TCMB Enflasyon Raporu 2010 II

8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II

1/117

2010-II


2/117

indekiler

1. GENEL DEERLENDRME 1

1.1. Enflasyon Gelimeleri 1

1.2. Para Politikas Gelimeleri 3

1.3. Enflasyon ve Para Politikasnn Grnm 4

1.4. Riskler ve Para Politikas 10

2. ULUSLARARASI EKONOMK GELMELER 13

2.1. Kresel Byme 15

2.2. Emtia Fiyatlar 17

2.3. Kresel Enflasyon 19

2.4. Finansal Koullar ve Risk Gstergeleri 20

2.5. Kresel Para Politikas Gelimeleri 23

3. ENFLASYON GELMELER 29

3.1. Enflasyon 29

3.2. Beklentiler 35

4. ARZ ve TALEP GELMELER 41

4.1. Gayri Safi Yurt i Hasla Gelimeleri ve Talep 41

4.2. D Talep 46

4.3. Emek Piyasas 49

5. FNANSAL PYASALAR ve FNANSAL ARACILIK 59

5.1. Finansal Piyasalar 59

5.2. Finansal Araclk ve Krediler 66

6. KAMU MALYES 79

6.1. Bte Gelimeleri 80

6.2. Bor Stokundaki Gelimeler 85

7. ORTA VADEL NGRLER 95

7.1. Mevcut Durum, Ksa Vadeli Grnm ve Varsaymlar 95

7.2. Orta Vadeli Grnm 997.3. Riskler ve Para Politikas 101

KUTULAR

Kutu 2.1. Trkiye in D Talep Gstergesi 27

Kutu 3.1. Gda Fiyatlarndaki Artlarda Et Fiyatlarnn Rol 37

Kutu 4.1. Kresel Kriz, D Talep oklar ve Trkiye Ekonomisi 53

Kutu 5.1. Para Politikas Kararlarnn Piyasa Faizleri zerine Etkisi 72

Kutu 5.2. Trkiyede Para Politikasnn Kriz Sonras Srete k Stratejisi 75

Kutu 6.1. Mali Kural: Genel ereve ve Trkiye in Planlanan Uygulama 89

Kutu 7.1. Yakn Dnem Enflasyon Gelimeleri Sonrasnda letiim Politikas ve Enflasyon Beklentileri 104


3/117

Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas

Enflasyon Raporu 2010-II 1

1. Genel Deerlendirme

2010 ylnn ilk eyreinde kresel ekonomideki toparlanma sreci ve

finansal piyasalarda sregelen normalleme eilimi devam etmitir. Bununla

birlikte, kamu borlarnn kayg verici dzeylere ulamas, kredi

piyasalarndaki sorunlarn ksmen srmesi ve isizlik oranlarnn yksek

seviyelerini korumas, gelimi lke ekonomilerine ilikin sorunlarn kalc

olarak giderilmesinin uzun zaman alabileceine iaret etmektedir. Gelimekte

olan ekonomilerdeki canlanmann daha belirgin olduu grlse de, kresel

ekonominin nemli bir parasn oluturan gelimi ekonomilerdeki

toparlanmaya ilikin belirsizlikler, d talep kanalyla tm gelimekte olanekonomiler iin risk oluturmaya devam etmektedir. Bunun yan sra, d

finansmana dair kstlarn henz tam olarak ortadan kalkmam olmas da, bir

ok gelimekte olan lke iin iktisadi faaliyetteki toparlanmay geciktirebilecek

bir etken olmay srdrmektedir.

Bymeye ilikin orta vadeli belirsizliklerin varlna karn, yakn

dnemde toparlanmann hzl seyretmi olmas, baz etkilerinin belirginlemesi

ve emtia fiyatlarndaki artlarn srmesi gelimekte olan ekonomileri

getiimiz eyrekte enflasyon basks ile kar karya brakmtr. Trkiyedeise bu unsurlara ek olarak 2009 ylnn son eyreinden itibaren kamu fiyat

ayarlamalar ve ilenmemi gda fiyatlarndaki artlarn etkisi enflasyondaki

ykseliin greli olarak daha belirgin olmasna yol amtr.

1.1. Enflasyon Gelimeleri

2010 ylnn ilk eyreinde enflasyon ykselmeye devam etmitir. Ocak

aynda yrrle giren ve akaryakt rnleri ile alkoll iecekler ve ttn

rnlerini kapsayan vergi dzenlemelerinin oluturduu yksek oranl fiyatartlar bu gelimede belirleyici olmutur. Bunun yan sra, 2009 ylnn son

eyreinde olduu gibi 2010 ylnn ilk eyreinde de ilenmemi gda fiyatlar

endeks tarihinin en yksek dnemsel artn sergilemitir (Grafik 1.1.1).

Bylece, ilk eyrein sonu itibaryla, gda, enerji ve ttn kalemlerinin yllk

enflasyona yapt katk 6,7 puana ulamtr (Grafik 1.1.2). Btn bugelimeler 2009 ylnn ilk eyreindeki zayf iktisadi faaliyet ve den emtia

fiyatlarna bal olarak gerekleen dk enflasyonun yaratt baz etkisiyle

birleince, 2010 ylnn ilk eyreinde yllk tketici enflasyonu yaklak 3 puan

artarak yzde 9,56ya ykselmitir.


4/117


2 Enflasyon Raporu 2010-II

Grafik 1.1.1. lenmemi Gda Fiyatlar(eyreklik Yzde Deiim)

Grafik 1.1.2. Yllk TFE Enflasyonuna Katk

6

7

8

9

10

11

12

13

14

1516

IV. eyrek I. eyrek

2003-2007 Ort.

2008

2009

2010

0

2

4

6

8

10

12

14

0307

0607

0907

1207

0308

0608

0908

1208

0309

0609

0909

1209

0310

G

da ve Enerji* Ttn ve Alt

n**Hizmetler Temel Mallar***

Kaynak: TK, TCMB.

*Gda ve Enerji: Gda ve alkolsz iecekler ile enerji.**Ttn ve Altn: Alkoll iecekler ve ttn rnleri ile altn.

***Temel Mal: Gda, enerji, alkoll iecekler ve ttn ile alt n dndakalan mallar.Kaynak: TK, TCMB.

Yln ilk eyreinde temel (ekirdek) enflasyon gstergelerindeki art

talep basksndan ziyade byk lde maliyet ynl unsurlar ve baz etkisini

yanstmtr (Grafik 1.1.3). Geen yl dayankl mallarda uygulanan vergi

indirimlerinin ve stok eritme srecinin oluturduu dk baz, bu dnemde

temel enflasyon gstergelerindeki artlarn temel belirleyicisi olmutur. Bunun

yan sra, gda ve enerji fiyatlarndaki artlarn yemek ile ulatrma hizmetleri

zerindeki etkisi bu dnemde belirginlemi ve 2008 y

l

n

n nceyreinden itibaren gerileyen hizmet grubu yllk enflasyonu 2010 ylnn ilk

eyreinde yaklak 1,9 puan ykselmitir. Bylece enerji, ilenmemi gda,

alkoll ieceklerve ttn ile altn dlayan temel fiyat gstergesinin (H) yllk

enflasyonu yzde 5,01e, bu endeksten ilenmi gda karlarak hesaplanan

endeksin (I) yllk enflasyonu ise yzde 5,41e ykselmitir (Grafik 1.1.4).

Grafik 1.1.3. Temel Enflasyon Gstergeleri H ve I(Mevsimsellikten ve Vergi Etkisinden Arndrlm 3 Aylk Ortalamalar)

Grafik 1.1.4. Temel Enflasyon Gstergeleri I ve I*(Yllk Yzde Deiim)

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,6

0607

0907

1207

0308

0608

0908

1208

0309

0609

0909

1209

0310

H I

2,03,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

0308

0508

0708

0908

1108

0109

0309

0509

0709

0909

1109

0110

0310

KTG-I

KTG-I*

Kaynak: TK, TCMB. I*: Vergi oranlarndaki deiimin etkisinden arndrlm KTG-I gstergesi.Kaynak: TK, TCMB.


5/117



1.2. Para Politikas Gelimeleri

2008 ylnn son eyreinden itibaren enflasyonda hzl bir dolacan ngren Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas (TCMB), iktisadi

faaliyet zerinde oluabilecek potansiyel tahribat snrlamaya odaklanm, bu

srete bir yandan ksa vadeli faiz oranlarn sratli birekilde aa ekerken,

dier yandan dengeleyici bir likidite politikas izleyerek kredi piyasasndaki

tkankl gidermeyi hedeflemitir. Bu erevede, 2008 ylnn Kasm aynda

balayan bir yllk srete politika faizi 1.025 baz puan indirilmitir. Geen sre

zarfnda kredi piyasasnda gzlenen olumlu gelimeler ve iktisadi faaliyetteki

lml toparlanma eilimini gz nne alan Para Politikas Kurulu (Kurul), 2009

ylnn Aralk ayndan itibaren politika faizlerini sabit tutmutur.

2009 ylnn son eyreinden itibaren enflasyonda belirgin bir ykseli

gzlenmesi enflasyon beklentilerini olumsuz etkilemitir (Grafik 1.2.1).

Beklentiler her vadede ykselirken, orta vadeli beklentiler ile hedefler

arasndaki fark almtr (Grafik 1.2.2). Kurul, enflasyonun geici de olsa

yksek seviyelerde seyretmesinin beklentiler zerindeki olumsuz etkisini gz

nnde bulundurarak Mart ayndan itibaren daha temkinli bir durua geiin

iaretlerini vermitir. Bu erevede Kurul, bir yandan fiyatlama davranlarna

ilikin risklere dikkat ekerken, dier yandan para ve kredi piyasalarndaki

normallemeyi de gz nne alarak, kriz dneminde uygulanan likidite

tedbirlerinin kademeli bir ekilde geri alnmasna karar vermitir (Kutu 5.2).

Bununla birlikte, son dnemdeki iyilemeye ramen kresel ekonomideki

sorunlarn henz tam olarak giderilememi olduunu dikkate alan Kurul,

politika faiz oranlarnn bir sre daha mevcut dzeylerde tutulmas ve uzun sre

dk dzeylerde seyretmesi gerekebileceini ifade etmitir.


6/117



Grafik 1.2.1. 12 ve 24 Ay Sonras

ndaki TFE Beklentileri*(Yllk Yzde Deiim) Grafik 1.2.2. Enflasyon Beklentileri Erisi*(Yllk Yzde Deiim)

7,22

6,93

4

5

6

7

8

9

10

0707

1007

0108

0408

0708

1008

0109

0409

0709

1009

0110

0410

12 Ay

24 Ay

0

2

4

6

8

10

12

0410

0610

0810

1010

1210

0211

0411

0611

0811

1011

1211

0212

0412

OcakNisanEnflasyon HedefiBelirsizlik Aral

*TCMB Beklenti Anketi ikinci anket dnemi beklentileridir.Kaynak: TCMB.

*TCMB Beklenti Anketinde eitli vadelerde oluan enflasyon beklentilerikullanlarak lineer interpolasyon yntemiyle oluturulmutur. TCMB BeklentiAnketi ikinci anket dnemi beklentileridir.Kaynak: TCMB.

1.3. Enflasyon ve Para Politikasnn Grnm

Parasal ve Finansal Koullar

2008 ylnn Kasm ayndan itibaren politika faizlerinde gerekletirilen

indirimler sonrasnda 2009 ylnn ikinci yarsndan itibaren piyasa faizleri

gerek nominal gerekse reel olarak yakn tarihin en dk seviyelerine inmitir.2010 ylnn ilk eyrei itibaryla politika faizlerinin dk seviyesi ve

dengeleyici likidite nlemleri para ve kredi piyasalar zerinde etkili olmaya

devam etmitir. Bu dnemde kresel likidite koullarnn ve risk alglamalarnn

iyilemesiyle finansal koullardaki skln azalmaya devam etmesi para

politikasnn geniletici etkisini glendirmitir.

Bankaclk sisteminin salam yaps kredilerde toparlanmann hzl bir

ekilde gereklemesi iin elverili bir ortam sunmaktadr. Nitekim, yakn

dnemde kredi piyasasndaki gelimelerin yurt ii iktisadi faaliyete verdiidestein giderek artt grlmektedir. Tketici kredilerindeki canlanma eilimi

devam ederken, zellikle ticari kredilerin ivmelenmeye balad

gzlenmektedir. Bu dnemde, kk ve orta boy iletmelere verilen kredilerin

de uzunca bir aradan sonra ilk kez art gstermesi, parasal koullardaki

genilemenin iktisadi faaliyeti destekleyici etkisini teyid etmektedir.

Yurt d kaynaklara eriimin kademeli fakat istikrarl bir ekilde

iyilemeye devam ettii ve kamu maliyesindeki duruun yurt ii fonlar zerinde

bask oluturmad varsaymlar altnda, kredi hacminin nmzdeki


7/117



dnemlerde de genilemeyi srdrecei tahmin edilmektedir. Bununla birlikte,

isizlik oranlarnn uzunca bir mddet daha yksek seviyelerde seyredecek

olmas ve kresel ekonomideki sorunlarn ksmen de olsa devam etmesi,

kredilerdeki art snrlayabilecek unsurlar olarak ortaya kmaktadr.

Toplam Talep Grnm

2009 ylnn son eyreine ilikin milli gelir verileri zel kesim

talebindeki lml toparlanmann devam ettiini gstermitir. Kamu kesimi

tketim harcamalar ise ngrlenin zerinde bir art sergilemitir. Kresel

ekonomideki sorunlarn devam etmesi d talebi snrlarken, i talepteki

canlanmayla birlikte stok birikiminin yava da olsa balad gzlenmitir.

2010 ylnn ilk eyreine ilikin veriler i talepteki toparlanmann

giderek istikrar kazandna ve genele yayldna iaret etmektedir. D talepte

ise henz kayda deer bir ivmelenme gzlenmemektedir. Kresel byme

grnmndeki zayf seyir d talep balants gl sektrlerde iktisadi

faaliyetteki toparlanmay snrlamaya devam ederken, maliye ve para

politikalarnn i talebi destekleyici etkileri belirginlemektedir. Bununla

birlikte, stok birikiminin snrl dzeyde olmas ekonomideki toplam talep

belirsizliinin nemini koruduuna iaret etmektedir. Bu erevede, iktisadifaaliyetteki toparlanmann kademeli olaca ngrs korunmakta ve toplam

talep koullarnn enflasyona d ynndeki desteini bir mddet daha

srdrecei tahmin edilmektedir.

D talepteki zayf seyir zellikle sanayi sektr kanalyla ekonomi

genelinde iktisadi faaliyeti ve istihdam snrlamaya devam etmektedir.

Nitekim, son dnemdeki ksmi toparlanmaya ramen, kapasite kullanm

oranlar ve kii bana allan saat gstergeleri sanayi sektrndeki kaynak

kullanmnn dk dzeylerde seyrettiine iaret etmektedir. Mevcut atlkapasitenin yatrm ve istihdam imkanlarn snrlamaya devam edecei

ngrs altnda, 2009 ylnn ikinci yarsnda istihdam verilerinde gzlenen

iyilemenin hzl bir toparlanmaya dnmesi beklenmemekte, isizlik

oranlarnn uzunca bir mddet yksek dzeylerini koruyaca tahmin

edilmektedir. Bu erevede, birim i gc maliyetinin enflasyon basklarn

snrlamaya devam edecei ngrlmektedir.


8/117



zetle, son dnemde aklanan veriler ekonomideki toparlanma srecinin

istikrar kazandn gstermitir. Kresel bymedeki zayf seyrin d talebe

ynelik sektrlerde iktisadi faaliyet ve istihdam bir sre daha snrlayaca,

buna karlk yurt ii talebin toparlanma eilimini nmzdeki dnemde de

srdrecei ngrlmektedir. Bu dorultuda, iktisadi faaliyetteki kademeli

canlanma eiliminin devam edecei tahmin edilmektedir. Bu erevede, orta

vadeli tahminlerimiz gncellenirken toplam arz ve talep dengesinin enflasyona

d ynnde yapt katknn, bir nceki dneme kyasla azalmakla birlikte

devam ettii bir grnm esas alnmtr.

Temel Varsaymlardaki Gncelleme

Ocak Enflasyon Raporunun yaymland dnemden bu yana, 2010

ylna ilikin enflasyon tahminlerinin yukar ynl gncellenmesine neden olan

baz gelimeler ortaya kmtr:

Gayri Safi Yurt i Hasla (GSYH) verilerinde Trkiyestatistik Kurumu (TK) tarafndan gemie ynelik yaplan

gncellemeler ve i talebin ngrlenden bir miktar daha

gl seyretmesi kt a tahminlerimizin yukar ynl

gncellenmesine neden olmutur. Bu deiiklik 2010 yl sonuenflasyon tahminlerini 0,4 puan artrmtr.

Petrol fiyatlarna ilikin son gelimeler gz nne alnarak petrolfiyatlar varsaymnda snrl bir gncelleme yaplmtr. Bu

erevede petrol fiyat varsaym 2010 yl iin 80 ABD

dolarndan 85 ABD dolarna, 2011 yl ve sonras iin ise 85

ABD dolarndan 90 ABD dolarna gncellenmitir. Ayrca, orta

vadeli tahminler retilirken, dnya ekonomisindeki toparlanma

srecine paralel olarak ithal girdi maliyetlerinin de petrolfiyatlarnda olduu gibi kademeli artlar gsterecei

varsaylmtr. Bu gncellemelerin 2010 yl sonu enflasyon

tahminleri zerindeki etkisi yaklak 0,15 puan olmutur.

Ocak Enflasyon Raporunda gda grubunda yllk fiyat artorannn 2010 ylnda yzde 7, 2011 ylnda yzde 6,5, sonraki

yllar iin ise yzde 6 olarak gerekleecei bir ereve esas

alnmt. Geen sre zarfnda beklenenden olumsuz bir seyir

izleyen ilenmemi gda fiyatlar ve sregelen arz ynl yapsal


9/117



sorunlar gz nne alnarak, gda fiyatlarnn yllk art oranna

ilikin varsaym 2010 yl iin iki puan artrlarak yzde 9

dzeyine karlmtr. Sz konusu deiikliin 2010 yl sonu

enflasyon tahminleri zerindeki etkisi 0,55 puan olmutur.

Benzer ekilde gda fiyatlarnn yllk art oranna ilikin

varsaym 2011 yl sonu iin yzde 6,5ten yzde 7ye, sonraki

yllar iin ise yzde 6dan yzde 7ye gncellenmitir.

Ocak ay Enflasyon Raporunda akaryakt rnleri, alkolliecekler ve ttn rnlerine getirilen vergi dzenlemelerinin

2010 yl tketici enflasyonuna yaklak 1,5 puanlk katk

yapaca tahmin edilmitir. Ancak, tketici fiyat endeksinin

arlk yapsndaki deiimin de etkisiyle sz konusu vergi

artlarnn enflasyon zerindeki toplam katks 1,9 puan olarak

gereklemi, bu da 2010 yl boyunca enflasyon tahminlerini

yaklak 0,4 puan ykseltmitir. Vergi artlarnn yllk

enflasyon zerindeki etkisinin 2011 ylnn banda ortadan

kalkaca belirtilmelidir.

Maliye politikas tarafnda ise, Orta Vadeli Program (OVP)

projeksiyonlar dorultusunda, 2010 ylnda kamu harcamalarnn iktisadi

faaliyeti destekleyici etkisinin bir nceki yla kyasla azalmakla birlikte devam

edecei, 2011 ylndan itibaren ise OVPde sunulan mali kural dahilinde

kademeli bir sklamaya gidilecei ngrlmtr. Bu erevede, iktisadi

faaliyetteki canlanma sonucu bte gelirlerinin tahmin edilenin belirgin olarak

zerinde gereklemesi ile ortaya kan alann mali kuralda da ngrld

biimde arlkl olarak kamu borcunun azaltlmasnda kullanlaca, bu

dorultuda 2011 ylnda ve sonrasnda mali uyumun yapsal ve kurumsal

iyiletirmeler yoluyla gerekletirilecei varsay

lm

t

r. Dier bir ifadeyle,tahmin ufku boyunca vergi ayarlamalarnn enflasyon hedefleri ve otomatik

fiyatlama mekanizmalar ile uyumlu olaca bir grnm izilmitir. Bu

dorultuda, borcun milli gelire oranndaki ykseliin 2011 ylndan itibaren

kademeli olarak tersine dnd, dolaysyla tahmin ufku boyunca risk

priminde nemli bir deiim olmad bir grnm esas alnmtr.


10/117



Enflasyon Grnm

Bu erevede, ksa vadede likidite tedbirlerinin aamal olaraknormalletirildii, politika faizlerinin ise bir sre daha mevcut dzeylerde

tutularak yln son eyreinden itibaren ll artlar gsterdikten sonra

tahmin ufku ( yl) boyunca tek haneli dzeylerde kald varsaym altnda;

enflasyonun, yzde 70 olaslkla, 2010 yl sonunda yzde 7,2 ile yzde 9,6

aralnda (orta noktas yzde 8,4), 2011 yl sonunda ise yzde 3,6 ile 7,2

aralnda (orta noktas yzde 5,4) gerekleecei tahmin edilmektedir.

Enflasyonun 2012 yl sonunda ise yzde 5 dzeyine decei ngrlmektedir

(Grafik 1.3.1).

Grafik 1.3.1. Enflasyon ve kt A Tahminleri

-10

-8

-6

-4-2

0

2

4

6

8

10

12

14

Eyl.08

Ara.0

8

Mar.09

Haz.0

9

Eyl.09

Ara.0

9

Mar.10

Haz.1

0

Eyl.10

Ara.1

0

Mar.11

Haz.1

1

Eyl.11

Ara.1

1

Mar.12

Haz.1

2

Eyl.12

Ara.1

2

Mar.13

Yzde

Tahmin Aral* Belirsizlik Aral Yl Sonu Hedefleri kt A

KontrolUfku

* Enflasyonun tahmin aral iinde kalma olasl yzde 70tir.

kt ana ilikin yukar ynl gncellemeye ramen, iktisadi

faaliyetteki toparlanmann kademeli olacana ilikin ngrmz

korunmaktadr. Bununla birlikte, son dnemlerde vergi artlar, gda ve enerji

fiyatlarndaki ykseli ile baz etkisi gibi unsurlar nedeniyle enflasyonun

hedefin belirgin olarak zerinde seyrediyor olmas, enflasyon beklentilerini

olumsuz etkilemekte ve fiyatlama davranlarna ilikin riskleri gndeme

getirmektedir. Bu erevede gncellenen tahminler, ksa vadede piyasaya

salanan ihtiyatan fazla likiditenin aamal olarak azaltld, yln son

eyreinden itibaren ise politika faizlerinin ll olarak artrlmaya baland

bir varsayma dayanmaktadr. Bununla birlikte, ekonomideki kaynak

kullanmnn bir mddet daha kriz ncesi seviyelere ulamayaca tahmin


11/117



edildiinden, faiz artlarnn snrl olduu ve politika faizlerinin tahmin ufku

boyunca tek haneli seviyelerde kald bir grnm esas alnmtr.

Grafik 1.3.1de grld gibi, 2009 ylndaki geici vergi indirimleri ve

ilenmemi gda fiyatlarnda gzlenen yksek oynakln oluturduu baz

etkileri nedeniyle 2010 ylnda enflasyon dalgal bir seyir izleyecektir. 2009 yl

Mart ay ortasnda yrrle koyulan, daha sonra Haziran aynda ksmen ve

Ekim aynda tamamen geri alnan geici vergi indirimleri, 2010 ylnda yllk

enflasyona Mart ve Nisan aylarnda yukar ynl, Haziran, Temmuz ve Ekim

aylarnda aa ynl bir etki yapacaktr. Bu erevede yukardaki grafikte

grld gibi, enflasyonun ikinci eyrekte bir miktar art gsterdikten sonra

nc eyrekte yzde 10 civarnda dalgalanaca tahmin edilmektedir.

2010 ylnn son eyreinde ve 2011 ylnn ilk eyreinde ise

enflasyonda belirgin dler olmas beklenmektedir. 2010 ylnn son

eyreinde ngrlen d, getiimiz yln son eyreinde gzlenen dolayl

vergilerdeki ve ilenmemi gda fiyatlarndaki yksek oranl artlarn

oluturduu baz etkisini yanstmaktadr. Benzer ekilde, 2010 ylnn ilk

eyreinde enflasyona 1,9 puanlk katk yapan vergi artlarnn yllk enflasyon

zerindeki etkisi 2011 Ocak-ubat dneminde byk lde ortadan

kalkacaktr. Bu dorultuda enflasyonun, 2010 ylnn sonunda yzde 8,4

seviyesine gerileyecei, 2011 ylnn ilk eyreinde ise belirgin bir d

gstererek (12 ay iinde) hedeflerle uyumlu seviyelere yaklaaca tahmin

edilmektedir (Tablo 1.3.1). Takip eden dnemde ise parasal sklatrmann

gecikmeli etkileriyle enflasyonun kademeli olarak gerileyerek yzde 5 olan orta

vadeli hedef dzeylerinde istikrar kazanmas beklenmektedir.

Tablo 1.3.1. TCMB Enflasyon Tahminleri ve Beklentiler

TCMB Tahmini TCMB Beklenti Anketi* Enflasyon Hedefi*

2010 Yl Sonu 8,4 8,2 6,5

12 Ay Sonras 6,3 7,2 6,2

24 Ay Sonras 5,2 6,9 5,3* Nisan 2. dnem anketi.** 2010, 2011 ve 2012 yl sonu enflasyon hedefleri kullanlarak dorusal interpolasyon yntemi ile oluturulmutur.Kaynak: TCMB.

nmzdeki dnemde enflasyonun geici de olsa yksek seviyelerde

seyredecek olmas beklenti ynetiminin nemini artrmaktadr. Nitekim Nisan

ay itibaryla orta vadeli enflasyon beklentileri, gncellenen tahminimizin

belirgin olarak zerindedir (Tablo 1.3.1). ktisadi birimlerin, geici unsurlarn

farkndalyla hareket ederek enflasyonun ana eilimine odaklanmalar, bu


12/117



erevede szleme ve planlamalarnda orta vadeli enflasyon hedeflerini esas

almalar byk nem tamaktadr.

Enflasyon grnmne ilikin aklanacak her trl yeni verinin ve

haberin para politikas duruunun deitirilmesine neden olabilecei

vurgulanmaldr. Dolaysyla, enflasyon tahminleri oluturulurken para

politikasnn grnmne ilikin ifade edilen varsaymlar, TCMB tarafndan

verilmi bir taahht olarak alglanmamaldr.

1.4. Riskler ve Para Politikas

Enflasyonun bir sre daha yksek seviyelerde seyredecek olmasfiyatlama davranlarnn yakndan takip edilmesini gerektirmektedir. 2009

ylnn son eyreinden itibaren ilenmemi gda, petrol,

ynetilen/ynlendirilen kamu fiyatlar ve baz etkileri gibi bir ok farkl unsurun

olumsuz etkisiyle enflasyonda hzl bir ykseli gzlenmitir. Bu gelimeler,

geici nitelikte olmasna karn, yllk enflasyonun hedeflerin belirgin olarak

zerinde seyretmesine neden olmakta ve beklentileri olumsuz etkilemektedir.

Halihazrda maliyet unsurlarndan dorudan etkilenen kalemler darda

tutulduunda, fiyatlama davranlarnda orta vadeli hedeflere ulalmasn

engelleyecek derecede bir bozulma gzlenmemektedir. Bununla birlikte,nmzdeki dnemde enflasyon beklentilerindeki artn devam etmesi ve bu

durumun genel fiyatlama davranlarnda bozulmaya yol amas halinde, baz

senaryoda ngrlene kyasla daha erken bir parasal sklatrmaya

gidilebilecektir.

Kresel ekonomiye ilikin aa ynl riskler, nceki dnemlere kyasla

azalmakla birlikte, henz tam olarak ortadan kalkm deildir. Gelimi

lkelerde, gerek bte aklarnn ulat yksek seviyeler, gerekse kredi,

gayrimenkul ve emek piyasalarnda sregelen sorunlar, kresel ekonominintoparlanma hzna ilikin aa ynl riskleri canl tutmaktadr. nmzdeki

dnemlerde kresel bymenin duraklamas ve bu durumun yurt ii iktisadi

faaliyetteki toparlanmay geciktirmesi durumunda, politika faizleri baz

senaryoda ngrlene kyasla daha uzun sre sabit tutulabilecektir.


13/117



Uygulanan gl parasal tedbirlerin gecikmeli etkilerine ilikin

belirsizliklerin srmesi, yurt ii ve kresel iktisadi faaliyet zerinde yukar

ynl riskleri de gndeme getirmektedir. Yurt ii talebin greli olarak daha

istikrarl bir toparlanma eilimine girdii gz nne alndnda, nmzdeki

dnemde d talebin ngrlenin tesinde bir toparlanma gstermesi halinde

ekonomideki atl kapasite hzla kapanma eilimine girebilecek, bu da maliyet

ynl basklarla birlikte enflasyonun orta vadeli hedeflere ulamasn

geciktirebilecektir. Dolaysyla, nmzdeki dnemde iktisadi faaliyette

beklenenden daha hzl bir toparlanma olmas durumunda baz senaryoda

ngrlen parasal sklatrma daha erken gndeme gelebilecektir.

Bata in ve Hindistan olmak zere gelimekte olan lkelerin byme

hzna ilikin olumlu beklentiler petrol ve dier emtia fiyatlarna ilikin yukar

ynl riskleri beslemektedir. Sz konusu lkelerin dnya talebi iinde artan

arl emtia fiyatlar zerinde ek bir bask oluturmaktadr. nmzdeki

dnemde emtia fiyatlarndaki artlarn baz senaryoda ngrlenden daha hzl

olmas ve bu durumun enflasyondaki d geciktirmesi halinde, TCMB,

fiyatlama davranlarna ilikin riskleri bertaraf etmek amacyla baz senaryoda

tarif edilen parasal sklatrmay ne ekebilecektir.

TCMB, para politikas stratejisini olutururken maliye politikasna ilikin

gelimeleri yakndan takip etmeye devam edecektir. 2009 ylnn ikinci

yarsndan itibaren iktisadi faaliyetteki canlanmann OVPde ngrlenden

daha gl olmas, bte gelirlerinin tahmin edilenin belirgin olarak zerinde

gereklemesini salamaktadr. Konjonktrel etkilerle ortaya kan bu alann

mali kuralda da ngrld biimde arlkl olarak kamu borcunun

azaltlmasnda kullanlmas, gerek toplam talep ynetimini etkinletirmesi

gerekse dolayl vergilerdeki art gereksinimini azaltmas bakmndan

TCMBnin dengeleyici politika izleme esnekliini art

racakt

r. Bu erevede,OVPde yer alan hedeflerin bata mali kuraln yasalamas ve uygulanmaya

balanmas olmak zere kurumsal ve yapsal iyiletirmeler yoluyla salanmas

halinde, tahmin ufku boyunca politika faizinin tek hanede kalmasnn mmkn

olduu dnlmektedir.

2008 ylnn son eyreinden itibaren fiyat istikrar temel amac ile

elimeden kresel krizin yurt ii iktisadi faaliyet zerindeki olumsuz etkisini

snrlamaya odaklanan TCMB, bu konuda zerine deni byk lde

yapmtr. nmzdeki dnemde para politikas fiyat istikrarnn kalc olarak


14/117



tesis edilebilmesine odaklanmaya devam edecektir. Orta vadede mali disiplinin

srdrleceine dair taahhtlerin yerine getirilmesi ve yapsal reform srecinin

glendirilmesi, lkemizin kredi riskindeki greli iyilemeye katkda bulunarak

makroekonomik istikrar ve fiyat istikrarn destekleyecektir. Bu erevede,

OVPnin ve Avrupa Birliine uyum ve yaknsama srecinin gerektirdii

yapsal dzenlemelerin hayata geirilmesi konusunda atlacak admlar byk

nem tamaktadr.


15/117



2.UluslararasEkonomikGelimeler

2010 ylnn ilk eyreinde, kresel ekonominin toparlanma srecine

girdiine dair alglamalar glenmi, bu da nmzdeki dneme ilikin kresel

byme beklentilerinin yukar ynl gncellenmesini beraberinde getirmitir.

Ne var ki, kresel iktisadi grnme dair aa ynl risk unsurlarnn henz

tam olarak ortadan kalkmam olmas, toparlanmann hzna ve

srdrlebilirliine ilikin belirsizliklerin azalarak da olsa varln korumasna

yol amaktadr.

Kresel ekonomiye dair aa ynl risk oluturan unsurlarn banda,gelimi ekonomilerde zel tketim ve yatrm harcamalarnn ekonomik

toparlanmaya henz istenilen katky verememesi gelmektedir. Nitekim, bu

ekonomilerdeki toparlanmann nemli blmnn kriz srecinde uygulamaya

koyulan byk lekli mali ve parasal nlem paketlerinden ve stok biriktirme

eiliminden kaynakland gzlenmektedir. stihdam koullarndaki

toparlanmann yava olmas zel tketime dair belirsizlikleri canl tutarken, kriz

sonras ortaya kan yksek oranl atl kapasite ile birlikte iletmelerin gelecee

dair belirsizlik alglamalarnn yksek seviyelerde seyretmeye devam etmesi

yatrm harcamalarndaki toparlanmann nnde engel tekil etmektedir. Diertaraftan, zellikle gelimi lkelerde uygulanan genileyici maliye

politikalarnn bir sonucu olarak hzla artan bte aklar ve kamu bor

stoklar, uzun vadeli faiz oranlarn artrarak zel sektr talebini olumsuz ynde

etkileyebilecek nemli bir risk unsuru olarak deerlendirilmektedir. Bunlara ek

olarak Euro blgesinde Yunanistan, Portekiz, spanya, rlanda ve talyann

yksek bte a ve bor stoku nedeniyle faiz oranlarnda gzlenen ykseli,

bu lkelerdeki daralmann derinlemesine ve uzunca bir sre devam etmesine

yol aabilecektir. Bu durum hem Euro blgesi hem de kresel byme

asndan risk oluturabilecek bir baka unsur olarak deerlendirilmektedir.

Sonu olarak, gelimi ekonomilerde iktisadi faaliyetteki toparlanmann

srdrlebilirliine dair riskler, gemi dnemlere kyasla azalarak da olsa,

devam etmektedir. Bymeye ilikin tm bu belirsizliklere bal olarak,

gelimi ekonomilerin krizden k stratejilerini uzun vadede ve kademeli bir

biimde uygulayacaklar dnlmektedir.

te yandan, gelimi ekonomilerle kyaslandnda, gelimekte olan

ekonomilerdeki canlanmann daha belirgin olduu, yln ilk eyreinde


16/117



aklanan verilerle teyid edilmitir. Bu dnemde, Dou Asya lkeleri bata

olmak zere, finansal krizden greli olarak az etkilenmi ekonomiler hzl bir

toparlanma srecine girerken, Dou Avrupa lkelerinin ban ektii dier bir

grup lkede yava ve kademeli bir toparlanma gzlenmektedir. te yandan,

Trkiye 2009 ylnn drdnc eyreinde Dou Asya lkeleriyle birlikte en

yksek oranda byyen lkeler arasnda yer almtr. Trkiyenin 2010 ylnda

da hzl byyen ekonomiler arasnda yer almas beklenmektedir (Grafik 2.1).

Ne var ki, kresel ekonominin nemli bir parasn oluturan gelimi

ekonomilerdeki toparlanmaya ilikin belirsizlikler, d talep kanalndan tm

gelimekte olan ekonomilerde risk unsuru oluturmaya devam etmektedir.

Bunun yan

s

ra, iktisadi faaliyetteki yksek h

zl

toparlanma iin gereklifinansmana dair kstlarn henz tam olarak ortadan kalkmam olmas da, bu

lkelerdeki iktisadi faaliyetin kriz ncesi dnemleri ksa srede yakalamasn

zorlatrabilecek bir etken olmay srdrmektedir. Bymeye ilikin orta vadeli

belirsizliklerin varlna karn, yakn dnemde toparlanmann hzl seyretmi

olmasna ve emtia fiyatlarndaki artlara bal olarak gelimekte olan

ekonomiler getiimiz eyrekte enflasyon basks ile kar karya kalm ve

bunun neticesinde baz lkeler krizden k stratejilerini uygulamaya koymaya

balamtr.

Grafik 2.1. lkelerin Byme Performanslar

2009 Yl Drdnc eyrek Byme Oranlar

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

in

K

ore

Tayland

Trk

iye

Hindis

tan

Endonezya

Malezya

Brezilya

Polonya

Filipinler

Kolomb

iya

s

rail

YeniZelanda

GneyAfrika

Rusya

Meks

ika

ekCum.

Macaris

tan

Romanya

2010 Yl Byme Oran Beklentileri

-1

1

3

5

7

9

in

Hindistan

Endonezya

Brezilya

Malezya

Peru

G.

Kore

Taylan

d

ili

Trkiye

Rusy

a

Meksik

a

Filipinler

Arjantin

sra

il

G.

Afrika

Kolombiya

Polonya

ekCumh.

Macarista

n

Kaynak: Consensus Forecasts, Mart 2010.

zetle, yln ilk eyreinde kresel byme tahminlerinin snrl bir

miktar yukar ynl gncellendii dikkat ekmektedir. Ancak, mevcut byme

gelimelerinin daha ok geici faktrlere bal olmas, toparlanmann yava ve

kademeli bir seyir izleyebileceine iaret etmektedir. Bu erevede, Raporun

son blmnde yer alan orta vadeli tahminler retilirken, d talebin lml bir

toparlanma sergiledii bir grnm esas alnmtr.


17/117

Trkiye Cumhuriyet Merkez Ban kas

Enfla syon Raporu 2010-II 15

2.1. Kresel Byme

Gerek gelimi gerekse gelimekte olan ekonomilerde 2009 ylnn ilk

eyreinde en dk dzeyine gerileyen ve sonraki iki eyrekte yukar ynl

hareket eden yllk byme oranlar, yln son eyreinde de bu hareketini

devam ettirmitir. Aklanan milli gelir verilerine gre, 2009 yl son

eyreinde gelimi lkelerde daralma oran yzde 3,4ten yzde 0,8e

gerilerken, ayn dnemde gelimekte olan ekonomilerde byme oran yzde

4e ulamtr. in ve Hindistan hari brakldnda gelimekte olan lkeler

byme orannn yeniden pozitif deerler ald ve yzde 1,1e ulat

gzlenmektedir. Trkiyeye ynelik d talep gelimelerini lmek amacyla,

lkelerin Trkiyenin ihracat ierisindeki paylar ile arlklandrlarak

oluturulan d talep arlkl kresel byme endeksi (Kutu 2.1) ise ayn

dnemde yzde 0,6 orannda gerilemeye iaret etmektedir1 (Grafik 2.1.1).

Gelimi lkelerde, greli olarak olumlu seyreden bymeye karn,

isizlik oranlar yksek seyretmeye devam etmektedir. Euro blgesinde isizlik

oranubat ay itibaryla yzde 10,0 dzeyine ulamtr. ABDde ise, snrl da

olsa gerekleen istihdam kazanlar i gcne katlmn azalmasyla birleerek,

isizlik orannn 2009 yl sonunda yzde 10,0 olan seviyesinden Mart ay

itibaryla yzde 9,7ye gerilemesini salamtr (Grafik 2.1.2). Gelimi

ekonomilerde bymenin nemli lde mali ve parasal tevik paketlerinden

kaynaklanm olmasna ve nmzdeki dnemde zel tketim ve yatrm

talebine dair belirsizliklerin geerliliini korumasna bal olarak, bata ABD

olmak zere, isizlik oranlarnn uzun bir mddet daha yksek seviyelerde

seyretmesi beklenmektedir.

Grafik 2.1.1. Toplulatrlm Byme Oranlar(Yzde)

Grafik 2.1.2. Gelimi lkelersizlik Oranlar(Yzde)

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

0397

0399

0301

0303

0305

0307

0309

G

GOhracat Arlkl

3

5

7

9

11

0100

0102

0104

0106

0108

ABD Euro Blgesi

Kaynak: Bloomberg, TCMB. Kaynak: Bloomberg.

1 Byme rakamlar eyreklik milli gelirin bir nceki yln ayn dnemine gre yzde deiimini gstermektedir.


18/117



Gerek gelimi gerekse gelimekte olan lkelerin sanayi retim

endekslerinde gzlenen toparlanma eilimi 2010 ylnn ilk aylarnda da devam

etmitir. Bileik endeksler, gelimi lkelerde yllk artn yzde 4,3

seviyesine, gelimekte olan lkelerde ise yzde 14 seviyesine ykseldiine

iaret etmektedir (Grafik 2.1.3).

Grafik 2.1.3. Gelimi ve Gelimekte Olan lkelerSanayi retim Endeksi

(Yllk Yzde Deiim)

Grafik 2.1.4. JP Morgan Kresel PMI Endeksleri

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

0101

0102

0103

0104

0105

0106

0107

0108

0109

0110

G GO

30

35

40

45

50

55

60

0105

0106

0107

0108

0109

0110

malat Sanayi

Hizmetler

Kaynak: Bloomberg. Kaynak: Bloomberg.

JP Morgan Kresel Satn Alma Yneticileri Endeksi (Purchasing

Managers Index - PMI), 2010 ylnn ilk eyreinde 50 olan ntr seviyenin

zerinde seyretmeye devam etmitir. malat sanayi endeksi ilk eyrekte

ortalama 56,1 puan olarak gereklemi, bylelikle 54,2 puan olan 2009 yl

son eyrek ortalamasnn zerine kmtr. Hizmetler sektr endeksi de,

benzer ekilde, ilk eyrekte 53,3 puan deerini alarak, 51,7 puan olan son

eyrek deerinin zerinde seyretmitir (Grafik 2.1.4). malat sanayi endeksinin

hizmetler sektr endeksinin zerinde seyretmesinin, imalat sanayisinde

gzlenen stoklama davrannn bir yansmas olduu dnlmektedir.

zetle, kresel ekonomide 2009 ylnn son eyreinde belirginleen

toparlanma eiliminin 2010 ylnn ilk eyreinde de devam ettii grlmekte,

bu da 2010 ylna ilikin kresel byme tahminlerinin yukar doru

gncellenmesini beraberinde getirmektedir (Tablo 2.1.1). Nihai zel sektr

talebinin ksmen toparlanmasnn yan sra devam eden tevik paketleri ve stok

birimi gibi geici unsurlarn da desteiyle, zellikle ikinci eyrek olmak zere,

2010 ylnn ilk yarsnda kresel byme rakamlarnn yksek seyretmesi

beklenmektedir. Yln ikinci yarsnda geici unsurlarn ortadan kalkmas ile

birlikte byme oranlarnn pozitif blgede kalaca, ancak daha dk bir

seviyeye gerileyecei tahmin edilmektedir.


19/117



Tablo 2.1.1. Byme Tahminleri(Yllk Yzde Deiim)

2010

nceki Tahmin Yeni TahminConsensus Economics

Dnya 3,0 3,2ABD 2,9 3,2Euro Blgesi 1,3 1,2Dou Avrupa 3,0 3,3Latin Amerika 3,8 4,0Asya Pasifik 5,2 5,7

Kaynak: Consensus Forecasts, Ocak 2010 ve Nisan 2010.

Kresel byme tahminlerindeki yukar ynl gncellemenin aksine,

Euro blgesi byme tahminlerinin, bata Yunanistan olmak zere evre

lkelerden kaynaklanan skntlar nedeniyle, aa ynl gncellendii

grlmektedir. Dier ekonomiler iin ise daha olumlu beklentiler hakimolmutur. Kresel krizden en az etkilenen Asya-Pasifik blgesi, 2010 ylnda da

en hzl bymesi beklenen blgedir. Krizin merkezinde yer alan ABDde

alnan tedbirler sonucu byme tahminlerinin potansiyel seviyesine yaklam

olmas yine dikkat ekici bir husustur (Tablo 2.1.1).

Kresel ekonomik bymede gzlenen toparlanma eilimine karn,

halen aa ynl riskler mevcuttur. Son dnemde ykselen petrol fiyatlar ve

gerek merkez bankalarnn politika sklatrmasna gerekse de artan bte

aklarnn finansmanna bal olarak ykselen faizler, kresel bymegrnm zerinde risk oluturmaktadr. Ancak, kresel byme iin en

nemli risk unsuru olarak, bata Yunanistan olmak zere Euro blgesi evre

lkelerinin yaad sorunlar n plana kmaktadr. Yunanistann, acil

finansman ihtiyacn karlayabilmesine ramen, kar karya olduu yapsal

problemler nemli bir belirsizlik unsuru olmaya devam etmektedir.

2.2. Emtia Fiyatlar

Kresel byme beklentilerini etkileyen gelimeler emtia talebine dair

beklentileri de etkilemi; zellikle petrol ve metal fiyatlarnda belirleyici rol

oynamtr. ubat ay balarnda, Yunanistandaki bor krizinin zellikle Euro

blgesini olumsuz etkileyeceine dair endielerin olumas ve inin parasal

sklatrmaya gideceine dair beklentilerin kuvvetlenmesi kresel byme

bekleyilerini zayflatrken, emtia fiyatlar da 2010 ylndaki en dk

seviyelerine gerilemitir. Ancak, sz konusu gelimelerin ksa sreli olmas

fiyatlarn toparlanarak Ocak ay seviyelerine tekrar ykselmesine neden

olmutur. Nisan aynda ise byme beklentilerindeki olumlu seyrin devam

etmesi sonucu emtia fiyatlar

2010 y

l

n

n en yksek seviyelerine ulam

t

r.


20/117



Tarm rnleri fiyatlar ise bu genel eilimin dnda bir seyir izlemi, dnya

genelinde hasatn iyi gitmesine bal olarak ilk eyrek boyunca d

eiliminde olmutur (Grafik 2.2.1).

Grafik 2.2.1. S&P Goldman Sachs Emtia Fiyatlar Endeksleri* Grafik 2.2.2. Ham Petrol (Brent) Fiyatlar(ABD Dolar/Varil)

0

50

100

150

200

250

300

0107

0707

0108

0708

0109

0709

0110

genel enerjimetal deerli metaltarm

30

70

110

150

0105

0106

0107

0108

0109

0110

*Ocak 2007 ortalamas 100 olarak alnmtr.Kaynak: Goldman Sachs. Kaynak: Bloomberg.

Yukarda bahsedilen gelimeler nda petrol fiyatlar Nisan ay

balarnda 2010 ylnn en yksek seviyelerine ulamtr (Grafik 2.2.2). te

yandan, petrol piyasas oynaklk endeksi petrol fiyatlarndaki greli istikrara

bal olarak azaln srdrrken, stoklardaki de paralel olarak verim

erisi belirgin bir biimde yataylamtr (Grafik 2.2.3 ve Grafik 2.2.4).

Grafik 2.2.3. Ham Petrol Piyasas Oynaklk Endeksi (OVX)(Yzde)

Grafik 2.2.4. Ham Petrol (Brent) Verim Erileri(ABD Dolar/Varil)

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0507

1107

0508

1108

0509

1109

75

80

85

90

95

0210

0810

0211

0811

0212

0812

0213

0813

1-9 Nisan 1-15 Ocak


Ocak ayna kyasla gerek petrol gerekse metallerin stok miktarlar

derken talep beklentilerinin ykselmesi emtia fiyatlarnda yukar ynl risk

unsuru oluturmaktadr. te yandan, petrol fiyatlar asndan

deerlendirildiinde, Petrol hra Eden lkeler rgt (Organisation of the

Petroleum Exporting Countries OPEC) talep artlarn karlayabilecek atl

kapasitenin mevcut olduunu ve kresel bymeyi olumsuz etkileyecek fiyat


21/117



artlarna scak bakmadn belirtmektedir. Dolaysyla, nmzdeki dneme

dair fiyat artlar olas gzkmekle birlikte, bu artlarn snrl dzeylerde

kalmas beklenmektedir. Bu erevede, Raporun son blmnde yer alan

enflasyon tahminleri retilirken orta vadede emtia fiyatlarnn lml artlar

sergiledii bir grnm esas alnmtr.

2.3. Kresel Enflasyon

Kresel enflasyon gelimeleri incelendiinde dikkat eken ilk husus

blgesel farkllamann belirginlemeye balamasdr. 2009 yl ortalarnda

gerek gelimi gerekse gelimekte olan lkelerde enflasyon oranlar en dk

seviyelerine gerilemitir. Son iki eyrekte ise gelimi ve gelimekte olanlkelerin enflasyon dinamikleri ayrmaya balamtr (Grafik 2.3.1). Bu

ayrma ekirdek enflasyonda daha ak birekilde gzlenmektedir. Gelimekte

olan lkelerde 2009 yl Eyll ayndan itibaren ekirdek enflasyon yaklak 1

puan ykselerekubat aynda yzde 2,9 seviyesine ularken, gelimi lkeler

ekirdek enflasyonunda 2008 yl Eyll aynda balayan gerileme eilimi

devam etmi ve ekirdek enflasyon ubat aynda yzde 0,9 deerini almtr

(Grafik 2.3.2).

Grafik 2.3.1. Gelimi ve Gelimekte Olan lkelerTketici Fiyat Enflasyonu

(Yllk Yzde Deiim)

Grafik 2.3.2. Gelimi ve Gelimekte Olan lkelerekirdek Tketici Fiyat Enflasyonu

(Yllk Yzde Deiim)

-2

-1

0

1

2

3

4

5

0107

0707

0108

0708

0109

0709

0110

0

1

2

3

4

5

6

7

8

G

GO (sa eksen)

0

1

2

3

4

5

0107

0707

0108

0708

0109

0709

0110

G

GO

Kaynak: Bloomberg, TCMB. Kaynak: Bloomberg, Datastream, TCMB.

Consensus Forecasts verileri, kresel iktisadi faaliyetteki toparlanmaya

paralel olarak, kresel tketici fiyatlar enflasyonunda ykselme beklentilerinin

hakim olduunu gstermektedir. Blgeler itibaryla bakldnda, byme

beklentilerinde olduu gibi enflasyon beklentilerinde de Euro blgesinin dier

ekonomilerden farkllat ve 2010 yl enflasyon beklentisinin Ocak ay


22/117



raporuna kyasla snrl miktarda aa ynl gncellendii grlmektedir

(Tablo 2.3.1).

Tablo 2.3.1. Enflasyon Tahminleri(Yllk Yzde Deiim)

2010nceki Tahmin Yeni Tahmin

Consensus Economics

Dnya 2,4 2,7ABD 2,2 2,1Euro Blgesi 1,2 1,2Dou Avrupa 5,9 6,0Latin Amerika 6,8 7,5Asya Pasifik 1,9 2,1

Kaynak: Consensus Forecasts Ocak 2010 ve Nisan 2010.

2.4. Finansal Koullar ve Risk Gstergeleri

Kresel iktisadi faaliyetteki toparlanma ve mali destek programlarnn

verdii katk ile finansal piyasalarda birka eyrektir devam eden normalleme

eilimi 2010 yl ilk eyreinde de korunmutur (Grafik 2.4.1). Ancak, finansal

koullarda faiz dzeyi ve risk primi asndan normalleme gzlense de

zellikle firma kesimi borlanmasnda kriz ncesi seviyelere gre sklk devam

etmektedir (Grafik 2.4.2).

Grafik 2.4.1. Para Piyasalar Faiz Gelimeleri(Yzde)

Grafik 2.4.2. ABD Reel Kesim Borlanma Gelimeleri

0

1

2

3

4

0607

1207

0608

1208

0609

1209

Euro Blgesi OIS Spread - 3 Ay

ABD OIS Spread - 3 Ay

1000

1500

2000

2500

0101

0102

0103

0104

0105

0106

0107

0108

0109

0110

0

800

1600

2400Ticari Senet Hacmi (milyar ABD dolar)

Yksek Getiri Endeksi (sa eksen)


Euro blgesinde Yunanistan, Portekiz, spanya, rlanda ve talyann

byyen bte aklar ve bor stoklar, yln ilk eyreinin balarnda kresel

risk itahn azaltc ynde etki yapmtr. Mart ay ile birlikte Avrupa

Birliinin Yunanistan zelinde dorudan kredi veya kredi garantisi verecei

beklentisi ve kresel iktisadi faaliyete ilikin olumlu beklentiler, risk itahnda

yln ilk eyreinde iyileme eilimine geri dnlmesini salamtr (Grafik

2.4.3). Yunanistann bor evriminde sknt yaayaca beklentisi bu lkenin

risk primine yansmtr. Avrupa Birlii ve IMFnin 11 Nisan tarihi itibaryla


23/117



Yunanistana kaynak aktaracaklarn aklamalarna ramen sz konusu lkenin

risk primi ykselmeye devam etmektedir (Grafik 2.4.4).

Grafik 2.4.3. Kresel Risk tah Endeksleri Grafik 2.4.4. Seilmi lkeler CDS Oranlar

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

0100

0101

0102

0103

0104

0105

0106

0107

0108

0109

0110

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

Credit Suisse Risktah Endeksi

VIX (sa eksen-ters evrilmi)

0

100

200

300

400

500

1209

1209

0110

0110

0210

0210

0310

0310

0310

talya Yunanistan

Portekiz spanya

rlanda


2010 yl ilk eyrei sonlarna doru kresel risk itahnda gzlenen art

ve gelimi lke devlet tahvillerinin getirilerinin dk dzeylerde seyretmeye

devam etmesi, gelimekte olan lkelerin finansal varlklarna olan talebi

artrmtr. Buna paralel olarak, Morgan Stanley Hisse Senedi Endeksi (Morgan

Stanley Capital International-MSCI) gelimekte olan lkeler alt endeksi ilk

eyrekte artarak gelimi lkeler endeksinden de iyi bir performans gsterirken

JP Morgan Gelimekte Olan lkeler Tahvil Endeksi (Emerging Markets Bond

Index-EMBI+) ilk eyrein sonlarnda d eilimine girmitir (Grafik 2.4.5

ve Grafik 2.4.6).

Grafik 2.4.5. Kresel Hisse Senedi Piyasalar Gelimeleri Grafik 2.4.6. Gelimekte Olan lke Kur ve Risk Primi Gstergeleri*

50

150

250

350

0607

0907

1207

0308

0608

0908

1208

0309

0609

0909

1209

0310

MSCI-Gelimekte Olan lkeler

MSCI-Gelimi lkeler

0

200

400

600

800

1000

0607

1207

0608

1208

0609

1209

80

100

120

140

160

EMBI+ (baz puan)

Bileik Kur (sepet - 1 ABD dolar ve 1 euro)(sa eksen)

Kaynak: Bloomberg.

*Gelimekte olan lke para birimlerinin 1 ABD dolar ve 1 eurodan oluansepet karsndaki deerlerinin basit ortalamasdr. Haziran 2007 deeri 100olmak zere grafikteki art gelimekte olan lkelerin paralarnda deerkaybna iaret etmektedir.Kaynak: Bloomberg.


24/117



Gelimi lkelerde ksa vadeli faiz oranlarnn dk dzeylerde kalaca

beklentisinin, kresel risk itahnn mevcut durumdaki destekleyici dzeyinin

ve gelimekte olan lkelerin faiz artrmlarna gelimi lkelerden daha erken

balayacaklar beklentisinin, 2010 ylnn kalan dneminde gelimekte olan

lkelere gerekleecek sermaye akmn olumlu ynde etkilemesi

beklenmektedir. te yandan, kresel risk itahnda gelimi lke devlet borlar

evrimi kaynakl olas bir bozulmann, gelimi lkelerin uzun vadeli

getirilerindeki artn ve gelimi lke bankaclk kesiminde yaanan bor

azaltma (deleveraging) srecinin ise sermaye akmn olumsuz ynde

etkileyecei dnlmektedir.

Kresel kredi piyasasndaki sorunlar azalmakla birlikte henz tam olarak

ortadan kalkm deildir. Nitekim, ABD ve Euro blgesi kredi gelimeleri

incelendiinde, ABD kredi stokunda krizin balangcndan itibaren sregelen

daralmann, 2010 ylnn ilk eyreinde de devam ettii gzlenmektedir. Benzer

bir ekilde Euro blgesi kredi stoku da yllk bazda azalmaya devam etmitir

(Grafik 2.4.7 ve 2.4.8).

Grafik 2.4.7. ABD Kredi Gelimeleri Grafik 2.4.8. Euro Blgesi Kredi Gelimeleri

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

0186

0190

0194

0198

0102

0106

-10

-5

0

5

10

15

20Kredi Hacmi (milyar ABD dolar)

Yllk Yzde Deiim (sa eksen)

-2

0

2

4

6

8

10

12

0998

0900

0902

0904

0906

0908

Kredi Hacmi (trilyon euro)

Yllk Yzde Deiim

Kaynak: Bloomberg. Kaynak: ECB.

Yln ilk eyreinde kredi piyasalarndaki sklk azalmaya devam

etmitir. Ocak ay itibaryla 2009 yl son eyrek kredi gelimelerini yanstan

ABD Merkez Bankas (Federal Reserve Bank-Fed) ve Avrupa Merkez Bankas

(European Central Bank-ECB) Kredi Gelimeleri Anketlerine gre ABDde

firma kredi koullarnda arz ynl skln sonuna gelinirken, Euro blgesinde

sklama eilimi azalarak da olsa devam etmektedir (Grafik 2.4.9 ve 2.4.10).

Her iki blgede de kredi talebindeki zayfln devam ettii gzlenmektedir.

te yandan, Fed Kredi Gelimeleri Anketinde 2010 yl iin konut kredileri


25/117



haricindeki dier kredi trlerinde temerrde dme oranlarnda ktleme

beklenmedii dikkat ekmektedir.

Grafik 2.4.9. Fed: Kredi Gelimesi Anket Sonular(Yzde, Net)

Grafik 2.4.10. ECB: Kredi Gelimesi Anket Sonular(Yzde, Net)

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

100

0400

0402

0404

0406

0408

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

100

Sklama, byk/orta firma

Sklama, kk firma

Talep, byk/orta firma

Talep, kk firma

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

0103

0104

0105

0106

0107

0108

0109

0110 -80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80Sklama, tm firmalar

Talep, tm firmalar

Kaynak: Fed. Kaynak: ECB.

2.5. Kresel Para Politikas Gelimeleri

Yln ilk eyrei, merkez bankalarnn ounlukla genileyici para

politikas uygulamalarndan k stratejilerini hayata geirmeye baladklar,

dolaysyla kresel para politikas grnmnn ksmen sklat bir dnem

olmutur. Sz konusu eyrekte snrl sayda merkez bankas politika faizlerini

artrmak suretiyle para politikas duruunu sklatrrken, byk ounluu

faizlerini dk seviyelerde tutmaya devam etmi ancak geleneksel olmayan

aralar kullanarak srdrd genileyici para politikas uygulamalarn

sonlandrmaya balamtr. Bununla birlikte, bir grup merkez bankasnn

kresel para politikasnda getiimiz eyree hakim olan sklama dngsn

gecikmeli olarak takip ettii grlmektedir.

2010 yl ilk eyreinde, Fed ve ECB genileyici para politikas

uygulamalarndan kmaya balamtr. Her iki merkez bankas da geleneksel

olmayan para politikas aralarnn kullanmn sonlandrmaya balam ancak

enflasyonun lml seyrinin de desteiyle politika faizlerinde arta gitmeyerek

ekonomilerinin toparlanmasna destek olmaya devam etmitir (Grafik 2.5.1).

nmzdeki dnem beklentilerine bakldnda, geleneksel olmayan aralarn

kullanmnn azaltlmasna devam edilecei tahmin edilirken politika faizlerinde

yln sonlarna kadar art yaplmas beklenmemektedir (Grafik 2.5.3). Japonya

ise krizin balarndan itibaren, gerek faizlerini dk seviyelerde tutarak

gerekse geleneksel olmayan aralar kullanarak uygulad olduka gevek para

politikasn getiimiz eyrekte de korumutur. nmzdeki dnem


26/117



beklentilerine bakldnda da Japonyann faizlerinde uzun bir mddet bir

deiiklik yapmas beklenmemektedir (Grafik 2.5.3).

Grafik 2.5.1. Gelimi lkelerin Politika Faiz OranlarndakiDeiimler: Eyll 2007-Mart 2010* (Baz Puan)

Grafik 2.5.2. Gelimekte Olan lkelerin Politika Faiz OranlarndakiDeiimler: Eyll 2007-Mart 2010* (Baz Puan)

-700

-600

-500

-400

-300

-200

-100

0

100

Ye niZe l a nd a

ng il t

e re

AB

D

Ka n a

d a

s v e

No rv e

Eu r o

B lg

e s i

G ne y

Ko r e

Av u s tr a

ly a

s r a

il

e k

Cu

m.

J a p o n

y a

Ocak 2010 - Mart 2010

Eyll 2007 - Aralk 2009

-1200

-1000

-800

-600

-400

-200

0

200

T rki y

e

ili

Ko l o mb

i y a

P

e ru

Hi nd

is ta n

G ne y

Afrika

Me ks ika

Br e z

ily a

Ta y l

a nd

End o ne

zy a

Ma c a r

is ta n

Ma le

z y a

Po lo

ny a

Ru

s y a

Ro ma ny a

Ocak 2010 - Mart 2010

Eyll 2007 - Aralk 2009

*Mart 2010 sonu itibaryla.Kaynak: Bloomberg, TCMB hesaplamalar.

G3 lkeleri dndaki lkelerin merkez bankalarnn getiimiz eyrek

para politikas uygulamalarna ve nmzdeki dnem beklentilerine

bakldnda blgesel farkllklarn n plana kt grlmektedir. Gl

ekonomik toparlanmaya bal olarak Asya-Pasifik blgesinde baz merkez

bankalar getiimiz eyrek para politikalarn sklatrmtr. Blge

lkelerinden Avustralya, Malezya ve Hindistan politika faizlerini Mart aynda

25er baz puan artrmtr (Grafik 2.5.1, Grafik 2.5.2). Bunun yannda

getiimiz eyrek ierisinde in ve Hindistan zorunlu karlk oranlarn

ykseltmitir. Gelecek dnem faiz beklentilerine bakldnda da blgedeki

merkez bankalarnn ounun yln ikinci eyreinden itibaren faiz artna

gitmesinin beklendii grlmektedir (Grafik 2.5.4)

Grafik 2.5.3. G3 lkelerinde Politika Faiz Deiim Beklentileri(Baz Puan)

Grafik 2.5.4. Asya/Pasifik Blgesinde Politika Faiz DeiimBeklentileri (Baz Puan)

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

ABD

Euro

Blgesi

Japonya

2010-II 2010-III 2010-IV

2011-I 2011-II

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,21,4

1,6

Y.

Zelanda

Tayland

Kore

Endonezya

Avustralya

Hindistan

in

Filipinler

Malzeya

2010-II 2010-III 2010-IV

Kaynak: Bloomberg.


27/117



Latin Amerika blgesi merkez bankalarnn da, blgedeki gl

ekonomik toparlanma ve buna bal olarak yksek seyreden enflasyon oranlar

nedeniyle, yakn dnemde para politikalarnda sklatrmaya gitmeleri, en ge

yln nc eyrei itibaryla faiz artlarna balamalar beklenmektedir

(Grafik 2.5.5). Blge lkelerinden Brezilya, getiimiz eyrekte zorunlu

karlk oranlarn artrmtr. Bunun yan sra, olduka gl seyreden

ekonomik toparlanmasna bal olarak Brezilyann dier blge merkez

bankalarndan ayrarak yln ikinci eyreinin balarnda politika faizlerini

artrmas beklenmektedir (Grafik 2.5.5). Nitekim, Mart aynda yaplan toplant

sonrasnda Brezilya Merkez Bankas Nisan aynda faiz artrmna gideceinin

sinyallerini vermitir.

Dou Avrupa, Ortadou ve Afrika blgesine (Central Eastern Europe,

Middle East and Africa CEEMEA) bakldnda ise lke merkez bankalarnn

para politikas uygulamalarnn birbirinden farkllat grlmektedir. srail

Merkez Bankas 2009 ylnn son eyreinde balad sklatrma srecini

2010 ylnn ilk eyreinde de devam ettirmitir (Grafik 2.5.1). te yandan,kresel para politikasndaki geveme srecine gecikmeli olarak giren Romanya,

Rusya ve Macaristan gibi lkelerde getiimiz eyrekte de bu srecin sonuna

gelinmedii grlmektedir (Grafik 2.5.2). Bu lkelerin nmzdeki eyrekte de

para politikalarn gevetmeye devam etmeleri beklenmektedir (Grafik 2.5.6).

CEEMEA blgesi lkelerinden Gney Afrika ise Mart aynda srpriz bir

karar ile politika faizlerini 50 baz puan drmtr (Grafik 2.5.2). Karar

sonras yaymlanan toplant tutananda, lke her ne kadar resesyondan km

olsa da toparlanma hznn dk olmasnn beklendii, enflasyon

Grafik 2.5.5. Latin Amerika BlgesindePolitika Faiz Deiim Beklentileri

(Baz Puan)

Grafik 2.5.6. CEEMEA Blgesinde Politika FaizDeiim Beklentileri

(Baz Puan)

-1

-0,5

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

Brezilya

Peru

ili

Merksika

Kolombiya

2010-II 2010-III 2010-IV

-1,5

-1

-0,5

0

0,5

1

1,5

2

Trkiye

Polonya

G.A

frika

ekCum.

Macaristan

Rusya*

Romanya*

2010-II 2010-III 2010-IV

*Romanya ve Rusyann faiz beklentileri JP Morgann 2 Nisan 2010 tarihli Global Data Watch raporundan alnmtr.Kaynak: Bloomberg.


28/117



grnmnn ise nceki dnemlere gre daha olumlu seyrettii belirtilmitir.

Bu konjonktrde faizlerde indirime gidilmesinin ekonominin toparlanmasna

yardmc olaca, enflasyon hedefine ulalmasn ise tehlikeye drmeyecei

belirtilmitir. Dolaysyla, Gney Afrikann politika faizini drme kararnda

byme ile ilgili endielerinin n plana kt ancak nmzdeki dnemde faiz

indirimine devam etmesinin beklenmedii grlmektedir (Grafik 2.5.6). Bu

blgede yer alan dier lkelerden ek Cumhuriyeti, Trkiye ve Polonyada

gevetme srecinin sonuna gelindii ve CEEMEA lkeleri ierisinde 2010

ylnda sklatrmaya en yakn duran lkeler olduklar (Grafik 2.5.1, Grafik

2.5.2 ve Grafik 2.5.6) grlmektedir.

Toplulatrlm endekslere bakldnda, 2010 ylnn ilk eyreinde

kresel politika faizlerinin yatay seyrettii grlmektedir. Getiimiz aylk

dnemde snrl sayda lkede yaplan faiz artrmlarna bal olarak, gelimi

lke merkez bankalarnn bileik politika faiz oran 2009 ylnn drdnc

eyreindeki seviyesinin sadece 1 baz puan zerinde gerekleerek, Mart sonu

itibaryla yzde 0,59 olmutur (Grafik 2.5.7). Dier yandan, yln ilk

eyreinde faiz indirimi yapan gelimekte olan lke merkez bankalarnn

olduka snrl sayda olmas nedeniyle bu gruptaki lkelerin bileik politika

faiz oran

2009 y

l

n

n son eyreine gre s

n

rl

bir miktarda azalm

ve Martsonu itibaryla yzde 5,66 olarak gereklemitir (Grafik 2.5.8).

Grafik 2.5.7. Gelimi lkeler Politika Faiz Oran(Yzde)

Grafik 2.5.8. Enflasyon Hedeflemesi Yapan Gelimekte Olanlkeler Politika Faiz Oran

(Yzde)

0

1

2

3

4

5

0106

0706

0107

0707

0108

0708

0109

0709

0110

5

8

11

14

17

20

0106

0706

0107

0707

0108

0708

0109

0709

0110

Gelimekte Olan lkeler

Trkiye

Kaynak: Bloomberg, TCMB hesaplamalar. Kaynak: Bloomberg, TCMB hesaplamalar.


29/117



Kutu

2.1 Trkiye in D Talep Gstergesi

D talebe ilikin gelimelerin yakndan ve salkl bir ekilde izlenmesi iktisadikonjonktrn deerlendirilmesi bakmndan byk nem arz etmektedir. Bu

erevede, Trkiyenin ihra mallarna olan d talebin zaman ierisinde nasl

deitiinin takip edilebilmesi ve uluslararas kurulularn lkeler baznda yapt

tahminler kullanlarak d talep projeksiyonlar yaplabilmesi amacyla TCMB

bnyesinde bir gsterge oluturulmu ve takip edilmeye balanmtr. Sz konusu

d talep gstergesi Trkiyenin ihracat yapt lkelerin reel byme oranlarnn bu

lkelerin Trkiye ihracat iindeki paylar ile arlklandrlmas sonucu elde edilmitir.Gstergeye ilikin hesaplama yntemi u ekildedir:

= =n

ititit gwg

1,1,

gt, d talebin bir nceki dneme gre byme orann,

gi,t, ihracat yaplan ilkesinin ayn dneme ilikin bymesini,

wi,t-1,ilkesinin bir nceki dnem ihracatndaki payn gstermektedir.

Byme oranlar herhangi bir eyrekteki reel Gayri Safi Yurt i Haslann birnceki yln ayn eyreine gre yzdelik deiiminden hesaplanmtr. Formldeki

arlklar dnemler aras deimektedir.Hesaplamaya, 2009 yl itibaryla toplam59 lke dahil edilmitir. Ancak bu say, baz lke verilerinin balang yl olarak

seilen 1998den sonra balamas nedeniyle yllara gre deimektedir. lkelerin

Trkiyenin ihracatndaki toplam pay ise 2009 yl itibaryla yzde 73 civarndadr.

Gsterge, d talebe ilikin hem gemi dnem gereklemelerinin izlenmesini

salamakta, hem de uluslararas kurulularn tahminlerinin toplulatrlmas yoluyla

projeksiyon oluturulmasna imkan tanmaktadr (Grafik 1).

Grafik 1. Trkiye in D Talep Gstergesi : 1998-2011 (yllk, yzde deiim)

-6

-4

-2

0

2

4

6

981

992

003

014

031

042

053

064

081

092

103

114

D Talep Gstergesi

Kresel Byme Gerekleme Tahmin

094

Kaynak: Bloomberg, Consensus Forecasts, IMF WEO, TCMB.


30/117



Hesaplanan d talep gstergesi, Grafik 1de zaman serisi olarak hemgerekleme hem de tahmin baznda ve kresel byme oran ile

kyaslanmaktadr. Buna gre, Trkiyenin d talebinin, zellikle 2010 yl iin, kresel

bymenin altnda bir performans gstermesi beklenmektedir. Bunun en nemli

nedeni, dnyann geri kalanna gre daha yava bir toparlanma srecinden

geecei tahmin edilen Euro blgesi lkelerinin Trkiyenin d talep gstergesi

iindeki arlnn, bu lkelerin toplam kresel iktisadi faaliyet iindeki arlna

gre daha yksek olmasdr. Dier bir ifadeyle, Grafik 1, Trkiye ihracatnn nemli

bir ksmnn Euro blgesi lkelerine yaplyor olmas nedeniyle d talepteki

canlanmann kademeli olacana dair gr teyid etmektedir.


31/117



3. Enflasyon Gelimeleri

3.1. Enflasyon

2010 ylnn ilk eyreinde tketici fiyatlar yzde 3,93 orannda

ykselmitir. Bu artn yaklak 1,9 puanlk ksm, Ocak aynda yrrle

giren ve akaryakt rnleri ile alkoll iecekler ve ttn rnlerini kapsayan

vergi dzenlemelerinin oluturduu yksek oranl fiyat artlarndan gelmitir.

Bunun yan sra, 2009 ylnn son eyreinde olduu gibi 2010 ylnn ilk

eyreinde de ilenmemi gda fiyatlar endeks tarihinin en yksek dnemsel

art orann sergilemitir. Btn bu gelimeler 2009 ylnn ilk eyreindekizayf iktisadi faaliyet ve den emtia fiyatlarna bal olarak gerekleen dk

enflasyonun yaratt baz etkisiyle birleince, 2010 ylnn ilk eyreinde yllk

tketici enflasyonu yaklak 3 puan artarak yzde 9,56ya ulamtr.

lk eyrein sonu itibaryla, gda ve enerji kalemlerinin yllk enflasyona

yapt katk 4,62 puana ulamtr (Grafik 3.1.1). Gda ve enerji fiyatlarndaki

artlarn yemek ile ulatrma hizmetleri zerindeki etkisi de bu dnemde

belirginlemi ve 2008 ylnn nc eyreinden itibaren gerileyen hizmet

grubu yllk enflasyonu yaklak 1,9 puan ykselmitir. Sz konusu maliyetynl etkilere ek olarak, geen yl dayankl mallarda uygulanan vergi

indirimlerinin oluturduu baz, bu dnemde temel (ekirdek) enflasyon

gstergelerinde artlara yol amtr. talepte gzlenen lml toparlanmaya

ramen zayf seyrin srmesi yln ilk eyreinde enflasyonun ana eilimini

snrlamaya devam ederken, bu etki nceki dnemlere kyasla azalmtr.

Grafik 3.1.1. Yllk TFE Enflasyonuna Katk Grafik 3.1.2. Gruplartibaryla TFE(Birinci eyrek Yzde Deiim)

0

2

4

6

8

10

12

14

0307

0607

0907

1207

0308

0608

0908

1208

0309

0609

0909

1209

0310

Gda ve Enerj i* Ttn ve Altn**

Hizmetler Temel Mallar***

-10-5

0

5

10

15

20

25

Gda Enerji Ttn ve

Altn

Temel

Mallar***

Hizmet

2006-2008 Ortalamas

2009

2010

*Gda ve Enerji: Gda ve alkolsz iecekler ile enerji.**Ttn ve Altn: Alkoll iecekler ve ttn rnleri ile altn.***Temel Mal: Gda, enerji, alkoll iecekler ve ttn ile altn d

nda kalan mallar.

Kaynak: TK, TCMB.


32/117



Grafik 3.1.3. Gda Fiyatlar(Yllk Yzde Deiim)

Grafik 3.1.4. Hayvansal Gda rnleri Fiyatlar(Yllk Yzde Deiim)

3,9

19,5

-3

0

3

6

9

12

15

18

21

24

27

0308

0508

0708

0908

1108

0109

0309

0509

0709

0909

1109

0110

0310

lenmi Gda

lenmemi Gda

37,0

23,5

18,2

-5

0

5

10

15

20

25

30

35

40

0308

0508

0708

0908

1108

0109

0309

0509

0709

0909

1109

0110

0310

lenmemi Et Fiyatlar

lenmi Et Fiyatlar

Peynir ve Dier St rnleri

Kaynak: TK, TCMB. Kaynak: TK, TCMB.

Son dnemlerde gda grubunda zellikle et fiyatlarndaki gelimeler ne

kmaktadr. Yapsal nedenler sonucunda yurt ii arzdaki azalmann etkisi ile

canl hayvan fiyatlarnda son dnemde belirgin bir art gzlenmi ve bu artn

tketici fiyatlar zerindeki yansmalar hem ilenmi hem de ilenmemi gda

fiyatlarnda ivme kazanarak arpc hale gelmitir (Grafik 3.1.3). Nitekim ilk

eyrekte ilenmemi et fiyatlar yzde 9,85, ilenmi et fiyatlar ise yzde 8,86

orannda artmtr. Bylece bu alt kalemlerde son bir yldaki artlar, srasyla

yzde 37 ve yzde 23,5 olarak gereklemitir (Kutu 3.1). Buna ek olarak,

hayvan varlndaki azalmann da etkisiyle, peynir ve dier st rnlerininyllk enflasyonu yzde 18,19a ulamtr (Grafik 3.1.4).

Et ve dier hayvansal gda rnleri fiyatlarnn yan sra sebze fiyatlar da

tarihsel olarak olduka yksek bir oranda (yzde 26,43) art gstererek, gda

fiyatlarndaki ykseli eiliminin belirginlemesine yol amtr. Dier yandan,

retim ve ithalat fiyatlarndaki olumlu grnm paralelinde ekmek-tahl ile

kat-sv yalar gibi ilenmi gda rnleri fiyatlar bir nceki yldaki dzeyinin

altnda seyrederek, gda enflasyonuna olumlu yndeki katksn srdrmtr.

Sonu olarak, ilk aylk dnemde gda grubu yllk enflasyonu yaklak

2 puan artarak yzde 11,21 olmu ve Ocak Enflasyon Raporunda izilen

ngrlerin zerinde gereklemitir. Mevcut artlar altnda, et fiyatlarndaki

artlarn ksa dnemde tersine dnmesi beklenmemektedir. Bu durum, gda

fiyatlarna ilikin varsaymlarn yukar ynl gncellenmesine neden

olmaktadr.


33/117



Tablo 3.1.1. Mal ve Hizmet Grubu Fiyatlar( Aylk ve Yllk Yzde Deiim)

2009 2010

I II III IV Yllk ITFE 1,05 0,77 0,34 4,26 6,53 3,93

1. Mallar 1,22 0,60 -0,22 5,32 7,01 4,50Enerji -0,28 -1,90 2,32 4,54 4,64 5,08lenmemi Gda 13,29 -3,68 -4,90 15,00 19,35 13,40lenmi Gda -0,93 0,09 0,61 1,27 1,04 1,93Enerji ve Gda D Mallar -1,89 4,21 0,17 3,65 6,15 1,81

Temel Mallar -4,42 5,55 -2,32 4,08 2,56 -3,27Dayankl Mallar -0,27 -2,76 2,70 4,18 3,76 1,32

(Altn Fiyatlar Hari) -2,49 -2,23 2,83 3,25 1,22 1,32Yar Dayankl Mallar -3,46 4,55 -1,65 5,33 4,55 -0,73Dayanksz Mallar 5,21 -1,22 0,04 5,62 9,80 9,17

2. Hizmetler 0,53 1,27 1,96 1,28 5,13 2,32Kira 1,51 1,14 1,43 1,10 5,28 0,96Lokanta ve Oteller 1,88 1,19 1,73 2,32 7,31 3,30Ulatrma Hizmetleri -1,29 1,43 1,15 1,25 2,53 2,44

Dier Hizmetler 0,13 1,31 2,57 0,87 4,96 2,42Kaynak: TK, TCMB.

Enerji fiyatlar 2010 ylnn ilk eyreinde yzde 5,08 orannda artmtr

(Tablo 3.1.1). Bu gelimede, bata Ocak aynda yaplan vergi dzenlemeleri

nedeniyle artan akaryakt ve tp gaz fiyatlar olmak zere, eitli illerde su

tarifelerinde yaplan artlar etkili olmutur. Bu dnemde grup yllk enflasyonu

bir nceki yln ayn dneminde gerileyen fiyatlarn oluturduu dk bazn da

etkisiyle belirgin olarak ykselerek yzde 10,26ya ulamtr (Grafik 3.1.5).

Grup yllk enflasyonunun, baz etkisi nedeniyle yln ikinci eyreinde de

ykselmeye devam edecei tahmin edilmektedir.

Grafik 3.1.5. Enerji Grubu Fiyatlar(Yllk Yzde Deiim)

Grafik 3.1.6. Giyim Sektr retici ve Tketici Fiyatlar(Mevsimsel Etkilerden Arndrlm)

-20

-10

0

10

20

30

40

0307

0607

0907

1207

0308

0608

0908

1208

0309

0609

0909

1209

0310

Enerji (genel)

Konut Grubu

Akaryakt

100

105

110

115

120

125

130

0505

1105

0506

1106

0507

1107

0508

1108

0509

1109

1,1

1,2

1,31,4

1,5

1,6

1,7

1,8

1,9

2,0

2,1

2,2Giyim Eyas retici Fiyat Endeksi (Mev. A.)

Giyim Tketici Fiyat Endeksi (Mev. A.)

Pamuk Fiyat (ktl, Kg, sa eksen)


Temel mallarda (gda, enerji, alkoll iecekler ve ttn ile altn dnda

kalan mallar) yllk enflasyon bir nceki eyree kyasla 1,2 puan artarak yzde

3,8 dzeyine ykselmitir. Bu gelimede 2009 ylnda dayankl mallar zerinde

uygulanan vergi indirimlerinin oluturduu baz etkisi belirleyici olurken, giyim


34/117



fiyatlarndaki gelimelerin etkisi de hissedilmitir (Tablo 3.1.2). Giyim

sektrnn balca girdilerinden biri olan pamuk fiyatlar son bir yllk

dnemde yzde 34 ile kayda deer bir oranda art gstermitir. Bylelikle,

sektrde kriz dneminde snrlanan retici fiyatlar kaynakl basklar, yurt ii

talepteki kademeli toparlanma ile birlikte tketici fiyatlar zerinde

hissedilmeye balamtr (Grafik 3.1.6). Dier taraftan, giyim ve dayankl

tketim rnleri dnda kalan mallarn yllk enflasyonundaki yavalama

eilimi talep koullarndaki zayf seyirle bu eyrekte de devam etmi ve sz

konusu fiyatlar gemi yllardaki art eiliminin tersine, gerileme kaydetmitir.

Temel mallarn yllk enflasyonunun, bahsi geen vergi oran deiimi kaynakl

baz etkileriyle, y

l

n kalan dneminde de dalgal

bir seyir izlemesi beklenmektedir. Buna gre, vergi oran deiimleri grup enflasyonunu yln

ikinci eyreinde yukar, kalan dneminde ise aa ynde etkileyecektir.

Tablo 3.1.2. Temel Mal Fiyatlar( Aylk ve Yllk Yzde Deiim)

2009 2010

I II III IV Yllk I

Temel Mallar -4,42 5,55 -2,32 4,08 2,56 -3,27Giyim -13,46 23,00 -11,91 10,27 3,39 -12,62Dayankl Mallar (Altn Fiyatlar Hari) -2,49 -2,23 2,83 3,25 1,22 1,32

Mobilya -3,17 -7,61 1,03 7,86 -2,51 1,41Elektrikli ve Elektriksiz Aletler -4,26 -2,54 3,53 -1,11 -4,47 -0,16Otomobil -1,36 -0,11 3,20 4,72 6,49 2,17Dier Dayankl Mallar 0,36 0,20 1,81 0,41 2,79 0,56

la 0,00 7,65 0,00 -1,51 6,02 -1,77Dier 1,18 0,86 0,72 0,34 3,14 -0,86Kaynak: TK, TCMB.

Hizmet fiyatlar birinci eyrekte yzde 2,32 orannda artm ve yllk

enflasyon bir nceki eyrek sonuna kyasla yaklak 1,9 puan ykselmitir

(Tablo 3.1.1). Bu dnemde, vergi artlaryla ykselen enerji fiyatlar ulatrma

hizmetlerini, son eyrektir olduka yksek artlar gsteren et fiyatlar ise

yiyecek hizmetlerini olumsuz etkilemitir (Grafik 3.1.7). Bu kapsamda, yllk

enflasyon yiyecek hizmetleri grubunda bir nceki eyrek sonuna k

yasla 2,73,ulatrma hizmetleri grubunda ise 3,88 puan ykselmitir (Grafik 3.1.8). te

yandan, kiralardaki istikrarl gerileme eilimi srmtr.


35/117



Grafik 3.1.7. Hizmet Grubu Fiyatlar(Yllk Yzde Deiim) Grafik 3.1.8. Hizmet Grubu Fiyatlar(Yllk Yzde Deiim)

0

2

4

6

8

10

12

14

1618

0208

0508

0808

1108

0209

0509

0809

1109

0210

Yemek ve Ulatrma hariHizmet

Yemek ve UlatrmaHizmetleri

0

3

6

9

12

15

18

21

0308

0508

0708

0908

1108

0109

0309

0509

0709

0909

1109

0110

0310

Dier Hizmetler Ulatrma Hizmetleri

Kira Lokanta ve Oteller


Mevsimsel etkilerden arndrlm veriler hizmet grubu fiyat artlarnn

bir nceki dneme kyasla hzlandna iaret etmektedir (Grafik 3.1.9). Bu

gelimenin temel belirleyicisi maliyet basklarnn belirginlik kazanmasdr.

Dier taraftan, isizlik oranlarndaki iyilemeyle birlikte toparlanma belirtileri

gsteren i talebin hizmet fiyatlar zerindeki etkisi daha snrl bir dzeyde

kalmtr (Grafik 3.1.10). Bununla birlikte, artan maliyet basklar ve i

talepteki toparlanma fiyatlama davranlarna ilikin risk tekil etmektedir.

Grafik 3.1.9. Hizmet Fiyatlar

(Mevsimsellikten Ar

nd

r

lm

, 3 Ayl

k Ortalamalar)

Grafik 3.1.10. Hizmet Fiyatlar ve sizlik Oranndaki Deiim

(Mevsimsellikten Ar

nd

r

lm

, 3 Ayl

k Hareketli Ortalamalar)*

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,6

1,8

0406

0806

1206

0407

0807

1207

0408

0808

1208

0409

0809

1209

Kira Hizmet

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

0108

0408

0708

1008

0109

0409

0709

1009

0110

0410

-0,4

-0,2

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0sizlik Oran Deiimi(Sa Eksen)

Hizmet

Kaynak: TK, TCMB. *Her dnem iin isizlik oran

deiimi 4 ay ncesinin deeridir.Kaynak: TK, TCMB.

Yln ilk eyreinde, gerek hizmet yllk enflasyonundaki art gerekse

vergi indirimlerinin oluturduu baz etkisi ile ekirdek gstergelerin yllk

deiim oran ykselmitir. Enerji, ilenmemi gda, alkoll ieceklerve ttn

ile altn dlayan temel fiyat gstergesinin (H) yllk enflasyonu yzde 5,01e,

bu endeksten ilenmi gda karlarak hesaplanan endeksin (I) yllk

enflasyonu ise yzde 5,41e ykselmitir (Grafik 3.1.11). Maliyet

unsurlarndaki art ve talepteki snrl toparlanmann yansmalar


36/117



mevsimsellikten arndrlm verilerde de gzlenmektedir (Grafik 3.1.12). 2009

ylnn Mart aynn ortasnda yrrle konan, daha sonra Haziran aynda

ksmen ve Ekim aynda tamamen geri alnan geici vergi indirimleri, temel

enflasyon gstergelerinde Nisan aynda yukar ynl, Haziran, Temmuz ve

Ekim aylarnda ise aa ynl bir etki yapacaktr. Vergi ayarlamalarnn H

enflasyonu zerindeki etkisinin anlan aylar iin srasyla 0,6, -0,2, -0,2 ve -0,5

puan, I enflasyonu iin ise 0,8, -0,3, -0,3 ve -0,7 puan civarnda olaca tahmin

edilmektedir.

Grafik 3.1.11. Temel Enflasyon Gstergeleri I ve I*(Yllk Yzde Deiim)

Grafik 3.1.12. Temel Enflasyon Gstergeleri H ve I(Mevsimsellikten ve Vergi Etkisinden Arndrlm 3 Aylk Ortalamalar)

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

0308

0508

0708

0908

1108

0109

0309

0509

0709

0909

1109

0110

0310

KTG-I

KTG-I*

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,6

0607

0907

1207

0308

0608

0908

1208

0309

0609

0909

1209

0310

H I

I*: Vergi oranlarndaki deiimin etkisinden arndrlm KTG-I gstergesi.


Enflasyonu etkileyen unsurlardan retici fiyatlarndaki gelimeler,

maliyet ynl basklarn bir nceki dneme kyasla glendiine iaret

etmektedir. lk eyrekte hem tarm hem de imalat sanayi fiyatlar ykseli

kaydetmitir. Tarm fiyatlarnda bu eyrekte de devam eden hzl artlarda,

meyve-sebze ile canl hayvan ve hayvansal rn fiyatlarndaki gelimeler

belirleyici olmutur (Grafik 3.1.13). Bilhassa canl hayvan fiyatlarnda

sregelen kayda deer ykseliler, gerek ilenmemi gerekse ilenmi gda

rnleri kanalyla tketici fiyatlarna nemli lde yansmtr.

malat sanayi fiyat art yzde 2,54 ile gemi eyreklere kyasla ivme

kazanmtr. Bu dnemde enerji ve metalde retici fiyatlar uluslararas emtia

fiyat gelimeleri paralelinde ykselmitir. Bu eyrekte zellikle ana metal

sanayi fiyatlar yzde 12,51 oranndaki artla ne kmtr. Petrol ve ana metal

dnda kalan imalat sanayi fiyatlar da gemi dnemlere nazaran snrl bir

miktar hzlanmtr (Grafik 3.1.14). zetle, 2010 yl ilk eyrei tketici

fiyatlar zerinde retici fiyatlar kaynakl basklarn belirginletii bir dnem

olmutur.


37/117



Grafik 3.1.13. Tarm Fiyatlar(Yllk Yzde Deiim)

Grafik 3.1.14. malat Sanayi Fiyatlar( Aylk Yzde Deiim)

-5

0

5

10

15

20

25

30

35

40

1207

0308

0608

0908

1208

0309

0609

0909

1209

0310

Tar

m

Bitkisel rnler ile Bostan, Meyve ve Sebze rnleri

Canl Hayvanlar ve Hayvansal rnler

-1

0

1

2

3

4

5

6

7

8

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1

2007 2008 2009 2010-40

-20

0

20

40

60Petrol ve Ana Metal Sanayi Hari malat Sanayi

Ana Metal Sanayi (sa eksen)

Petrol rnleri Sanayi (sa eksen)

Kaynak: TK. Kaynak: TK, TCMB.3.2. Beklentiler

2009 ylnn son eyreinde artmaya balayan orta vadeli enflasyon

beklentileri, 2010 ylnn ilk eyreinde de bu seyrini srdrmtr (Grafik

3.2.1). Enflasyon gelimeleri yakn dnem enflasyon beklentilerinde bir nceki

eyree kyasla belirgin bir arta sebep olurken, ekirdek enflasyon

gstergelerindeki olumlu seyir beklentilerdeki bozulmay snrlam ve vade

uzadka beklentilerdeki deiim daha snrl olmutur (Grafik 3.2.2). Mevcutdurumda 2010 yl sonu enflasyon beklentileri yzde 6,5 olan hedefin belirgin

ekilde zerindedir. 12 ve 24 ay sonrasnn enflasyon beklentileri ise 2011 ve

2012 yl sonlar iin belirlenen yzde 5,5 ve yzde 5 dzeyindeki hedeflerin

ima ettii deerlerin bir miktar zerinde seyretmektedir.

Grafik 3.2.1. 12 ve 24 Ay Sonrasndaki TFE Beklentileri*(Yllk Yzde Deiim)

Grafik 3.2.2. Enflasyon Beklentileri Erisi*(Yllk Yzde Deiim)

7,22

6,93

4

5

6

7

8

9

10

0707

1007

0108

0408

0708

1008

0109

0409

0709

1009

0110

0410

12 Ay

24 Ay

0

2

4

6

8

10

12

0410

0610

0810

1010

1210

0211

0411

0611

0811

1011

1211

0212

0412

OcakNisanEnflasyon HedefiBelirsizlik Aral

* TCMB Beklenti Anketi ikinci anket dnemi beklentileridir.Kaynak: TCMB.

* TCMB Beklenti Anketinde eitli vadelerde oluan enflasyon beklentilerikullanlarak dorusal interpolasyon yntemiyle oluturulmutur. TCMB BeklentiAnketi ikinci anket dnemi beklentileridir.Kaynak: TCMB.


38/117



Katlmclarn gelecek 12 aylk enflasyon beklentileri arasndaki uyum

Nisan aynda Ocak ayna kyasla belirgin olarak azalmtr (Grafik 3.2.3).

Gelecek 24 aylk enflasyon beklentileri arasndaki uyumda ise belirgin bir

deiim gzlenmezken, beklentilerin seviyesi snrl bir miktar ykselmitir

(Grafik 3.2.4).

Grafik 3.2.3. Gelecek 12 Aylk Enflasyon Beklentilerinin Dalm* Grafik 3.2.4. Gelecek 24 Aylk Enflasyon Beklentilerinin Dalm*

0,00

0,09

0,18

0,27

0,36

0,45

0,54

0,63

0,72

2 4 6 8 10 12 14

Nisan 2010

Ocak 2010

0,00

0,09

0,18

0,27

0,36

0,45

0,54

0,63

0,72

2 4 6 8 10 12 14

Nisan 2010

Ocak 2010

*Yatay eksen enflasyon deerlerini, dikey eksen Kernel tahminini ifade etmektedir. TCMB Beklenti Anketi ikinci anket dnemi beklentileridir.Kaynak: TCMB.


39/117



Kutu

3.1 Gda Fiyatlarndaki Artlarda Et Fiyatlarnn Rol

Gda fiyatlarndaki yksek artlar Trkiyede son dnemlerde enflasyonunhedeflerin belirgin olarak zerinde seyretmesine neden olan temel unsurlardan bir

tanesidir. Bu durumun ne lde lkeye zg gelimelerden kaynakland bilgisi,

enflasyon tahminleri oluturulurken nemli bir girdi oluturmaktadr. Bu kapsamda

bu Kutuda lkeler aras kyaslama yoluyla gda fiyat gelimeleri incelenmekte ve

Trkiyeye zg karmlar yaplmaktadr.

Dier lkelere bakldnda, Mart 2010 itibaryla gelimekte olan lkelerde gda

enflasyonunun gelimi lkelere kyasla daha yksek seyrettii, Trkiyenin gda

fiyatlarndaki art orannn ise gelimekte olan lkelerin ortalamasnn da olduka

zerinde olduu gzlenmektedir (Grafik 1).

Trkiyede son dnemde yurt ii canl hayvan arzndaki azalmaya bal olarak etgrubu fiyatlarnda gzlenen yksek oranl artlar, Trkiyenin gda enflasyonunun

dier lkelerden ayrmasnn temel nedeninin et fiyatlarndaki gelimeler

olabileceini dndrmektedir. Nitekim, Mart ay itibaryla TFE iinde yer alan et

rnleri fiyatlarnn yllk art oran yzde 35e ularken, et haricindeki gda

kalemlerinin yllk enflasyonu yzde 6,4 olmutur (Grafik 2). Bylece, et fiyatlarndaki

artlarn yllk enflasyona katks yaklak 1,7 puana ulamtr (Grafik 3).

Grafik 1. Gelimi ve Gelimekte Olan lkelerde Yllk Gda Enflasyonu*(Mart 2010 tibaryla)

-10

-5

0

5

10

15

20

25

Hindistan

Trkiye

Meksika

Brezilya

Tayland

GOOrt

Endonezyain

Filipinler

G.Kore

G.A

frika

Polonya

Malezya

Macaristan

ngiltere

srail

sve

Peru

Belikaili

Fransa

Norve

Kolombiya

Almanya

talya

Avusturya

Danimarka

ABD

svire

GOrt

Hollanda

ekCumh

Yunanistan

Japonya

spanya

Portekiz

rlanda

* in, Hindistan, Kolombiya, Peru, Filipinler, Malezya ve Tayland iin yemek hizmetleri dahil gda verisi kullanlmtr.Kaynak: Eurostat, OECD, Datastream, Merkez bankalarnternet sayfalar, TCMB.


40/117



lkeler baznda incelendiinde, et fiyatlarndaki artlarn byk lde Trkiyeyezg olduu grlmektedir (Grafik 4). Nitekim, Trkiye haricindeki lkelerin et

fiyatlarnn yllk art oran ortalamasnn 2010 yl ilk eyrei itibaryla sfra yakn

seyrettii, dolaysyla sz konusu grup fiyat deiimlerinin tketici enflasyonuna

yapt katknn olduka snrl ya da azaltc ynde olduu grlmektedir.

Et grubu fiyatlar

n

n Trkiyede g

da fiyatlar

ve dolay

s

yla TFE enflasyonuzerindeki etkisini daha net bir ekilde ortaya koymak iin, Trkiyede et grubu

fiyatlarnn yllk bazda dier lkeler ortalamas kadar artt varsaym altnda gda

grubu ve TFE enflasyonunun alaca deerler hesaplanmtr. Bu durumda, Mart

ay itibaryla yzde 11,2 olan gda grubu yllk enflasyonu yzde 5,26ya, yzde 9,56

olan TFE yllk enflasyonu ise yzde 7,87ye gerilemektedir. Dier bir ifadeyle, et

grubu fiyatlarnn olumsuz etkisi dlandnda Trkiyede gda fiyatlarnn yllk art

orannn gelimekte olan lkelerden belirgin olarak ayrmad grlmektedir

(Grafik 5).

Grafik 2. Gda Fiyatlar(Yllk Yzde Deiim)

Grafik 3. Trkiyede Et Fiyatlarnn Yllk TFE EnflasyonunaKatks (Yzde Puan)

-5

0

5

10

15

20

25

30

35

40

010

6

070

6

010

7

070

7

010

8

070

8

010

9

070

9

011

0

Et Hari Gda

Et

-0,2

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,6

1,8

010

6

050

6

090

6

010

7

050

7

090

7

010

8

050

8

090

8

010

9

050

9

090

9

011

0 Kaynak: TK, TCMB.


41/117



Grafik 4. Gelimi ve Gelimekte Olan lkelerde Et Grubu YllkEnflasyonu* Grafik 5. Gelimi ve Gelimekte Olan lkelerde Yllk GdaEnflasyonu* (Trkiyede Et Grubu Fiyatlarnn Dier lkeler

Ortalamasnda Artt Varsaym Altnda)

-10

-5

0

5

10

15

20

25

30

35

40

Trkiye

Hindistan

srail

Tayland

Filipinler

in

GO

Ort

Kore

Macaristan

Malezya

Romanya

Yunanista

sve

Belika

ngiltere

Meksika

talya

G.Afrika

Fransa

Lksembu

Polonya

Almanya

Norve

Avusturya

Rusya

zlanda

G

Ort

Danimarka

Hollanda

spanya

ABD

Portekiz

ekCum.

Japonya

svire

Bulgarista

Kolombiya

-10

-5

0

5

10

15

20

25

Hindistan

Meksika

Trkiye

Brezilya

Tayland

Endonezya

in

GO

Ort

Filipinler

G.Kore

G.Afrika

Polonya

Malezya

Macaristan

ngiltere

srail

sve

Pe

Documents

TCMB Enflasyon Raporu 2010 II