SU ve BESİNLERLE SU ve BESİNLERLE BULAŞAN BULAŞAN

HASTALIKLAR ve HASTALIKLAR ve KORUNMAKORUNMA

SUSUSu sağlığımızın garantisidir.Su sağlığımızın garantisidir.

Hayat gücü, yaşamsal besinlerin enHayat gücü, yaşamsal besinlerin enönemlisidir.önemlisidir.

Sağlıklı ve kaliteli bir hayat için yeteri Sağlıklı ve kaliteli bir hayat için yeteri kadarkadar

sağlıklı su tüketilmelidir.sağlıklı su tüketilmelidir.

Doğduğumuzda vücut ağırlığımızın Doğduğumuzda vücut ağırlığımızın %75 ini su oluşturur. %75 ini su oluşturur.

Yaş ilerledikçe bu oran giderek azalır Yaş ilerledikçe bu oran giderek azalır ve ileri yaşlarda %50 ye düşer. ve ileri yaşlarda %50 ye düşer.

Yaşlandıkça vücudumuzun sıvı Yaşlandıkça vücudumuzun sıvı dengesini düzenleyebilmek için daha dengesini düzenleyebilmek için daha fazla su tüketilmelidir.fazla su tüketilmelidir.

Dış ortamda yapılan yoğun çalışmalarda özellikle Dış ortamda yapılan yoğun çalışmalarda özellikle sıcak ve nemli günlerde vücutta su kaybedilir. sıcak ve nemli günlerde vücutta su kaybedilir.

Vücuttan sadece 0,5 – 1 kg su kaybı susama Vücuttan sadece 0,5 – 1 kg su kaybı susama

hissini oluşturur. hissini oluşturur. Biraz daha fazla su kayıbı vücutta dayanıklılık Biraz daha fazla su kayıbı vücutta dayanıklılık

ve güçte azalmalara neden olur. ve güçte azalmalara neden olur. Orta düzeyde su kaybı (dehidratasyon) Orta düzeyde su kaybı (dehidratasyon)

fiziksel performansı bozar. fiziksel performansı bozar. Yüksek sıcaklıklarda uzun süre sıvı kaybı Yüksek sıcaklıklarda uzun süre sıvı kaybı

yaşayan kişilerde sıcak çarpması veya sıcaklık yaşayan kişilerde sıcak çarpması veya sıcaklık şoku riski bulunur. şoku riski bulunur.

Vücuttaki sıvı miktarının % 20 azalması Vücuttaki sıvı miktarının % 20 azalması yaşamsal risk oluşturmaktadır.yaşamsal risk oluşturmaktadır.

İçme suyu güvenle İçme suyu güvenle içilebilen sudur. İçme suyu içilebilen sudur. İçme suyu renksiz, tatsız, tortusuz ve renksiz, tatsız, tortusuz ve kokusuz olmalıdır.kokusuz olmalıdır.

GIDAGIDAGıda güvenliği; gıdaların sağlık Gıda güvenliği; gıdaların sağlık

tehlikesi yaratabilecek kimyasal, tehlikesi yaratabilecek kimyasal, biyolojik ve fiziksel etkilerden biyolojik ve fiziksel etkilerden korunması, sağlığa uygun hale korunması, sağlığa uygun hale bulundurulmasıdır.bulundurulmasıdır.

Güvenli gıda ise her türlü Güvenli gıda ise her türlü bozulma ve bulaşmaya yol açan bozulma ve bulaşmaya yol açan etkenden arındırılarak tüketime etkenden arındırılarak tüketime uygun hale getirilmiş gıdadır.uygun hale getirilmiş gıdadır.

Sağlıklı Gıda Sağlıklı Gıda Tüketiminde Beş Tüketiminde Beş

AnahtarAnahtar

1. Temizlik1. Temizlik

Gıdalar hazırlamaya başlamadan önceki Gıdalar hazırlamaya başlamadan önceki kişisel temizliğe dikkat edilmelidir. Gıdalar kişisel temizliğe dikkat edilmelidir. Gıdalar hazırlanmadan önce ellerin yıkanması ve hazırlanmadan önce ellerin yıkanması ve hazırlama ve hazırlama esnasında da yıkama hazırlama ve hazırlama esnasında da yıkama işlemi tekrarlanması gerekir.işlemi tekrarlanması gerekir.

Gıda hazırlamada kullanılan tüm yüzey ve Gıda hazırlamada kullanılan tüm yüzey ve aletlerin yıkanması, mutfakların sinek, böcek aletlerin yıkanması, mutfakların sinek, böcek ve diğer hayvanlara karşı koruması gerekir.ve diğer hayvanlara karşı koruması gerekir.

2. Çiğ Gıdalarla Pişmiş Gıdaların 2. Çiğ Gıdalarla Pişmiş Gıdaların AyrılmasıAyrılması

Gıdaların hazırlanma aşamasında taze et, Gıdaların hazırlanma aşamasında taze et, kanatlı hayvan eti ve deniz ürünlerinin diğer kanatlı hayvan eti ve deniz ürünlerinin diğer gıdalardan ayrılması gerekir. gıdalardan ayrılması gerekir.

Özelikle çiğ gıdaların hazırlanmasında Özelikle çiğ gıdaların hazırlanmasında kullanılan bıçak ve kesim tahtalarının mutlaka kullanılan bıçak ve kesim tahtalarının mutlaka ayrı olması, hazırlanmış gıdalar ile çiğ gıdaların ayrı olması, hazırlanmış gıdalar ile çiğ gıdaların birbirinden ayrılacak şekilde kapalı kaplarda birbirinden ayrılacak şekilde kapalı kaplarda saklanması gerekmektedir.saklanması gerekmektedir.

3. Uygun Pişirme3. Uygun Pişirme

Özellikle kırmızı et, kanatlı hayvan eti, Özellikle kırmızı et, kanatlı hayvan eti, yumurta ve deniz ürünleri gibi gıdaların yumurta ve deniz ürünleri gibi gıdaların uygun pişirilmesi gerekir.uygun pişirilmesi gerekir.

Gıdaların kaynatılmasında en az 75 Gıdaların kaynatılmasında en az 75 dereceye ulaşılması, et ve kanatlı hayvan dereceye ulaşılması, et ve kanatlı hayvan etlerinin sularının pembe değil, berrak etlerinin sularının pembe değil, berrak olmasına dikkat edilmesi gerekir. Uygun olmasına dikkat edilmesi gerekir. Uygun pişirme yöntemi tehlikeli mikroorganizmaları pişirme yöntemi tehlikeli mikroorganizmaları öldürür.öldürür.

4. Gıdaların Güvenli Sıcaklıkta 4. Gıdaların Güvenli Sıcaklıkta SaklanmasıSaklanması

Pişmiş gıdaların iki saatten fazla oda Pişmiş gıdaların iki saatten fazla oda sıcaklığında bırakılmaması, pişmiş ve hassas sıcaklığında bırakılmaması, pişmiş ve hassas gıdaların 5 derecenin altında soğutulması; gıdaların 5 derecenin altında soğutulması; servis sırasında ise pişmiş gıdaların 60 servis sırasında ise pişmiş gıdaların 60 derecenin üzerinde ısıtılması gerekir.derecenin üzerinde ısıtılması gerekir.

Gıdaların çok uzun süre buzdolabında Gıdaların çok uzun süre buzdolabında saklanmaması, donmuş ürünlerin oda saklanmaması, donmuş ürünlerin oda sıcaklığında değil, buzdolabının alt rafında sıcaklığında değil, buzdolabının alt rafında çözülmeye bırakılması uygundur.çözülmeye bırakılması uygundur.

5. Hammadde Kullanımı5. Hammadde Kullanımı

Taze ve sağlıklı gıda seçmeye özen Taze ve sağlıklı gıda seçmeye özen göstermek, gıdaların hazırlanmasında temiz göstermek, gıdaların hazırlanmasında temiz su kullanmak özelikle taze yenecek meyve su kullanmak özelikle taze yenecek meyve ve sebzeleri akan su altında yıkamak ve sebzeleri akan su altında yıkamak gerekir.gerekir.

Güvenli Gıda Hazırlanmasında Güvenli Gıda Hazırlanmasında Dünya Sağlık Örgütü’nün 10 altın Dünya Sağlık Örgütü’nün 10 altın

kuralıkuralı1.1. Gıda işlemi için güvenli gıda seçinGıda işlemi için güvenli gıda seçin2.2. Gıdalarınızı tam olarak pişirinGıdalarınızı tam olarak pişirin3.3. Pişmiş gıdaları vakit geçirmeden hemen yeyinPişmiş gıdaları vakit geçirmeden hemen yeyin4.4. Pişirilmiş gıdaları dikkatlice saklayınPişirilmiş gıdaları dikkatlice saklayın5.5. Pişirilmiş gıdaları bütünü ile ısıtma işlemine tabi Pişirilmiş gıdaları bütünü ile ısıtma işlemine tabi

tutuntutun6.6. Pişirilmiş gıdalar ile çiğ gıdaların temasını önleyinPişirilmiş gıdalar ile çiğ gıdaların temasını önleyin7.7. Kişisel temizlik kurallarına uyunKişisel temizlik kurallarına uyun8.8. Tüm mutfak yüzeylerini temiz tutunTüm mutfak yüzeylerini temiz tutun9.9. Gıdaları böcekler, kemirgen ve diğer Gıdaları böcekler, kemirgen ve diğer

hayvanlardan koruyunhayvanlardan koruyun10.10. Temiz su kullanınTemiz su kullanın

Sağlıklı gıda tüketimine Yönelik Sağlıklı gıda tüketimine Yönelik TavsiyelerTavsiyeler

Doğal ve taze gıdalar tercih edilmelidirDoğal ve taze gıdalar tercih edilmelidir

Sağlam, zedelenmiş, bozuk olmayan gıdalar Sağlam, zedelenmiş, bozuk olmayan gıdalar seçilmeli, hastalık yapabilecek şüpheli seçilmeli, hastalık yapabilecek şüpheli gıdalar, özellikle küflenmiş, rengi, görüntüsü gıdalar, özellikle küflenmiş, rengi, görüntüsü ve kokusu değişmiş gıdalar kesinlikle satın ve kokusu değişmiş gıdalar kesinlikle satın alınmamalı ve tüketilmemelidir.alınmamalı ve tüketilmemelidir.

Meyve ve sebzeler, akan su altında iyice Meyve ve sebzeler, akan su altında iyice yıkanmalı ve gerekirse yıkama fırçası yıkanmalı ve gerekirse yıkama fırçası kullanılmalı, sebze ve meyve yıkamada kullanılmalı, sebze ve meyve yıkamada deterjan veya sabun kullanılmamalıdır.deterjan veya sabun kullanılmamalıdır.

Çiğ olarak tüketilen gıdaların yeterince Çiğ olarak tüketilen gıdaların yeterince temizlenememesi halinde, sağlık için her temizlenememesi halinde, sağlık için her zaman tehlike oluşturabileceği zaman tehlike oluşturabileceği unutulmamalıdır.unutulmamalıdır.

Ambalajlı gıda maddeleri tercih edilmeli, Ambalajlı gıda maddeleri tercih edilmeli, gıdaların ambalajları üzerinde üretici firma gıdaların ambalajları üzerinde üretici firma adı, adresi ve tanıtıcı işareti, maddenin adı, adresi ve tanıtıcı işareti, maddenin adı,imal ve son kullanma tarihi, mamülün adı,imal ve son kullanma tarihi, mamülün çeşiti, asgari net miktarı, gıdanın kullanımı çeşiti, asgari net miktarı, gıdanın kullanımı ile ilgili uyarıcı bilgilerin yazılı olmasına ve ile ilgili uyarıcı bilgilerin yazılı olmasına ve ambalaj yüzeyinin düzgün olmasına dikkat ambalaj yüzeyinin düzgün olmasına dikkat edilmelidir.edilmelidir.

Eller yemekten önce ve sonra, tuvaletten Eller yemekten önce ve sonra, tuvaletten önce ve sonra, dışarıdan eve gelince sabun önce ve sonra, dışarıdan eve gelince sabun ve bol su ile 15-30 sn içinde yıkanmalıdır.ve bol su ile 15-30 sn içinde yıkanmalıdır.

Katkı madde içeriği fazla olan gıdalardan Katkı madde içeriği fazla olan gıdalardan kaçınılmalıdır.kaçınılmalıdır.

İyi kaynatılmayan süt ve bu sütten yapılan İyi kaynatılmayan süt ve bu sütten yapılan peynir tüketilmemelidirpeynir tüketilmemelidir

Küçük çocuklara katkı maddesi içeren Küçük çocuklara katkı maddesi içeren yiyecekler mümkün olduğunca yiyecekler mümkün olduğunca yedirilmemelidir.yedirilmemelidir.

Saflaştırılmış veya zenginleştirilmiş tahıl Saflaştırılmış veya zenginleştirilmiş tahıl ürünleri tercih edilmeli, özellikle kepekli vb ürünleri tercih edilmeli, özellikle kepekli vb ekmek tüketilmelidir.ekmek tüketilmelidir.

Hayvansal gıdalar hiçbir şekilde çiğ olarak Hayvansal gıdalar hiçbir şekilde çiğ olarak tüketilmemelidir.tüketilmemelidir.

Ağız yolu ile bulaşan hastalıklar, mikroplu Ağız yolu ile bulaşan hastalıklar, mikroplu su ve gıdaların tüketilmesi ile başlar.su ve gıdaların tüketilmesi ile başlar.

Bu hastalıklar;Bu hastalıklar; Besin zehirlenmeleri (botulismus dahil)Besin zehirlenmeleri (botulismus dahil) TifoTifo KoleraKolera Viral hepatit AViral hepatit A Bruselloz (malta humması)Bruselloz (malta humması) Bağırsak kurtları ve solucanları (kıl kurdu, Bağırsak kurtları ve solucanları (kıl kurdu,

abdest bozan:tenya, kancalı kurt vb)abdest bozan:tenya, kancalı kurt vb) Poliomiyelit (çocuk felci)Poliomiyelit (çocuk felci) ToksoplazmozToksoplazmoz Bağırsak veremiBağırsak veremi Tularemi Tularemi

Saydığımız bu hastalıkların bir kısmı ishalle Saydığımız bu hastalıkların bir kısmı ishalle seyreder.seyreder.

İshal; normal kıvamdaki dışkının sulu, İshal; normal kıvamdaki dışkının sulu,

yumuşak, bazen kanlı ve sümüklü şekil alıp yumuşak, bazen kanlı ve sümüklü şekil alıp dışkılama sayısının artması olarak tanımlanır. dışkılama sayısının artması olarak tanımlanır.

İshal, su ve gerekli kimyasal maddelerin İshal, su ve gerekli kimyasal maddelerin vücuttan kaybına neden olur. vücuttan kaybına neden olur.

Bu durum çocuklarda ve yaşlılarda ciddi Bu durum çocuklarda ve yaşlılarda ciddi

klinik tablolara neden olabilir.özellikle çocuklar klinik tablolara neden olabilir.özellikle çocuklar başta olmak üzere ishali olanlara bol sıvı başta olmak üzere ishali olanlara bol sıvı verilmelidir.verilmelidir.

Gıda ZehirlenmesiGıda ZehirlenmesiGıda hammaddesinin işletmeye girmesinden Gıda hammaddesinin işletmeye girmesinden başlayarak ürün elde edilmesi aşamasına kadar başlayarak ürün elde edilmesi aşamasına kadar oluşan üretim zincirinde ürüne çeşitli kaynaklardan oluşan üretim zincirinde ürüne çeşitli kaynaklardan mikropların bulaşması söz konusudur. mikropların bulaşması söz konusudur.

Mikroplar, uygun ortamlarda hızla üreyerek Mikroplar, uygun ortamlarda hızla üreyerek

üründe istenmeyen değişikliklere yol üründe istenmeyen değişikliklere yol açabilmektedir. Ancak, fermente gıdaların üretimi açabilmektedir. Ancak, fermente gıdaların üretimi esnasında endüstriyel mikrobiyolojide faydalı esnasında endüstriyel mikrobiyolojide faydalı organizmalardan faydalanılmaktadır. Örneğin; organizmalardan faydalanılmaktadır. Örneğin; yoğurt, peynir, sirke, turşu vb fermente ürünlerin yoğurt, peynir, sirke, turşu vb fermente ürünlerin üretiminde mikroorganizmalar üremesi istenilen üretiminde mikroorganizmalar üremesi istenilen bir durumdur. bir durumdur.

Gıda zehirlenmeleri, toplum sağlığını ve ülke Gıda zehirlenmeleri, toplum sağlığını ve ülke ekonomisini olumsuz yönde etkilemektedir. ekonomisini olumsuz yönde etkilemektedir. Gıda zehirlenmeleri, sağlıktaki olumsuz Gıda zehirlenmeleri, sağlıktaki olumsuz etkileri nedeniyle iş gücü ve ekonomik kayıp etkileri nedeniyle iş gücü ve ekonomik kayıp oluştururken ölümlere de neden oluştururken ölümlere de neden olabilmektedir.olabilmektedir.

Sık karşılaşılan basit gıda zehirlenmeleri, Sık karşılaşılan basit gıda zehirlenmeleri, gıdanın vücuda alınmasından 1-6 saat sonra gıdanın vücuda alınmasından 1-6 saat sonra ortaya çıkmakta; baş dönmesi, karın ağrısı, ortaya çıkmakta; baş dönmesi, karın ağrısı, mide bulantısı, kusma ve ishal ile kendini mide bulantısı, kusma ve ishal ile kendini gösterip 12-24 saat kadar sürebilmektedir. gösterip 12-24 saat kadar sürebilmektedir. Zehirlemeye en sık neden olan gıdalar Zehirlemeye en sık neden olan gıdalar bozuk et, tavuk, yumurta, kreme ve balıktır.bozuk et, tavuk, yumurta, kreme ve balıktır.

Besin ZehirlenmeleriBesin Zehirlenmeleri

Etkeni:Etkeni: Bakteriler, virüsler, parazitler. Bakteriler, virüsler, parazitler.

Bulaşma yolu:Bulaşma yolu: Ağız yoluyla kirli Ağız yoluyla kirli ( kontamine) su ve gıdaların alınması ( kontamine) su ve gıdaların alınması sonucu bulaşır. Kişisel temizlik sonucu bulaşır. Kişisel temizlik kurallarına uyulmaması ve özellikle el kurallarına uyulmaması ve özellikle el temizliğine dikkat edilmemesi, temizliğine dikkat edilmemesi, bulaşmada çok önemlidir.bulaşmada çok önemlidir.

Belirtileri:Belirtileri: Besin zehirlenmeleri, farklı belirtilerle Besin zehirlenmeleri, farklı belirtilerle

seyreden çok sayıda hastalığı kapsar. Bu seyreden çok sayıda hastalığı kapsar. Bu hastalıklarda en sık görülen belirti ishaldir. hastalıklarda en sık görülen belirti ishaldir. İshal, dışkının kıvamının ve sayısının artmış İshal, dışkının kıvamının ve sayısının artmış olmasıdır.olmasıdır.

Karın ağrısı, bulantı ve kusma eşlik edebilir. Karın ağrısı, bulantı ve kusma eşlik edebilir. İshal ve kusmaya doğrudan mikroorganizmalar İshal ve kusmaya doğrudan mikroorganizmalar sebep olabileceği gibi bu mikroorganizmaların sebep olabileceği gibi bu mikroorganizmaların salgıladığı maddelerin ( toksinler ) bulaştığı salgıladığı maddelerin ( toksinler ) bulaştığı gıdaların tüketilmesi ile de olabilir.gıdaların tüketilmesi ile de olabilir.

Ateş, iştahsızlık ve halsizlik olabilir.Ateş, iştahsızlık ve halsizlik olabilir. Aşırı susuzluk hissi, vücuttan fazla miktarda su Aşırı susuzluk hissi, vücuttan fazla miktarda su

kaybedildiğini gösterir.kaybedildiğini gösterir. Bazı durumlarda ishal kanlı olabilir ( dizanteri).Bazı durumlarda ishal kanlı olabilir ( dizanteri).

Önemi:Önemi:Yaz aylarında daha sık karşılaşılır.Yaz aylarında daha sık karşılaşılır.Temiz su ve gıda temini ile önlenebilir Temiz su ve gıda temini ile önlenebilir

olması en önemli özelliğidir.olması en önemli özelliğidir. İshal, vücudun susuz ve bazı kimyasal İshal, vücudun susuz ve bazı kimyasal

maddelerden aşırı miktarlarda kaybı maddelerden aşırı miktarlarda kaybı sonucu ağır klinik tablolar ( böbrek sonucu ağır klinik tablolar ( böbrek yetmezliği ve ölüm gibi) görülebilir. yetmezliği ve ölüm gibi) görülebilir. Bu sebeple ishalli hastalara bol sıvı Bu sebeple ishalli hastalara bol sıvı verilmelidir.verilmelidir.

Hastalanma durumunda sağlık Hastalanma durumunda sağlık kuruluşlarına gidilmelidir.kuruluşlarına gidilmelidir.

TİFOTİFO

Etkeni:Etkeni: Bakteriler Bakteriler

Bulaşma yolu:Bulaşma yolu: Ağız yoluyla kirli Ağız yoluyla kirli (kontamine) su ve gıdaların (kontamine) su ve gıdaların alınması sonucu bulaşır.alınması sonucu bulaşır.

Belirtileri:Belirtileri:Baş ağrısıBaş ağrısı İştahsızlık, kusma, ishal ya da İştahsızlık, kusma, ishal ya da

kabızlıkkabızlıkSu kaybı (dehidratasyon)Su kaybı (dehidratasyon)Yüksek ateş (40 dereceye kadar)Yüksek ateş (40 dereceye kadar)Kol ve bacak ağrısıKol ve bacak ağrısıDalgınlıkDalgınlıkAyrıca karın ve göğüs cildinde Ayrıca karın ve göğüs cildinde

döküntüler görülebilirdöküntüler görülebilir

Önemi:Önemi:

Salgınlara neden olurSalgınlara neden olurÖzellikle yaz aylarında görülürÖzellikle yaz aylarında görülürTedavi edilmediği takdirde bağırsak Tedavi edilmediği takdirde bağırsak

delinmesi ve kanama gibi ciddi delinmesi ve kanama gibi ciddi sorunlara neden olabilir. Mutlaka sorunlara neden olabilir. Mutlaka hekim kontrolünde tedavi edilmelidir.hekim kontrolünde tedavi edilmelidir.

KOLERAKOLERA

Etkeni:Etkeni: Bakteri Bakteri

Bulaşma yolu:Bulaşma yolu: genellikle kirli genellikle kirli (kontamine) su ve gıdaların ağız yolu (kontamine) su ve gıdaların ağız yolu ile alınması sonucu bulaşır.ile alınması sonucu bulaşır.

Belirtileri:Belirtileri:Şiddetli ishal ve kusmaŞiddetli ishal ve kusmaHızla gelişen sıvı elektrolit kaybıHızla gelişen sıvı elektrolit kaybıHafif ishalden hastayı şoka sokacak Hafif ishalden hastayı şoka sokacak

kadar ağır tablolara neden olabilirkadar ağır tablolara neden olabilir

Önemi:Önemi:Hastalık, daha çok yaz ve sonbahar Hastalık, daha çok yaz ve sonbahar

mevsiminde ve her yaşta görülür.mevsiminde ve her yaşta görülür.Salgınlar yaparSalgınlar yaparÖlümlere neden olabilir. Tedavi hekim Ölümlere neden olabilir. Tedavi hekim

gözetmeninde hastanede yapılmalıdır.gözetmeninde hastanede yapılmalıdır.

BOTULİMUSBOTULİMUS

Etkeni:Etkeni: Bir bakteri toksinidir Bir bakteri toksinidir (klostridium botulinum)(klostridium botulinum)

Bulaşma yolu:Bulaşma yolu: içinde mikrop üremiş içinde mikrop üremiş konserve, sucuk salam gibi gıdaların konserve, sucuk salam gibi gıdaların yenmesi sonucu bulaşır. yenmesi sonucu bulaşır.

Belirtileri:Belirtileri:Hastalığın asıl belirtisi; gıdalarla Hastalığın asıl belirtisi; gıdalarla

alınan toksinlerin merkezi sinir alınan toksinlerin merkezi sinir sistemine ulaşması ile ortaya çıkan sistemine ulaşması ile ortaya çıkan güçsüzlük, göz kapaklarında düşme, güçsüzlük, göz kapaklarında düşme, solunum sıkıntısı ve felçtir.solunum sıkıntısı ve felçtir.

Kontamine gıdalar yendikten sonra Kontamine gıdalar yendikten sonra bulantı, kusma, ishal ve karın ağrısı bulantı, kusma, ishal ve karın ağrısı görülebilir.görülebilir.

Önemi:Önemi: Hazırlama aşamasında bakterilerle bulaşmış Hazırlama aşamasında bakterilerle bulaşmış

gıdaların tüketilmesi sonucu meydana gelir.gıdaların tüketilmesi sonucu meydana gelir. Merkezi sinir sistemine etki ederek felç ve Merkezi sinir sistemine etki ederek felç ve

ölümlere kadar giden ağır klinik tablolara ölümlere kadar giden ağır klinik tablolara neden olabilir.neden olabilir.

Kapaklarında bombeleşme olan ya da son Kapaklarında bombeleşme olan ya da son kullanma süresi geçmiş konserveler kullanma süresi geçmiş konserveler tüketilmemelidir.tüketilmemelidir.

Konserveler kaynatıldıktan sonra Konserveler kaynatıldıktan sonra tüketilmelidirtüketilmelidir

Acilen tedavi edilmediği takdirde ölümcüldürAcilen tedavi edilmediği takdirde ölümcüldür

VİRAL HEPATİT AVİRAL HEPATİT A

Etkeni:Etkeni: Virüs (Hepatit A Virüsü) Virüs (Hepatit A Virüsü)

Bulaş yolu:Bulaş yolu: Kontamine su ve gıdalarla Kontamine su ve gıdalarla bulaşır.bulaşır.

Belirtileri:Belirtileri: İştahsızlık, halsizlik, bulantı, kusmaİştahsızlık, halsizlik, bulantı, kusma Koyu renkli idrar çıkarmaKoyu renkli idrar çıkarma Göz aklarında ve deride sararmaGöz aklarında ve deride sararma

Önemi:Önemi: Hepatit A virüsünün, karaciğerde hastalık Hepatit A virüsünün, karaciğerde hastalık

yapması ile ortaya çıkar.yapması ile ortaya çıkar. Özellikle okul, kreş ve askeri birlikler gibi toplu Özellikle okul, kreş ve askeri birlikler gibi toplu

yaşam alanlarında salgınlara neden olabiliryaşam alanlarında salgınlara neden olabilir Erişkinlerde karaciğer yetmezliğine neden Erişkinlerde karaciğer yetmezliğine neden

olabilirolabilir Aşısı vardır ancak Sağlık Bakanlığı aşı Aşısı vardır ancak Sağlık Bakanlığı aşı

takviminde yer almamaktadır. Hekime takviminde yer almamaktadır. Hekime danışılarak yaptırılabilirdanışılarak yaptırılabilir

BAĞIRSAK PARAZİTLERİBAĞIRSAK PARAZİTLERİEtkeni: Çeşitli bağırsak parazitleri Etkeni: Çeşitli bağırsak parazitleri Bulaş yolu:Bulaş yolu: Tenyalar; daha çok iyi pişmemiş veya çiğ Tenyalar; daha çok iyi pişmemiş veya çiğ

tüketilen sığır etleriyle,tüketilen sığır etleriyle, Kist Hidatik; kedi ve köpek dışkılarının su ve Kist Hidatik; kedi ve köpek dışkılarının su ve

gıdalarla bulaşması ya da doğrudan ağız gıdalarla bulaşması ya da doğrudan ağız yoluyla alınmasıyla,yoluyla alınmasıyla,

Diğer bağırsak parazitleri ise bu parazitlere ait Diğer bağırsak parazitleri ise bu parazitlere ait yumurtaların bulaştığı su, sebze, meyve ve yumurtaların bulaştığı su, sebze, meyve ve diğer gıdaların ağız yoluyla alınmasıyla bulaşır.diğer gıdaların ağız yoluyla alınmasıyla bulaşır.

Kancalı Kurtlar, vücuda daha çok ayak Kancalı Kurtlar, vücuda daha çok ayak parmakları aralarından girerek kan dolaşımı parmakları aralarından girerek kan dolaşımı yolu ile bağırsaklara yerleşiryolu ile bağırsaklara yerleşir

Belirtileri:Belirtileri: İştahsızlık, bulantı, bazen kusma ve İştahsızlık, bulantı, bazen kusma ve

karın ağrısı, kilo kaybı, sarılık, bağırsak karın ağrısı, kilo kaybı, sarılık, bağırsak tıkanması,tıkanması,

Uyurken ağızdan salya akmasıUyurken ağızdan salya akmasıÖzellikle geceleri anüste kaşıntıÖzellikle geceleri anüste kaşıntıÇocuklarda geceleri uykuda kabus Çocuklarda geceleri uykuda kabus

görmegörmeDışkıda bağırsak solucanı, kıl kurdu ve Dışkıda bağırsak solucanı, kıl kurdu ve

tenya-şerit parçası görülmesitenya-şerit parçası görülmesiVücutta kaşıntı ve bazen kırmızı lekeler Vücutta kaşıntı ve bazen kırmızı lekeler

halinde döküntülerin görülmesidir.halinde döküntülerin görülmesidir.

Önemi ve özellikleri:Önemi ve özellikleri:Bağırsak parazitlerinin birçok çeşidi vardırBağırsak parazitlerinin birçok çeşidi vardırBağırsak solucanı; yaklaşık 20-30 cm Bağırsak solucanı; yaklaşık 20-30 cm

uzunluğunda, kirli beyaz renkte ve uzunluğunda, kirli beyaz renkte ve yuvarlak görünümdedir.yuvarlak görünümdedir.

Kıl kurdu; beyaz renkte, yaklaşık 4-5 mm Kıl kurdu; beyaz renkte, yaklaşık 4-5 mm uzunluğundadır. Tenya (şerit-abdest uzunluğundadır. Tenya (şerit-abdest bozan); yaklaşık 5-10 metre bozan); yaklaşık 5-10 metre uzunluğundadır ancak erişte şeklinde uzunluğundadır ancak erişte şeklinde küçük parçalar halinde düşer. Sığır ve küçük parçalar halinde düşer. Sığır ve domuz tenyası olmak üzere iki farklı tipi domuz tenyası olmak üzere iki farklı tipi vardır. Ülkemizde sığır tenyası yaygındır.vardır. Ülkemizde sığır tenyası yaygındır.

Kist hidatik; başta karaciğer olmak üzere Kist hidatik; başta karaciğer olmak üzere akciğerler, böbrekler, beyin ve az da olsa akciğerler, böbrekler, beyin ve az da olsa diğer organlarda tutulum yapabilir.diğer organlarda tutulum yapabilir.

Bağırsak parazitlerinin büyük bir kısmı Bağırsak parazitlerinin büyük bir kısmı kansızlık ve çocuklarda gelişme geriliğine kansızlık ve çocuklarda gelişme geriliğine neden olabilir.neden olabilir.

Başta el temizliği olmak üzere kişisel Başta el temizliği olmak üzere kişisel temizliğe özen gösterilmelidirtemizliğe özen gösterilmelidir

Tırnaklar uzatılmamalıdır.Tırnaklar uzatılmamalıdır. Çiğ tüketilen sebze ve meyveler iyi Çiğ tüketilen sebze ve meyveler iyi

yıkanmalı; çiğ te ve çiğ köfte yıkanmalı; çiğ te ve çiğ köfte tüketilmemelidir.tüketilmemelidir.

Özellikle kancalı kurttan korunmak için tarım Özellikle kancalı kurttan korunmak için tarım alanlarında çıplak ayakla dolaşılmamalıdır.alanlarında çıplak ayakla dolaşılmamalıdır.

Ağız Yolu ile bulaşan Ağız Yolu ile bulaşan hastalıklardan Genel Korunma hastalıklardan Genel Korunma

yollarıyollarıEller;Eller;

Yemeklerden önce ve sonra,Yemeklerden önce ve sonra,Yemek hazırlamadan önce ve sonra,Yemek hazırlamadan önce ve sonra,Diş, ağız, yüz, göz temizliği yapmadan Diş, ağız, yüz, göz temizliği yapmadan önce,önce,Tuvaletten önce ve sonra,Tuvaletten önce ve sonra,kirli, tozlu bir işi tamamladıktan sonra,kirli, tozlu bir işi tamamladıktan sonra,Dışardan eve ve işe geldikten sonra,Dışardan eve ve işe geldikten sonra,Hasta ziyaretinden sonra,Hasta ziyaretinden sonra,

Bu saydığımız işlerin Bu saydığımız işlerin hiçbiri yapılmasa bile gün hiçbiri yapılmasa bile gün

içinde çeşitli saatlerde içinde çeşitli saatlerde (her zaman temiz (her zaman temiz

görünecek şekilde) 15-30 görünecek şekilde) 15-30 saniye su ve sabunla saniye su ve sabunla

YIKANMALIDIR.YIKANMALIDIR.

Kişisel temizlik kurallarına uyulmalı,Kişisel temizlik kurallarına uyulmalı,Gıdalar, üretimden tüketime kadar Gıdalar, üretimden tüketime kadar

bütün aşamalarda temiz olarak bütün aşamalarda temiz olarak muhafaza edilmeli,muhafaza edilmeli,

Pastörize ya da UHT tekniği ile Pastörize ya da UHT tekniği ile paketlenmiş uzun ömürlü süt paketlenmiş uzun ömürlü süt tüketilmeli,tüketilmeli,

Çiğ süt tüketilecekse kaymak tuttuktan Çiğ süt tüketilecekse kaymak tuttuktan sonra karıştırılarak 5-7 dk kaynatılmalı, sonra karıştırılarak 5-7 dk kaynatılmalı, ardından olabildiğince soğutulmalıdır.ardından olabildiğince soğutulmalıdır.

Çiğ yenen meyve ve sebzeler, akan su Çiğ yenen meyve ve sebzeler, akan su altında iyice yıkandıktan sonra altında iyice yıkandıktan sonra tüketilmelidir.tüketilmelidir.

Doğal tat ve kokusu değişmiş bozuk gıdalar Doğal tat ve kokusu değişmiş bozuk gıdalar tüketilmemelitüketilmemeli

Botulusmus zehirlenmesi gibi felç ve Botulusmus zehirlenmesi gibi felç ve ölümlere neden olan hastalıklardan ölümlere neden olan hastalıklardan korunmak için özellikle konserve gıdalar, korunmak için özellikle konserve gıdalar, iyice kaynatıldıktan sonra tüketilmeliiyice kaynatıldıktan sonra tüketilmeli

Kapağı bombeleşmiş ve kullanma süresi Kapağı bombeleşmiş ve kullanma süresi geçmiş konserve gibi gıdalar tüketilmemeligeçmiş konserve gibi gıdalar tüketilmemeli

Karasinek ve hamamböceği gibi mekanik Karasinek ve hamamböceği gibi mekanik taşıyıcıların üreme koşulları ortadan taşıyıcıların üreme koşulları ortadan kaldırılmalıkaldırılmalı

İçme ve kullanma suları temiz olmalı, şüpheli İçme ve kullanma suları temiz olmalı, şüpheli durumlarda içme suları kaynatılmalıdurumlarda içme suları kaynatılmalı

Toplu yerlerde (okul ve kışla vb) içme Toplu yerlerde (okul ve kışla vb) içme sularının muslukları ters çevrilmiş olarak sularının muslukları ters çevrilmiş olarak takılmalı ve sular el değmeden içilmelitakılmalı ve sular el değmeden içilmeli

Şebeke suyu boruları, kuyu ve tulumba gibi Şebeke suyu boruları, kuyu ve tulumba gibi içme ve kullanma suları, hela çukurlarından içme ve kullanma suları, hela çukurlarından en az 30 metre uzakta olmalıen az 30 metre uzakta olmalı

Mutfak ve yemek atıkları gibi ıslak çöpler ayrı Mutfak ve yemek atıkları gibi ıslak çöpler ayrı torbalarda toplanmalı ve alınma saatine torbalarda toplanmalı ve alınma saatine yakın kapalı ortam içinde dışarı çıkarılmalıdır.yakın kapalı ortam içinde dışarı çıkarılmalıdır.

Çöplük ve gübrelikler zararsız hale getirilmeli, Çöplük ve gübrelikler zararsız hale getirilmeli, olabildiğince evlerden uzakta olmalıdırolabildiğince evlerden uzakta olmalıdır