Systemy polityczne I

Systemy polityczneSystemy polityczne

Omówienie podstawowych Omówienie podstawowych zagadnień zagadnień

PaństwoPaństwo

Stanowi najszerszą formę organizacji Stanowi najszerszą formę organizacji społeczeństwaspołeczeństwa

Nadaje życiu zbiorowemu zewnętrzną Nadaje życiu zbiorowemu zewnętrzną organizacjęorganizację

Wszelka aktywność społeczna, czy Wszelka aktywność społeczna, czy polityczna dokonuje się w jego ramachpolityczna dokonuje się w jego ramach

Państwo jako filar życia społecznego, Państwo jako filar życia społecznego, gwarant przestrzegania prawagwarant przestrzegania prawa

PaństwoPaństwo

„…„…Państwo nie jest instytucją boską, Państwo nie jest instytucją boską, wszechwiedzącą i wszechmocną, lecz instytucją wszechwiedzącą i wszechmocną, lecz instytucją

ludzką, a niekiedy bardzo ludzką z wszelkimi ludzką, a niekiedy bardzo ludzką z wszelkimi słabościami ale i doskonałościami tych, którzy ją słabościami ale i doskonałościami tych, którzy ją

organizowali i którzy nią kierują. Państwo nie organizowali i którzy nią kierują. Państwo nie jest tak złe i nierozsądne jak to twierdzą jest tak złe i nierozsądne jak to twierdzą

anarchiści, nie jest wszakże tak piękne i dobre anarchiści, nie jest wszakże tak piękne i dobre jak śpiewają jego wielbiciele, przeciętnie nie jest jak śpiewają jego wielbiciele, przeciętnie nie jest

gorsze od pozostałych dzieł ludzkich. Jest gorsze od pozostałych dzieł ludzkich. Jest potrzebne…”potrzebne…”

Tomas G. MasarykTomas G. Masaryk

Geneza państwaGeneza państwa

Starożytna Grecja – Starożytna Grecja – polispolis

Terminologia rzymska posługiwała się Terminologia rzymska posługiwała się terminem terminem civitascivitas, , res publicares publica

Zmiana koncepcji państwa nastąpiła Zmiana koncepcji państwa nastąpiła w średniowieczuw średniowieczu

XVI wiek – początek funkcjonowania XVI wiek – początek funkcjonowania terminu państwa (terminu państwa (statostato))

Geneza państwaGeneza państwaArystoteles – „…państwo to zdolna do Arystoteles – „…państwo to zdolna do

samowystarczalności wspólnota równych, mająca na samowystarczalności wspólnota równych, mająca na celu doskonałe życie…”celu doskonałe życie…”

Immanuel Kant – „…państwo to zrzeszenie pewnej liczby Immanuel Kant – „…państwo to zrzeszenie pewnej liczby ludzi pod rządami prawa…”ludzi pod rządami prawa…”

Georg Wilhelm Friedrich Hegel – „…państwo jest Georg Wilhelm Friedrich Hegel – „…państwo jest Bogiem na ziemii…”Bogiem na ziemii…”

Karol Marks- „…państwo jest narzędziem klasy Karol Marks- „…państwo jest narzędziem klasy panującej…”panującej…”

Włodzimierz Lenin – „…państwo jest machiną do Włodzimierz Lenin – „…państwo jest machiną do utrzymania panowania jednej klasy nad drugą…”utrzymania panowania jednej klasy nad drugą…”

Józef Stalin – „państwo jest machiną do niszczenia Józef Stalin – „państwo jest machiną do niszczenia oporu przeciwników klasowych…”oporu przeciwników klasowych…”

Klasyczna definicja państwaKlasyczna definicja państwa

Okolony granicami obszar, w obrębie Okolony granicami obszar, w obrębie którego ludzie poddani są jednej władzy którego ludzie poddani są jednej władzy

politycznejpolitycznej

Ogół ludzi żyjących w granicach danego Ogół ludzi żyjących w granicach danego państwapaństwa


Cześć organizacji państwowej, która Cześć organizacji państwowej, która sprawuje władzę nad innymi sprawuje władzę nad innymi

Podmiot własności państwowej Podmiot własności państwowej

Organizację ludzi, rozpatrywaną ze Organizację ludzi, rozpatrywaną ze względu na łączącą ich więź zależności względu na łączącą ich więź zależności

politycznejpolitycznej


Pochodzi od teoretyka prawa Georga JellinkaPochodzi od teoretyka prawa Georga Jellinka„…„…Państwo jako korporacja osiadłego ludu Państwo jako korporacja osiadłego ludu

wyposażona w bezpośrednią samorodną władzę wyposażona w bezpośrednią samorodną władzę ludu…”ludu…”

Państwo jako struktura zespalającą trzy Państwo jako struktura zespalającą trzy elementy: ludność, terytorium i władzę elementy: ludność, terytorium i władzę

publiczną.publiczną.Państwo jest trwałą wspólnotą ludzi zajmującą Państwo jest trwałą wspólnotą ludzi zajmującą

określone terytorium, poddaną zwierzchniej określone terytorium, poddaną zwierzchniej władzywładzy

Cechy państwaCechy państwa

Państwo jako organizacja politycznaPaństwo jako organizacja polityczna

Państwo jako organizacja przymusowaPaństwo jako organizacja przymusowa

Państwo jako organizacja terytorialnaPaństwo jako organizacja terytorialna

Państwo jako organizacja suwerennaPaństwo jako organizacja suwerenna

Cechy państwaCechy państwa

Państwo jest syntezą trzech najważniejszych Państwo jest syntezą trzech najważniejszych komponentów: ludności, terytorium, władzykomponentów: ludności, terytorium, władzy

Ludność – czynnik osobowy, obejmuje tych którzy Ludność – czynnik osobowy, obejmuje tych którzy władzę sprawują i tych którzy jej podlegająwładzę sprawują i tych którzy jej podlegają

Terytorium państwa, czyli przestrzeń. Terytorium jest Terytorium państwa, czyli przestrzeń. Terytorium jest niezbędnym elementem, gdyż umożliwia jej byniezbędnym elementem, gdyż umożliwia jej by

Władza – ośrodek władzy zdolny podporządkować Władza – ośrodek władzy zdolny podporządkować ogół ludzi poprzez podporządkowanie życia ogół ludzi poprzez podporządkowanie życia

społecznego nakazom prawaspołecznego nakazom prawa

Organizacja politycznaOrganizacja polityczna

Państwo jako organizacja polityczna Państwo jako organizacja polityczna odnosi do działalności społecznej, która odnosi do działalności społecznej, która

wiąże się bezpośrednio ze sprawowaniem wiąże się bezpośrednio ze sprawowaniem władzywładzy

Powszechność i przymusowość Powszechność i przymusowość państwapaństwa

Obejmuje swym oddziaływaniem wszystkich ludzi Obejmuje swym oddziaływaniem wszystkich ludzi zamieszkujących terytorium państwazamieszkujących terytorium państwa

Przymus jest immanentną cecha państwa jako Przymus jest immanentną cecha państwa jako organizacji społecznejorganizacji społecznej

Państwo nie może się obyć bez przymusuPaństwo nie może się obyć bez przymusu

Przymusowość w zakresie członkostwa Przymusowość w zakresie członkostwa i przynależności do państwa – obywatelstwo:i przynależności do państwa – obywatelstwo:

1.1. IUS SANGUINISIUS SANGUINIS2.2. IUS SOLIIUS SOLI

Organizacja terytorialnaOrganizacja terytorialna

Podstawowym warunkiem istnienia Podstawowym warunkiem istnienia państwa jest posiadanie własnego państwa jest posiadanie własnego

terytorium, czyli co najmniej obszarów terytorium, czyli co najmniej obszarów lądowego i przestrzennegolądowego i przestrzennego

Terytorium składa się z przestrzeni Terytorium składa się z przestrzeni lądowej, morskiej i powietrznejlądowej, morskiej i powietrznej

Suwerenność państwaSuwerenność państwa

Suwerenność państwa oznacza, iż posiada Suwerenność państwa oznacza, iż posiada najwyższą i nieograniczoną władzęnajwyższą i nieograniczoną władzę

Obejmuje suwerenność wewnętrzną Obejmuje suwerenność wewnętrzną i zewnętrznąi zewnętrzną

Ograniczona suwerenność państwaOgraniczona suwerenność państwa

Teoria powstania państwa…Teoria powstania państwa…

Doktryna teistycznaDoktryna teistyczna

Władza pochodzi od BogaWładza pochodzi od Boga

W starożytności zaznaczyła się już W starożytności zaznaczyła się już potrzeba podziału państwa na rządzących potrzeba podziału państwa na rządzących

i rządzonychi rządzonych


Doktryna teologicznaDoktryna teologiczna

Prekursorem owej teorii był Św. Augustyn Prekursorem owej teorii był Św. Augustyn – De – De civitatis Deicivitatis Dei

Władza pochodzi od Boga, natomiast państwo Władza pochodzi od Boga, natomiast państwo na ziemi powinno się wzorować na państwie na ziemi powinno się wzorować na państwie

niebieskimniebieskim

Teoria ta została zmodyfikowana przez Św. Teoria ta została zmodyfikowana przez Św. Tomasza z Akwinu – władza pochodzi od Boga, Tomasza z Akwinu – władza pochodzi od Boga,

ale sposób rządzenia od człowiekaale sposób rządzenia od człowieka


Doktryna umowy społecznejDoktryna umowy społecznej

Thomas Hobes, John Lock, Jean Jacques Thomas Hobes, John Lock, Jean Jacques RousseauRousseau

Państwo powstało na mocy umowy między Państwo powstało na mocy umowy między ludźmi, która ustanowiła władze i prawo, by ludźmi, która ustanowiła władze i prawo, by

zapewnić spokój i porządek. Powstanie państwa zapewnić spokój i porządek. Powstanie państwa okazało się równoznaczne z przejściem ze stanu okazało się równoznaczne z przejściem ze stanu

natury do społecznegonatury do społecznego


Doktryna podboju Doktryna podboju

Państwo powstaje na skutek podboju słabszych Państwo powstaje na skutek podboju słabszych grup plemiennych przez mocniejsze i bardziej grup plemiennych przez mocniejsze i bardziej

zaawansowane cywilizacje. Tym samym zaawansowane cywilizacje. Tym samym państwo pojawiło się jako forma politycznego państwo pojawiło się jako forma politycznego

panowania zwycięzców nad pokonanymipanowania zwycięzców nad pokonanymi


Doktryna patriarchalnaDoktryna patriarchalna

Państwo powstaje na drodze Państwo powstaje na drodze mechanicznego łączenia się jednostek mechanicznego łączenia się jednostek

w rody, rody w plemiona, plemiona w rody, rody w plemiona, plemiona w zbiorowości. Finalnym stadium okazuje w zbiorowości. Finalnym stadium okazuje

się państwo. W myśl tej teorii się państwo. W myśl tej teorii pierwowzorem władzy państwowej była pierwowzorem władzy państwowej była

władza ojcowska sprawowana w rodziniewładza ojcowska sprawowana w rodzinie


Doktryna procesu rozwarstwienia klasowegoDoktryna procesu rozwarstwienia klasowego

Według marksizmu państwo powstało wraz Według marksizmu państwo powstało wraz z rozpadem wspólnoty pierwotnej, czego z rozpadem wspólnoty pierwotnej, czego konsekwencja okazało się pojawienie się konsekwencja okazało się pojawienie się

własności prywatnej własności prywatnej i podziału jednolitej społeczności na klasy i podziału jednolitej społeczności na klasy

społecznespołeczne


Marksizm wyodrębniał cztery historyczne Marksizm wyodrębniał cztery historyczne typy państw:typy państw:

1.1. NiewolniczeNiewolnicze

2.2. FeudalneFeudalne

3.3. KapitalistyczneKapitalistyczne

4.4. SocjalistyczneSocjalistyczne

Powstanie państwa…Powstanie państwa…

Państwo może powstać na skutek:Państwo może powstać na skutek:1.1. Umowy międzynarodowej – na drodze prawnejUmowy międzynarodowej – na drodze prawnej

2.2. Rewolucji, rebelii – na drodze pozaprawnejRewolucji, rebelii – na drodze pozaprawnej

Upadek państwa może nastąpić z trzech Upadek państwa może nastąpić z trzech powodów:powodów:

1.1. Na skutek zjawisk naturalnychNa skutek zjawisk naturalnych

2.2. W wyniku wydarzeń historycznychW wyniku wydarzeń historycznych

3.3. W wyniku likwidacji państwa-efekt umowy przyłączenia W wyniku likwidacji państwa-efekt umowy przyłączenia się do innego państwasię do innego państwa

Funkcje państwaFunkcje państwa

Funkcje wewnętrzne państwa:Funkcje wewnętrzne państwa:

1.1. Funkcja prawodawczaFunkcja prawodawcza

2.2. Funkcja porządkowaFunkcja porządkowa

3.3. Funkcja administracyjnaFunkcja administracyjna

4.4. Funkcja gospodarczaFunkcja gospodarcza

5.5. Funkcja socjalnaFunkcja socjalna

Funkcje państwaFunkcje państwa

Funkcje zewnętrzne państwa to wszelkiego Funkcje zewnętrzne państwa to wszelkiego rodzaju aktywności, które zachodzą poza rodzaju aktywności, które zachodzą poza

granicami państwamigranicami państwami

Funkcje te obejmują stosunki z innymi Funkcje te obejmują stosunki z innymi państwami lub organizacjami państwami lub organizacjami

międzynarodowymimiędzynarodowymi

Podejmując działania na arenie Podejmując działania na arenie międzynarodowej pragnie zapewnić ład i międzynarodowej pragnie zapewnić ład i

stabilizacjestabilizacje

Symbole państwaSymbole państwa

Flaga państwaFlaga państwa

Herb państwaHerb państwa

Hymn państwowyHymn państwowy

Pieczęć państwowaPieczęć państwowa

Forma państwaForma państwa

Forma państwa to inaczej sposób Forma państwa to inaczej sposób sprawowania władzysprawowania władzy

Na sposób sprawowania władzy składają Na sposób sprawowania władzy składają się trzy elementy:się trzy elementy:1.1. Forma rząduForma rządu

2.2. Reżim polityczny Reżim polityczny

3.3. Struktura terytorialna państwaStruktura terytorialna państwa


Forma rządu to struktura organizacyjna Forma rządu to struktura organizacyjna najwyższych organów władzy w państwie najwyższych organów władzy w państwie oraz zachodzące pomiędzy nimi relacjeoraz zachodzące pomiędzy nimi relacje

Tradycyjnie formę rządu dzielimy na: Tradycyjnie formę rządu dzielimy na: monarchie i republikimonarchie i republiki

Kryterium podziału stanowi sposób Kryterium podziału stanowi sposób obsadzania głowy państwaobsadzania głowy państwa


Monarchia – stanowisko głowy państwa Monarchia – stanowisko głowy państwa jest dziedziczone i spoczywa w rękach jest dziedziczone i spoczywa w rękach

jednostkijednostki

Monarchie dzielimy na: Monarchie dzielimy na:

1.1. Monarchie konstytucyjneMonarchie konstytucyjne

2.2. Monarchie absolutneMonarchie absolutne


Podział państwa na monarchie i republiki Podział państwa na monarchie i republiki jest anarchiczny, dlatego dokładniejszy jest anarchiczny, dlatego dokładniejszy

stanowi podział wyróżniający stanowi podział wyróżniający następujące formy rządu:następujące formy rządu:

1.1. System parlamentarnySystem parlamentarny

2.2. System prezydenckiSystem prezydencki

3.3. System parlamentarno-prezydenckiSystem parlamentarno-prezydencki

System parlamentarnySystem parlamentarny

Podział władzy pomiędzy instytucjami Podział władzy pomiędzy instytucjami ustawodawczymi, a wykonawczymi nie ustawodawczymi, a wykonawczymi nie

jest sztywnyjest sztywny

Egzekutywa i legislatywa uzupełniają się Egzekutywa i legislatywa uzupełniają się w wykonywaniu swych obowiązkóww wykonywaniu swych obowiązków

System prezydenckiSystem prezydencki

Podział władzy został wyraźnie Podział władzy został wyraźnie zaznaczony, pełna separacja władzyzaznaczony, pełna separacja władzy

Prezydent jest nie tylko głowa państwa, Prezydent jest nie tylko głowa państwa, ale i szefem rządu. Pełna władza ale i szefem rządu. Pełna władza

wykonawczawykonawcza

Brak odpowiedzialności politycznej władzy Brak odpowiedzialności politycznej władzy wykonawczej przed parlamentemwykonawczej przed parlamentem

System parlamentarno-prezydenckiSystem parlamentarno-prezydencki

Inaczej nazywany również: semiprezydenckim, Inaczej nazywany również: semiprezydenckim, mieszanymmieszanym

Podział władzy przeprowadzony w duchu wyraźnej Podział władzy przeprowadzony w duchu wyraźnej przewagi władzy wykonawczej nad ustawodawcząprzewagi władzy wykonawczej nad ustawodawczą

Prezydent dzieli się władzą wykonawcza Prezydent dzieli się władzą wykonawcza z rządemz rządem

Rząd ponosi odpowiedzialność polityczna przed Rząd ponosi odpowiedzialność polityczna przed parlamentemparlamentem

Reżim politycznyReżim polityczny

Reżim polityczny to styl i metody Reżim polityczny to styl i metody sprawowania władzysprawowania władzy

Państwa ze względu na reżimy polityczne Państwa ze względu na reżimy polityczne dzielimy na:dzielimy na:

1.1. Państwa demokratycznePaństwa demokratyczne

2.2. Państwa autokratycznePaństwa autokratyczne

3.3. Państwa totalitarnePaństwa totalitarne

DemokracjaDemokracja

Demos – ludDemos – lud

Kratos – władzaKratos – władza

AutokracjaAutokracja

Władza w państwie nie jest wyłoniona Władza w państwie nie jest wyłoniona w wolnych wyborach i nie podlega kontroli ze w wolnych wyborach i nie podlega kontroli ze

strony narodustrony narodu

TotalitaryzmTotalitaryzm

Niektórzy politolodzy i historycy Niektórzy politolodzy i historycy postrzegają totalitaryzm jako postrzegają totalitaryzm jako

zwielokrotniona dyktaturęzwielokrotniona dyktaturę

Władza stara się ingerować w każdą sferę Władza stara się ingerować w każdą sferę życia państwa, włącznie z życiem życia państwa, włącznie z życiem

społecznym, kulturalnym i prywatnym społecznym, kulturalnym i prywatnym obywateliobywateli

Struktura terytorialna państwaStruktura terytorialna państwa

Z uwagi na strukturę terytorialną państwa Z uwagi na strukturę terytorialną państwa dzielimy na:dzielimy na:

1.1. Państwa unitarne – w granicach których Państwa unitarne – w granicach których występuje jeden porządek prawnywystępuje jeden porządek prawny

1.1. Państwa federalne – poszczególne Państwa federalne – poszczególne części składowe państw posiadają części składowe państw posiadają pewną samodzielność decyzyjnąpewną samodzielność decyzyjną

NaródNaród

Naród to wspólnota społeczna formułująca się na Naród to wspólnota społeczna formułująca się na przestrzeni dziejów. Rolę sprawczą w procesie przestrzeni dziejów. Rolę sprawczą w procesie kreowania odgrywają poszczególne czynniki:kreowania odgrywają poszczególne czynniki:

1.1. JęzykJęzyk2.2. TerytoriumTerytorium

3.3. Wspólne pochodzenieWspólne pochodzenie4.4. Sposób życiaSposób życia

5.5. ReligiaReligia6.6. TradycjaTradycja7.7. ObyczajeObyczaje

8.8. Wspólna historiaWspólna historia

Koncepcje naroduKoncepcje narodu

Koncepcja naturalistyczna – naród traktowany jest w Koncepcja naturalistyczna – naród traktowany jest w świetle grupy etnicznej lub rasowej, ukształtowanej świetle grupy etnicznej lub rasowej, ukształtowanej

przez warunki środowiska naturalnegoprzez warunki środowiska naturalnego

Koncepcja polityczna – naród jako wspólnota Koncepcja polityczna – naród jako wspólnota polityczna organizująca się wokół instytucji państwapolityczna organizująca się wokół instytucji państwa

Koncepcja kulturowa – naród formułuje się Koncepcja kulturowa – naród formułuje się w toku rozwoju wydarzeń historycznych, przy w toku rozwoju wydarzeń historycznych, przy

uwzględnieniu elementów języka, sztuki, nauki, uwzględnieniu elementów języka, sztuki, nauki, gospodarki i politykigospodarki i polityki

Rodzaje społeczeństwRodzaje społeczeństw

Wyróżniamy trzy rodzajów Wyróżniamy trzy rodzajów społeczeństwa:społeczeństwa:

1.1. Społeczeństwo jednonarodoweSpołeczeństwo jednonarodowe

2.2. Społeczeństwo wielonarodoweSpołeczeństwo wielonarodowe

3.3. Społeczeństwo wieloetniczneSpołeczeństwo wieloetniczne

Dziękuję za uwagęDziękuję za uwagę

Documents

Systemy polityczne I