Studimi i Fizibilitetit

7/25/2019 Studimi i Fizibilitetit

1/49

Sistemi Inteligjent i Identifikimit te Makinave (IVIS)

Studim i Fizibilitetit

pr Projektin


2/49

Sistemi Inteligjent i Identifikimit te Makinave (IVIS) Faqe 2

PrmbledhjeHYRJE ...............................................................................................................................................................................5

TE DHENAT KRYESORE TE PROJEKTIT IVIS ...................................................................................................................5

Funksionalitetet kryesore ........................................................................................................................................5

ARSYET PER KONCESIONIN ..............................................................................................................................................7

KUADRI LIGJOR: ...........................................................................................................................................................7

SITUATA AKTUALE ......................................................................................................................................................9

PROBLEMATIKAT KRYESORE ..................................................................................................................................... 10

PERFITIMET KRYESORE ............................................................................................................................................. 11

Zbatimi i ligjit dhe rritja e sigurise rrugore ........................................................................................................... 11

Perfitimet financiare dhe sociale ......................................................................................................................... 12

Eficiensa operacionale .......................................................................................................................................... 12

PERSHTATSHMERIA E PROJEKTIT ............................................................................................................................. 13

Impakti Social ....................................................................................................................................................... 13

Impakti Mjedisor .................................................................................................................................................. 13

Ruajtja e te Dhenave ............................................................................................................................................ 13

FAKTORET KYC TE KONCESIONIT .............................................................................................................................. 14

Arsyet per koncesionin dhe avantazhet e tij ndaj formave standarte te prokurimit publik ................................ 14PROJEKTI TEKNIK .......................................................................................................................................................... 16

Prmbledhje e Projektit Teknik ................................................................................................................................ 17

Prmbledhje e Sistemit Teknik ................................................................................................................................. 18

IVIS Elementet e Bashkeveprimit ............................................................................................................................. 20

IVIS Pershkrimi i Elementeve Teknik ........................................................................................................................ 21

IVIS Targa me Chip ................................................................................................................................................ 21

Modulet e IVIS ...................................................................................................................................................... 22

Antenat ................................................................................................................................................................. 23

Paisja e dekodimit t targs IVIS .......................................................................................................................... 23

Pikat e Leximit IVIS ............................................................................................................................................... 23

Struktura Fizike ne pjesn e siprme te Rruges ................................................................................................... 24

IVIS Sistemi i Menaxhimit ......................................................................................................................................... 26


3/49


Baza e t Dhnave IVIS ......................................................................................................................................... 26

Qendra e Kontrollit IVIS ........................................................................................................................................ 27

Qendrat e Licensuara pr Shprndarjen e Targave .............................................................................................. 27

Mirmbajtja e IVIS .................................................................................................................................................... 28

Komunikimi............................................................................................................................................................... 28

Paraqitje operacionale e sistemit ............................................................................................................................ 29

Plani Operacional IVIS .............................................................................................................................................. 31

Paisja e Enkodimit RFID t sistemit IVIS ................................................................................................................ 31

Procesi i enkodimit t targs me chip RFI ................................................................................................................ 33

Pikat e Leximit t IVIS ............................................................................................................................................... 34

Proesi n Pikn e Leximit IVIS ............................................................................................................................. 36

Baza e te Dhenave IVIS ............................................................................................................................................ 37

Sistemi i manaxhimit IVIS ......................................................................................................................................... 38

Funksionalitet e sistemit manaxhues t ISIS ........................................................................................................ 38

Proceset e Qendrs s Kontrollit IVIS ....................................................................................................................... 41

Pikat e Leximit ..................................................................................................................................................... 41

Aktivizimi i chip RFiD n targ ........................................................................................................................... 41

Paraqitje e Instalimit t Sistemit ............................................................................................................................. 42

Prshkrimi teknik i instalimit t IVIS ......................................................................................................................... 43

Sistemi i Manaxhimit IVIS ......................................................................................................................................... 43

Krkesat fizike....................................................................................................................................................... 43

Sistemet elektrike ................................................................................................................................................. 43

Kontrolli i aksesit dhe siguria ................................................................................................................................ 43

Sistemi i dyshemes s ngritur ............................................................................................................................. 44

Kabinetet e serverit .............................................................................................................................................. 44

Kabllimi ................................................................................................................................................................. 44

Krkesat dixhitale ................................................................................................................................................. 44

Databaza e IVIS ......................................................................................................................................................... 44

Qendrat e Vendosjes s Chip-it RFID ........................................................................................................................ 45

Pikat e Leximit IVIS ................................................................................................................................................... 45

Instalimi mbi rrug ............................................................................................................................................... 46

Instalimi ans rrugs ............................................................................................................................................ 47


4/49


Venndodhja e propozuar per Pikat e Leximit ....................................................................................................... 48

Analiza Ekonomike dhe Financiare ............................................................................................................................... 49

Interpretime ............................................................................................................................................................. 50

Projekti ..................................................................................................................................................................... 51

Investimet Kapitale (CAPEX) ..................................................................................................................................... 51

Financimi .................................................................................................................................................................. 52

Te ardhurat ............................................................................................................................................................... 54

Shpenzimet operative dhe mirmbajtjes ................................................................................................................. 54

Leverdishmria financiare e projektit ...................................................................................................................... 55

Analiza e Ndjeshmris ............................................................................................................................................ 55

Leverdishmria Financiare e Projektit ...................................................................................................................... 62

SHTOJCA 1

STRUKTURA ORGANIZAVE ...................................................................................................................... 63

SHTOJCA 2 SKEMA OPERIMI ...................................................................................................................................... 64

Raporti I Vlersimit te Ndikimit Mjedisor dhe Social


5/49


HYRJE

TE DHENAT KRYESORE TE PROJEKTIT IVIS

Kompania Porta Saber Albania krkon marrjen me koncesion te vendosjes dhe operimit te nj sistemit te

identifikimit inteligjent te makinave, nprmjet vendosjes se chip te targat e makinave, qe jan ne varsi te

Ministris se Transportit dhe Infrastrukturs.

IVIS (Inteligjent Vehicle Identification System) mundson identifikimin automatik te do makine qe kalon

ne rruge, pavarsisht nse sht dite apo nate dhe pavarsisht kushteve atmosferike (shi, mjegull etj.). Kjo

mundsohet nprmjet sistemit RFiD (komunikim pa prekje me radio frekuence).

Komponentt kryesore te sistemit jan:

Chipi elektronik pr targat (vendoset si ne targat e reja ashtu dhe ne te vjetrat).

Lexuesit qe vendosen ans rrugs ose mbi ura/mbikalime pr te mbledhur te dhnat

(komunikon nprmjet radio frekuencs RFiD).

Sistemi qendror, qe realizon mbledhjen, menaxhimin dhe prdorimin e te dhnave (p.sh.

gjenerimi i alarmeve, mbledhja e statistikave et).Sistemi sht i sigurte, i integruar, ne prputhje me ISO180006C si dhe mbi te gjitha mund te aplikohet dhe

mbi targat ekzistuese, deri ne momentin e zvendsimit. Ai sjell avantazhe te menjhershme ne punn e

Ministris se Transporteve dhe Infrastrukturs, po dhe me gjere pr institucione te tjera shtetrore si dhe pr

publikun e gjere.

Funksionalitetet kryesore

Disa nga funksionalitetet kryesore jan:

Krijimi i listave standarde ose te prshtatura pr alarme te ndryshme (p.sh alarm pr makina te vjedhura,

alarm pr makina qe i ka kaluar afati i takss vjetore, makina me gjoba te papaguara). Kto alarme do ti

shkojn palve te ndryshme qe do prfshije Ministria ne shkmbimin e informacionit (kryesisht policia)

pr te mundur veprimin e menjhershm pr ndalimin e shkelsit.


6/49


Analiza e trafikut. IVIS mundson mbledhjen e te dhnave pr trafikun e makinave qe qarkullojn ne

rrjetin rrugor shqiptar. Ne ket mnyre mund te mblidhen te dhna pr numrin e makinave qe kalojn ne

nj rruge te caktuar, sezonaliteti ne trafikut sipas do ore/dite/muaji/stine, tipin e makinave qe kalojn

(vetura, kamion, autobus et). Kto te dhna do te mundsojn kryerjen e analizave ekonomike te sakte

ne rast vendim-marrje pr investimet qe do kryhen ne rruge, periudhn e kryerjes se mirmbajts (p.sh

mund te zgjidhet periudha me me pak trafik) etj.

Kontrolli i shpejtsis. Sistemi mund ta realizoje kontrollin e shpejtsis ne dy mnyra: nprmjet matjes

se shpejtsis on-spot (kt funksionalitet do ta ken 36 lexues) dhe matjes se shpejtsis mesatare (kt

funksionalitet do ta ken te gjith lexuesit).

Gjurmimi i makinave. Ne rast te nj krkese zyrtare nga nj autoritet i caktuar, mund te lejohet analiza

e lvizjeve te nj mjeti te caktuar ne rrjetin rrugor shqiptar.


7/49


ARSYET PER KONCESIONIN

KUADRI LIGJOR:

1. Ligji nr. 125/2013, Pr koncesionet dhe partneritetin publik privat i ndryshuar

2. VKM nr. 575, dat 10.7.2013 Pr miratimin e rregullave pr vlersimin dhe dhnien me

koncesion/partneritet publik privat

3. Ligji nr. 8378, dt. 22.7.1998, Kodi Rrugor i Republiks s Shqipris, i ndryshuar

4. Vendim nr. 153, dat 7.4.2000 i Kshillit t Ministrave Pr miratimin e rregullores pr zbatimin e

Kodit Rrugor t Republiks s Shqipris, i ndryshuar.

5. Udhzim nr. 1 dat 18.1.2012 Pr dokumentet e qarkullimit dhe t regjistrimit t mjeteve rrugore

me motor dhe rimorkiove t tyre.

6. Ligji nr. Nr. 9887, dat 10.03.2008, ndryshuar me ligjin Nr. 48/2012, ndryshuar me ligjin nr.120/2014

Pr mbrojtjen e te dhnave personale.

1. N kuptim t ligjit nr. 125/2013 Pr koncesionet dhe partneritetin publik privat i ndryshuar, ky

koncesion trajtohet si pjese e Koncesionit te shrbimeve publike; t cilin legjislacioni e prcakton

se sht nj marrveshje me interes financiar n form t shkruar ndrmjet autoritetit kontraktues

dhe nj ose m shum operatorve ekonomik, objekti i s cils sht sigurimi i shrbimeve, ku

shprblimi pr shrbimet q do t sigurohen prbhet nga e drejta pr t shfrytzuar shrbimet q

jan objekt i kontrats ose nga kjo e drejt s bashku me pagesn.

Fusha e zbatimit t ktij koncesioni, sht ndr ato t parashikuara nga neni 4 e ligjit, Fusha e

zbatimit tete koncesioneve/partneriteteve publike private.

2. VKM nr. 575, dat 10.07.2013 Pr miratimin e rregullave pr vlersimin dhe dhnien mekoncesion/partneritet publik privat, parashikon rregullat q prcaktojn veprimet prgatitore pr

dhnien e nj kontrate me koncesion/partneritet publik privat, vlersimin e pranueshme ris,

prmbajtjes dhe trajtimit t propozimeve t pakrkuara, si dhe procedurn dhe kriteret pr vlersimin

dhe miratimin e projekteve t koncesionit/partneritetit publik privat q krkojn mbshtetje financiare


8/49


n prputhje me ligjin pr koncesionet dhe partneritetin publik privat, rregulla kto t cilat jan t

zbatuara/ndjekura trsisht nga shoqria Koncesionare.

3. Gjithashtu ky koncesion, sht n prputhje edhe me Ligji nr. 8378, dt. 22.7.1998, Kodi Rrugor i

Republiks s Shqipris, i ndryshuar, i cili parashikon detyrimin e automjeteve, motomjeteve etj.

t jen t pajisura me targ regjistrimi. Koncesioni sht trsisht n prputhje dhe koherenc t plot

me parashikimet e Kodit Rrugor t Republiks s Shqipris, sa i takon kritereve pr formimin e t

dhnave t regjistrimit; vendin e vendosjes dhe mnyrat e vendosjes; karakteristikat konstruktive,

prmasore, fotometrike, kromatike dhe t dallueshmris, si dhe krkesat e verifikimit, nse targa

sht e prshtatshme pr tu pranuar.

4. Me an t VKM nr. 153 dat 7.4.2000 i Kshillit t Ministrave Pr miratimin e rregullores pr

zbatimin e Kodit Rrugor t Republiks s Shqipris, e cila ka psuar shpesh ndryshime jan

prcaktuar edhe karakteristikat vizuale, prmasore etj. t targave t mjeteve. Formati i tyre (prmasat)

pr t gjitha llojet e automjeteve/motomjeteve etj., n prputhje dhe mbshtetje t t cilave sht edhe

ky projekt koncesionar, pasi aplikimi dhe vendosja e cipit n targa nuk krkon ndryshimin e ksaj

VKM prsa i prket tipareve/karakteristikave t targs.

5. Ky koncesion po ashtu sht n prputhje edhe me Udhzimin Nr.1, dat 18.1.2012 Pr dokumentet

e qarkullimit dhe t regjistrimit t mjeteve rrugore me motor dhe rimorkiove t tyre, udhzim i cili

sht nxjerr n mbshtetje t Kodit Rrugor i Republiks s Shqipris, t ndryshuar, si edhe t

Vendimit t Kshillit t Ministrave nr. 153, dat 7.4.2000 Rregullorja e zbatimit t Kodit Rrugor t

Republiks s Shqipris, t ndryshuar, m an tt cilit parashikohen t gjitha procedurat,

dokumentet dhe afatet kohore pr pajisjen e automjetit me lejen e qarkullimit dhe targ.

6. Me vendosjen e cipit ne targat e automjeteve do t merren dhe t trajtohen t dhnat personale tsubjekteve, kjo n mnyr t drejtprdrejt preket/mbrohet nga ligji nr. Nr. 9887, dat 10.03.2008,

ndryshuar me ligjin Nr. 48/2012, ndryshuar me ligjin nr.120 /2014 Pr mbrojtjen e t dhnave

personale. Si subjekt i ligjit t siprcituar subjekti Koncesionar me qllim zbatimin e legjislacionit,

menjher pas marrjes se njoftimit prfundimtar n lidhje me pranimin e krkess s saj pr marrjen

e ktij koncesioni, do t aplikoj pran Komisionerit pr t Drejtn e Informimit dhe Mbrojtjen e t


9/49


Dhnave Personale, duke u br n kt mnyr subjekt i autorizuar pr grumbullimin dhe

transferimin e te dhnave personale, veprime kto trsisht n mbshtetje t dispozitave ligjore n

fuqi.

SITUATA AKTUALE

Rrjeti i prgjithshm rrugor n Shqipri, duke konsideruar gjith kategorit e rrugve ku qarkullojn

automjete sht rreth 18,000 km i gjat duke prfshir 3,636 km Rrug Kryesore Kombtare (ku dhe do te

instalohen lexuesit elektronik), 10,500 deri n 11,000 km Rrug Rrethesh dhe Komunale dhe pjesa q ngelet

me rreth 4,000 km sht nn juridiksionin e njsive t ndryshme autonome, ndrmarrjesh ose firmash. Rrjeti

rrugor primar sht rreth 1,138 km me nnt lidhje kryesore q formojn shtylln kurrizore t rrjetit si dhe

nj rrjet dytsor me nj gjatsi t prgjithshme prej 1,998 km.

Nga te dhnat e INSTAT rezultojn se ne Shqipri gjate 5 viteve te fundit regjistrohen pr here te pare rreth

40,000 makina.

Viti Mjetet etransportit

rrugor

Veturapasagjersh

Autobuza emikrobuza

Kamping Motorikletae triikla

Kamiona ekamionina

Makineribujqesore

Rimorkio Makinateknollogjike

2009 397,981 281,236 6,594 4 20,874 79,307 1,969 7,403 594

2010 419,893 294,729 7,032 3 24,022 83,719 1,997 7,799 592

2011 410,629 300,974 6,698 25 24,009 71,090 761 6,871 201

2012 394,485 297,341 5,250 29 25,492 60,000 509 5,699 165

2013 445,952 341,691 5,676 37 26,664 65,070 543 6,081 190

2014 490,899 378,053 6,048 45 30,975 68,451 642 6,460 225

Ndrsa nga Instituti i Transportit (http://www.ital.gov.al/wp-content/uploads/2015/05/transporti_rrugor.png)

rezulton se pr vitin 2014 vetm 346,404 jan mjetet e transportit rrugor qe kane kryer kontrollin teknik

vjetor.

N prgjithsi numri real i automjeteve n qarkullim nuk sht i sakt, pasi sht kontingjenti i mjeteve t

cilat nuk kan kryer kontroll teknik dhe i atyre t cilat figurojn t regjistruara, por q nuk jan n qarkullim.

Rritja mesatare vjetore sht relativisht e lart 11.3%, megjithat shkalla e motorizimit mbetet e ult, 9 mjete

pr 100 banor, kundrejt 60/100 q sht mesatarja evropiane. Nga viti n vit ka ardhur duke u rritur numri
http://www.ital.gov.al/wp-content/uploads/2015/05/transporti_rrugor.pnghttp://www.ital.gov.al/wp-content/uploads/2015/05/transporti_rrugor.pnghttp://www.ital.gov.al/wp-content/uploads/2015/05/transporti_rrugor.pnghttp://www.ital.gov.al/wp-content/uploads/2015/05/transporti_rrugor.png


10/49


i mjeteve t reja, por kryesisht i autoveturave. Automjetet e rnda si autobusa dhe kamion, jan pothuaj t

gjith t prdorur.

Gjithsesi nga te dhnat e kompanive te sigurimit, numri i mjeteve ekzistuese ne qarkullim qe kane bere

sigurimin e detyrueshm TPL sht rreth 360,000, mbi te ciln do te bazohet dhe studimi yn.

PROBLEMATIKAT KRYESORE

Pavarsisht hapave dhe iniciativave shume te suksesshme te ndrmarra nga autoritetet shtetrore ne Shqipri,

siguria rrugore prsri ngelet nj problem i rndsishm.

Sipas raportimeve te fundit nga INSTAT, gjendja e aksidenteve paraqitet si me posht:

Sipasvitit

Aksidente medmtime personi

T dmtuarit(vrar plagosur)

Nga t cilt:T vdekur

Aksidente nnveprimin e alkoolit

Tdmtuar

Nga t cilt :T vdekur

2009 1,465 1,833 378 60 62 18

2010 1,564 2,068 352 43 41 14

2011 1,876 2,472 322 16 25 5

2012 1,870 2,569 334 19 20 0

2013 2,075 2,798 295 37 42 7

2014 1,914 2,617 264 38 62 9

Tjetr problem jan dhe makinat qe qarkullojn pa kryer procedurat vjetore te detyrueshme (pagesa e taksave,

kryerja e inspektimit teknik, pagesa e siguracionit te makine) qe shkaktojn kosto te mdha pr shkak te

taksave te munguara, te ardhurave te munguara pr kompanit e siguracionit apo kompanin e kontrollit

teknik (qe prkthehet ne me pak taksa te paguara nga kto kompani).

Aktualisht identifikimi nga jasht i makinave kryhet nprmjet targave te makins. Kjo paraqet disa

disavantazhe si me posht:

Targat jan te manipulueshme dhe te klonueshme, vetm nj vzhgim nga afr, nga nj sy istrvitur do te arrinte te dallonte manipulimin.

Targat aktuale nuk lejojn analizn ne kohe reale te te dhnave mbi makinn qe kontrollohet;

aktualisht kontrolli realizohet nprmjet ndalimeve rastsore nga patrullat e policis. Kjo

vshtirson identifikimin e makinave me problematika ne dokumentacion, si mungese

siguracioni, kontrolli teknik, qe krijon dhe probleme ne sigurin rrugore.


11/49


sht fizikisht e pamundur qe te kontrollet nga patrullat te jene funksionale kudo dhe prgjat

24 orve.

Nuk ka asnj sistem gjithprfshirs qe monitoron dhe analizon gjersisht trafikun ne akset

nacionale, duke krijuar probleme pr hartimin e studimeve pr prmirsimin e transportit

rrugor ne Shqipri.

Autoritetet shtetrore kane rritur nivelin e kontrollove pr te adresuar problematikat e msiprme, po

sidoqoft sht fizikisht e pamundur qe te kontrollet te jene funksionale kudo dhe prgjat 24 orve. Edhe

investimet e kryera ne sistemet elektronike tradicionale te monitorimit, si p.sh. monitorimi me kamera qe

kryhet ne disa qytete ne Shqipri nuk jan shume efektive, pasi pavarsisht se regjistrimi mund te kryhet 24

ore, sht prsri praktikisht e pamundur qe te analizohen ne kohe reale te gjitha pamjet e regjistruara ne te

gjith pikat ku jan vendosur kamerat, pasi do te krkohej nj numr i pafund stafi operativ. Gjithashtu

sistemet e kamerave, pavarsisht teknologjis, ndikohet nga kushtet e atmosferike, duke krijuar pengesa te

tjera ne monitorim.

Ne mnyre qe te realizohet mbulimi me i plote i mundshm duhet qe sistemi te jete inteligjent, pra te realizoje

identifikimin e mjeteve ne mnyr automatike, dhe gjithashtu te jete vete sistemi qe te gjeneroje alarme te

ndryshme duke sipas problematikes se mjetit qe identifikohet. Kjo lejon dhe nj prdorim me efikas te

patrullave rrugore, te cilat mund te vendosen vetm ne pika nevralgjike.

Sistemi jone, IVIS, mundson identifikimin automatik te do makine qe kalon ne rruge, pavarsisht nse

sht dite apo nate dhe pavarsisht kushteve atmosferike (shi, mjegull etj.) dhe pra realizon nj monitorim te

plote 24 ore, me nj mbulim te mjaftueshm territori.

PERFITIMET KRYESORE

Prfitimet kryesore te projektit jan listuar me posht:

Zbatimi i ligjit dhe rritja e siguris rrugore

Mundson identifikimin e vendndodhjes se mjeteve dhe lvizjet e kryera ne rrjetin rrugor kombtar.

Ndryshe nga targat fizike, chip me RFID sht i paklonueshem.

Gjenerimi i alarmeve dhe raporteve te ndryshme pr te identifikuar mjetet qe qarkullojn ne shkelje

te rregullave.


12/49


Zbatimi i legjislacionit pr inspektimin teknik (mund te gjeneroje alarm pr makina qe nuk kane kryer

kontrollin teknik). Ne kt mnyr behet e pamundur qarkullimi ne akset kombtare i makinave pa

kontroll teknik.

Zbatimi i kodit rrugor (p.sh nprmjet funksionit te matjes se shpejtsis se lvizjes se mjeteve)

Aplikimi i ktij sistemi do te shrbej pr rritjen e ndrgjegjsimit te drejtuesve te makinave pr te

respektuar rregullat e qarkullimit rrugor, duke rritur kshtu dhe perceptimin e siguris.

Prfitimet financiare dhe sociale

Identifikimi i makinave qe qarkullojn pa paguar taksat, inspektimin teknik apo siguracionin do te

rris te hyrat ne buxhetin e shtetit, jo vetm sepse rriten te ardhurat nga taksat mbi makinat, po rritja

e te ardhurave te kompanive te siguracionit teknik apo kontrollit teknik do te ndikoje direkt ne rritjen

e taksave (tatim fitim apo TVSH) qe hyjn ne buxhetin e shtetit.

Kursimet qe vijn nga efiienca operacionale e prmendur me sipr do te ken nj im

pakt pozitiv direkt ne buxhetin e shtetit.

Analiza e trafikut nprmjet te dhnave qe vijn nga sistemi do ti lejoje Ministris se Transporteve

qe te beje analiza akoma me te sakta te leverdis se kryerjes se investimeve ne rrjetin rrugor, qe lejon

nj alokim me te mire te burimeve financiare.

Rritja e siguris do te sillte nj reduktim te aksidenteve, duke ulur kshtu impaktin e rende social te

tyre.

Reduktimi i aksidenteve sjell prfitim direkt ekonomik pr qytetaret pasi redukton kostot e mdha

financiare te asociuara me aksidentet. Po gjithashtu reduktimi i aksidenteve sjell nj reduktim te

perceptimit te riskut nga kompanit e sigurimeve, qe mund te sjelle nj impakt pozitiv ne mimin e

policave te sigurimit.

Identifikimi i mjeteve qe qarkullojn pa kontrollin teknik redukton potencialisht numrin e makinave

qe kane emisione te dmshme pr ambientin.

Eficiensa operacionale

Egizstenca e nj monitorimi te pandrprer dhe qe mbulon rrjetin rrugor kombtar lejon nj prdorim

me efikas te burimeve te autoriteteve shtetrore, sidomos te patrullave te policis apo te DPRRTSH,

te cilat mund te vendosen ne pikat me nevralgjike ose mund ti alokohen detyra te tjera. Gjithashtu te


13/49


dhnat mbi trafikun ne do ore i jep informacion autoriteteve shtetrore pr orarin ku ka nevoje pr

me shume monitorim nprmjet patrullave, duke mundsuar kshtu ndrhyrjen ne oraret ku gjykohet

ka me shume risk. Kjo lejon kursime te mdha pr kto institucione.

Analiza e trafikut do ti lejoje Ministris se Transporteve te identifikoje periudhn madje dhe orarin

(kur ka me pak trafik) pr te kryer ndrhyrje te mirmbajtjes rutine te rrjetit rrugor.

PERSHTATSHMERIA E PROJEKTIT

Projekti ndikon pozitivisht ne rritjen e siguris rrugore, rritjen e ndrgjegjsimit pr zbatimin e ligjit prsa i

prket prdorimit te mjeteve, buxhetin e shtetit po dhe ka impakt pozitiv te qytetaret, te cilt kane prfitime

sociale dhe ekonomike nga rritja e siguris rrugore.

Impakti Social

Tarifa qe do te jete e pagueshme nga qytetaret do te jete 40 EUR (pa prfshire ktu TVSH). Duke konsideruar

qe kjo sht nj tarife qe paguhet vetm njher (prjashto ktu rastet e zvendsimit nga dmtimi) kjo sht

nj kosto e ulet pr qytetaret. Nse do te konsideronim nj periudhe prdorimi mesatare te makinave prej 8

vitesh (prfshi ktu makina ekzistuese dhe ato qe do targohen pr here te pare), kostoja vjetore e shprndar

ksaj tarife do te ishte vetm 5 Euro (40 Euro / 8 vite), pra rreth 2% e pagesave vjetore qe kryen do makine

(siguracion, kontroll teknik, taksa), ndrkohe qe nse do te llogarisnim dhe shpenzimet vjetore te prdorimit

te makins (karburant, mirmbajte) impakti do te ishte me pak se 0.5%.

Impakti Mjedisor

Ndrkoh projekti nuk ka asnj ndikim negativ mbi mjedisin, pasi e vetmja ndrhyrje qe do behet sht

vendosja e lexuesve, po kjo do te behet anesh rrugs ose ne mbikalime/ura, pra ne nj infrastrukture

ekzistuese. Duke u vendosur kryesisht ne nj infrastrukture ekzistuese projekti nuk ka asnj impakt mbi

mjedisin.

Ruajtja e te DhnaveDuke qene se me vendosjen e cipit ne targat e automjeteve do te merren dhe te trajtohen te dhnat personale

te subjekteve, kjo ne mnyr te drejtprdrejt preket/mbrohet nga ligji nr. Nr. 9887, dat 10.03.2008,

ndryshuar me ligjin Nr. 48/2012, ndryshuar me ligjin nr.120/2014 Pr mbrojtjen e te dhnave personale.

Si subjekt i ligjit te siprcituar shoqria Porta Saber Albania me qellim zbatimin e legjislacionit, menjher

pas marrjes se njoftimit prfundimtar ne lidhje me pranimin e krkess se saj pr marrjen e ktij koncesioni,


14/49


do te aplikoje pran Komisionerit pr t Drejtn e Informimit dhe Mbrojtjen e t Dhnave Personale, duke u

bere ne kt mnyr subjekt i autorizuar pr grumbullimin dhe transferimin te te dhnave personale.

Veprimet qe pasojn pas regjistrimit pran komisionit do te vijojn me hartimin/adoptimin e rregullores

Pr mbrojtjen, prpunimin, ruajtjen dhe sigurin e te dhnave personale si dhe nnshkrimin e deklarats sekonfidencialitetit pr te gjith te punsuarit e shoqris, te cilt do te merren me trajtimin e ktyre te dhnave.

Gjithashtu, sa i takon mbledhjes/regjistrimit/prpunimit/transferimit te te dhnave te prpunuara, me qellim

zbatimin e ligjit te siprcituar dhe akteve nen ligjore te dala ne zbatim te tij, shoqria ka parashikuar qe ne

momentin e aplikimit pr vendosjen e cipit nga ana e subjekteve dhe marrjen e te dhnave te tyre do te hartoje

edhe nj deklarate pr dhnien e Plqimit te subjekteve te te dhnave, e cila do te jete ne formn e nj

deklarat me shkrim, e dhne shprehimisht me vullnet te plote e te lire dhe duke qene ne dijeni te plot pr

arsyen pse te dhnat do te prpunohen, ka nnkupton qe subjekti i te dhnave pranon qe te prpunohen tedhnat e tij.

FAKTORET KYC TE KONCESIONIT

Arsyet pr koncesionin dhe avantazhet e tij ndaj formave standarte te prokurimit publik

1. Realizimi i investimeve nga koncesionari e lejon qeverin qe te mos preke buxhetin e shtetit, duke e

lejuar at qe te prdor burimet ne fusha strategjike ku ndoshta aplikimi i koncesioneve do te ishte

me i vshtir (arsimi, infrastruktura etj.).

2. Koncesioni nuk prek nivelin e borxhit te shtetit shqiptar, nj prioritet ky i politikave financiare dhe

ekonomike.

3. Koncesionari mbart risqet e biznesit, dhe kjo sht nj tjetr element qe favorizon koncesionin.

Qeveria nuk mbart risqe financiare.

4. Koncesionari do te kaloje 2% te te ardhurave te ministria, duke krijuar kshtu nj burim shtese te

ardhurash.5. Projekti mund te filloje menjher pas dhnies se koncesionit, duke evituar kshtu procedurat stndarte

pr realizimin dhe aprovimin e buxhetit, realizimin e tenderit (apo disa tenderave) qe do krijonin

vonesa.

6. Implementimi I ktij projekti nga nj koncesionar privat do te krijoje dhe mundsit e arritjes se

eficensave qe vijn gjithmon nga sektori privat, i cili synon maksimumin e fitimit.


15/49


7. Nse projekti do te zbatohej sipas mnyrs klasike, pra te menaxhohej nga ministria, ather kjo do

te ishte nj barre shtese mbi burimet e ministris (si burime ekonomike dhe njerzore) ndrkohe qe

ne rastin e koncesionit i vetmi angazhim I shtetit do jete ne monitorimin e koncesionarit sipas ligjit.


16/49


PROJEKTI TEKNIK


17/49


Sistemi Inteligjent i Identifikimit te Automjeteve - IVIS

Prmbledhje e Projektit Teknik

Objektivi i ktij koncesioni sht ndrtimi dhe vet operimi i qndrueshm i nj Sistemi Inteligjent prIdentifikimin e Automjeteve n formn e nj koncesioni.

Ky projekt do ti jap autoriteteve shqiptare instrumente q do tu mundsojn nj zbatueshmri m t lehte

t Kodit Rrugor, si dhe legjislacionin mbi rrugt n nj mnyr q n fund t fundit ti bjn rrugt shqiptare

me t mbrojtura dhe m t sigurta.

Projekti do t prdor nj sistem q sht i bazuar n teknologjin RFID, nj teknologji q ka filluar t

aplikohet rishtazi dhe pr sigurin rrugore.

do targe e automjeteve (qofte kur nxirren targat e reja apo ne targat ekzistuese) do t jet e pajisur me nj

chip elektronik me teknologjin RFID. Parashikohet se ne 3 vitet e para do te pajisen me chip elektronik te

gjitha targat ekzistuese.

Rrjeti i pikave t leximit (ose lexuesit) RFID do t vendoset n rrjetin rrugor n Shqipri brenda 4 viteve t

para t projektit, kto pika leximi do t ken qllime dhe funksionalitet t ndryshm.

Sa her q nj automjet kalon nprmjet nj lexuesi, t dhnat e tij do t drgohen n bazn e t dhnave

qendrore q do t ruaje t dhnat dhe do t mundsoj krijimin e raporteve dhe alarmeve sipas krkesave t

autoriteteve.

Nj shtje e rndsishme sht siguria e sistemit dhe n mnyr q t garantohet kjo, baza e t dhnave

kryesore do t vendoset fizikisht brenda mjediseve te autoriteteve shqiptare.

IVIS, si nj sistem plotsisht i automatizuar i identifikimit t automjeteve ofron nj mnyr t leht dhe

efikase pr t monitoruar respektimin e rregullave pr Regjistrimin e Automjeteve, Sigurimit te detyrueshm

te automjeteve, Taksave te Detyrueshme, Lista e Automjeteve ne Krkim, Informacion mbi Analizn e

Trafikut.

Ky projekt i vet qndrueshm do t sjell nj progres t padiskutueshm pr sistemin dhe qarkullimin rrugor

n Shqipri, me aspak investime nga autoritetet shqiptare, duke krijuar ne Shqipri, nj sistem rrugor dhe

infrastruktur me t pastr, me t sigurte dhe m t mbrojtur.


18/49


IVIS Sistemi Inteligjent i Identifikimit te Automjeteve

Prmbledhje e Sistemit Teknik

IVIS sht nj sistem i thjesht q mundson regjistrimin e kalimit t nj automjeti t caktuar, n nj vend t

caktuar, n nj koh t caktuar, pa kufizime t orarit apo t motit.

T dhnat pr do kalim drgohet n nj baz t dhnash qendrore pr ruajtje. Pasi grumbullohen kto t

dhna, sht e mundur pr t filluar krijimin e raporteve n mnyr q t menaxhojm m mir rrjetin rrugor

dhe mjetet ekzistuese motorike.

Komponentt kryesore te sistemit jan:

Nj pale Targa me Chip elektronik pasiv q do t jet e koduar me t dhnat e makins;

Kodimi dhe stacioni i enkriptimin q do t deshifroje te dhnat e secilit chip;

Lexuesit elektronik q jan vendosur n Rrjetin Rrugor shqiptar n mnyr q t regjistrojn kalimin

e do automjeti dhe t drgojn kt informacion ne bazn e t dhnave qendrore.

Baza e t dhnave qendrore ku t gjitha t dhnave jan mbledhur, ruajtur dhe mirmbajtur

Programi kompjuterik i menaxhimit - kto jan instrumentet q do t lejojn integrimin me data baza

t tjera (siguracioni, kontrolli teknik etj.), krijimi i raporteve t trafikut dhe analizat pr t mbshtetur

vendimmarrjen, etj.;

Qendra e Kontrollit ku do t vendoset baza e t dhnave dhe stafi teknik;

Qendrat Rajonale te Kontrollit - kto do t jen zyrat nga ku chipi i aktivizuar ne targe do t lshohet

pr pronart e automjeteve;

Ekipet e mirmbajtjes q do t gjenden strategjikisht n territorin shqiptar n mnyr q t garantojn

se e gjith infrastruktura funksionon;

Komunikimi - kto do t garantojn lidhjen midis t gjitha elementeve t ndryshme t sistemit, te

cilat mund t jen fibr optike apo dhe rrjeti celular;

Sistemi mund t prshkruhet n kt mnyr:


19/49


Nj automjet me nj chip te aktivizuar ne targ kalon ndrmjet nj ose me shume Pike Leximi. Kto pika

leximi drgojn nprmjet fibrs optike ose rrjetit celular t paktn informacionin e atij kalimi n bazn e t

dhnave qendrore, pasi te dhnat e ID-t n bazn e t dhnave qendrore do t krahasohet me bazn e t

dhnave t tjera, ose list paralajmrimin q do, pastaj nse sht e nevojshme, do t krijoj nj raport t

veprimit.

Pikat e Leximi mund t komunikojn me bazn e t dhnave qendrore ose me bazn e t dhnave te tjera

lokale, te cilat pr shembull mund te vendosen n nj pik kontrolli.

Ky sistem mund t shtrihet n fusha t tjera dhe me funksionalitetin e mtejshm q do t sjell prdorimin

e saj pr nj audienc m t madhe dhe do t ndihmoj n zgjidhjen e sfidave t tjera t lidhura me pun

automobilistike.


20/49


IVIS Elementet e Bashkveprimit

Qendrat Rajonale (QR)

Merr Regjistrimin e Leximit prej PLlokale

Shton Regjistrimet e Leximit te marra

te Baza e te Dhenave IVIS

Dergon Regjistrimet e Leximit tek

QKQ

Kontrollon leximet kundrejt Listave

te Perjashtimeve lokale

Percjell perputhjet tek EJ te lidhura

Krijon dhe Menaxhon Raporte lokale

Menaxhon Sinkronizimin me QKQ

Stacioni I Deshifrimit - (SD)

Deshifron Targat me Chip IVIS

Inicion Targat me Chip tek IVIS

Baza e te Dhenave te Jashtme

(BDJ)

Mban informacionin e duhur per ta

verifikuar me Bazen e te Dhenave

IVIS

Furnizon informacion tek Lista e

perjashtimeve IVIS

Entitete te Jashtme (EJ)

Merr rezultatet e procesit te

perputhjes me Listen e Perjashtimeve

Furnizon informacion per Listat ePerjashtimeve

Kur bien dakord, mund te perdoren

funksionalitetet e IVIS

IVIS Targa (T)

Mbart Targen me Chip IVIS

Reagon ndaj Aktivizimit PLQendra e Kontrollit

Merr informacionin e Chip-it prej SD

Merr Regjistrimin e Leximit prej PL

Shton Regjistrimin e Leximit te marre

tek Baza e te Dhenave IVIS

Kontrollon leximet kundrejt te gjithaListave te Perjashtimeve

Percjell perputhjet tek EJ te lidhura

Menaxhon Integrimin e SD

Menaxhon Integrimin e BDJ

Krijon dhe Menaxhon Raporte

Menaxhon Sinkronizimin me QR

Menaxhon disponueshmerine e

elementeve IVIS

Lexon Targat IVIS

Trajton informacionin lexuar

Krijon Regjistrimin e Leximit

Dergon Regjistrimin e Leximit t ek

QKQ ose QKR

Dergon informacion e vet

monitorimin tek QKQ

Shton informacion e PL tek

Regjistrimi i Leximit

Pika Leximi (PL)


21/49

IVIS Prshkrimi i Elementeve Teknik

IVIS Targa me Chip

IVIS Targa me Chip sht zhvilluar posarisht nga Porta Saber pr kt sistem. Chip-i sht i optimizuar

pr t punuar n kt sistem dhe me elementet q jan pjes e sistemit.

N rastin e krkess nga pala shqiptare chipi sht i optimizuar pr t br t mundur q t jet i instaluar n

targa t lshuara tashm (ekzistuese). Kto Targa duhet t jet brenda standardit te targave shqiptare dhe n

gjendje t mir.

Skema e vendosjes s chip n nj projekt t ngjashm n Azerbajxhan. N Shqipri skema do t finalizohet

me aprovimin e autoriteteve.


22/49


Modulet e IVIS

IVIS prdor nj ndrtim modular, i cili ka disa module me funksione t veanta q mund t prdoren n

elemente te ndryshm.

Ky ndrtim modular sjell jo vetm uljen e shpenzimeve, por bn te mundur nj mirmbajtje me te leht dheme t shpejt, duke garantuar nj ulje te kohs se elementeve IVIS.

Moduli Sensor IVIS. Ky modul sht prgjegjs pr leximin e Chip-it ne targe dhe prbhet nga dy

elemente kryesore:

o Njsia e Inteligjencs

o Lexuesi i Chip-it

Moduli Drejtues IVIS. Roli i modulit drejtues sht pr t menaxhuar t gjitha modulet e tjera IVIS.

N disa raste merr edhe rolin e Modulit Integrues. Specifikimet mund t ndryshojn sipas krkesave

specifike.

Moduli i Kapacitetit IVIS

Ky modul prdoret sa her q ka nj krkes pr me shume vend ruajtje shtes n at element t veant

IVIS Moduli Komunikimit. Ky modul do t menaxhoj t gjitha komunikimet midis moduleve t

ndryshme dhe elementeve t ndryshme t IVIS.

IVIS Moduli Optik

Moduli i Integruar IVIS. Roli i modulit t integrimit sht pr t integruar elementet specifike IVIS

me Modulin Drejtues kur krkohet dhe pr t zbutur integrimin e sistemeve t tjera t jashtme me

IVIS.

IVIS Moduli Elektrik.Njsia elektrike do t prfshij adaptoret AC / DC te krkuara pr pajisjet e

prdorura n element t veant. Gjithashtu, n raste te caktuara mund t prfshijn njsi UPS / Bateri

dhe / ose stabilizator fuqie dhe mbrojts ndaj tensionit te larte.


23/49


Antenat

T paktn tre lloje t ndryshme antenash do t prdoren n varsi t krkesave specifike t instalimit,

funksionalitetit te nevojshm dhe te shtrirjes se leximit.

Antena e Distancave te Gjata

Antena e Distancave te Mesme

Antena e Distancave te Shkurtra

Pajisja e dekodimit t targs IVIS

Pajisja e dekodimit sht elementi i cili do te dekodoj Chip-in ne Targat e Makins, informacioni i Targs

fizike do te inkriptohet dhe deshifrohet tek Chip-i i Targs.

Struktura alumini me varje:

Pikat e Leximit IVIS

Pikat e Leximit IVIS jan pjes integrale e sistemit IVIS. N Pikat e Leximit mblidhet informacioni pr

automjetet dhe drgohen n Bazn e te Dhnave. Pikat e Leximit ndahen n dy kategori:

Struktura Fizike Ans Rrugs


24/49


Struktura fizike q sht prdorur pr instalimin e Piks se Leximit ans Rrugs IVIS sht nj struktur e

mbyllur plotsisht prej eliku antivjedhje me dyer t hyrjes n pjesn e pasme duke prdorur mbyllje anti -

vandalizmi q do strehoje t gjitha modulet prfshir antenat.

Struktura Fizike ne pjesn e siprme te Rrugs

N kt rast struktura fizike varet shum nga ku do te vendoset Pika e Leximit, struktura e re vin-ur.

Strukturat ekzistuese indirekte mund t jen ura pr kmbsor, kalimet, sinjalistike trafiku etj.


25/49



26/49


IVIS Sistemi i Menaxhimit

Sistemi i Menaxhimit IVIS mbikqyr funksionimin e IVIS dhe mbledh s bashku gjith elementet e saj.

Ky program kryesisht menaxhon te gjith informacionin e marre nga rrjeti i lexuesve, e dekodon at dhe ruan

informacionin n bazn qendrore. Sistemi i menaxhimit gjithashtu menaxhon listat e alarmit dhe ngre alarmetekzistuese pr marrsin prkats. Ai sht gjithashtu prgjegjs pr menaxhimin e ndrveprimit me sistemet

e jashtme.

Baza e t Dhnave IVIS

Baza e t dhnave IVIS do t prfshij t gjith informacionin e mbledhur nga rrjeti i lexuesve, Gjithashtu

Baza e t Dhnave IVIS do t prfshij Listat e Alarmit, Sistemeve t Jashtme dhe Lista te tjera q do t

bashkveprojn me IVIS.

IVIS do t ket nj seri t Raporteve Standarde t cilat do t informojn pr informacionin e mbledhur, i cili

do t mundsoj krijimin e raporteve specifike.


27/49


Qendra e Kontrollit IVIS

Ambientet e Qendrs se Kontrollit IVIS, n t ciln do t funksionoj Sistemi i Menaxhimit IVIS dhe Baza

e t Dhnave IVIS, parashikohen t jen ne ambientet ekzistuese t autoriteteve shtetrore. Kto ambiente

duhet t prmbushin standardet minimale pr instalimin e IVIS.

Ambientet duhet t jen t sigurta jo vetm fizikisht por edhe nga ana dixhitale. Duhet t jen t vendosura

mjete t siguris si firewalls, plane emergjence duke prfshir mundsisht edhe nj vend me servera rezerv,

hapsira n dispozicion pr ruajtjen e t dhnave me backups n nj vend rezerv (secondary location),

komunikimet duhet t jen t sigurta n t dyja rrugt jasht dhe brenda, aksesi n dhomn e serverit duhet

t jet i sigurt dhe vetm pr personelin e autorizuar si dhe duhet t ket plane pr rikuperimin e puns dhe

prballimit t ngjarjeve t jashtzakonshme.

Qendrat e Kontrollit npr rrethe duhet t ndjekin t njjtn mnyr krkesash si t Qendrs Kryesore tKontrollit.

Qendrat e Kontrollit npr rrethe, atu ku sht e mundur, do t qndrojn gjeografikisht afr Qendrs s

Licencuar pr Shprndarjen e Targave.

Qendrat e Licencuara pr Shprndarjen e Targave

Qendrat e Licencuara pr Shprndarjen e Targave jan ambientet ekzistuese ku targat ekzistuese

personalizohen dhe jepen te prdoruesi klienti final.

Implementimi i sistemit IVIS krkon instalimin e chip RFID n t gjith targat ekzistuese si dhe targat e reja,

n mnyr q t gjith makinat t ken targe me chip RFID.

Pr t realizuar kt nevojitet nj ambient i sigurt ku IVIS RFiD License Plate TAG mund ngrihet dhe ku

mund t vendoset pajisja e enkodimit pr chip n targa.

Ambienti i sigurt duhet t ket komunikime q t lejoj pajisjen e enkodimit t komunikoj me Qendrn

Kryesore t Kontrollit dhe me Qendrat e Kontrollit npr rrethe pr t realizuar shprndarjen.


28/49


Mirmbajtja e IVIS

Ekipet e mirmbajtjes duhen shprndar gjeografikisht n mnyr t till q t krijoj nj rrjet eficient t

mirmbajtjes, i cili garanton q do rregullim i nevojshm kryhet shum shpejt duke reduktuar do humbje

n koh.

T gjith elementt e IVIS kan mundsi t aksesohen dhe nga qendra. Kjo mundson testime pr t kuptuar

e provuar problemet q mund t shfaqen. Gjithashtu, IVIS ka nj procedur vet-testimi pr elementt e tij

kryesor, dhe nse identifikohet ndonj anomali ajo raportohet automatikisht.

IVIS ka nj Modul Dizenjimi q mundson eficiencn dhe efektivitetin e grupit t mirmbajtjes. Nj grup i

Moduleve t IVIS duhet t jet tek qendra e shprndarjes s targave dhe n mirmbajtjen e mjeteve n mnyr

q ti jepet ritm procesit t mirmbajtjes.

sht e parashikuar q 80 % e riparimeve t realizohen duke vendosur Modulin IVIS dhe vetm 20% e

riparimeve do t realizohen n vend dhe kto, m s shumti, do t jen riparime t infrastrukturs

mbshtetse.

Komunikimi

Komunikimet jan pjes kritike e IVIS. sht e rndsishme q rrjeti i Pikave t Leximit IVIS duhet t

komunikoj me Qendrn Qendrore t Kontrollit dhe me Qendrat e Kontrollit npr rrethe, nse do ket t

tilla.

IVIS mund t komunikoj me rrjet me ose pa tel (wired ose wireless), edhe nse ka nj prcjells me fibra

optike ose celular IVIS mund t oj informacionin n mnyr t suksesshme n bazn e t dhnave.

N mnyr q t lehtsoj aspekte kritike t sistemit, IVIS drgon paketa shum t vogla drejt rrjetit dhe ka

aftsin ta zbus informacionin n raste t problemeve me komunikimin.

Pesha e IVIS n rrjet sht shum e vogl dhe mund t jet nj transferim i t dhnave online ose nj

komunikim i t dhnave para kohe.


29/49


Komunikimet jan t gjitha t enkriptuara 128 bit dhe t kombinuara me faqe plotsuese sigurie. Duke marr

n konsiderat q informacioni n IVIS RFiD License Plate TAG sht ndrkoh i enkriptuar. Kjo krijon nj

enkriptim dyfish t ktyre t dhnave.

Paraqitje operacionale e sistemit

IVIS sht nj sistem i integruar q ofron nj zgjidhje t plot dhe jo vetm nj zgjidhje t pjesshme.

IVIS ofron pajisjen RfiD, e cila lexohet (IVIS RFiD targ TAG), gjithashtu ofron pajisjen e leximit (IVIS

Pikat e Leximit), Sistemin Qendror t Menaxhimit (IVIS Sistem Menaxhimi) dhe Bazn e t dhnave (IVIS

Database), Pajisjen e Enkriptimit (Stacioni i Kodifikimit t Targave IVIS ) dhe komunikimi midis nj sr

elementesh t sistemit dhe sisteme t tjera t jashtme q mund t jen t prshtatshme.

IVIS sht nj zgjidhje e kompletuar dhe e integruar q sht menduar dhe krijuar t punoj si nj njsi qgjithashtu mund t integroj t tjera sisteme dhe baza t dhnash t prshtatshme.

IVIS sht nj sistem mjaft i thjesht pr tu kuptuar, ai sht i prbr nga katr element kryesor Targa

me chip RFiD, nj stacion kodifikimi q kodifikon dhe inkripton informacionin e chip RFiD n targ, pikat

e leximit RFID n rrjetin rrugor dhe nj sistem i integruar i menaxhimit dhe bazs s t dhnave q mbikqyr


30/49


dhe prmbledh t gjith elementet e sistemit dhe gjithashtu integron edhe sisteme dhe baza t dhnash t

prshtatshme.

Pr t siguruar t gjitha kto elemente IVIS krkon nj rrjet komunikimi q mundson elemente t ndryshme

pr t komunikuar dhe shkmbyer t dhna dhe informacion.

Prshkrimi i operacionit IVIS sht shum e thjesht, pasi prodhohet dhe personalizohet targa (proces q

kryhet nga DPSHTRR), targa i kalon ekipit t kompanis konesionare q vendos chipin RFID.

Veprimi tjetr sht kodifikimi i chip RFiD i cili bhet duke prdorur Stacionin e Kodifikimit t Targave q

enkripton t dhnat dhe kodifikon chip RFiD n targ.

N kt moment automjeti ka nevoj vetm t kaloj n nj pik leximi IVIS dhe informacioni i asaj pjese

trajtohet nga pika e leximit e enkriptuar dhe e drguar n sistemin e menaxhimit.

N kohn q jan marr t dhnat dhe jan trajtuar e ruajtur n Bazn Qendrore t t Dhnave, sistemi i

menaxhimit pastaj kontrollon t dhnat e marra kundrejt gjith listave t ndryshme (list alarmi apo lista t

tjera specifike), n mnyr q t iniciohen veprimet e duhura.

Sistemi i menaxhimit mund t prodhoj nj seri t paraprgatitura t raporteve q mund t jen t dobishme

pr autoritete t ndryshme dhe t prdoren pr analiza t ndryshme .

Sistemi i menaxhimit ka nj mjet raportimi q lejon krijimin e raporteve t porositura dhe nj pyetsor qlejon bazn e t dhnave n krkim t informacioneve specifike.


31/49


Plani Operacional IVIS

Pajisja e Enkodimit RFID t sistemit IVIS

Faza fillestare e sistemit, sht n pikn q RFID ka krijuar dhe ka nisur targn aktive n sistem kshtu q

ajo mund t njihet si nj targ e regjistruar apo licencuar n IVIS.

Ky veprim do t zhvillohet n qendrn ekzistuese t shprndarjes s targave.

Kur targa e aluminit sht personalizuar ajo duhet t drgohet pr kryerjen e procesit RFiD.

Procesi i kodifikimit t targave sht mjaft i drejtprdrejt, targa e aluminit vendoset n stacionin e enkodimit

t RFID ku chip RFiD i bashklidhet targs s aluminit, duke u br kshtu nj targ RFiD e aktivizuar.

Proesi i bashkngjitjes sht nj kombinim i ngjitjes me vida t vogla t veanta q kan nj funksion t

trefisht: plotsojn ciklin e RFiD, sigurojn chip RFiD tek targa e aluminit si dhe bjn elementin e sigurt.


32/49


Kur targa aktive RFiD sht gati ,stacioni i kodifikimit do t prdor nj kamera pr t lexuar targn dhe me

ndihmn e programit t kodifikimit t IVIS do t shfaq leximin, nqoftse leximi sht i sakt operatori do

t filloj procesin e kodifikimit.

N procesin q informacioni enkriptohet dhe shkruhet n chip RFiD, n momentin q ai sht shkruajtur ailexohet nga sistemi RFiD n stacionin e kodifikimit dhe krahasohet me leximin optik; nqoftse t dyja vlerat

jan t njjta me chip RFiD, ky shkrim ndalohet dhe nuk lejon m q informacione t tjera t shkruhen ne

chip RFiD.

N t njjtn koh q chip RFiD dhe kodifikimi drgohen tek sistemi i menaxhimit ato do t krijojn targn

aktive RFiD n sistem. Targat RFiD jo-aktive do t japin alarm kur t kalojn n nj pik leximi IVIS RFiD.

Sistemi IVIS shkruan vetm targn te chip RFiD, asnj informacion tjetr nuk mbahet n chip RFiD. N fund

targa vendoset ne mjetin prkats.

Proesi i enkodimit sht vendimtar n mirmbajtjen e siguris s IVIS, sht e rndsishme q t gjitha

chip-et RFiD t pa kodifikuara dhe aksesi tek stacioni i kodifikimit, t jen t sigurta dhe t paaksesueshme

nga personel i paautorizuar. Stacioni i kodifikimit ruhet nga nj fjalkalim, por mund t merren edhe masa

t tjera q kan t bjn me sigurin e tij.


33/49


Procesi i enkodimit t targs me chip RFI

Fillo

Tar e re

PAISJA ENKODIMIT

Tar e v etr

OK

Jo OKPersonalizimi

OKJo OK

G end a

G end a

Jo OKJo OK

OKOK

Vendos chi RFID

Lexim o tik

Ri rsrit Ra orto

Fut t dhnat

Enkodo

Jo OKJo OK

OKOK

Prsrit Ra orto

3 gabime

Blloko shkrimin

Inicio tar n n

Dorzo tar n

Tar a t etr

LeximiLeximi

Enkodim Enkodim


34/49


Pikat e Leximit t IVIS

Si sht diskutuar, IVIS mbshtetet jo vetm n ekzistencn e Targave Aktive RFiD por edhe n rrjetin e

lexuesit IVIS RFiD t shprndar n rrjetin rrugor.

Kalimi i automjetit me targn aktive RFiD te pika e leximit IVIS do t furnizoj bazn e t dhnave qendrorem regjistrimet e do automjeti q kalon nga Pika e Leximit.

N do kalim pika e leximit lexon t dhnat n Targn Aktive RFiD , tek kto t dhna shtohen Data, Ora,

Vendodhja dhe parametra t tjera teknike t leximit, ky informacion m pas enkriptohet dhe drgohet tek

sistemi i menaxhimit q do t trajtoj t dhnat e marra dhe do ti ruaj ato n bazn e t dhnave.

Komunikimi midis piks s leximit dhe sistemit t menaxhimit mund t bhen online ose n pun t

grumbulluara. N do rast pika e leximit ka memorie t mjaftueshme t amortizoj leximet n rastin e nj

lidhje t parregullt.


35/49


N rastin e nj lidhje t parregullt, pika e leximit do t ruaj leximet dhe do i drgoj ato kur t rivendoset

lidhja apo komunikimi. N rastet kur komunikimi nuk sht rivendosur pr nj koh t caktuar sistemi i

menaxhimit nuk do t kuptoj q sht marr ndonj e dhn nga pika e leximit pr nj periudh t caktuar

kohe dhe do t aktivizoj alarmin.

Kur opsioni i vendosjes bie mbi nj sistem t decentralizuar pika e leximit IVIS do t ndahet n nj Qendr

Rajonale t Kontrollit dhe procesin e sistemit t menaxhimit i cili ndodh n Qendrn Kryesore t Kontrollit.

Do t jet detyra e Qendrs Rajonale t Kontrollit ti prcjell t dhnat apo informacionin Qendrs Kryesore

t Kontrollit.

Komunikimi midis piks s leximit dhe sistemit qendror t menaxhimit mund t bhet me ose pa tela

(wireless), nga Fibrat Optike deri tek rrjeti celular.

T gjitha pikat e leximit mund t ken distanca q arrihen pr procedurat e tjera t mirmbajtjes dhe testimit.


36/49


Proesi n Pikn e Leximit IVIS

Makina kalon n rreze

Lexuesi aktivizon chip

Chip prgjigjet

Lexuesi merr t dhnat

Lexuesi proceson t dhnat

Lexuesi krijon regjistrimin

Drgo n Qendrn e Kontrollit

Fillo


37/49


Baza e te Dhnave IVIS

Baza e t Dhnave IVIS do t vendoset fizikisht ne Qendrn e Kontrollit, qe sht nj element kritik i

sistemit dhe do te duhet te vendoset ne nj mjedis te sigurt. Ai do te vendoset n nj ambient ekzistues

shtetror, qe duhet t prshtatet pr t pritur sistemet e rndsishme teknologjike dhe q do t ket t gjitha

masat e duhura t siguris. Baza e te Dhnave IVIS sht depoja e t gjith informacionit relevant pr

IVIS. T gjitha leximet e bra nga pikat e leximit e q trajtohen m pas nga sistemi i menaxhimit IVIS, jan

ruajtur n kt baz t dhnash.

S bashku me leximet, t gjitha listat, listat e alarmit, listat e sistemit t jashtm, mbahen edhe n kt baz

t dhnash, n mnyr q sapo leximet t ruhen, t mund t ket nj proces prputhjeje mes leximeve dhe

listave t ndryshme.

Baza e te Dhnave IVIS, do t ndr veproj me prdoruesit IVIS prmes nj serie raportesh t para ndrtuarapyetjesh dhe dy pajisje, t cilat do t lejojn prdoruesin t krijoj raporte t reja dhe pyetje pr tiu

prgjigjur nevojave specifike.

Ndrveprimi me Bazn e t Dhnave IVIS bhet n t njjtn mnyr me at t Bazs t t dhnave n

Qendrn e Kontrollit.

Baza rajonale e t Dhnave IVIS do t prcjell leximet e mbledhura n Bazn Qendrore t t Dhnave

IVIS, n mnyr q ai t ket t gjith leximet. Ky lloj set up-i do t krijoj dublimin e informacionit,

kjo sepse sinkronizimi i bazave te te Dhnave Rajonale me Bazn qendrore t t dhnave sht kritik dhe

duhet t monitorohet gjat gjith kohs.

Mjetet specifike t menaxhimit t Bazs s t Dhnave do t jen t mundura t zgjidhen nga Sistemi i

Bazs t t Dhnave.


38/49


Sistemi i menaxhimit IVIS

Sistemi i menaxhimit te IVIS do t vendoset fizikisht n t njjtin ambient me data bazn e IVIS dhe t gjitha

masat kritike dhe t siguris do jen ekuivalente.

Ky sht elementi q do t mbledh s bashku t gjith komponentt e IVIS; do t jet sistemi i menaxhimitt IVIS q do t lejoj prdoruesit q t marrin informacion q duhet nga data baza e IVIS.

Sistemi i menaxhimit t IVIS ka shum funksionalitete dhe shumica e tyre jan t njjta si n rastin e nj

sistemi t centralizuar ose t decentralizuar.

Funksionalitet e sistemit menaxhues t ISIS

Trajtimi i leximeve nga ISIST gjitha leximet q do t vijn nga Pikat Lexuese t IVIS kontrollohen

pr vlefshmrin e tyre dhe dekriptohen prpara se t shtohen n data bazn e IVIS.

Sinkronizimi i Data bazsT dhnat q do merren nga Qendrat Rajonale t Kontrollit dekriptohen

dhe shtohen n data bazn qendrore t IVIS, n kt proces do t prdoren funksionet sinkronizuese

t sistemit.

Krahasimi i listaveT gjith leximet q trajtohen dhe drgohen n Data baz krahasohen me lista

t ndryshme; nse ka ndonj prputhje ather merren hapat e nevojshm q mund t jen nj alarm

q i drgohet nj autoriteti shtetror, apo thjesht ruhet si informacion pr raporte t ndryshme.

Raporte standardeN Sistemin e Menaxhimit instalohen q n fillim disa raporte q mund t ken

t bjn me t dhnat nga Lexuesit, me lista t ndryshme ose me sistemin IT vet. Ndrfaqja e veprimitDisa ndrfaqe t krijuara q n fillim lejojn prdoruesit q t komunikojn

me Sistemin e Menaxhimit dhe data bazn e IVIS.

Instrumentet e raportimitKy instrument do t lejoj lexuesit q t krijojn lehtsisht raporte sipas

nevojave t tyre.

Instrumentet e krkimitKjo do t lejoj prdoruesit t bjn krkime mbi t dhnat q t prmbushin

nevojat specifike.

Instrumentet e Menaxhimit t TrafikutKy instrument ka nj seri raportesh dhe ekranesh q jan tnevojshme pr aktivitetet q lidhen me Menaxhimin e Trafikut. sht e mundur q t krijohen raporte

apo ekrane t reja n instrumentin e raportimit dhe t alokohen te instrumentet e Menaxhimit t

Trafikut.


39/49


IntegrimiMenaxhon integrimin e sistemeve t jashtme me IVIS, kjo mund t bhet duke integruar

data bazat e jashtme apo Listat Standarde, gjithashtu mund t prgatis t dhnat q mund ti drgohen

sistemeve t tjera. Sidoqoft, n mnyr q t prshtatet me sisteme t ndryshme, ky instrument

zhvillohet rast pas rasti.

Menaxhimi i listave StandardeT gjitha detyrat q lidhen me krijimin dhe mirmbajtjen e Listave

standarde.

Listat e AlarmitT gjitha detyrat lidhen me krijimin dhe mirmbajtjen e Listave t alarmit.

Enkriptimi/DekriptimiN Sistemin e Menaxhimit t IVIS bhet dekriptimi i informacionit q vjen

nga lexuesit, q pastaj hidhet n data baz. do informacion q drgohet nga IVIS n sisteme t tjera

enkriptohet pr siguri.

Mirmbajtja e Sistemit IVIS N mnyr q t garantohet q sistemi punon me potencialin e tij t

plot, vendosen dhe monitorohen parametra t ndryshm. P.sh. situata ku nj Pik Leximi nuk drgon

asnj lexim pr nj koh t caktuar do t gjeneroj nj alarm. sht gjithashtu e mundur q t

aksesohen n largsi elementt e ndryshm t IVIS n mnyr q t bhen mirmbajte rutin si dhe

teste t ndryshme.

Menaxhimi i prdoruesve t IVISIVIS ka nj sistem me nivele t ndryshme aksesi, q mbrohen me

fjalkalim dhe sht e mundshme t krijosh profile prdoruesish q do t ken t drejta dhe nivele

aksesi n sistem, n mnyr q t garantohet siguria dhe t eliminohet do keqprdorim.

Funksionaliteti i fjalkalimit mund t zvendsohet nga elemente sigurie t tjer, duke prfshir ktuaksesin biometrik.

Gjeoreferimi Ka nj hart ku tregohet vendndodhja e te gjith Pikave t Leximit IVIS, me

informacion pr statusin e tyre dhe funksionalitetin, gjithashtu n at hart mund t vendosen dhe

pika t tjera, p.sh.: nse do ket nevoj pr pika rajonale.

Sistemi i operimit dhe data baza e przgjedhur do t ken funksionalitetin e tyre, q do t prdoret pr t

prforcuar funksionalitetin e Sistemit te Menaxhimit t IVIS.

Me konfigurimin q do ket n Shqipri prfitimet kryesore do t vijn nga kryqzimi i informacioneve q

vijn nga lexuesit dhe listave t ndryshme aktive n sistem.

Ky kryqzim sht veanrisht i nevojshm pr gjetjen e shkelsve ekzistues, p.sh. nse ka nj list me

makina t krkuara ose makina me detyrime t papaguara, sht e thjesht pr IVIS q t kuptoj skemn e


40/49


lvizjes s tyre q t ndalohen dhe sht e mundur me nj ndryshim t vogl n sistem t drgohet

informacioni direkt te pika e kontrollit q ta ndaloj shkelsin.

Kur shkelja ka t bj me siguracion, taksa rrugore apo inspektimi teknik, nse makina kalon pikn e leximit

dhe nj nga listat e msiprme tregon q makina sht e pasiguruar, ose i ka skaduar siguracioni, apo dikatjetr, sht i mundshm drgimi i nj liste me shkels pr autoritetet q t marrin masat pr dhnien e

penaliteteve pr kto makina, q nuk duhet t kishin qen n qarkullim.

Data baza e IVIS regjistron kalimet n pikat e leximit dhe ruan t dhnat e kalimit. T dhnat e IVIS jan

gjithashtu shum t rndsishme pr t analizuar trafikun n rruge dhe mund t gjenerojn raporte t

ndryshme pr trafikun q do t ndihmojn n analizn e qarkullimit dhe t mundsojn nj informacion m

t mir pr vendimmarrje t ndryshme.


41/49


Proceset e Qendrs s Kontrollit IVIS

Pikat e Leximit

Aktivizimi i chip RFiD n targ

Merr RR

Merret RR

Dekodo t dhnat

Shto n databaz

Kontrollo me listat

Prputhet?

Po

Krijo raportet

Fillo

Drgo raportin

Jo

Fillo

Merr t dhnat

Dekodo t dhnat

Targ e re

Po

Shto n databazn qndrore

Aktivizo targn n databaz

Jo Caktivizo t vjetrin

Jo

PoKontrollo manualisht

Krijo raport

Drgo raport

Prfundo


42/49


Paraqitje e Instalimit t Sistemit

Instalimi i elementve t ndryshm t sistemit varet nga mnyra se si do vendoset Pikat e Leximit dhe chip

mbi targat ekzistuese.

Si dihet lexuesit do t instalohen n katr vitet e para dhe me filIimin e konesionit targat ekzistuese duhett pajisen me chip RFID brenda tre viteve t para (rreth 360 mij makina).

Instalimi i Pikave t Leximit

Pikat e leximit do t instalohen n rrjetin rrugor n Shqipri duke marr n konsiderat rrugt dhe

nevojat specifike.

Pikat e leximit mund t vendosen ans rrugs ose mbi rrug ne struktura metalike anti-vjedhje. N kt

rast sa her t jet e mundur do t prdoren mbikalime ose ura mbi rrug.

Vendndodhja e pikave t leximit do t ket nevoj pr energji elektrike dhe lidhje komunikimi (me

ose pa tel).

Qendra e Kontrollit

Ktu do t vendoset data baza kryesore dhe sistemi i menaxhimit dhe duhet t jet n nj godin t

sigurt n kontrollin e Ministris. Godina do t prmbush gjith krkesat pr sigurin e nj database

t rndsishme si ajo e IVIS.


43/49


Prshkrimi teknik i instalimit t IVIS

Instalimi i elementve t ndryshm t IVIS sht nj pjes e rndsishme e vendosjes s sistemit.

Instalimi do t varijoj sipas kushteve n terren, megjithse disa parametra kritik duhet t respektohen n

mnyr q t garantohet nj implementim eficent dhe efektiv i sistemit.

IVIS ka dy tipe krkesash instalimi: Krkesat fizike, q lidhen me instalimin e elementve dhe ambientet ky

do vendosen kto element dhe krkesat dixhitale, q jan kryesisht krkesat e siguris q duhen t mbrojn

elementt e IVIS nga ndonj ndrhyrje apo sulm dixhital.

Sistemi i Menaxhimit IVIS

Pr arsye sigurie, serverat e IVIS do t jen n ambiente shtetrore, ndrkoh q kompania konesionare do

t mundsoj investimin pr prgatitjen e infrastrukturs dhe kushteve t nevojshme (siguri, kondicionim

etj.) pr kto ambiente. Karakteristikat kryesore priten t jen:

Krkesat fizike

Sistemet HVAC (ngrohje, ventilim, kondicionim)

Sistemet HVAC duhet t instalohen q t garantohet q ambientet e dhoms s serverave t ken mundsi

kontrolli t temperaturs, lagshtis dhe pastrtis.

Sistemet elektrike

Kto duhet t garantojn q furnizimi me rryme t jet i pandrprer dhe i qndrueshm n do koh, tokzimi

t bhet n mnyr korrekte, q pajisjet e instaluara q punojn pa luhatje. Dhoma e serverave duhet t ket

sisteme UPS dhe sigurie t energjis q pr pasur mundsin q t mbajn sistemin n pun, derisa t kthehet

energjia ose derisa t bhet nj mbyllje e kontrolluar e sistemit. Sistemi elektrik duhet t monitorohet n do

koh dhe duhet t kryhen testime dhe mirmbajtje t vazhdueshme.

Kontrolli i aksesit dhe siguria

Dhoma e serverave duhet t jet e mbyllur n do moment dhe aksesi i duhet dhn vetm personave t

autorizuar. Kjo mund t realizohet nprmjet nj sistemi akses kontrolli biometrik ose me karta, q mundson

dhe regjistrimin e lvizjeve.

Gjithashtu, duhet t ket dhe nj sistemi video monitorimi, nj sistem detektimi zjarri me fikje automatike,

si dhe nj procedur emergjence q duhet ti bhet e ditur gjith prdoruesve.


44/49


Sistemi i dyshemes s ngritur

Ky sistem duhet mbajtur n rregull n do moment, tokzimi duhet t jet i ndar nga tokzimi i godins,

dhe siprfaqja posht dyshemes duhet mbajtur pa asnj penges pr kalimin e ajrit dhe duhet pastruar n

mnyr t rregullt.

Kabinetet e serverit

T gjith serverat duhet t instalohen n kabinete me sistem mbylljeje, dhe gjith kabinetet duhet t vendosen

n nj mnyr q aksesi nga t dy ant e kabinetit t jet i leht dhe pa pengesa

Vendosja e kabineteve duhet t garantoj q densiteti dhe pesha e lejuar t mos tejkalohen n mnyr q

qarkullimi i ajrit t jet i till q t mbaj ne nj temperatur dhe nivel lagshtie t qndrueshm.

Kabllimi

I gjith kabllimi duhet t vendoset n shina pr kabllo, dhe kto shina duhet t jen t tokzuara. T gjith

kabllot duhet t identifikohen n mnyr individuale dhe t ket t njjtat specifikime dhe terminalet e lidhjesn mnyr q infrastruktura e kabllimit t jet e organizuar dhe t menaxhohet lehtsisht.

Krkesat dixhitale

IVIS do t ket nevoj pr instalimin e nj sistemi Firewall dhe nj Sistemi t Parandalimit t Ndrhyrjes.

N do rast sht e rndsishme pr tu theksuar q masat e siguris duhet t koordinohen mes do elementi

t sistemit IVIS.

Databaza e IVIS

Krkesat pr data bazn e IVIS jan t njjta me ato t Sistemit t menaxhimit IVIS meq ato do t instalohen

fizikisht n t njjtin vend.


45/49


Qendrat e Vendosjes s Chip-it RFID

Vendosja e chip RFID do t bhet n vendet ku bhet dhe vendosja e targave aktuale, ku do t vendoset dhe

Pajisja Enkodimit IVIS. N kto ambiente do t ruhen chip RFID t pakoduara (blank).

sht e rndsishme q dhoma ku do vendoset pajisja e enkodimit dhe chip RFID t ket standarde t lartasigurie.

Kjo dhom duhet t aksesohet nga nj personel i autorizuar q do krkoj verifikim t hyrjes, ndrkoh q

duhet t ket dhe video monitorim. Dhoma duhet t ket dhe nj sistem alarmi.

Gjithashtu, duhet t instalohen pajisjet e duhura q te garantohet furnizimi i pandrprer me energji si dhe

me komunikim.

Pikat e Leximit IVIS

Instalimi i pikave t leximit IVIS n infrastrukturn rrugore shqiptare sjell nj element t ri sigurie.

Si sht shpjeguar dhe prpara n kt dokument Pikat e Leximit IVIS mund t instalohen n dy mnyra t

ndryshme, ans rrugs dhe sipr rrugs.

Instalimet mbi rrug do ken specifikime t ndryshme pasi varet se n far vendi do t instalohen (cilat

struktura ekzistuese do t prdoren).

Instalimet ans rrugs do t ken t njjtn mnyr dhe procedur instalimi, mjafton q t sigurohet hapsira

e duhur pr vendosjen e strukturs ku do vendoset lexuesi.


46/49


Hapsira e vendosjes duhet t plotsoj disa kushte t domosdoshme n mnyr q t jet e prshtatshme pr

instalimin e nj pike leximi:

o Pasja e nj furnizimi t pandrprer energjie

o Lidhje me rrjetet e komunikimit (me tel, p.sh. fibr optike, ose pa tel, nprmjet celularit)

Instalimi mbi rrug

Struktura ku do t vendoset Pika e Leximit duhet t jet e qndrueshme dhe e fort mjaftueshm pr t

prballuar instalimin e piks s leximit.


47/49


Instalimi ans rrugs

Ky sht nj instalim m i thjesht, pasi Pika Lexuese IVIS n versionin ans rrugs dorzohet plotsisht e

instaluar. sht vetm puna pr instalimin e bazs dhe vendosjen e Piks s Leximit n baz.

Kur kjo bhet, bhet lidhja me rrjetin komunikues dhe me rrymn, si dhe rregullohen antenat. M pas, PikaLexuese mund t konsiderohet operacionale.

Pr arsye sigurie, sht e detyrueshme q Pika e Leximit t vendoset pas kufizimeve metalik q rrethojn

rrugn, nse nuk sht e mundur, te krijohet nj element mbrojts q t zvogloj riskun pr individt n rast

t ndonj prplasjeje me lexuesin.


48/49


Vendndodhja e propozuar pr Pikat e Leximit


49/49

Analiza Ekonomike dheFinanciare

Sistemi Inteligjent i Identifikimit te

Makinave (IVIS)

Documents

Studimi i Fizibilitetit