Kan Yoluyla Bulaşan Enfeksiyonlardan Korunma ve

Riskli Yaralanmaların İzlenmesi

Uz.Hemş. G. Serap TATLIOĞLU

Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi

Hepatit B virusu Hepatit C virusu Hepatit D virusu “Human

immunodeficiency virus”(HIV)

Sifiliz

Herpes virüsler Leptospiroz Malarya Tüberküloz S. pyogenes Toksoplazmoz

Kan yoluyla bulaşan hastalıklar açısından risk taşıyan vücut sıvıları

- Kan- Genital sekresyonlar- Plevra- Periton- BOS- Amniyon sıvıları

Feçes İdrar Ter Tükürük Balgam Burun sekresyonları Kusma materyali içinde gözle görülür

miktarda kan içermedikleri takdirde bulaşma riski taşımazlar

Bulaş riski bir toplumda kan yoluyla bulaşan patojenlerin

Sıklığına Temasın tipine Virüsün kandaki konsantrasyonuna bağlıdır

- Sıvıdaki virüs konsantrasyonu

- Hastalığın evresi {buna bağlı viremi varlığı}

- Dolaşımdaki virüs miktarı {viral yük}

- Antiviral tedavi uygulanıp uygulanmaması

- Maruz kalan kişinin immünolojik durumu

- Birlikte başka viral enfeksiyonların varlığı

HIV ve HBV nin bulaş şekli tamamen benzerdir.

- Enfekte kanla temas- Cinsel ilişki- Enfekte anneden çocuğa bulaş şeklindedir.

Sağlık personeline bulaşma açısından günlük uygulamalarda en sık karşılaşılan yollar

- Hastalarda kullanılan iğnelerin ele batması

- Kanla kontamine kesici aletlerle yaralanma

- Enfekte kan veya diğer vücut sıvılarının mukozalara sıçramasıdır

Dünya çapında yaklaşık 5.6 milyon sağlıkla ilişkili işlerde çalışan insan, kan ile bulaşan infeksiyonlaraçısından risk altındadır.

Sağlık çalışanları arasında kan ile bulaşan ajanlarla karşılaşma olasılığı en yüksek olanlar; hemşireler, hekimler, diş hekimleri, yardımcı sağlık personeli, temizlik personeli, polis, itfaiye personeli ve ilk yardım yapan kişiler şeklinde sıralanmaktadır.

Yardımcı sağlık personelleri arasında ise laboratuvar, ameliyathane, acil ve yoğun bakımda çalışanlar ilk sıraları almaktadır

Her türlü koruyucu önlem alınmasına rağmen mesleki temaslarla infeksiyon bulaşı hala devam etmektedir.

Bulaşma esas olarak perkütan ya da mukoza aracılığıyla olmaktadır.

Perkütan yol; enjektör ya da diğer sivri uçlu aletlerin batması, kesici aletler ile derinin kesilmesi ve soyulması, yanıklar ve başka bir nedenle derinin hasarlanması sonucu bütünlüğün bozulması ile olurken, göz, burun ve ağızdaki mukoza üzerine kan sıçraması sonucu mukozal yolla da alınmaktadır

Hastaların günlük bakımı El sıkışma Karşılıklı konuşma Aynı odada bulunma ilebulaşma söz konusu değildir

Hepatit B bulaş riski:HBeAg pozitif: %37-62HBeAg-negatif: %23-37

Hepatit B, cansız yüzeyler üzerinde oda sıcaklığında en az bir hafta canlılığını korur.

Kronik hepatit gelişme riski (%3-10)

Siroz, hepatosellüler karsinom

Hepatit C bulaş riski: %2-3 Hepatit C, ortamda uzun süre canlı kalmaz Kronik hepatit (%80-90) Siroz Hepatosellüler karsinom

HIV bulaş riski

İğne batması: %0,3

Mukozal temas: %0,09 (%0,006-%0,5)

HIV, ortamda uzun süre canlı kalmaz. Tedavi almayanlarda AIDS’e progresyon Antiretroviral tedavi ile sonuçlar başarılı

HBV (%30)> HCV (%3) > HIV (0,3)

Hastanın marker sonuçlarının negatif olması, enfekte olmadığı anlamına gelmez.

İnkübasyon süreleri:

Hepatit B50-180 gün

Hepatit C30-150 gün

HIV30-90 gün

Viral hepatitler arasında HBV infeksiyonu en yüksek bulaşma riski taşıyan infeksiyondur.

HBV kısmen çift sarmallı bir DNA virüsü olup, komplet virüs (Dane partikülü), virüs DNA’sını içeren bir çekirdek (kor partikülü) ve etrafındaki lipoprotein yüzey antijeninden (HBeAg) oluşur. HBsAg’leridir.

Akut veya kronik HBV infeksiyonu olan kişilerde kanda yüksek oranda HBeAg saptanır.

Bu antijen kendi başına infekte etme özelliği taşımamakla birlikte, kanda saptanması hastanın bulaştırıcılığı açısından bir işaret (marker) olarak algılanır.

Hastalığın bulaştırma açısından en yüksek risk taşıyan kişiler, kanında HBe antijeni (HBeAg) veya HBV DNA’sı saptanan hastalardır.

Kanda kor antijeni (HBcAg) saptanamaz, ancak hastalığı geçirmiş veya geçirmekte olan kişilerde bu antijene karşı antikor (HBcAb) gösterilebilir.

Hepatit B virüsü ile enfekte kişilerde asemptomatik enfeksiyondan hepatite kadar varabilen semptomlar görülür.

Virus ile temas edenlerin % 20’sinde akut enfeksiyon gelişir.

% 80’inde klinik bulgu görülmez. Bu tür kişiler taramalarda antikor pozitifliği ile

saptanır.

İkter öncesi 3-4 gün sürer. Halsizlik, iştahsızlık, bulantı, kusma, ishal,

ateş, karın ağrısı Sklerada ikter, idrar renginde koyulaşma,

akolik dışkı Kaşıntı FM : İkter, hepatomegali, splenomegali Klinik bulgulu akut enfeksiyonlarda daha

çabuk iyileşme olur.

Akut Enfeksiyon İstirahat ve aşırı aktivitelerden kaçınma Gerektiğinde destek tedavisi

Kronik Enfeksiyon Genelde interferon kullanımı Antiviral ilaç kullanımı HBeAg anti HBe dönüşümü % 40-45

HBV geçiş oranı; infeksiyöz partiküllerin konsantrasyonuna, geçen infeksiyöz materyalin miktarına ve bulaş yoluna (perkütanöz ya da mukoza) bağlıdır.

HBV kanda ve seröz sıvılarda yüksek konsantrasyonlarda bulunur.

Virüs, semen ve tükürükte serumdaki titrelerden 1000 ile 10.000 kat daha düşük miktarda saptanmıştır

Diğer vücut sıvıları ise (idrar ve dışkı gibi) kan ile kontamine olmadıkça çok düşük miktarlarda HBV içerir.

Sağlık çalışanlarına HBV geçişi, genellikle HBsAgpozitif kan içeren bir enjektör iğnesinin vücuda batması sonucu oluşur.

22 numaralı bir iğne ile kazara batma sırasında inoküle edilen kanın miktarı yaklaşık olarak 1 µL’dir .

Bu hacim, 100 HBV infekte edici doz ile yeterli bir kan miktarıdır.

ABD’deki sağlık çalışanlarının genel önlemlere uyması ve aşılama çalışmaları ile 1983-1995 yılları arasındaki HBV bulaşımı %95 oranında azalmıştır .

Ülkemizde sağlık çalışanları arasında HBsAg pozitifliklerinin %1.2-14.3 olduğu, HBV marker pozitifliğinin ise ortalama %50 civarında olduğu tespit edilmiştir

Daha önceden non-A non-B virüsü olarak bilinen hepatit virüslerinden esas olarak transfüzyon yoluyla bulaşanının genomu 1989 yılında bulunmuş ve Hepatit C virüsü (HCV) olarak adlandırılmıştır.

Hepatit C virüsü tek sarmallı bir RNA virüsüdür.

Serumda HCV’ye karşı antikor saptanmış olması koruyuculuğun aksine virüsle infeksiyona işaret eder.

Esas olarak transfüzyon yoluyla bulaşan bir virüs olmakla birlikte yoğun hasta kanı temasına maruz kalan sağlık personeline hastalığın bulaşma riski yüksektir.

Yapılan epidemiyolojik çalışmalarda Türkiye’de sağlık donör popülasyonunda HCV antikor pozitifliği %0-1.8 arasında bulunmuştur.

Bu oran hemodiyaliz hastalarında %18-55, kronik karaciğer hastalarında %23-76 arasında saptanmıştır.

Akut enfeksiyon çoğu zaman farkedilmez Akut dönemde serolojik testler negatif

olabilir Çoğu zaman tek bulgu AST ALT yüksekliği

olabilir Akut enfeksiyonda tanı HCV RNA pozitifliği

HCV, büyük oranda infeksiyöz kan ya da kan ürünlerinin transfüzyonu yoluyla bulaşır.

Kazara iğne batmalarında olduğu gibi perkütan temas yolu ile de HCV geçişi olabileceği belirtilmiştir.

HCV ile infekte bir bireyin virüsü bulaştırma riski; bulaşmanın tipi, yaralanmanın boyutu ve virüsün miktarı ile ilişkilidir.

Fakat infeksiyonun bulaşması için gereken virüs miktarı üzerine bir veri yoktur.

Ne antikorun varlığı ne de HCV RNA’nın varlığı infektivitenin direkt ölçüsü değildir

Anti-HCV pozitif olduğu bilinen bir hastadan, iğne ya da kesici aletlerle temas sonucu anti-HCV serokonversiyon oranı %1.8’dir.

Eğer kaynağın HCV RNA düzeyi taranarak bakılırsa bu oran %10’a çıkmaktadır .

Yapılan bir çalışmada; serumda HCV RNA saptanan hastaların tükürüğünde %32, semende %57, vajinal sekresyonunda %22 oranında HCV RNA bulunmuştur

Sağlık merkezlerinde, mukoz membran ya da belirgin olmayan parenteral temas ile HCV’ningeçiş oranı tam olarak tanımlanmamıştır. Konjunktivaya kan sıçraması nedeniyle HCV bulaşan iki vaka rapor edilmiştir

Ülkemiz sağlık çalışanları arasında anti-HCV pozitiflik oranları %0-2.9 arasında saptanmıştır .

Oranlardaki farklılıklar; çalışma yöntemine, sağlık çalışanının iş tipine ve kullanılan anti-HCV test yöntemine göre değişmektedir.

“Human Immunodeficiency Virus (HIV)’nin yol açtığı ağır immün yetmezlik tablosu ve buna bağlı olarak ortaya çıkan fırsatçı infeksiyonlar ve çeşitli kanserler ilk defa 1981 yılında ABD’de homoseksüel erkeklerde tanımlanmıştır.

Takiben, kan ve kan ürünleri transfüze edilenler, çok sayıda cinsel eşi olanlar, HIV virüsünü taşıyanlarla cinsel temasta bulunanlar ve HIV infeksiyonlu kişilerin doğurdukları çocuklar gibi farklı risk grupları da belirlenmiştir.

Dünya Sağlık Örgütü raporları 1996 yılı sonu rakamlarına göre tüm dünyada 29.2 milyon kişinin HIV ile infekte durumda olduğuna işaret etmektedir.

Bu rakamın 2000 yılında en az 100 milyona ulaşması beklenmektedir.

Ülkemizde Aralık 1996 itibariyle 617 kişinin bu virüsle infekte olduğu Sağlık Bakanlığı’na bildirilmiştir.

Ancak bu rakamın gerçek taşıyıcı sayısının çok altında olduğu tahmin edilmektedir

HIV bulaşından sonra antikor gelişmesi ve bu antikorun saptanabilmesi için geçen süre ortalama 2.4 aydır ve olguların %95’inde 6 ay içinde antikor gelişmektedir.

HIV antikoru bir kez pozitifleştikten sonra genellikle ömür boyu pozitif olarak kalmaktadır.

Altı aydan sonra HIV antikoru saptanamaz ise sonuç genellikle negatif olarak kabul edilir.

Ancak, sağlık çalışanlarının %5’inde mesleksel temastan 6 ay sonra HIV antikoru negatif olarak bulunurken, bu sonucun 12 ay içerisinde pozitifleştiği gözlenmiştir

Prospektif çalışmalarda; HIV ile infekte kanın perkütanyolla temasından sonra, HIV geçiş riskinin yaklaşık %0.3, mukoz membranlara temastan sonra ise %0.09 olduğu bildirilmiştir.

Potansiyel infeksiyöz dokular ve kan dışı diğer vücut sıvılarının temasından sonra geçiş riskinin oranı konusunda yeterli veri yoktur.

Vaka kontrol çalışmalarında derinin hasarı, temas edilen kan ve kandaki HIV oranının yüksek oranlarda olması geçiş oranını arttırsa da, birkaç çalışma perkütanöz geçişin %0.3 olduğunu desteklemektedir.

Eldiven ve zidovudin (ZDV) kullanımının HIV geçişini azalttığı gözlenmiştir.

Ayrıca konak defans mekanizmasının da geçişi etkileyebileceği düşünülmektedir .

Hastalık Kontrol ve Koruma Merkezi [Centers forDisease Control and Prevention (CDC)] tarafından 1978 yılından 1999 yılına kadar geçen sürede Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’nde 191 sağlık çalışanının mesleki olarak HIV ile infekteolduğu bildirilmiştir .

1- Öykü ve fizik muayene ile HIV, HBV ve kanla bulaşan diğer patojenlerle infekte hastaları ayırdetme olanağı bulunmadığından tüm hastaların kan ve diğer vücut sıvıları potansiyel olarak infektekabul edilerek gerekli önlemler alınmalıdır.

2 - Aşağıdaki işlemler sırasında mutlak surette eldiven giyilmeli, işlem bittikten veya hasta ile temastan sonra eldiven değiştirmeli ve eldivenler çıkartıldıktan hemen sonra eller yıkanmalıdır:

a) Her hastanın kan ya da diğer vücut sıvıları veya bunlarla kontamineyüzeylerle temas riski olduğunda,

b) Her hastanın mukoza veya sağlam olmayan derisiyle temas riski olduğunda,

c) Kan alma, damara girme veya benzeri bir intravasküler işlem sırasında.

3- Eğer eller veya diğer cilt yüzeyleri hastanın kan ya da diğer vücut sıvılarıyla kontamineolursa derhal su ve sabunla yıkanmalıdır.

4- İğne batmasını önlemek için “disposible” iğneler kullanıldıktan sonra plastik kılıfları tekrar takılmamalı, iğneler enjektörden çıkartılmamalı, eğilip bükülmemelidir. Kullanılmış iğne, enjektör, bistüri ucu ve diğer kesici aletler imha edilmek üzere delinmeye dirençli sağlam kutulara konulmalıdır. Bu kutular servis içinde kullanıma uygun ve kolay ulaşılabilir yerlerde bulundurulmalıdır.

5-Yapılan tıbbi bir işlem sırasında kan veya diğer vücut sıvılarının sıçrama olasılığı söz konusuysa (örneğin kemik iliği aspirasyonu, lomber ponksiyon yapılması gibi) ağız, burun ve gözleri korumak amacı ile maske ve gözlük takılmalı, diğer vücut yüzeylerine bulaşmayı önlemek için koruyucu önlük giyilmelidir.

6- Eksüdatif deri lezyonları olan sağlık personeli, bu lezyonlar iyileşinceye kadar hastalarla direkt temastan ve hastalarla ilişkili aletlere dokunmaktan kaçınmalıdır.

7- Acil koşullarda ağız ağıza resüsitasyon ihtimalini minimale indirmek amacıyla ağızlık, ambu vb. ventilasyonaletleri resisütasyon gerekebilecek yerlerde hazır bulundurulmalıdır.

8- Beden fonksiyonlarını kontrol edebilen HIV ve/veya HBV infeksiyonlu hastaların rutin bakımı sırasında eldiven ya da koruyucu önlük giyilmesine gerek yoktur.

9- Gebe sağlık personeline HIV ve/veya HBV bulaşma riski, gebe olmayanlardan daha fazla değildir. Ancak her iki virüsün de perinatal dönemde bebeğe de geçme riski olduğundan, gebe personelin önerilen önlemlere özel bir dikkatle uyması sağlanmalıdır.

10- İnfeksiyöz diyare, pulmoner tüberküloz tanısı veya şüphesi olması gibi özel izolasyon önlemleri gerektiren haller dışında HIV/HBV infeksiyonlu hastaların ayrı özel odalarda bulundurulmalarına gerek yoktur. HIV ve diğer infeksiyonları olan hastalar diğer bir immunosupresifhastayla aynı odada tutulmamalıdır.

İnvaziv işlem CDC tarafından şu şekilde tanımlanmaktadır:

a- Ameliyathane, acil servis, poliklinik veya muayenehane koşullarında doku, kavite ya da organlara cerrahi müdahale veya major travmatikyaralanmaların tamiri,

b- Kardiak kateterizasyon ve anjiografi,

c- Vaginal veya sezeryanla doğum ya da kanamanın oluşabileceği diğer obstetrik işlemler.

1- Tüm invaziv işlemler sırasında eldiven ve cerrahi maskeler takılmalıdır. İşlem sırasında kan, diğer vücut sıvılarıveya kemik parçacıklarının sıçrama olasılığı varsa maskeye ek olarak gözlük (günlük kullanılan gözlükler yeterli olup, ayrıca özel tipteki gözlüklere gerek yoktur) ve koruyucu önlükler giyilmelidir.

2- Doğum yaptıran veya yardımcı olan sağlık personeli plasentayı veya kan ve amniotik sıvı temizleninceye kadar da bebeği tutarken ve göbek kordonunun kesilmesi sırasında eldiven giymelidir.

3- İşlem sırasında eldiven yırtılır veya iğne batması ya da bir başka kaza olursa eldiven çıkartılarak süratle bir yenisi giyilmeli ve kazaya yol açan alet steril sahadan uzaklaştırılmalıdır.

1 .Sterilizasyon ve dezenfeksiyon:

Kontamine materyal eğer tekrar kullanılacaksa, üzerindeki gözle görülür kirler mekanik olarak temizlendikten sonra 121 °C’de 15 dakika buhar otoklavında veya etilen oksitle gaz otaklavındansterilize edilebilir.

Bronkoskop, gastroskop ve diğer optik cihazlar etilen oksit ile sterilize veya %2’lik glutaraldehitte 45 dakika tutularak yüksek düzeyde dezenfekte edilebilir.

Çevre temizliği:

Duvar, yer döşemesi ya da diğer yüzeylerden hasta veya sağlık personeline infeksiyon bulaşması söz konusu değildir.

Bu nedenle adı geçen bögelerin dezenfeksiyon veya sterilizasyonuna gerek yoktur, rutin temizlik yeterlidir.

Temizleme yöntemleri, işlemin uygulanacağı hastane bölgesi, yer ve kirlilik derecesine göre değişir.

Hasta masaları ve hasta odalarının zemini gibi horizontal yüzeyler kirlendiğinde ya da hasta taburcu olduğunda düzenli olarak temizlenmelidir.

Duvar, perde ve güneşliklerin sadece kirlendiğinde temizlenmesi yeterlidir. Temizlik sırasında fırçalama ile mikroorganizmaların fiziksel olarak ortamdan uzaklaştırılması önemlidir.

Hasta bakımının yapıldığı yerlerde infekte materyalle kontaminasyon halinde önce görülebilir materyal silinmeli, takiben 1/10 dilue çamaşır suyu gibi bir sıvı germisitle dekontamine edilmelidir.

Aynı olayın laboratuvar içinde olması halinde önce kontamine bölgeye sıvı germisit dökülüp temizlenmelidir.

Sonra üzerine yeniden sıvı germisit dökülmelidir. Tüm bu işlemler sırasında mutlaka eldiven giyilmesi gereklidir.

Duvar, yer döşemesi ya da diğer yüzeylerden hastaveya sağlık personeline infeksiyon bulaşması sözkonusu değildir. Bu nedenle adı geçen bögelerindezenfeksiyon veya sterilizasyonuna gerek yoktur, rutin temizlik yeterlidir.

Hasta bakımının yapıldığı yerlerde infekte materyallekontaminasyon halinde önce görülebilir materyalsilinmeli, takiben 1/10’luk çamaşır suyu ile silinmelidir.

Tüm bu işlemler sırasında mutlaka eldiven giyilmesigereklidir.

3- Çamışırhane ve mutfaklarda alınacak önlemler:

Hastanelerin normal çamaşır ve bulaşık yıkama işlemleri, hastaların kullandığı tepsi, tabak, çarşaf vb. eşyaların yeterli dekontaminasyonunu sağlar. Tüm kirlenmiş örtü ve çarşaflar hasta başında silkelenmeden ve ayrılmadan torbalanmalıdır. Bu eşyaların gidecekleri yere nakli mutlaka torba içinde yapılmalıdır.

Eğer 70 °C’nin üzerinde sıcık su kullanılıyorsa, çarşafları en az 71°C’de 25 dakika su ve deterjanla yıkamak yeterlidir. 70°C’nin altındaki sıcaklıklar için uygun kimyasal germisitler kullanılmalıdır.

Yaralanma sonrası temas bölgesi su ve sabunla veya uygun bir antiseptikle yıkanmalıdır.

Mukoza temaslarında bol suyla temas bölgesinin yıkanması yeterlidir.

Temas bölgesi sıkma, emme, kanatmaya çalışma vb yöntemlerle kesinlikle travmatizeedilmemelidir.

Normal yara bakımı dışında ek bir önleme gerek yoktur.

Yaralanmanın meydana geldiği bölgeye çamaşır suyu vb. kostik maddeler ve dezenfektan solüsyonlar sürülmemeli

Yaralan kişinin markerları bilinmiyor ise hemen kan alınarak HBs Ag, anti-HBs, anti-HCV bakılmalı

Marker sonuçlarına göre Hepatit B taşıyıcısı olmayan ve Hepatit B geçirmediği saptanan ve hastaların kan ve vücut sıvılarına maruz kalan tüm personele

0, 1 ve 6. aylarda Hepatit B aşısı yapılmalıdır.

Üçüncü doz aşıdan 4-8 hafta sonra anti-HBs antikoru tekrar bakılmalı, pozitifleşmemiş olanlar için tekrar üç doz aşı (0, 1, 6. aylarda) yapılmalıdır

İkinci aşılama programını takiben 4-8. haftalarda bakılan anti-HBs antikoru negatif bulunan kişiler için riskli yaralanmalar sonrasında anti-HBs negatif kişiler için belirtilen önlemler alınmalı, ek aşılama yapılmamalıdır.

Aşılama sonrasında anti-HBs antikoru pozitifleşen personel için rapel yapılmasına gerek yoktur.

Yaralanan kişinin anti HBs Ab düzeyi > 10 mIU/ml ise hepatit B’ye karşı yeterli korunma sağlar. Ek bir müdahaleye (aşı veya immünoglobulin gibi) gerek

yoktur.

Yaralanan kişide Hbs Ag-negatif ve anti HBs antikoru negatif veya anti HBs Ab düzeyi < 10 mIU/ml ise kaynağın durumuna göre Hepatit B aşısı Hepatit B Ig yapılmasına karar verilir.

Gebelikte Hepatit B aşısı ve HBIG uygulaması kontrendike değildir.

HBV taşıyan (HBsAg pozitif) bir hastanın kan ve diğer vücut sıvılarıyla temas eden (iğne batması, mukoz membranlara sıçrama, sağlam olmayan deriye bulaşma)

Anti-HBs veya Anti- HBc antikoru negatif sağlık personeline ilk 24-72 saat içinde 0.06 ml/kg hepatit B hiperimmünglobulin {HBIg} deltoid içine, eş zamanlı olarak hepatit B aşısı diğer kolda deltoid içine yapılmalı ve takiben 1 ay ve 6 ay sonra aynı doz aşı tekrarlanarak HBV karşı aktif bağışıklık sağlanması amaçlanmalıdır.

Kan ve vücüt sıvısı ile temas edilen hastanın ve temas eden sağlık personelinin durumları bilinmiyorsa

aktif immünizasyon şeması {aşı uygulaması} başlanmalı

ilk 48-72 saat içinde serolojik veriler elde edilebiliyorsa sonuçlar elde edildiğinde hastanın HBsAg pozitif, yaralanan personel taşıyıcı veya bağışık değil ise derhal 0.06 ml/kg HBIg intramüsküler yolla yapılmalıdır

(HBIg mor reçete, uygulama için yatış gerekli)

Hepatit C için etkinliği kanıtlanmış aşı ve immünoglobulin yoktur. Riskli yaralanma durumunda müdahale ve takip

▪ Kaynak biliniyor ise anti-HCV antikoru bakılmalıdır.Kaynak anti-HCV-pozitif ise yaralanan kişiden kan alınarak

bazal anti-HCV ve ALT düzeyi saptanmalıdır.1. ay sonunda bulaş riski yüksek ise (eldivensiz, lümenli iğne

ile perkütan temas vb. )HCV RNA bakılabilirTakip amacıyla 3. ay ve 6. ay sonunda ALT ve anti- HCV

testleri tekrarlanmalıdır.▪ Kaynak bilinmiyor ise takip amacıyla 3. ay ve 6. ay sonunda

ALT ve anti-HCV testleri tekrarlanmalıdır.▪ Yaralanan kişide seroloji pozitif saptanırsa Enfeksiyon hst

plk.

HIV ile bulaşta bazal olarak 6. hafta, 3. ay ve 6. ay sonrası anti HIV testi tekrarlanmalıdır.

Koruyucu Tedaviye temas sonrası mümkün olan en kısa sürede (ideali 1 saat içinde) başlanmalıdır.

Profilaksi için önerilen rejim: zidovudin ve lamivudin kombinasyonu (Combivir) veya tenofovir-emprisitabin kombinasyonu (Truvada).

Eğer temasın yoğun olduğu düşünülüyorsa : kombinasyona proteaz inhibitörü (Kaletra) ilavesi önerilmektedir.

Profilaksi 28 gün süreyle uygulanmalıdır.

Centers For Disease Control And Prevention (CDC) viral hemorajik hastalıklarda, hastalık süresince damlacık, standart ve temas izolasyonu alınmasını önermektedir.

Viral Hemorajik hastalıklarda bulaş personel,hasta ve ziyaretçilere hasta çıkartıları ve kirli malzemelerle direkt, indirekt temas, (solunum) ve damlacık yolu ile

Kemiricilerin çıkartıları ile temas veya ısırması ile olabilmektedir.

♣Kemiricilerin kontrolü ve çıkartıları ile temasın önlenmesi

♣Evlere farelerin ulaşmasının engellenmesi ♣Çalılık ve atıklar gibi farelerin

yaşayabileceği ortamların temiz tutulması ♣Yiyecek ve içeceklerin açık ortamlarda

bulundurulmasının engellenmesi, ♣Arazi ortamında çalışanlar bu konuda

eğitilmelidir.

♣İnfekte kenelerin ısırması ♣Viremik hayvanların kesilmesi sırasında

hayvana ait kan ve dokulara temas ♣ Nozokomiyal bulaş♣Hastalara ait kan ve/veya kanlı

sekresyonlarla direkt temas ♣Hava yolu ile bulaş olabilmektedir.♣İnkübasyon dönemi, kene ısırığından sonra

2-12 gün arasında değişmektedir.

Standart önlemlerin uygulanması. Temas, damlacık önlemleri ve aerosollerin ortama

yayılmasına yol açabilen resüsitasyon, cerrahimüdahaleler, entübasyon ve bronkoskopi gibi girişimlersırasında solunum bulaşı önlemlerinin (N95 maske vb.) uygulanması; - Ellerin yıkanması,

- Hastaların ayrılması ,

- Koruyucu malzemelerin kullanılması ve koruyucu önlükleringiyilmesi,

- Tek kullanımlık malzemeler ile hastaya ait kan, dışkı, idrar gibimateryallerin güvenli bir şekilde bertaraf edilmesi.

Ölenlerin kontrollü bir şekilde definlerinin sağlanması.

♣İnfekte kan ve doku ile temas eden kişi, temastan sonraki 14 gün boyunca ateş ve semptomlar yönünden günlük olarak izlenmeli ve ateş günde iki defa ölçülmeli

♣İğne batması gibi perkütan yaralanmalarda profilaksi başlanmalıdır.

♣ Örnekler toplanırken ve tanı için yollanırken üniversal korunma önlemleri alınmalı

♣ Otomatik analizörlerin dezenfeksiyonunda üretici tarafından önerilen dezenfektanlar ya da

♣ 1:100 dilüsyonda çamaşır suyu kullanılmalıdır.

♠ Laboratuvar örnekleri ağzı kapalı,sızdırmaz, işaretlenmiş, dayanıklı konteynırlara konarak gönderilmelidir.

♠ Konteynırların dış yüzeyleri kontamine edilmemelidir.

♣ Laboratuar çalışanlarında bulaşın önlenmesi için havalandırma sistemlerinde HEPA filtre içeren sistemler kullanılması

♣Sağlık personeline bulaşın önlenmesinde biyogüvenlik seviyesi 2-3 olan laboratuvar koşullarının sağlanması önemlidir