż

przedszkole jest pozytywnie postrzegane w środowisku lokalnym.

Przedszkola nie mają trudności za spełnianiem tego wymagania. Pozostałe badane przedszkola

uzyskały poziom spełniania wymagania na poziomie wysokim.

3.4: Rodzice są parterami przedszkola

Pytanie badawcze: W jakim zakresie rodzice uczestniczą w podejmowaniu decyzji

dotyczących pracy przedszkola?

We wszystkich objętych badaniem przedszkolach (29) nauczyciele wskazali formy współpracy z

rodzicami jakie prowadzili w tym lub poprzednim roku szkolnym:

- udział w imprezach i uroczystościach przedszkolnych (216 wskazań),

- prace fizyczne na rzecz przedszkola (np. remonty, sprzątanie itp.) (114 wskazań),

- wspólne przygotowywanie imprez i uroczystości przedszkolnych (212 wskazań),

- udzielanie przez rodziców pomocy materialnej (172 wskazań),

- współpraca merytoryczna pozwalająca wykorzystać wiedzę i umiejętności rodziców (151 wskazań),

- akcje integrujące społeczność lokalną (lokalne festiwale, konkursy, debaty, akcje społeczne

i charytatywne itp.) (187wskazania),

- szkolenia, kursy, warsztaty (106 wskazania),

- konsultacje, debaty angażujące członków lokalnej społeczności (51 wskazań),

- inne (127 wskazań).

80% badanych rodziców ma poczucie, że mają oni wpływ na to, co się dzieje w przedszkolu. We

wszystkich objętych badaniem przedszkolach, rodzice opiniowali decyzje dyrekcji przedszkola,

plan pracy, regulaminy przedszkola, zatwierdzenie statutu, programu wychowawczego,

procedurę współpracy z rodzicami, wybór podręcznika, wnioskowanie do opieki społecznej o

wsparcie dziecka lub rodziny, organizację zajęć języka angielskiego, rytmiki i wybór firmy

ubezpieczeniowej.

W siedmiu z dwudziestu dziewięciu badanych przedszkoli ustalony został poziom bardzo

wysoki spełnienia wymagania ze względu na fakt licznych przykładów udokumentowanej

aktywności rodziców, stopień ich zaangażowania w procesy decyzyjne przebiegające w

przedszkolu oraz realizacja zróżnicowanych działań zainicjowanych przez rodziców.

Pozostałe 22 badane przedszkola osiągnęły poziom spełnienia wymagania na poziomie

wysokim.

4.1 Funkcjonuje współpraca w zespołach

Pytanie badawcze: Jaki jest poziom zaangażowania nauczycieli we współpracę w

zespołach?

W grupie badanych 51 przedszkoli nauczyciele podali jakie zespoły zadaniowe aktywnie działają

w przedszkolu:

- programowe (pracujące nad treściami nauczania) (34 wskazania),

- metodyczne (rozwijanie metody pracy z uczniem) (33 wskazania),

- wychowawcze i profilaktyczne (38 wskazań),

- zarządzanie przedszkolem (planowanie i organizacja działalności przedszkola) (24 wskazania),

- szkoleniowe (doskonalenie zawodowe nauczycieli) (28 wskazań),

- nieformalne grupy pracowników (24 wskazania),

- przedszkole i świat zewnętrzny (kooperacja z otoczeniem zewnętrznym przedszkola) (18

wskazań),

- inne (28 wskazań).

We wszystkich badanych przedszkolach nauczyciele w 98% angażują w pracę zespołów

funkcjonujących w przedszkolu, a w 97%, czują się odpowiedzialni za pracę przedszkola jako

całości. Badani nauczyciele deklarują (99%), że wywiązują się z podjętych zobowiązań.

Badane przedszkola (37) spełniają kryteria poziomu wysokiego, a 9 bardzo wysokiego.

W pięciu badanych przedszkolach powyższe wymaganie zostało spełnione na poziomie średnim.

W przedszkolu działają w sposób niesformalizowany zespoły zadaniowe. Efekty ich działań są

analizowane podczas nieformalnych rozmów. Podejmowane przez dyrektora działania nie

przyczyniają się do rozwijania kreatywności nauczycieli. Nauczyciele nie uczestniczą w formach

doskonalenia zawodowego dotyczących metod i form współpracy. Nauczyciele uczestniczą w

formach doskonalenia zawodowego, których tematyka odnosi się bardziej do zagadnień

merytorycznych, metodycznych, a w mniejszym stopniu do nabywania przez nauczycieli

umiejętności współpracy zespołowej, należy uznać, iż wymaganie zostało spełnione na poziomie

średnim.

4.2 Sprawowany jest wewnętrzny nadzór pedagogiczny

Pytanie badawcze: W jaki sposób wnioski płynące z nadzoru pedagogicznego wpływają na

rozwój szkoły?

W opinii 98% badanych nauczycieli, wnioski płynące z nadzoru pedagogicznego są

uwzględniane, wpływają na rozwój przedszkola i przyczyniają się do jego rozwoju.

Nauczyciele informują, że wprowadzone zmiany w funkcjonowaniu przedszkola korzystnie

wpływają na rozwój i wizerunek przedszkola w środowisku. Dzieci chętnie przychodzą do

przedszkola, szybko adaptują się do nowych warunków, czerpią radość z zajęć, biorą w nich

aktywny udział, rozwijają swoje zdolności i zainteresowania. Zmiany spowodowały podniesienie

jakości pracy przedszkola i jego promocję. Np. wprowadzono modyfikację planów i metod pracy,

narzędzi badawczych co przyczyniło się na osiąganie lepszych efektów pracy, położono większy

nacisk na rozwój samodzielności u dzieci, co wpłynęło korzystnie na doskonalenie u dzieci

sprawności manualnej i czynności samoobsługowych. Współpraca z rodzicami, partnerami

przedszkola i organem prowadzącym, wzbogaciła ofertę edukacyjną przedszkola, ma wpływ na

poprawę warunków lokalowych i wyposażenia przedszkola. Warunki lokalowe i wyposażenie

przedszkola z kolei stwarzają możliwość rozwoju kreatywności i twórczości dzieci.

W 42 badanych przedszkolach wymaganie zostało spełnione na poziomie wysokim a w 6

przedszkolach na poziomie bardzo wysokim. W jednym przypadku spełnienie tego wymagania

zostało określone na poziomie średnim.

W jednym badanym przedszkolu wzięto pod uwagę uchybienia w zakresie: przekroczenia liczby

zapisanych do oddziałów dzieci, prowadzenia dokumentacji przebiegu wychowania oraz

dokumentowania pracy rady pedagogicznej ustalono, że wymaganie zostało spełnione na

poziomie podstawowym.

4.3. Przedszkole ma odpowiednie warunki lokalowe i wyposażenie

Pytanie badawcze: Czy baza lokalowa i wyposażenie przedszkola w pomoce dydaktyczne

umożliwiają realizację podstawy programowej i przyjętych w przedszkolu programów?

W opinii 58% badanych nauczycieli warunki lokalowe są wystarczające do realizowania

podstawy programowej i przyjętych w przedszkolu programów, w opinii 35% występują

nieliczne braki.

Z 51 przedszkoli objętych badaniem 23 dyrektorów podało, że nie ma braków w tym zakresie,

przedszkole jest dobrze wyposażone w pomoce dydaktyczne, a w każdym roku szkolnym

wzbogacane jest w nowe pomoce w miarę możliwości finansowych. Pozostałych 28 dyrektorów

podało braki jakie występują w przedszkolu: układanki manualne, historyjki obrazkowe, klocki

konstrukcyjne, tablice tematyczne, instrumenty muzyczne, pomoce do plastyki i zajęć

ruchowych, pomoce do zajęć o charakterze badawczym (np. mikroskopy, próbki). Występują

również braki sprzętu multimedialnego, wyposażenia kącików zainteresowań.

Zdaniem 40% badanych rodziców oceniło warunki lokalowe jako bardzo dobre, 45% uważa, że

warunki są odpowiednie. W opinii 70% ankietowanych nauczycieli wyposażenie jest

wystarczające, 26% uważa, że występują nieliczne braki.

Badane przedszkola (35) spełniają kryteria poziomu wysokiego, 6 przedszkoli spełniło

kryterium na poziomie bardzo wysokim, a 9 przedszkoli spełniało kryterium na poziomie

średnim.

Jedno badane przedszkole nie dysponuje planem poprawy warunków lokalowych i

wyposażenia, ani listą potrzeb w tym zakresie, a działania zmierzające do wzbogacenia zasobów

lokalowych i wyposażenia dydaktycznego podejmowane są w przedszkolu sporadycznie –

wymaganie zostało spełnione na poziomie podstawowym.

Wnioski z ewaluacji przedszkoli:

1. W zdecydowanej większości przedszkoli prowadzona jest systematyczna analiza

osiągnięć i zachowań dzieci, z wykorzystaniem gotowanych narzędzi diagnostycznych,

jak i narzędzi opracowanych samodzielnie przez nauczycieli.

2. Stosowanie różnorodnych form zajęć oraz właściwie dobranych form i metod pracy

stwarza warunki pozwalające dzieciom na nabywanie wiadomości i umiejętności

określonych w podstawie programowej wychowania przedszkolnego.

3. We wszystkich badanych przedszkolach prowadzone są działania sprzyjające

rozbudzaniu aktywności i zaangażowaniu dzieci.

4. Zróżnicowana oferta zajęć dodatkowych przyczynia się do zdecydowanego wzbogacenia

oferty edukacyjnej przedszkoli oraz sprzyja rozwojowi nowych umiejętności i

kompetencji wychowanków.

5. Podejmowanie zróżnicowanych działań wychowawczych oraz realizacja programów

wychowawczych i profilaktycznych sprzyja kształtowaniu u dzieci pożądanych

społecznie postaw.

6. Troska wszystkich pracowników o bezpieczeństwo fizyczne i emocjonalne

wychowanków wpływa na wysoki poziom bezpieczeństwa deklarowany przez dzieci.

7. W przedszkolach prowadzi się diagnozy możliwości i potrzeb rozwojowych dzieci. W

większości badanych placówek nauczyciele dostosowują działania dydaktyczne i

wychowawcze do rozpoznanych możliwości i potrzeb wychowanków.

8. Nauczyciele współpracują ze sobą przy organizacji i realizacji procesów edukacyjnych.

9. Wszystkie badane przedszkola promują wartość wychowania przedszkolnego w swoich

środowiskach.

10. Współpraca z wieloma różnymi podmiotami w środowisku lokalnym ma korzystny

wpływ na rozwój dzieci a także przyczynia się do zaspokojenia potrzeb tego środowiska.

Przekłada się to na pozytywny wizerunek placówki oraz promowanie jej doświadczeń na

forum krajowym.

11. Poziom aktywności placówki w zakresie realizacji różnorodnych działań informacyjnych

i promocyjnych oraz ich kompleksowość, systemowość i efektywność pozostają w

bezpośrednim związku z faktem, iż przedszkole jest pozytywnie postrzegane w

środowisku lokalnym.

12. Rodzice są zaangażowani w działania przedszkola i mają wpływ na podejmowane

decyzje w kwestiach organizacyjnych, dydaktycznych i wychowawczych.

13. Objęte badaniem przedszkola mają zadowalające warunki bazowe, sukcesywnie

wzbogacane jest wyposażenie, umożliwiające realizację podstawy programowej zgodnie

z zalecanymi warunkami i sposobami jej wdrażania.

Wnioski z ewaluacji w poradniach psychologiczno – pedagogicznych

1. Wysoki stopień zadowolenia osób korzystających z usług Poradni wynika ze skutecznego realizowania przez nie koncepcji pracy oraz wprowadzania zmian w ofercie, w odpowiedzi na zmieniające się potrzeby i oczekiwania klientów indywidualnych, szkół oraz lokalnej społeczności.

2. Dostępność oferty tworzona przez częstą obecność pracowników w szkołach i placówkach, dostosowanie godzin i dni pracy do oczekiwań klientów, organizację punktów konsultacyjnych wpływa na zaspokojenie potrzeb i oczekiwań środowiska lokalnego. Poradnie prowadzą również skuteczne działania informujące i promocyjne, które przyczyniają się do poszerzania wiedzy środowiska lokalnego na temat obszarów działania placówki.

3. Realizacji zadań Poradni sprzyja systematycznie prowadzony nadzór pedagogiczny i współdziałanie nauczycieli w analizie procesów zachodzących w placówce i doskonaleniu pracy.

4. Poradnie współpracują z podmiotami środowiska lokalnego w zapewnieniu wszechstronnej pomocy dziecku i rodzinie, wykorzystuje zasoby środowiska wzbogacając wyposażenie Placówki poprzez, między innymi, realizację projektów edukacyjnych, a także współdziałanie z lokalnymi stowarzyszeniami.

5. Jedna poradnia miała problem dotyczący przekonania środowiska o tym, że zależy jej na relacjach z nimi oraz doskonaleniem form i metod współpracy pomiędzy pracownikami.

Wnioski z ewaluacji w ośrodkach doskonalenia nauczycieli

1. Placówki prowadzą systemowe diagnozowanie potrzeb klientów, z

wykorzystaniem różnorodnych metod. Dzięki temu indywidualizowana jest

praca ze szkołami oraz nauczycielami.

2. Zorganizowany system informowania środowiska o podejmowanych

działaniach i osiągnięciach zapewnia skuteczne dotarcie z ofertą do

potencjalnych klientów oraz buduje pozytywny wizerunek placówki.

3. Doradcy metodyczni angażują się w pracę kilku zespołów, podejmujących

systemowe działania w zakresie wspólnej organizacji szkoleń dla rad

pedagogicznych, a także stosowanie regularnej analizy efektów pracy

zespołów.

4. Placówki współpracują z instytucjami i organizacjami działającymi w

środowisku zaspakajając potrzeby swoje i otoczenia, promując również

wartość uczenia się poprzez doskonalenie warsztatu pracy nauczycieli,

organizację konkursów, przeglądów, promowanie edukacji patriotycznej i

regionalnej oraz realizację projektów i programów edukacyjnych.

5. Nowatorski sposób organizacji pracy placówki polega na ścisłej współpracy z

jednostkami samorządu terytorialnego, w ramach zawartych porozumień,

umożliwiając nieodpłatne korzystanie z bazy lokalowej i dydaktycznej szkół,

gmin, starostw. Ułatwia to dostęp do jej usług.

6. Działalność wydawnicza promuje dorobek nauczycieli, działalność i

osiągnięcia szkół oraz inicjatywy lokalnego środowiska.

Wnioski z ewaluacji w placówkach opisanych w trzeciej części załącznika do rozporządzenia - Młodzieżowe Domy Kultury:

1. Koncepcje pracy młodzieżowych domów kultury opierają się na rozwijaniu

zainteresowań i uzdolnień uczestników oraz na prezentacji ich osiągnięć w

środowisku.

2. W domach kultury rozpoznaje się możliwości i aktualne potrzeby uczestników

zajęć, a ich rozwój planowany jest indywidualnie. Dzięki temu wychowankowie

są aktywni, podejmują działania na rzecz środowiska, rozwijają się

indywidualnie, czego dowodem są nagrody i wyróżnienia w konkursach.

3. Oferta domów kultury, w wyniku badań potrzeb dzieci i młodzieży, jest

modyfikowana i wzbogacana.

4. Współpraca wychowawców i rodziców w zakresie utrzymania spójności działań

wychowawczych, konsekwencja w przestrzeganiu ustalonych zasad, sprzyja

kształtowaniu pozytywnych postaw dzieci i młodzieży i zapewnia wysoki poziom

bezpieczeństwa w placówce.

5. Rodzice i uczestnicy zajęć mają poczucie, że wychowawcy wspierają ich i

motywują do pracy oraz udzielają wskazówek, które pozwalają odnosić im

sukcesy na miarę możliwości.

6. Podejmowane liczne inicjatywy i efektywne działania na rzecz środowiska we

współpracy z różnymi instytucjami zyskują uznanie i są bardzo pozytywnie

postrzegane w środowisku.

7. Warunki lokalowe i wyposażenie umożliwiają realizowanie zadań placówek, choć

tym zakresie występują w niektórych placówkach pewne braki.

5. Uogólnione wnioski z ewaluacji

1. Wzrost efektów kształcenia mierzony wynikami uczniów i młodzieży uzyskiwanymi na

sprawdzianie i egzaminach zewnętrznych lub ich utrzymanie na wysokim poziomie jest

efektem prowadzonej przez szkoły wielokontekstowej analizy wyników i formułowania

wniosków do dalszej pracy.

2. Dzieci i młodzież inicjują i uczestniczą w różnorodnych działaniach o charakterze

kulturalnym, patriotycznym, proekologicznym i charytatywnym, które są wysoko

oceniane przez środowisko.

3. Prowadzona w większości szkół i placówek spójna polityka zapewnienia bezpieczeństwa

i wzmacniania właściwych postaw, adekwatna do zdiagnozowanych zagrożeń, sprawia,

że dzieci i młodzież czują się w nich bezpiecznie.

4. Przedszkola i szkoły zapewniają ofertę edukacyjną, która realizuje zainteresowania

i potrzeby edukacyjne większości uczniów oraz odpowiada potrzebom rynku pracy.

5. Realizowane przez szkoły i placówki działania w zakresie wyrównywania szans

edukacyjnych są bardzo zróżnicowane, a dzieci i uczniowie mogą odnosić sukcesy

w aktywnościach sportowych, artystycznych i edukacyjnych.

6. Nauczyciele współpracują ze sobą w zakresie organizacji procesów edukacyjnych,

realizacji i analizy procesów edukacyjnych i oceniają efekty swojej pracy.

7. Przedszkola i szkoły identyfikują potrzeby i możliwości lokalnych środowisk,

przykładają wagę do organizacji imprez integracyjnych, kulturalnych, edukacyjnych i

sportowych. Współpraca szkół ze środowiskiem ma wpływ na rozwój dzieci i uczniów.

8. Przedszkola i szkoły podejmują działania wzbogacające warunki lokalowe

i wyposażenie, angażując rodziców oraz społeczność lokalną.

9. W części badanych szkół realizowane wnioski wynikające z analiz wyników sprawdzianu

i egzaminów zewnętrznych jak również z analizy osiągnięć uczniów nie powodują zmian

w efektach kształcenia.

10. Uczniowie w niektórych szkołach nie uczestniczą w organizacji i modyfikacji procesów

wychowawczych lub ich inicjatywy mają charakter doraźny np. współdecydują o

tematach godzin wychowawczych, wycieczkach, wyjściach do kina i teatrów.

11. Rodzaj informacji przekazywanych przez nauczycielom uczniom nie zawsze jest

pomocny w procesie uczenia się.

12. Badanie losów absolwentów nie jest systemowe, a wyniki badań nie są wykorzystywane

w sposób planowy do podnoszenia jakości pracy szkół i placówek.

13. Rodzice uczestniczą w działaniach organizowanych w szkołach i placówkach, ale

stosunkowo niewielka grupa rodziców (rada rodziców)bierze udział w podejmowaniu

istotnych decyzji dotyczących życia szkoły.

14. Nie wszystkie szkoły umożliwiają nauczycielom doskonalenie w zakresie metod i form

współpracy.

15. Wnioski wynikające z wewnętrznego nadzoru pedagogicznego nie zawsze przyczyniają

się do wprowadzania zmian w funkcjonowaniu szkół i przedszkoli.

6. Rekomendacje i proponowane działania:

1. Organizować wspomaganie szkół w zakresie analizy wyników egzaminów

zewnętrznych, analizy osiągnięć uczniów, ze szczególnym uwzględnieniem

kształtowania umiejętności formułowania wniosków.

2. Wspierać szkoły, w których wyniki egzaminów i sprawdzianów są niskie,

a działania szkół nie przynoszą w tym zakresie zmian.

3. Docenić wszystkie te inicjatywy, które tworzą wsparcie dla rozwoju

aktywizujących, popierających kreatywność uczniów metod pracy.

4. Inspirować formy doskonalenia nauczycieli w zakresie metod i form współpracy

i pracy zespołowej.

5. Wzmacniać działania dyrektorów szkół w zakresie sprawowanego przez nich

nadzoru pedagogicznego.

6. Promować dobre praktyki w zakresie współpracy rodziców i szkół, zwłaszcza

w podejmowaniu odpowiedzialności za decyzje dotyczące szkoły.

7. Propagować podejmowane w szkołach systemowe badanie losów absolwentów

i wykorzystywanie wyników do doskonalenia pracy przedszkoli i szkół.

8. Spowodować, aby ośrodki doskonalenia nauczycieli opracowały oferty dla szkół,

w których została przeprowadzona ewaluacja zewnętrzna.

Documents

SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI EWALUACJI W ROKU …biuletyn.kuratorium.krakow.pl/pliki/2012/d2012120731.pdf · różne typy szkół i placówek. Małopolski Kurator Oświaty przy ustalaniu