สนโดษ

โดย นายอนวฒน ลดดาวลย

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาศลปไทย ภาควชาศลปไทย

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2554

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

สนโดษ

โดย นายอนวฒน ลดดาวลย

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาศลปไทย ภาควชาศลปไทย

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2554

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

CONTENTMENT

By Anuwat Laddawan

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree MASTER OF FINE ARTS

Department of Thai Art Graduate School

SILPAKORN UNIVERSITY 2011

สำนกหอ

สมดกลาง

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “ สนโดษ ” เสนอโดย นายอนวฒน ลดดาวลย เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาศลปไทย

..........……....................................................... (ผชวยศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ)

คณบดบณฑตวทยาลย วนท..........เดอน.................... พ.ศ. ..........

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ 1. ผชวยศาสตราจารยอภชย ภรมยรกษ 2. ศาสตราจารยชลด นมเสมอ

คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ .................................................... ประธานกรรมการ (ศาสตราจารยปรชา เถาทอง) ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ .................................................... กรรมการ (ศาสตราจารยอทธพล ตงโฉลก) (ผชวยศาสตราจารยวรญญา ดวงรตน) ............/......................../.............. ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ .................................................... กรรมการ (ผชวยศาสตราจารยอภชย ภรมยรกษ) (ศาสตราจารยชลด นมเสมอ) ............/......................../.............. ............/......................../..............

สำนกหอ

สมดกลาง

ง

51004210 : สาขาวชาศลปไทย ค าส าคญ : ทศนศลป/ จตรกรรม / สนโดษ/ อฐบรขาร/ พระพทธศาสนา/ ความพอด/ ความสงบ/

การปฏบตธรรม

อนวฒน ลดดาวลย : สนโดษ. อาจารยทปรกษาวทยานพนธ : ผศ.อภชย ภรมยรกษ และ ศ.ชลด นมเสมอ. 85 หนา.

วทยานพนธเรอง “สนโดษ” เปนการสรางสรรคผลงานจตกรรม ทแสดงการประสานกลมกลนกนของบรรยากาศของส และรปทรงของเครองอฐบรขารของพระภกษภายในสถานทอน สงบ วเวก สปปายะ โดยสอความหมายทเชอมโยงสมพนธถงวถแหงการปฏบตสมณธรรมของพระภกษ ผานเครองอฐบรขารใชสอยทมความเรยบงาย เพอถายทอดความรสกในความสนโดษ ความสงบ และความรงเรองแหงปญญา ในวถแหงการปฏบตทเรยบงายตามสมณวสย อนเปนแนวทางแหงความดงามในการด าเนนชวตตามหลกธรรมในพระพทธศาสนา

ภาควชาศลปไทย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2554

ลายมอชอนกศกษา........................................ ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธ 1. ........................... 2. .............................

สำนกหอ

สมดกลาง

จ

51004210 : MAJOR : THAI ART KEY WORD : PAINTING/ VISUAL ART/ CONTENTMENT/ EIGHT NECESSITIES/

NECESSITIES/ ARTICLES/ MONK/ AUSTERE/ BUDDHISM/ SUFFICIENCY/ TRANQUILITY/ SERENITY/ MONASTIC PRACT

ANUWAT LADDAWAN : CONTENTMENT. THESIS ADVISORS : ASST. PROF. APICHAI PIROMRAK, PROF. CHALOOD NIMSAMER. 85 pp. The thesis entitled “Contentment” is a series of paintings that demonstrate the eight necessities of a Buddhist monk in a favorable atmospheric tranquility by using harmonious color tone. The artist portrays several simple objects used by a monk during a monastic practice and suggests the contentment, serenity, and intellectual prosperity while living an austere lifestyle to achieve the spiritual and religious goals in terms of Buddha’s teachings.

Department of Thai Art Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2011

Student's signature ........................................ Thesis Advisors' signature 1. ...................................... 2. .......................................

สำนกหอ

สมดกลาง

ฉ

กตตกรรมประกาศ

ขาพเจาขอนอมร าลกถงคณแหงพระรตนตรยอนประกอบดวยพระพทธคณ พระธรรมคณ พระสงฆคณ คณของพอแมครบาอาจารยหลวงตามหาบว ญาณสมปนโน ผเปนสรณะทพงทระลกแกขาพเจา คณมารดา บดา ผใหก าเนด คณครบาอาจารย ศาสตราจารยชลด นมเสมอ ผชวยศาสตราจารยอภชย ภรมยรกษ อาจารยทปรกษาโครงการวทยานพนธ สถาบนการศกษาและคณาจารยทกทานทใหการชวยเหลอใหความรอบรมสงสอน ตลอดจนเปนก าลงใจในการสรางสรรคผลงานศลปะ ขอขอบคณเพอนมตรสหายทงหลายทใหการชวยเหลอดวยดเสมอมา ขอขอบพระคณทกทานทมสวนชวยใหงานวทยานพนธนส าเรจดวยดทกประการ ขาพเจาหวงวาผลงานวทยานพนธน จะสามารถสรางคณประโยชน ทงในดานคณคาทางสนทรยภาพ และคณคาทางแนวความคดในแนวทางแหงความดงามในพระพทธศาสนา ตอสงคมและเพอนมนษยได

สำนกหอ

สมดกลาง

ช

สารบญ หนา บทคดยอภาษาไทย .................................................................................................................... ง บทคดยอภาษาองกฤษ ............................................................................................................... จ กตตกรรมประกาศ ..................................................................................................................... ฉ สารบญภาพ ............................................................................................................................... ฌ บทท 1 บทน า ............................................................................................................................. 1 ความเปนมาและความส าคญของการศกษา ........................................................... 1 วตถประสงคของการศกษา .................................................................................... 2 สมมตฐานของการศกษา ........................................................................................ 2 ขอบเขตการศกษา .................................................................................................. 2 ขนตอนและวธในการศกษา................................................................................... 3 แหลงขอมลทน ามาใชในการสรางสรรค ............................................................... 3 อปกรณทใชในการสรางสรรค .............................................................................. 3 2 ขอมลทเกยวกบการสรางสรรค ...................................................................................... 4 ทมาของแนวความคดและแรงบนดาลใจ ............................................................... 4 อทธพลจากความเชอในพระพทธศาสนา .............................................................. 4 อทธพลจากปฏปทาของพระธดงคกรรมฐานสายพระอาจารยมน ภรทตโต .......... 8 อทธพลจากบรรยากาศและสถานทในการบ าเพญสมณธรรม................................ 12 อทธพลจากเครองอฐบรขารของพระธดงคกรรมฐาน........................................... 18 3 กระบวนการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ .................................................................. 28 การประมวลความคดจากขอมล เพอใชในการสรางสรรค ..................................... 28 จากแนวความคดสการใชทศนธาตในการสรางสรรค............................................ 28 อปกรณการสรางสรรค .......................................................................................... 32 ขนตอน วธการสรางสรรค ..................................................................................... 32 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ.................................................................................. 36 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 1...................................................................... 39

สำนกหอ

สมดกลาง

ซ

บทท หนา ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2 ...................................................................... 43

ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3 ...................................................................... 46

ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4 ...................................................................... 49

4 การสรางสรรคผลงานวทยานพนธ ................................................................................ 50 ผลงานวทยานพนธ ................................................................................................ 51 ผลงานวทยานพนธชดท 1 ...................................................................................... 55 ผลงานวทยานพนธชดท 2 ...................................................................................... 59 ผลงานวทยานพนธชดท 3 ...................................................................................... 65 ผลงานวทยานพนธชดท 4 ...................................................................................... 69

ผลงานวทยานพนธชดท 5 ..................................................................................... 73

ผลงานวทยานพนธชดท 6 ..................................................................................... 77

ผลงานวทยานพนธชดท 7 ..................................................................................... 80

ปญหาและวธแกไข ................................................................................................ 80 5 สรป ............................................................................................................................... 82

บรรณานกรม .......................................................................................................................... 83

ประวตผวจย ........................................................................................................................... 84

สำนกหอ

สมดกลาง

ฌ

สารบญภาพ ภาพท หนา 1 ทางจงกลมของพระธดงคกรรมฐาน .................................................................... 14 2 แครทพกภาวนาภายในวดปา ............................................................................... 14 3 ทางจงกลมของพระธดงคกรรมฐาน .................................................................... 15 4 พระอโบสถและศาลาเอนกประสงคภายในวดปา ................................................ 15 5 เงอมหนผาภายในวดปา ....................................................................................... 16 6 กฏของพระวดปา ................................................................................................. 16 7 เงอมผาทภาวนาของพระวดปา ............................................................................ 17 8 กฏของพระวดปา ................................................................................................. 17 9 เครองอฐบรขารของพระธดงคกรรมฐาน (บาตร) ................................................ 20 10 เครองอฐบรขาร (ไตรจวร ไดแก สงฆาฏ อตราสงค อนตรวาสก) ....................... 20 11 เครองอฐบรขาร (ประคดเอว) ............................................................................. 21 12 เครองอฐบรขาร (ดาย เขม) .................................................................................. 21 13 เครองอฐบรขาร (มดโกน กระบอกกรองน า) ...................................................... 22 14 เครองบรขาร (กาน า)............................................................................................ 22 15 การจดเครองบรขารของพระวดปา เวลาฉน ......................................................... 23 16 บาตรพระธดงคกรรมฐาน .................................................................................... 23 17 บาตรและกาน าของพระธดงคกรรมฐาน ............................................................. 24 18 การผงบาตรใหแหงหลงลางบาตร ....................................................................... 24 19 ราวตากผาจวร ...................................................................................................... 25 20 บรรยากาศภายในกฏพระวดปา ........................................................................... 25 21 บรรยากาศภายในกฏพระวดปา ........................................................................... 26 22 ถงบาตร และยามพระในการธดงค ...................................................................... 26 23 บรรยากาศยามค าคนภายในกฏพระวดปา ............................................................ 27 24 อปกรณการสรางสรรควทยานพนธ ..................................................................... 32 25 การใชพกนรางภาพโครงสรางโดยรวม ............................................................... 33 26 การลงสฝ นสรางบรรยากาศโดยรวม ................................................................... 34 27 การลงสฝ นสรางบรรยากาศโดยรวม ................................................................... 34 28 การลงสฝ นสรางบรรยากาศโดยรวม ................................................................... 35

สำนกหอ

สมดกลาง

ญ

ภาพท หนา 29 การขงน าสเพอสรางความนมนวลกลมกลนของบรรยากาศในภาพ .................... 35 30 การแตงเกบรายละเอยดในขนตอนสดทาย .......................................................... 36 31 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 1 .................................................................... 37 32 ผลงานชวงกอนวทยานพนธชดท 1 ชนท 1 ......................................................... 37 33 ผลงานชวงกอนวทยานพนธชดท 1 ชนท 2.......................................................... 38 34 ผลงานชวงกอนวทยานพนธชดท 1 ชนท 3.......................................................... 38 35 ผลงานชวงกอนวทยานพนธชดท 1 ชนท 4.......................................................... 39 36 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2..................................................................... 40 37 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 1......................................................... 40 38 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 2......................................................... 41 39 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 3......................................................... 41 40 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 4......................................................... 42 41 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 5......................................................... 42 42 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3..................................................................... 43 43 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 1......................................................... 43 44 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 2......................................................... 44 45 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 3......................................................... 44 46 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 4......................................................... 45 47 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 5......................................................... 45 48 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4..................................................................... 46 49 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 1......................................................... 46 50 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 2......................................................... 47 51 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 3......................................................... 47 52 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 4......................................................... 48 53 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 5......................................................... 48 54 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1................................................................................... 51 55 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชนท 1....................................................................... 51 56 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชนท 2....................................................................... 52 57 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชนท 3....................................................................... 52

สำนกหอ

สมดกลาง

ฎ

ภาพท หนา 58 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชนท 4...................................................................... 53 59 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชนท 5 ....................................................................... 54 60 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชนท 6....................................................................... 54 61 ผลงานวทยานพนธ ชดท 2................................................................................... 55 62 ผลงานวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 1....................................................................... 56 63 ผลงานวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 2....................................................................... 57 64 ผลงานวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 3....................................................................... 58 65 ผลงานวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 4....................................................................... 58 66 ผลงานวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 5....................................................................... 59 67 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3................................................................................... 60 68 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 1....................................................................... 60 69 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 2....................................................................... 61 70 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 3....................................................................... 61 71 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 4....................................................................... 62 72 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 5....................................................................... 62 73 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 6....................................................................... 63 74 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 7....................................................................... 64 75 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 8....................................................................... 64 76 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4................................................................................... 65 77 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 1....................................................................... 66 78 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 3....................................................................... 66 79 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 2....................................................................... 67 80 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 4....................................................................... 68 81 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 5....................................................................... 68 82 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 6....................................................................... 69 83 ผลงานวทยานพนธ ชดท 5................................................................................... 70 84 ผลงานวทยานพนธ ชดท 5 ชนท 1....................................................................... 70 85 ผลงานวทยานพนธ ชดท 5 ชนท 2....................................................................... 71 86 ผลงานวทยานพนธ ชดท 5 ชนท 3....................................................................... 72

สำนกหอ

สมดกลาง

ฏ

ภาพท หนา 87 ผลงานวทยานพนธ ชดท 5 ชนท 5...................................................................... 72 88 ผลงานวทยานพนธ ชดท 5 ชนท 4....................................................................... 73 89 ผลงานวทยานพนธ ชดท 6 ................................................................................... 74 90 ผลงานวทยานพนธ ชดท 6 ชนท 1....................................................................... 74 91 ผลงานวทยานพนธ ชดท 6 ชนท 2....................................................................... 75 92 ผลงานวทยานพนธ ชดท 6 ชนท 3....................................................................... 75 93 ผลงานวทยานพนธ ชดท 6 ชนท 4....................................................................... 76 94 ผลงานวทยานพนธ ชดท 6 ชนท 5....................................................................... 76 95 ผลงานวทยานพนธ ชดท 7................................................................................... 77 96 ผลงานวทยานพนธ ชดท 7 ชนท 1....................................................................... 78 97 ผลงานวทยานพนธ ชดท 7 ชนท 2....................................................................... 78 98 ผลงานวทยานพนธ ชดท 7 ชนท 3....................................................................... 79 99 ผลงานวทยานพนธ ชดท 7 ชนท 4....................................................................... . 80

สำนกหอ

สมดกลาง

1

บทท 1

บทน ำ

ความสงบรมเยนภายใตรมเงาแหงพระพทธศาสนาถอเปนแนวทางแหงการด ารงชวตอย

อยางมหลกใจ คณแหงพระรตนตรยถอเปนทพงอนสงสด อบอน และปลอดภย ทามกลางความแปรผนทไมแนนอนอนเปนสจธรรมแหงชวต หลกปฏบตในพระพทธศาสนาถอเปนหนทางทน าไปสความสข สงบ และความสนทกข อนเปนจดมงหมายสงสดแหงจตวญญาณได การกาวเดนไปตามหนทางทองคพระสมมาสมพทธเจาไดบญญตไวเปนหนทางแหงความพอด เรยบงาย งดงาม แฝงไปดวยขอธรรมทกลมกลนไปกบชวต และเกอหนนตอการปฏบตธรรม ทมความเหมาะสมพอดตามขนภม ในแตละบคคลทจะเลอกและปฏบตใหกลมกลนไปกบวถชวตของตน

พระภกษสงฆเปนเพศทเกอหนนตอการปฏบตสมณธรรม อนเปนหนทางทมงตรงไปสอมตธรรมคอความสนทกข ตามพระธรรมค าสอนขององคพระสมมาสมพทธเจา ความเรยบงายในสมณวสยทเปนผฝกตน ยอมตระหนกรด ารงชวตดวยความเหนภยและตงอยในความไมประมาท ครองตนดวย ศล สมาธ ปญญา ศรทธา ความเพยร อยในทอนสงบ วเวก สปปายะ พอใจในการบ าเพญกจของตน พอดในปจจย 4 ทยงชวตใหคงอยเพอปฏบตสมณธรรมใหถงซงความสนทกข ความเปนอยของพระจงเรยบงาย สนโดษ เปนอสระจากโลกามส อนเปนเครองลอของโลก

ความเปนมาและความส าคญของการศกษา

จากการทขาพเจาไดรบรสมผสถงวถแหงความสงบ สข ในปฏปทาของพระธดงคกรรมฐานสายวดปา ทครบาอาจารยไดพาด าเนนมาเปนล าดบจนถงปจจบน การปฏบตตามปฏปทาในขอธดงคกรรมฐานนเปนการทวนกระแสโลกทงทางกายวาจาและใจ เปนเครองบ าเพญทสมพนธเกยวเนองกนไปในอรยาบถตางๆของความเพยร พระธดงคกรรมฐานจงเปนผส ารวม สงบ งามตา ความเปนอยอนสนโดษ มกนอยท าใหทานผครองธรรมปฏบตนเปนผไมประมาทลมตว ปกครองตวไดอยางนาเลอมใสชนชม และเปนผสงางามในสายตาแหงชนทงหลาย ทงการปฏบตทสอดคลองไปกบวถชวต ทอยอาศย เครองบรขารใชสอย ลวนบงชถงธรรมะทปกครองใจของทานทงหลายเหลานน ซงสงตางๆเหลานไดน าพาใหเกดความเลอมใสศรทธา ซาบซงใจ เกดความงอกงามภายในใจ และสงดงกลาวไดเปนประสบการณในความรสก ในความผกพน เปนภาพความทรงจ า เปน

1

สำนกหอ

สมดกลาง

2

ความสขประทบใจ เปนความพอใจ ในความพอด ในความเรยบงายอนเปนขอธรรมในพระพทธศาสนาทสงอทธพลตอการแสดงออกตางๆในความเชอแหงความรสกนนของขาพเจา

วตถประสงคของการวจย

ขาพเจาตองการน าเสนอผลงานจตรกรรมไทย ทแสดงการประสานกลมกลนกนของบรรยากาศของส และรปทรงของเครองอฐบรขารของพระภกษภายในสถานทอน สงบ วเวก สปปายะ โดยสอความหมายทเชอมโยงสมพนธถงวถแหงการปฏบตสมณธรรมของพระภกษ ผานเครองอฐบรขารใชสอยทมความเรยบงาย เพอถายทอดความรสกในความสนโดษ ความสงบ และความรงเรองแหงปญญา ในวถแหงการปฏบตทเรยบงายตามสมณวสย อนเปนแนวทางแหงความดงามในการด าเนนชวตตามหลกธรรมในพระพทธศาสนา สมมตฐานของการศกษา

การสรางสรรคผลงานจตรกรรมในหวขอ “สนโดษ” นเปนการสะทอนสภาวะของจตอนเปนนามธรรมในความรสก สนโดษ เรยบงาย สงบในทามกลางพนทเฉพาะตนเฉพาะบคคลของพระภกษผปฏบตสมณธรรม โดยมงเนนใหการใชเครองอฐบรขาร ตลอดจนสและบรรยากาศแวดลอมในภาพ สอสารตอผรบไดอยางมประสทธภาพ อกทงสามารถเขาใจในขอธรรมอนเปนหลกแหงความสงบสขในการด าเนนชวตในพระพทธศาสนาได ขอบเขตของการศกษา

1. ศกษา ปฏปทา ขอวตรปฏบตตางๆ ของพระธดงคกรรมฐาน สายวดปา 2. ศกษาเนอหาสาระทแสดงความ สนโดษ เรยบงาย สงบ ในสมณเพศ 3. ศกษาการใชรปทรง และสญลกษณตางๆ ในการเชอมโยงและสอถง ปฏปทา ขอวตร

ปฏบตตางๆของพระธดงคกรรมฐานสายวดปา เพอแสดงถงความสนโดษ เรยบงาย สงบ ในสมณเพศ

4. ศกษาการใชส และเทคนคในการแสดงออกดานอารมณความรสก ดวยการใชเทคนคสฝ น ขนตอนและวธในการการศกษา

1. ศกษาขอมลจากสถานทจรงโดยการไปสมผสใกลชดอยภายในวดสายพระธดงคกรรมฐาน หรอสายวดปา ศกษาสงเกตมมมอง บรรยากาศของสงแวดลอมรอบตว ตลอดจน

สำนกหอ

สมดกลาง

3

ปฏปทาขอวตรปฏบตตางๆของพระ รบรซมซบอารมณความรสกและความบนดาลใจในการปฏบตธรรมจากสถานทนนๆ

2. ศกษาขอมลจากขาวของเครองใช อฐบรขารของพระภกษของจรง และถายภาพเกบรายละเอยดในสวนทสนใจและยากแกการจดจ า

3. ประมวลความคด วเคราะห สรปสวนส าคญทจ าเปนตอแนวความคด และการแสดงออกในการสรางสรรคผลงาน

4. ปฏบตคนควา ทดลอง ดวยการท าภาพรางขาวด าและเทคนคสทตอบสนองตอการแสดงออก

5. สรางสรรคผลงานจรงทขยายจากภาพราง โดยผสมผสานอารมณความรสกทไดจากการปฏบตงานจรง

6. น าเสนอเขาสการสมมนา วจารณ เพอผลในการแกปญหาและการพฒนาผลงานในแตละชวง บนทกเพอประกอบการสรางสรรค

แหลงขอมลทน ามาใชในการสรางสรรค

1. ขอมลทางดานสถานทจากวดในสายพระธดงคกรรมฐาน หรอสายวดปา 2. ขอมลจากต าราและเอกสารทเกยวของกบหลกทฤษฎทางศลปะ ปรชญาและ

แนวความคด เพอคนควาหาเหตผลทตอบสนองตอการสรางสรรค

อปกรณทใชในการสรางสรรค 1. อปกรณทใชในการเกบขอมล เชน อปกรณวาดเขยน ,กระดาษ,กลองถายรป 2. อปกรณทใชในการสรางสรรคผลงานจตกรรม ไดแก เฟรมผาใบรองพน ,สฝ น,

อปกรณวาดเขยน

สำนกหอ

สมดกลาง

4

บทท 2

ขอมลทเกยวกบกำรสรำงสรรค

ทมำของแนวควำมคดและแรงบนดำลใจ

ความเชอ ความเลอมใสศรทธาในพระพทธศาสนารวมถงพระธรรมค าสอนของพระสมมาสมพทธเจา ถอวามอทธพลอยางมากตอชวตจตใจของขาพเจารวมไปถงพทธศาสนกชนทกคน ดวยมความเกยวเนองสมพนธกนทงทางกาย ทางวาจา ทางใจ ไมทางใดกทางหนง ซงมอทธพลตอวถชวต วธคด การแสดงออกทางสงคม จารตประเพณ ศลปวฒนธรรม แตสงอนส าคญแหงการแสดงออกทงหมดกคอ “ใจ” เพราะความรสกนกคด ดชว สขทกข ตางๆมากมายลวนคลคลายออกมาจากจตดวงน จตใจจงจ าเปนตองมธรรมเปนทพงพงยดเหนยว เพอใหธรรมนปกครองจตใจใหอยขอบเขตแหงความพอด หลกธรรมในพระพทธศาสนาจงถอเปนหลกของใจ เปนทพงทางใจไดอยางปลอดภยทสด

ขาพเจาเชอวาใจทมธรรมะเปนทพงยอมน าความสงบสขมาให จากประสบการณทไดมโอกาสสมผสกบความสงบสขของใจในการปฏบตธรรมในวดสายพระธดงคกรรมฐานหรอสายวดปา จากสภาพความเปนอยทเรยบงายสนโดษกบธรรมชาตในวดท าใหไดเหนความพอดของการด ารงชวตอยอยางสงบสข โดยเฉพาะการไดเรยนรปฏปทาของครบาอาจารยททานไดพาด าเนนมาตามแบบอรยประเพณ ทสะทอนการกาวเดนตามรอยบาทแหงองคพระสมมาสมพทธเจา ในความเปนอยอยางพระทเรยบงาย สนโดษ มกนอย บ าเพญสมณธรรมอยทามกลางปาเขา เครองอฐบรขารใชสอยตามพระวนยกแสดงขอธรรมแหงความพอเหมาะพอดของการด ารงชพเปนความงดงามดวยธรรมในการครองสมณเพศ ซงสงดงกลาวไดน าพาใหจตใจไปสความสงบ สข ดวยความพอ พอด พอใจ อนเปนสงทเกดทใจ พบทใจ และพอไดทใจ สงดงกลาวทขาพเจาไดสมผสรบรเปนภาพความทรงจ าอยภายใน ซงสงผลตอการแสดงออกในผลงานชด “สนโดษ” อทธพลจากความเชอในพระพทธศาสนา

พระพทธศาสนานบวามอทธพลอยางมากในวถชวตของคนไทยทเปนเมองพทธ เพราะไดหลอมรวมวถชวตวถคด จารตประเพณ ศลปวฒนธรรมไวเปนอนหนงอนเดยวกนอยางแนบแนนความเชอความเลอมใสศรทธาในพระพทธศาสนาในหลกพระธรรมค าสอนนบวาสงผลใหผคนในสงคมอยรวมกนไดอยางเปนปกตสข แมในยามทกขกมหลกธรรมเปนทพงทางใจ พระพทธศาสนา

4

สำนกหอ

สมดกลาง

5

รวมถงพระธรรมค าสอนจงเปนสงคควรกบจตใจเปนทพงอนอบอนและปลอดภย ซงเปนความรสกสมผสทางจตใจทตองอาศยความเชอความเลอมใสศรทธาเปนสงน าทางเพอกาวไปสการนอมน าหลกธรรมเขามาปฏบตทจะพงรเหนและเขาใจไดเฉพาะตน จนเปนความมนคงในหลกแหงความเชอความศรทธาอยางไมคลอนแคลน

ความศรทธา1 คอการเปดใจใหเขาถงความเชอในธรรมเชอในสงอนประกอบดวยเหตผล เชอมนในสงดงาม เลอมใส ซาบซง มนใจ สนทใจ มใจนอมทจะมงไปรบคณธรรมความดในบคคล ในธรรม หรอสงอนประกอบดวยความดงาม ความศรทธาในพระพทธศาสนาประกอบไปดวย ความเชอในการตรสรของพระสมมาสมพทธเจา ความไมหว นไหวใน พระพทธ พระธรรม พระสงฆ เชอในเรองของกรรม ผลของกรรม เชอวาสตวมกรรมเปนของของตน ท าดไดด ท าชวไดชว ซงความเชอดงกลาวไดกลายเปนสวนหนงของวถชวตวถคดของผคนในสงคมไทยซงเปนสงคมชาวพทธมาอยางแนบแนน

ทานทงหลายผซงมความศรทธาในพระพทธศาสนาอยางแนบแนนยอมพรอมทจะนอมรบสงดงามทงหลายเขาสใจ สงดงามดงกลาวคอศาสนธรรม ธรรม2 ทองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา และพระอรยเจาทงหลายไดสอนไวแกโลก ธรรม คอธรรมชาตททรงไวซงความดทงหลาย นบแตความดอยางต าจนถงความดอยางสดยอด คอพระนพพาน คนทรกความถกความดงามและสนใจตอการท าถกท าดทางกาย วาจา ใจ ความสขความเจรญเปนชนๆยอมทรงไวซงผนน ดงนนศาสนากบเราจงแยกกนไมออก เพราะศาสนาชลงในจดทมนษยตองการคอความสงบสขเยนใจ และชบอกวธปฏบตตนตอสงทเกยวของตองการโดยถกตอง ผปฏบตจะไมผดหวงในสงทตองการ ความจ าเปนระหวางเรากบศาสนาทวาแยกกนไมออกนน คอ ความเคลอนไหวของกายวาจาใจทกอาการ เปนสงจ าตองไดรบการแนะแนวจากศาสนาอยทกระยะ ส าหรบผหวงความถกตองดงาม ไมเชนนนกปฏบตด าเนนไมถกทางและยากจะเจอความสขดงทมงหมายเพราะความจ าเปนส าหรบ

1 พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม

(กรงเทพฯ : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, 2546), 423. 2 พระธรรมวสทธมงคล (พระมหาบว ญาณสมปนโน), แวนสองธรรม (กรงเทพฯ : โรง

พมพชวนพมพ, 2537), 48 – 49.

สำนกหอ

สมดกลาง

6

เรานแล ศาสนาจงเปนเหมอนเขมทศคอยแนะแนวการด าเนนทางความประพฤต เพอกาวไปถกจดทตองการและปรากฏผลเปนทพงพอใจแกผด าเนนตามอยเสมอไมปลกแวะ

ผเหนคณคาในธรรมยอมเหนคณคาของการอบรมจตใจเปนสงควบคกนไป เพราะธรรมเปนเครองอบรมจตใจอนดเลศ การอบรมจตใจ3ใหไดรบความสขนน เปนหนทางทองคสมเดจพระผมพระภาคเจาทกๆพระองคไดทรงสรรเสรญมาแลว ใจของเราถาไมมเวลาพก ไมมเวลาสงบ กเปนของไมแปลกจากบรรดาสตวทวไป เชนเดยวกน กาลใดสมยใดทใจของเราไดมการพกผอนหยอนใจ ไดรบการอบรม เราจะไดเหนโทษแหงความคดความปรงความวนวายของใจ เราจะไดเหนคณคาแหงความสงบของใจในเมอเราไดขาถงความสงบแลวจะไดเปนบาทฐานหรอศรทธาแหงความตงมนในหลกแหงกรรมตอไป

ความสงบกบความฟงซานเปนของคกน ความฟงซานวนวาย เกดจากความคดปรงของจตใจ จะปรงทางอดตกตามทางอนาคตกตาม ปรงเรองดกตาม เรองชวกตาม ยอมจดวาเปนงานของจตท งสน เมอใจของเราไดปลอยงานนนๆเสย เขามาพกด ารงตนอยดวยความสงบ ปราศจากความปรงแตงใดๆ นทานเรยกวา ใจของเราไดรบความสงบ เมอใจของเราไดรบความสงบแลว กเปนเหตใหมความเยอกเยนในจตใจ ใจกมก าลง นอกจากใจของเรามก าลงแลว ยงสามารถทจะท ารางกายของเราซงเปนสมบตของใจนใหมพลงงานขนอกดวย เพราะเหตนน ธรรมโอสถจงเปนของจ าเปนทงภายในและภายนอก ค าวาภายในหมายถงใจ ทไดรบธรรมโอสถเปนเครองเยยวยา แตใจกจะไดเหนเหตเหนผล เหนความสงบสขภายในจตของตน และเหนความทกขขนเปนล าดบภายในใจ ค าวาภายนอก หมายถงกายของเราจะไดมความสขความสบาย นเรยกวา “ธรรมโอสถเครองเยยวยาจตใจของเรา” และเยยวยาธาตขนธของเรา ใหมความสขกายสบายเสยได

ความสงบจต4 เรมแตชนต า คอสงบไดชวขณะ สงบไดนานพอประมาณ และสงบไดตามตองการทจะใหพกและถอนขนมาทงเปนความสงบทละเอยดแนบแนนกวากนมาก ขณะทจตสงบยอมปลอยอารมณทเคยรบกวนตางๆเสยได เหลอแตความรความสวางไสวประจ าใจ และความสขอนเกดจากความสงบตามขนของใจเทานน ไมมสองกบสงอนใด เพราะขณะนนจตปราศจากอารมณและเปนตนของตนอยโดยล าพง แมกเลสสวนละเอยดยงมอยภายในกไมแสดงตว

3 พระธรรมวสทธมงคล (พระมหาบว ญาณสมปนโน), แวนสองธรรม, 1 – 2. 4 พระธรรมวสทธมงคล (พระมหาบว ญาณสมปนโน), ปฏปทาของพระธดงคกรรมฐาน

สายพระอาจารยมน ภรทตโต (กรงเทพฯ : ส านกพมพสภา, 2552), 40.

สำนกหอ

สมดกลาง

7

ถาเปนน ากก าลงนงและใสสะอาดปราศจากฝ นละออง หากมตะกอนกก าลงนอนนงไมท าน าใหขน ควรแกการอาบดมใชสอยทกประการ ใจทปราศจากอารมณมความสงบตวอยโดยล าพงนานเพยงไร ยอมแสดงความสข ความอศจรรย ความส าคญ ความมคณคามาก ใหเจาของไดชมนานและมากเพยงนน ทงเปนความส าคญและความอศจรรยไมมวนเวลาจดจางแมเรองผานไปแลว ทงนเพราะใจเปนธรรมชาตทลกลบและอศจรรยภายในตวอยแลว เมอถกช าระเขาถงตวจรงเพยงขณะเดยว กแสดงความอศจรรยใหรเหนทนท และยงท าใหเกดความอาลยเสยดายตอความเปนของจตไปนาน ถาปลอยใหหลดมอคอเสอมไปโดยไมไดกลบคนดวยวธการบ าเพญใหทรงตวอยหรอท าใหเจรญยงๆขนไป

ผซงเหนคณคาในความสงบไดสมผสกบความสขอนเกดจากความสงบทางจตใจ ยอมเปนผพยายามฝกฝนอบรมจตใจของตนเองอยเสมอ ดวยไดสมผสกบความสงบนนดวยตนเองจนประจกษแกใจเจาของ และยอมจะเหนคณคาในตน เหนคณคาของพระศาสนาไปเปนล าดบตลอดจนมความเชอมนตอคณงามความด จนถงมรรคผลนพพาน อนเปนธรรมชนสงสด และเชอมนตอหนทางด าเนนทจะพงประกอบพงบ าเพญใหเกดใหมขนจนเปนสมบตสวนตวได

หนทางด าเนนอนจะพงประกอบพงบ าเพญ ในธรรมอนเปนธรรมชาตทมกฎเกณฑทงฝายเหตฝายผล ผบ าเพญเพอหวงประโยชนและความเปนสรมงคลแกตน จงควรสงเกตวธปฏบตดวยด ผลทจะพงไดรบกไมมอะไรอนนอกจากความสขสมหวงไปโดยล าดบ นบตงแตขนกลยาณธรรมถงขนอรยธรรม ถาเปนนามของผไดรบผลกเปนกลยาณชนและอรยชนไปตามล าดบ จนถงอรหนตบคคล ไมมบกพรองทางคณธรรมทเกดจากการปฏบตเปนมชฌมา ผปฏบตเปนมชฌมา5

ตามหลกธรรมมแสดงไววา ศล สมาธ ปญญา คอ กาลทควรมศลกควรสนใจในศล กาลทควรมสมาธความสงบใจกควรสนใจในการท าสมาธใหเกด กาลทควรมปญญากควรเจรญปญญาใหเกด ไมสงเสรมหรอลบลางสวนใดสวนหนงใหเสยไป อนเปนการลบลางตนใหเสยไปในขณะเดยวกน เพราะศล สมาธ ปญญาเปนธรรมสมบตทเกยวเนองกนทผปฏบตจะควรสนใจเสมอกนตามกาลเวลาทควรจะเจรญในธรรมใดเวลาใด ไมเปนสงทควรผลกออกหรอคดคานเลอกเอาตามชอบใจอนเปนความเหนผด เนองจากธรรมทงนมใชสมบตตางชนดกน โดยเปนกองเงน กองทอง กองเพชรนลจนดา วาตนชอบสงนนไมชอบสงนแลวตดออก แตเพราะศล สมาธ ปญญาเปนคณธรรมเกยวเนองกนกบการปฏบตของผตองการคณธรรมนนๆ จะควรปฏบตใหกลมกลนกนไปตามความ

5 พระธรรมวสทธมงคล (พระมหาบว ญาณสมปนโน), ปฏปทาของพระธดงคกรรมฐาน

สายพระอาจารยมน ภรทตโต, 122 - 123.

สำนกหอ

สมดกลาง

8

จ าเปนของศล สมาธ ปญญาแตละประเภท คอศลนนเปนพนของผมศลทรกษาอยประจ า สวนสมาธกบปญญานนจะควรปฏบตอยางไรจงจะเหมาะสม เพอก าลงจะไดเพมขนเปนคเคยงกนไปไมใหบกพรองดานใดดานหนง การปฏบตตอธรรมทงสองประเภทมดงนคอ ถาสมาธยงไมมเลย กควรพยายามใหมขนดวยการบรกรรมภาวนาหรอวธใดทถกกบจรตนสยซงควรจะท าใหสมาธเกดขนได ถามบางแลวกควรเจรญวปสสนาปญญาไปดวยกน ตามโอกาสทสมาธถอนขนมาและมก าลงพอควรแลว การพจารณาทางปญญานนควรแยกแยะธาตขนธ มรปขนธเปนตน ออกพจารณาโดยอนโลมปฏโลมถอยหนาถอยหลงกลบไปกลบมา โดยทางปฏกลหรอทางไตรลกษณ จนมความช านช านาญคลองแคลว อนดบตอไปกพกจตโดยทางสมาธดงทเคยท ามา อยางนเรยกวาการบ าเพญสมาธและปญญาใหเปนไปโดยสม าเสมอ ไมหยอนในธรรมนนยงในธรรมน เพราะสมาธกบปญญาทงสองนเปนธรรมพยงจตใหเจรญขนเปนล าดบไมมวนเสอมคลาย ผบ าเพญจงควรสนใจทงสองอยางใหสม าเสมอกนแตตนจนอวสานแหงการบ าเพญเพอบรรลมรรคผลนพพาน

หนทางแหงการด าเนนตามหลกธรรมในพระพทธศาสนาเปนหนทางทตองอาศยความเชอมนและความศรทธาอนแรงกลาทประกอบไปดวยปญญาเพอทจะด าเนนไปไดอยางถกทาง ทางทองคพระสมมาสมพทธเจา และพระอรยเจาทกพระองคไดชบอกไว ขาพเจาเชอวาการปฏบตตามหลกธรรมจนบงเกดผลเปนความสขแกตนนนเปนความพอดของตวเจาของเองทจะปฏบตใหเกดผลมากนอยเชนไรเปนล าดบไปจนถงขนสงสดคอพระนพพาน ทกขนทกตอนมความพอเหมาะพอดเปนขนๆไป และผลกจะเปนทประจกษใจแกตวผปฏบตเอง รไดเฉพาะตนเองเปนสมบตของเจาของเอง จนเกดความเชอมนในหลกธรรมอยางไมคลอนแคลน และกลมกลนไปกบการด าเนนชวตตามหลกแหงความเชอนนๆ

อทธพลจากปฏปทาของพระธดงคกรรมฐานสายพระอาจารยมน ภรทตโต จากความศรทธาในพระพทธศาสนา ศรทธาในพระธรรมค าสอนไดน าพาขาพเจาไปส

การปฏบตธรรม และไดอปสมบทเปนพระภกษในพระพทธศาสนาในชวงระยะเวลาหนง ดวยเหตทขาพเจามความเลอมใสศรทธาในพระธดงคกรรมฐานอยแลวจงไดศกษาธรรมในสายพระธดงคกรรมฐานน และไดศกษาปฏปทาทครบาอาจารยไดพาด าเนนมาพอสมควร ท าใหไดมโอกาสสมผสและรบอทธพลดงกลาวมาโดยตรง ซงเปนประสบการณความผกพน ความประทบใจในชวงชวตหนงของขาพเจา

ปฏปทาของพระธดงคกรรมฐานนนคอเครองด าเนนหรอขอปฏบตของพระกรรมฐานทครบาอาจารยทางสายพระธดงคกรรมฐานไดพาด าเนนสบทอดกนมานบตงแตพระอาจารยมน ภรทตโต เปนตนมา จนถงครบาอาจารยในรนปจจบน ดงเชนทานพระอาจารยมหาบว ญาณสมปน

สำนกหอ

สมดกลาง

9

โน ทานไดถายทอดไว ค าวา กรรมฐาน6 นเปนค าชนปากชนใจของชาวพทธเรามานาน เมอถอเอาใจความ กแปลวา ทตงแหงการงาน แตการงานในทนเปนงานส าคญ และหมายถงงานรอภพรอชาตรอกเลศตณหารอถอนอวชชาทงมวลออกจากใจ เพอไกลทกข คอความเกดแกเจบตาย อนเปนสะพานเกยวโยงของวฏวนทสตวโลกขามพนไดโดยยาก มากกวาจะเปนความหมายไปในทางอนแบบงานของโลกทท ากน สวนผลทพงไดรบแมยงไมถงจดหมายปลายทาง กท าใหผบ าเพญมความสขในปจจบนและภพชาตตอๆไป ฉะนนพระทสนใจปฏบตธรรมเหลาน จงมกมนามวาพระธดงคกรรมฐานเสมอ อนเปนค าชมเชยใหเกยรตทานผมงตองานนดวยใจจรงจากพทธศาสนกชนทงหลาย

กรรมฐาน ทเปนธรรมจ าเปนมาแตพทธกาลทพระอปชฌายมอบใหแตเรมบรรพชาอปสมบท ม 5 อาการดวยกนโดยสงเขป คอ เกศาไดแกผม โลมาไดแกขน นขาไดแกเลบ ทนตาไดแกฟน ตโจไดแกหนง โดยอนโลมปฏโลม เพอกลบตรผบวชแลวไดยดเปนเครองบ าเพญพจารณาถอยหนาถอยหลงซ าซากไปมาจนมความช านาญและแยบคายในอาการหนงๆ หรอทงหาอาการ อนเปนชนสวนส าคญของรางกายชายหญงทวๆไป แตค าวากรรมฐานอนเปนอารมณของจตนนมมาก ทานไดกลาวไวถง 40 อาการ ซงมในต าราโดยสมบรณอยแลว บรรดากรรมฐานททานกลาวไวมากมายนน ขอใหญใจความกเพอทานผสนใจใครตอการปฏบตซงมจรตนสยตางๆกน จะไดเลอกปฏบตเอาตามใจชอบทเหนวาถกกบจรตของตนๆ เชนเดยวกบโรคมชนดตางๆกน ทควรแกยาขนานตางๆกนฉะนน

ส าหรบเรองปฏปทา7คอขอปฏบตททานอาจารยมน พาคณะลกศษยด าเนนมาเปนล าดบจนถงปจจบน การปฏบตตามปฏปทานรสกล าบากเพราะเปนการทวนกระแสโลกทงทางกายทางวาจาและทางใจ หลกปฏปทากม ธดงค 13 ขนธวตร 14 มอาคนตกวตรเปนตน เปนเครองบ าเพญทางกายโดยมาก และมกรรมฐาน 40 เปนเครองบ าเพญทางใจ สมพนธเกยวเนองกนไปในอรยาบถตางๆของความเพยร ทานทสมครใจเปนพระธดงคกรรมฐาน จ าตองเปนผอดทนตอสงขดขวางตานทานตางๆ ทเคยฝงกายฝงใจจนเปนนสยมานาน ซงเปนสงทละไดยาก แตจ าตองพยายามละไมหยดหยอนออนก าลง เพราะเพศของนกบวชกบเพศของฆราวาส มความเปนอยตางกน ตลอดความประพฤตมรรยาทความส ารวมระวงตางๆ ตองเปนไปตามแบบหรอประเพณของพระซงเปนเพศทสงบงามตา

6 พระธรรมวสทธมงคล (พระมหาบว ญาณสมปนโน), ปฏปทาของพระธดงคกรรมฐาน

สายพระอาจารยมน ภรทตโต, 38 - 40. 7 เรองเดยวกน, 44 – 45.

สำนกหอ

สมดกลาง

10

ธดงค 138 เปนองคคณเครองสกดหรอก าจดกเลส ถอเปนขอปฏบตประเภทวตรทผสมครใจจะพงสมาทานประพฤตได เพอเปนอบายขจดเกลากเลสและเสรมธรรมในความมกนอยสนโดษ ธดงค 13 ขออนไดแก

1. ปงสกลกงคะ องคแหงผถอผาบงสกลเปนวตร 2. เตจวรกงคะ องคแหงผถอเพยงผาไตรจวรเปนวตร 3. ปณฑปาตกงคะ องคแหงผถอเทยวบณฑบาตเปนวตร 4. สปทานจารกงคะ องคแหงผถอเทยวบณฑบาตไปตามล าดบเปนวตร 5. เอกาสนกงคะ องคแหงผถอนงฉน ณ อาสนะเดยวเปนวตร คอฉนวนละมอเดยว

ลกจากทแลวไมฉนอก 6. ปตตปณฑกงคะ องคแหงผถอฉนเฉพาะในบาตรเปนวตร คอ ไมใชภาชนะใส

อาหารเกน 1 อยางคอบาตร 7. ขลปจฉาภตตกงคะ องคแหงผถอหามภตทถวายภายหลงเปนวตร คอเมอไดปลง

ใจก าหนดอาหารทเปนสวนของตน ซงเรยกวาหามภตร ดวยการลงมอฉนเปนตนแลว ไมรบอาหารทเคาน ามาถวายอก แมจะเปนของประณตกตาม

8. อารญญกงคะ องคแหงผถออยปาเปนวตร อยหางบานคนละอยางนอย 500 ชว ธนคอ 25 เสน คองดเสนาสนะชายบาน

9. รกขมลกงคะ องคแหงผถออยโคนไมเปนวตร 10. อพโภกาสกงคะ องคแหงผถออยทแจงเปนวตร คองดทมงบงและโคนไม 11. โสสานกงคะ องคแหงผถออยปาชาเปนวตร 12. ยถาสนถตกงคะ องคแหงผถออยเสนาสนะแลวแตเขาจดให 13. เนสชชกงคะ องคแหงผถอการนงเปนวตร คอเวนการนอนอยดวยเพยง 3

อรยาบถ คอ ยน เดน นง การถอธดงคนมใชบทบญญตทางพระวนย ขนกบความสมครใจ มหลกในการถอวา

ถาถอแลวชวยใหกรรมฐานเจรญ ชวยใหกศลธรรมเจรญ อกศลธรรมเสอม ควรถอ แตถาถอแลวกรรมฐานเสอม กศลธรรมเสอม อกศลธรรมเจรญ ไมควรถอ สวนผทถอแลวไมท าใหกรรมฐาน

8 พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม, 256

- 258.

สำนกหอ

สมดกลาง

11

เจรญหรอเสอม เชน เปนพระอรหนตแลวอยางพระมหากสสปะ เปนตนหรอทานอนๆกตาม ควรถอได คอเพออนเคราะหแกชนในภายหลง

การถอธดงคของพระกรรมฐานนนเปนการเออตอการเจรญกรรมฐาน ยงความสงบใหเกดขนโดยงาย ทงยงขจดซงเรองกงวลใจทงหลาย เชน การฉน เครองนงหม ทอยอาศย อนเปนภาระกอกวนใจตลอดมาใหอยในขอบเขตแหงธรรมคอความพอด ดวยมงหวงตออรรถตอธรรมตอมรรคผลนพพานอยเหนอสงอนใด ดงนนสงอนนอกเหนอจากนจงเปนสงทดแลกนไปตามความจ าเปนตามความพอเหมาะพอด ทไมกอกวนใหเกดความกงวลใจ อนเปนเครองกดขวางการบ าเพญเพยรทางใจ

ธรรม อนวาดวย ความสนโดษ9 ความมกนอย เปนธรรมทวงศพระกรรมฐานใหความส าคญ และประพฤตปฏบตกนเรอยมา ดวยธรรมเหลานคอความไมประมาทลมตว ผปฏบตธรรมเหลาน ไมวานกบวชหรอฆราวาสยอมประคองตวไดอยางนาชม พระแมจะมอตเรกลาภมาก มประชาชนใหความเคารพนบถอมาก หรอฆราวาสมสมบตมากนอยเพยงไร กไมเยอหยงจองหองและลมตวกบสงเหลานนอยางงายดาย ยงสามารถน าสงนนๆ ไปท าประโยชนไดตามฐานะของมนอกดวย ทงเปนเครองเสรมความสขแกเจาของ และประดบเกยรต สมกบสมบตมไวเพอเปนเพอนรวมทกขในคราวจ าเปนอยางแทจรง ไมกลายเปนขาศกเครองท าลายตนใหเสยไปดวย ซงมกมอยจ านวนมาก แตไมคอยสนใจคดและแกไขกนพอใหมความสงบเยนและนาด ซงผมธรรมเหลานอยในใจตราบใด จะเปนผสงบเยนทงใจทงกรยาทแสดงออก ไมมมลทนตามมาตราบนน ไปทใดอยทใดจะเปนสคโต มกายวาจาใจอนสงบไมเปนภยแกผใด กรยาทแสดงออกของพระผมธรรมเหลานอยในใจ เปนทงามตาเยนใจหมคณะและประชาชนทกชน

สนโดษ10 ความหมายในธรรมคอ ความยนด ความพอใจ ความยนดดวยของของตนซงไดมาดวยเรยวแรงความเพยรโดยชอบธรรม ความยนดดวยปจจยสตามมตามได ความรจกอมพอ สนโดษ แบงเปน สนโดษ 3 และ 12

1. ยถาลาภสนโดษ ยนดตามทได ยนดตามทพงได คอตนไดสงใดมา หรอเพยรหาสงใดมาได เมอเปนสงทตนพงได ไมวาจะหยาบหรอประณตแคไหน กยนดพอใจดวยสงนน ไมตด

9 พระธรรมวสทธมงคล (พระมหาบว ญาณสมปนโน), ปฏปทาของพระธดงคกรรมฐาน

สายพระอาจารยมน ภรทตโต, 444. 10

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม, 105 - 106.

สำนกหอ

สมดกลาง

12

ใจอยากไดสงอน ไมเดอดรอนกระวนกระวายเพราะสงทตนไมได ไมปรารถนาสงทตนไมพงไดหรอเกนกวาทตนพงไดโดยถกตองชอบธรรม ไมเพงเลงปรารถนาของทคนอนได ไมรษยาเขา

2. ยถาพลสนโดษ ยนดตามก าลง คอ ยนดแตพอแกก าลงรางกายสขภาพและวสยแหงการใชสอยของตน ไมยนดอยากไดเกนก าลงตน มหรอไดสงใดมาอนไมถกกบรางกายหรอสขภาพ เชน ภกษไดอาหารบณฑบาตทแสลงตอโรคของตน หรอเกนก าลงการบรโภคใชสอย กไมหวงแหนเสยดายเกบไวใหเสยเปลา หรอฝนใชใหเปนโทษแกตน ยอมสละใหแกผอนทจะใชได และรบหรอแลกเอาสงทถกโรคกบตนแตเพยงพอแกก าลงการบรโภคใชสอยของตน

3. ยถาสารปปสนโดษ ยนดตามสมควร คอยนดตามทเหมาะสมกบตน อนสมควรแกภาวะฐานะ แนวทางชวต และจดหมายแหงการบ าเพญกจของตน เชน ภกษไมปรารถนาสงของอนไมสมควรแกสมณภาวะ หรอภกษบางรปไดปจจยสทมคามาก เหนวาเปนสงอนสมควรแกผ ทรงคณสมบตนานบถอกน าไปมอบแกทานผนน ตนเองใชแตสงอนพอประมาณ หรอภกษบางรปก าลงประพฤตวตรขดเกลาตน ไดของประณตมา กสละใหแกภกษรปอนๆ ตนเองเลอกหาของทไมมคามาใช หรอตนเองมโอกาสจะไดลาภอยางหนง แตรวาสงนนเหมาะสมหรอเปนประโยชนแกทานผอนทเชยวชาญถนดสามารถดานนน กสละใหลาภถงแกทานผนน ตนรบเอาสงทเหมาะสมกบตน

สนโดษ 3 นเปนไปในปจจย 4 แตละอยางจงรวมเรยกวา สนโดษ 12 ความสนโดษนนเปนปฏปทาทพระอรยะทงหลายปฏบตสบกนมาแตโบราณไมขาดสาย

เปนอรยประเพณ เชน ความสนโดษในจวร บณฑบาต และเสนาสนะ ความสนโดษนถอเปนธรรมส าคญเบองตนจนถงทสดทครบาอาจารยสายพระธดงคกรรมฐานไดสอนสงศษยใหปฏบตเรอยมา จนปรากฏเปนความสงบรมเยน งามตางามใจแกพทธศาสนกชนทงหลาย ขาพเจาเปนบคคลผหนงทไดมโอกาสบวชเรยนในสายพระธดงคกรรมฐานและไดปฏบตตามปฏปทานมาโดยตลอดจวบจนลาสกขา ขาพเจาเชอมนวา ความสนโดษเปนความ พอ ตราบใดทมความพอซงเปนสภาวะทมทสนสดในตวเอง ผใดคดจะแสวงหาความ พอ ในชวตผนนจะสามารถคนพบสงทคนหาไดทนท สงนนคอความสงบสขอนเปนสมบตอนล าคาทสดของใจนนเอง หลกความเชอและหลกปฏปทาดงกลาวไดสงอทธพลตอการแสดงออกในผลงานชด สนโดษนของขาพเจาดวย อทธพลจากสถานทและบรรยากาศในการบ าเพญสมณธรรมของพระธดงคกรรมฐานหรอวดปา

สถานทในการบ าเพญสมณธรรม หรอสถานทในการประกอบความพากเพยรทางจตของพระธดงคกรรมฐานนนถอวามความส าคญมาก ทานจงมกเลอกสถานทในการประกอบความเพยรทเปนธรรมชาตดวยมผลในทางความสงบ ซงธรรมชาตเปนสภาวะแวดลอมทบรสทธ ไมมสง

สำนกหอ

สมดกลาง

13

ปรงแตงอนเปนเหตกอกวนตอความรสกทางจตมากนก ดวยเหตนทานจงมกสรางทพ านกงายๆอยตามปาตามเขาจนปรากฏเปนวดปาขนมา วดปาจงเปนวดทมธรรมชาตอนรมรนเหมาะแกการเจรญสมณธรรม การสรางเสนาสนะทพกกท าขนแบบงายๆเปนหลงเลกๆอยไดเฉพาะบคคล มฝาผนงเปนไมบาง เปนใบไมบาง หรอใชจวรเกาๆเปนทมงบง ไมมการตกแตงประดบประดาใหสวยงามอนเปนขาศกตอธรรม จะมกแตความเปนระเบยบเรยบรอยงามตา บรรยากาศภายในวดจงมแตความสงบไมวากลางวนหรอยามค าคนเพราะพระทานตางท าความพากเพยร ท าความสงบทางจต โดยเฉพาะในเวลาค าคนอนเปนเวลาทปราศจากขอวตรหรอภารกจใดๆ จงมกพบแสงเทยนทถกจดขนเพอใชในการศกษาพระธรรมบาง แสงเทยนจากทางจงกลมบาง ซงเปนภาพทงดงามจบใจยงนก

การอยปาเปนสงทครบาอาจารยทานพาด าเนนมาตามหลกธดงควตร ทานกลาวเสมอวา การอยปา11ทอยใหถกตองตามความมงหมายของธดงคจรงๆ ผอยปาตองเปนนกตอสเพอกตนจากอปสรรคตางๆ ภายในใจจรงๆ ไมสกแตอยแบบสตวปามาจนจ าเจ แตอยเพอพจารณาเรองของตวทเกดขนในแงตางๆโดยมธรรมเปนจดหมาย อะไรทเปนขาศกตอการอยปา เรองใหญกคอความกลวซงเปนกเลสประเภทกดขวางถวงใจไมใหอยากอยปา เมอทราบวาเปนกเลสเครองกดขวางทางเดนเพอมรรคผล กตองช าระก าจดปดเปาออกจากใจจนสนไป เหลอแตความกลาหาญชาญชย ไปทไหนไปได อยทไหนกอยได นอนทไหนกนอนได ไมกลวตาย อนเปนกเลสอกประเภทหนง ยอมเหนคณคาแหงธดงคขอนประจกษใจวามความส าคญเพยงไร พระพทธเจาจงทรงบญญตธดงคขออยปาเปนวตร

ในถ า เงอมผา ปา เขา ล าเนาไพร ปาชา ปารกชฏ ในเขานอกเขาทมอยตามธรรมชาตและอยหางไกลจากหมบาน เปนสถานทใหสตปญญาความรความฉลาด แกพระผสนใจในธรรมเพอเปลองตน ไมชอบเกลอนกลนวนวายกบสงใดทเปนขาศกตอการด าเนนเพอความพนทกข สถานทดงกลาวมาเปนความนยมทางพระพทธศาสนามาดงเดม ครงพทธกาลมพระพทธเจาทรงเปนแนวหนากลาหาญ ไมสะทกสะทานตอความเปนความตาย ทรงบ าเพญพระองคอยในสถานทเชนนนมากอน จนไดตรสรธรรมดวงเลศและสงสอนเวไนยสตว สาวกทงหลายทสดบธรรมและสถานททเหมาะสมตางๆจากพระองค ตางพากนบ าเพญตามรอยบาท จนเกดสตปญญาความฉลาดทนกลมายาภายใน ทเคยหลอกลวงพาใหตกนรกในภพนอยภพใหญมานานแสนนาน และสลดปดทงความสกปรกโสมมภายในใจของตนเสยไดโดยสนเชง ในปานนๆบาง ในเขาลกนนๆบาง ในถ านนๆบาง ในเงอมผาปาไมแถบนนๆบาง ในปาชานนๆบาง ในเรอนรางวางเปลานนๆบาง ใตรม

11

พระธรรมวสทธมงคล (พระมหาบว ญาณสมปนโน), ปฏปทาของพระธดงคกรรมฐาน สายพระอาจารยมน ภรทตโต, 248 - 250.

สำนกหอ

สมดกลาง

14

ไมโดดเดยวในราวปาราวเขานนๆบาง ทเชงเขานนๆบาง สถานทเหลานนจงเปนทเพาะปลกธรรมภายในใจของผปฏบต ใหมหลกมฐานมนคงภายในไดตลอดมาถงปจจบนสมย

ดงจะเหนไดวาสถานทและบรรยากาศดงกลาวเปนสถานทแหงความสงบเปนสถานททบมเพาะธรรมภายในใจการไดพบหรอสมผสสถานทดงกลาวประกอบกบภาพความงดงามทรงจ าภายในใจของขาพเจาจงไดถายทอดเปนผลงานชดน

ภาพท 1 ทางจงกลมของพระธดงคกรรมฐาน

ภาพท 2 แครทพกภาวนาภายในวดปา

15

ภาพท 3 ทางจงกลมของพระธดงคกรรมฐาน

ภาพท 4 พระอโบสถและศาลาเอนกประสงคภายในวดปา

16

ภาพท 5 เงอมหนผาภายในวดปา

ภาพท 6 กฏของพระวดปา

17

ภาพท 7 เงอมผา ทภาวนาของพระวดปา

ภาพท 8 กฏของพระวดปา

18

อทธพลจากเครองอฐบรขารของพระธดงคกรรมฐาน เครองใชสอยของพระภกษหรอเครองอฐบรขารนน ในทางสายพระธดงคกรรมฐานถอ

วาเปนเครองใชทดจะมความพเศษส าหรบขาพเจา ดวยมความงดงามในแบบของการน ามาใชงานจรงๆทงยงมความเรยบงายแตกมความประณต ทวาประณตคอมความเอาใจใสในการใชสอยนนเอง ไมวาจะเปนการบ ารงรกษา การใชสอยอยางทนถนอม การจดเกบอยางเปนระเบยบงามตา การถนอมรกษาทานมกจะใชไหมพรมถกเพอคลมภาชนะหรอสงของตางๆ ปองกนการขดขวนหรอกระแทก เครองใชสอยเหลานนจงดมความพเศษ ดวยแฝงไปดวยธรรมในใจของผใชนนเอง

เครองใชสอยของพระภกษหรออฐบรขาร12 คอบรขารอนไดแก ของใชสวนตวของพระซงบรขารทจ าเปนแทจรงคอ บาตร และไตรจวร ซงตองมพรอมกอนจงจะอปสมบทได แตไดยดถอสบกนมาใหมบรขาร 8 หรอ อฐบรขาร คอ ไตรจวร (สงฆาฏ อตราสงค อนตรวาสก) บาตร มดเลก เขม ประคดเอว ผากรองน า หรอกระบอกกรองน า เนองจากองสมเดจพระสมมาสมพทธเจา ทรงมงใหพระภกษเปนผสนโดษ ซงเบาตวจะไปไหนเมอใดกไดตามปรารถนา ดงนกทมแตปกจะบนไปไหนเมอใดกไดดงใจ คอทานทมบรขาร8 สวนเครองใชอนๆทเพมขนมาแตมไมมากนกเชน ผาปนง กาน า รมหรอกรด ไมเทา รองเทา ถงบาตร ยาม เทยนไขและโคมไฟทหมดวยผาขาวส าหรบจดเทยน เปนตน

ส าหรบบาตรของพระกรรมฐาน13นนดจะแตกตางจากทวๆไปเพราะไดมการใชงานจรงตามขอธดงควตร บาตรจงมขนาดกลางและขนาดใหญเปนสวนมาก ทงนเนองจากทานชอบเทยวธดงคไปในทตางๆ ตามปาตามภเขาประจ านสย ไมคอยอยเปนทเปนฐานในเวลาออกพรรษาแลว การเทยวทานชอบเดนดวยเทาเปลาไปตามอธยาศย บรขารทน าตดตวไปดวยในเวลาออกเทยวธดงคนนมไมมาก มเพยงบาตร สงฆาฏ จวร สบง ผาอาบน า กรด มง กาน า เครองกรองน า มดโกน รองเทา เทยนไขบางเลกนอย และโคมไฟทเยบหมดวยผาขาวส าหรบจดเทยนเดนจงกลมท าความเพยร และถอหวไปมาตามบรเวณทพกในเวลาค าคน บรขารททาน าไปดวยนนทานชอบใสลงในบาตร ดงนนบาตรพระธดงคจงมกใหญผดธรรมดาบาตรทงหลายทใชกน และบาตรทมขนาดใหญ เวลาฉนจงหนกสะดวก เพราะทานฉนรวมในบาตรเดยว มคาวหวานทานรวมลงในบาตรทงสน

12

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม, 171.

13 พระธรรมวสทธมงคล (พระมหาบว ญาณสมปนโน), ปฏปทาของพระธดงค

กรรมฐาน สายพระอาจารยมน ภรทตโต, 455 - 456.

สำนกหอ

สมดกลาง

19

ไมเกยวกบภาชนะถวยชาม พอฉนเสรจกลางและเชดบาตรใหสะอาดปราศจากกลนอาย การลางบาตรอยางนอยตองลางถงสามน า เมอเชดแหงแลวถามแดดกผงครหนง แลวเกบไวในทควร ถาอากาศแจมใสฝนไมตก กเปดฝาไวเพอใหหายกลนทอาจคางอยภายใน การรกษาบาตรทานรกษาอยางเขมงวดกวดขนเปนพเศษคนไมเคยลาง ไมเคยเชดและไมเคยรกษาบาตร ทานไมอาจมอบบาตรใหอยางงายดาย เพราะกลวบาตรจะเขาสนม กลวจะวางไวในทมาปลอดภย กลวบาตรกระทบของแขงและกลวตกลงถกอะไร แตกหรอบบแลวเกดสนมในวาระตอไป เมอเกดสนมแลวตองขดใหมหมดทงลกทงขางนอกขางใน แลวระบมดวยไฟอกถงหาไฟตามพระวนยจงจะใชตอไปได ซงเปนความล าบากมากมายทานจงรกสงวนบาตรมากกวาบรขารอนๆ ไมยอมปลอยมอใหใครงายๆ

ส าหรบผาสบง จวร สงฆาฏ ทานกจะมการตดเยบกนเองในเวลาทจะสละผาทใชไมไดแลว สวนทใชไดหากเกดรอยขาดทานกจะปะชนซอมแซมไมทงไปงายๆอยางไมเหนคณคา การซกการยอมทานกจะใชน าตมแกนขนน ซงใหสทเปนธรรมชาตไมฉดฉาด ท งยงมกลนทเปนธรรมชาต สผาจงดสขขมงามตา เมอซกตากแหงแลวกจะพบเกบอยางเปนระเบยบเรยบรอยและวางในทอนควร

ความเรยบงายในความเปนอยเชนน ท าให พระตางจาก ฆราวาส คอผครองเรอน การเปนอยอยางพระอยดวยขอพระธรรมวนยท าใหทานเปนผส ารวม มกนอย สนโดษ ใชชวตอยางเหนภยในวฏสงสาร ตดขาดจากความฟงเฟอ เขาสความจ าเปนและพอเพยงแหงการใชชวต ซงสวนทางกบกระแสของโลก

โดยการสอความหมายของเครองใชสอย เปนเสมอนสงหนงทท าใหเราทราบถงสถานะของบคคลนนผานทางเครองใช ซงเปนเครองหมาย เปนสญลกษณทางวฒนธรรม ซงเราสามารถทราบความหมายของสงๆนนไดทนทจากการเหน ดงนนการน าเครองใชของพระภกษหรอเครองอฐบรขารมาใชสอความหมายในทางศลปะจงเปนการงายตอการเขาใจและเขาถงเรองราวแหงความดงามในพระพทธศาสนาไดเปนอยางด

สำนกหอ

สมดกลาง

20

ภาพท 9 เครองอฐบรขารของพระธดงคกรรมฐาน (บาตร)

ภาพท 10 เครองอฐบรขาร (ไตรจวร ไดแก สงฆาฏ อตราสงค อนตรวาสก)

21

ภาพท 11 เครองอฐบรขาร (ประคดเอว)

ภาพท 12 เครองอฐบรขาร (ดาย เขม)

22

ภาพท 13 เครองอฐบรขาร (มดโกน กระบอกกรองน า)

ภาพท 14 เครองบรขาร (กาน า)

23

ภาพท 15 การจดเครองบรขารของพระวดปา เวลาฉน

ภาพท 16 บาตรพระธดงคกรรมฐาน

24

ภาพท 17 บาตรและกาน าของพระธดงคกรรมฐาน

ภาพท 18 การผงบาตรใหแหงหลงลางบาตร

25

ภาพท 19 ราวตากผาจวร

ภาพท 20 บรรยากาศภายในกฏพระวดปา

26

ภาพท 21 บรรยากาศภายในกฏพระวดปา

ภาพท 22 ถงบาตร และยามพระในการธดงค

27

ภาพท 23 บรรยากาศยามค าคนภายในกฏพระวดปา

28

บทท 3

กระบวนการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ

กำรประมวลควำมคดจำกขอมล เพอใชในกำรสรำงสรรค

การสรางสรรคผลงานวทยานพนธของขาพเจามจดเรมตนมาจาก ความเลอมใสศรทธาในพระพทธศาสนา ในหลกพระธรรมค าสอน และหลกในการปฏบต โดยเฉพาะหลกปฏปทาของพระธดงคกรรมฐาน ทแฝงไปดวยความเรยบงาย สนโดษ ความสงบสขดวยธรรม ในบรรยากาศของวดปาทเตมไปดวยธรรมชาตอนบรสทธงดงาม

เนอหาเรองราวดงกลาวไดสงผลตอความรสกของขาพเจาจนน าไปสการสรางสรรคผลงานวทยานพนธในชด “สนโดษ” ซงเปนการใชกระบวนการทางจตกรรมถายทอดความรสกดวยแสงสและบรรยากาศผานรปทรงของเครองอฐบรขารของพระภกษ โดยใชเครองอฐบรขารของพระภกษสอความหมายในทางศลปะ เพอเปนการงายตอการเขาใจและเขาถงเรองราวแหงความดงามในพระพทธศาสนาไดเปนอยางด จำกแนวควำมคดสกำรใชทศนธำตในกำรสรำงสรรค

จากขอมลทางดานความเชอในพระพทธศาสนา ซงเปนขอมลพนฐานทจะตองศกษาใหเกดความรความเขาใจ เพอใชสญลกษณในการแทนคา ดวยวตถสภาพ ดวยบรรยากาศ ทสอดคลองกบกระบวนการสรางความรสก สมผสภายในใจ ในผลงานจตกรรม ซงเปนการใชขอมลจากการไปสมผสสถานทจรง เพอศกษาธรรมปฏบต ศกษาความเชอมโยงสมพนธระหวางวตถสภาพกบบรรยากาศของสถานทกบความรสกทางธรรม ในความสนโดษ ความสงบ ความสข เพอซมซบประสบการณทางความรสก และน าขอมลไปใชในการสรางสรรคผลงานในขนตอไป

ภาพลกษณตางๆ จากการมองเหนสมผส สามารถเชอมโยงและสอสาร สความรสกภายในใจและ สงดงกลาวไดถกสงสมเปนประสบการณทางความรสก ในบางครงสงทมองเหนสมผสจากภายนอกกมาพรอมกนกบความรสกภายในใจทลกซง แตสงทรสกอยภายในใจนนอาจลกซงกวาสงทเหนหรอสมผสทางภายนอก ทงนกขนอยกบประสบการณทางความรสกของแตละคน ซงในการเขาถงสงทงสองไดพรอมกนนนตองอาศย งานทศนศลป ซงเปนสอทสามารถเชอมโยงและถายทอดความสมพนธระหวาง สงทอยภายนอก กบประสบการณทางความรสกภายในใจ ไดอยางลงตว

28

29

ประสบการณ14 คอการมชวตทสมพนธกบสงแวดลอม การมปฏกรยากบสงแวดลอม ท าใหเรามความคดและอารมณซงเปนประสบการณ เรามประสบการณมากมายในชวตประจ าวน แตเปนประสบการณธรรมดา ไมเปนแกนสาร เราลมมนงาย แตบางครงประสบการณทส าคญนาพอใจเปนพเศษ เราจะจ าประสบการณน นไดอยางฝงใจ แบบนเรยกวาประสบการณแท ประสบการณแทน มระเบยบ มเอกภาพ ทกสวนทกตอนมความหมายมความส าคญ มอารมณทเดนชด มโครงสรางตลอดทวทงประสบการณนน เอกภาพของประสบการณ กเหมอนเอกภาพของศลปะ มความกลมกลน มระเบยบ ประสบการณทไดจากศลปะเปนประสบการณแท เปนประสบการณทางสนทรยภาพ ซงมรปทรง มความหมาย มอารมณ เรารสกในรปทรงในองคประกอบทเขมขน กวาประสบการณในชวตจรง ศลปะแสดงแกนของประสบการณไดถงทสด และฝงตวอยนาน มความสขเมอระลกถง และเสรมก าลงแกประสบการณอนๆทจะประสบตอไปในชวต

จากประสบการณทางความรสกน าไปสการสอความหมายการแทนคา โดยใชภาพลกษณตางๆทสามารถสอความหมายและอารมณความรสกได ความรสกตางๆทเกดจากประสบการณทางความรสกภายในนนเปนความรสกทางสนทรยภาพ เปนเรองของคณคา และความงาม15 ทเกดขนดวยอารมณ มใชดวยเหตผล ความคดหรอขอเทจจรง ไมเกยวของกบคาหรอราคาทเปนเรองของวตถ แตความงามเรมขนทใจ คณคาของความงามใกลเคยงกบคณคาทางศาสนา ซงเปนเรองของความด

จากการศกษาคนควา ทดลอง รปแบบและเทคนควธการในการสรางสรรค ทตอบสนองตอกระบวนการถายทอดความรสกในผลงานจตกรรม ทสอดคลองกบความเชอในทางพระพทธศาสนา ขอมลทไดเปนการวเคราะหสงทเปนเนอหาสาระส าคญส าหรบการสรางสรรคและการแสดงออกทางความรสก โดยใชทศนธาตตางๆประกอบกนไดแก รปราง ทวาง น าหนกแสงเงา ส และพนผว โดยใหการประกอบกนของสงตางๆสรางความรสกทตอบสนองตอความรสกในการแสดงออกใหไดมากทสด และน าไปสการสงเคราะหในการสรางสรรคผลงานชดน

รปทรง (Form) รปทรงตางๆทน ามาประกอบกนในผลงานของขาพเจาคอรปทรงทท าใหเกดโครงสรางหลกของภาพ เปนรปทรงจากเครองใชสอย หรอ เครองอฐบรขารบรขารของพระภกษ ทเกดจากการรวมตวกนของทศนธาตอยางมเอกภาพ ซงไดแก เสน ส น าหนก แสงเงา ทวางและพนผว ซงรปทรงของเครองอฐบรขารตางๆนแสดงถงความเกยวของเชอมโยงสมพนธ ถง

14

ชลด นมเสมอ, องคประกอบของศลปะ (กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช, 2542), 13. 15

เรองเดยวกน, 6.

30

วถแหงการปฏบตสมณธรรมอนสงบ เรยบงาย สนโดษ ของพระภกษ ซงเปนการใชสญลกษณของรปทรงในการแทนคาทางและบอกเลาเรองราวตางๆตามความหมายทแฝงมากบรปทรงนนๆ อาจกลาวไดวารปทรงท าหนาทในสองสวนคอ ตวรปทรงเอง และ เนอหา รปทรงจงใหความพอใจตอความรสกสมผสเปนความสขทางตา พรอมกนนนกสรางเนอหาใหกบตวรปทรงเอง และเปนสญลกษณใหแกอารมณความรสก หรอปญญาความคดทเกดขนในจต รปทรงกบเนอ 16หาจงไมอาจแยกจากกนได ซงการใชรปทรงของเครองอฐบรขารของพระภกษ ในงานของขาพเจา จงแสดงเรองราวทางศาสนาโดยตรง

การรวมตวกนของรปทรงในผลงานของขาพเจายงใชทศนธาต ในการแสดงความมชวตชวาดวยการท าใหเกดเอกภาพในรปทรง เปนการสรางความชดใหแกอารมณและเรองราว โดยอาศยเทคนคในการเขยนใหชดบาง พรามวบาง ใชความขดแยงของรปทรงบาง หรอท าใหกลมกลนกนบาง ซงขนอยกบอารมณความรสกทตองการเนนในภาพๆนน

ทวาง (Space) ในผลงานของขาพเจา ทวางเปนสงทส าคญในการสรางความรสก ซงเปนการประกอบกนของ รปทรงและทวาง17ทสมพนธกน อาศยซงกนและกน รปทรงจะเกดขนโดยไมมทวางนนเปนไปไมได เพราะทวางคอสงทมมาอยแลวแตเดม สวนทวางทปราศจากรปทรงกเปนความวางทไมมความหมายอะไร ซงการวางต าแหนง เปลยนต าแหนง ของรปทรงมผลตอทวางและความหมายสวนรวมของภาพดวย รวมไปถงขนาดของรปทรงในทวางกมผลตอความหมายและความรสกของภาพเชนกน ในงานของขาพเจาใชทวางเพอชวยในการสรางอารมณความรสก การวางต าแหนงของรปทรงของเครองอฐบรขารของพระภกษ จะเปดต าแหนงใหเกดการท างานของทวางเพอใหเกดความรสกเลอนไหล โปรงเบาสบาย ผอนคลาย ใหความรสกสงบ เรยบงาย ทวางจงมความส าคญและสรางพลงใหเกดกบภาพได พลงความเคลอนไหวของทวางนนมกเกดจากความเคลอนไหวของสายตาผด ไปตาม เสน ส หรอไปตามน าหนกแสงเงาออนแก ซงจงหวะความเคลอนไหวของสายตาประกอบกบรปทรงและทวางนเปนสวนหนงทสรางอารมณทางสนทรยภาพแกผด ในผลงานของขาพเจาใชพลงความเคลอนไหวทเกดจากจด18ซงเปนการเหนจดนนขยายหรอหดตว ในผลงานของขาพเจาใชทวางทแสดงคาของแสงทเปนจดศนยกลางแลวคอยๆแผรศมออกอยางนมนวลซงเปนลกษณะแบบแสงเทยนทจดกลางทวางในความมด ลกษณะพลงความเคลอนไหวดงกลาวใหความรสก สงบนง เปนสมาธ

16

ชลด นมเสมอ, องคประกอบของศลปะ, 18. 17

เรองเดยวกน, 72. 18

เรองเดยวกน, 79.

31

น าหนกออนแกของแสงและเงา (Tone) น าหนกออนแกของแสงและเงา เปนสงทมบทบาทมากในงานของขาพเจาในการสรางความรสกทางบรรยากาศ เปนเหมอนการจดแสงเทยนขนกลางภาพ เปนจดสวางทคอยๆแผกระจายออกอยางนมนวล แลวหายไปกบบรรยากาศของความมด การใชคาน าหนกแสงเงานถอเปนการสรางเอกภาพในงาน และเนนความหมายของเรองราวและอารมณความรสกใหชดเจน การเคลอนทของสายตาตามคาน าหนกนนเปนการสรางพลงความรสกใหกบภาพ ความกลมกลน ความตางกนของคาน าหนก สงเหลานชวยสรางความมชวตชวาใหกบภาพและยงสรางความมมตใหกบรปทรงดวย

ส (Colour) ดวยลกษณะการสรางภาพทใชลกษณะบรรยากาศแบบแสงเทยนหรอแสงทใหความรสกในทางศาสนา โดยใชแสงสสมเหลอง สจงออกไปในโทนสอน เพอตองการเนนอารมณความรสกเรยบงาย นง สงบ เปนสมาธ และเปนหนง ความเปนสแบบสเอกรงคจงเหมาะกบการสรางสรรคผลงาน แตกมการใชสคตรงขามบางเพอสรางความมชวตชวาใหกบงาน ความเปนสจงใชควบคไปกบน าหนกแสงเงา และเปนเหมอนตวแทนของความรสกและจตวญญาณทเปนการรบรทางประสบการณทางความเชอ

พนผว (Texture) ในการสรางสรรคผลงานจตกรรมของขาพเจา จะใชลกษณะของการสรางพนผวทเปนละอองเลกๆทวท งภาพ เพอชวยใหเกดความรสกโปรงเบา ลองลอย ของบรรยากาศ และชวยในการสรางมต ท าใหภาพดมความลก มอากาศโอบลอม และแสดงความเปนพนผวของวตถตางๆ ลกษณะของการใชพนผวท าใหภาพดเรองรอง และชวยสรางอารมณความรสกในงานไดอยางสมบรณ

32

อปกรณกำรสรำงสรรค

ภาพท 24 อปกรณการสรางสรรควทยานพนธ

1. อปกรณทใชในการเกบขอมล เชน อปกรณวาดเขยน ,กระดาษ,กลองถายรป 2. อปกรณทใชในการสรางสรรคผลงานจตกรรม ไดแก เฟรมผาใบรองพน ,สฝ น,

อปกรณวาดเขยน ขนตอน วธกำรสรำงสรรค

1. การสรางภาพราง จากการประมวลทางความคด เนอหา เรองราว น าไปสการใชเทคนคตางๆทางจตกรรม เพอแสดงออกทางอารมณความรสก โดยสรางภาพแบบราง ก าหนดองคประกอบตางๆของภาพ หาความลงตวดวย รปทรง น าหนก ส และพนผว ซงเปนการใชการเหนจรงจากบรรยากาศภายนอก บวกกบประสบการณทางความรสกถายทอดออกมาใหตรงกบความรสกทตองการใหมากทสด

2. การสรางสรรคจตรกรรม เมอไดภาพแบบรางทตรงตอเปาหมาย แนวความคด และ เทคนคแลว ขนตอนตอไปจงสรางสรรคผลงานจตกรรมจรงทพอจะสรปไดดงน

33

2.1 การเตรยมพน เมอขงผาใบกบเฟรมเสรจแลว จงรองพนดวยสพลาสตก โดยทาจ านวนหลายชน รอจนแหง จากนนจงขดใหเรยบ รองสพนดวยสฝ น โดยใชสของบรรยากาศสวนรวมเปนหลก

2.2 ใชพกนรางภาพโครงสรางโดยรวม โดยใชสทใกลเคยงกบสพน ตามภาพตนแบบ

2.3 การลงส ใชสฝ น ผสมน าจนสเบาบาง คลายเทคนคการใชสน า แลวคอยๆ สรางชนสของบรรยากาศโดยรวมของภาพทละชนอยางคอยเปนคอยไป โดยวธการขงน าส และเพมน าหนกของสใหใกลเคยงกบภาพแบบราง และความรสกทตองการ

2.4 เนนน าหนกของรปทรงตางๆ รวมถงใสรายละเอยดตามความตองการ 2.5 เกบรายละเอยดของน าหนกบรรยากาศของภาพโดยรวมใหไดความรสกท

ตองการในขนสดทาย 2.6 แตงรายละเอยดของจดทตองการเนนใหสมบรณ

ภาพท 25 การใชพกนรางภาพโครงสรางโดยรวม

34

ภาพท 26 การลงสฝ น สรางบรรยากาศโดยรวม

ภาพท 27 การลงสฝ นสรางบรรยากาศโดยรวม

35

ภาพท 28 การลงสฝ นสรางบรรยากาศโดยรวม

ภาพท 29 การขงน าสเพอสรางความนมนวลกลมกลนของบรรยากาศในภาพ

36

ภาพท 30 การแตงเกบรายละเอยดในขนตอนสดทาย ผลงำนชวงกอนวทยำนพนธ

ผลงานชวงกอนวทยานพนธถอเปนผลงานทไดมการพฒนาและเปลยนแปลงอยางมากจากงานชดทผานๆมา ถอเปนการทดลองทางดานเทคนคในการใชสฝ นในการเขยนสรางบรรยากาศในงานซงไดผลตามทตองการในการถายทอดอารมณความรสก รวมถงการวางองคประกอบทดเรยบงายมากขน ผลงานในชวงนใชเรองราวเกยวกบ การปฏบตสมณธรรมของพระธดงคกรรมฐาน โดยถายทอดเรองราวผานเครองอฐบรขารทวางอยในบรรยากาศของการใชสอย ซงผลงานดงกลาว มจ านวน 4 ชดดงน

37

ภาพท 31 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 1 ชอผลงำน ไมมชอ เทคนค สฝ นบนผาใบ ขนำด 60 x 70 เซนตเมตร (จ านวน 4 ชน)

ภาพท 32 ผลงานชวงกอนวทยานพนธชดท 1 ชนท 1

38

ภาพท 33 ผลงานชวงกอนวทยานพนธชดท 1 ชนท 2

ภาพท 34 ผลงานชวงกอนวทยานพนธชดท 1 ชนท 3

39

ภาพท 35 ผลงานชวงกอนวทยานพนธชดท 1 ชนท 4

ผลงานชวงกอนวทยานพนธชดท 1 เปนภาพภายในกฏของพระภกษทแสดงรายละเอยดของกลมเครองอฐบรขารใชสอยตางๆทจ าเปน ถายทอดขอวตรปฏบตทเชอมโยงกบลกษณะของเครองอฐบรขารทวางอยกบแสงตะเกยงทจดขนในบรเวณทจ ากด ซงบางภาพเปนขอวตรทตางเวลาตางสถานทแตมงเนนแสดงความ สงบ วเวก เฉพาะสวนตน เปนความสนโดษ ซงสอความหมายถงความสงบระงบจากสงภายนอกทมงเขาสภายในคอใจ ท าใหการแสดงออกทงส น าหนกแสงเงา เปนจดสวางคอยๆแผออกจากจดศนยกลางอยางนมนวลสภาพบรเวณรอบขางพรามว ไปกบบรรยากาศ รวมถงการใชสทเปนสโทนอน และเปนสเอกรงคใหความรสกเรองรองและเรยบงาย

ผลงานในชดน ในดานเทคนคยงไมสมบรณนก เนองจากการใชเทคนคของสฝ นยงไมลงตว บางครงเกดฝาขาวบนผวของงาน หรอความไมสม าเสมอของสในบรรยากาศ ทท าใหผลงานดเปนจดดางด า ขดตอความรสกทตองการความสงบนง และการวางองคประกอบทยงไมลงตวจนท าใหบางครงภาพทออกมาคลายการจงใจจดวาง

40

ภาพท 36 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2 ชอผลงำน ไมมชอ เทคนค สฝ นบนผาใบ ขนำด 60 x 70 เซนตเมตร (จ านวน 5 ชน)

ภาพท 37 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 1

41

ภาพท 38 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 2

ภาพท 39 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 3

42

ภาพท 40 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 4

ภาพท 41 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 5

43

ผลงานชวงกอนวทยานพนธชดท 2 เปนภาพทมลกษณะเชนเดยวกบผลงานชดแรกทถายทอดมมมองทจ ากดไมกวางขวาง แตแสดงเครองอฐบรขารทแสดงความหมายถงการปฏบตสมณธรรมในพนทสวนตนทสงบ วเวก เปนสมาธ ทมงเขาสภายในคอใจ ใหความรสก สงบระงบจากสงภายนอกจากสภาพบรรยากาศแวดลอมทไมแสดงความหมายของพนทของเขต แตเปนสภาพวางๆและใชสเอกรงคในโทนอน ใชน าหนกแสงเงาทนมนวลทชวยสรางความรสกผอนคลายทสอดคลองกบแนวความคดในการสรางผลงาน

ผลงานในชดน ยงคงมปญหาทงดานเทคนค และการวางองคประกอบ ทยงคงขาดๆเชนเดยวกบผลงานชดท 1 แตไดมการวางลกษณะของเรองราวในชดเดยวกนใหสอดคลองกนมากขน

ภาพท 42 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3

ชอผลงำน ไมมชอ เทคนค สฝ นบนผาใบ ขนำด 60 x 70 เซนตเมตร (จ านวน 5 ชน)

ภาพท 43 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 1

44

ภาพท 44 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 2

ภาพท 45 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 3

45

ภาพท 46 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 4

ภาพท 47 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 5

46

ผลงานในชวงกอนวทยานพนธชดท 3 ผลงานในชดนเปนผลงานทแสดงเรองราวของการศกษาพระธรรมของพระภกษ ทใชพระคมภร หรอคมภรใบลานในการสอความหมายถงพระธรรม การจดแสงจากเทยนหรอตะเกยงทใหความสวางแสดงลกษณะของการใชงานในพนทนนๆ การแสดงบรรยากาศรอบขางยงคงเนนถงความสงบ ความเปนสมาธ ความ ระงบจากสงภายนอกจากบรรยากาศรอบขางทคอยๆพรามวหายกลนไปกบบรรยากาศดานหลง

ผลงานในชดน ยงคงมปญหาเชนเดยวกบชดทผานมา การวางองคประกอบยงคงเหมอนการจดวางอยางจงใจ แตในดานเทคนคการใชสมการพฒนาขนเมอเทยบกบชดทผานมา

ภาพท 48 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4

ชอผลงำน ไมมชอ

เทคนค สฝ นบนผาใบ ขนำด 60 x 70 เซนตเมตร (จ านวน 5 ชน)

ภาพท 49 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 1

47

ภาพท 50 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 2

ภาพท 51 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 3

48

ภาพท 52 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 4

ภาพท 53 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 5

49

ผลงานชวงกอนวทยานพนธชดท 4 เปนภาพทแสดงลกษณะของเครองอฐบรขารใชสอยทจ าเปนของพระภกษ แสดงออกดวยการเขยนหนนง รวมถงการวางทแสดงสภาพการใชสอย และการเกบรกษาอยางเปนระเบยบ ลกษณะของแตละภาพทน ามารวมกนเปนชดไดแสดงออกใหสอดคลองกน ดวยอารมณความรสกของสและบรรยากาศทนมนวล เนนสาระส าคญของความหมายของวตถทเชอมโยงกบจตใจในความสงบ ดวยลกษณะบรรยากาศรอบขางทวางเปลา พลามว และนมนวล ซงท าใหเกดใหเกดจนตนาการและความรสกทสงบ ในภาพทมเพยงเครองอฐบรขาร

ผลงานในชดนเปนการแกปญหาดานการวางองคประกอบทดจงใจจดวาง ดวยการใชการวางวตถเพยงชนดเดยว และไมเนนรายละเอยดของบรรยากาศรอบขาง ใหสาระส าคญกบความหมายของเครองอฐบรขารโดยตรง ดานเทคนคการใชสฝ นมความลงตวมากขน แตโดยภาพรวมยงคงไมสมบรณ ทงดานเทคนคเละองคประกอบ

50

บทท 4

กำรสรำงสรรคผลงำนวทยำนพนธ

การสรางสรรคผลงานวทยานพนธเปนการพฒนาตอเนองจากผลงานระยะกอน

วทยานพนธ ซงไดมการศกษา คนควา ทดลอง พฒนาและปรบปรงแกไขขอบกพรองตางๆ ทงดานแนวความคด องคประกอบของภาพ ทศนธาตตางๆ รวมถงเทคนคทใช จนกระทงเขาสกระบวนการสรางสรรคผลงานวทยานพนธภายใตหวขอ “สนโดษ”

ผลงานวทยานพนธชดนไดรบแรงบนดาลใจจากปฏปทาของพระธดงคกรรมฐานสายวดปา ทมวถแหงการปฏบตทเรยบงาย สนโดษ ในผลงานวทยานพนธชดนจงแสดงออกแบบเรยบงาย โดยใชเครองอฐบรขารของพระแสดงความเชอมโยงสมพนธถงวถขอวตรปฏบต รวมถงการแสดงบรรยากาศทกลมกลน เพอมงเนนใหเหนถงสาระส าคญของหลกธรรมทน ามาซงความสงบสขในชวต ผานเครองบรขารทมความเรยบงาย

เนองจากผลงานในชวงวทยานพนธนไดมการพฒนาจากผลงานในชวงกอนวทยานพนธในดานรปแบบในการแสดงออก และเพอใหสอดคลองกบแนวความคดจงไดถายทอดผลงานใหมขนาดเลกลงกวาผลงานในชวงกอนวทยานพนธ โดยมลกษณะเปนชด แตละชดจะมจ านวนหลายชน แตละชนจะมเรองราวทสอดคลองกนในชดเดยวกน ซงในการสรางสรรคผลงานจะเปนการถายทอดจนตนาการตามประสบการณทางความรสกทไดประสบมา การถายทอดเปนผลงานชนเลกๆจงไมมการสรางภาพราง แตเนนการถายทอดผลงานออกมาอยางตอเนองทางความรสกในจ านวนหลายชนในหนงชด ซงเปนความรสกแตละขณะของขอวตรตางๆของพระภกษทเกดขนในหนงขณะของแตละภาพแตมความตอเนองกนทางอารมณความรสกทสอดคลองกน

50

51

ผลงานวทยานพนธ

ภาพท 54 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชอผลงาน “สนโดษ 1” เทคนค สฝ นบนผาใบ ขนาด 25 x 30 เซนตเมตร (จ านวน 6 ชน)

ภาพท 55 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชนท 1

52

ภาพท 56 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชนท 2

ภาพท 57 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชนท 3

53

ภาพท 58 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชนท 4

54

ภาพท 59 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชนท 5

ภาพท 60 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชนท 6

55

ผลงานวทยานพนธชดท 1 ผลงานในชดนไดน าเสนอบรรยากาศภายในกฏพระธดงคกรรมฐานทมความเรยบงาย มการจดเกบเครองอฐบรขารใชสอยอยางเปนระเบยบเรยบรอย แตละภาพแสดงพนทเฉพาะบคคล แสดงซงความสนโดษในความเปนอย ความวเวก ความสงบ ในการปฏบตสมณธรรม การแสดงออกในผลงานชดนใชบรรยากาศของสในการสรางอารมณความรสก ประกอบกบพนทวางในภาพ พนผวของภาพทเปนละอองบางเบาและนมนวล ตลอดจนบรรยากาศของแสงในภาพ ทมทงความมดสลว และความสวางจากแสงเทยนเปนสงทส าคญในการสรางอารมณความรสก สงบ วเวก สนโดษ ในผลงานวทยานพนธชดน

ภาพท 61 ผลงานวทยานพนธ ชดท 2 ชอผลงาน “สนโดษ 2” เทคนค สฝ นบนผาใบ ขนาด 25 x 30 เซนตเมตร (จ านวน 5 ชน)

56

ภาพท 62 ผลงานวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 1

57

ภาพท 63 ผลงานวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 2

58

ภาพท 64 ผลงานวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 3

ภาพท 65 ผลงานวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 4

59

ภาพท 66 ผลงานวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 5

ผลงานวทยานพนธชดท 2 ผลงานในชดนน าเสนอเนอหาสาระของความงามในความเรยบงายของเครองอฐบรขารของพระธดงคกรรมฐาน โดยถายทอดในลกษณะของการ ใชสอยหรอการเกบรกษา การวางในพนทใชสอยหรอพนทสวนตว แตในผลงานชดนจะไมเนนในเรองราวของสถานทแตจะเปนการใชบรรยากาศของแสงสและพนทวางทเปนละอองนมนวลโอบลอมเครองอฐบรขารเพอสรางจนตนาการและอารมณความรสก เนนสอความหมายถงความสงบ ความวเวก สนโดษ ความวางจากสงภายนอกเขาสภายในคอใจ

60

ภาพท 67 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชอผลงาน “สนโดษ 3” เทคนค สฝ นบนผาใบ ขนาด 25 x 30 เซนตเมตร (จ านวน 8 ชน)

ภาพท 68 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 1

61

ภาพท 69 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 2

ภาพท 70 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 3

62

ภาพท 71 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 4

ภาพท 72 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 5

63

ภาพท 73 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 6

64

ภาพท 74 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 7

ภาพท 75 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 8

65

ผลงานวทยานพนธชดท 3 ผลงานในชดนน าเสนอความเรยบงายในความเปนอย ความเรยบงายในการฉนอาหารของพระธดงคกรรมฐาน ทใชเพยงภาชะเดยวในการฉนคอบาตร ถงแมจะมความเรยบงายกตามแตกมการใชสอยอยางมระเบยบแบบแผน ผลงานแตละชนในชดนจะเปนการเขยนบาตรพระในแบบตางๆทแสดงการจดเตรยมเครองบรขารในการฉนภตตาหารในเวลาเชา ผลงานชนหนงๆแทนพระหนงรป เนนสอความหมายถงความมสตประจ าตน ความสงบระงบ ความสนโดษ แมในเวลาฉนภตตาหารกตาม เมอน ามารวมกนเปนชดจงสอความหมายไปในทางความพรอมเพรยงในหมคณะ ความเปนระเบยบเรยบรอยงามตา ความสงบแมประกอบขอวตรอยเปนหมมาก ผลงานในชดนจงอยในบรรยากาศขอนขางสวางแสดงแสงในยามเชา การใชส พนทวาง และพนผวของผลงานเปนละอองนมนวลเพอสรางจนตนาการและอารมณความรสก โดยทใชความพรามวในบรรยากาศไมเนนเรองราวของสถานท

ภาพท 76 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชอผลงาน “สนโดษ 4” เทคนค สฝ นบนผาใบ ขนาด 25 x 30 เซนตเมตร (จ านวน 6 ชน)

66

ภาพท 77 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 1

ภาพท 78 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 3

67

ภาพท 79 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 2

68

ภาพท 80 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 4

ภาพท 81 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 5

69

ภาพท 82 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 6

ผลงานวทยานพนธชดท 4 ผลงานในชดนน าเสนอบรรยากาศจากแสงตะเกยงทจดขนภายในกฏของพระธดงคกรรมฐานในยามค าคนทวางจากขอวตรภายนอก เปนการท าวตรปฏบตสวนตน เชนการศกษาพระธรรม การซอมแซมบรขารใชสอยตางๆทช ารด การเตรยมของใชในชวตประจ าวนในคราวตอไป หรอการนงพกในความสงบ ภาพแตละชนแสดงพนทเฉพาะตน เนนความมสต ปญญา ภายในขอวตรปฏบต ความสงบ สนโดษในแตละบคคล โดยยงคงใหความส าคญกบเนอหาสาระของเครองบรขารตางๆโดยไมเนนเรองราวของสถานท ดวยการใชบรรยากาศของแสงส พนผว พนทวาง ความนมนวลพรามวในบรรยากาศ ในการถายทอดจนตนาการและอารมณความรสก

70

ภาพท 83 ผลงานวทยานพนธ ชดท 5 ชอผลงาน “สนโดษ 5” เทคนค สฝ นบนผาใบ ขนาด 25 x 30 เซนตเมตร (จ านวน 5 ชน)

ภาพท 84 ผลงานวทยานพนธ ชดท 5 ชนท 1

71

ภาพท 85 ผลงานวทยานพนธ ชดท 5 ชนท 2

72

ภาพท 86 ผลงานวทยานพนธ ชดท 5 ชนท 3

ภาพท 87 ผลงานวทยานพนธ ชดท 5 ชนท 5

73

ภาพท 88 ผลงานวทยานพนธ ชดท 5 ชนท 4

ผลงานวทยานพนธชดท 5 ผลงานในชดนน าเสนอเรองราวของการเทยวธดงคของพระกรรมฐานในทตางๆอนเปนททสงบวเวก เชน ปาเขา โคนไม ตามถ า เงอมผา เพอความสะดวกในการบ าเพญสมณธรรมตามจรตนสยของแตละบคคล ผลงานแตละชนใชกลดพระและเครองอฐบรขารทจ าเปนในการสอความหมายถงการไปธดงค มการจดแสงเทยนหรอตะเกยงในเวลาท าความเพยร เนนการสอความหมายถงความสงบ สมาธ ความรงเรองของปญญา ความสนโดษเฉพาะตน ผลงานในชดนมการวางภาพในมมกวางโดยเพมเรองราวของสถานทเขามา เพอสอความหมายใหตรงและชดเจนตามจดมงหมาย สรางบรรยากาศในภาพดวยแสงส พนผว พนทวาง ทเปนละอองนมมวล เพอถายทอดจนตนาการและอารมณความรสกในผลงาน

74

ภาพท 89 ผลงานวทยานพนธ ชดท 6 ชอผลงาน “สนโดษ 6” เทคนค สฝ นบนผาใบ ขนาด 25 x 30 เซนตเมตร (จ านวน 5 ชน)

ภาพท 90 ผลงานวทยานพนธ ชดท 6 ชนท 1

75

ภาพท 91 ผลงานวทยานพนธ ชดท 6 ชนท 2

ภาพท 92 ผลงานวทยานพนธ ชดท 6 ชนท 3

76

ภาพท 93 ผลงานวทยานพนธ ชดท 6 ชนท 4

ภาพท 94 ผลงานวทยานพนธ ชดท 6 ชนท 5

77

ผลงานวทยานพนธชดท 6 ผลงานในชดนน าเสนอเรองราวของการบ าเพญเพยร ในอรยาบท 4 คอ ยน เดน นง นอน เนนความสงบ สนโดษ ในการบ าเพญสมณธรรมของแตละบคคล โดยใชสถานทในการบ าเพญเพยรในการสอความหมาย โดยมทางจงกลม แครทนง หรออาสนะทมผาปนงพรอมมงกลด การจดเทยนหรอตะเกยงเวลาท าความเพยรมาใชในการแสดงออก ในผลงาน ตามหลกการปฏบตจะสามารถท าความเพยรไดทกเวลา แตในยามค าคนถอเปนเวลาทสงบสงดและเหมาะแกการท าความเพยร จงเลอกเวลาในยามค าคนในการถายทอดเปนผลงาน ผลงานแตละชนจะถายทอดออกมาในมมกวางเพอแสดงเนอหาสาระของสถานททสอดคลองกบแนวความคดไดอยางครบถวนชดเจน ตลอดจนบรรยากาศแวดลอมในผลงาน ทใช แสงส พนผว พนทวาง ทเปนละอองนมนวล ในการถายทอดจนตนาการและอารมณความรสก

ภาพท 95 ผลงานวทยานพนธ ชดท 7 ชอผลงาน “สนโดษ 7” เทคนค สฝ นบนผาใบ ขนาด 25 x 30 เซนตเมตร (จ านวน 4 ชน)

78

ภาพท 96 ผลงานวทยานพนธ ชดท 7 ชนท 1

ภาพท 97 ผลงานวทยานพนธ ชดท 7 ชนท 2

79

ภาพท 98 ผลงานวทยานพนธ ชดท 7 ชนท 3

80

ภาพท 99 ผลงานวทยานพนธ ชดท 7 ชนท 4

ผลงานวทยานพนธชดท 7 ผลงานในชดนน าเสนอเรองราวของเครองอฐบรขารใชสอยของพระธดงคกรรมฐาน ทมความเรยบงาย มการใชสอยและจดเกบอยางเปนระเบยบเนนการแสดงเนอหาสาระของเครองอฐบรขารโดยตรงทสอดคลองกบหลกธรรมคอความสนโดษ ในผลงานจะไมเนนการแสดงเนอหาสาระของสถานทแตจะปลอยใหพรามวไปกบบรรยากาศ ทใชแสงส พนผว พนทวาง ทเปนละอองนมนวลในการถายทอดจนตนาการและอารมณความรสกในผลงาน

ปญหาและวธแกไข

การสรางสรรคผลงานวทยานพนธในชด “สนโดษ” เปนการสรางสรรคผลงานอยางตอเนองจากผลงานกอนวทยานพนธ ซงไดมการพฒนาปรบปรงเพอใหไดผลงานทตรงตามแนวความคด จนตนาการ และอารมณความรสกใหไดมากทสด จงเกดปญหาตางๆในระหวางการพฒนารปแบบ เทคนควธการ ซงสามารถสรปปญหาตางๆและวธการแกไขไดดงน

ปญหาจากการวางองคประกอบของภาพทดขดตอความรสก ปญหานเกดจากการใชหลกการของทศนยวทยาแบบเหมอนจรงเขามาเกยวของกบการใชหลกทศนยวทยาแบบไทยซงในบางครงมการใชปะปนกนในภาพจงท าใหเกดความสบสนตอผดซงขดตาและขดตอความรสก ดวยการเขยนภาพทมบรรยากาศหอมลอมตววตถท าใหภาพดสมจรงมปรมาตรของวตถ ในขณะทการวางองคประกอบของภาพกลบเปนระนาบแบนแบบสองมตซงขดกน ดงนนจงแกปญหาดวยการใช

81

การปรบมมมองของตววตถใหสอดคลองกบองคประกอบแวดลอมในภาพใชมมมองแบบไทยคลายมองจากทสง ทเปนทศนยวทยาแบบเสนขนาน หรอมมมองดานตรง ในบางภาพแกปญหาดวยการเขยนเพยงตววตถไมเนนทศนยภาพแวดลอม ซงเปนการเนนการแสดงเรองราวของตววตถโดยตรงตามแนวความคดดวย ปญหาภาพทดขดตานนสวนใหญมกถกคลอบคลมดวยบรรยากาศของส ความพรามวนมนวลของน าหนกในภาพ ซงตวกลางเหลานมสวนชวยอยางมากในการประสานทกสวนใหเขากนจนกลมกลน

ปญหาจากการเขยนขนาดของตววตถทผดเพ ยนไปจากความเปนจรง ดวยการวางองคประกอบของภาพสวนใหญเกดจากจนตนาการจากประสบการณทเคยประสบมาไมไดเขยนขนจากภาพจรงทอยตรงหนา จงท าใหการประกอบกนของตววตถแตละอยางผดเพยนไปจากความเปนจรง โดยเฉพาะเมอไมมสดสวนความสมพนธของคนมาเปรยบเทยบ ปญหานมกเกดขนในภาพทเขยนวตถหลายชนทอยกนเปนกลม หรอมสถานทแวดลอมเขามาเกยวของในภาพ ดงนนจงแกปญหาโดยการใชจนตนาการวางสดสวนของคนเขาไปในภาพเพอเทยบกบตววตถในเวลาเขยน หรอใชขอมลจากวตถจรงมาเปรยบเทยบ

ปญหาจากสฝ นในการสรางบรรยากาศในภาพ สวนใหญเปนปญหาในทางเทคนคโดยภาพมกเปนคราบไมสม าเสมอ บางครงเปนฝาขาวเปนคราบโดยเฉพาะในสวนน าหนกสเขม ทงนเกดจากเทคนคการขงน าสในการสรางบรรยากาศในภาพซงสวนใหญควบคมไดยาก การเลอกสฝ นทน ามาใชจงมผลอยางมาก โดยสฝ นทวๆไปทขายตามทองตลาดมกมการผสมสงแปลกปลอมเชนแปง หรอสยอมผา ท าใหสทไดมความผดเพยนจากทตองการ จงแกปญหาโดยการใชสปาสเตล

(Pastel)ทมคณภาพมาบดผสมกาวกระถนเขยนแทนซงไดผลด ซงน าทใชในการผสมสกมผลอยางมากเชนกนจากการทดลองพบวาน าประปามผลท าใหเกดคราบขาวจงเปลยนมาใชน ากรอง น ากลน หรอน าทใชดมทผานการกรองแลวแทน ซงท าใหไมเกดปญหาจากคราบขาวดงกลาว สดสวนในการผสมกาวกระถนกเชนกนถาผสมนอยเกนไปจะท าใหสหลดเปนฝ นผงและไมไดน าหนกสดงทตองการ ถาผสมมากเกนไปจะท าใหภาพเปนคราบเหนยว บรรยากาศของสแขงกระดาง และสอาจแตกรอนไดถาชนสมความหนา การแกปญหาดงกลาวเปนการทดลองใชเทคนคตางๆดงกลาวจนเกดความลงตวในการเขยนภาพ

82

บทท 5

สรป

ผลงานวทยานพนธในหวขอ “สนโดษ” เปนผลการสรางสรรคทน าเสนอวถแหงความ

เรยบงาย พอเพยง พอด ในสมณวสย อนเปนหลกธรรมในการด าเนนชวตบนเสนทางแหงความสงบสขและความรงเรองแหงปญญาในพระพทธศาสนา ผานคณคาของวตถทเปนเครองอฐบรขารใชสอยของพระธดงคกรรมฐานอนเรยบงายทแสดงถงอรยะประเพณทปฏบตสบตอกนมาในวงพระพทธศาสนา จากการสมผส ซาบซง ในวถปฏบตนไดน ามาสการศกษาคนควา พฒนา สรางสรรคเปนรปธรรม ผานกระบวนการทางจตรกรรมดวยเทคนคสฝ น ทอาศยความงดงามจากการประสานกลมกลนกนของบรรยากาศของส และรปทรงของเครองอฐบรขารของพระภกษภายในสถานทอน สงบ วเวก สปปายะ โดยสอความหมายทเชอมโยงสมพนธถงวถแหงการปฏบตสมณธรรมของพระภกษ ผานเครองอฐบรขารใชสอยทมความเรยบงาย ถายทอดประสบการณ จนตนาการ อารมณ ความรสกนกคด เพอสะทอนใหเหนถง ความสมพนธระหวาง จต วตถ และธรรม ทตงอยในความพอด พอเพยง สนโดษ ซงสามารถเกอหนนใหชวตพบหนทางแหงความสงบ สข ตามหลกธรรมในพระพทธศาสนา ในความพอดของแตละบคคล ไมวาจะเปนพระภกษ หรอ ฆราวาสกตาม

การสรางสรรคผลงานวทยานพนธอยางเปนขนเปนตอน ท าใหสามารถวเคราะหและมองเหนถงพฒนาการดานตาง ๆ ของการสรางสรรคผลงานทผานมาแตละชน ซงการวเคราะหปญหาตาง ๆ ตลอดจนการแกปญหาของผลงานแตละชน ไดน าไปสการแสดงออกทชดเจนทงดานแนวความคด กระบวนการสรางสรรค และการสออารมณ ความรสก ซงสงทงหลายเหลานตองประกอบกนอยางลงตว ผลงานจงจะบรรลวตถประสงค และสามารถสอความหมายไดอยางสมบรณ อนจะเปนแนวทางสกระบวนการพฒนาในขนตอ ๆ ไป

82

83

บรรณำนกรม

ชลด นมเสมอ. องคประกอบของศลปะ. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช, 2542. พระธรรมวสทธมงคล (พระมหาบว ญาณสมปนโน). ปฏปทาของพระธดงคกรรมฐาน สายพระ

อาจารยมน ภรทตโต. กรงเทพฯ : ส านกพมพสภา, 2552.

________. แวนสองธรรม. กรงเทพฯ : โรงพมพชวนพมพ, 2537.

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต). พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลศพท. กรงเทพฯ : โรง พมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, 2546.

84

ประวตผวจย

ชอ-นามสกล นาย อนวฒน ลดดาวลย วนเดอนปเกด 23 กมภาพนธ 2527 ทอย 31/43 ซอย รามค าแหง22 (จตตานเคราะห) แขวงหวหมาก เขตบางกะป กรงเทพฯ 10240 โทรศพท 08 2724 8327 ประวตการศกษา - โรงเรยนวดดอนทอง - โรงเรยนเบญจมราชรงสฦษฎ ฉะเชงเทรา - ศลปบณฑต (ศลปไทย) เกยรตนยมอนดบ 1 คณะจตรกรรมประตมากรรมและ ภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร

- ศลปมหาบณฑต (ศลปไทย) คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร

เกยรตประวต 2548 - รวมเขยนภาพ จตรกรรมประดบผนงอาคาร สนามบนสวรรณภม - รวมเขยนภาพปฏทน พทธประวต บ.กนกสน ป พ.ศ.2549 2550 - ไดรบพระราชทานทนภมพล ประเภทสงเสรมการศกษา - ไดรบทนการศกษา สงเสรมการสรางสรรคศลปะ มลนธ ฯพณฯ พลเอกเปรม ตณสลานนท - รางวลนรศรานวตวงศ และทนการศกษา พรอมเขาเฝาถวายงานแด สมเดจ พระเทพรตนราชสดาสยามบรมราชกมาร - รางวลชมเชย การประกวดศลปกรรม “มองสงหผานศลป” ระดบอดมศกษา บรษทบญรอด 2552 - รางวลท 3 เหรยญทองแดงบวหลวง จตรกรรมแนวประเพณ ครงท 31 2554 - รวมน าเสนอผลงานวจย ผลงานสรางสรรค ในหวขอ “สนโดษ” ในการ ประชมวชาการบณฑตศกษาศลปากรระดบชาต ครงท 1 - รางวลพเศษ การประกวดจตรกรรมเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระ เจาอยหว ชงรางวลพกนทอง

85

ประวตการแสดงงาน 2548 - รวมแสดงงาน กลางแจง SU FESTIVAL ณ ปอมพระสเมร - รวมแสดงงาน "เอกศลปไทย" ภาควชาศลปไทย ณ หอศลปคณะจตรกรรมฯ - รวมแสดงงาน กลางแจง ถนนสายศลปะ-ดนตร มหาวทยาลยศลปากร 2549 - รวมแสดงภาพ คดลอกจตรกรรมฝาผนง งานวนพระบาทสมเดจพระนงเกลา เจาอยหว ณ หอศลปมหาวทยาลยศลปากร 2550 - รวมแสดงงาน จตรกรรมบวหลวง ครงท 29 ณ หอศลปราชน 2551 - รวมแสดงงาน จตรกรรมบวหลวง ครงท 30 ณ หอศลปราชน - รวมแสดงงานศลปนพนธของนกศกษาปรญญาตรชนปสดทาย ปการศกษา 2550 ณ หอศลปมหาวทยาลยศลปากร 2552 - รวมแสดงงาน วถแหงความเปนไทย ณ หอศลปราชน