TEHNIČAR HORTIKULTURE CSOa/Obrazovni programi/Obrazovni programi u... · Dekorativna dendrologija 2 72 3 108 180 9. Sjemenarstvo 2 72 72 10. Travno i ljekovito bilje 2 72 72 11

OBRAZOVNI PROGRAM

TEHNIČAR HORTIKULTURE

2

SADRŽAJ OPŠTI DIO .................................................................................................. 3 1. NAZIV PROGRAMA: TEHNIČAR HORTIKULTURE .................................................. 3 2. NASTAVNI PLAN ....................................................................................... 3 POSEBNI DIO ............................................................................................... 6 1. PREDMETNI PROGRAMI ............................................................................... 6 1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI .................................................................... 6 1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI ................................................................ 7 1.2.1. AGROHEMIJA SA FIZIOLOGIJOM BILJAKA ................................................... 7 1.2.2. PEDOLOGIJA .................................................................................... 12 1.2.3. POLJOPRIVREDNA MEHANIZACIJA .......................................................... 16 1.2.4. LATINSKI JEZIK ................................................................................. 24 1.2.5. POVRTARSTVO ................................................................................. 30 1.2.6. VOĆARSTVO I VINOGRADARSTVO ........................................................... 38 1.2.7. CVJEĆARSTVO .................................................................................. 51 1.2.8. DEKORATIVNA DENDROLOGIJA .............................................................. 63 1.2.9. SJEMENARSTVO ................................................................................ 71 1.2.10. TRAVNO I LJEKOVITO BILJE ................................................................ 77 1.2.11. ZAŠTITA BILJA ................................................................................ 86 1.2.12. BIODEKORACIJA .............................................................................. 93 1.2.13. PRAKTIČNA NASTAVA ....................................................................... 102 1. NAZIV PREDMETA: PRAKTIČNA NASTAVA ...................................................... 102 1.3. IZBORNA NASTAVA .............................................................................. 131 1.3.1. STRANI JEZIK II ................................................................................ 131 1.3.2. METEOROLOGIJA SA KLIMATOLOGIJOM .................................................. 132 1.3.3. KULTURNO - ISTORIJSKA BAŠTINA CRNE GORE ......................................... 140 1.3.4. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE ................................................. 146 1.3.5. PODIZANJE I NJEGA ZELENIH POVRŠINA ................................................. 151 1.3.6. PČELARSTVO ................................................................................... 161 1.3.7. POSLOVNA KOMUNIKACIJA .................................................................. 166 1.3.8. PREDUZETNIŠTVO ............................................................................. 172 2. STRUČNI ISPIT ...................................................................................... 178 2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO - TEORIJSKI DIO ISPITA ................................. 178 2.1.1. CVJEĆARSTVO ................................................................................. 178 2.1.2. BIODEKORACIJA ............................................................................... 181 2.2. STRUČNI RAD ..................................................................................... 184 2.2.1. STRUČNI RAD SA ODBRANOM ............................................................... 184 3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA ................................................. 187 4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA ................... 187 5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA ........................ 188 6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH ........................ 188 7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA ......................... 188 8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA ............................. 190 8.1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE ................... 190 9. PROFESIONALNA PRAKSA ......................................................................... 191 10. SLOBODNE AKTIVNOSTI ......................................................................... 192

3

OPŠTI DIO 1. Naziv programa: TEHNIČAR HORTIKULTURE 2. Nastavni plan

Redni broj

Nastavni predmeti- grupe predmeta

I II III IV Ukupno

sed. god. sed. god. sed. god. sed. god. A Opšte obrazovni predmeti 1. Maternji jezik i književnost 3 108 3 108 3 108 3 99 423 2. Matematika 2 72 2 72 2 72 2 66 282 3. Strani jezik 3 108 3 108 3 108 3 99 423 4. Informatika 2 72 72 5. Fizičko vaspitanje 2 72 2 72 2 72 2 66 282

Društvena grupa predmeta 1. Istorija 2 72 72 2. Geografija 2 72 72

Prirodna grupa predmeta 1. Biologija 2 72 72 2. Hemija 2 72 2 72 144

UKUPNO A 18 648 14 504 10 360 10 330 1842 B Stručno-teorijski predmeti

1. Agrohemija sa fiziologijom biljaka 2 72 72

2. Pedologija 2 72 72

3. Poljoprivredna mehanizacija 2 72 2 72 144

4. Latinski jezik 2 72 72 5. Povrtarstvo 2 72 2 66 138 6. Voćarstvo i vinogradarstvo 2 72 2 66 138 7. Cvjećarstvo 2 72 2 72 3 99 243 8. Dekorativna dendrologija 2 72 3 108 180 9. Sjemenarstvo 2 72 72 10. Travno i ljekovito bilje 2 72 72 11. Zaštita bilja 2 66 66 12. Biodekoracija 2 72 2 66 138

UKUPNO B 8 288 10 360 11 396 11 363 1407 C Praktična nastava 3 108 5 180 6 216 6 198 702 D Slobodne aktivnosti 1 36 1 36 1 36 1 33 141 E Izborna nastava 2 72 2 72 4 144 4 132 420 1. Drugi strani jezik 2 72 2 72 2 72 2 66 282

2. Meteorologija sa klimatologijom 2 72 72

3. Kulturno istorijska baština Crne Gore 2 72 → 72

4. Ekologija i zaštita životne sredine 2 72 → 72

5. Podizanje i njega zelenih površina 2 72 2 66 138

6. Pčelarstvo 2 72 → 72

4

Redni broj

Nastavni predmeti- grupe predmeta

I II III IV Ukupno

sed. god. sed. god. sed. god. sed. god.

7. Poslovna komunikacija 2 72 → 72

8. Preduzetništvo 2 66 66 F Profesionalna praksa 10 dana 10 dana 10 dana 30 dana G Broj časova 32 32 32 32 H Broj radnih sedmica 36 36 36 33 141

Ukupno (A+B+C+D+E) = 4512 3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa - Omogućavanje svestranog razvoja pojedinca i njegove socijalne integracije. - Produbljivanje i proširivanje opšteg obrazovanja u funkciji struke, i

obezbjeđivanje stručno-teorijskih i praktičnih znanja za samostalno obavljanje zanimanja, pripreme za permanentno obrazovanje i doživotno učenje.

- Razvijanje sposobnosti socijalne komunikacije i spremnost za razvijanje međuljudskih odnosa.

- Osposobljavanje za obavljanje poslova u proizvodnji jednogodišnjeg, dvogodišnjeg i višegodišnjeg cvijeća (od sjetve do gotovih biljaka).

- Osposobljavanje za obavljanje poslova u proizvodnji lukovičasto-gomoljastih cvjetnih kultura.

- Osposobljavanje za obavljanje poslova u proizvodnji dendro-materijala (od sjemena odnosno reznica do dobijanja novog sjemena i drugog sadnog materijala).

- Osposobljavanje za obavljanje poslova vezanih za rukovanje, trapljenje i transport sadnica.

- Osposobljavanje za obavljanje poslova prilikom zasnivanja travnjaka sjetvom sjemena i busenovanjem.

- Osposobljavanje za pripremanje sredstava i obavljanje fitopatološke i entomološke zaštite biljnog materijala.

- Razvijanje sposobnosti vođenja evidencije učinka radnika i dostavljanja potrebnih izvještaja glavnom tehnologu proizvodnje.

- Razvijanje ekološke svijesti i svijesti o poštovanju mjera zaštite na radu i zaštite okoline.

4. Uslovi za upis, odnosno uključivanje u program za obrazovanje odraslih - U srednje stručno obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju,mogu se upisati lica

koja su: - završila osnovnu školu; - završila dvogodišnju stručnu školu. - U redovno obrazovanje mogu se upisati i lica koja nijesu starija od 17 godina,

izuzetno ,lica do 18-te godine uz odobrenje Nastavničkog vijeća škole. - lica koja su napunila 18 godina uključuju se u program za obrazovanje odraslih. 5. Trajanje obrazovanja - Obrazovanje po obrazovnom programu ,Tehničar hortikulture traje četiri godine. 6. Prohodnost - U redovnom obrazovanju učenici napreduju u viši razred ako su iz svih predmeta

tekuće godine postigli pozitivnu ocjenu i obavili profesionalnu praksu. - Lica koja su završila dvogodišnju stručnu školu mogu se upisati u drugi ili treći

razred, s obzirom na vrstu programa prethodnog obrazovanja,uz polaganje dopunskih i diferencijalnih ispita.

5

- Odrasli napreduju po programu u skladu sa planom za izvođenje obrazovnog programa za odrasle koji donosi škola.

7. Obrazovanje koje se stiče - Završetkom obrazovnog programa učenik stiče srednje stručno obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju – TEHNIČAR HORTIKULTURE.

6

POSEBNI DIO 1. PREDMETNI PROGRAMI 1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI 1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST 1.1.2. MATEMATIKA 1.1.3. STRANI JEZIK 1.1.4. INFORMATIKA 1.1.5. FIZIČKO VASPITANJE 1.1.6. ISTORIJA 1.1.7. GEOGRAFIJA 1.1.8. BIOLOGIJA 1.1.9. HEMIJA Napomena: Katalozi opšteobrazovnih programa su u nadležnosti Zavoda za školstvo.

7

1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI 1.2.1. AGROHEMIJA SA FIZIOLOGIJOM BILJAKA 1. Naziv predmeta: AGROHEMIJA SA FIZIOLOGIJOM BILJAKA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred Vrste nastave

Ukupno Teorija Vježbe Praktična

nastava I 72 72 II III IV

Ukupno 72 72 3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje osnovnih saznanja iz agrohemije primjenljivih u poljoprivednoj

proizvodnji. - Upoznavanje osnovnih fizioloških procesa u biljkama. - Upoznavanje pojma đubriva i njegove upotrebe u poljoprivredi. - Osposobljavanje učenika za primjenu stečenih znanja. - Ovladavanje stručnom terminologijom, neophodnom za komuniciranje u struci.

8

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI

Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski

ciljevi Preporuke za

izvođenje nastave učenik učenik učenik

Uvod - Definiše predmet

izučavanja agrohemije

- Navodi značaj i podjelu agrohemije

- Interpretira definiciju, značaj i podjelu agrohemije

- Razlikuje primjere agrohemije u poljoprivredi

- Razvija ekološku svijest

Sastav biljne supstance - Upoznaje sastav

biljne supstance - Upoznaje hemijski

sastav biljaka

- Razlikuje neophodne i korisne makro i mikro elemente

- Uočava na primjerima značaj neorganskih materija

- Uočava na primjerima značaj organskih materija

- Razvija sposobnost opažanja

Ishrana biljaka - Navodi načine

ishrane biljaka - Opisuje heterotrofni

način ishrane - Opisuja autotrofni

način ishrane - Upoznaje

mehanizam hemizma fotosinteze

- Upoznaje mineralne materije

- Upoznaje ulogu i oblike makroelemenata, mikroelemenata i korisnih elemenata

- Razlikuje heterotrofnu i autotrofnu ishranu biljaka

- Analizira građu, hemijski sastav i fiziološke procese u sjemen

- Razlikuje autotrofni i heterotrofni način ishrane biljaka i shvata važnost procesa fotosinteze

- Razlikuje faktore koji utiču na fotosintezu

- Razlikuje simptome nedostatka i viška pojedinih makro i mikro elemenata

- Razvija analitičnost i logičko mišljenje

- Seminarski rad

Snabdijevanje biljaka vodom - Definiše ulogu vode

u biljci - Upoznaje

pristupačne oblike vode za biljku

- Opisuje načine gubitka vode iz biljke

- Uočava kroz primjere ulogu vode u biljci

- Razlikuje oblike pristupačne vode za biljke

- Procjenjuje mogućnost

9




korišćenja određenih oblika vode u zavisnosti od uslova

Disanje biljaka - Opisuje način disanja

biljaka - Opisuje uslove koji

utiču na disanje biljaka

- Razlikuje uslove koji utiču na disanje biljaka

- Razvija sposobnost logičkog zaključivanja

Rast i razviće biljaka - Definiše pojam rasta

i razvića - Opisuje rast i razviće

biljaka

- Analizira proces povećanje biljke i njenih organa

- Analizira promjene u biljnom organizmu u toku rasta i razvića biljke

- Razvija analitičnost

Fiziologija otpornoti biljaka - Upoznaje i opisuje

biološke osobine biljke

- Upoznaje i opisuje uslove spoljašnje sredine koji djeluju na rast i razviće biljaka

- Ocjenjuje otpornost biljaka prema niskoj temperaturi

- Ocjenjuje otpornost biljaka prema visokoj temperaturi

- Ocjenjuje otpornost biljaka prema reakciji sredine

- Ocjenjuje otpornost biljaka prema solima

- Shvata značaj povezivanja činjenica

Đubriva i đubrenje - Objašnjava pojam i

ulogu đubriva - Nabraja vrste

organskih đubriva - Upoznaje fizičke i

hemijske osobine organskih đubriva

- Nabraja vrste mineralnih đubriva

- Upoznaje fizičke i hemijske osobine mineralnih đubriva

- Nabraja vrste složenih i miješanih đubriva

- Upoznaje osobine složenih i miješanih đubriva

- Razlikuje vrste stajskih đubriva

- Shvata način dobijanja i čuvanja osoke

- Razlikuje osobine biljaka za zelenišno đubrenj

- Interpretira na primjeru način dobijanja komposta

- Razlikuje vrste mineralnih đubriva na osnovu fizičkih osobina

- Razlikuje mineralna đubriva po hemijskom sastavu:


- Shvata potrebu

povezivanja teorije i prakse

- Seminarski rad

10




- Nabraja vrste bakterijalnih đubriva

- Upoznaje osobine i ulogu bakterijalnih đubriva

- Objašnjava ulogu đubrenja za poboljšanje kvaliteta biljne proizvodnje

- Navodi vrijeme i objašnjava način đubrenja

azotna, fosforna, kalijumova, kalcijumova i mikrođubriva

- Razlikuje složena đubriva

- Uočava kroz primjere način dobijanja miješanih đubriva

- Razlikuje vrste bakterijalnih đubriva

- Analizira pojam đubriva

- Uočava potrebu za đubrenjem na osnovu analize zemljišta i vizuelno

- Razlikuje osnovno, predsjetveno, startno đubrenje i prehranjivanje

- Razlikuje tehnike đubrenja preko zemljišta i folijarna

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - N. Balog, E. Mastilović, Agrohemija sa fiziologijom biljaka za I razred srednje

poljoprivredne škole, Zavod za udžbenike, Beograd, 2005. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom i projektorom. - Zbirka mineralnih đubriva, slike ili slajdovi sa grafoskopa. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom

klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer poljoprivrede za ratarstvo - Diplomirani inženjer poljoprivrede za voćarstvo i vinogradarstvo - Diplomirani inženjer poljoprivrede za melioracije - Diplomirani inženjer poljoprivrede za hortikulturu

11

- Diplomirani inženjer za pejzažnu arhitekturu - Diplomirani inženjer poljoprivrede opšteg smjera - Diplomirani inženjer agronomije 10. Povezanost predmeta

Znanja Povezanost sa drugim predmetima

Predmet Znanja - Đubriva i đubrenje

- Voćarstvo i vinogradarstvo - Povrtarstvo

- Đubriva i đubrenje

- Ishrana biljaka - Rast i razvoj biljaka

- Biologija - Anatomija biljaka - Fotosinteza

12

1.2.2. PEDOLOGIJA 1. Naziv predmeta: PEDOLOGIJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 72 72 3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje osnovnih znanja o osobinama minerala i stijena, kao i o njihovoj ulozi u

obrazovanju zemljišta. - Poznavanje postanka i sastava zemljišta. - Upoznavanje značaja zemljišta za biljnu proizvodnju i uticaja njegovih osobina na

biljne vrste. - Osposobljavanje za ocjenu glavnih tipova zemljišta za rast kulturnih biljaka. - Osposobljavanje učenika za primjenu stečenih znanja. - Ovladavanje stručnom terminologijom, neophodnom za komuniciranje u struci.

13





Uvod - Definiše predmet

izučavanja pedologije

- Navodi značaj i podjelu pedologije

- Uočava na primjerima važnost primjene pedologije u poljoprivredi

- Shvata potrebu povezivanja teorije i prakse

Sastav zemljine kore - Navodi i opisuje

zemljine geosfere - Navodi podjelu

miner - Upoznaje osnovne

osobine minerala - Navodi osnovne

osobine stijena

- Razlikuje pojam litosfere, atmosfere, hidrosfere, biosfere, pirosfere i barosfere

- Razlikuje fizičke i hemijske osobine minerala

- Upoređuje magmatske, sedimentne, metamorfne stijene


Stvaranje rastresite mase kao podloge za organska zemljišta - Opisuje način

raspadanja stijena i minerala

- Razlikuje fizičko i hemijsko raspadanje

- Analizira proces stvaranja rigolita


Obrazovanje zemljišta - Definiše pojam

zemljišta - Objašnjava procese

obrazovanja zemljišta

- Analizira migraciju materija u zemljištu

- Razlikuje ascedentne i descedentne migracije


Sastav zemljišta - Upoznaje sastav

zemljišta - Navodi podjelu

humusa - Opisuje humus i

sastav humusa

- Određuje kvalitet zemljišta na osnovu sastava

- Uočava na primjerima ulogu mikroorganizama

- Analizira način transformacije organske materije


Zemljišni koloidi i njihove osobine - Definiše koloide - Navodi osobine

koloida

- Razlikuje osobine koloida

- Procjenjuje utucaj koloida na kvalitet zemljišta


14




Fizičke i hemijske osobine zemljišta - Definiše pojam

adsorpcije i sorpcije - Navodi hemijske i

fizičke osobine zemljišta

- Razlikuje adsorpciju i sorpciju

- Procjenjuje kvalitet zemljišta na osnovu fizičkih i hemijskih osobina


Morfološke osobine zemljišta - Upoznaje

morfologiju zemljišta

- Razlikuje pojmove: horizonata, pothorizonata i prelaznih horizonata

- Razlikuje spoljašnu i

unutrašnju morfologiju

Sistematika zemljišta - Upoznaje podjelu

zemljišta - Navodi tipove

zemljišta i njihove osobine

- Razlikuje određene klase zemljišta

- Razlikuje osobine: autotrofnih

zemljišta (kamenjara, sirozem,

humusno - akumulativnih,

kambičnih zemljišta, eluvijalno - iluvijalnih, antropno -pedogenih zemljišta, hidromorfnih zemljišta, hipoglejnih, fluvijatilnih i fluviogejnih zemljišta, tresetnih zemljišta, halomorfnih zemljišta, akutno zaslanjenih, subakvalnih zemljišta, nerazvijenih subasvalnih, zemljišta

- Razvija pravilan odnos prema prirodnim naukama

15

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - N. Balog, N. Miljković, Pedologija za I razred srednje poljoprivredne škole, Zavod

za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003. - M. Ćirić, Pedologija, SOOUR Svjetlost, Sarajevo, 1989. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava predmeta se izvodi u učionici koja je opramljena: računarom i

projektorom, slikama, šemama, kolekcijom minerala i stijena, i uzorcima (kolekcijom) mineralnih đubriva.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom

periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u

klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena

dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer poljoprivrede za ratarstvo - Diplomirani inženjer poljoprivrede za voćarstvo i vinogradarstvo - Diplomirani inženjer poljoprivrede za melioracije - Diplomirani inženjer poljoprivrede za hortikulturu - Diplomirani inženjer za pejzažnu arhitekturu - Diplomirani inženjer poljoprivrede opšteg smjera - Diplomirani inženjer agronomije 10. Povezanost predmeta


Predmet Znanja - Obrazovanje zemljišta - Fizičke i hemijske osobine

zemljišta

- Voćarstvo i vinogradarstvo - Povrtarstvo - Praktična nastava

- Zemljište - Uzimanje i pripremanje

zemljišta za analizu

16

1.2.3. POLJOPRIVREDNA MEHANIZACIJA 1. Naziv predmeta: POLJOPRIVREDNA MEHANIZACIJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I 72 72 II 72 72 III IV

Ukupno 144 144 3. Opšti ciljevi nastave - Ovladavanje znanjima neophodnim za korišćenje poljoprivredne mehanizacije. - Sticanje znanja o vrstama i karakteristikama osnovnih materijala za izradu

poljoprivrednih mašina. - Sticanje znanja o mašinskim elementima, njihovim svojstvima i primjeni. - Usvajanje osnovnih znanja o pogonskim motorima. - Sticanje osnovnog znanja o građi, principu rada i primjeni poljoprivrednih mašina koje se koriste u savremenoj poljoprivrednoj proizvodnji. - Sticanje znanja o pravilnoj diagnostici osnovnih kvarova i podešavanju

poljoprivrednih mašina. - Razvijanje tehničke kulture.

17





Uvod - Upoznaje značaj

poljoprivredne mehanizacije u poljoprivrednoj proizvodnji

- Uočava važnost primjene poljoprivredne mehanizacije u poljoprivredi

- Razvija pozitivnu

orijentaciju prema zanimanju

Tehnologija materijala - Navodi podjelu

materijala karakterističnih za izradu poljoprivrednih mašina

- Definiše konstrukcione materijale

- Navodi osobine i namjene konstrukcionih materijala (čelik, obojeni metali i njihove legure)

- Objašnjava koroziju i uzroke nastank

- Navodi postupke koji se koriste za zaštitu

- Definiše pogonske materijale (benzin, dizel gorivo)

- Navodi osobine i namjenu pogonskih materijala

- Definiše pojam i značaj trenja i podmazivanja

- Objašnjava kriterijum odabira i značaj upotrebe sredstava za podmazivanje

- Razlikuje uzorke pojedinih konstrukcionih materijala

- Analizira osobine i namjenu konstrukcionih materijala

- Razlikuje uzorke

pogonskih materijala - Analizira osobine i

namjenu pogonskih materijala

- Analizira osobine i namjenu maziva

- Odabira sredstva za podmazivanje prema mjestu na kome se primjenjuju

- Razvija sposobnost opažanja i prepoznavanja

- Uzorci konstrukcionih i pogonskih materijala

Mašinski elementi - Nabraja i opisuje

mašinske elemente za vezu

- Objašnjava ulogu elemenata nerazdvojive veze

- Razlikuje uzorke pojedinih mašinskih elemenata

- Razlikuje karakteristike i primjenu elemenata


- Stiče samopouzdanje i sigurnost

- Šeme i slike mašinskih elemenata

18




- Objašnjava ulogu elemenata razdvojive veze

- Nabraja i opisuje mašinske elemente za prenos snage

- Objašnjava pojam prenosnog odnosa i njegovu primjenu

- Nabraja i opisuje elemente obrtnog kretanja

- Nabraja i opisuje mašinske elemente za sprovođene tečnosti, para i gasova

za vezu - Razlikuje osobine i

primjenu elemenata za prenos snage

- Izračunava prenosni odnos obrtnih elemenata

- Razlikuje osobine i primjenu elemenata obrtnog kretanja

- Razlikuje osobine i namjenu elemenata za sprovođenje tečnosti, para i gasova

Motori (kod poljoprivrednih mašina) - Upoznaje značaj

motora sa unutrašnjim sagorijevanjem

- Navodi sastavne djelove motora

- Objašnjava princip rada motora sa unutrašnjim sagorijevanjem

- Razlikuje vrste motora

- Razlikuje osnovne sastavne djelove motora SUS: nepokretne djelove, pokretne djelove, razvodni mehanizam, uređaje na motoru

- Analizira ulogu sastavnih djelova i princip rada motora

- Razvija tehničku kulturu

- Slike i crteži modela motora

- Modeli motora

Traktori - Upoznaje se sa

značajem korišćenja traktora u poljoprivredi

- Navodi podjelu traktora

- Navodi djelove i uređaje kod traktora

- Razlikuje djelove i uređaje traktora i analizira njihovu ulogu: prenosni mehanizam, hodni mehanizam, uređaj za upravljanje, dodatne uređaje traktora, elektro i signalne

uređaje traktora


- Slike (prikaz sastavnih djelova traktora)

- Modeli uređaja traktora

19

Razred: DRUGI Informativni ciljevi i

sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi

Preporuke za izvođenje nastave

učenik učenik učenik Mašine za osnovnu obradu zemljišta (plugovi) - Upoznaje značaj i

podjelu plugova - Navodi djelove i

uređaje plugova - Opisuje princip rada

plugova

- Razlikuje djelove i uređaje plugova: raonih plugova, diskosnih plugova, tanjirastih plugova, rotacionih plugova, podrivača

- Analizira ulogu sastavnih djelova plugova i princip rada plugova

- Razvija analitičnost u radu

- Slike (prikaz sastavnih djelova plugova)

- Katalozi prozvođača plugova

Mašine za dopunsku obradu zemljišta - Upoznaje značaj i

podjelu mašina za dopunsku obradu zemljišta

- Navodi sastavne djelove mašina za dopunsku obradu zemljišta

- Opisuje postupak primjene mašina za dopunsku obradu zemljišta

- Navodi načine održavanja mašina za dopunsku obradu zemljišta

- Razlikuje vrste i sastavne djelove: kultivatora, drljača, tanjirača, valjaka, rotofreza, setvospremača

- Vrši odabir mašina za dopunsku obradu zemljišta u zavisnosti od potreba i stanja zemljišta

- Izračunava učinak mašina za dopunsku obradu zemljišta

- Određuje načine održavanja mašina za dopunsku obradu zemljišta

- Razumije odnos tehnike i prirode


- Slike (prikaz sastavnih djelova mašina za dopunsku obradu zemljišta)

- Katalozi prozvođača mašina za dopunsku obradu zemljišta

Mašine za đubrenje - Upoznaje značaj i

vrste mašina za đubrenje

- Navodi sastavne djelove mašina za đubrenje

- Opisuje postupak primjene mašina za đubrenje

- Navodi načine održavanja mašina za đubrenje

- Razlikuje vrste mašina za đubrenje

- Razlikuje djelove i uređaje mašina za đubrenje: utvarivač stajnjaka, rasturač stajnjaka, rasipač mineralnih đubriva, rasipač osoke

- Procjenjuje potrebu korišćenja pojedinih poljoprivrednih mašina za đubrenje u zavisnosti od vrste



- Slike (prikaz sastavnih djelova mašina za đubrenje)

- Katalozi prozvođača mašina za đubrenje

20




đubriva - Određuje načine

održavanja mašina za đubrenje

Mašine za sadnju - Upoznaje značaj i

podjelu mašina za sadnju

- Navodi sastavne djelove mašina za sadnju

- Opisuje postupak primjene mašina za sadnju

- Opisuje postupke odr\avanja sadilica

- Razlikuje djelove: sadilica rasada, sadilica krompira, ručnih motornih burgija za sadnju voća, traktorskih burgija sadnju voća

- Izračunava učinak

sadilica - Poznaje postupke

održavanja sadilica



- Slike (prikaz sastavnih djelova sejalica i sadilica)

Mašine za njegu i zaštitu bilja - Upoznaje značaj i

podjelu mašina za njegu i zaštitu bilja

- Navodi sastavne djelove mašina za njegu i zaštitu

- Opisuje postupak primjene mašina za njegu i zaštitu

- Navodi načine održavanja mašina za njegu i zaštitu bilja

- Razlikuje sastavne djelove međurednih kultivatora

- Analizira postupak primjene međurednih kultivatora

- Razlikuje djelove mašina za zaštitu bilja: prskalice, orošivače, zamagljivače, zaprašivače

- Analizira postupak primjene mašina za zaštitu bilja

- Procjenjuje potrebu korišćenja pojedinih poljoprivrednih mašina za njegu i zaštitu bilja

- Određuje načine održavanja mašina za njegu i zaštitu bilja..



- Slike (prikaz sastavnih djelova mašina za njegu i zaštitu bilja)

- Katalozi prozvođača mašina za njegu i zaštitu bilja

Mašine i uređaji za navodnjavanje - Upoznaje značaj i

podjelu mašina i uređaja za navodnjavanje

- Opisuje postupak

- Razlikuje djelove i analizira postupak primjene uređaja za navodnjavanje: vještačkom kišom,



- Slike (prikaz sastavnih djelova sistema za navodnjavanje)

21




primjene mašina i uređaja za navodnjavanje

- Navodi postupke održavanja mašina i uređaja za navodnjavanje

sistemom kap po kap - Razlikuje dijelove i

analizira postupak primjene fertirigatora

- Procjenjuje potrebu korišćenje pojedinih sistema za navodnjavanje u zavisnosti od ekonomskih i prirodnih faktora

- Određuje kapacitet kapaljki u zavisnosti od potreba biljaka

- Planira postupke održavanja mašina i uređaja za navodnjavanje

Mašine i uređaji za rezidbu - Upoznaje značaj

mašina i uređaja za rezidbu

- Navodi sastavne djelove mašina i uređaja za rezidbu

- Objašnjava postupak primjene mašina i uređaja za rezidbu

- Razlikuje sastavne djelove i shvata način primjene ručnih pneumatskih makaza


- Katalozi prozvođača mašina i uređaja za rezid

Mašine za berbu voća i grožđa - Upoznaje značaj i

podjelu mašina za berbu voća i grožđa

- Navodi sastavne dijelove mašina za berbu voća i grožđ

- Opisuje postupak primjene mašina za berbu voća i grožđa

- Navodi načine održavanja mašina

- Razlikuje jednostavnu i složenu opremu za berbu voća i grožđa

- Razlikuje dijelove i analizira postupak primjene: samohodnog tornja, ručnih tresača voća, traktorskih tresača voća

- Razlikuje dijelove i postupak primjene: vučenog kombajna za grožđe, samohodnog kombajna za grožđe

- Određuje načine održavanja mašina


- Slike (prikaz sastavnih djelova mašina za za berbu voća i grožđa)

- Katalozi prozvođača mašina za berbu voća i grožđa

22




Kosačice - Upoznaje značaj i

podjelu kosačica - Navodi sastavne

djelove kosačica - Objašnjava princip

rada kosačica - Navodi načine

održavanja mašina

- Razlikuje sastavne dijelove: oscilatornih kosačica, rotacionih kosačica, samohodnih kosačica, trimera

- Određuje načine održavanja mašina


- Slike (prikazi kosačica i sastavnih djelova)

- Katalozi proizvođača kosačica

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - D. Komarčević, M. Tošić, Poljoprivredne mašine, Zavod za udžbenike, Beograd,

2003. - M. Savić, V. Vujadinović, Poljoprivredna tehnika, Zavod za udžbenike, Beograd,

2003. - M. Savić, A. Bošnjaković, M. Blagojević, V. Vujadinović, Poljoprivredna tehnika,

Zavod za udženike, Beograd, 2003. - D. Komarčevi, Motori i traktori, Zavod za udžbenike, Beograd, 1996. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se izvodi u učionici koja je opremljena sa uzorcima konstrukcionih i

pogonskih materijala, slikama, katalozima (proizvođača mašina), šemama. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno. - Usmeno, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Pismena provjera znanja – test (po jedan u klasifikacionom periodu). - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer pljoprivrede smjer mehanizacije - Diplomirani inžener poljoprivrede opšti smjer - Diplomirani agronom - Diplomirani inženjer poljoprivrede smjer biljne proizvodnje - Diplomirani inženjer poljoprivrede smjer voćarstva i vinogradarstva - Diplomirani inženjer pljoprivrede smjer hortikulture

23

10. Povezanost predmeta


Predmet Znanja - Mašine za obradu zemljišta, đubrenje, sadnju, njegu, zaštitu, navodnjavanje

- Povrtarstvo - Voćarstvo i vinogradarstvo

- Obrada zemljišta - Đubrenje - Sadnja - Njega i zaštita usjeva - Navodnjavanje

- Traktori - Mašine za: osnovnu obradu i

predsjetvenu pripremu zemljišta, đubrenje, sadnju, zaštitu, navodnjavanje, kosačice

- Praktična nastava - Obuka u rukovanju traktorom

- Održavanje traktora i priključnih mašina

- Praktičan rad sa mašinama –agregatima na parceli

24

1.2.4. LATINSKI JEZIK 1. Naziv predmeta: LATINSKI JEZIK 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 72 72 3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje osnovnih pojmova i znanja iz latinskog jezika. - Ovladavanje stručnom ternimologijom. - Osposobljavanje za komunikaciju u struci. - Upoznavanje sa strukturom latinskog jezika i njegovom primjenom. - Sticanje znanja iz opšte lingvistike. - Sticanje i produbljivanje opšteg obrazovanja. - Pripremanje za cjeloživotno obrazovanje.

25





Uvod u izučavanje latinskog jezika - Definiše predmet

izučavanja latinskog jezika

- Navodi značaj latinskog jezika za struku

- Uočava na primjerima značaj i ulogu latinskog jezika za biljnu proizvodnju

- Uviđa važnost novih saznanja

Latinsko pismo i izgovor - Navodi sadržaj

latinskog pisma - Navodi podjelu

glasova u latinskom pismu

- Objašnjava klasični i tradicionalni izgovor

- Upoznaje kvantitet sloga

- Objašnjava akcentovanje višesložnih riječi i ilustruje primjerima

- Identifikuje latinsku ortografiju

- Razlikuje pravilno od nepravilnog akcentovanja

- Razlikuje tradicionalni klasični izgovor

- Interpretira pravilno akcentovanje višesložnih riječi

- Uviđa važnost novih saznanja

Deklinacija imenica i pridjeva - Nabraja osnovne

karakteristike promjenljivih riječi

- Ilustruje završetke imenica po deklinacijama i određuje im rod

- Definiše osnove imenica

- Pojašnjava termine i pozajmljenice iz latinskog jezika

- Definiše razliku između konsonantskih i vokalnih osnova

- Razlikuje vrste riječi koje se dekliniraju

- Poznaje način navođenja imenica i pridjeva

- Dokazuje na primjerima da rod imenica u latinskom jeziku nije uvijek isti kao u našem jeziku

- Identifikuje pripadnost imenica određenoj deklinaciji na osnovu završetka u nominativu i genitivu

- Identifikuje izuzetke od opštih pravila

- Razvija sistematičnost i preciznost u radu

- Razvija sposobnost zapažanja

Deklinacija imenica grčkog porijekla - Objašnjava

prisutnost grčkih riječi u latinskom jeziku

- Upoznaje primjenu grčkih imenica u

- Identifikuje na primjerima prisustvo grčkih riječi u latinskom jeziku

- Uočava na primjerima primjenu

- Razvija snalažljivost

26




terminologiji biljne proizvodnje

- Objašnjava promjenu grčkih imenica

grčkih imenica u terminologiji kod biljne proizvodnje

- Razlikuje karakteristike promjena grčkih imenica

Konjugacija - Navodi vrste

glagolskih promjena

- Objašnjava podijelu glagola prema završetku infinitiva

- Objašnjava način navođenja glagola u četiri glagolska oblika

- Upoznaje pomoćni glagol esse i objašnjava njegovu primjenu

- Opisuje karekteristike svake konjugacije

- Upoznaje tri glagolska načina i objašnjava njihovu primjenu

- Upoznaje pravljenje imperativa u svakoj konjugaciji

- Upoznaje glagolska vremena u indikativu

- Poznaje pravljenje i promjenu particip prezenta i particip perfekta

- Navodi opšte karakteristike participa

- Upoređuje navođenje glagola u latinskom u odnosu na navođenje u maternjem jeziku

- Identifikuje navođenje glagola uz interpretiranje primjera

- Uočava kroz primjere način građenja glagolskih vremena

- Identifikuje specifičnosti pojedinih konjugacija

- Uočava često prisustvo pasivnih glagolskih oblika u latinskom jeziku

- Mijenja rečenice iz aktiva u pasiv

- Shvata princip da se particip perfekta navodi kao četvrti oblik glagola i da se mijenja kao pridjevi ii i i deklinacije

- Uočava na primjerima značenja pozajmljenica, nastalih od deponentnih glagola.

- Razlikuje participe od pridjeva

- Interpretira promjenu participa po padežima

- Upotrebljava particip perfekta u pasivnim oblicima


- Razvija sposbnost povezivanja činjenica

- Prvi pismeni zadatak

27




složenih glagolskih vremena

Komparacija pridjeva - Objašnjava

morfološke karakteristike opisnih pridjeva I, II i III deklinacije

- Definiše stepene poređenja

- Upoznaje način pravljenja komparativa i superlativa

- Objašnjava promjenu komparativa i superlative

- Nabraja pridjeve sa nepravilnom komparacijom

- Identifikuje stepene poređenja

- Uočava svojstva opisnih pridjeva kroz stepene poređenja

- Razlikuje pravilnu, nepravilnu, opisnu i nepotpunu komparaciju

- Identifikuje riječi u maternjem jeziku izvedene od pridjeva sa nepravilnom komparacijom

- Interpretira na primjerima promjenu komparativa i superlativa


Prilozi i predlozi - Objašnjava nastanak

priloga za način - Opisuje komparaciju

priloga - Navodi priloge sa

nepravilnom komparacijom

- Navodi sentencije nastale od priloga za način (citius, altius, fortius – kao moto olimpijskih igara)

- Upoznaje predloge, njihova značenja i primjenu

- Nabraja predloge s akuzativom i ablativom

- Interpretira na primjerima komparaciju priloga

- Razlikuje priloge sa nepravilnom komparacijom

- Interpretira na primjerima predloge


Lične, lična povratna i prisvojne zamjenice - Objašnjava svojstvo

zamjenica i njihovu podjelu

- Opisuje promjenu ličnih zamjenica

- Definiše promjenu i upotrebu lične

- Identifikuje lične i ličnu povratnu zamjenicu

- Razlikuje padežne oblike ličnih i prisvojnih zamjenica

- Uočava porijeklo


- Drugi pismeni zadatak

28




povratne zamjenice - Upoznaje prisvojne

zamjenice i njihovu upotrebu

- Definiše prisvojno- povratnu zamjenicu i njenu upotrebu

izvedenih pozajmljenica od ličnih zamjenica

- Interpretira na primjerima primjenu lične, lične povratne i prisvojne zamjenice

Pokazne i odnosno – upitne zamjenice - Definiše pokazne i

odnosno -upitne zamjenice i njihovu primjenu

- Opisuje promjenu pokaznih zamjenica

- Navodi osnovnu razliku odnosnih i upitnih zamjenica

- Upotrebljava u primjerima pokazne i odnosno - upitne zamjenice

- Identifikuje tuđice nastale od odnosnih i ostalih zamjenica (nostrifikacija, kvorum)


Deponentni i semideponentni glagoli - Navodi morfološke

razlike između aktiva i pasiva

- Pojašnjava pojam i oblike deponentnih i semideponentnih glagola

- Definiše pravljenje pasivnih oblika od i do iv konjugacije

- Upoznaje aktivno značenje, a pasivne oblike ovih glagola

- Navodi glagole koji imaju pasivne oblike, a aktivno značen

- Upotrebljava u primjerima deponentne i semideponentne glagole

- Uočava glagole kojih nema u maternjem jeziku

- Identifikuje u tekstu deponentne i semideponentne glagole

- Rješava porijeklo tuđica izvedenih od ovih glagola



Brojevi - Navodi specifičnosti

osnovnih brojeva - Navodi razliku

između osnovnih i rednih brojeva

- Navodi osnovne i redne brojeve do 100

- Definiše promjenu brojeva

- Upoznaje vrste

- Razlikuje vrste brojeva i njihovu promjenu

- Identifikuje vezu jedinica sa deseticama

- Interpretira redne brojeve

- Uočava pozajmljenice u vezi

- Razvija analitičnost - Shvata značaj

povezivanja uzroka i posljedica

29




brojeva (dijelni i priložni)

sa rednim brojevima - Shvata

promjenjljivost brojeva (1, 2, 3... ) i od 200 do 1000

- Upotrebljava u primjerima brojeve

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - R. Popović, Latinski jezik za prvi razred medicinske, veterinarske i poljoprivredne

škole, prva godina učenja, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1998.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se održava u učionici opremljenoj standardnim sredstvima za izvođenje

nastave. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno. - Usmeno ,najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Pismena provjera znanja – test (po jedan u polugodištu), pismeni zadatak (po

jedan u polugodištu). - Zaključna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u

klasifikacinom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u

klasifikacinim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani klasični filolog - Profesor latinskog jezika i književnosti



Predmet Znanja - Latinsko pismo i izgovor - Dekorativna dendrologija - Gymnospermae

(golosjemenice) - Angiospermae

(skriveosjemenice) - Latinsko pismo i izgovor - Travno i ljekovito bilje - Vrste ljekovitog bilja

30

1.2.5. POVRTARSTVO 1. Naziv predmeta: POVRTARSTVO 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II III 72 72 IV 66 66

Ukupno 138 138 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa značajem povrća u ishrani čovjeka. - Sticanje znanja iz oblasti obrade i đubrenja zemljišta. - Upoznavanje elemenata i značaja plodoreda. - Sticanje znanja o sjetvi, njegovanju, uskladištenju i čuvanju povrća. - Upoznavanje osnovnih karakteristika proizvodnje u zaštićenim prostorima. - Upoznavanje morfoloških i bioloških osobina povrtarskih kultura. - Upoznavanje najvažnijih vrsta, sorti i hibrida povrtarskih kultura. - Sticanje osnovnih znanja o potrebama svake povrtarske kulture, posebno u

odnosu na zemljište, klimu, vodu i elemente biljne ishrane. - Sticanje znanja o proizvodnji povrtarskih kultura. - Osposobljavanje za neposredan rad u uslovima povrtarske proizvodnje. - Sticanje potrebnog znanja i umjeća za uspješnu proizvodnju ekološko ispravne

hrane.

31

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI




Uvod - Upoznaje značaj i

zadatak predmeta - Navodi značaj povrća

u ishrani ljudi

- Vrednuje značaj povrća u ishrani ljudi

- Uočava hranljivu i ljekovitu vrijednost povrća

- Razvija pozitivan stav prema zdravoj ishrani

- Razvija pozitivan stav prema zanimanju

Način proizvodnje i uslovi gajenja povrća - Upoznaje načine

proizvodnje povrća kod nas

- Upoznaje uslove za gajenja povrća

- Razlikuje proizvodnju povrća na otvorenom polju i u zaštićenom prostoru

- Uočava na primjerima uticaj ekoloških činilaca (zemljišni-edafski i klimatski), agrotehničkih i ekonomskih na gajenje povrća

- Shvata značaj


Agrotehničke mjere u proizvodnji povrća - Nabraja opšte,

specijalne i specifične agrotehničke mjere u proizvodnji povrća

- Objašnjava značaj obrade zemljišta

- Objašnjava značaj i

zadatak đubrenja - Nabraja vrste

organskih đubriva - Nabraja vrste

mineralnih đubriva - Upoznaje se sa

sistemima biljne proizvodnje u povrtarstvu

- Navodi značaj i osnovne elemente plodoreda

- Razlikuje agrotehničke mjere

- Razlikuje osnovnu i

dopunsku obradu zemljišta i uočava njihov značaj u proizvodnji povrća

- Analizira pojam đubriva i đubrenja

- Određuje prema zahtevima povrtarskih kultura organsko đubrivo koje treba koristiti

- Određuje prema zahtevima povrtarskih kultura mineralno đubrivo koje treba koristiti

- Razlikuje elemente

plodoreda: plodosmjena, poljosmjena,

- Shvata značaj povezivanja uzroka i posljedica

- Razvija analitičnost i logično mišljenje

- Uzorci đubriva - Šeme plodoreda

32




- Opisuje postupak

pripreme sjemena za sjetvu

- Opisuje specijalne

agrotehničke mjere - Upoznaje načine

berbe, pakovanja i transporta povrća

- Opisuje način čuvanja i uskladištenja povrtarskih proizvoda

ponokultura, odmor zemljišta

- Upoređuje vrste plodoreda

- Razlikuje načine predsetvenog tretiranja sjemena(kvašenje, naklijavanje, podgrevanje, kaljenje-jarovizacija, piliranje)

- Uočava značaj primjene specijalnih agrotehničkih mjera (proizvodnja rasada, navodnjavanje, nastiranje zemljišta, zaštita povrća od bolesti, štetočina i korova,zaštita povrća od visokih i niskih temperatura)

- Razlikuje transportnu, tehnološku i fiziološku(botaničku) zrelost povrća

- Crta ukopani i nadzemni trap za čuvanje povrća

Vrste zaštićenog prostora i njihov značaj u proizvodnji povrća - Definiše pojam

zaštićenog prostora - Nabraja vrste

zaštićenog prostora i njihov značaj

- Uočava značaj proizvodnje povrća u zaštićenoj bašti

- Razlikuje tipove zaštićenih prostora (niskih i visokih): tople, polutople i hladne leje, zaštitna gnijezda, zaštitna zvona, topli bankovi, humke, staklenike, plastenike


- Razvija svijest o zdravoj hrani

- Slike zaštićenog prostora

- Crteži - A/v zapis

Mjesto gajenja i uslovi uspijevanja povrća u zaštićenom prostoru - Navodi mjesto

gajanja povrća u zaštićenom prostoru

- Razlikuje gajenje povrtarskih kultura na zemljištu


33




- Objašnjava uslove

uspijevanja povrća u zaštićenom prostoru

objekta, zemljišnim smješama, na stolovima, u saksijama, vrećama, u hidroponima, u vještačkim supstratima i u aerosolu

- Uočava na primjerima uticaj temperature, svetlosti, vode, vazduha, supstrata i hranjliva na rast i razvoj

Proizvodnja rasada - Objašnjava značaj i

prednosti proizvodnje rasad

- Opisuje tehnologiju proizvodnje rasada

- Razlikuje načine proizvodje rasada: u lejama, u staklenicima i plastenicima, kontejnerski način proizvodnje rasada

- Razlikuje postupke pri proizvodnji rasada: pripreme supstrata, punjenja leja, kontejnera i saksija, sjetve sjemena, njege rasada do nicanja i nakon nicanja, pripreme rasada za sadnju na stalno mjesto

- Razvija preciznost - Navikava se na red i

urednost

- Slike - Katalozi - A/v zapisi - Seminarski rad:

/prednosti kontejnerske proizvodnje rasada/

Opšte mjere njege povrća u zaštićenom prostoru - Opisuje opšte mjere

njege povrća u zaštićenom prostoru (podsađivanje, nastiranje zemljišta, prihranjivanje, zalivanje, međuredna obrada, ogrtanje i zaštita)

- Uočava potrebu za njegovanjem usjeva

- Uočava značaj nastiranja u povećanju plodnosti zemljišta a time i boljem rastu biljaka, ranijem sazrevanju i većem prinosu

- Određuje vrstu đubriva kao i koncentraciju đubriva za pojedine


- A/v zapisi - Slike

34




povrstarske vrste - Uočava značaj

primjene fitosanitarnih mjera za uspešno gajenje povrtarskih vrsta u zaštićenoj bašti

- Analizira dezinfekciju zemljišta, konstrukciju objekta, alata i pribora, sjemena

- Razvija svijest o

ličnoj odgovornosti prema higijeni

35

Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i



učenik učenik učenik Klasifikacija povrtarskih kultura - Navodi podjelu

povrtarskih vrsta - Interpretira

klasifikaciju povrtarskih kultura prema botaničkoj osnovi (botanička klasifikacija), prema dužini životnog ciklusa i prema organima biljaka koji se koriste u ishrani

- Razvija pravilan odnos prema prirodnim naukama

- Šema podjele povrtarskih vrsta

Korjenasto povrće - Upoznaje osobine i

tehnologiju proizvodnje korjenastog povrća: šargarepa, peršun, celer, paštrnjak, mirođija, cvekla, rotkva, rotkvica

- Uočava značaj i rasprostranjenost korjenastog povrća

- Razlikuje korjenasto povrće na osnovu morfoloških osobina i sjemena

- Razlikuje uslove uspijevanja, vrste sorte i hibride i agrotehniku korjenastog povrća

- Razvija svijest o značaju zdrave hrane

- Slike - Katalozi - A/v zapisi - Uzorci sjemena

korjenastog povrća

Lukovičasto povrće - Upoznaje osobine i

tehnologiju proizvodnje lukova: crni luk, bijeli luk, praziluk

- Uočava značaj i rasprostranjenost lukova

- Razlikuje lukove na osnovu morfoloških osobina i sjemena

- Razlikuje uslove uspijevanja, vrste, sorte i hibride i agrotehniku lukova



lukova

Krtolasto povrće - Upoznaje osobine i

tehnologiju proizvodnje krtolastog povrća: krompir, slatki krompir, čičoka

- Uočava značaj i rasprostranjenost krtolastog povrća

- Razlikuje krtolasto povrće na osnovu morfoloških osobina i sjemena

- Razlikuje uslove uspijevanja, vrste, sorte i hibride kao i agrotehniku krtolastog povrća


- Slike - Katalozi - A/v zapisi

36




Lisnato povrće - Upoznaje osobine i

tehnologiju proizvodnje lisnatog povrća: kupus, kelj, raštan, keleraba, karfiol, brokola, salata, spanać, blitva

- Uočava značaj i rasprostranjenost lisnatog povrća

- Razlikuje vrste lisnatog povrća na osnovu morfološkog izgleda i sjemena

- Razlikuje uslove uspijevanja, vrste, sorte i agrotehniku lisnatog povrća



lisnatog povrća - Seminarski rad:

/uzgoj salate u zaštićenim prostorima/

Plodovito povrće - Upoznaje osobine i

tehnologiju proizvodnje plodovitog povrća: paradajz, plavi patlidžan, paprika, krastavac, lubenica, tikva, dinja grašak, boranija, kukuruz šećerac

- Uočava značaj i rasprostranjenost plodovitog povrća.

- Razlikuje vrste na osnovu morfološkog izgleda i sjemena

- Razlikuje uslove uspijevanja, vrste, sorte i hibride kao i agrotehniku plodovitog povrća


- Slike - Katalozi - A/v zapis - Uzorci sjemena

plodovitog povrća

Višegodišnje povrće - Upoznaje osobine i

tehnologiju proizvodnje višegodišnjeg povrća: špargla, hren, artičoka, zelje

- Uočava značaj i rasprostranjenost višegodišnjeg povrća

- Razlikuje vrste na osnovu morfološkog izgleda i sjemena

- Razlikuje uslove uspijevanja, vrste, sorte i hibride kao i agrotehniku višegodišnjeg povrća



višegodišnjeg povrća

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B. Lazić, M. Đurovka, V. Marković, Ž. Ilin, Povrtarstvo, Poljoprivredni fakultet,

Novi Sad,1998. - M. Đurovka, V. Marković, Povrtarstvo (praktikum za vežbe), Poljoprivredni

fakultet, Novi Sad,1992. - P. Maksimović, N. Jajin, Opšte povrtarstvo, Zavod za udžbenike, Beograd, 2004.

37

- M. Starović, B. Lazić, Posebno ratarstvo i povrtarstvo, Zavod za udžbenike, Beograd, 1992.

- B. Milojić, D. Milošević, N. Jajin, Posebno povrtarstvo, Zavod za udžbenike Beograd, 1997.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se realizuje u učionici koja je opremljena: A/V sredstvima, šemama,

katalozima, slikama, biljnim uzorcima, sjemenskim uzorcima, uzorcima đubriva. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno. - Usmeno,najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Pismena provjera znanja – test (po jedan u polugodištu). - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u

klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer poljoprivrede za ratarstvo i povrtarstvo - Diplomirani inženjer poljoprivrede za hortikulturu - Diplomirani inženjer poljoprivrede opšteg smjera - Diplomirani inžinjer poljoprivrede, biljni smjera - Diplomirani inženjer agronomije



Predmet Znanja - Đubrenje zemljišta - Agrohemija - Đubriva i đubrenje - Sjeme, sjetva - proizvodnja rasada - sadnja

- Praktična nastava - Tehnologija proizvodnje

38

1.2.6. VOĆARSTVO I VINOGRADARSTVO 1. Naziv predmeta: VOĆARSTVO I VINOGRADARSTVO 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 138 138 3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje znanja o ekološkim uslovima neophodnim za gajenje voćaka i vinove

loze. - Upoznavanje sa najznačajnijim sortama voćaka i vinove loze. - Upoznavanje morfoloških i fizioloških osobina voćaka i vinove loze. - Sticanje znanja o razmnožavanju voćaka i vinove loze. - Sticanje znanja o zasnivanju voćnjaka i vinograda. - Sticanje znanja o karakteristikama i tehnologiji gajenja različitih voćnih vrsta i

vinove loze. - Razvijanje osjećaja za racionalnu upotrebu materijala. - Razvijanje ekološke svijesti i osjećaja poštovanja i brige za očuvanje životne

sredine. - Usvajanje stručne terminologije neophodne za komuniciranje u struci. - Sticanje znanja o zaštiti čovjekove okoline.

39





VOĆARSTVO Uvod u voćarstvo - Upoznaje se sa

zadatkom i značajem voćarstva kod nas i u svijetu

- Opisuje stanje u proizvodnji voća kod nas i u svijetu

- Uočava na primjerima značaj proizvodnje voća i ulogu voćarstrva u razvoju privrede

Ekologija voćaka - Navodi i opisuje

klimatske činioce i njihov uticaj na gajenje voća: svjetlost, toplota, voda(padavine), vlažnost vazduha, vjetar

- Upoznaje osnovne osobine zemljišta kao ekološkog činioca u voćarskoj proizvodnji

- Upoznaje orografske činioce i njihov uticaj na gajenje voćaka

- Razlikuje klimatske činioce i njihov uticaj na gajenje voća

- Razlikuje osnovne osobine zemljišta i njihov uticaj na gajenje voća: dubinu aktivnog sloja zemljišta, ph zemljišta, strukturu, vodno-vazdušni režim

- Procjenjuje vrijednost nekog terena za podizanje voćnog zasada na osnovu orografskih činilaca: nadmorsku visinu, nagib terena, ekspoziciju, otvorenost položaja

- Razvija pozitivan stav prema prirodnim naukama

- Video zapisi

Morfologija voćaka - Navodi i opisuje

organe voćaka i njihovu funkciju

- Opisuje građu i navodi funkciju: pupoljka, cvijeta, lista, ploda i sjemena voća

- Razlikuje generativne i vegetativne organe voćaka i njihovu funkciju

- Razlikuje rodne i nerodne grane i grančice

- Razlikuje funkcije: - pupoljka, cvijeta,

lista, ploda i sjemena voća.


- Slike - Video zapisi - Primjerci voćaka

40




Biologija i fiziologija voćaka - Upoznaje

ontogenezu voćaka i stadiski karakter razvitka voća

- Opisuje stadiski razvitak generativno proizvedenih voćaka i razvitak vegetativno razmnoženih voćaka

- Opisuje period rastenje i period rodnosti voćaka

- Upoznaje godišnji ciklus u životu voćaka: period vegetacije, period zimskog mirovanja

- Upoznaje činioce koji utiču na radnost i nerodnost voćaka

- Opisuje obrazovanje cvijetnih pupoljaka, cvjetane, načine oprašivanja, oplođenje voćaka i formiranje plodova

- Obašnjava razvoj ploda

- Uočava i razlikuje stadijume u razvoju voćaka

- Razlikuje stadijumski razvoj sejenaca i vegetativno razmnoženih voćaka

- Određuje fenofaze vegetacije

- Analizira period zimskog mirovanja kod biljaka

- Razlikuje uzroke nerodnosti voćaka

- Uočava i razlikuje činioce koji utiču na formiranje cvijetnih pupoljaka

- Razlikuje cvjetanje, načine oprašivanja i oplodnje

- Razlikuje faze razvoja ploda voćaka

- Pozitivno procjenjuje važnost novih saznanja iz svoje struke

- Razvija analitičnost i sposobnost zapažanja

- Video zapisi i slike

Razmnožavanje voćaka i proizvodnja voćnih sadnica - Objašnjava

vegetativno i generativno razmnožavanje

- Upoznaje vrste podloga za proizvodnju voćnih sadnica i opisuje međusobni uticaj podloge i plemke.

- Opisuje upotrebu posrednika pri kalemljenju u proizvodnji sadnica

- Razlikuje vegetativno od generativnog razmnožavanja

- Upoređuje načine razmnožavanja

- Analizira uticaj podloge na sortu i sorte na podlogu

- Analizira uzroke nepodudarnosti

- Uočava i upoređuje vrijednosti generativnih i

- Razvija svijest o važnosti poštovanja propisa

- Razvija samopouzdanje i odgovornost u radu

- Video zapisi - Slike - Crteži - Šeme

41




- Navodi uslove za rasadničku proizvodnju, organizaciju i djelove rasadnika

- Objašnjava proizvodnju sejanaca od sakupljanja sjemena do njege

- Objašnjava proizvodnju vegetativnih podloga

- Upoznaje se sa proizvodnjom kalem-grančica

- Objašnjava zasnivanje voćnog rastila

- Navodi alat i materijal za kalemnjenje

- Opisuje najznačajnije načine kalemnjenja

- Opisuje kalemnjenje voćaka

- Opisuje odgajivanje voćnih sadnica u rastilu

- Opisuje vađenje,trapljenje i klasiranje voćnih sadnica

- Upoznaje postupak vođenje knjiga po propisima o proizvodnji sadnog materijala

vegetativnih podloga

- Razlikuje i određuje osobine voćnih podloga pojedinačno za najznačajnije voćne vrste

- Razlikuje klase voćnih sadnica

- Razlikuje načine proizvodnje vegetativnih podloga

- Procjenjuje kvalitet kalem-grančica

- Prepoznaje kvalitet zemljišta za voćno rastilo

- Određuje rastojanje za sadnju i načine sadnje

- Analizira mjere njege podloga u rastilu

- Procjenjuje uslove kalemnjenja

- Određuje materijal i alat za kalemnjenje

- Određuje način kalemnjenja

- Razlikuje agromjere koje se primjenjuju u rastilu poslije kalemnjenja

- Analizira vađenje i treapljenje voćnih sadnica

- Razlikuje kvalitet voćnih sadnica

Podizanje voćnjaka - Upoznaje uslove za

podizanje voćnjaka - Opisuje pripremu

zemljišta za podizanje voćnjaka

- Upoznaje

- Određuje na osnovu agroekoloških uslova mjesto, položaj i zemljište za podizanje

- Razvija odgovornost i sigurnost u radu

- Sadni materijal

42




organizaciju zemljišne površine

- Objašnjava izbor vrste, sorte i sistema gajenja voćaka

- Opisuje razmjeravanje i obilježavanje mjesta za sadnju

- Navodi vrijeme sađenja voćaka

- Objašnjava izbor i pripremu sadnica i tehniku sadnje

voćnjaka - Analizira pripremu

zemljišta - Određuje vrestu,

sortu i sistem gajenja na osnovu agroekoloških činilaca

- Određuje rastojanje za sadnju i raspored oprašivača

- Određuje pravac redova

- Planira pripremu sadnica za sadnju

Nega - gajenje voćaka - Opisuje rezidbu

voćaka i formiranje najznačajnijih uzgojnih oblika

- Nabraja i opisuje načine održavanja zemljišta u voćnjacima

- Objašnjava đubrenje voćnjaka: norme, vrijeme i načinje đubrenja

- Opisuje navodnjavanje voćnjaka

- Upoznaje se sa vremenom, brojem i načinom navodnjavanja

- Navodi potrebe za vodom pojedinih voćnih vrsta

- Razlikuje prirodne, poluprirodne i vještečke oblike krune

- Uočava na primjerima značaj održavanja zemljišta u voćnjacima

- Razlikuje i analizira jalovi ugar, zaledinjeno zemljište, gajenje uzrodica i zastiranje zemljišta

- Razlikuje metode za utvrđivanje potreba voćaka za hranivima

- Određuje vrste đubriva, vrijeme i način đubrenja u zavisnosti od uslova

- Određuje broj, vrijeme i norme navodnjavanja

- Razlikuje načine navodnjavanja

- Razvija svijest za očuvanje životne sredine

- Alat i pribor za rezidbu

- Kolekcija mineralnih đubriva

- Šeme

Berba plodova voćaka - Nabraja pribor i

pomagala za berbu voća

- Opisuje berbu voća

- Razlikuje stepene zrelosti voćnih plodova

- Razlikuje vrijeme

- Razvija sistemičnost u radu

- Alat, pribor i pomagala za berbu voća

43




(određivanje zrelosti i vrijeme berbe)

- Opisuje berbu pojedinih voćnih vrsta

- Upoznaje se sa načinom klasiranja i pakovanja voća

berbe - Određuje sredstva

za berbu - Analizira berbu

pojedinih voćnih vrsta

- Određuje način pakovanja i razlikuje klase plodova voća

VINOGRADARSTVO Uvod u vinogradarstvo - Upoznaje značaj

vinogradarstva u poljoprivredi

- Uočava kroz primjere značaj vinogradarstva u poljoprivredi

Biologija vinove loze - Opisuje

vegetativne i generativne organe vinove loze

- Objašnjava fiziološke procese vinove loze

- Navodi i objašnjava razvojni ciklus vinove loze

- Razlikuje vegetativne i generativne organe vinove loze

- Prepoznaje: asimilaciju, disimilaciju i transpiraciju

- Razlikuje rast vegetativnih i generativnih organa

- Razlikuje period vegetacije i period zimskog mirovanja


Ekologija vinove loze - Navodi klimatske i

zemljišne faktore značajne za razvoj vinove loze

- Navodi fizičke i hemijske osobine zemljišta

- Razlikuje uticaj na rzvoj vinove loze: temperature, svjetlosti, vode i vjetra

- Razlikuje i analizira fizičke i hemijske osobine zemljiša


Razmnožavanje vinove loze - Objašnjava:

generativno i vegetativn o razmnožavanje rasadnika

- Opisuje

proizvodnju kalemova

- Analizira generativno razmnožavanje

- Razlikuje vegetativne načine: položenicama, reznicama i kalemnjenjem

- Razvija analitičnost i logičko razmišljanje

- Alat, pribor i materijal za kalemnjenje

44




- Opisuje: načine kalemnjenja, njegu kalemova u prporištu, vađenje, klasiranje, čuvanje kalemova

- Prepoznaje djelove loznog rasadnika

- Analizira proizvodnju reznica i vioka

- Izvodi pripremu reznica i vioka za kalemnjenje

- Razlikuje ručno i mašinsko kalemnjenje

- Razlikuje stratifikovanje i prporenje kalemova

- Analizira proces njege kalemova u prporištu

- Izvodi klasiranje kalemova

- Određuje načine čuvanja kalemova

Podizanje vinograda - Objašnjava izbor

položaja i izbor zemljišta za podizanje vinograda

- Navodi i opisuje mjere pripreme zemljišta, sadni materijal (kalem i prporak)i tehniku sadnje

- Opisuje njegu mladog vinogrda

- Navodi i opisuje naslone za vinovu lozu: vinogradarsko kolje i špalir

- Indentifikuje položaj i zemljište za podizanje vinograda

- Razlikuje regulacione radove: krčenje, ravnjanje, odvodnjavanje i terasiranje zemljišta

- Analizira uticaj regulacionih radova na povećanje plodnosti zemljišta

- Analizira sadni materijal i poznaje proces sadnje

- Sistematizuje mjere njege mladog vinograda

- Uočava kroz primjere značaj naslona za vinovu lozu

- Razvija analitičnost i logičko razmišljanje

- Sadni materijal

45




učenik učenik učenik VOĆARSTVO Jabučasto voće - Nabraja voćke sa

jabučastim plodovima

- Nabraja najvažnije sorte jabučastog voća za pojedine vrste

- Navodi značaj i opisuje morfološke i biološke osobine jabuke i kruške

- Opisuje ekološke uslove uspijevanja jabučastog voća. Opisuje podizanje zasada

- Nabraja agromjere koje se izvode kod jabučastog voća

- Opisuje rezidbu jabučastog voća

- Razlikuje jabučasto voće po vrstma i upoređuje njihove osobine

- Razlikuje najvažnije sorte jabučastog voća za pojedine vrste

- Upoređuje osobine pojedinih jabučastih voćaka

- Upoređuje odnos pojedinih vrsta prema različtim ekološkim uslovim

- Razlikuje agromjere kod jabučastog voća

- Analizira rezdbu jabučastog voća u toku rodnosti



- Pomološki atlas - Svjež biljni materijal - Svježi i konzervirani

plodovi jabučastog voća

Koštičavo voće - Nabraja voćke sa

koštičavim plodovima

- Nabraja najvažnije sorte koštičavog voća za pojedine vrste

- Navodi značaj i opisuje morfološke i fiziološke osobine koštičavog voća (šljiva, breskva, kajsija, višnja i trešnja)

- Opisuje ekološke uslove uspijevanja koštičavog voća

- Opisuje podizanje zasada

- Nabraja agromjere koje se izvode kod koštičavog voća

- Opisuje rezdbu u rodu koštičavog voća

- Razlikuje koštičavo voće po vrstama

- Razlikuje najvažnije sorte koštičavog voća za pojedine vrste

- Upoređuje osobine pojedinih koštičavih voćaka

- Upoređuje odnos pojedinih koštičavih voćaka prema različitim ekološkim uslovima - Razlikuje agromjere kod koštičavog voća - Analizira specifičnosti rezidbe u toku rodnosti pojedinačno za svaku vrstu




plodovi različitih voćnih vrsta koštičavog voća

- Preporuka: veću pažnju posvetiti voćnim vrstama karakterističnim za dato područje

46




Jagodasto voće - Nabraja jagodaste

voćne vrste - Nabraja najvažnije

sorte za pojedine vrste

- Navodi značaj i opisuje morfološke i fiziološke osobine(jagode, maline, kupine, ribizle, borovnice i aktinidije)

- Opisuje ekološke uslove uspijevanja jagodastog voća

- Opisuje podizanje zasada

- Nabraja agromjere koje se izvode kod jagodastog voća

- Objašnjava rezidbu u rodu jagodastog voća

- Razlikuje jagodasto voće po vrstama

- Razlikuje najvažnije sorte za pojedine vrste

- Razlikuje i upoređuje osobine jagodastog voća

- Upoređuje odnos pojedinih jagodastih vrsta prema različitim ekološkim uslovima

- Razlikuje agromjere kod jagodastog voća

- Analizira specifičnosti rezidbe jagodastog voća u rodu




plodovi različitih voćnih vrsta jagodastog voća

- Preporuka: veću pažnju posvetiti voćnim vrstama, karakterističnim za dato područje

Jezgrasto voće - Nabraja jezgraste

voćne vrste - Nabraja najvažnije

sorte za pojedine vrste

- Navodi značaj i opisuje morfološke i fiziološke osobine jezgrastog voća (orah, badem, lijeska, kesten)

- Navodi ekološke uslove uspijevanja jezgrastog voća

- Opisuje podizanje zasada jezgrastog voća

- Navodi sredstva za berbu i opisuje berbu jezgrastog voća

- Navodi kvalitetne klase i načine klasiranja plodova jezgrastog voća

- Nabraja agro mjere

- Razlikuje jezgrasto voće po vrstama

- Razlikuje stepene zrelosti voćnih plodova

- Razlikuje vrijeme berbe kod različitih vrsta sredstava za berbu

- Analizira način berbe pojedinih voćnih vrsta

- Razlikuje kvalitetne klase i načine klasiranja plodova voćauje agromjere kod jezgrastog voća



- Pomološki atlas - Svjež biljni materijal - Svježi konzervirani

plodovi različitih voćnih vrsta jezgrastog voća

- Preporuka: veću pažnju posvetiti voćnim vrstama karakterističnim za dato područje

47




- Upoznaje rezidbu u rodu

Južno voće - Nabraja vrste južnog

voća - Nabraja najvažnije

sorte za pojedine vrste citrus

- Navodi značaj i opisuje morfološke i fiziološke osobine citrusa (pomorandža, mandarina i limuna)

- Opisuje ekološke uslove uspijevanja citrusa

- Opisuje način podizanja zasada

- Opisuje specifičnost proizvodnje citrusa (agrotehnika)

- Navodi značaj i opisuje morfološke i fiziološke osobine masline, smokve, nara i japanske jabuke

- Opisuje ekološke uslove uspijevanja

- Opisuje način podizanja zasada

- Nabraja najvažnije sorte masline, smokve, nara i japanske jabuke

- Opisuje specifičnosti agrotehničkih mjera kod masline, smokve, nara i japanske jabuke

- Razlikuje vrste citrusa

- Razlikuje sorte pojedinih vrsta citrus

- Razlikuje morfološke i fiziološke osobine citrusa (pomorandža, mandarina i limuna)

- Razlikuje odnos različitih vrsta agruma prema ekološkim uslovima

- Analizira tehnologiju proizvodnje citrusa

- Razlikuje najvažnije sorte masline, smokve, nara i japanske jabuke

- Razlikuje i upoređuje morfološke i biološke osobine masline, smokve, nara i japanske jabuke

- Uočava kroz primjere i upoređuje odnos masline, smokve, nara i japanske jabuke prema ekološkim uslovima

- Analizira tehnologiju proizvodnje masline, smokve, nara i japanske jabuke




plodovi različitih voćnih vrsta južnog voća

VINOGRADARSTVO Rezidba vinove loze - Definiše pojam

rezidbe vinove loze i navodi njen značaj

- Navodi i opisuje pribor za rezidbu

- Opisuje način rezidbe vinove loze

- Uočava na primjerima značaj rezidbe, namjenu makaza i testera

- Razlikuje: kratku, dugu i mješovitu rezidbu

- Razvija sigurnost i samopouzdanje

- Alat i pribor za rezidbu

48




- Objašnjava: zrelu i zelenu rezidbu

- Navodi i opisuje uzgojne oblike

- Razlikuje procese: lačenje lastara, uklanjanje i zakidanje zaperaka, prstenovanje, proređivanje grozdova i bobica, defoliaciju i vezivanje vinove loze

- Razlikuje i analizira uzgojne oblike

Održavanje zemljišta u vinogradu - Navodi i opisuje

načine održavanja zemljišta

- Objašnjava: duboku i plitku obradu zemljišta

- Opisuje kontrolu korova

- Razlikuje: sistem stalne obrade, sistem trava i sistem mulča

- Analizira duboku i plitku obradu zemljišta

- Razlikuje mehaničku i hemijsku kontrolu korova


Đubrenje vinograda - Navodi ulogu makro i

mikro elemenata u ishrani vinove loze

- Upoznaje vrste đubriva

- Navodi i objašnjava: vrijeme, načine i količinu đubrenja

- Razlikuje ulogu, makro i mikro elemenata u ishrani vinove loze

- Razlikuje: organska, mineralna i bakterijalna đubriva

- Određuje vrijeme đubrenja

- Bira načine đubrenja - Određuje količinu đubriva (zemljišna analiza i folijarna analiza)

- Navikava se na poštovanje propisa

Navodnjavanje vinograda - Navodi i opisuje:

vrijeme, norme i načine navodnjavanja

- Objašnjava kvalitet vode za navodnjavanje

- Navodi i opisuje povrede od

- Planira vrijeme navodnjavanja

- Određuje norme navodnjavan

- Razlikuje: navodnjavanje u brazdu, vještačkom kišom i kap po kap

- Analizira kvalitet

- Razvija odgovornost

49




elementarnih nepogoda

vode za navodnjavanje

- Razlikuje i analizira oštećenja izazvana elementarnim nepogodama

Berba groždža - Navodi načine

utvrđivanja prinosa groždža

- Navodi načine utvrđivanja zrelosti groždža

- Opisuje berbu groždža

- Opisuje berbu vinskog i stonog groždža

- Razlikuje načine utvrđivanja prinosa groždža: organoleptički,probna berba, metoda slučajnog izbora čokota

- Određuje zrelost groždža: organoleptički, fizički i hemijski

- Određuje indeks

zrelosti - Analizira berbu

vinskog groždža - Analizira berbu

stonog groždža

- Razvija sposobnost za sistemičan rad

- Korišćenje: Širomera i reflektomera

Ampelografija - Opisuje lozne

podloge - Opisuje sorte za crna

vina - Opisuje sorte za

bijela vina - Opisuje stone sorte

- Uočava karakteristike loznih podloga

- Razlikuje i analizira sorte za crna vin

- Razlikuje i analizira sorte za bijela vina

- Razlikuje i analizira stone sorte

- Razvija analitičnost i sposobnost zapažanja

- Prikazivanje herbarijumskog materijala

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - S. Savić, Vinogradarstvo, Centar za stručno obrazovanje, Podgorica, 2007. - S. Bulatović, Opšte voćarstvo, Zavod za udžbenike, Beograd, 2003. - S. Bulatović, Posebno voćarstvo, Zavod za udžbenike, Beograd, 2003. - L. Abramov, Vinogradarstvo, Zavod za udžbenike, Beograd, 2001.

50

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se realizuje u učionici koja je opremljena sa: - A/V opremom (grafoskop, video projektor, računar, projektor); - uzorcima konzerviranog i po mogućnosti, svježeg voća, primjercima sadnog

materijala; - pomološkim atlasom ; - alatom, priborom i pomagalima za berbu i klasiranje plodova, alatom i priborom

za rezidbu. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno. - Usmeno ,najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Pismena provjera znanja – test (po jedan u klasifikacionom periodu). - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika Diplomirani inženjer poljoprivrede za voćarstvo i vinogradarstvo Diplomirani inženjer poljoprivrede za hortikulturu Diplomirani inženjer poljoprivrede biljni smjer Diplomirani inženjer agronomije Diplomirani inženjer poljoprivrede opšti smjer


Znanja Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja

- Fiziologija voćaka - Ekološki činioci

- Agrohemija sa pedologijom

- Zemljište, klima, orografija fiziologija biljaka

- Agrotehnika - Poljoprivredna mehanizacija

- Motori traktori i poljoprivredne mašine

- Morfologija voćaka - Biologija - Morfologija biljaka

51

1.2.7. CVJEĆARSTVO 1. Naziv predmeta: CVJEĆARSTVO 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II 72 72 III 72 72 IV 99 99

Ukupno 243 243 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa osnovnim cvjetnim vrstama koje se gaje u našoj zemlji i u

svijetu. - Shvatanje cvjećarske proizvodnje kao sve značajnije i popularnije grane

poljoprivredne proizvodnje. - Upoznavanje sa morfološkim i dekorativnim osobinama cvjetnih vrsta. - Upoznavanje sa načinom razmnožavanja i gajenja raznih cvjetnih vrsta. - Sticanje osnovnog znanja o korišćenju cvjetnih vrsta u najrazličitije svrhe. - Upoznavanje sa objektima i postrojenjima u cvjećarskoj proizvodnji. - Osposobljavanje za stručno izvođenje radova u neposrednoj cvjećarskoj

proizvodnji. - Razvijanje osećaja za ljepotu, pedantnost i humanost. - Razvijanje pravilnog odnosa prema cvjeću radi sticanja osećaja za uljepšavanje i čuvanje životne sredine.

- Osposobljavanje za samostalno stručno usavršavanje i samoobrazovanje. - Ovladavanje stručnom terminologijom, neophodnom za komuniciranje u struci.

52

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: DRUGI




Uvod - Definiše značaj i

zadatak predmeta cvjećarstva

- Uočava značaj i povezanost cvjećarstva sa drugim naučnim disciplinama: botanika, genetika, pedologija, ishrana biljaka

- Stiče pozitivnu orijentaciju prema zanimanju

Opšti dio - Definiše pojam

cvjetna kultura –cvijeće

- Navodi porjeklo cvjetnih vrsta

- Navodi dekorativne

osobine stabla, lista, cvjeta biljaka kao osnove za korišćenje i primjenu u cvjećarstvu

- Objašnjava odnos cvjetnih kultura prema uslovima spoljašnje sredine(klimatski i edafski faktori)

- Upotrebljava definiciju cvjetna kultura – cvijeće

- Razlikuje geografsko i biološko porjeklo cvjetnih vrsta

- Razlikuje dekorativne osobine stabla, lista, cvjeta biljaka kao osnove za korišćenje i primjenu

- Razlaže i ocjenjuje

ulogu svjetlosti i toplote na rast biljaka

- Utvrđuje znake nedostatka svjetlosti na biljci

- Analizira reagovanje biljaka na dužinu dana

- Uviđa vezu činilaca sredine i razvoja cvjetnih kultura


Organizacija pogona za proizvodnju cvijeća - Obrazlaže izbor

mjesta za lokaciju cvijećarskog pogona

- Objašnjava vrste,

karakteristike i namjenu proizvodnih površina

- Razlikuje uslove koji su neophodni da bi se postavio pogon za proizvodnju cvijeća (klimatski, orografski, nivo podzemnih voda... )

- Razlikuje vrste, karakteristike i namjenu proizvodnih površina

- Razvija sposobnost za racionalno iskorišćavanje prostora

- Šema pogona za proizvodnju cvijeća

- A/v zapisi - Slike laja,

staklenika, plastenika

- Posjeta gradskom zelenilu

53




- Opisuje vrste i karakteristike: leja – toplih i hladnih, plastenika, staklenika

- Opisuje osnovne

konstrukcije staklenika i plastenika

- Navodi namjenu

otvorenog prostora proizvodnog pogona

- Upoređuje karakteristike toplih i hladnih leja

- Analizira sastavne djelove, način pripreme i formiranja toplih leja, zagrevanje toplih leja, pomoćni pribor, alat i oruđe kao i njihovu primjenu

- Analizira sastavne djelove, način formiranja, podjelu i primjenu staklenika i plastenika

- Određuje odnos površina otvorenog i zatvorenog prostora u zavisnosti od karaktera proizvodnje

- Razvija analitičko mišljenje

- Razvija sposobnost

za racionalno iskorišćavanje prostora

Zemljišni supstrati - Upoznaje se sa

fizičkim, hemijskim i biološkim osobinama zemljišnih supstrata u cvjećarskoj proizvodnji

- Navodi vrste i karakteristike vrtne zemlje: baštensko zemljište, busenjača, klijališna zemlja, lisnjača -listovka, kompostna zemlja, tresetna zemlja, vresnjača, čemovka, pijesak, perlit

- Navodi vrste i karakteristike gotove fabričke smješe zemljišta

- Uviđa uticaj pojedinih elemenata zemljišta na rast i razviće biljke

- Uviđa potrebu za različitim vrstama supstrata za rast ukrasnih biljaka

- Razlikuje vrste i karakteristike vrtne zemlje: baštensko zemljište, busenjača, klijališna zemlja, lisnjača -listovka, kompostna zemlja, tresetna zemlja, vresnjača, čemovka, pijesak, perlit

- Uočava važnost pravilnog izbora supstrata za uspešnost proizvodnje

- Razlikuje vrste i karakteristike gotove


- Shvata značaj


- Šeme zahtjeva u hrani najvažnijih cvjećarskih kultura

- Uzorci supstrata

54




fabričke smješe zemljišta

Hidroponija - Upoznaje se sa

pojmom hidroponija - Upoznaje se sa

teorijskim osnovama o načinu gajenja u hidroponiji

- Navodi primjere biljnih vrsta pogodnih za gajenje u hidroponiji

- Uočava prednost gajenja biljaka u hidroponiji

- Razlikuje primjere biljnih vrsta pogodnih za gajenje u hidroponiji



Razmnožavanje u cvjećarskoj proizvodnji - Navodi načine

razmnožavanja biljaka

- Navodi i objašnjava

karakteristike generativnog razmnožavanja


karakteristike vegetativnog razmnožavanja

- Razlikuje vegetativno i generativno razmnožavanje

- Razlikuje unutrašnje i spoljašnje karakteristike sjemena

- Analizira kvalitet sjemena, čistoću i klijavost sjemena

- Analizira faze priprjeme sjemena za sjetvu

- Razlikuje načine sjetve sjemena (omaškom, u rjedove i u gnezda)

- Određuje elemente sjetve (vrijeme, način i dubinu sjetve kao i količinu sjemena za sjetvu)

- Uočava značaj vegetativnog načina razmnožavanja u cvjećarstvu

- Razlikuje vrste vegetativnog načina razmnožavanja

- Razlikuje uslove od kojih zavisi ožiljavanje reznica

- Razlikuje vrste stimulatora i uočava

- Razvija logično mišljenje


- Slike razmnožavanja za pojedine cvjetne vrste

- Uzorci sjemena

55




značaj primjene za ubrzavanje procesa ožiljavanja

Agrotehnika u cvjećarskoj proizvodnji - Opisuje najvažnije

agrotehničke mjere u cvjećarskoj proizvodnji

- Razlikuje najvažnije agrotehničke mjere u cvjećarskoj proizvodnji

- Uočava kroz primjere značaj regulisanja uslova sredine : zalivanje, orošavanje, provetravanje, rahljanje, đubrenje, prihranjivanje i zaštita

- Uočava kroz primjere značaj regulisanja vegetacionog prostora : pikiranje, proređivanje, rasađivanje, ulončavanje, prelončavanje i pljevljenje



Posude i kontejneri za cvjećarsku proizvodnju - Navodi i opisuje

vrste posuda i kontejnera koji se koriste u cvjećarstvu

- Navodi i opisuje

vrste saksija

- Razlikuje namjenu posuda za gajenje cvijeća

- Uviđa vezu između habitusa biljaka i vrste posude

- Razlikuje vrste saksija: glinene, plastične, drvene, keramičke, ukrasne

- Uzorci posuda i kontejnera

56

Razred: TREĆI Informativni ciljevi i



učenik učenik učenik Jednogodišnje (sezonsko) cvijeće - Navodi podjelu

cvjetnih kultura prema trajnosti

- Definiše pojam

jednogodišnjeg cvijeća

- Navodi osnovne vrste i karakteristike jednogodišnjeg cvijeća (Ageratum, Antirrhinum, Aster, Begonia Semperflorens, Calendula, Celosia, Delphinium, Impatiens, Petunia, Tagetes, Salvia, Verbena, Zinia...)

- Opisuje: tehnologiju proizvodnje jednogodišnjeg cvijeća, izbor tla, obradu i pripremu zemljišta za sadnju na stalno mjesto, način sadnje, njege i zaštite

- Razlikuje vrste cvijeća prema trajanju razvića od sjetve do sazrevanja novog sjemena

- Koristi definiciju jednogodišnjeg cvijeća

- Izvodi determinaciju jednogodišnjeg cvijeća

- Razlikuje osnovne morfološke i dekorativne karakteristike jednogodišnjeg cvijeća

- Razlikuje uslove

uspevanja različitih vrsta jednogodišnjeg cvijeća

- Pronalazi rješenje za uređenje zadate površine, kombinovanjem jednogodišnjeg cvijeća


- Razvija smisao za estetiku

- Katalozi - A/v zapisi - Slike - Herbarijumski

materijal - Živi materijal - Uzorci sjemena

jednogodišnjeg cvijeća

- Seminarski rad na

temu : - Proizvodnja Tagetesa

u stakleničkim uslovima

Dvogodišnje cvijeće - Definiše pojam

dvogodišnjeg cvijeća - Navodi osnovne vrste

i karakteristike dvogodišnjeg cvijeća( Bellis perenis, Viola tricolor, Dianthus barbatus, Myosotis alpestris, Digitalis purpurea, Cheiranthus cheiri, Silene pendula, Althea rosea)

- Opisuje: tehnologiju proizvodnje dvogodišnjeg

- Upotrebljava definiciju dvogodišnjeg cvijeća

- Izvodi determinaciju dvogodišnjeg cvijeća

- Razlikuje osnovne morfološke i dekorativne karakteristike dvogodišnjeg cvijeća

- Razlikuje uslove

uspevanja različitih vrsta dvogodišnjeg cvijeća


- Razvija smisao za dizajn

- Razvija sistematičnost u radu

- Katalozi - Slike - A/v zapisi - Herbarijumski


dvogodišnjeg cvijeća - Seminarski rad na

temu: - Proizvodnja viola

57




cvijeća, izbor tla, obradu i pripremu zemljišta za sadnju na stalno mjesto, način sadnje, njege i zaštite pojedinih vrsta od mraza

- Pronalazi rješenje za uređenje zadate površine, kombinovanjem dvogodišnjeg sa jednogodišnjim cvijećem

tricolor u stakleničkim uslovima

Višegodišnje cvijeće - Definiše pojam

višegodišnjeg cvijeća - Navodi osnovne vrste

i karakteristike višegodišnjeg cvijeća (Alyssum sp., Aubrietia sp., Iberis sp., Arabis sp., Cerastium sp., Sedum sp., Dianthus sp., Campanula sp., Stachys sp., Primula sp., Bergenia sp., Vinca sp., Coreopsis sp., Rudbeckia sp., Achilea sp., Aster sp., Chrysanthenum sp., Lupinus sp., Delphinium sp., Hosta sp. I druge)

- Opisuje: tehnologiju proizvodnje višegodišnjeg cvijeća, Izbor tla, obradu i pripremu zemljišta za sadnju na stalno mjesto, način sadnje, njege i zaštite pojedinih vrsta od mraza

- Upotrebljava definiciju višegodišnjeg cvijeća

- Izvodi determinaciju višegodišnjeg cvijeća

- Razlikuje osnovne morfološke i dekorativne karakteristike višegodišnjeg cvijeća

- Razlikuje uslove

uspevanja različitih vrsta višegodišnjeg cvijeća

- Pronalazi rješenje za uređenje zadate površine




- Katalozi - A/v zapisi - Slike - Herbarijumski


višegodišnjeg cvijeća

Lukovičasto i gomoljasto cvijeće - Definiše pojam

lukovičastog i gomoljastog cvijeća

- Navodi osnovne vrste i odlike lukovičastog i gomoljastog cvijeća(Tulipa, Hyacinthus, Narcisus, Gladiolus, Dahlia, Canna,

- Upotrebljava definiciju lukovičastog i gomoljastog cvijeća

- Izvodi determinaciju lukovičastog i gomoljastog cvijeća

- Razlikuje osnovne morfološke i dekorativne




- Razvija sigurnost

- Katalozi - A/v zapisi - Slike - Uzorci lukovica i

gomolja

58




Lilium, Hypeastrum, Clivia, Crocus, Convallaria, Anemona, Freesia, Iris, Galanthus)

- Opisuje: tehnologiju proizvodnje, način sadnje, vađenja, čuvanja lukovica i gomolja kao i način njege i primjenu na zelenim površinama

karakteristike lukovičastog i gomoljastog cvijeća

- Razlikuje uslove uspevanja različitih vrsta lukovičastog i gomoljastog cvijeća

- Razlikuje specifičnosti proizvodnje lukovičastog i gomoljastog cvjeća

- Pronalazi rješenje za uređenje zadate površine, kombinovanjem lukovica sa jednogodišnjim cvijećem

Pospešivanje za rano cvjetenje - Navodi značaj

pospješivanja lukovica. Upoznaje se sa teorijskim osnovama pospešivanja za rano cvjetanje

- Opisuje metode za rano cvjetanje

- Uočava kroz primjere značaj pospešivanja lukovica

- Određuje metode za pospešivanje pojedinih vrsta (Tulipa, Narcisus, Gladiolus)



- Katalozi - A/v zapisi

59




učenik učenik učenik Saksijsko cvijeće - Definiše pojam

saksijskog cvijeća - Navodi podjelu

saksijskog cvijeća - Navodi osnovne vrste

i karakteristike cvjetnodekorativnog saksijskog cvijeća (Agapanthus sp., Anthurium sp., Aphelandra sp., Azalea-Rhododendron, Begonia sp., Calceolaria hybrida, Calla aethiopica, Camellia japonica, Cineraria sp., Clivia sp., Cyclamen sp., Euphorbia sp., Freesia hybrida, Gloxinia hybrida, Hoya carnosa, Hydrangea hortensis, Kalanchoe sp., Nerium oleander, Pelargonium sp., Primula obconica, Saintpaulia oinantha, Strelitzia reginae).

- Opisuje tehniku razmnožavanja i načine gajenja cvjetnodekorativnih vrsta

- Navodi osnovne vrste i karakteristike lisnodekorativnog saksijskog cvijeća (Agava americana, Aloe arborescens,

- Razlikuje grupe saksijskog cvijeća prema najizrazitijoj dekorativnoj osobini (cvjetnodekorativno i lisnodekorativno saksijsko cvijeće)

- Uviđa značaj i primjenu saksijskog cvijeća u uređenju enterijera

- Izvodi determinaciju cvjetnodekorativnog saksijskog cvijeća

- Razlikuje osnovne morfološke i dekorativne karakteristike cvjetnodekorativnog saksijskog cvijeća

- Razlikuje uslove

uspijevanja cvjetnodekorativnih vrsta

- Izvodi determinaciju

lisnodekorativnog saksijskog cvijeća Razlikuje osnovne morfološke i dekorativne



- Posjeta vrtnom centru

- Slike - Fotografije - Katalozi - Seminarski rad na

temu : Razmnožavanje fikusa markotiranjem

60




Aralia japonica, Araucaria excelsa, Asparagus sp., Aspidistra elatior, Chlorophytum comosum, Cordyline indivisa, Croton variegatum, Dieffenbachia sp., Dracena sp., Ficus sp., Palme, Philodendron sp., Sanseveria trifasciata, Scindapsus aurea, Tradescantia sp., Kaktusi)

- Opisuje tehniku razmnožavanja i načine gajenja lisnodekorativnih vrsta

karakteristike lisnodekorativnog saksijskog cvijeća

- Razlikuje uslove

uspjevanja lisnodekorativnih vrsta

Proizvodnja rezanog cvijeća - Opisuje načine

uzgoja različitih vrsta cvijeća za rezanje u staklenicima i na otvorenom polju

- Razlikuje proizvodnju ruža, gerbera, hrizantema, karanfila i gladiola za rezan cvjet u njivskim uslovima i u stakleniku

- Planira: pripremu zemljišta, dezinfekciju, obradu, đubrenje, pripremu sadnica, formiranje uzgojnih gredica, sadnju, uzgojne zahvate do sadnje i kasnije, svjetlo, prozračivanje, temperaturu, vlagu, prihranu, pinciranje, rezidbu, berbu cvjetova, sortiranje, pakovanje


- Razvija osjećaj odgovornosti

- Video materijal - Slike - Šeme

Proizvodnja sadnica ruža - Navodi podjelu ruža

- Razlikuje najvažnije grupe gajenih ruža

- Razvija sposobnost logičnog

- Video materijal - Slike

61




- Upoznaje postupak

razmnožavanja ruža

(poliante, floribunde, čajevke, penjačice, minijaturne ruže...).

- Razlikuje: proizvodnju sejanaca, rasađivanje sejanaca, njegu sejanaca, okuliranje, njegu okulanata kao i ostale mjere njege

- Analizira: vađenje sadnica, klasiranje, pakovanje, trapljenje sadnica

- Primjenjuje norme kvaliteta (standarde)

zaključivanja - Navikava se na

poštovanje propisa

- Šeme

Priprema cvjetnog materijala za prodaju - Opisuje način

pripreme cvjetnog materijala za prodaju

- Uočava važnost pravilne pripreme materijala za prodaju


- Katalozi - A/v zapisi

Cvjetno sjemenarstvo

- Navodi osobine kvalitetnog sjemena

- Opisuje način njege, selekcije i način odabira atipičnih biljaka

- Uočava uticaj klimatskih faktora na kvalitet sjemena

- Analizira proces: izolacije, berbe, sakupljanja sjemena, dorade, sušenja, čuvanja i pakovanja

- A/v zapisi

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - O. Miljanović, Cvećarstvo I i II, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,

2002. - Z. Drenić, Cvećarstvo, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

- Nastava se realizuje u učionici, koja je opremljena računarom i projektorom. - A/V zapisi, slike leja, staklenika, plastenika, uzorci zemljišnih supstrata, slike

razmnožavanja cvjetnih vrsta, uzorci sjemena, uzorci posuda i kontejnera za proizvodnju, herbarijumski materijal, živi materijal, katalozi.

62

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom

klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer poljoprivrede za hortikulturu - Diplomirani inženjer pejzažne arhitekture



Predmet Znanja - Agrotehničke mjere - Praktična nastava

- Povrtarstvo - Primjena mjera njege

rasada - Razmnožavanje

vegetativnim i generativnim putem

- Biologija - Praktična nastava

- Proizvodnja sadnog materijala

63

1.2.8. DEKORATIVNA DENDROLOGIJA 1. Naziv predmeta: DEKORATIVNA DENDROLOGIJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II 72 72 III 108 108 IV

Ukupno 180 180 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa dekorativnim, biološkim i ekološkim osobinama dendroloških

vrsta najzastupljenijim u našem području. - Upoznavanje sa organizacijom rasadnika. - Upoznavanje tehnika savremene rasadničke proizvodnje za uspješnu proizvodnju

visokokvalitetnog rasadničkog materijala. - Ovladavanje stručnom terminologijom, neophodnom za komuniciranje u struci.

64






zadatak dekorativne dendrologije

- Izvodi zaključak o važnosti zelenila u gradskim sredinama i njegovoj povezanosti sa zdravljem stanovnika

- Razvija svijest o značaju biljnih vrsta za životnu sredinu


Opšti dio - Navodi podelu

drvenastih vrsta prema obliku i visini

- Navodi morfološke i dekorativne osobine drvenastih vrsta

- Definiše pojam

ekoloških faktora - Objašnjava uticaj

ekoloških faktora na biljke

- Definiše pojam areala biljnih vrsta

- Pojašnjava pojam introdukcije

- Razlikuje drvenaste vrste preme obliku i visini

- Analizira morfološke i dekorativne osobine drvenastih vrsta(korjen, stablo, list, cvjet, plod)

- Razlikuje abiotičke i biotičke faktore

- Uočava razliku između endemita i relikta

- Koristi definiciju i pronalazi primjere


- Prikazivanje herbarijumskog materijala

Poseban dio Gymnospermae (golosjemenice) - Navodi vrste

Gymnospermae (golosjemenice)

- Navodi osnovne morfološke osobine sledećih vrsta golosjemenica: Cycas revoluta L., Ginko biloba L., Abies sp., Picea sp., Cedrus sp., Larix decidua Mill., Pinus sp., Sequoia sempervirens, Juniperus sp., Cupressus sp., Thuja sp., Taxus baccata L.

- Izvodi determinaciju Gymnospermae (golosjemenice)

- Razlikuje osnovne morfološke osobine sledećih vrsta golosjemenica: Cycas revoluta L., Ginko biloba L., Abies sp., Picea sp., Cedrus sp., Larix decidua Mill., Pinus sp., Sequoia sempervirens, Juniperus sp., Cupressus sp., Thuja sp., Taxus baccata L.


- Slke golosjemenica - Herbarizovani

materijal - Živi materijal

Angiospermae (skriveosjemenice)

- Izvodi determinaciju Angiospermae


- Slike skrivenosjemenica

65




- Navodi vrste Angiospermae (skriveosjemenica)

- Navodi osnovne morfološke osobine sledećih vrsta skrivenosjemenica: Magnolia sp., Liriodendron tulipifera L., Cinnamonum camphora L., Laurus nobilis L., Berberis thunbergii DC., Mahonia aquifolium (Pursh) Nult., Liquidambar styraciflua L., Platanus sp., Ulmus sp., Celtis australis L., Morus sp., Broussonetia papyrifera L., Maclura aurantiaca Hutt., Ficus carica L., Fagus sp., Castanea sativa Mill., Quercus sp., Betula verrucosa Ehrh., Carpinus sp., Corilus avellana L., Juglans regia L., Bougainvillea spectabilis Willd., Camellia japonica L., Populus sp., Salix sp., Actinidia argusta (Sieo at Zuec), Arbutus unedo L., Diospyros kaki L., Tilia sp., Buxus sempervirens, Spirea sp., Kerria japonica DC., Prunus sp., Cotoneaster sp., Pyracantha coccinea Roem., Photinia serrulata Lindl., Eriobotrya japonica Lindl., Pittosporum

(skriveosjemenica) - Razlikuje osnovne

morfološke osobine sledećih vrsta skrivenosjemenica: Magnolia sp., Liriodendron tulipifera L., Cinnamonum camphora L., Laurus nobilis L., Berberis thunbergii DC., Mahonia aquifolium (Pursh) Nult., Liquidambar styraciflua L., Platanus sp., Ulmus sp., Celtis australis L., Morus sp., Broussonetia papyrifera L., Maclura aurantiaca Hutt., Ficus carica L., Fagus sp., Castanea sativa Mill., Quercus sp., Betula verrucosa Ehrh., Carpinus sp., Corilus avellana L., Juglans regia L., Bougainvillea spectabilis Willd., Camellia japonica L., Populus sp., Salix sp., Actinidia argusta (Sieo at Zuec), Arbutus unedo L., Diospyros kaki L., Tilia sp., Buxus sempervirens, Spirea sp., Kerria japonica DC., Prunus sp., Cotoneaster sp., Pyracantha coccinea Roem., Photinia serrulata Lindl., Eriobotrya japonica Lindl., Pittosporum tobira Ait., Hydrangea

- Herberizovani materijal

- Živi materijal

66




tobira Ait., Hydrangea macrophylla Ser., Acacia decurens Willd., Albizzia julibrissin Dur., Cercis siliquastrum L., Spartium junceum L., Wisteria sinensis (Sims) Sweet., Sophora japonica L., Robinia pseudoacacia L., Lagerstroemia indica L., Punica granatum L., Eucalyptus rostrata Schl., Myrtus communis L., Feijoa sellowiana Berg., Cotinus coggygria Scop., Citrus sp., Melia azedarach L., Acer sp., Hedera helix L., Ilex aquifolium L., Euonymus, Zizyphus jujuba Mill., Parthenocissus, Nerium oleander L., Olea europea L., Ligustrum sp., Syringa vulgaris L., Lonicera sp. Catalpa bignonioides Walt., Paulownia tomentosa, Yucca, Agave americana, Phoenix canariensis Chabaud., Chamaerops humilis L., Chamaerops excelsa Mart., Washinigtonia, Rhyncospermum jasminoides

macrophylla Ser., Acacia decurens Willd., Albizzia julibrissin Dur., Cercis siliquastrum L., Spartium junceum L., Wisteria sinensis (Sims) Sweet., Sophora japonica L., Robinia pseudoacacia L., Lagerstroemia indica L., Punica granatum L., Eucalyptus rostrata Schl., Myrtus communis L., Feijoa sellowiana Berg., Cotinus coggygria Scop., Citrus sp., Melia azedarach L., Acer sp., Hedera helix L., Ilex aquifolium L., Euonymus, Zizyphus jujuba Mill., Parthenocissus, Nerium oleander L., Olea europea L., Ligustrum sp., Syringa vulgaris L., Lonicera sp. Catalpa bignonioides Walt., Paulownia tomentosa, Yucca, Agave americana, Phoenix canariensis Chabaud., Chamaerops humilis L., Chamaerops excelsa Mart., Washinigtonia, Rhyncospermum jasminoides

67




učenik učenik učenik Uvod - Definiše pojam

rasadnika. - Objašnjava uticaj

prirodnih uslova na kvalitet i ekonomičnost rasadničke proizvodnje

- Razlikuje uticaje klimatskih, edafskih i orografskih faktora na kvalitet i ekonomičnost rasadničke proizvodnje

- Analizira uticaj faktora na rast i razvoj biljaka

- Uviđa značaj ekologije u svakodnevnom životu

- Posjeta rasadniku

Organizacija rasadnika - Objašnjava namjenu

rasadnika - Navodi vrste i način

izbora mjesta za rasadnik

- Upoznaje unutrašnju organizaciju površina rasadnika

- Razlikuje proizvodne površine i neproizvodne površine rasadnika

- Razlikuje namjenu odjeljenja, polja, leja, puteva, staza

- Crta skicu rasadnika i obilježava polja i leje


- Navikava se na urednost

- Posjeta rasadniku - Skice - Šeme - Slike

Generativno razmnožavanje - Objašnjava pojam

generativnog razmnožavanja

- Objašnjava pojam semena i ploda

- Pojašnjava termin sazrevanje (zrelost) sjemena

- Navodi alat i zaštitna

sredstva za sakupljanje, čišćenje i čuvanje sjemena

- Opisuje postupak: sakupljanja sjemena i plodova, čišćenja i čuvanja sjemena

- Uočava suštinu i značaj generativnog razmnožavanja u rasadniku

- Pravi razliku između

fiziološke (nepotpune) i tehničke(potpune) zrelosti sjemena

- Određuje, za konkretne primjere biljnih vrsta, način branja i sakupljanja sjemena, vrijeme, alat i zaštitna sredstva



- Zbirka sjemena različitih vrsta

Vegetativno razmnožavanje - Objašnjava pojam

vegetativnog razmnožavanja

- Objašnjava

karakteristike

- Uočava suštinu i značaj vegetativnog razmnožavanja u rasadniku

- Upoređuje karakteristike



- Slike razmnožavanja vegetativnim putem

68




razmnožavanja djeljenjem, nagrtanjem, poleganjem, reznicama (zrelim, poluzrelim i zelenim), odvaljenicama i korjenovim reznicama

pojedinih načina vegetativnog razmnožavanja

- Uočava uticaj spoljašnjih činilaca na uspešnost razmnožavanja reznicama

- Određuje način razmnožavanja za pojedine biljne vrste

Razmnožavanje kalemljenjem - Objašnjava pojam

kalemljenja (transplantacija)

- Nabraja načine

kalemljenja - Navodi materijal,

opremu i pribor za kalemljenje

- Opisuje različite postupke kalemljenja

- Izvodi zaključak o značaju kalemljenja u rasadničkoj proizvodnji

- Razlikuje načine kalemljenja: ablaktiranje, kopuliranje i okuliranje

- Analizira način pripreme podloge i plemke za postupak kalemljenja

- Materijal, oprema i pribor za kalemljenje

- Skice postupka kalemljenja

Odgaivanje biljaka u rasadniku (proizvodni postupak) - Opisuje proizvodni

postupak u rasadniku - Opisuje postupak i

navodi karakteristike pojedinih radova u sejalištu

- Opisuje postupak pripreme zemljišta

- Opisuje postupke sjetve sjemena

- Navodi agrotehničke mjere do pojave ponika

- Navodi agrotehničke mjere poslije pojave ponika

- Opisuje postupak i navodi karakteristike pojedinih radnih operacija u školama.

- Navodi agrotehničke mjere u prvoj,

- Razlikuje radne operacije u sejalištu i radne operacije u školama

- Pronalazi primjer rasporeda radova u sejalištu

- Razlikuje postupke pripreme zemljišta i sjetve sjemana

- Razlikuje agrotehničke mjere prije i poslije pojave ponika

- Razlikuje pojedine

radne operacije u školama

- Pronalazi primjer rasporeda radova u


- A/V zapisi

69




drugoj i trećoj školi drveća

- Navodi agrotehničke mjere u prvoj i drugoj školi žbunja

- Upoznaje postupak vađenja, sortiranja, čuvanja, pakovanja i transporta sadnica drveća i žbunja

školovanju drveća i žbunja

- Uviđa važnost

pravilnog vađenja, sortiranja i čuvanja izvađenih sadnica do sadnje


u rad - Navikava se na

pridržavanje propisa

Tehnologija proizvodnje pojedinih vrsta drveća, žbunja i povijuša - Upoznaje

tehnologiju proizvodnje različitih vrsta drveća

- Upoznaje tehnologiju proizvodnje različitih vrsta žbunja

- Upoznaje tehnologiju proizvodnje različitih vrsta povijuša

- Određuje način razmnožavanja pojedinih vrsta drveća

- Određuje način razmnožavanja pojedinih vrsta žbunja

- Određuje način razmnožavanja pojedinih vrsta povijuša

- Razvija odgovornost u radu

- Slike i šeme različitih načina razmnožavanja

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - E. Vukićević, F. Đakonović , Dekorativna dendrologija, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 2002. - E. Vukićević, Dekorativna dendrologija , Šumarski fakultet Beograd,1996. - D. Milošević-Trebinac, Rasadničarstvo, Tehnologija dendrološke proizvodnje za 2.

razred šumarske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. - S. Stilinović , Rasadničarstvo, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,

2002. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom i projektorom. - Slike, šeme, skice, herbarijumski materijali, živi materijali, sjemenski uzorci, A/V

zapisi, materijal, oprema i pribor za kalemljenje. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom

periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima.

70

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer poljoprivrede za hortikulturu - Diplomirani inženjer pejzažne arhitekture - Diplomirani inženjer šumarstva 10. Povezanost predmeta


Predmet Znanja - Organizacija rasadnika - Praktična nastava - Osnivanje rasadnika

- Formiranje biljaka u rasadniku - Praktična nastava - Proizvodnja sadnog

materijala - Vegetativno i generativno

razmnožavanje

- Biologija

- Proizvodnja sadnica vegetativnim i generativnim putem

71

1.2.9. SJEMENARSTVO 1. Naziv predmeta: SJEMENARSTVO 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II 72 72 III IV

Ukupno 72 72 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa načinima razmnožavanja biljaka. - Sticanje znanja o osobinama, proizvodnji, sakupljanju, doradi i čuvanju sjemena. - Sticanje znanja o ispitivanju kvaliteta sjemena. - Upoznavanje sa morfološkim osobinama šišarica, plodova i sjemena

golosjemenica i skrivenosjemenica. - Ovladavanje stručnom terminologijom, neophodnom za komuniciranje u struci.

72






zadatak predmeta Sjemenarstvo

- Uočava značaj sjemenarstva u rasadničkoj proizvodnji

Razmnožavanje biljaka - Upoznaje se sa

pojmom razmnožavanje biljaka

- Navodi načine razmnožavanja biljaka

- Navodi prednosti i nedostatke gajenja biljaka generativnim i vegetativnim putem

- Razlikuje generativno i vegetativno razmnožavanje biljaka

- Uočava prednosti i nedostatke gajenja biljaka generativnim i vegetativnim putem

- Uočava razliku između potomstva dobijenih generativnim putem (pronalazi primjere)

- Uočava važnost vegetativnog razmnožavanja u rasadničkoj proizvodnji


- Slike - Video zapisi

Organi za razmnožavanje - Navodi i opisuje

organe za generativno razmnožavanje (cvjet, sjeme, plod)

- Razlikuje dijelove cvijeta

- Razlikuje dijelove sjemena i crta uzdužni presjek sjemena

- Analizira proces oprašivanja i oplodnje

- Crta uzdužni prjesek ploda

- Klasifikuje plodove


- Slika dijelova cvijeta, sjemena i ploda

Osobine sjemena i plodova značajne za praktično sjemenarstvo - Navodi i objašnjava

neke osobine sjemena i plodova značajne za praktično sjemenarstvo

- Analizira veličinu sjemena, oblik sjemena, spoljašnju površinu sjemena ili ploda, boju sjemenjače Analizira hemijski


- Uzorci sjemena

73




sastav sjemena i plodova nekih vrsta drveća

Proizvodnja sjemena - Pojašnjava termine

sjemenski objekti, sjemenske sastojine i sjemenske plantaže

- Navodi faktore koji utiču na visinu uroda

- Objašnjava proces

sazrevanja i osipanja sjemena

- Ocjenjuje značaj sjemenskih objekata za proizvodnju visokokvalitetnog sjemena

- Uočava uticaj sledećih faktora na visinu uroda : uzrast matičnih biljaka, uslovi spoljašnje sredine, učestalost rađanja...

- Razlikuje stadijume zrelosti sjemena (fiziološka i tehnička zrelost)

- Razlikuje fizičke i hemijske indikatore sazrevanja sjemena

- Shvata važnost povezivanja uzroka i posljedica

Sakupljanje i dorada šišarica, plodova i sjemena - Navodi opremu za

sakupljanje plodova i šišarica

- Upoznaje načine sakupljanja (berbe) šišarica, plodova i sjemena

- Opisuje postupak

dorade šišarica, plodova i sjemena

- Razlikuje opremu za sakupljanje plodova i šišarica (penjalice, lestvice, hidraulične dizalice, mreže)

- Određuje vrjeme i način sakupljanja šišarica i plodova pojedinih vrsta

- Razlikuje faze dorade: trušenje, čišćenje šišarica od otpadaka, sušenje, ekstrakcija sjemena, čišćenje sjemena, obeskriljavanje sjemena, sortiranje sjemena prema veličini ili masi


- Slike penjalica, letvica, mreža i hidrauličnih dizalica za branje plodova i šišarica

- Slike trušnica,

mašina za obeskriljavanje sjemena i mašina za čišćenje i sortiranje sjemena

Čuvanje sjemena i osnovni uslovi klijanja - Navodi značaj

pravilnog skladištenja sjemena u cilju očuvanja klijavosti

- Uočava značaj pravilnog skladištenja sjemena u cilju očuvanja klijavosti


- Slike različitih načina skladištenja sjemena

74




- Upoznaje načine čuvanja sjemena

- Objašnjava proces

klijanja sjemena Navodi uticaj spoljašnjih činilaca na proces klijanja sjemena (voda, temperatura i kiseonik)

- Objašnjava zakon minimuma

- Razlikuje načine čuvanja sjemena (na otvorenom i u prostorijama)

- Analizira uticaj spoljašnjih činilaca na proces klijanja sjemena (voda, temperatura i kiseonik)

- Razlikuje epigeično i hipogeično klijanje

- Pronalazi primjere epigeičnog i hipogeičnog tipa klijanja

- Shvata značaj


Mirovanje sjemena, uzroci produženog mirovanja i načini za njihovo otklanjanje - Definiše pojam

mirovanje sjemena - Definiše pojam

dormantnosti sjemena

- Objašnjava uticaj pojedinih činilaca na odsustvo odnosno odloženo klijanja

- Navodi načine tretiranja sjemana sa nepropustivim omotačem

- Navodi vrste i značaj stratifikacije

- Upotrebljava pojmove mirovanje sjemena i dormantnosti sjemena

- Analizira uticaj spoljašnjih uslova(vlaga, toplota, kiseonik), anatomsko-fizioloških osobina sjemena i inhibitornih materija na sprečavanje procesa klijanja

- Razlikuje načine tretiranja sjemena sa nepropustljivim omotačem (tretiranje vodom, sumpornom kiselinom i ozleđivanje sjemenjače mehaničkim putem)

- Uočava značaj stratifikacije u otklanjanju smjetnji u klijanju izazvane osobinama embriona

- Pravi razliku između tople i hladne stratifikacije


75




Ispitivanje kvaliteta sjemena - Upoznaje tehniku

uzimanja uzoraka za laboratorijsku analizu sjemena

- Opisuje postupak određivanja: čistoće sjemena, klijavost i energije klijavosti sjemena, zdravstvenog stanja sjemena, apsolutne mase i upotrebne vrjednosti, starosti i porjekla sjemena

- Razlikuje termine partija, kontrolna jedinica,osnovni, prosječni i radni uzorak

- Određuje čistoću sjemena

- Određuje klijavost i energiju klijavosti sjemena

- Određuje zdravstveno stanje sjemena

- Određuje apsolutnu masu i upotrebnu vrjednost, starost i porjeklo sjemena

- Razvija preciznost

Poseban dio Šišarice, plodovi i sjemena golosjemenica - Opisuje spoljašnje

karakteristike šišarica, plodova i sjemena golosjemenica

- Navodi vrijeme sazrevanja i osipanja šišarica

- Vrši determinaciju šišarica, plodova i sjemena golosjemenica: Cycas revoluta L., Ginko biloba L., Abies sp., Picea sp., Cedrus sp., Larix decidua Mill., Pinus sp., Sequoia sempervirens, Juniperus sp., Cupressus sp., Thuja sp., Taxus baccata L.


- Uzorci šišarica, plodova i sjemena golosjemenica

Plodovi i sjemena skrivenosjemenica

- Opisuje spoljašnje karakteristike plodova i sjemena skrivenosjemenica

- Navodi vrijeme sazrevanja i sakupljanja plodova i sjemena

- Vrši determinaciju plodova i sjemena skrivenosjemenica: Magnolia sp., Cinnamonum camphora L., Laurus nobilis L., Quercus sp., Pittosporum tobira Ait., Albizzia julibrissin Dur., Cercis siliquastrum L., Wisteria sinensis


- Uzorci plodova i sjemena skrivenosjemenica

76




(Sims) Sweet., Lagerstroemia indica L., Feijoa sellowiana Berg., Citrus sp., Melia azedarach L...

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - S. Stilinović, Semenarstvo šumskog i ukrasnog drveća i žbunja, Univerzitet u

Beogradu, 1985. - V. Isajev, A. Mančić , Šumsko semenarstvo, Šumarski fakultet Banja Luka, 2001. - V. Isajev, R. Čomić, A. Mančić, M. Mataruga , Priručnik za proizvodnju šumskog

semena u prirodnim semenskim objektima, Šumarski fakultet , Banja Luka, 1998. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom i projektorom. - Zbirka sjemena, šišarica i plodova, slike opreme i mašina za sakupljanje i doradu

sjemena, šišarica i plodova, slike čuvanja sjemena, fotografije. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom

periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer poljoprivrede za hortikulturu - Diplomirani inženjer šumarstva - Diplomirani inženjer pejzažne arhitekture



Predmet Znanja - Spoljašnje karakteristike

šišarica, plodova i sjemena - Dekorativna dendrologija - Praktična nastava

- Determinacija vrsta

77

1.2.10. TRAVNO I LJEKOVITO BILJE 1. Naziv predmeta: TRAVNO I LJEKOVITO BILJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 72 72 3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje potrebnog znanja o morfološkim osobinama travnog bilja. - Sticanje znanja o podizanju, njezi i održavanju zelenih površina. - Upoznavanje sa morfološkim osobinama ljekovitog bilja, njihovom proizvodnjom i

primjenom u praksi. - Razumijevanje stečenog znanja u cilju širenja kulture gajenja i korišćenja

ljekovitog bilja. - Ovladavanje stručnom terminologijom, neophodnom za komuniciranje u struci - Razvijanje svijesti o značaju zelenih biljaka koje su bioekološka osnova čitavog života na našoj planeti.

78






zadatak predmeta - Definiše pojam

travne površine - Nabraja vrste

travnjaka

- Uočava značaj zelenila u urbanim sredinama

- Interpretira definiciju travne površine

- Razlikuje prirodne i sejane travnjake

- Razvija osjećaj za očuvanje životne sredine

Vrste trava za travnjake posebnih namjena - Nabraja i opisuje

vrste i karakteristike luksuznih trava (rosulje-bijela puzajuća rosulja, obična rosulja, baršunasta rosulja, vijuci - crveni vijuk, ovčiji vijuk i livadarke)

- Nabraja i opisuje vrste i karakteristike običnih trava (Engleski ljulj, livadarke- prava livadarka, obična livadarka, jednogodišnja livadarka, čekinjasta livadarka, šumska livadarka, ljubičasta livadarka, vijuci-livadski vijuk, visoki vijuk, vijuk janjčarica, planinski vijuk, mačiji rep, petlova krestica, zubača)

- Nabraja i opisuje vrste i karakteristike grubih trava (ježevica, francuska trava, italijanski ljulj,

- Razlikuje i upoređuje vrste luksuznih trava

- Razlikuje i

upoređuje vrste običnih trava

- Razlikuje i

upoređuje vrste grubih trava



opažanja


opažanja

- Herbarijumski materijal

- Živi materijal - Slike

79




lisičiji rep, bezosi vlasen, uspravni vlasen, mirisavka, dantovka, dipovina, tvrdača)

Zasnivanje i održavanje travnjaka - Nabraja i opisuje

etape u pripremi zemljišta za zasnivanje travnjaka

- Upoznaje načine formiranja travnjaka sjetvom sjemena

- Upoznaje načine formirana travnjaka sadnjom busena

- Upoznaje načine formiranja travnjaka sadnjom (mladica) stolona

- Opisuje mjere njege travnjaka: kosidba, đubrenje, navodnjavanje, aeracija, valjanje, grabuljanje, uljepšavanje, čišćenje

- Upoznaje etape popravke zapostavljenih travnjaka

- Opisuje način zasnivanja travnjaka igrališta

- Opisuje način održavanja travnjaka igrališta

- Razlikuje etape u pripremi zemljišta za zasnivanje travnjaka

- Razlikuje načine

formiranja travnjaka i upoređuje prednosti i nedostatke različitih načina formiranja travnjaka

- Razlikuje mjere

njege travnjaka - Uočava značaj

mjera njege travnjaka

- Izrađuje plan

popravke zapostavljenih travnjaka

- Odrađuje mjesto, položaj i dimenzije igrališta

- Planira izgradnju podloge i drenažni sistem


- Koristi: šeme, video zapise, fotografije

Problematika travnjaka - Objašnjava

problematiku novozasnovanog travnjaka

- Objašnjava problematiku na starim travnjacima

- Nabraja vrste

- Upoređuje problematiku na novozasnovanom i starom travnjaku

- Atlas korovskih biljaka

- Slike bolesti i štetočina travnjaka

- Katalozi proizvođača preparata za zaštitu bilja

80




korova travnjaka - Opisuje načine

razmnožavanja i rasprostiranja korova

- Nabraja i objašnjava mjere borbe protiv korova

- Upoznaje se sa efikasnošću djelovanja hemijskih herbicidnih sredstava na neke vrste korova u travnjaku

- Upoznaje štetočine travnjaka ,njihovo djelovanje i način suzbijanja

- Navodi bolesti

biljaka na travnjaku i način njihove zaštite

- Razlikuje korovske biljke

- Uočava uticaj korova na rast i razvoj trava

- Ocjenjuje

postupanje čovjeka u odnosu na zaštitu zemljišta i atmosfere

- Uočava odnos potrebe i rizika primjene pesticida

- Tumači upustva za primjenu pesticida

- Razlikuje promjene

na travnjaku koje izazivaju štetočine kao i načine njihovog suzbijanja

- Analizira na osnovu simptoma na travnjaku o kojoj bolesti se radi i određuje zaštitu ili preventivu

- Razvija svijest za

očuvanje životne sredine

Mašine i oprema za njegu travnjaka - Nabraja neophodne

mašine i opremu za njegu travnjaka: kosačice, aeratori, sekači busena, grabulje, noževi, makaze, trimeri za ivice travnjaka

- Objašnjava namjenu mašina i opreme za njegu travnjaka

- Ocjenjuje značaj primjene mašina i opreme u njezi travnjaka

- Razlikuje neophodne mašine i opremu za njegu travnjaka

- Razlikuje namjenu mašina i opreme za njegu travnjaka

- Slike mašina i opreme za njegu travnjaka

Kalendar radova na travnjaku - Rezimira radove na

travnjaku po mjeseci

- Određuje raspored sezonskih radova na travnjaku

- Stiče odgovornost

Morfološke osobine ljekovitog bilja - Upoznaje

morfološke osobine ljekovitog bilja (korijen, stablo,

- Izvodi zaključke o ljekovitom svojstvu pojedinih dijelova biljaka


81




list, cvijet i plod) Vrste ljekovitog bilja - Nabraja i opisuje

osnovne vrste i karakteristike ljekovitog bilja koje se uglavnom gaji (ređe sakupljaju divlje forme):

- Familija: Apiaceae - Korijander

(Coriandrum sativum L.)

- Kim (Carum carvi L)

- Anis (Pipinella anisum L.)

- Mirodija (Anethum graveolens L.)

- Celer (Apium graveoles L.)

- Familija: Asteraceae

- Kamilica (Matricaria chamomilla L.)

- Estragen (Artemisia dracunculus L.)

- Buhac (Pyrethrum cinerairaefolium L.)

- Familija: Lamiaceae

- Timijan (Thymus vulgaris L.)

- Zalfija (Salvia officinalis L)

- Maticnjak (Melissa officinalis L.)

- Lavanda (Lavandula officinalis Chaix)

- Majoran (Majorana hortensis Moench)

- Nana (Mentha piperita Hunds.)

- Vranilovka (Origanum vulgare L.)

- Bosiljak (Ocimum basilicum L)

- Razlikuje osnovne morfološke karakteristike vrsta pojedinačno po familijama

- Razlikuje biljake unutar familije


- Video materijali - Atlas ljekovitog

bilja - Herbarijumski


82




- Familija: Papaveraceae

- Mak (Papaver somniferum L.)

- Familija: Brassicaceae

- Bela slacica (Sinapis alba L.)

- Familija: Malvaceae

- Beli slez (Althea oficinalis L.)

- Familija: Valerianaceae

- Odoljen valerijana (Valerijana officinalis L.)

- Familija: Schrophulahaceae

- Vunasti naprstak (Digitalis lananta Ehrh.)

- Crveni naprstak (Digitalis purpurea L.)

- Nabraja i opisuje osnovne vrste i karakteristike ljekovitog bilja koje se skuplja (bere), a na manjim površinama gaji:

- Familija: Apiaceae - Andelika (Angelika

officinalis L) - Selen (Levisticum

officinalis L.) - Familija:

Asteraceae - Hajducka trava

(Achillea millefolium L.)

- Pelin (Artemisia absinthium L.)

- Cikorija, vodopija (Cichorium intybus L.)

- Maslačak (Taraxacum officinale L.)

- Razlikuje osnovne morfološke karakteristike vrsta pojedinačno po familijama

- Razlikuje biljake unutar familije


- Video materijali - Atlas ljekovitog

bilja - Herbarijumski


83




- Neven (Calendula officinalis L.)

- Familija: Lamiaceae

- Majčina dušica (Thymus serpyllum L.)

- Familija: Malveceae

- Crni slez (Malvia silvestris L.)

- Familija: Plantaginaceae

- Ženska bokvica (Plantago major L.)

- Muška bokvica (Plantago lanceolata L.)

- Familija: Urticaceae

- Kopriva (Urtica dionica)

- Familija: Hipericaceae

- Kantarion (Hipericum perforatum L.)

- Familija: Rosaceae - Malina,Kupina,

Tranjina, Šipurak - Nabraja i opisuje

neke ratarsko povrtarske biljke koje se koriste kao ljekovito bilje:

- artičoka, bijeli luk, bundeva, ren jagoda, peršun čičoka, špargla

- Nabraja i opisuje šumsko drveće i neke voćne kulture koje se koriste kao ljekovito bilje (bagrem, breza, jasen, divlji kesten, glog, hrast, lipa, zova, badem, dunja, jabuka, kleka, limun,

- Razlikuje ratarsko

povrtarske biljke koje se koriste kao ljekovito bilje

- Razlikuje šumsko

drveće i neke voćne kulture koje se koriste kao ljekovito bilje

84




maslina, orah, pomorandža)

Primjena ljekovitog bilja - Upoznaje način

gajenja i sakupljanja ljekovitog bilja

- Opisuje postupak dorade i prerade ljekovitog bilja

- Upoznaje se sa načinom primjene ljekovitog bilja u farmaceutskoj i kozmetičkoj industriji

- Razlikuje načine gajenja,dorade i prerade ljekovitog bilja

- Uočava značaj

primjene ljekovitog bilja

- Usvaja načela zdravog života

- Seminarski rad (aloja vera: uzgoj u zaštićenom prostoru)

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - P. Erić , P. Bošković, Mehanizacija u povrtarstvu, Poljoprivradni fakultet, Novi

Sad,1994. , Travnjaci okućnica, parkova i igrališta, Naučni institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad,1998.

- A. Bajkin, Mehanizacija u povrtarstvu, Poljoprivradni fakultet, Novi Sad,1994. - P. Bošković , Travnate površine: sportski tereni, igrališta i parkovi (izgradnja i

održavanje), Sportska tribina, Zagreb,1975. - P. Bošković , Biološki problemi travnjaka na igralištima u Jugoslaviji, Doktorska

disartacija, Poljoprivredni fakultet, Zagreb, 1978. - P. Erić, D. Đukić, B. Ćupina i V. Mihajlović , Krmno bilje, praktikum,

Poljoprivredni fakultet, Novi Sad,1996. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se realizuje u učionici opremljenoj A/V sredstvima. - Slike, herbarijumski materijali, živi materijali, katalozi preparata za zaštitu bilja,

slike mašina i opreme za njegu travnjaka, Atlas korova, Atlas ljekovitog bilja, sjemenski uzorci.


klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer poljoprivrede za ratarstvo i povrtarstvo

85

- Diplomirani inženjer poljoprivrede za hortikulturu - Diplomirani inženjer poljoprivrede opšteg smjera - Diplomirani inženjer pejzažne arhitekture 10. Povezanost predmeta


- Suzbijanje biljnih bolesti, štetočine i korova

- Zaštita bilja - Zaštita biljnog materijala

- Sjetva, sadnja - Praktična nastava - Zasnivanje travnjaka - Primjena mašina i oprjeme - Poljoprivredna

mehanizacija - Njega travnjaka

86

1.2.11. ZAŠTITA BILJA 1. Naziv predmeta: ZAŠTITA BILJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II III IV 66 66

Ukupno 66 66 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje opštih pojmova o biljnim bolestima. - Sticanje znanja o prouzrokovačima biljnih bolesti i njihovom nastanku. - Upoznavanje opštih pojmova o štetočinama biljaka. - Sticanje znanja o hemijskim sredstavima za zaštitu bilja. - Sticanje znanja o suzbijanju prouzokovača bolesti, štetočina i korova. - Sticanje znanja o pravilnom korišćenju sredstava zaštite na radu i zaštite životne

sredine. - Primjenjivanje standarda kvaliteta pri radu.

87

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ČETVRTI




Uvod - Objašnjava značaj

zaštite biljaka - Uočava kroz

primjere značaj zaštite biljaka

Opšti pojmovi o biljnim bolestima - Upoznaje pojmove

o biljnim bolestima - Nabraja uzročnike

bolesti voćaka i vinove loze: gljive, bakterije, viruse, alge, parazitne cvjetiće

- Opisuje nastanak bolesti, prodiranje parazita u biljku, razvoj bolesti i simptome

- Objašnjava uticaj činilaca sredine na nastanak i razvoj bolesti

- Dijagnostikuje najznačajnije bolesti na osnovu uočenih simptoma

- Razlikuje žive i nežive uzročnike bolesti, načine razmnožavanja, njihovu klasifikaciju i simptome prenosenje

- Analizira značaj i prenos parazita, razvoje i simptome kao i uticaj činilaca sredine na nastanak i razvoj bolesti


- Korišćenje računara i projektora

Opšti pojmovi o štetočinama biljaka - Upoznaje opšte

pojmove o štetočinama biljaka

- Nabraja štetočine biljaka

- Opisuje morfološku

i anatomsku gradju insekata

- Razlikuje štetočine biljaka: insekte, grinje, nematode, puževe, ptice, glodare

- Razlikuje djelove tijela insekata: glavu, grudi, trbuh

- Analizira anatomiju i fiziologiju insekata: kožni pokrivač insekta, organe za varenje, organe za krvotok, organe za disanje, organe za izlučivanje, nervni sistem,


88




- Objašnjava

biologiju insekata - Objašnjava

ekologiju insekata - Objašnjava

sistematiku insekata

čulo vida, čulo mirisa, čulo pipanja, čulo sluha, polni organ

- Razlikuje stadijume razvoja insekata: jaje insekta, stadijum larve, stadijum lutke, stadijum odraslog insekta

- Shvata uticaj životne sredine (abiotičke i biotočke faktore) na razvoj organizma

- Vrši podjelu klase insekata na potklase

Opšti pojmovi o korovskim biljkama - Upoznaje podjelu i

opšte pojmove o korovskim biljkama

- Razlikuje vrste korovskih biljaka

Suzbijanje uzročnika bolesti, štetočina i korova - Nabraja i

objašnjava indirektne mjere borbe protiv uzročnika bolesti, štetočina i korova

- Nabraja i objašnjava direktne mjere borbe protiv prouzrokovača bolesti, štetočina i korova

- Razlikuje ulogu: biljnog karantina, agrotehničkih mjera u suzbijanju bolesti i štetočina

- Razlikuje direktne

mjere borbe: mehanicke, fizičke, biološke, hemijske


Hemijska sredstva za zaštitu bilja - Upoznaje oblike

proizvodnje pesticida i način primjene

- Objašnjava

pojmove značajne

- Razlikuje oblike pesticida: rastvor, emulziju, suspenziju, prašivo, granule

- Određuje načine primjene pesticida:



- Razvija svijest o potrebi zaštite na radu

89




za primjenu pesticida

- Upoznaje

toksičnost pesticida, zaštitnu opremu i mjere predostrožnosti pri upotrebi pesticida

- Navodi klasifikaciju pesticida (fungicidi, i insekticidi, herbicidi)

prskanje, orošavanje, zamagljivanje, zadimljavanje, fumigacija, zaprašivanje sjemena i biljaka

- Shvata pojmove značajne za primjenu pesticida: fitotoksičnost, kompatibilnost, karencu, tolerancu, perzistentnost, rezistentnost

- Vrši klasifikaciju pesticida prema otrovnosti

- Rukuje zaštitnom opremom i razlikuje mjere zaštite i predostrožnosti

- Razlikuje oblike pesticida

- Vrši podjelu pesticida

Bolesti i štetočine povrtlarskih biljaka - Nabraja i opisuje

bolesti povrtlarskih biljaka

- Opisuje štetočine

povrtlarskih biljaka - Opisuje insekte,

način zivota i njihovu štetnost na povrtlarske biljke

- Navodi mjere borbe protiv bolesti i štetočina povrtlarskih biljaka

- Razlikuje uzročnike bolesti

- Ocjenjuje značaj bolesti

- Uočava simptome bolesti

- Poznaje biologiju parazita

- Razlikuje načine suzbijanja štetočina povrtlarskih biljaka

- Određuje mjere borbe protiv bolesti i štetočina povrtlarskih biljaka

- Razvija analitičnost - Razvija pozitivan

stav prema zdravlju

- Korišćenje računara i projektora: prikazivanje bolesti i štetočina povrtlarskih biljaka

Bolesti i štetočine voćaka - Upoznaje i opisuje

najznačajnije bolesti: jabučastog, kostičavog,

- Razlikuje uzročnike bolesti voćaka


- Uočava simptome

- Razvija pozitivan stav prema zdravlju

- Korišćenje računara i projektora: prikazivanje bolesti i štetočina voćaka

90




jagodastog, južnog voća, bolesti ostalih voćaka

- Opisuje najznačajnije štetočine: jabučastog, koštičavog, jagodastog, južnog voća, štetočine ostalih voćaka

- Navodi mjere borbe protiv bolesti i štetočina voćaka

bolesti voćaka - Poznaje biologiju

parazita - Razlikuje načine

suzbijanja štetočina voćaka

- Određuje mjere borbe protiv bolesti i štetočina voćaka

Bolesti i štetočine vinove loze - Upoznaje i opisuje

najznačajnije bolesti vinove loze

- Opisuje

najznačajnije štetočine vinove loze

- Navodi načine suzbijanja i mjere borbe protiv bolesti i štetočina vinove loze

- Razlikuje uzročnike bolesti


- Uočava simptome - Poznaje biologiju

parazita - Razlikuje načine

suzbijanja štetočina vinove loze

- Određuje mjere borbe protiv bolesti i štetočina vinove loze



- Korišćenje računara i projektora: prikazivanje bolesti i štetočina vinove loze

Bolesti i štetočine cvijeća i ukrasnog bilja - Opisuje

najznačajnije bolesti cvijeća

- Opisuje

najznačajnije štetočine cvijeća

- Navodi mjere borbe protiv bolesti i štetočina cvijeća

- Razlikuje prouzrokovače bolesti cvijeća


- Uočava kroz primjere simptome bolesti cvijeća


- Odredjuje mjere borbe protiv bolesti i štetočina cvijeća


- Korišćenje računara i projektora: prikazivanje bolesti i štetočina cvijeća i ukrasnog bilja

- Opisuje najznačajnije bolesti ukrasnog

- Razlikuje uzročnike bolesti ukrasnog bilja


- Korišćenje računara i projektora:

91




bilja - Opisuje

najznačajnije stetočine ukrasnog bilja

- Navodi mjere borbe protiv bolesti i štetočina ukrasnog bilja


- Uočava simptome bolesti ukrasnog bilja


- Odredjuje mjere borbe protiv bolesti i stetočina ukrasnog bilja

prikazivanje bolesti i štetočina

Bolesti drvenastih i žbunastih vrsta - Opisuje

najznačajnije bolesti drvenastih i žbunastih vrsta

- Opisuje najznačajnije štetočine drvenastih i žbunastih vrsta

- Navodi mjere borbe protiv bolesti stetočina drvenastih i žbunastih vrsta

- Razlikuje bolesti drvenastih i žbunastih vrsta



- Odredjuje mjere borbe protiv bolesti štetočina drvenastih i žbunastih vrsta


- Korišćenje računara i projektora: prikazivanje bolesti i štetočina drvenastih i žbunastih vrsta

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - R. Sekulić, M. Babović , Zaštita bilja, Zavoda za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2002. - N. Dimić, Opšta entomologija, Univerzitet u Sarajevu, Sarajevo, 1981. - D. Karadzić, Zastita šuma(Šumska fitopatologija), Beograd, 1992. - T. Milijašević, Bolesti ukrasnih biljaka,Beograd, 1992. - N. Dimić, Štetocine voćaka i vinove loze, Univerzitet u Sarajevu, 1981. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se realizuje u učionici opremljenoj sa računarom i grafoskopom. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno. - Usmeno, po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Pismena provjera znanja – test (po jedan u polugodištu). - Zaključna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u

klasifikacinom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u

klasifikacinim periodima.

92

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer poljoprivrede smjera za zaštitu bilja - Diplomirani inženjer poljoprivrede za zaštitu bilja i prehrambenih proizvoda - Diplomirani inženjer agronomije - Diplomirani inženjer voćarstva i vinogradarstva - Diplomirani inženjer poljoprivrede za ratarstvo i povrtarstvo - Diplomirani inženjer poljoprivrede opšteg smjera - Diplomirani inženjer poljoprivrede biljnog smjera - Diplomirani inženjer pejzažne arhitektur 10. Povezanost predmeta


- Morfologija i fiziologija voćaka i vinove loze

- Voćarstvo i vinogradarstvo - Morfologija i fiziologija voćaka i vinove loze

- Ekoločki činioci - Agrohemija sa pedologijom - Zemljište, klima

93

1.2.12. BIODEKORACIJA 1. Naziv predmeta: BIODEKORACIJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 138 138 3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje osnovnih znanja o aranžiranju biljnog materijala. - Usvajanje znanja o izradi aranžmana od rezanog, suvog i saksijskog cvijeća. - Ovladavanje različitim tehnikama aranžiranja . - Osposobljavanje za samostalno korišćenje stručne literature. - Razvijanje interesovanja za dalje usavršavanje i obrazovanje u struci. - Primjenjivanje standarda kvaliteta pri radu.

94





Uvod - Upoznaje zadatak

predmeta i njegov značaj

- Upoznaje biljni materijal koji se koristi za aranžiranje

- Uočava kroz primjere različite vrste i oblike biljnog materijala koji se koriste u biodekoraciji


- Grane, lišće, cvjetovi, plodovi, živi materijal, herbarizovan materijal

Aranžiranje rezanog cvijeća - Navodi i karakteriše

boje u cvjetnom aranžmanu

- Navodi vrste i osnovne karakteristike rezanog cvijeća

- Navodi posude i alat za aranžiranje

- Navodi i opisuje

pomoćna sredstva i pomoćni materijal za aranžiranje

- Objašnjava

konzerviranje biljnog materijala

- Razlikuje: prirodne boje, neutralne boje, susjedne boje, kontrastne boje i harmoniju boja

- Razlikuje vrste rezanog cvjeća

- Uočava kroz primjere različite vrste posuda za aranžiranje rezanog cvjeća (oblik, veličina, boja)

- Povezuje oblik, veličinu i boju aranžmana sa oblikom, veličinom i bojom posude

- Razlikuje alat za aranžiranje

- Uočava kroz primjere veliki izbor pomoćnih sredstava i materijala za aranžiranje: jež(kenzan), shipo(šipo), sundjer različitog oblika i veličine za aranžiranje svježeg cvjeća, držaci, žica, trake, kamen, drvo, materijal za moderne aranžmane itd.

- Razlikuje: rezanje pod vodom, povećanje površine upijanja, tretiranje

- Razvija smisao za kompoziciju


- Razvija pozitivan stav prema zanimanju

- Drvene boje, vodene boje, podloga za miješanje boja

- Posude i alat za aranžiranje, fotografije

- Pomoćna sredstva, pomoćni materijal, fotografije, A/V materijal, sredstava za aranžiranje

- Slike i šeme konzerviranja

95




- Upoznaje osnovne

principe aranžiranja - Opisuje tri glavne

grane ŠIN, SOE i HIKAE

vrućom vodom, sagorijevanje stabljike, potapanje, hemijska sredstva

- Uočava položaj i nagib glavnih i sporednih grana u biljnom aranžmanu

Aranžiranje suvog cvijeća - Navodi i opisuje

vrste suvog cvijeća - Navodi i opisuje

metode sušenja biljnog materijala

- Navodi i opisuje

pomoćna sredstva za aranžiranje suvog cvijeća

- Objašnjava postupak

aranžiranja suvog cvijeća

- Razlikuje: biljke koje se prirodno suše, biljke koje se vještački suše, biljke sa pojedinačnim plodovima

- Razlikuje: sušenje vodom, sušenje vrućim vazduhom, sušenje hemijskim sredstvima, presovanje, sušenje glicerinom

- Razlikuje sredstava za aranžiranje: sundjer za aranžiranje suvog cvjeća, žičanu mrežu, držace, nož, makaze, šilo, konac, zica, posude, mahovina i lijepak

- Uočava karakteristike aranžiranja suvog cvijeća

- Uporedjuje aranžiranje svježeg i suvog cvijeća


- Slike, A/V materijal suvog cvjeća i plodova, biljni materijal

- Silicil gel, boraks,

A/V materijal metoda sušenja, fotografije

- Pomoćna sredstva za

aranžiranje

Aranžiranje buketa - Navodi i opisuje

vrste buketa prema tehnici rada

- Navodi i karakteriše vrste buketa prema namjeni

- Opisuje novogodišnji aranžman

- Razlikuje aranžiranje u ruci i aranžiranje u držaču

- Razlikuje: dekorativni buket, vjenčani buket, bidermajer, kaskadni buket, korsaž

- Crta: novogodišnji aranžman,


- Fotografije i A/V materijal buket -aranžmana

- Drvene boje,

podloga

96




novogodišnji stoni aranžman, božićni vijenac, božićno drvo (osnova + izgled)

(blok,hamer,pak-papir), A/V materijal novogodišnjih aranžmana

Aranžiranje cvjeća u stilu ikebane - Upoznaje istorijat

ikebane - Opisuje ikebanu kroz

godišnja doba - Opisuje aranžiranje

vijenca i “suze”

- Uporedjuje: proljećni, ljetnji, jesenji, zimski aranžman

- Razlikuje aranžiranje vijenaca i “suze” pomoću žice i pomoću plastične osnove

- Razvija sposobnost zapažan

- Slike i A/V materijal aranžmana.

- Posjeta zelenim površinama

- Plastična osnova za

vijenac i suzu, biljni materijal

Vrste aranžmana prema mjestu postavljanja - Navodi vrste

aranžmana prema mjestu postavljanja

- Opisuje podni aranžman

- Opisuje zidni aranžman

- Opisuje stoni aranžman

- Opisuje korpa

aranžman

- Razlikuje vrste aranžmana prema mjestu postavljanja

- Crta podni aranžman (osnova+izgled)

- Crta zidni aranžman - Crta svečani stoni

aranžman (osnova+izgled)

- Crta korpa-aranžman (osnova+izgled)


- Slike, drvene boje, podloga (blok, hamer), A/V materijal aranžmana

Slobodni aranžmani - Navodi simbole u

cvjetnim aranžmanima

- Objašnjava ulogu drveta u cvjetnim aranžmanima

- Navodi alat i sredstva za obradu drveta

- Objašnjava primjenu drveta u aranžiranju

- Opisuje “panj” aranžman

- Navodi ulogu vode u cvjetnim aranžmanima

- Opisuje aranžman “prizor pored vode”

- Izražava različite poruke i osjećanja cvjetnim aranžmanom

- Vrednuje drvo kao sastavni dio cvjetnog aranžmana

- Razlikuje kroz primjere alat i sredstva za obradu drveta

- Crta “panj” aranžman (osnova+izgled)

- Razlikuje fontanu, kaskadu i vodoskok kao važan detalj u cvjetnom aranžmanu

- Crta aranžman

- Razvija smisao za dizajn enterijera

- Razvija smisao za

prostornu orjentaciju

- Alat za obradu drveta

- Slike, A/V materijal aranžmana

- Saksijski biljni

materijal

97




- Navodi ulogu kamena

u cvjetnim aranžmanima

- Definiše ideju u biodekoraciji

- Navodi ulogu svjetlosti i jačine svjetlosti za raspored biljaka u enterijeru.

- Obrazlaže zavisnost ekspozicije i rasporeda biljnog materijala u enterijeru

“prizor pored vode”(osnova+izgle)

- Uočava različite oblike kamena kao sastavnog dijela kompozicionog rješenja (oblutak, rizla, rječni kamen i td.)

- Klasifikuje biljke prema jačini svjetlosti: hlad, poluhlad, svjetlost, sunce

- Odredjuje biljni materijal za sjever, istok, jug i zapad

98

Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi

i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi


učenik učenik učenik Škola OHARA - Upoznaje istorijat

škole Ohara - Opisuje Moribana

oblik aranžiranja - Navodi i opisuje

stilove Moribana aranžiranja

- Opisuje Nageire oblik

aranžiranja - Navodi i opisuje

Nageire oblik aranžiranja

- Opisuje pejzažni

Shakei (šakei) aranžman

- Navodi i opisuje stilove Shakei (šakei) aranžmana

- Opisuje Morimono aranžman

- Uočava oblik posude i biljni materijal Moribana aranžmana

- Razlikuje uspravni, nagnuti, kaskadni, kontrastni i uzvišen stil aranžiranja

- Crta stilove Moribana aranžiranja

- Uočava oblik posude i izbor biljnog materijala Nageire aranžmana

- Razlikuje uspravni, nagnuti, kaskadni, uzvisen i kontrastni stil Nageire aranžiranja

- Crta stilove Nageire aranžmana osnova+izgled) Uočava karakterstike Shakei (šakei) aranžmana

- Razlikuje tradicionalan i moderan aranžman

- Uočava karakteristike Morimono aranžmana (kombinacija voća, povrća i biljnog materijala)


- Drvene boje, podloga (hamer,pak papir, blok), slike, šeme, stručna literatura

Škola SOGETSU - Upoznaje istorijat

škole Sogetsu - Navodi karakteristike

Sogetsu škole - Objašnjava

kombinovani stil aranžiranja

- Uočava biljni materijal, posude i liniju cvjetnog aranžmana

- Uporedjuje sličnosti i razlike Morimono i Nageire aranžiranja

- Razvija kreativnost - Slike - Šeme - A/V materijal

aranžmana

Skola IKENOBO - Upoznaje istorijat

škole Ikenobo - Navodi i opisuje

stilove Ikenobo škole - Opisuje Rika

- Izdvaja specifičnosti Rika aranžmana i savremenog Rika aranžmana

- Uočava asimetričnost

- Razvija smisao za simetriju

- Slike - Šeme - A/V materijal

aranžmana

99




aranžman - Opisuje Shoka(šoka)

aranžman - Opisuje modernu

ikebanu i navodi njene stilove

- Opisuje apstraktan aranžman - Zenei-Bana

- Opisuje savremeni slobodan aranžman -Džiju-bana

Shoka aranžmana - Povezuje

kombinaciju metala, stakla, gvoždja, kamena i cvjetnog materijala. Razlikuje Rika aranžman, Shoka(šoka) aranžman i apstraktan aranžman - Zenei-Bana

Aranžiranje žardinjera - enterijer - Navodi i opisuje

vrste žardinjera - Navodi i opisuje

saksijski biljni materijal koji se koristi za aranžiranje žardinjera

- Objašnjava osnovne principe aranžiranja žardinjera enterijera

- Objašnjava mjere njege biljaka u enterijeru

- Razlikuje žardinjere prema obliku, veličini, boji i materijalu od kojeg je izradjena.

- Uočava estetsku vrijednost žardinjera

- Razlikuje žardinjere za enterijer i eksterijer

- Povezuje oblik žardinjera i ambijent u kome se postavlja

- Povezuje zavisnost aranžiranja biljaka i uslova sredine (temperatura, svjetlost, vlaga)

- Procjenjuje količinu i učestalost: zalivanja, orošavanja, prašenja, prihranjivanja biljaka u enterijeru

- Razvija smisao za prostor


aranžmana

Aranžiranje žardinjera - eksterijer - Navodi funkcije - Navodi i opisuje

sadni materijal koji se koristi za aranžiranje spoljnih žardinjera

- Objašnjava mjere njege biljaka vanjskih žardinjera

- Uočava ulogu žardinjera u ograničavanju, povezivanju i zatvaranju prostora

- Odredjuje žbunasti i cvjetni materijal karakterističan za kompoziciona rješenja

- Razvija smisao za oplemenjivanje prostora


aranžmana

100




- Odredjuje količinu i učestalost zalivanja, prašenja i prihranjivanja biljaka

Slobodni aranžmani – specifični oblici aranžiranja - Opisuje pravougaoni

aranžman - Opisuje okrugli

aranžman - Navodi specificne

načine aranžiranja: - Opisuje: vrt u boci,

terarijum, mini staklenu baštu, bonsai aranžman (uzgajanje minijaturnog drveća)

- Uočava funkciju i određuje biljni materijal pravougaone žardinjere

- Crta aranžman-pravougaona žardinjera (osnova + izgled)

- Odredjuje funkciju i biljni materijal okrugle žardinjere

- Uočava posude, alat, supstrate i tehniku sadnje za odredjeni aranžman


- Razvija smisao za

preciznost

- Drvene boje, podloga (blok, hamer)


arnžmana

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Z. Drenić , Cvećarstvo, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. - S. Matutinović , Osnovi aranžiranja biljnog materijala, Zavod za udzbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 2002. - F. Barnet, Savremeni pristup cvetnom dizajnu, Leo commerce doo, Rijeka, 2007. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se realizuje u učionici opremljenoj računarima, A/V sredstvima,suvim i

svježim biljnim materijalom, saksijskim biljnim materijalom, posudama, alatom za aranžiranje, pomoćnim sredstvima i pomoćnim materijalom za aranžiranje, alatom za obradu drveta, fotografijama, šemama, drvenim i vodenim bojama.


klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


dobijenih u klasifikacionim periodima.

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer pejzažne arhitekture

101

- Diplomirani inženjer poljoprivrede za hortikulturu 10. Povezavost predmeta


- Morfološke i dekorativne osobine cvjetnog materijala

- Cvjećarstvo - Aranžiranje sviježeg, suvog i saksijskog cvijeća

- Morfološke i dekorativne osobine drvenastog, žbunastog materijala i plodova

- Dekorativna dendrologija - Upotreba drvenastog, žbunastog materijala i plodova u dekoracijama

102

1.2.13. PRAKTIČNA NASTAVA 1. Naziv predmeta: PRAKTIČNA NASTAVA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I 108 108 II 180 180 III 216 216 IV 198 198

Ukupno 702 702 Praktična nastava: Odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Osposobljavanje za samostalan rad u zanimanju i razvijanje svijesti o potrebi

stalnog usavršavanja. - Sticanje sigurnosti u povezivanju teoriskih znanja sa praktičnim radom. - Osposobljavanje za rad u grupi. - Upoznavanje sa značajem karakteristika zemljišta i đubriva i njihovim uticajem

na poljoprivrednu proizvodnju. - Sticanje znanja o funkcionalnim i tehničkim karakteristikama mašina, aparata i

uređaja, koji se koriste u poljoprivrednoj proizvodnji. - Osposobljenost za proizvodnju kvalitetnog sadnog materijala i sjemena u

rasadničarstvu i cvjećarstvu. - Usvajanje osnovnih znanja i vještina za primjenu savremenih agrotehničkih mjera

u cvjećarasko rasadničkoj proizvodnji. - Upoznavanje sa morfološkim osobinama drvenastih , žbunastih i cvjetnih vrsta. - Osposobljavanje za izradu različitih cvijetnih aranžmana od rezanog suvog i

saksijskog cvijeća. - Sticanje znanja o mnogostrukoj ulozi zelenila u zaštiti životne sredine. - Podsticanje interesovanje za dalje usavršavanje i obrazovanje u struci. - Sticanje praktičnih znanja o pravilnom korišćenju sredstava zaštite na radu i

zaštite životne sredine. - Osposobljavanje za primjenu standarda kvaliteta pri radu.

103





Uvod - Upoznaje nastavni

program prktične nastave i njene specifičnosti

- Upoznaje se sa značajem zaštite na radu, izvorima opasnosti i pruža –njem prve pomoći

- Upoznaje se sa načinom vođenja dnevnika praktične nastave

- Tumači značenje oznaka na tablicama za upozorenje od opasnosti

- Shvata uzroke i posljedice povreda

- Primjenjuje sredstva prve pomoći

- Koristi protivpožarna sredstva

- Stiče pozitivan odnos prma struci i zanimanju

- Uviđa važnost zaštite na radu

- Svaki učenik samostalno vodi dnevnik na bazi unaprijed datih uputstava od strane nastavnika praktične nastave

- Pribor za prvu pomoć

- Sredstva protivpožarne zaštite

PEDOLOGIJA Uzimanje uzoraka zemljišta i njihova priprema za analizu - Navodi fizičke

osobine zemljišta, značajne za rast i razvoj biljaka

- Objašnjava značaj uzorka za hemijsku analizu

- Navodi načine uzimanja uzoraka

- Navodi vrijeme uzimanja uzoraka za hemijsku analizu zemljišta

- Uzima uzorke zemljišta i priprema ih za analizu

- Određuje mehanički sastav zemljišta

- Prepoznaje strukturne agregate

- Određuje stabilnost strukture zemljišta

- Vrši kopanje pedoloških profila

- Određuje specifičnu masu zemljišta

- Određuju ukupnu poroznost zemljišta

- Određuje ph vrijednost

- Stiče radne navike Rad u laboratoriji koja treba da sadrži: uzorak zemljišta, laboratorjisko posuđe, 10%rstvor hlorovodonične kisjeline, uzorak zemljišta u obliku kocke 100cm3, filter papir, univerzalni indikator, rastvor kalijum hlorida 0, 1mol/dm3, destilovanu vodu, pedološki nož, papirne vrećice, metar, šeme pedoloških profila sa oznakama horizonata i pothorizonata

AGROHEMIJA SA FIZIOLOGIJOM BILJAKA Uzimanje uzorka mineralnih đubriva u cilju raspoznavanja i određivanja hemijskog sastava - Objašnjava način

uzimanja uzoraka mineralnih đubriva u cilju raspoznavanja i određivanja hemijskog sastava

- Uzima uzorak mineralnih đubriva

- Određuje hemijski sastav mineralnih đubriva, dokazivanjem jona: hlorida, karbonata,

- Razvija samostalnost, preciznost i tačnost u radu

Rad u laboratoriji koja treba da sadrži: uzorak đubriva, laboratorijsku opremu, sonde za uzimanje uzorka,

104




- Navodi karakteristike različitih mineralnih đubriva

- Opisuje načine uzimanja mineralnih đubriva

fosfata, nitrata, sulfata, kalcijuma, kalijuma, amonijuma

- Vrši determinaciju ispitivanih uzoraka mineralnih đubriva

rastvor srebro-nitrata, hlorovodonika, rastvor barijum hlorida, azotnu kisjelina, rastvor gvožđe sulfata, koncentrovanu sumpornu kisjelinu, rastvor natrijum hidroksida, rastvor natrium kobalt nitrata, rastvor amonium karbonata

Određivanje % NPK u mineralnim đubrivima i izračunavanje norme đubrenja na osnovu hemijske analize zemljišta - Upoznaje metode

određivanja % N,P i K u mineralnim đubrivima

- Objašnjava postupak pri određivanju i izračunavanju količine N,P i K za đubrenje zemljišta

- Navodi načine upotrebe đubriva

- Definiše pravila za primjenu đubriva

- Određuje % azota, fosfora i kalijuma u mineralnim đubrivima

- Izračunava količinu azota, fosfora i kalijuma za đubrenje, na osnovu hemijske analize zemljišta

- Razvija radne navike


Rad u laboratoriji koja treba da sadrži: 25% rastvor formaldehida, rastvor natrijum hidroksida, indikatore, analitičku vagu, reagense - 20%natrijum hlorid, 50%amonijum nitrat, rastvor natriuma, filter papir

Uzimanje i priprema uzorka biljne mase za analizu - Navodi načine

uzimanja uzorka biljne mase za analizu

- Definiše vrijeme uzimanja uzorka.

- Navodi značaj uzimanja uzorka biljne mase za analizu

- Uzima prosječan uzorak cijele biljke

- Uzima prosječan uzorak sjemena

- Uzima uzorak korjenasto -krtolastih biljaka

- Priprema uzorak za hemijsku analizu


- Stiče radne navike

Određivanje slobodne i hidroskopne vlage u biljnoj supstanci - Objašnjava

postupke određivanja slobodne i hidroskopne vlage

- Određuje procenat slobodne vlage u biljnoj supstanci

- Određuje procenat hidroskopne vlage u biljnoj supstanci

- Razvija samostalnost u radu

- Razvija preciznost

- Uzorak biljne mase - Analitička vaga - Sušnica - Eksikator sa

kalcum-hloridom i posude za mjerenje sa

105




pklopcem Određivanje mineralnih materija u biljnoj supstanci - Objašnjava

postupak određivanja mineralnih materija u biljnoj supstanci

- Proračunava sadržaj sirovog pepela u vazdušno suvoj supstanci

- Izračunava sadržaj sirovog pepela u apsolutno suvoj supstanci

- Izračunava sadržaj organske materije od asolutno suve supstance

- Uzorak biljne supstance

- Peć za sagorijevanje sa piromorom

- Rešo - Eksikator - Porcelanska šoljica - Laboratorijska

kliješta - Azotna kiselina

Određivanje asimilacione površine lista - Objašnjava metode

određivanja asimilacione površine lista

- Određuje i izračunava asimilacionu površinu konture lista na hartiji

- Razvija preciznost - Listovi raznih biljnih vrsta

- Analitička vaga

POLJOPRIVREDNA MEHANIZACIJA Obuka u rukovanju traktorom - Upoznaje komande

traktora - Objašnjava način

funkcionisanja pojedinih djelova traktora: uređaja za transmisiju, uređaja za upravljanje, uređaja za kočenje, uređaja za davanje zvučnih i svjetlosnih signala

- Definiše osnovna pravila o bezbjednosti saobraćaja

- Navodi pravila bezbjednosti rada sa traktorom

- Startuje motor i prati kontrolne uređaje

- Upravlja traktorom - Pridržava se

pravila o bezbjednosti saobraćaja

- Stiče radne navike - Razvija svijest o

sigurnosti i preciznosti u radu

- Traktor - Osposobljavanje učenika za rukovanje traktorom izvodi nastavnik praktične nastave ili saradnik u nastavi

Održavanje traktora i priključnih mašina - Navodi značaj i

objašnjava načine održavanja traktora i priključnih mašina

- Obavlja čišćenje i pranje mašina

- Obavlja zaštitu od korozije

- Izvodi tehničko staranje: jedan i dva

- Konzervira i

-Stiče odgovornost pri radu

- Pribor i alat za održavanje traktora i priključnih mašina

106




dekonzervira mašine

Praktičan rad sa mašinama - agregatima na parceli Mašine za osnovnu obradu zemljišta: - Objašnjava način

rada mašinama za osnovnu obradu zemlji

Mašine za đubrenje: - Objašnjava način

rada mašinama za đubrenje

Mašine za sadnju: - Objašnjava način

rada mašina za sadnju

Mašine za njegu i zaštitu bilja: - Objašnjava način

rada međurednog kultivatora

- Objašnjava način rada mašinama za zaštitu bilja

Mašine i uređaji za navodnjavanje: - Objašnjava rad

mašina i uređaja za navodnjavanje

Mašine i uređaji za rezidbu: - Objašnjava način

rada pneumatskim

- Prikopčava plugove za traktor

- Analizira osnovnu obradu: na slog, na razor, ravnim oranjem

- Uočava podešavanja plugova u toku rada

- Vrši prikopčavanje i podešavanje mašina za dopunsku obradu zemljišta

- Izvodi postupak kultivacije zemljišta,

- Izvodi postupak drljanja zemljišta,

- Izvodi postupak valjanja zemljišta,

- Izvodi postupak freziranjanje zemljišta,

- Izvodi postupak obrade zemljišta sjetvospremačima

- Vrši prikopčavanje i podešavanje mašina za đubrenje

- Izvodi postupak đubrenja mašinama za đubrenje

- Vrši prikopčavanje i podešavanje mašina za sadnju

- Analizira postupke mehanizovane sadnje

- Vrši prikopčavanje i podešavanje međurednog kultivatora

- Izvodi postupak međuredne kultivacije

- Razvija svijest o odgovornosti i preciznosti pri radu

- Mašine za osnovnu obradu zemljišta

- Mašine za dopunsu

obradu zemljišta - Mašine i uređaji za đubrenje

- Mašine za njegu i

zaštitu bilja - Mašine i uređaji za

navodnjavanje - Mašine i uređaji za

rezidbu - Kosačice - Posjeta

poljoprivrednom dobru

- Osposobljavanje

učenika za prakričan rad sa mašinama – agregatima na parceli izvodi nastavnik praktične nastave ili saradnik u nastavi, nastavnom metodom demonstracije

107




makazama Kosačice: - Objašnjava način

rada kosačicama

- Rukuje mašinama za zaštitu bilja

- Montira i podešava mašine i uređaje za navodnjavanje

- Pušta u rad mašine i uređaje za navodnjavanje

- Upotrebljava pneumatske makaze u rezidbi

- Vrši prikopčavanje i podešavanje kosačica

108

Razred: DRUGI Informativni ciljevi i



učenik učenik učenik Uvod - Upoznaje se sa

načinom herbarizovanja biljnog materijala

- Herbarizuje biljni materijal

- Svaki učenik samostalno sakuplja biljni materijal i herbarizuje

DEKORATIVNA DENDROLOGIJA Uvod - Navodi morfološke i

dekorativne osobine drvenastih i žbunastih vrsta

- Prepoznaje: valjkastu, jajastu, okruglastu, kišobranastu, žalosnu, poleglu krošnju



Prepoznavanje četinarskih vrsta - Navodi i opisuje: - Vrste roda ginko - Vrste roda abies-

jele - Vrste pseudotsuga - Vrste roda picea

smrče - Vrste roda cedrus-

kedar - Vrste roda larix-

ariš - Vrste roda pinus-

borovi - Vrste roda

juniperus-kleka - Vrste roda

cupresus- čempres - Vrste roda

chamaecyparis - Vrste thyja- tuje - Vrste roda taxus –

tise

- Determiniše i herbarizuje sledeće vrste:

- Gingo biloba - Abies concolor - Abies alba - Pseudo tsuga

menziesii - Picea pungens - Picea abies - Picea omorica - Cedrus deodaa - Cedrus atlantica - Larix decidua - Pinus peuce - Pinus pinea - Pinus nigra - Pinus silvestris

Pinus mugo - Juniperus

communis - Juniperus

horizontalis - Cupresus arizonica - Cupresus

sempervirens - Chamaecyparis

lawsoniana - Thyja orientalis - Thyja occidentalis - Taxus baccata

- Razvija svijest o značaju biljnih vrsta za zdravu životnu sredinu


- Posjeta: zelenim površinama, nacionalnim parkovima, park-šumama, rasadnicima drveća i žbunja, arboretrumu

Prepoznavanje lišćarskih vrsta - Navodi i opisuje: - Determiniše i - Razvija svijest o - Posjeta: zelenim

109




- Vrste roda alnus-

jove - Vrste roda

carpinus-grab - Vrste roda corylus-

lijeska - Vrste roda juglans-

orah - Vrste roda populus-

topole - Vrste roda salix-

vrbe - Vrste roda tilia-lipe - Vrste roda hibiscus - Vrste roda buxus-

simsir - Vrste roda spiraea - Rod laurocerazus - Rod pyracantha - Rod pittosporum - Rod accacia - Rod maclura - Rod deutzia - Rod cercis - Vrste roda

crategus-glog - Rod wisteria - Rod sophora - - Rod robinia-bagrem - Rod rhus - Rod koelreuteria - Vrste roda acer-

javor - Rod hedera- brsljan - Rod ile - Rod euonumus

herbarizuje sledeće vrste:

- Alnus incana - Alnus glutinosa - Carpinus betulus - Corylus colurna - Corylus avvelana - Juglans nigra - Juglans regia - Populus alb. - Populus nigra - Salix alba - Salix matsudana - Salix purpurea - Salix carpea - Tilia tomentosa - Tilia cordata - Tilia grandi flora - Hibiscus syriacus - Buxus sempervirens

Spiraea vanhoutteii - Spraea thumbergii - Laurocerazus

officinalis - Pyracantha cocinea - Pittosporum tobira - Accacia decurrens - Maclura aurantiaca - Deutzia scabr - Cercis siliquastrum. - Crategus monoguna - Wisteria sinensis - Sophora japonica - Robinia

pseudoacacia - Rhus typhina - Koelreuteria

paniculata - Acer platanoides - Acer campestre - Acer saccharinum - Acer

pseudoplatanus - Acer palmatum - Hedera helix - Ilex aquifolium - Euonumus

japonicus

značaju biljnih vrsta za zdravu životnu sredinu


površinama, nacionalnim parkovima, park-šumama, rasadnicima drveća i žbunja, arboretrumu

110




- Rod jasminum-

jasmin - Vrste roda

ligustrum - Rod forsythia - Rod syringa-

jorgovan - Vrste roda fraxinus-

jasen - Vrste roda

viburnum - Vrste roda

lonicerae - Rod tecoma - Rod paulownia - Rod catalpa

- Jasminum fruticans - Jasminum

officinalis - Ligustrum vulgare - Ligustrum sinensis - Forsuthia aeruopea - Syringa vulgaris - Fraxinus ornus - Fraxinus exelsior - Viburnum opulus - Lonicera sp - Tecoma radicans - Paulownia

tomentosa - Catalpa

bignonioides SJEMENARSTVO Uvod - Navodi podjelu

plodova prema botaničkoj klasifikaciji

- Pronalazi primjere za pojedinačne, skupne i zbirne plodove

- Razvija snalažljivost

- Pravi zbirku sjemena

Proizvodnja sjemena - Navodi i opisuje

izvore sjemenskog materijala

- Opisuje:

plodonošenje učestalost plodonošenja, obilnost plodonošenja, prognozu i procjenu uroda

- Razlikuje sastojine, grupe stabala, pojedinacna stabla („plus sastojne“, „plus stabla“)

- Uočava doba i učestalost plodonošenja za pojedine vrste

- Ocijenjuje obilnost plodonošenja

- Procijenjuje urod - Uočava doba

sazrijevanja, opadanja plodova i sijemena za pojedinačne vrste

- Stiče sigurnost u radu

- Posjeta: zelenim površinama, šumskim rasadnicima, sjemenskim objektima

Sakupljanje i dorada šišarica i plodova - Definiše termin

manipulacija sjemena

- Objašnjava radnje koje obuhvata manipulacija

- Sakuplja šišarice, plodove i sjemena

- Pakuje i transportuje šišarice, plodove i sjemena

- Razvija spretnost u radu

- Upotrebljava: penjalice, ljestve, kuke za savijanje, makaze za odsijecanje plodova, mreže

111




sjemena - Doradjuje šišarice, suve i sočne plodove

- Obeskriljava sjeme

- Upotrebljava ambalažu za sjeme

- Koristi: solarne trusnice, električne peći, savremene trusnice

Čuvanje klijanje i mirovanje sjemena - Navodi i opisuje

uslove sredine koji utiču na klijanje i očuvanje klijavosti sjemena

- Objašnjava načine čuvanja sjemena

- Definiše i opisuje mirovanje sjemena

- Navodi načine stimulacije sjemena na klijanje

- Demonstrira načine čuvanje sjemena u prostorijama na otvorenom prostoru, u kolibama i hladnjačama Dezinfikuje sjeme

- Tretira sjeme

vodom i sumpornom kisjelinom

- Mehanički ozledjuje sjeme

- Stratifikuje sjeme

- Razvija odgovornost za kvalitetno ispunjavanje radnih obaveza

- Staklenik - Plastenik - Fungicidi - Insekticidi

Ispitivanje kvaliteta sjemena - Opisuje spoljašnje i

unutrašnje osobine sjemena

- Definiše: partiju, kontrolnu jedinicu, osnovni uzorak , prosječni uzorak i radni uzorak

- Definiše i objašnjava čistoću i apsolutnu masu sjemena

- Navodi i opisuje

metode klijavosti sjemena

- Interpretira

standardizaciju sjemena

- Izdvaja: kontrolnu jedinicu, osnovni uzorak, prosječni uzorak, radni uzorak

- Odredjuje: čistoću

sjemena - Odredjuje

apsolutnu masu sjemena

- Odgovarajućim metodama odredjuje: klijavost, vitalnost, vlažnost, upotrebnu vrijednost sjemena, potrebnu količinu sjemena i zdravstveno stanje sjemena

- Klasifikuje sjeme - Demonstrira

uvjerenje,


- Navikava se na

poštovanja propisa

- Staklenik - Plastenik - Sjeme - Vaga za mjerenje - Uvjerenje o

porijeklu sjemena - Certifikat o

kvalitetu šumskog sjemena

- Deklaracija o porijeklu i

112




certifikat i deklaraciju o porijeklu i kvalitetu sjemenske robe

kvalitetu sjemena

Prepoznavanje šišarica i plodova golosjemenica - Opisuje šišarice i

plodove golosjemenica

- Determiniše i sakuplja šišarice i plodove četinarskih drvenastih i žbunastih vrsta

- Posjeta: - zelenim

površinama, park šumama, šumskim rasadnicima, sjemenskim objektima

Prepoznavanje plodova skrivenosjemenica - Opisuje plodove

skrivenosjemenica - Determiniše i

sakuplja plodove lišćarskih drvenastih i žbunastih vrsta

- Posjeta: - zelenim

površinama, park šumama, šumskim rasadnicima, sjemenskim objektima

CVJEĆARSTVO Uvod - Navodi i opisuje

osnovne biljne organe

- Razlikuje krtolu, gomolj i lukovicu

- Herbarizuje različite oblike listova: igličast, linearan, duguljast, eliptičan, okruglast, jajast, bubrežast i td.

- Razlikuje različite oblike lisnih osnova

- Razlikuje različite oblike sjedećih listova

- Razlikuje različite oblike oboda lista

- Razlikuje različite oblike položaja listova: perast, parno perast, neparno perast, naizmjeničan, naspraman i td.

- Razlikuje forme cvasti: klasasta, klipasta, štitasta, glavičasta, grozdasta, cvjetna



113




korpica i td. Upoznavanje sa organizacijom pogona za proizvodnju cvjeća - Navodi i opisuje

sadržaj zaštićenog prostora proizvodnog pogona

- Navodi i opisuje

sadržaj otvorenog prostora proizvodnog pogona

- Razlikuje: jednostrane staklare, dvostrane staklare, blok staklare, hangarne staklare

- Razlikuje staklare prema namjeni na: staklare množare, proizvodne staklare, staklare za forsiranje

- Razlikuje unutrašnje elemente staklenika

- Razlikuje elemente i sadržaj toplih leja

- Analizira otvoren prostor proizvodnog pogona

- Razvija sposobnost za racionalno iskorištavanje prostora

- Posjeta pogonu za proizvodnju cvijeća

Supstrati u cvjetnoj proizvodnji - Navodi i opisuje

zemljišne smješe koje se koriste u proizvodnji cvjetnih kultura

- Objašnjava načine

proizvodnje smješa u različitim odnosima

- Navodi i opisuje

organska i mineralna djubriva koja se koriste u cvjećarstvu

- Objašnjava načine primjene tečnih

- Prepoznaje i procijenjuje kvalitet: baštenske zemlje, klijališne zemlje, komposta, lisnjače, livadske zemlje, perlita, treseta, vermikulita, vode, pijeska, vrijesnjače, čamovke, vještačkih vlakana

- Pravi smješe supstrata u odnosima:

- 1:2:1 - 1:3:2 - 2:1:2. - Primjenjuje

organska djubriva u cvjećarstvu


- Razvija svijest o potrebi zaštite na radu

- Staklenik - Plastenik - Supstrati - Priključne mašine - Ručni rasprskivač

114




djubriva - Primjenjuje tečna djubriva u odredjenim koncentracijama

Hidroponija - Objašnjava način

gajenja u hidroponiji

- Proizvodi cvjetne kulture u vodi

- Razvija radne navike

- Staklenik - Posude za

hidroponiju Razmnozavanje cvijetnih kultura - Navodi načine

razmnožavanja cvjetnih kultura

- Opisuje osobine sjemena


načine tretiranja sjemena

- Objašnjava

razmnožavanje sjetvom sjemena

- Objasnjava načine

vegetativnog razmnožavanja


sadjenja

- Odredjuje: čistocu sjemena, klijavost sjemena, upotrebnu vrijednost sjemena

- Tretira sjeme: vrelom vodom, kipućom vodom, mehaničkim ozledjivanjem, hemijskim sredstvima

- Stratifikuje sjeme - Sije na otvorenom

prostoru - Sije u zaštićenom

prostoru (staklarama, kontejnerima, plantažna proizvodnja i tople leje)

- Razmnožava dijeljenjem žbunja i položnicama

- Razmnožava reznicama od stabla (vršni dijelovi i dijelovi stabla), reznicama od korijena, reznicama od lista

- Razmnožava reznicama od korijena

- Razmnožava lisnim reznicama

- Razmnožava rizomima

- Sadi lukovice i gomolje na otvorenom



- Staklenik - Plastenik - Vaga - Upotrebljava: - sito, sandučiće,

kontejnere, ravnalice, staklo, hartiju, pincete, ručni rasprskivač, makaze, ašov, nož, fitohormone i kontejnere

115




lukovičasto-gomoljastih vrsta

- Navodi načine

kalemljienja - Objašnjava

okuliranje

prostoru - Sadi lukovice i

gomolje u kontejnerima

- Demonstrira razmnožavanje okuliranjem na budan i spavajući pupoljak

- Kontejneri i

sadilice - Pribor za

kalemljenje

Primjene agrotehničkih mjera u cvjećarskoj proizvodnji - Navodi i opisuje

agrotehničke mjere na otvorenom prostoru


agrotehničke mjere u zatvorenom prostoru

- Obradjuje zemljište

- Rasadjuje (sadi) proizvedeni rasad u staklare, tople leje i na otvorenom prostoru

- Presadjuje - Malčira (pokriva

površinski sloj zemljišta organskim i neorganskim materijalom)

- Zaliva (navodnjava) - Okopava - Skida precvjetale

cvjetove - Podupire i vezuje

cvjetove - Njeguje ponik - Pikira (rasadjuje

rasad na većem rastojanju)

- Razredjuje (vadi odredjen broj biljaka)

- Presadjuje u veće saksije

- Zaliva - Orošava - Prihranjuje - Zakida vršne

pupoljke - Pincira (uklanja

bočne izbojke) - Praši (razbija

pokoricu na površini)

- Čuva cvijeće



- Mašine za osnovnu obradu

- Ručni alat - Sredstva za

navodnjavanje - Upotrebljava: - sito, sandučiće,

kontejnere, ravnalice, staklo, hartiju, pincete, ručni rasprskivač, makaze, nož i kontejnere

116




(poštuje zahtjeve cvjetnih vrsta prema toploti, umjerenoj toploti i hladnoći)

Kontejneri (posude) u cvjećarskoj proizvodnji - Navodi tipove

kontejnera - Opisuje trajne

kontejnere - Opisuje netrajne

kontejnere

- Upotrebljava: glinene saksije, metalne saksije, plastične kese, drvene sanduke, korpe, kontejnere od hartije, tresetne saksije, polietilenske kese, polietilenske rukavce, kontejnere za hidrokulture i dr.

117




učenik učenik učenik DEKORATIVNA DENDROLOGIJA Upoznavanje sa prostornom organizacijom rasadnika - Opisuje mjesto

organizovanja proizvodnje sadnog materijala

- Objašnjava način unutrašnje organizacije rasadnika

- Analizira izbor mjesta rasadnika

- Analizira rasadnik (veličina, oblik, ogradjivanje, kvalitet zemljišta) sijalište, rastilište(škole), ožiliste, matičnjak

- Razvija smisao za racionalno iskorišćavanje prostora

- Posjeta rasadniku

Generativno razmnožavanje drveća i žbunja - Navodi i objašnjava

načine obrade zemljišta

- Interpretira održavanja plodnosti zemljišta

- Objašnjava jesenju i proljećnju sjetvu


načine sjetve, dubinu sjetve i gustinu sjetve

- Navodi i objašnjava agrotehničke mjere prije pojave ponika

- Navodi i objašnjava agrotehničke mjere poslije pojave ponika

- Demonstrira

posebne mjere njege

- Izvodi grubu obradu zemljišta i finu obradu zemljišta

- Planira metode održavanja plodnosti zemljišta

- Dezinfikuje zemljište

- Priprema sjemena za sjetvu

- Formira polja, leje i brazde

- Izvodi sjetvu omaškom i sjetvu u redove

- Izvodi: valjanje,

malčiranje, rahljanje, zalivanje

- Izvodi: zasjenjivanje, zaštitu od mraza, prorijedjivanje, plijevljenje, prašenje, zalivanje, pikiranje, zaštitu od bolesti štetočina i glodara

- Izvodi posebne mijere njege: potkresivanje sadnica, podsijecanje korijena i prihranjivanje sadnica

- Razvija samostalnost i spretnost u radu

- Upotrebljava: - mašine za osnovnu

obradu zemljišta, mašine za dopunsku obradu zemljišta, rasipače mineralnih djubriva, mašine za rasturanje zaštitnih sredstava, mašine za dezinfekciju zemljišta

- Freze - Kultivatori - Motike - Grabulje - Upotrebljava:

malc, sisteme za navodnjavanje sa kapaljkama, ručni alat

- Upotrijebljava: - mreže, asure,

plastične folije, aluminijumske folije,sredstva za zaštitu

- Mašine za

podsijecanje korijena, ručni alat

118




- Navodi i demonstrira agrotehničke mjere u prvoj školi drveća

- Navodi i

demonstrira agrotehničke mjere u drugoj školi drveća

- Izvodi agrotehničke mjere u prvoj školi drveća(za lišćare):

presadjuje sadnice iz sijališta, skraćuje korijen i nadzemni dio, formira krunu, uklanja izbojke, skraćuje bočne grane, prevršuje stabla, praši i uništava korov i zaliva Izvodi agrotehničke mjere u drugoj školi drveća: presadjuje sadnice iz prve škole, skraćuje korijen, sadi sadnice po principu kvadrata i trougla, pinsira krunu

- Mašine za

presadjivanje

Vegetativno razmnozavanje drveća i žbunja - Navodi i objašnjava

načine vegetativnog razmnožavanja

- Objašnjava razmnožavanje reznicama

- Demonstrira načine i vrijeme uzimanja reznica i činioce ožiljavanja

- Objašnjava načine pospješivanje reznica na ožiljavanje

- Razmnožava: dijeljenjem, nagrtanjem, polijeganjem

- Razmnožava zelenim, zrelim i poluzrelim reznicama

- Izvodi odsijecanje zelenih, zrelih i poluzrelih reznica Upotrijebljava fitohormone

- Razvija spretnost i samostalnost u radu

- Ručni alat - Fitohormoni

Kalemljenje pojedinih vrsta drveća i žbunja - Navodi i objašnjava

načine kalemljenja - Izvodi sledeće vrste

kalemljenja: obično spajanje, sedlasto kalemljenje, bočno kalemljenje, kalemljenje pod koru, okuliranje uspavanim pupoljkom i okuliranje aktivnim


- Staklenik - Plastenik - Upotrebljava: makaze, kalemarski nož, testericu, kalemarski vosak, 96% alkohol,rafiju

119




pupoljkom, ablaktiranje

- Njeguje kalemove

Proizvodnja pojedinih vrsta drveća i žbunja(četinari) - Navodi i objašnjava

načine proizvodnje četinarskih vrsta (drveće i žbunje)

- Proizvodi: jelu, smrču, omoriku, ariš, bor, tuju, juniperus, hameciparis...

- Razvija odgovoran odnos prema prirodi


- Staklenik - Plastenik

Proizvodnja pojedinih vrsta drveća i žbunja(lišćari) - Navodi i objašnjava

načine proizvodnje lišćarskih vrsta (drveće i žbunje)

- Proizvodi: hrast, javor, jasen, lipu, orah, kesten, magnoliju, šimšir, forziciju, tuju, pirakantu, pitosporum, visteriju, ligustrum...


- Staklenik - Plastenik - Formira matičnjak - Uredjuje školsko

dvorište sopstveno proizvedenim biljnim materijalom

CVJEĆARSTVO Prepoznavanje i proizvodnja jednogodišnjih cvjetnih vrsta - Navodi

jednogodišnje cvjetne kulture

- Navodi morfološke biološke i dekorativne osobine jednogodišnjih cvjetnih kultura

- Objašnjava

razmnožavanje jednogodišnjeg cvijeća

- Determiniše i herbarizuje:

- ageratum mexicanum, begonia semper florens, calendula officinalis, celosia sp., chelichrisum bracteatum, salvia splendens,antirhinum maius, delphinium sp., impatiens sp., tropaeolum maius

- Proizvodi sledeće vrste: ageratum mexicanum, begonia semper florens, salvia splendens, tagetes sp., petunia hybrida...

- Razvija spsobnost zapažanja

- Razvija spretnost i

samostalnost u radu

- Staklenik - Uredjuje školsko

dvorište samostalno proizvedenim jednogodišnjim cvijećem

Prepoznavanje i proizvodnja dvogodišnjih cvjetnih kultura - Navodi dvogodišnje

cvjetne vrste - Navodi morfološke

biološke i

- Determiniše i herbarizuje sledeće vrste: bellis perrenis, dianthus

- Razvija spsobnost zapažanja

- Razvija spretnost i samostalnost u

- Staklenik

120




dekorativne osobine dvogodišnjih cvjetnih vrsta

- Objašnjava

razmnožavanje dvogodišnjeg cvijeća

barbatus, silene pendula, myosotis alpestris, viola tricolor, sherianthus sheri

- Proizvodi sledeće vrste: bellis perrenis, nezaboravak, viola tricolor

radu - Uredjuje školsko

dvorište samostalno proizvedenim dvogodisnjim cvijećem

Prepoznavanje i razmnožavanje višegodišnjih cvjetnih vrsta-perena - Navodi i opisuje

višegodišnje cvjetne vrste


razmnožavanja perena

- Prepoznaje i herbarizuje sledeće vrste: aubrietia deltoidea,chrizantemum maximum, decentra sp., gipsophila sp., hosta sp., iris sp., achilea filipendulina, aquilegia sp., arabis albida, aster sp., bergenia sp., cerastium sp., gaillardia sp., helenium sp., hemerocalis sp., peonia sp.,rudbeckia sp., santolina sp., sempervirum sp., vinca sp., yucca sp.

- Razmnožava diobom bokora


- Razvija spretnost i

samostalnost u radu

- Uredjuje školsko

dvorište samostalno proizvedenim cvjetnim materijalom

Prepoznavanje i razmnožavanje lukovičasto gomoljastih cvjetnih vrsta - Navodi i opisuje

lukovičasto gomoljaste cvjetne vrste

- Objašnjava razmnožavanje lukovičasto -gomoljastih cvjetnih vrsta

- Objašnjava jesenju i proljećnu sadnju lukovica i gomolja na otvorenom

- Objašnjava sadnju lukovica u

- Prepoznaje i herbarizuje lukovičasto gomoljaste cvjetne vrste

- Sadi lukovice lala,

zumbula, narcisa u jesen na otvorenom

- Sadi gomolje i lukovice dalija,


- Razvija odgovornost u radu

- Staklenik - Otvoren prostor

121




posudama

gladiola i ljiljana u proljeće na otvorenom

- Sadi lukovice zumbula i krokusa u posudama

- Izvodi vadjenje, čišćenje, odvajanje, klasiranje i čuvanje i dezinfekciju lukovica

Pospješivanje za rano cvjetanje - Navodi i objašnjava

radnje prije i tokom pospješivanja lukovica

- Izvodi pospješivanje zumbula

- Razvija spretnost i preciznost u radu

- Staklenik sa posebnim mračnim komorama

BIODEKORACIJA Uvod - Navodi i opisuje

biljni materijal koji se koristi za aranžiranje

- Razlikuje biljni materijal koji se koristi u biodekoraciji: rezano cvjeće, grane drveća, grane žbunja, puzavice, suvi biljni materijal, plodovi različitog oblika...

- Različit biljni materijal

Aranžiranje rezanog cvijeća - Navodi i

karakteriše posude, alat, pomoćna sredstva i pomoćni materijal za aranžiranje

- Objašnjava načine konzerviranja biljnog materijala

- Objašnjava osnovne principe aranžiranja rezanog cvijeća

- Razlikuje posude, alat, sredstva i pomoćna sredstva za aranžiranje

- Konzervira biljni

materijal - Izvodi posupak

aranžiranja koristeći tri glavne grane ŠIN, SOE I HIKAE i pomoćne grane


- Navikava se na red i urednost

- Razvija kreativnost

- Koristi: - posude različitog

oblika, boje i veličine, alat, voćarske makaze, kalemarski nož, kliješta, čekić, šilo, pomoćna sredstva, jež(kenzan), šipo, sundjer za aranžiranje sviježeg cvjeća razlčitog oblika, držače različitog oblika

- pomoćni materijal: žica različite debljine, trake za

122




vezivanje, ukrasne trake, mahovina, drvo, kamen, stiropor, celofan, krep papir različite boje i ostali specijalni papiri

- Upotrebljava posude i biljni materijal

Aranžiranje suvog cvjeća - Navodi i

karakteriše biljke koje se prirodno suše, biljke sa plodovima i biljke koje se vještački suše

- Objašnjava metode sušenja

- Objašnjava aranžiranje suvog cvijeća

- Primjenjuje metode sušenja na prikupljenom biljnom materijalu

- Izvodi postupak

aranžiranja suvog cvijeća


- Upotrebljava: glicerin, silicil-gel, suv biljni materijal, sundjer za aranžiranje suvog cvijeća, žicane mreže, žicu, mahovinu, nož, makaze, selotejp, lijepak, konac, šilo

Aranžiranje buketa - Navodi i opisuje

vrste buketa prema tehnici rada i prema namjeni

- Objašnjava aranžiranje novogodišnje aranžmane

- Pravi dekorativni buket, vjenčani buket, bidermajer, kaskadni buket, korsaž i td.

- Aranžira novogodišnji aranžman, novogodišnji stoni aranžman, božićni vijenac, božićno drvo

- Razvija kreativnost - Upotrebljava: biljni materijal, drzač, sundjer, žicu, svijeće, šišarice, suvo voće, zlatni i srebrni prah, sprej, ukrasne trake, gutanol trake, lijepljive trake, celofan, krep papir

- Kreira aranžman prema svom idejnom riješenju

Aranžiranje u stilu ikebane - Navodi i opisuje

biljni materijal koji se koristi u aranžiranju a karakterističan je za odredjeno godišnje doba

- Navodi i opisuje materijal potreban za aranžiranje vijenca i „suze“

- Objašnjava aranžiranje

- Aranžira proljećni, ljetnji, jesenji i zimski aranžman. Pravi vijenac i „suzu“

- Razvija kreativnost - Upotrebljava biljni materijal karakterističan za odredjeno godišnje doba

Primjer: - Proljeće (grane

voćaka, grane lijeske sa veoma dekorativnim resama, grane forzicije ...), jesen:

123




proljećnog, ljetnjeg, jesenjeg i zimskog aranžmana

- Objašnjava aranžiranje vijenaca i „suze“

(upotrebljava crvene grane javora, grane pirakante, grane japanske dunje, cvjetove hrizanteme ...)

- Upotrebljava plastičnu osnovu, žicu, sundjer i biljni materijal

Vrste aranžmana prema mijestu postavljanja - Navodi i opisuje

vrste aranžmana prema mijestu postavljanja

- Objašnjava aranžiranje aranžmana prema mijestu postavljanja

- Pravi podni, zidni i stoni aranžman

- Aranžira korpe


- Upotrebljava: biljni materijal, staklenu ploču, podlogu od pruća, različite posude, svijeće, žičane mreže, sundjer

Slobodni aranžmani - Objašnjava ulogu

drveta, vode i kamena u cvjetnim aranžmanima

- Objašnjava ulogu svjetlosti, vlage, strana svijeta, brzine rasta u aranžiranju biljnog materijala

- Pravi „panj“ aranžman

- Pravi aranžman „prizor pored vode“

- Aranžira prostoriju biljnim materijalom poštujući zahtjeve biljke prema: jačini svijetlosti (hlad, poluhlad, svijetlost, sunce), stranama svijeta (sjever, jug, istok, zapad), većoj i manjoj količini vlage

- Razvija smisao za oblikovanje

- Razvija kreativnost - Razvija smisao za

prostornu orjentaciju

- Upotrebljava: mali nožic, šmirgl papir, testeru, sandolin, crnu farbu, sundjer, žicu, biljni materijal

124




učenik učenik učenik CVJEĆARSTVO

Prepoznavanje i razmnožavanje saksijskog cvijeća (lisno - dekorativne vrste) - Navodi i opisuje

saksijske lisno - dekorativne vrste


načine razmnožavanja saksijskih lisno-dekorativnih vrsta

- Prepoznaje sledeće vrste: diffenbachia picta, ficus elastica, ficus decora, ficus benjamin, sanseveria trifasciata laurenthii, sanseveria hanni, asparagus sp., aspidistra elatior, corduline, dracena draco, aloe arborescens, chlorophutum comosum, pilea cardieri, aucuba, cuperis alternifolius, marantha leuconeura, monstera deliciosa, palme, paprati, kaktusi

- Razmnožava fikuse reznicama od stabla

- Razmnožava sanseveriju lisnim reznicama i deobom bokora

- Razmnožava aloju lisnim reznicama i bočnim izdancima

- Razmnožava ostale (gore navedene) karakteristične vrste


- Stiče spretnost i

samostalnost u radu

- Staklenik - Vrtni centar

Prepoznavanje i razmnožavanje saksijskog cvijeca (cvjetno - dekorativne vrste) - Navodi i opisuje

saksijske cvjetno -dekorativne vrste

- Prepoznaje sledeće vrste: asalea indica, begonia tyber hybrida, cuclamen persicum, kalanchoe sp., pelargonium


- Staklenik - Otvoreni prostor - Vrtni centar

125





načine razmnožavanja cvjetno -dekorativnih vrsta

grandiflorum, pelargonium peltatum, saintpaulia ionantha, anthurium andreanum, anthurium scherzerianum, calceolaria hybrida, fuchsia hybrida, glohinia hybrida, primula sp.

- vrste iz roda bromeliaceae, agapanthus sp., kamellia japonica, neorgenia sp., nidularium tricolor, clivia minata, hypeastrum hybridym, gardenia sp, houa carnosa, orhideje i druge vrste

- Prepoznaje vrste koje se koriste za sadnju na otvorenom kao i za sadnju u saksijama: hydrangea hortensis-hortenzija, chrusanthemum sp.-hrizanteme, nerium oleander, passi flora

- Razmnožava azaleju reznicama od stabla, muškatle-vršnim reznicama, santpaulije lisnim reznicama, hortenzije reznicama, hrizanteme deobom bokora i reznicama

- Razvija radne

navike i motivaciju za rad

- Razvija

samostalnost u radu

- Uredjivanje

enterijera

126




Prepoznavanje i razmnožavanje cvjetnih kultura za rezani cvjet - Opisuje morfološke

biološke i dekorativne osobine kultura za rezani cvijet

- Navodi i objašnjava načine razmnožavanja pojedinih vrsta

- Prepoznaje: dianthus sp., gerber jamesonii, rosa sp., strelitzia regine, fresia hybrida

- Razmnožava gerbere generativno i vegetativno, frezije lukovicama.

- Izvodi okuliranje ruža


- Stiče sigurnost u radu

- Staklenik - Vrtni centar

Priprema cvjetnog materijala za prodaju - Objašnjava načine

pripreme cvjetnog materijala za prodaju

- Priprema cvjetni materijal za prodaju

- Razvija svijest za ekonomičnost

Upoznavanje sa cvjetnim sjemenarstvom - Navodi i opisuje

osobine sjemena cvjetnih vrsta

- Determiniše i sakuplja sjeme


- Pravi zbirku sjemena

BIODEKORICAJA Škola OHARA - Navodi i opisuje

stilove Moribana i objašnjava način aranžiranja

- Navodi i opisuje stilove Nageire i objašnjava način aranžiranja. Opisuje Morimono aranžman i objašnjava način aranžiranja

- Interpretira način izrade odredjenog stila Moribana aranžiranja

- Interpretira način izrade odredjenog stila Nageire aranžiranja

- Interpretira način izrade Morimono aranžmana


- Upotrebljava : - posude, sundjer,

biljni materijal, lijepak, voće

Škola SOGETSU - Navodi

karakteristike aranžiranja Sogetsu škole i objašnava način aranžiranja

- Interpretira način izrade odredjenog stila Sogetsu aranžmana


- Upotrebljava : - posude,sundjer,

biljni materijal, lijepak

Škola IKENOBO - Navodi i opisuje

stilove Ikenobo škole

- Opisuje “Apstraktan aražman”

- Izvodi Šoga aranžman

- Kreira aranžman

koristeći kombinaciju


- Upotrebljava: - biljni materijal ,

staklo, kovano gvožde, foliju

127




metala, stakla, kamena i cvjetnog materijala

Aranžiranje žardinjera (enterijer) - Navodi i opisuje

saksijske vrste koje se koriste za aranžiranje žardinjera: lisno -dekorativne i cvjetno -dekorativne

- Objašnjava principe aranžiranja enterijera

- Aranžira žardinjeru u zatvorenom prostoru


- Biljni materijal, saksijsko cvijeće

Aranžiranje žardinjera (eksterijer) - Navodi i opisuje

biljni materijal koji se koristi za spoljašnje žardinjere

- Objašnjava principe aranžiranja eksterijera

- Aranžira vanjsku žardinjeru


- Biljni materijal

Slobodni aranžmani - specifični oblici aranžiranja - Navodi i objašnjava

specifične oblike aranžiranja (“vrt u boci”, mini staklenu baštu, terarijum, bonsai aranžman -uzgajanje minijaturnog drveca)

- Aranžira terarijum

- Razvija preciznost u radu

- Biljni materijal - Specijalni alat

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - N. Balog, E. Mastilović,Agrohemija sa fiziologijom bilja, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 1989. - N. Balog, N. Miljković,Pedologija, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2003. - M. Savić, V. Vujadinovći,Poljoprivredna tehnika za 1.ili 2. razred poljoprivredne

škole , Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003. - M. Savić, A. Bošnjaković, M. Blagojević, V. Vujadinović, Poljoprivredna tehnika za

2. i 3. razred poljoprivredne škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003.

- S. Stilinović, Rasadničarstvo, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002.

128

- A. Tucovic, Z. Simić, Ishrana bilja, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002.

- M. Miladinovic, Proizvodnja sadnog materijala, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002.

- D. Milošević Brevinac, Rasadničarstvo, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004.

- V. Isajev, A. Mančić, Šumsko sjemenarstvo, Šumarski fakultet Banja Luka, 2001. - V. Isajev, R. Čomic, A. Mančić, M. Mataruga, Priručnik za proizvodnju šumskog

sjemena u prirodnim sjemenskim objektima, Šumarski fakultet, Banja Luka, 1998. - E.Vukičević, F. Djakonović, Dekorativna dendrologija, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 2002. - O. Mijanović, Cvećarstvo I i II, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,

2002. - D. Miloševic Brevinac, Tehnologija cvećarske proizvodnje, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 2003. - Z. Drenić, Cvećarstvo, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. - S. Matutinović, Osnovi aranžiranja biljnog materijala, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 2002. - F. Barnet, Savremeni pristup cvetnom dizajnu, Leo commerce doo, Rijeka, 2007. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se realizuje na nastavno-proizvodnom objektu (ekonomiji škole) koji je

opremljen: - Neophodnom poljoprivrednom mehanizacijom i koji posjeduje zasade voća i

vinove loze; - Laboratorijom za analizu uzorka zemljišta i đubriva, opremom i materijalom za:

uzimanje i pripremanje uzorka biljne mase, određivanje slobodne hidroskopsne vlage, određivanje mineralnih materija, određivanje asimilacione površine lista;

- Pogonima za proizvodnju cvijeća kao i rasadnicima za proizvodnju drveća i žbunja opremljenim zaštićenim prostorom (plastenici, staklenici, tople leje), otvorenim proizvodnim površinama (površine za razmnožavanje, površine za formiranje sadnica, matičnjak, arboretrum, ogledno polje), alatom, pomoćnim sredstvima i materijalom za aranžiranje;

- Zelenim površinama, park šumama, arboretrumima, sjemenskim objektima, nacionalnim parkovima, individualnim rasadnicima.

- Napomena: Ukoliko škola nije u mogućnosti da nabavi sva neophodna sredstva i da zasnuje određenu proizvodnju, preporučuje se posjeta poljoprivrednim gazdinstvima koja posjeduju sredstva, materijale i određenu proizvodnju neophodnu za izvođenje praktične nastave.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno,i u toku praktičnog rada. - Usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu ,i jedna

ocjena iz praktičnog rada (koji uključuje i vođenje dnevnika praktičnog rada). - Provjera praktičnih znanja – rada, se sastoji iz razumijevanja poslova i

zainteresovanosti učenika, urednosti, preciznosti, tačnosti, odgovornom odnosu prema alatu, materijalima, instrumentima, opremi i poštovanju propisa zaštite, kao i urađenom dnevniku rada.

- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu.

- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima.

129

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer hortikulture - Diplomirani inženjer pejzažne arhitekture - Diplomirani inženjer agronomije, opšti smje - Diplomirani inženjer poljoprivrede, opšti smjer - Diplomirani inženjer poljoprivrede, biljni smjer - Diplomirani inženjer voćarstva i vinogradarstva - Diplomirani inženjer ratarstva i povrtarstva - Daradnik u nastavi (V stepen) iz područja poljoprivrede i šumarstva 10. Povezanost predmeta


- Uzimanje uzoraka zemljišta, priprema i analiza

- Pedologija - Fizičke i hemijske osobine zemljišta

- Morfološke osobine zemljišta

- Uzimanje uzoraka mineralnih đubriva u cilju raspoznavanja i određivanja hemijskg sastava

- Izaračunavanje potrebne količine đubriva za đubrenje na osnovu hemijske analize zemljišta

- Uzimanje i priprema uzoraka biljne mase

- Određivanje slobodne i hidroskopnke vlage

- Određivanje mineralnih materija

- Određivanje asimilacione površine biljaka

- Agrohemija sa fiziologijom biljaka

- Đubriva - Đubrenje - Sastav biljne supstance

- Obuka u rukovanju traktorom, održavanje traktora

- Praktičan rad sa poljoprivrednim mašinama na parceli

- Poljoprivredna mehanizacija

- Traktori - Mašine za obradu

zemljišta, đubrenje, sadnju, njegu i zaštitu, kosačice

- Prepoznavanje lišćarskih i četinarskih vrsta (drveće i žbunje)

- Proizvodnja sadnica drveća i žbunja generativnim i vegetativnim putem

- Dekorativna dendrologija

- Morfološke i dekorativne osobine lišćarskih i četinarskih vrsta (drveće i žbunje)

- Generativno i vegetativno razmnožavanje

- Prepoznavanje jednogodisnjih, dvogodišnjih, višegodišnjih i saksijskih cvjetnih kultura

- Cvjećarstvo

- Generativno i vegetativno razmnozavanje cvjetnih kultura

- Prepoznavanje šišarica i - Sjemenarstvo - Morfološke osobine

130


plodova skrivenosjemenica i golosjemenica

- Proizvodnja sjemena - Ispitivanje kvaliteta

sjemena

sjemena

- Aranžiranje sviježeg i suvog saksijskog cvijeca

- Biodekoracija

- Suv i svijež cvjetni materijal, saksijski cvjetni materijal,suve i svježe grane drveća i žbunja, plodovi

131

1.3. IZBORNA NASTAVA 1.3.1. STRANI JEZIK II Napomena: Za strani jezik II koriste se katalozi stranih jezika opšteobrazovnih predmeta sa fondom časova dva nedjeljno za sve 4 godine . Predmetni katalozi su u nadležnosti Zavoda za školstvo.

132

1.3.2. METEOROLOGIJA SA KLIMATOLOGIJOM 1. Naziv predmeta: METEOROLOGIJA SA KLIMATOLOGIJOM

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I 49 23 72 II III IV

Ukupno 49 23 72 3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje osnovnih saznanja o razvoju meteorologije i njenog značaja za razvoj

drugih naučnih disciplina. - Sticanje osnovnih saznanja o atmosferi kao sredini svih vremenskih zbivanja. - Upoznavanje sa izvorima zračenja i toplotne energije, zagrijavanje zemlje i

atmosfere. - Upoznavanje sa vazdušnim pritiskom i vazdušnim kretanjima. - Upoznavanje sa vlažnošću vazduha, oblačnošću i maglom. - Sticanje osnovnih znanja o atmosferskim talozima, električnim i optičkim

dešavanjima u atmosferi. - Upoznavanje sa pojmom vazdušnih masa i vremenskim nepogodama. - Sticanje znanja o radu u meteorološkim stanicama i mjerenjima koja obavljaju. - Sticanje znanja o osnovnim pojmovima i prognozi vremena. - Upoznavanje sa opštim pojmovima klime, klimatologije i klimatološkim

podacima. - Upoznavanje sa pojmom solarne, fizičke i planinske klime. - Sticanje osnovnih saznanja o mikroklimatologiji i mikroklimi. - Upoznavanje sa uticajima klime na okolinu. - Upoznavanje sa klimatskim karakteristikama Crne Gore.

133





Uvod - Upoznaje istorijski

razvoj meteorologije - Objašnjava podjelu

meteorologije - Upoznaje se sa

značajem izučavanja meteorologije

- Opisuje i nabraja meteorološke elemente i pojave

- Uočava razlike kroz istorijski razvoj meteorologije

- Razlikuje naučne grane u okviru meteorologije

- Na primjerima ukazuje značaj izučavanja meteorologije

- Prepoznaje meteorološke elemente i pojave

Atmosfera - Navodi osnovna

saznanja o postanku, sastavu, osobinama, i podjeli atmosfere

- Razlikuje karkteristike atmosferskih slojeva po hemijskom sastavu vazduha, značaju sastojaka atmosfere

- Razumije podjelu atmosfere i termičke karakteristike


Toplota i temperatura - Objašnjava pojam

toplote i temperature

- Navodi izvore toplote na zemljinoj površini i atmosferi

- Opisuje i nabraja toplotne izvore, sunce i sunčevo zračenje

- Objašnjava zračenje zemljine površine i zračenje atmosfere

- Upoznaje dnevna i godišnja kolebanja sunčevog zračenja

- Upoznaje instrumente za mjerenje sunčevog zračenja

- Razlikuje i razumije pojam toplote i temperature

- Uočava izvore toplote na zemljinoj površini i atmosferi

- Razumije zračenje zemljine površine i atmosfere

- Pojašnjava na primjerima dnevna i godišnja kolebanja sunčevog zračenja

- Razlikuje instrumente i načine mjerenja sunčevog zračenja

- Razvija pravilan odnos prema životnoj sredini

Vježbe: - Instrumenti za

mjerenje sunčevog zračenja i način mjerenja

134




Zagrijevanje zemlje i atmosfera - Upoznaje pojam

toplote i temperature

- Objašnjava proces zagrijavanja i hlađenja površinskih slojeva kopna

- Objašnjava proces zagrijavanja i hlađenja površinskih slojeva vode

- Objašnjava proces zagrijavanja i hlađenja prizemnog sloja vazduha

- Upoznaje dnevna i godišnja kolebanja temperature vazduha

- Objašnjava značaj toplote za biljni svijet

- Upoznaje instrumente za mjerenje temperature i način mjerenja

- Razlikuje pojam toplote i temperature

- Na primjerima pojašnjava uticaj zagrijavanja kopna, brzinu zagrijavanja, uticaj na šume, biljnog i sniježnog pokrivača

- Razlikuje uzroke zagrijevanja i hlađenja površinskih slojeva vode

- Razlikuje uzroke zagrijevanja i hlađenja prizemnog sloja vazduha

- Pojašnjava promjene nastale usljed dnevnih i godišnjih kolebanja temperature vazduha

- Na primjerima ukazuje na značaj toplote za biljni svijet

- Razlikuje instrumente za mjerenje temperature, načine mjerenja



mjerenje i način mjerenja

Vazdušni pritisak - Upoznaje pojam

vazdušnog pritiska i opadanje vazdušnog pritiska sa visinom

- Upoznaje dnevna i godišnja kolebanja vazdušnog pritiska

- Upoznaje instrumente za mjerenje vazdušnog pritiska i način mjerenja

- Razumije opadanje vazdušnog pritiska sa promjenom visine

- Uočava razloge dnevnih i godišnjih kolebanja vazdušnog pritiska

- Razlikuje instrumente i način mjerenja vazdušnog pritiska


mjerenje vazdušnog pritiska i način mjerenja

Vazdušna kretanja-vjetrovi - Upoznaje pojam - Na primjerima Vježbe:

135




vjetra i njegov postanak

- Navodi i opisuje vrste vjetrova, promjene pravca, brzine vjetra i vrtložna strujanja

- Objašnjava uticaj vjetra na biljni svijet

- Upoznaje istrumente za mjerenje vjetra i način mjerenja

navodi uzroke postanka vjetra

- Razlikuje vrste vjetrova, vrste trenja, promjene pravca, brzine vjetra i vrtložna strujanja

- Uočava kroz primjere uticaj vjetra na biljni svijet

- Razlikuje instrumente za mjerenje pravca, brzine i jačine vjetra

- Instrumenti za određivanje i bilježenje smjera jačine i brzine vjetra i način korišćenja

Vlažnost vazduha - Upoznaje se sa

fizičkim procesima kruženja vode

- Upoznaje procese isparavanja

- Upoznaje se sa vodenom parom u vazduhu-vlaga vazduha

- Upoznaje dnevni i godišnji hod vlažnosti vazduha

- Objašnjava uticaje vlažnosti vazduha na biljni svijet

- Upoznaje instrumente za mjerenje vlažnosti i postupak mjerenja

- Opisuje proces kondezacije, sublimacije i mržnjenja

- Opisuje pojavu oblaka i njihovu podjelu

- Upoznaje se sa načinom osmatranja oblaka i pojmom oblačnosti

- Upoznaje pojam magle, vrste magle, vidljivost i uticaj oblaka i magle na biljni svijet

- Uočava kroz primjere procese kruženja vode (isparavanje, kondezacija, sublimacija i oticanje vode)

- Razlikuje činioce koji utiču na isparavanje

- Prepoznaje pojam vlažnosti i način određivanja vlažnosti

- Razlikuje dnevni i godišnji hod vlažnosti vazduha

- Uočava značaj vlažnosti vazduha za biljni svijet

- Razlikuje instrumente za mjerenje isparavanja i vlažnosti vazduha

- Uočava važnost procesa kondezacije, sublimacije i mržnjenj

- Raspoznaje i razlikuje oblake i uočava kroz primjere proces stvaranja oblaka

- Osmatra oblake i utvrđivanje količine oblačnosti, stepen

- Razvija analitičnost u radu

Vježbe: - Mjerenje pomoću

instrumenata i unošenje podataka u dnevnik osmatranja

136




vidljivosti - Razlikuje pojam

magle i vidljivosti, način obrazovanja magle i tipove magle

- Povezuje uticaj oblaka i magle sa biljnim svijetom

Atmosferski talozi- padavine - Opisuje i nabraja

padavine koje se obrazuju na zemljinoj površini i predmetima na njo

- Opisuje i nabraja padavine koje se obrazuju u oblacima

- Navodi i pojašnjava dnevni i godišnji hod količine padavina

- Upoznaje se sa značajem padavina za biljni svijet

- Upoznaje se sa instrumentima i mjerenjem količine padavina u tečnom stanju

- Upoznaje se sa instrumentima i mjerenjem padavina u čvrstom stanju

- Raspoznaje i razvrstava padavine koje se obrazuju na zemljinoj površini i na predmetima na njoj

- Raspoznaje padavine koje se obrazuju u oblacima

- Razlikuje dnevni i godišnji hod količine padavina

- Analizira značaj padavina za biljni svijet

- Razlikuje instrumente i način mjerenja količine padavina u tečnom stanju

- Raspoznaje instrumente i način mjerenja količine padavina u čvrstom stanju


Vježbe: - Mjerenje količine

padavina u tečnom i čvrstom stanju i unošenje podataka u dnevnik osmatranja

Električne i optičke pojave - Upoznaje se sa

optičkim i električnim pojavama u atmosferi

- Razlikuje najvažnije optičke i električne pojave u atmosferi

Vazdušne mase i vremenske nepogode - Objašnjava pojam

vazdušnih masa kao nosioca vremena i opisuje vazdušne frontove, pojam ciklona i anticiklona

- Navodi i opisuje najvažnije

- Koristi pojam vazdušnih masa kao nosioca vremena

- Analizira način obrazovanja vazdušnih frontova, ciklona i anticiklona

- Razlikuje najvažnije

137




vremenske nepogode i njihovo dejstvo u prirodi

vremenske nepogode i njihovo dejstvo u prirodi

Način obezbeđenja meteoroloških podataka za operativne, primijenjene i istraživačke svrhe - Upoznaje

meteorološke stanice - Upoznaje

instrumente za meteorološka mjerenj

- Upoznaje metode za prognozu vremena

- Interpretira podjelu meteoroloških stanica

- Razlikuje savremene instrumente koji se koriste za meteorološka mjerenja

- Razlikuje metode koje se koriste za prognozu vremena i podjelu prognoze vremena


Vježbe: - Očitavanje i

unošenje podataka

Uvod u klimatologiju - Upoznaje opšte

pojmove o klimi, klimatologiji, podacima, vremenskim jedinicama i obradom klimatoloških podataka

- Upoznaje pojam solarne i fizičke klime, klimatske faktore i modifikatore klime

- Objašnjava uticaj kopna, mora i šume na klimu

- Razlikuje opšte pojmove o klimi, klimatologiji i klimatološkim procesima

- Koristi klimatoloških podataka i vremenskih jedinica u cilju određivanja klime

- Razlikuje pojam solarne i fizičke klime, klimatske faktore i modifikatore klime

- Povezuje uticaj kopna, mora i šume na klimu

Klimatski pojasevi - Upoznaje granicu i

karakteristike svakog pojasa

- Razlikuje zemljine klimatske pojaseve i karakteristike svakog pojasa


Vrste klime - Navodi osnovne i

prelazne klimatske tipove

- Upoznaje planinsku klimu

- Razlikuje osnovne i prelazne klimatske tipove

138




Mikroklimatologija - Upoznaje mikroklimu

površinskog sloja vazduha i mikroklimu pojedinih sredina

- Analizira uticaj planina na klimatološke elemente i vegetaciju

- Razlikuje mikroklimu površinskih slojeva vazduha i raznih sredina

Vegetacija i mikroklima - Objašnjava: globalno

i svjetlosno zračenje u šumama, temperaturu i toplotu zemljišta i vazduha, isparavanje, padavine, strukturu vjetra u šumi

- Objašnjava mikroklimu na ivicama šumskih sastojina i uticaj starosti i proreda šumskih sastojina na mikroklimu šume

- Analizira uticaj šumskog drveća na globalno i svijetlosno zračenje, uticaj šumske sastojine na temperaturu zemljišta i vazduha, uticaj na isparavanje, vlažnost vazduha, padavine, strukturu vjetra u šumi

- Povezuje uticaj ivičnog pojasa šumskih sastojina na mikroklimu na ivicama šumskih sastojina


Uticaj vegetacije na klimu okoline - Upoznaje uticaj

šume kao modifikatora klime na šire područje oko sebe

- Analizira uticaj vegetacije na klimu okoline

Klima Crne Gore - Nabraja osnovne

karakteristike najvažnijih klimatskih elemenata u našoj zemlji

- Navodi klasifikaciju klime naše zemlje

- Razlikuje faktore koji utiču na klimu Crne Gore

- Razlikuje osnovne karakteristike najvažnijih elemenata koji utiču na klimu Crne Gore

139

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - I.Delijanić, Meteorologija sa klimatologijom za I i II razred šumarske škole, Zavod

za udžbenike, Beograd. - M. Milosavljević, Meteorologija, Naučna knjiga, Beograd, 1978. - V. Kolić, Šumarska ekoklimatologija, Naučna knjiga, Beograd, 1978. - Uputstva za rad običnih klimatoloških stanica, Podgorica, 1998. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Grafokop - Diaprojektor - Episkop - Crteži - Slajdovi - Slike - Diafilmovi - Instrumenti za mjerenje sunčevog zračenja, temperature, vlažnosti vazduha,

vazdušnog pritiska, brzine, pravca i jačine vjetra 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi. - Usmeno, najmanje jedna ocjena u toku klasifikacionog perioda. - Pismeno (test), po jedan u toku polugodišta. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima.

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani meteorolog - Diplomirani inženjer pejzažne arhitekture - Diplomirani inženjer hortikulture 10. Povezavost predmeta


- Fizički procesi kruženja vode

- Agrohemija sa fiziologijom biljaka

- Snabdijevanje biljaka vodom

- Klima Crne Gore - Geografija - Klimatski tipofi, faktori i elementi klime

140

1.3.3. KULTURNO - ISTORIJSKA BAŠTINA CRNE GORE 1. Naziv predmeta: KULTURNO-ISTORIJSKA BAŠTINA CRNE GORE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 72 72 3. Opšti ciljevi nastave - Usvajanje osnovnih znanja o kulturno-istorijskoj baštini Crne Gore. - Razvijanje sposobnosti razumijevanja istorijskih i kulturnih epoha u vremenu i

prostoru. - Upoznavanje učenika sa svim značajnijim kulturno-istorijskim događajima,

ostacima, spomeničkim nasljeđem, koji su obilježili prostor Crne Gore. - Afirmisanje sadržaja kojima se ostvaruje razvoj nacionalnog, estetskog,

međunacionalnog identiteta o pripadnosti određenom kulturnom krugu. - Razvijanje sposobnosti kritičkog, kulturološkog i logičkog zaključivanja i

afirmacija kulture argumentovanog dijaloga. - Uticanje na formiranje ličnosti oslobođene od netrpeljivosti, ksenofobije,

predrasuda. - Osposobljavanje učenika da preko interkulturoloških sadržaja razvijaju i

valorizuju domete građanskog društva. - Osposobljavanje učenika za samostalan rad.

141





Geografsko – istorijska pozicija Crne Gore na Balkanu - Upoznaje ciljeve

nastave Kulturno-istorijska baština Crne Gore i puteve dolaska do istinite informacije

- Utvrđuje ciljeve nastave kulturno-istorijske baštine Crne Gore

- Razvija motivaciju za istraživanje

- Rad na terenu

Praistorijska nalazišta - Izvještava o

praistorijskim nalazištima na tlu Crne Gore

- Upoređuje život ljudi u Crvenoj stijeni i Beran kršu na osnovu ahreoloških ostataka

- Razvija sposobnost za timski rad

Rimski spomenici - Nabraja rimske

spomenike na prostoru Crne Gore

- Određuje osobine rimske nekropole Dokleje i Muniepijujamas

- Posjeta lokalitetu, izvještaj

Sakralni i duhovni spomenici u Duklji - Navodi vrijeme

dolaska Slovena i opisuje nastanak prve crnogorske države Duklje-Zete

- Određuje osobine i karakter prve crnogorske države


- Opisuje značaj legende o Vladimiru i Kosari

- Određuje osobine i značaj ritualnog iznošenja krsta Jovana Vladimira na Rumiju

- Imenuje prve sakralne spomenike Duklje-Zete

- Analizira značaj crkava Prečiste krajinske i Sv. Tripuna za duhovni razvoj Zete


- Nabraja duhovne spomenike u Duklji-Zeti od šireg kulturološkog značaja

- Vrednuje istorijski, likovni, jezički domet Ljetopisa popa Dukljanina i Miroslavljevog jevanđelja

- Navodi opšte karakteristike Zetskih gradova na primorju

- Uočava kroz primjere kako je izgledao svakodnevni život u gradovima na

142




Zetskom primorju. - Obrazlaže podizanje

pravoslavne episkopije na Prevlaci kod Tivta

- Kritički procjenjuje značaj manastira Sv. Mihaila za Crnu Goru i mitropoliju

- Razvija kritičku svijest

Kotor u srednjem vijeku - Navodi značaj

Kotora u srednjem vijeku

Cetinje i cetinjski manastir - Upoznaje se sa

kulturnom ostavštinom Zete u doba Balšića

- Pojašnjava značaj ktitorstva u bazenu Skadarskog jezera i Ulcinja na kulturne prilike Zete

- Posjeta lokalitetima

- Opisuje kulturna zdanja Cetinja

- Uočava renesansne karakteristike u arhitekturi Cetinja

- Usmjerava se na razvoj

- Posjeta muzeju

- Objašnjava značaj Cetinjskog manastira i Mitropolije za duhovni i državni nastanak Crne Gore

- Razlikuje elemente po kojima je Cetinjska mitropolija nešto više od vjerske institucije

- Valorizuje religijske različitosti

- Navodi značaj štampanih djela u doba Crnojevića

- Uočava na primjerima razliku između štampanih i drugih spisa u Zeti

- Analizira tekst iz Oktoiha prvoglasnika

- Objašnjava spoljne (mletačke, turske, vizantijske) uticaje na razvoj kulturnih prilika u Zeti-Crnoj Gori

- Razlikuje stilove koji su nastali pod spoljnim uticajem

- Ilustruje na primjeru otomanske okupacije Crne Gore promjene u graditeljstvu, kulturi i etničkim promjenama

- Razlikuje način života, ostavštinu, nastanak novih sakralnih spomenika u doba otomanske dominacije


- Opisuje nastanak novih gradova u doba Otomanske vlasti

- Interpretira na primjerima razlike između primorskih i kontitentalnih gradova

- Razvija sposobnost stvaranja pogodne društvene klime

- Pravljenje foto i video zapisa

- Objašnjava - Razlikuje kulturne i

143




crnogorske duhovne vrijednosti u periodu Vladikata

duhovne napore i djela crnogorskih vladika

Boka Kotorska i primorje XVI-XVIII vijeku - Rezimira „zlatno“

doba Boke Kotorske i Crnogorskog primorja tokom XVI – XVIII vijeka

- Uočava kroz primjere značaj baroka, književnosti i pomorstva za život u crnogorskom primorju i u njegovom zaleđu

- Razumije odnos tehnike i prirode i društva

- Obilazak muzeja, galerija, biblioteka

- Upoznaje se sa kulturnim dometima Crnogorske knjaževine do 1878. godine

- Analizira društveni milje u kojem su nastali Zakonik knjaza Danila, prve stručne škole, štamparija...

- Opisuje razvoj školstva u Crnoj Gori od 1878-1912.

- Preispituje poziciju škole za razvoj društva

- Navikava se na povezivanje činjenica

- Upoznaje sa prvim novinama i časopisima koji su uticali na kulturnu klimu Crne Gore (1878-1912. )

- Upoređuje uticaj žive riječi i štampanih medija

- Prikupljanje reprint izdanja i uporedba sa današnjim izdanjima

- Objašnjava uticaj ljudi van Crne Gore i crnogorskih stvaralaca u kulturnom i društvenom životu Crne Gore

- Vrednuje rad ljudi van Crne Gore i objašnava uslove u kojima su stvarali domaći autori

- Razvija tolerantnost - Uporediti tekstove i kritički ih komentarisati

- Upoznaje se sa novim primjerima razvoja graditeljstva, pomorstva i saobraćaja od 1878-1912. (pozorišta, gimnazije, ambasade, prvi voz, auto)

- Upoređuje kulturnu i društvenu klimu u Crnoj Gori krajem XIX i onu s početka XX vijeka

- Kritički razumije odnose tehnike, prirode i društva

- Posjeta lokalitetima

- Opisuje kulturne, socio-etničke specifičnosti Boke kotorske i Polimlja

- Ilustruje kulturne domete na prostorima Crne Gore koji su bili pod

- Razvija sposobnost stvaranja pogodne društvene klime

144




pod Austro-ugarskom, odnosno Otomanskom vlašću

upravom drugih država (1878-1912.)

Kulturno-društveni razvoj u kraljevini Jugoslaviji - Upoznaje se sa

kulturnim i društvenim razvojem Crne Gore u Kraljevini Jugoslaviji

- Problematizuje društvene i kulturne prilike Crne Gore u Kraljevini Jugoslaviji

- Navodi ostvarenja crnogorske emigracije nakon ujedinjenja 1918. godine

- Preispituje uslove u kojima su nastali prvi filmovi o Crnoj Gori kao i izdavačka produkcija (Vaskresenja ne biva bez smrti)

- Posjeta Kinoteci

- Pojašnjava kulturnu poziciju Crne Gore u Socijalističkoj Jugoslaviji

- Kritički procjenjuje značaj formiranja Univerziteta, Akademije i drugih institucija za nacionalnu afirmaciju

- Razvija kritičku svijest

Državne i nevladine institucije kulture - Upoznaje sa

državnim i nevladinim institucijama kulture u današnjoj Crnoj Gori

- Analizira kulturnu ponudu Crne Gore (Bijenale, festivali, TV i audio produkcija)


- Posjeta festivalu

Etno-socijalni motivi - Nabraja jela i pića i

karakteristike ishrane u regionima Crne Gore

-Analizira kulturu, ishrane i njene specifičnosti u Crnoj Gori


- Opisuje narodne nošnje i narodnu radinost

- Razlikuje narodne nošnje

- Povezuje djela narodne radinosti sa regionima u Crnoj Gori

- Izrađuje neke od elemenata narodne nošnje

Muzeji biblioteke, arhivi, galerije, pozorišta - Nabraja aktuelne

institucije u kojima se čuva kulturno-istorijska bašina

- Razlaže po oblastima kulturne institucije Crne Gore

145




Crne Gore (muzeji, biblioteke, arhivi, fakulteti, galerije)

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Grupa autora, Istorija Crne Gore I-III, Titograd, 1967. - D. Živković, Istorija crnogorskog naroda I-III, Cetinje, 1990., 1997. - D. Živković, P. Mijović, Umjetničko blago Crne Gore, Beograd, 1980. - Grupa autora, Crnom Gorom, Zagreb, 1969. - D. Šćekić, Putujući Crnom Gorom, Titograd, 1980. - B. Šekularac, Tragovi prošlosti Crne Gore, Cetinje, 1994. - R. Rotković, Ilustrovana istorija Crne Gore, Podgorica, 2001. - Marković, R. Vujučić, Crna Gora kroz kulturnu baštinu, Cetinje, 2006. - V. Kasalica, Kulturna baština Crne Gore, Bar, 2008.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Za kvalitetno i efikasno izvođenje nastave kulturno-istorijske baštine Crne Gore

neophodna je specijalizovana učionica ili kabinet za istoriju koji pored standardne opreme treba da imaju:

- Grafoskop - Dijaprojektor - Televizijski prijemnik - Video rekorder - Kompjuter s priključkom na Internet

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmenim putem, najmanje jednom u svakom

klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima.

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani istoričar-profesor istorije i geografije - Dilomirani arheolog - Dilomirani istoričar umjetnosti - Kulturolog 10. Povezanost predmeta


Predmet Znanja - Geografsko –istorijska

pozicija Crne Gore na Balkanu

- Geografija - Upoznavanje i oblikovanje teritorije Crne Gore na Balkanu kroz prošlost

146

1.3.4. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE

1. Naziv predmeta: EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II III 58 14 72 IV

Ukupno 58 14 72 3. Opšti ciljevi nastave - Usvajanje znanja iz osnova ekologije. - Razvoj svijesti o značaju zaštite životne sredine. - Usvajanje znanja o uzročno - posljedičnim odnosima žive i nežive prirode. - Usvojiti znanja o različitim izvorima zagađivanja životne sredine. - Razvoj svijesti o ulozi čovjeka i njegovog uticaja na zagađenje životne sredine. - Usvajanje znanja i vještina sa ciljem zaštite životne sredine.

147





Osnovni pojmovi u ekologiji - Definiše pojmove:

ekologija, životna sredina, ekološki faktori

- Ukazuje na međusobnu zavisnost žive i nežive prirode

- Određuje elemente životne sredine

- Uočava na konkretnim primjerima osobine biotopa i biocenoze

- Shvata važnost povezivanjna uzroka i posledica

Vježbe: - Terenski rad:

posmatranje različitih staništa i zajednica

Ekologija populacije - Definiše pojmove:

populacija i ekološka ravnoteža

- Upoznaje faktore koji određuju strukturu populacije

- Uočava osnovne karakteristike populacije

- Analizira pojam opterećenosti populacije

- Upotrebljava pojam ekološke ravnoteže i obrazlaže na primjeru međusobnu zavisnost činilaca sredine

Kruženje materija i transformisanje energije u prirodi - Definiše pojmove:

producent organske materije, potrošač organske materije, reducent organske materije

- Definiše lanac ishrane

- Analizira na primjeru kompleksnost odnosa u ishrani

- Interpretira kruženje materije i proticanje energije u ekosistemu.

- Analizira odnose među članovima lanca ishrane na primjeru energetske piramide


Vježbe: - Predstavljanje

ilustracijom kruženje materije i proticanje energije na odabranom prim

Ekosistem - Opisuje kopnene,

vodene i antropogene ekosisteme

- Definiše sukcesije u ekosistemu

- Određuje zajedničke i glavne razlike između ekosistema

- Zaključuje o raznovrsnosti ekosistema kod nas

- Razvija svijest o značaju očuvanja prirodnih ekosistema

148




u odnosu na geografski položaj i klimatske karakteristike

- Predviđa posledice ljudske aktivnosti u životnoj sredini

Zagađivanje vazduha - Upoznaje načine

zagađivanja vazduha i otrovne materije u vazduhu

- Objašnjava uticaj otrovnih materija na živa bića (kisjele kiše, ozonske rupe, efekat staklene bašte)

- Određuje uzroke zagađivanja vazduha

- Analizira posledice previsokih koncentracija otrovnih materija u vazduhu na ekosistem

- Ocjenjuje značaj stalne kontrole kontaminiranosti vazduha.

- Predlaže načine čišćenja otrovnih materija (uređaji za prečišćavanje, industrijski filteri, automobilski katalizatori)

- Razvija sposobnost sagledavanja i rješavanja problema

- Film o zagađivanju vazduha

Zagađivanje voda- mora i slatke vode - Definiše izvore i

oblike zagađivanja vode

- Određuje glavne izvore zagađivanja vode i objašnjava posledice

- Razlikuje metode prečišćavanja.

- Analizira na koje načine prehrambena industrija zagađuje okolinu


Vježbe: - Zaštita okoline

Zagađivanja zemljišta - Opisuje izvore i

oblike zagađivanja zemljišta

- Ukazuju na posledice savremene intenzivne poljoprivrede proizvodnje

- Interpretira problem prenaseljenosti zemlje


Vježbe: - Zaštita zemljišta

149




Nuklearna energija - Definiše izvore i

oblike radioaktivnog zagađenja

- Identifikuje problem radioaktivnog zračenja i njegove dalekosežne posledice

- Uočava problem nekontrolisanog skladištenja radioaktivnog otpada i neodgovornog korišćenja nuklearnog oružja

- Shvata važnost očuvanja životne sredine

- Seminarski rad o nuklearnim eksplozijama (Hirošima,

Černobil itd.)

Ugrožene biljne i životinjske vrste - Navodi glavne

uzroke izumiranja šuma i istrebljenja nekih životinjskih vrsta

- Analizira značaj šuma i razlog njihovog izumiranja

- Ukazuje na značaj pošumljavanja terena koji su podložni eroziji

- Pronalazi najugroženije ekosisteme i grupe u crnoj gori i svijetu

- Predlaže moguće mjere za zaštitu prirodnog nasleđa za konkretan primjer

- Navikava se na poštovanje normi i propisa

Vježbe: - Analiziranje

uzoraka izumiranja šuma i životinjskih vrsta

Mjere za zaštitu životne sredine - Navodi značaj

štednje energije i vode u domaćinstvu i industriji

- Navodi alternative energetske izvore

- Određuje načine planske upotrebe prirodnih izvora

- Vrednuje značaj pravilnog odnosa prema pitkoj vodi

- Analizira značaj traženja i korišćenja novih ekoloških izvora energije.

- Ocjenjuje značaj globalizacije nadzora dešavanja u životnoj sredini

- Primjenjuje

- Razvija svijest o značaju zaštite životne sredine

Vježbe: - Analiza nepovoljnih

uticaja za životnu sredinu

150




propise kojima se određuju norme čuvanja zaštićenih objekata prirode, ugroženih, endemskih biljnih i životinjskih vrsta

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - M. Jablanović, D. Rožaja, Zaštita i zagađivanje životne sredine, Zavod za

udžbenike, Beograd, 1998. - I. Savić, V. Terzija, Ekologija i zaštita životne sredine, Zavod za udžbenike,

Beograd.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Dijaprojektor - Slajdovi - Grafoskop - TV prijemnik - Video-rikorder - Video-kasete 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno i u toku vježbi. - Usmeno, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani biolog - Diplomirani inženjer pejzažne arhikteture



- Pojam i značaj biosfere - Biologija - Biljni i životinjski svet u ekosistemu

151

1.3.5. PODIZANJE I NJEGA ZELENIH POVRŠINA 1. Naziv predmeta: PODIZANJE I NJEGA ZELENIH POVRŠINA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 138 138 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa istorijatom i razvojem hortikulture. - Shvatanje pozitivnog uticaja zelenila na mikroklimu naselja. - Razumjevanje inženjerijsko-tehničkih, sanitarno-urbanističkih i estetskih funkcija

zelenih površina. - Razumijevanje medjusobnog odnosa biljaka i sredine u kojoj žive. - Usvajanje znanja o sadnji, sjetvi i njegovanju biljaka na zelenim površinama. - Razvijanje interesovanja za dalje obrazovanje i usavršavanje u struci.

152





Uvod - Upoznaje zadatak

predmeta i njegov značaj

- Uočava kroz primjere značaj izučavanja predmeta


Istorijat hortikulture - Upoznaje istorijat

hortikulture u zemlji i svijetu

- Opisuje vrtnu umjetnost najstarijih civilizacija

- Opisuje grčke i rimske vrtove prije nove ere

- Upoznaje se sa

vrtnom umjetnošću Starog Svijeta

- Opisuje

srednjevjekovnu vrtnu umjetnost

- Opisuje vrtnu

umjetnost renensanse i baroka

- Opisujle vrtove vile Lante, vile Boboli, dvorca Vo L Vikont i dvorca Versaj

- Upoznaje se sa hotikulturom 18., 19. i 20. vijeka

- Opisuje engleski pejzažni stil

- Opisuje američke i sovjetske vrtove

- Uočava kroz primjere karakteristike egipatskih i vavilonskih vrtova

- Uočava kroz primjere klasičnu (geometrijsku) podjelu prostora i bogatstvo biljnog materijala i prisustvo arhitektonskih elemenata u starogrčkom vrtu

- Uočava kroz primjere bogat sadržaj i vještinu podizanja starorimskih vrtova

- Uočava kroz primjere osobine pejzažnog (prirodno) stila vrta Kine i Japana

- Ocjenjuje ulogu crkve u formiranju vrtova srednjevjekovnog doba

- Uočava kroz primjere impresivan vrtni sadržaj: jezerca, skulpture, ribnjake, vodoskoke, topijarne žive ograde, zelene kapije i td.

- Stiče pozitivnu orjentaciju prema budućem zanimanja

- Crteži vrtova, skice, stručna literatura, monografije, video materijal

Seminarski rad: - Vrtna umjetnost

Podgorice

153




Funkcije zelenih površina - Navodi i karakteriše

funkcije zelenih površina

- Objašnjava uticaj

zelenila na toplotni režim naselja i vlažnost vazduha

- Objašnjava ulogu

zelenila na kretanje vazduha

- Obrazlaže pozitivan

uticaj zelenila na sastav vazduha i aerozagadjenje

- Definiše fitoncide - Interpretira ulogu

zelenila u snižavanju nivoa gradske buke


inženjerijsko -tehničke funkcije zelenih površina

- Interpretira

- Razlikuje sanitarnu, inzenjerijsku, arhitektonsko urbanisticku i estetsku funkciju zelenih povrsina

- Razlikuje temperaturu zelenih površina i otvorenog popločanog prostora

- Ocjenjuje ulogu pojedinih biljnih vrsta u ublažavanju visoke ljetnje temperature i povećanju vlažnosti vazduha

- Vrednuje ulogu zelenog pojasa u ublažavanju snage i brzine vjetra.

- Vrednuje ulogu zelenila u proizvodnji kiseonika i smanjivanju sadrzaja ugljen –dioksida

- Izdvaja najopasnije zagadjivače

- Izdvaja najefikasnije fitoncidne vrste

- Procjenjuje efikasnost zelenog pojasa u zavisnosti od širine , udaljenosti od izvora buke , sastava žbunastih i drvenastih vrsta

- Razlikuje ulogu zelenila u sprečavanju erozije zemljišta, kontroli saobraćaja i kontroli klizišta

- Razlikuje eroziju vodom i eroziju

- Razvija svijest o pozitivnom uticaju zelenila u melioraciji životne sredine



- Šeme, skice, slike, video materijal

154




degradaciju prostora erozijom

- Obrazlaže ulogu

zelenila u regulaciji saobraćaja i sanaciji klizišta

- Navodi i ilustruje

arhitektonsko-urbanističke funkcije zelenih površina

- Interpretira estetsku

funkciju zelenih površina

vjetrom(eolska) - Uočava načine

ozelenjavanja degradiranog prostora

- Razlikuje karakterističan biljni materijal za sadnju na nagibima, padinama brda, usjecima, duž puteva...

- Uočava ograničavanje, povezivanje, proširivanje i smanjivanje prostora biljnim materijalom

- Otkriva ulogu zelenila u isticanju ljepote i vrijednosti arhitektonskih elemenata

Biljke zelenih površina i njihova sredina - Navodi ekološke

faktore - Obrazlaže ulogu

svjetlosti na rast i razvoj biljaka zelenih površina

- Objašnjava ulogu temperature na biljke zelenih površina

- Objašnjava djelovanje vjetra na biljni materijal

- Objašnjava značaj vode u podizanju i njegovanju zelenih površina

- Objašnjava ulogu

zemljišta u podizanju i njegovanju zelenih površina

- Definiše biološki

- Procjenjuje značaj kvaliteta, jačine i trajanja svjetlosti na biljni materijal

- Uočava djelovanje

visokih i niskih temperatura na biljni organizam

- Uočava mehanička oštećenja od vjetra

- Analizira ulogu vode

u zavisnosti od karaktera klime, svojstava zemljišta, reljefa i hidroloških osobina terena

- Povezuje fizička svojstva i hemijski sastav zemljišta sa rastom i razvojem biljnog materijala

- Navikava se da povezuje uzroke i posledice

- Posjeta gradskom parku

- Slike, šeme, skice,

planovi, prostorni plan grada, video materijal

155




stres. Kategorije zelenih površina

- Nabraja grupe zelenih površina

- Opisuje centralni

gradski park - Opisuje gradski park - Definiše i opisuje

skver - Definiše i opisuje

bulevar - Interpretira ulogu

drvoreda kao najznačajnije kategorije zelenila u grad

- Opisuje park – šumu - Opisuje nacionalni

park - Navodi i opisuje

zelene površine ograničene namjene

- Navodi i opisuje

zelene površine specijalne namjene

- Razlikuje zelene površine opšte namjene, zelene površine ograničene namjene i zelene površine specijalne namjene

- Uočava veličinu i sadržaj centralnog gradskog parka

- Uočava karakteristike gradskog parka (površina, sadržaj, mobilijar)

- Uočava ulogu skvera u zavisnosti od njegovog položaja

- Uočava složenost ozelenjavanja bulevara

- Vrednuje sanitarni i estetski značaj gradskih drvoreda

- Uočava položaj,

funkciju i sadržaj park šume

- Uočava karakteristike nacionalnog parka

- Uočava karakteristike zelenih površina: blokova, škola, dječijih vrtića, bolnica...

- Otkriva specifičnosti ozeljenavanja: industrijskih objekata, zooloških vrtova, botaničkih vrtova, groblja, krovnog zelenila, vertikalnog ozelenjavanja

- Razvija svijest o značaju zelenog fonda za urbanu sredinu

- Posjeta nacionalnom parku

156




učenik učenik učenik Pripremni radovi na podizanju zelenih površina

- Definiše i opisuje položaj zelene površine

- Navodi metode obilježavanja granica zelene površine

- Upoznaje se sa sanitarno- higijenskim radovima prilikom podizanja zelenih površina

- Objašnjava postavku drenažnog sistema

- Obrazlaže značaj i

načine navodnjavanja zelenih površina

- Navodi irigaciona

postrojenja

- Razlikuje metode obilježavanja granica zelene površine

- Planira

rasčišćavanje buduće zelene površine. Razlikuje otpadni materijal (organski i neorganski)

- Uočava uticaj nivoa podzemnih voda na drenažni sistem

- Analizira mogućnost odvodnjavanja: prirodnim padom, otvorenim drenažnim sistemom i zatvorenim drenažnim sistemom

- Razlikuje irigaciona postrojenja

- Razvija sigurnost u radu

- Skice - Šeme - Presjek podzemne

drenaže

AGROTEHNIČKA PRIPREMA TERENA - Objašnjava izbor i

zaštitu biljnog materijala prilikom podizanja ili rekonstrukcije zelenih površina

- Opisuje način zaštite stabala od mehaničkih oštećenja prilikom podizanja i njegovanja nove zelene površine

- Opisuje način zaštite stabala prilikom podizanja nivoa terena

- Opisuje način zaštite stabala prilikom snižavanja

- Uočava primjerke

drveća koje treba zaštititi: autohtone vrste, stare očuvane vrste

- Planira sadni materijal

- Uočava kroz primjere način zaštite nadzemnog dijela i korijenovog sistema

- Procjenjuje potrebu izgradne suvog bunara i postavku individualne drenaže

- Procjenjuje potrebu izgradne “ostrva” i podizanje potpornog

- Razvija sposbnost

opažanja - Razvija sigurnost i

odgovornost u radu

- Skice - Šeme - Slike - Planovi

157




nivoa terena zida oko stabla POPRAVLJANJE ZEMLJIŠTA PRIJE SADNJE BILJAKA - Navodi principe

prilagodjavanja zemljišta potrebama biljaka

- Navodi načine ravnanja terena

- Opisuje način prenošenja projekta na teren

- Planira popravljanje

fizičkih i hemijskih osobina zemljišta

- Razlikuje grubo i fino ravnanje terena

- Vrednuje metode prenošenja projekta na teren

- Razvija ekološku

svijest

Sadnja i sjetva biljaka - Opisuje način sadnje

drveća u povoljnim zemljišnim uslovima

- Opisuje orezivanje i

učvršćivanje posadjenih biljaka

- Opisuje način presadjivanja i pripremu presadivanja

- Objašnjava tehniku

iskopa, transport i sadnju

- Opisuje sadnju u nepovoljnim uslovima

- Objašnjava sadnju

na trotoarima - Objašnjava sadnju

- Uočava zavisnost sadnje od osobina biljke, osobina zemljišta i klimatskih karakteristika

- Razlikuje sadnju sa busenom i sadnju bez busenja

- Uporedjuje različite metode učvrsćivanja biljaka

- Odredjuje vrste za presadjivanje

- Odredjuje vrijeme presadjivanja

- Odredjuje - mjesto sadnje - Razlikuje načine

presadjivanja - Razlikuje: sadnju na

slabo dreniranim terenima, sadnju na suvim terenima, sadnju na glinovitim terenima, sadnju u podrucjima sa jakim vjetrom

- Uočava kroz primjere zavisnost dimenzija sadne jame i položaja podzemnih instalacije

- Odredjuje veličinu i ispunu sadne jam

- Razvija odgovornost u ispunjavanju radnih obaveza


- Slike, šeme, video materijal

- Presjek sadnje na

trotoarima

158




žbunastih vrsta - Opisuje način

sadnje žive ograde - Opisuje sadnju

povijuša - Opisuje formiranje

travnjaka - Opisuje sadnju

pokrivača zemljišta - Opisuje sadnju

cvjetnih vrsta - Obazlaže izbor i

kvalitet sadnog materijala

- Uočava zavisnost oblika i veličine krune i nadzemnih instalacija

- Razlikuje pojedinačnu i grupnu sadnju

- Odredjuje veličinu i ispunu sadne jame

- Razlikuje: jednorednu, dvorednu, višerednu i sadnju u rovovima

- Analizira čvrstinu i trajnost podloge za povijuše

- Razlikuje podizanje travnjaka sjetvom sjemena i busenovanjem

- Povezuje osobine zemljišta i izbor biljnog materijala

- Povezuje osobine zemljišta i izbor cvjetnog materijala

- Vrednuje osobine biljnog materijala: starost, visina, zdravstveno stanje, razvijenost korijenovog sistema

Seminarski rad: Drvoredi u Podgorici

Njegovanje biljaka - Navodi mjere

njegovanja biljaka - Opisuje njegovanje

drveća - Opisuje orezivanje

drveća –dendrohirurgija

- Opisuje njegovanje

drvoreda - Opisuje njegovanje

žbunastih biljaka - Opisuje njegovanje

- Planira: zalivanje, mehaničku obradu oko stabala, dodavanje hranjivih materija, zaštitu stabala i korijena

- Planira: orezivanje krune, uklanjanje jednog dijela krune, podvezivanje grana, podizanje krune, obaranje stabala

- Planira: zalivanje, mehaničku obradu oko stabala, prihranjivanje, orezivanje, štiti od


- Slike, šeme, video materijal

159




žive ograde - Opisuje njegovanje

travnjaka, cvijeća i pokrivača tla

uticaja čovjeka - Planira: zalivanje,

orošavanje mehaničku obradu, dodavanje hranjivih materija, orezivanje, zaštita od bolesti štetočina

- Planira: različite oblike orezivanja, zalivanje, prihranjivanje, prevršavanje, formiranje ivice

- Planira: košenje, zalivanje, prihranjivanje, uklanjanje korova

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - N. Anastasijević, Podizanje i njegovanje zelenih površina, Šumarski fakultet,

Beograd, 2007. - Lj. Vujković, Pejzažna arhitektura - planiranje i projektovanje, Šumarski

fakultet, Beograd, 1995.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarima, planovima, prostornim

planom grada, crtežima vrtova, skicama, shemama i fotografijama, video materijalom, presjekom podzemne drenaže, presjekom sadnje na trotoarima.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom

periodu. - Pismena provjera znanja (test po jedan u polugodištu). - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u

klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u

klasifikacionom periodu. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer pejzažne arhitekture

160



Predmet Znanja - Biljke zelenih površina i

njihova sredina - Ekologija i zaštita životne

sredine - Ekološki faktori

- Sadnja i sjetva biljaka - Pedologija - Vrste i osobine zemljišta - Funkcije zelenih površina - Dekorativna dendrologija

- Cvjećarstvo

- Biološke morfološke i dekorativne osobine drveća žbunja i cvjetnih vrsta

161

1.3.6. PČELARSTVO 1. Naziv predmeta: PČELARSTVO 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II 72 72 III

IV

Ukupno 72 72 3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje osnovih znanja o privrednom značaju pčelarstva. - Sticanje znanja o građi i razmnožavanju pčela. - Sticanje znanja o ishrani, bolestima i načinu držanja pčela. - Sticanje znanja o centrifugiranju meda. - Osposobljavanje učenika za primjenu stečenih znanja. - Ovladavanje stručnom terminologijom, neophodnom za komuniciranje u struci.

162





Privredni značaj pčelarstva - Objašnjava

privredni značaj pčela

- Upoznaje značaj proizvoda pčela

- Uočava privredni značaj pčela i pčelinjih proizvoda u svakodnevnom životu

- Navikava se da povezuje činjenice

Rase medonosnih pčela - Navodi porijeklo

medonosne pčela - Navodi i opisuje

rase pčela

- Razlikuje srodnike medonosnih pčela

- Razlikuje područja rasprostranjenosti medonosne pčele

- Vrši podjelu pčela na grupu crnih i žutih pčela

- Razlikuje rase pčela u okviru grupa

- Računar - Projektor

Pčelinje društvo - Navodi sastav

pčelineg društva i način njegovog funkcionisanja

- Dijeli pčelinje društvo na:

- matice - pčele radilice - trutove i razlikuje

njihovu funkciju unutar društva


- Posjeta uzgajivaču pčela: upoznavanje učenika sa pčelinjim društvom

Anatomija i fiziologija pčela - Upoznaje

anatomiju pčele. - Navodi fiziološke

funkcije u organizmu pčele

- Analizira anatomiju pčele

- Razlikuje fiziološke funkcije u organizmu pčele


- Računar - Projektor

Košnice i pčelarski pribor - Opisuje tipove

košnica koje se koriste i pribor neophodan za držanje pčela

- Razlikuje vrste košnica njihove djelove i pribor u pčelarstvu

- Određuje upotrebu pojedinih vrsta košnica i pribora u zavisnosti od određenih uslova proizvodnje


- Pčelarski pribor - Košnica - Rad po grupama:

korišćenje pčelarskog pribora, pokazivanje dijelova košnica

Razmnožavanje i razviće pčela - Pojašnjava termin

„metamorfoza“ - Objašnjava

razmnožavanje i razviće pčele

- Shvata razmnožavanje i razviće pčela, proces metamorfoze

- Razvija pravilan odnos prema reprodukciji

163




Hrana za pčele i njeno skupljanje - Navodi vrste hrane

koje koristi pčela i topisuje način njenog sakupljanja

- Razlikuje vrste hrane koje sakuplja pčela

- Razlikuje načine sakupljanja hrane kod pčela


Prezimljavanje pčela - Objašnjava način

prezimljavaja pčele

- Objašnjava vrste obroka koji se daju pčelama zimi

- Razlikuje poslove koje treba obaviti u pčelinjaku radi lakšeg prezimljavanja pčela

- Pozitivno ocenjuje važnost novih saznanja iz svoje struke

- Posjeta poljoprivrednom dobru gdje učenici prate rad pčelara koji priprema pčelinje društvo za zimu

Bolesti i štetočine pčela - Navodi bolesti

pčelinjeg legla - Navodi bolesti

pčela - Navodi mjere

zaštite pčela od trovanja

- Navodi štetočine i štete koje nastaju kod uzgoja pčela

- Opisuje načine zaštite i liječenja pčela od bolesti i štetočina

- Razlikujei bolesti pčelinjeg legla

- Razlikuje bolesti pčela

- Uočava kroz primjere važnost zaštite pčela od trovanja

- Razlikuje štetočine pčela

- Razlikuje načine zaštite i liječenja pčela od bolesti i štetočina

- Razvija odgovornost prema higijeni i zdravlju

- Računar i projektor - Posjeta uzgajivaču

pčela

Pčelinjak u proleće - Opisuje poslove

koje je neophodno obaviti u proljeće (u pčelinjaku)

- Razlikuje poslove koje treba obaviti u proljeće u jednom pčelinjaku


Preseljavanje pčelinjeg društva - Nabraja sredstva

koja se koriste za seljenje pčela

- Objašnjava postupak selidbe pčela

- Razlikuje sredstva koja se koriste za seljenje pčela

- Razlikuje faze postupka seljenja pčela


Selidba pčela na pašu - Obrazlaže potrebu

selidbe pčela na pašu

- Navodi i opisuje poslove koje treba obaviti pri selidbi pčela

- Analizira razloge selidbe pčela

- Razlikuje poslove koji se sprovode radi selidbe pčela

164




Proizvodnja matica - Navodi značaj

matice za pčelinje društvo

- Objašnjava tehniku dobijanja matice

- Ističe važnost matice za funkcionisanje pčelinjeg društva

- Interpretira na primjeru tehniku dobijanja matice

- Razvija analizičnost i logičko mišljenje

Centrifugiranje meda - Opisuje rad sa

centrifugom - Objašnjava tehniku

centrifugiranja

- Razumije način rada centrifuge i rad na njoj pri centrifugiranju meda

- Razvija svijest o značajuzdrave ishrane

Pčelinji proizvodi - Navodi vrste

pčelinjih proizvoda i svrhu njihove upotrebe

- Razlikuje pčelinje proizvode:

- med, - cvjetni prah

(polen), - matični mleč, - propolis, - vosak, - pčelinji otrov - Razlikuje svrhu

upotrebe različitih pčelinjih proizvoda

- Razvija svijest o značaju zdrave ishrane

- Pčelinji proizvodi

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Đ. Đorović, Pčelarstvo, Univerzitet u Prištini, 1994. - Vojin Todorović, Dušan Todorović, Praktično pčelarstvo, Nolit, Beograd, 1985. - S. Glumac i saradnici, Biologija, Novi Sad, 1976. - R. Jovanović, B. Simović, Stočarstvo, Zavod za izdavanje udžbenika, Beograd. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se realizuje u učionici koja je opremljena: računarom, projektorom,

pčelarskim priborom, košnicom, pčelinjim proizvodima. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno, najmanje po jedna ocijena u svakom

klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer poljoprivrede za stočarstvo

165

- Diplomirani veterinar 10. Povezanost predmeta


- Hrana za pčele i njeno sakupljanje

- Travno i ljekovito bilje - Vrste trava i ljekovito bilje

166

1.3.7. POSLOVNA KOMUNIKACIJA 1. Naziv predmeta: POSLOVNA KOMUNIKACIJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II III 52 20 72

IV

Ukupno 52 20 72 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa osnovama teorije komunikacije i razvijanje sopstvenog

komunikacionog stila. - Razumijevanje sebe i drugih i poštovanje razlike među ljudima. - Sticanje samostalnosti u poslovnom komuniciranju i primjena psiholoških znanja

za stvaranje dobrih odnosa sa kolegama i strankama. - Upoznavanje sa vrstama i strukturom poslovnog pisma. - Primjena psiholoških znanja za nenasilno rješavanje konflikata. - Razumijevanje značaja potrebe za sistematizacijom znanja.

167





Komunikacija i teorija komunikacije - Definiše pojam

komunikacije - Navodi vrste

komunikacije (podjele prema vrsti znakova, uspješnosti, složenosti)

- Navodi osnovne elemente komunikacionog procesa

- Poznaje načela funkcionalne komunikacije

- Uočava značaj učenja o procesu komunikacije

- Prepoznaje značaj komunikacije za razvoj pojedinca i društva

- Na primjerima analizira osobine uspješne i neuspješne komunikacije

- Razumije važnost i razvija tehniku slušanja sagovornika

- Stiče uvid u sopstveni komunikacioni stil

- Razvija sposobnost komunikacionih vještina

- Brainstorming pojma komunikacija i pojmova ne / uspješna komunikacija.

- Rad u malim grupama - načela funkcionalne komunikacije

- Vježbe slušanja - rad u parovima

Aspekti komunikacije - Navodi procenat

učešća različitih aspekata komunikacije u prenošenju poruke

Verbalna - Objašnjava znake

verbalne komunikacije

- Navodi činioce koji doprinose uspješnosti verbalne komunikacije

- Nabraja i objašnjava osobine dobrog kultivisanog govora

- Objašnjava osnovne funkcije retorike

- Poznaje i objašnjava pojmove – cilj govora i argument

Neverbalna - Definiše

neverbalnu komunikaciju

- Nabraja i

- Uviđa značaj svjesnog angažovanja različitih komunikacionih kanala

- Uočava značaj

verbalne komunikacije za lični i društveni napred

- Poznaje značaj korišćenja pravilnog književnog jezika

- Zna da se pripremi za nastup, govorenje

- Umije da formuliše argumente i cilj govora

- Navodi oblike izlaganja

- Analizira prednosti mogućih oblika izlaganja

- Usvaja i koristi tehnike postavljanja pitanja

- Razvija kritičko mišljenje

- Razvija sposobnost argumentovanog izlaganja na različite teme

- Razvija senzibilitet za prepoznavanje neverbalnih znakova i njihovo tumačenje

- Čitanje znamenitih govora

Vježbe: - Formulisanje

argumenata i kontraargumenata

Vježbe: - Formulisanje

pitanja Vježbe: - Debatovanje

prema zadatom formatu (2-2) i prema utvrđenim pravilima

Vježbe: - Prepoznavanje

poruka i osjećanja izraženih samo neverbalnim znacima

- Analiziranje odnosa među ljudima u odnosu na tjelesne znake (korišćenje slika,

168




objašnjava vrste neverbalne komunikacije

- Navodi zakonitosti u tumačenju neverbalnih znakova

- Uočava značaj stava, izgleda, pogleda sagovornika

- Analizira ulogu i značaj prostornog komuniciranja i neverbalne glasovne komunikacije

slajdova)

Konflikti i nenasilno rješavanje konflikata - Poznaje dinamiku

konflikta i objašnjava uzroke nesporazuma u komunikaciji

- Prepoznaje sopstvena osjećanja i potrebe i njihovu ulogu u dinamici konflikta

- Definiše i

objašnjava predrasude i njihovu ulogu u dinamici konflikta

- Analizira faktore koji utiču na percepciju (doživljaj) i objašnjava relativnost lične percepcije

- Objašnjava važnost prihvatanja različitih percepcija

- Razlikuje skrivena i manifestovana osjećanja i njihovu ulogu u konfliktima

- Prepoznaje predrasude kao logički neosnovane stavove

- Razlikuje nasilno i nenasilno ponašanje

- Koristi tehnike nenasilnog rješavanja konflikata u komunikaciji

- Razlikuje JA-TI rečenice i preoznaje njihov efekat na komunikaciju

- Formira stav o konfliktima kao izazovu i prilici za napredovanje u komunikaciji

- Razvija tolerantnost za različite percepcije, osjećanja i reakcije

- Brainstorming – konflikti

- Korišćenje slika za prikaz optičkih iluzija

Vježbe: - »Santa leda«

(manifestovane i skrivene emocije i potrebe)

- Brainstorming – nasilje

Vježbe: - JA/TI poruke

Pojam poslovne komunikacije - Definiše poslovnu

komunikaciju i navodi aspekte poslovne komunikacij

- Analizira prednosti i nedostatke pojedinih vrsta pisanih poslovnih sredstava

- Stiče samostalnost u poslovnom komuniciranju

Vježbe – pisanje pisma: - žalba direktoru

velike firme za loše izvršenu

169




- Upoznaje pojam poslovne kulture i poslovnog bontona

- Navodi vrste i pravila pisane poslovne komunikacije (poslovno pismo – obično i elektronsko, memorandum, faks, poslovni web, poslovni chat, forum)

- Navodi vrste i pravila govorne poslovne komunikacije (sastanak, prezentacija, telefon, video konferencija)

- Navodi vrste i pravila neverbalnog komuniciranja u poslovnom okruženju (glasovne promjene, govor tijela, prostorna komunikacija)

komunikacije - Shodno svrsi

odabira pravo sredstvo komunikacije

- Piše poslovna pisma, e-mailovei šalje faks

- Organizuje, vodi i učestvuje u poslovnom sastanku

- Pravi prezentaciju i predstavlja je

- Na primjerima analizira adekvatno poslovno komuniciranje, poštovanje bontona i poslovne kulture

uslugu - odgovor kandidatu

da nije dobio posao

- odobrenje organizaciji za traženo sponzorstvo

Vježbe: - Simulacija

poslovnog sastanka (učenici prave prezentacije, vježbaju organizaciju i vođenje sastanka, slanje neverbalnih poruka)

Poslovna korespodencija - Upoznaje pojam

poslovne korespodencije

- Upoznaje poslovno pismo i njegove elemente

- Opisuje koverat i adresiranje pisanih pošiljki

- Upoznaje kratka

poslovna pisma - Upoznaje vrste i

formu poslovnih pisama u robnom prometu

- Uočava značaj poslovne korespodencije

- Razlikuje obavezne i neobavezne elemente poslovnog pisma i vrši njihovo oblikovanje

- Vrši kovertiranje i adresiranje pošte

- Uočava razloge korišćenja kratkih poslovnih pisama.

- Razlikuje vrste i formu poslovnih pisama u robnom


- Razvija timski rad

Vježbe: - Oblikovanje

poslovnog pisma

170




- Navodi obrasce u

robnom prometu

prometu - Uočava razliku

između zaključnice, otpremnice, pretfakture i fakture

Vježbe: - Popunjavanje otpremnice

Korespondencija u vezi sa zasnivanjem radnog odnosa - Upoznaje

korespondentne sastave u vezi sa zasnivanjem radnog odnosa

- Upoznaje ugovor o radu

- Sastavlja i oblikuje CV (Curriculum Vitae)

- Popunjava prijavu o slobodnom radnom mjestu

- Uočava značaj ugovora o radu

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - T. Mandić,Komunikologija – psihologija komunikacije, Clio, Beograd, 2003. - M. Đorđević, Poslovna psihologija, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2001. - Ć. Flauer, Vodič kroz biznis komuniciranje, Samostalno izdanje, Beograd, 2003. - N. Rot, Psihologija za II razred gimnazije, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva, Beograd. - B. Piz, A. Piz, Definitivni vodič kroz govor tela, Mono&Manana, Beograd, 2005. - O. Stanojević, S. Avramović, Ars rhetorica – veština besedništva, JP Službeni list

SCG, Beograd, 2003. - N. Vukosavljević, Priručnik za treninge iz nenasilne razrade konflikata za rad sa

odraslima, Centar za nenasilnu akciju, Sarajevo, 2000. - M. Gajić, Poštanski saobraćaj za I i II razred tehničke PTT škole, Zavod za

udženike i nastavna sredstva, Beograd, 2003. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Audio-vizuelna tehnika (kompjuter, video projektor), Internet 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja, najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani psiholog - Diplomirani pedagog - Diplomirani sociolog

171



- Verbalna i neverbalna komunikacija

- Preduzetništvo

- Komunikacija sa strankama - Poslovna kultura i poslovni

bonton

172

1.3.8. PREDUZETNIŠTVO 1. Naziv predmeta: PREDUZETNIŠTVO

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II III IV 40 26 66

Ukupno 40 26 66 3. Opšti ciljevi nastave - Razvijanje preduzetničke sposobnosti. - Sticanje znanja o razvoju biznis ideje. - Sticanje znanja o izradi biznis plana. - Sticanje znanja i vještina za osnivanje privrednog društva. - Sticanje znanja i vještina za upravljanje malim privrednim društvom. - Osposobljavanje za rad u timu. - Osposobljavanje za primjenu moderne vrste komunikacije. - Osposobljavanje za prezentovanje rezultata rada uz pomoć savremenih

tehnologija.

173

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ČETVRTI




Biznis ideja i biznis plan - Upoznaje pojam

biznis ideja. - Opisuje nastanak

biznis ideje - Nabraja i

opredjeljuje se za poslovnu ideju

- Nabraja moguće vrste djelatnosti

- Opisuje pojam biznis plana

- Upoznaje pojmove:

vizija, misija, strategija, ciljevi

- Upoznaje postupak

istraživanja tržišta - Upoznaje pojmove:

marketing plan i plan prodaje

- Opisuje elemente

finansijskog plana privrednog društva

- Objašnjava

- Suočavajući argumente kritički procjenjuje kvalitet poslovne ideje u skladu sa postulatima tržišnog poslovanja

- Uviđa važnost

izrade biznis plana u kontekstu obezbjeđivanja podrške, kako unutar samog privrednog društva tako i od strane eksternih partnera (investitora, kreditora)

- Razlikuje pojmove:

vizija, misija, strategija

- Kroz primjere obrazlaže ciljeve privrednog društva

- Kroz primjere obrazlaže postupak istraživanja tržišta na novom primjeru

- Izvodi zaključke o potencijalnoj konkurenciji

- Izvodi zaključak o potencijalnim kupcima/korisnicima usluga

- Vrši opis proizvoda/usluga

- Uviđa značaj sprovođenja kontrole kvaliteta proizvoda/usluga

- Kroz primjere

obrazlaže elemente finansijskog plana

- Razvija smisao za kreativnost

- Razvija sposobnost postizanja kompromisa

- Razvija analitičko

mišljenje - Razvija

odgovornost u radu - Razvija stručnost - Uočava važnost

očuvanja zdrave životne sredine

- Razvija svijest za

marljivost i preciznost

- Poželjno je učenicima ukazati na primjere

- Organizovati

prisustvo predstavnika realnog privrednog društva

- Primjena tehnika

za unapređenje razmišljanja, npr. Eksperiment šest šešira

- Kao model može da

posluži biznis plan realnog privrednog društva

- Pripremiti

integralnu cjelinu od elemenata biznis plana

174




neophodnost očuvanja životne sredine

- Rezimira biznis

plan - prezentuje biznis plan

privrednog društva - Sarađuje kod

izrade plana očuvanja životne sredine za konkretno privredno društvo

- Oblikuje dinamiku realizacije biznis plana

- Kritički procjenjuje slabosti sačinjenog biznis plana

Osnivanje privrednog društva

Ime privrednog društva - Nabraja moguća

rješenja za ime privrednog društva

- Opredjeljuje se za ime privrednog društva u skladu sa propisima i poštujući principe jednostavnosti i jedinstvenosti

- Razvija logičko mišljenje i sposobnost za pravilno rasuđivanje i zaključivanje

- Rad u grupama: učenici predlažu moguća rješenja a nakon toga, kroz diskusiju, donose odluku

Vizuelni identitet privrednog društva - Upoznaje elemente

i značaj oblikovanja vizuelnog identiteta privrednog društva

- Oblikuje vizuelni identitet privrednog društva


- Rad na računaru: učenici koriste programe za obradu teksta i slika

Registracija privrednog društva - Upoznaje postupak

registracije privrednog društva

- Opisuje moguće oblike organizovanja privrednog društva

- Popunjava formulare za registraciju privrednog društva

- Sprovodi aktivnosti na pribavljanju pečata i štambilja

Otvaranje računa kod poslovne banke - Opisuje postupak

otvaranja računa kod poslovne banke

- Popunjava formulare za otvaranje računa kod poslovne banke

- Obavlja postupak otvaranja računa kod poslovne banke

- Izrada organograma privrednog društva

Poslovni kodeks preduzeća - Upoznaje pojam

poslovni kodeks privrednog društva

- Nabraja elemente

- Popunjava formulare za otvaranje računa kod poslovne banke

175




poslovnog kodeksa - Obavlja postupak otvaranja računa kod poslovne banke

Organizaciona struktura privrednog društva - Upoznaje tipove

organizacione strukture privrednog društva

- Pronalazi sličnosti i razlike između različitih tipova organizacionih struktura privrednog društva

Rad u sektorima i poslovanje privrednog društva - Upoznaje različite

nivoe upravljanja privrednim društvom

- Upoznaje postupak zasnivanja radnog odnosa u privrednom društvu

- Upoznaje postupak izrade godišnjeg izvještaja o radu

- Pronalazi sličnosti i razlike u nivoima upravljanja privrednim društvom

- Popunjava prijavu o slobodnom radnom mjestu

- Učestvuje u izradi jednostavnog godišnjeg izvještaja o radu

- Razvija sposobnost snalaženja u hijerarhiji socijalnih odnosa

- Kao model može da posluži konkurs za prijem u radni odnos objavljen u dnevnoj štampi

Služba opštih poslova - Nabraja i opisuje

aktivnosti u okviru službe opštih poslova

- Obavlja usmenu i pisanu komunikaciju unutar privrednog društva i sa eksternim partnerima

- Tehnički održava internet sajt privrednog društva

- Šalje i prima poštu i druge službene materijale

- Razvija spremnost i sposobnost za saradnju

- Razvija

odgovornost u radu

- Rad u grupama od tri do pet učenika

- Upotrebljava kancelarijsku opremu (telefon, faks, fotokopir aparat, skener, štampač)

Sektor marketing - Upoznaje pojam

marketinga - Opisuje postupak

istraživanja tržišta - Upoznaje pojam i

elemente marketing miksa: proizvod, cijena, promocija i distribucija

- Kroz primjere obrazlaže strukturu asortimana proizvoda/usluga

- Sprovodi postupak formiranja cijene proizvoda/usluga

- Kroz primjere obrazlaže važnost i načine promocije.

- Upoređuje moguća rješenja za reklamni slogan i

- Razvija komunikativnost, efikasnost u radu, marljivost i preciznost

- Rad na računaru: učenici koriste programe za obradu teksta i slika, kao i programe za elektronsku komunikaciju

- Izrada reklamnog

materijala

176




reklamnu poruku privrednog društva

- Upoređuje moguće forme i sadržaje reklamnog materijala

- Planira način reklamiranja privrednog društva, odnosno proizvoda/usluge

- Kroz primjere obrazlaže moguće načine distribucije

Sektor komercijala - Upoznaje vrste i

elemente dokumentacije koja prati poslove nabavke i prodaje

- Izrađuje ponudu, porudžbenicu, predračun, upit, račun i ostala dokumenta iz oblasti poslova nabavke i prodaje


Sektor finansija i računovodstvo - Opisuje postupak

obračuna zarada - Opisuje način

obračuna poreza i doprinosa

- Upoznaje blagajničke poslove

- Upoznaje postupak plaćanja dospjelih obaveza i naplate dospjelih potraživanja

- Kroz primjere obrazlaže način obračuna zarada, poreza i doprinosa

- Obavlja blagajničke poslove

- Obavlja poslove plaćanja dospjelih obaveza i naplate dospjelih potraživanja

- Podstiče razvoj tačnosti, preciznosti i urednosti

- Formira stav o

preuzimanju odgovornosti

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V. Vukotić, Preduzetništvo i biznis, Ekonomski fakultet, Podgorica, 1996. - J. Manojlović, S. Ignjatović , Poslovna i službena korespondencija za I razred,

Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005. - D. Bogdanović, G. Ivanišević,Osnovi ekonomije za I razred, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 2004. - D. Dragiđić, B. Ilić, B. Medojević, M. Pavlović,Osnovi ekonomije za II razred,

Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. - R. Rajović, Osnovi prava za I razred, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2004. - Publikacija Moj Biznis, Montenegro Biznis Alijansa, Podgorica, 2004. - H. Potit, Kako započeti sopstveni biznis, CID, Podgorica, 1997.

177

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Učionica sa najmanje pet računara snabdjevenih adekvatnom programskom

opremom, fax, telefon, skener, štampač, fotokopir aparat. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja, najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Ocjena vježbi, jedna u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani ekonomista 10. Povezanost predmeta

Znanja Povezanost sa drugim predmetima Predmeti Znanja

- Oblikovanje vizuelnog identiteta privrednog društva

- Usmena i pisana komunikacija

- Održavanje internet sajta - Izrada reklamnog

materijala

- Informatika - Informacije u tekstualnom vidu

- Multimedijalno predstavljanje informacija

- Internet - Korišćenje računarskih

prpgama kao vida komuniciranja

- Komunikacija sa strankama

- Poslovna kultura i poslovni bonton

- Poslovna komunikacija - Verbalna i neverbalna komunikacija

178

2. STRUČNI ISPIT 2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO - TEORIJSKI DIO ISPITA 2.1.1. CVJEĆARSTVO 1. Naziv ispitnog kataloga: CVJEĆARSTVO 2. Cilj ispita - Provjera uspješnosti učenika pri usvajanju neophodnih standarda znanja iz oblasti

cvjećarstva. 3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu 1. Definisati pojam cvjetna kultura - cvijeće 2. Navesti porijeklo cvjetnih vrsta 3. Analizirati ulogu svjetlosti na rast i razvoj biljaka 4. Analizirati ulogu toplote na rast i razvoj biljaka 5. Navesti podjelu cvjetnih kultura u odnosu na dužinu dana 6. Opisati znake nedostatka svjetlosti na biljci 7. Objasniti vezu činilaca sredine i razvoja cvjetnih kultura 8. Objasniti uticaj orografskih i klimatskih faktora na izbor mjesta za lokaciju

cvijetnog pogona 9. Navesti vrste, karakteristike i namjenu proizvodnih površina 10. Uporediti karakteristike toplih i hladnih leja 11. Opisati načine zagrijavanja leja 12. Navesti vrste, karakteristike i namjenu zaštićenog prostora (staklenik,

plastenik) 13. Navesti sastavne djelove, način formiranja, podjelu i primjenu staklenika i

plastenika 14. Objasniti fizičke, hemijske i biološke osobine zemljišnih supstrata u cvjećarskoj

proizvodnji 15. Navesti sastavne elemente zemljišta i obrazložiti uticaj pojedinih elemenata na

rast i razvoj biljaka 16. Nabrojati vrste cvjećarske zemlje 17. Navesti karakteristike pojedinih vrsta cvjećarske zemlje: kompost, treset,

pijesak, perlit, gotove fabričke smješe zemlje 18. Objasniti pojam hidroponija 19. Objasniti prednost gajenja biljaka u hidroponiji 20. Razložiti postupak gajenja u hidroponiji 21. Navesti i objasniti karakteristike generativnog razmnožavanja 22. Navesti unutrašnje i spoljašnje karakteristike sjemena 23. Navesti načine sjetve sjemena 24. Odrediti elemente sjetve (vrijeme, način i dubina sjetve, količina sjemena za

sjetvu) 25. Navesti i objasniti karakteristike vegetativnog razmnožavanja 26. Nabrojati vrste vegetativnog razmnožavanja 27. Opisati jedan od načina vegetativnog razmnožavanja 28. Objasniti primjenu stimulatora (fitohormona) na ožiljavanje reznica 29. Nabrojati vrste stimulatora 30. Objasniti uticaj pojedinih faktora na stepen ožiljavanja reznica 31. Nabrojati najvažnije agrotehničke mjere u cvjećarskoj proizvodnji 32. Objasniti primjenu neke agrotehničke mjere u cvjećarskoj proizvodnji 33. Objasniti značaj primjene agrotehničkih mjera u cvjećarskoj proizvodnji

179

34. Navesti i opisati vrste posuda i kontejnera koji se koriste u cvjećarskoj proizvodnji

35. Objasniti namjenu posuda za gajenje cvijeća 36. Navesti podjelu cvjetnih kultura prema trajnosti 37. Definisati pojam jednogodišnjeg cvijeća 38. Navesti osnovne vrste i karakteristike jednogodišnjeg cvijeća 39. Nabrojati nekoliko vrsta jednogodišnjeg cvijeća 40. Opisati tehnologije proizvodnje jednogodišnjeg cvijeća 41. Objasniti postupak pripreme zemljišta za sjetvu i sadnju jednogodišnjeg cvijeća 42. Objasniti način sadnje i njege rasada jednogodišnjeg cvijeća 43. Objasniti primjenu zaštitnih sredstava u proizvodnji jednogodišnjeg cvijeća 44. Pronaći rješenje za uređenje zadate površine kombinovanjem jednogodišnjeg

cvijeća 45. Definisati pojam dvogodišnjeg cvijeća 46. Navesti osnovne vrste i karakteristike dvogodišnjeg cvijeća 47. Napraviti razliku između pojmova jednogodišnje i dvogodišnje cvijeće 48. Nabrojati nekoliko vrsta dvogodišnjeg cvijeća 49. Objasniti tehnologiju proizvodnje dvogodišnjeg cvijeća 50. Objasniti način obrade i pripreme zemljišta za sjetvu i sadnju dvogodišnjeg

cvijeća 51. Objasniti način zaštite dvogodišnjeg cvijeća od štetnog uticaja mraza 52. Pronaći rješenje za uređenje zadate površine kombinovanjem jednogodišnjeg i

dvogodišnjeg cvijeća 53. Definisati pojam višegodišnjeg cvijeća 54. Napraviti razliku između pojmova jednogodišnjeg, dvogodišnjeg i višegodišnjeg

cvijeća 55. Navesti osnovne vrste i karakteristike višegodišnjeg cvijeća 56. Nabrojati nekoliko vrsta višegodišnjeg cvijeća 57. Objasniti tehnologiju proizvodnje višegodišnjeg cvijeća 58. Objasniti vrijeme sjetve, sadnje, način sadnje i njege višegodišnjeg cvijeća 59. Objasniti zaštitu višegodišnjeg cvijeća od mraza 60. Pronaći rješenje za uređenje zadate površine kombinovanjem jednogodišnjeg,

dvogodišnjeg i višegodišnjeg cvijeća 61. Definisati pojam lukovičasto i gomoljasto cvijeće 62. Navesti osnovne vrste i odlike lukovičastog gomoljastog cvijeća 63. Objasniti način proizvodnje lukovičastog i gomoljastog cvijeća 64. Uporediti karakteristike proljećnih i ljetnjih lukovičasto-gomoljastih cvjetnih

vrsta 65. Objasniti način obrade i pripreme zemljišta za sadnju lukovičasto-gomoljastih

vrsta 66. Objasniti vrijeme sadnje, način sadnje, njege i zaštite rasada lukovičasto-

gomoljastih cvjetnih vrsta 67. Nabrojati nekoliko vrsta lukovičastog cvijeća 68. Nabrojati nekoliko vrsta gomoljastog cvijeća 69. Pronaći rješenje za uređenje zadate površine kombinovanjem lukovica sa

jednogodišnjim cvijećem 70. Navesti metode pospješivanja za rano cvjetanje 71. Objasniti metode pospješivanja za rano cvjetanje pojedinih vrsta (Tulipan,

Narcis, Gladiola i td.) 72. Definisati pojam saksijskog cvijeća 73. Navesti podjelu saksijskog cvijeća 74. Navesti najvažnije cvijetno-dekorativne vrste saksijskog cvijeća i njihove

karakteristike

180

75. Opisati tehniku razmnožavanja i način gajenja cvjetnodekorativnih vrsta saksijskog cvijeća

76. Analizirati uslove uspijevanja pojedinih vrsta cvjetnodekorativnog saksijskog cvijeća

77. Objasniti tehniku razmnožavanja markotiranjem 78. Navesti najvažnije lisnodekorativne vrsta saksijskog cvijeća i njihove

karakteristike 79. Opisati tehniku razmnožavanja i način gajenja lisnodekorativnih vrsta saksijskog

cvijeća 80. Analizirati uslove uspijevanja pojedinih vrsta lisnodekorativnog saksijskog

cvijeća 81. Opisati način proizvodnje ruža za rezan cvijet 82. Opisati način proizvodnje gerbera za rezan cvijet 83. Opisati način proizvodnje hrizantema za rezan cvijet 84. Opisati način proizvodnje karanfila za rezan cvijet 85. Opisati način proizvodnje gladiola za rezan cvijet 86. Objasniti kriterijum sortiranja rezanog cvijeta 87. Navesti podjelu ruža 88. Opisati postupak proizvodnje sejaniaca ruža, rasađivanje i njega 89. Opisati postupak vađenja, klasiranja pakovanja i trapljenja sadnica ruža 90. Navesti osobine kvalitetnog sjemena 91. Objasniti uticaj klimatskog faktora na kvalitet sjemena 92. Opisati postupak izolacije 93. Opisati postupak sakupljanja, dorade, sušenja, čuvanja i pakovanja sjemena 4. Tip ispita - Usmeno. - Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na

odgovarajući način , da budu iz različitih taksonomskih kategorija, i iz različitih tematskih oblasti, kako bi težina pitanja (zbirna) na svakom ispitnom listu bila ista.

- Detaljan spisak ispitnih pitanja sastavlja se na osnovu okvirnog spiska pitanja, datih u Ispitnom katalogu.

- Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 20 minuta. - Usmeni ispit traje najviše 20 minuta. - Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na predlog ispitivača. 5. Dozvoljena pomagala - Pomagala nijesu predviđena. 6. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je za pripremu preporučena literatura i drugi izvori data u Katalogu

znanja i Godišnjem planu rada nastavnika.

181

2.1.2. BIODEKORACIJA 1. Naziv ispitnog kataloga: BIODEKORACIJA 1. Cilj ispita - Provjera uspješnosti učenika pri usvajanju neophodnih standarda znanja iz oblasti

biodekoracije. 3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu 1. Navesti rezano cvijeće uspravnog rasta koje se upotrebljava za izradu biljnih

aranžmana (osnovne karakteristike vrsta) 2. Navesti rezano cvijeće čije su stabljike nagnute u stranu, a upotrebljavaju se za

izradu biljnih aranžmana (osnovne karakteristike vrsta) 3. Navesti cvjetne vrste valovito - visećeg oblika značajne za izradu biljnih

aranžmana (osnovne karakteristike vrsta) 4. Navesti cvjetne vrste uspravnog rasta okruglog oblika cvijeta značajne za izradu

biljnih aranžmana (osnovne karakteristike vrsta) 5. Navesti lisno - dekorativne vrste čiji su djelovi (list, grana) neophodni kao

dodatni materijal u aranžmanima (osnovne karakteristike vrsta) 6. Navesti drvenaste vrste čije se grane upotrebljavaju za izradu aranžmana

(osnovne karakteristike) 7. Navesti puzavice i žbunaste vrste dekorativnog habitusa listova i plodova

značajne za aranžiranje 8. Navesti biljni materijal koji se koristi za izradu suvih aranžmana (osnovne

karakteristike) 9. Definisati ikebanu i dati osnovne karakteristike 10. Opisati istorijat ikebane 11. Navesti posude i alat koji su potrebni za izradu cvjetnih aranžmana (osnovne

karakteristike) 12. Navesti pomoćna sredstva za pričvršćivanje biljnog materijala (jež, šipo –

osnovne karakteristike) 13. Navesti pomoćna sredstva za pričvršćivanje biljnog materijala (sunđer, račve –

osnovne karakteristike) 14. Navesti pomoćni materijal neophodan za izradu aranžmana (osnovne

karakteristike) 15. Definisati konzerviranje biljnog materijala i objasniti rezanje pod vodom i

povećanje površine upijanja 16. Navesti načine konzerviranja biljnog materijala i objasniti tretiranje vrućom

vodom, sagorijevanje stabljike, potapanje, tretiranje hemijskim sredstvima 17. Opisati njegu rezanog cvijeća 18. Opisati osnovne principe aranžiranja i postupak aranžiranja 19. Opisati grane SHIN (šin), SOE (soe), HIKAE (hikae) i JUSHI (džuši) koje čine

osnov aranžmana 20. Uporediti evropski i japanski način aranžiranja cvijeća 21. Navesti karakteristike, istorijat i stilove OHARA- škole 22. Opisati Moribana oblik aranžiranja i navesti njegove stilove 23. Opisati stilove Moribana aranžiranja: uspravni i nagnuti 24. Opisati stilove Moribana aranžiranja: kaskadni, uzvišen i kontrastni 25. Opisati Nageire oblika aranžiranja i navesti njegove stilove 26. Opisati stilove Nageire aranžiranja; uspravni i nagnuti 27. Opisati stilove Nageire aranžiranja: kaskadni, uzvišen i kontrastni 28. Navesti osnovne karakteristike aranžiranja suvog cvijeća 29. Navesti vrste suvog cvijeća i opisati biljke koje se prirodno suše

182

30. Navesti vrste suvog cvijeća i opisati biljke koje se vještački suše 31. Navesti biljke sa plodovima i pojedinačne plodove koji su značajni za

aranžiranje (osnovne karakteristike) 32. Navesti metode sušenja biljnog materijala 33. Objasniti vazdušno sušenje 34. Objasniti sušenje vodom i sušenje vrućim vazduhom 35. Objasniti sušenje hemijskim sredstvima (silikatni želatin - silicil gel) 36. Objasniti sušenje hemijskim sredstvima (boraks, stipsa, pijesak) 37. Opisati presovanje 38. Objasniti sušenje glicerinom 39. Navesti pomoćna sredstva za aranžiranje suvog cvijeća 40. Navesti karakteristike i podjelu pejsažnog SHAKEI (šakei) aranžmana 41. Navesti stilove OHARA-škole i opisati MORIMONO aranžman 42. Opisati tradicionalan i moderan aranžman 43. Navesti karakteristike, istorijat i stilove SOGETSU – škole 44. Navesti karakteristike, istorijat i stilove IKENOBO – škole 45. Opisati RIKA aranžman 46. Opisati savremeni RIKA aranžman 47. Opisati ŠOKA (šoka) aranžman 48. Opisati modernu ikebanu i navesti njene stilove 49. Opisati savremeni slobodni aranžman (Džiju-bana) i apstraktan aranžman (Zenei

bana) 50. Navesti prirodne i neutralne boje čije se kombinacije koriste u biodekoraciji 51. Definisati i okarakterisati harmoniju (sazvučje) i kontrast (komplementarnost)

boja 52. Navesti susjedne boje i kombinacije boja sa efektima koje putem njih možemo

psotići 53. Opisati proljećni aranžman 54. Opisati ljetnji aranžman 55. Opisati jesenji aranžman 56. Opisati zimski aranžman 57. Navesti vrste aranžmana prema mjestu postavljanja 58. Opisati podni aranžman 59. Opisati stoni aranžman 60. Opisati zidni aranžman 61. Opisati svečani stoni aranžman 62. Opisati novogodišnji aranžman, novogodišnji i božićni vijenac 63. Opisati korpa aranžman 64. Opisati ulogu drveta u cvjetnim aranžmanima 65. Opisati ulogu vode u cvjetnim aranžmanima 66. Navesti simboliku u cvjetnim aranžmanima 67. Navesti i opisati vrste buketa prema tehnici rada 68. Navesti vrste buketa prema namjeni i opisati dekorativni buket 69. Navesti i opisati vrste vjenčanih buketa 70. Opisati aranžiranje „suze“ (aranžman za izražavanje saučešća) 71. Opisati aranžiranje„vijenca“ (aranžman za izražavanje saučešća) 72. Definisati žardinjere i navesti podjelu prema obliku, veličini, boji 73. Analizirati dekorativne osobine biljnog materijala na osnovu kojih se vrši

aranžiranje žardinjera 74. Navesti lisno-dekoratvine saksijske vrste koje se koriste za aranžiranje

žardinjera (osnovne karakteristike) 75. Navesti cvjetno-dekorativne-saksijske vrste koje se koriste za aranžiranje

žardinjera (osnovne karakteristike)

183

76. Navesti cvjetne i žbunaste vrste koje se koriste za aranžiranje spoljnih žardinjera (osnovne karakteristike)

77. Definisati osnovne principe aranžiranja spoljašnjih i unutrašnjih žardinjera (išpuna, postavka biljaka)

78. Navesti biljni materijal koji se koristi za aranžiranje žardinjera poštujući ekspoziciju, svjetlost, temperaturu, vlagu

79. Opisati kompoziciono rješenje poštujući liniju, boju, visinu, habitus 80. Objasniti njegu biljaka u žardinjerama 81. Navesti specifične oblike aranžiranja (osnovne karakteristike) 82. Opisati materijal potreban za aranžiranje „vrta u boci“ (posudu, alat, supstrat,

drenaža) 83. Opisati biljni materijal koji se koristi za sadnju „vrta u boci“ 84. Objasniti tehniku sadnje „vrta u boci“ 85. Objasniti njegu biljaka „vrta u boci“ 86. Opisati terarijum (posuda, biljni materijal) 87. Objasniti tehniku aranžiranja terarijuma 88. Navesti istorijat i karakteristike minijaturnog drveća – bonsai 89. Navesti materijal potreban za odgajanje bonsai drveća (posuđe, alat, supstrat –

karakteristike) 90. Navesti vrste koje se najčešće odgajaju, načine gajenja i sadnje bonsai drveća 91. Objasniti presađivanje i orezivanje bonsai drveća 4. Tip ispita - Usmeno. - Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na

odgovarajući način , da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih tematskih oblasti, kako bi težina pitanja (zbirna) na svakom ispitnom listu bila ista.

- Detaljan spisak ispitnih pitanja sastavlja se na osnovu okvirnog spiska pitanja, datih u Ispitnom katalogu.

- Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 20 minuta. - Usmeni ispit traje najviše 20 minuta. - Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na predlog ispitivača. 5. Dozvoljena pomagala - Pomagala nijesu predviđena. 6. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je za pripremu preporučena literatura i drugi izvori data u Katalogu

znanja i Godišnjem planu rada nastavnika.

184

2.2. STRUČNI RAD 2.2.1. STRUČNI RAD SA ODBRANOM 1. Naziv ispitnog kataloga: STRUČNI RAD SA ODBRANOM 2. Cilj ispita Na praktičnom dijelu stručnog ispita kandidat treba da pokaže:

- povezanost stručno-teorijskih i praktičnih znanja ; - odgovarajući pristup i izbor postupaka kod obavljanja zadataka ; - pravilnu upotrebu stručne tehnologije ; - vještinu pri obavljanju zadataka ; - racionalnu upotrebu energije, materijala i vremena; - poštovanje propisa iz područja zaštite na radu i zaštite životne sredine; - odgovornost za kvalitet sopstvenog rada.

3. Spisak tama/zadataka Način uzimanja uzorka zemljišta - Uzimanje uzorka zemljišta Uzimanje uzorka mineralnih đubriva - Uzimanje uzorka mineralnih đubriva i priprema za analizu - Određivanje % azota, fosfora i kalijuma u mineralnim đubrivima i određivanje

norme đubrenja na osnovu hemijske analize zemljišta Uzimanje uzorka biljne mase - Uzimanje uzorka biljne mase i priprema za analizu Određivanje slobodne i higroskopne vlage u biljnoj supstanci - Određivanje % slobodne vlage u biljnoj supstanci - Određivanje % higroskopne vlage u biljnoj supstanci Određivanje mineralnih materija u biljnoj supstanci - Određivanje mineralnih materija u biljnoj supstanci (sadržaj sirovog pepela u

vazdušno suvoj supstanci i apsolutno suvoj supstanci, sadržaj organske materije od apsolutno suve supstance)

Određivanje asimilacione površine lista - Određivanje asimilacione površine lista Rukovanje i upravljanje traktorom - Startovanje motora,pokretanje traktora, provjera u toku vožnje rada i

ispravnosti motora i uređaja traktora Održavanje traktora i priključnih mašina - Čišćenje, podmazivanje traktora i priključnih mašina Praktičan rad sa mašinama-agregatima na parceli - Prikopčavanje i podešavanje mašina za osnovnu i dopunsku obradu zemljišta - Prikopčavanje i podešavanje mašina za sadnju i đubrenje

185

Sakupljanje i dorada šišarica, plodova i sjemena - Sakupljanje šišarica, plodova i sjemena primjenom penjalica, letava, kuka za

savijanje, makaza za odsijecanje plodova i mreža - Dorađivanje šišarica, suvih i sočnih plodova i obeskriljavanje sjemena Čuvanje, klijanje i mirovanje sjemena - Dezinfikovanje sjemena - Stimulisanje sjemena na klijanje tretiranje sjemena vodom i sumpornom

kisjelinom i mehaničkim ozleđivanjem - Stratifikovanje sjemena Ispitivanje kvaliteta sjemena - Određivanje čistoće i apsolutne mase sjemena Supstrati u cvjećarskoj proizvodnji - Spravljanje smješa supstrata u različitim odnosima Razmnožavanje cvijetnih kultura - Pripremanje zemljišne smješe i sjetva sjemena u leje direktno u kontejnere - Pikiranje rasada cvijeća - Prihranjivanje rasada cvijeća - Primjena preparata za zaštitu od bolesti i štetočina - Razmnožavanje saksijskog sobnog cvijeća dijeljenjem bokora - Razmnožavanje markotiranjem - Razmnožavanje lisnim reznicama - Sadnja lukovica i gomolja na otvorenom prostoru i u kontejnerima - Demonstriranje vađenja, odvajanja, klasiranja, čuvanja i dezinfekcije lukovica Primjena agrotehničkih mjera u cvjećarskoj proizvodnji - Obavljanje agrotehničkih mjera na otvorenom polju- malčiranje, zalivanja,

okopavanje, skidanja precvjetalih cvjetova, podupiranje i vezivanje cvjetova - Obavljanje agrotehničkih mjera u zaštićenom prostoru- pikiranje, razređivanje,

zalivanje, orošavanje, pinciranje, zakidanje vršnih pupoljaka Generativno razmnožavanje drveća i žbunja - Punjenje leja bioenergetskim materijalom, priprema zemljišta, obavljanje sjetve

omaškom Vegetativno razmnožavanje drveća i žbunja - Razmnožavanje žbunja dijeljenjem - Razmnožavanje nagrtanjem i polijeganjem (lučno polijeganje, talasasto, kinesko i

vazdušne položenice - Pravljenje reznica i njihova postavka na ožiljavanje primjenom fitohormona - Presađivanje ožiljenih reznica u kontejnere - Kalemljenje različitim načinima kalemljenja - Presadnja ožiljenih reznica i kalemova iz kontejnera na otvoreno polje - Izvođenje mehaničkih i hemijskih mjera borbe protiv korova - Tretiranje zasada preparatima za zaštitu od bolesti i štetočina Aranžiranje rezanog cvijeća - Pravljenje aranžmana od rezanog cvijeća

186

Aranžiranje suvog cvijeća - Pravljenje aranžmana od suvog cvijeća Aranžiranje žardinjera (enterijer) - Aranžiranje žardinjera u zatvorenom prostoru Aranžiranje žardinjera (eksterijer) - Aranžiranje vanjskih žardinjera 4. Uputsvo za sprovođenje stručnog rada - Nastavnik/Aktiv formulišu zadatke i sastavljaju detaljni spisak zadataka na

osnovu okvirnog spiska zadataka, datih u Ispitnom katalogu. - Na ispitnom listu treba da bude jedan zadatak. - Vrijeme trajanja izvršenja zadatka se definiše na ispitnom listiću, pojedinačno za

svaki zadatak. - Ispitni zadaci se izvlače pred ispitnom komisijom. - Ocjenu na praktičnom dijelu ispita oblikuje ispitna komisija, na predlog

ispitivača. 5. Dozvoljena pomagala - Potrebne mašine, alat, oprema i materijal za izvođenje zadataka. 6. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je preporučena literatura data u Katalogu znanja i Godišnjem planu

rada nastavnika.

187

3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA Redni broj Naziv predmeta Obavezni načini provjeravanja znanja

1. Agrohemija sa fiziologijom biljaka Usmeno

2. Pedologija Usmeno

3. Poljoprivredna mehanizacija Usmeno, pismeno (test)

4. Latinski jezik Usmeno, pismeno (test)

5. Povrtarstvo Usmeno, pismeno (test), seminarski radovi

6. Voćarstvo i vinogradarstvo Usmeno, pismeno (test)

7. Cvjećarstvo Usmeno

8. Dekorativna dendrologija Usmeno

9. Sjemenarstvo Usmeno

10. Travno i ljekovito bilje Usmeno

11. Zaštita bilja Usmeno, pismeno (test)

12. Biodekoracija Usmeno

13. Praktična nastava Usmeno, praktični rad (uključuje vođenje dnevnika)

IZBORNA NASTAVA

1. Strani jezik II Usmeno, pismeno

2. Meteorologija sa klimatologijom Usmeno, pismeno (test), vježbe

3. Kulturno istorijska baština Crne Gore Usmeno

4. Ekologija i zaštita životne sredine Usmeno, vježbe

5. Podizanje i njega zelenih površina Usmeno

6. Pčelarstvo Usmeno

7. Poslovna komunikacija Usmeno

8. Preduzetništvo Usmeno, vježbe

4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA - Za završetak srednjeg stručnog obrazovanja u četvorogodišnjem trajanju za

obrazovni program Tehničar hortikulture, potrebno je završiti četvrtu godinu obrazovanja sa pozitivnim ocjenama iz svih nastavnih predmeta i položiti stručni ispit.

- Obrazovanje se završava polaganjem stručnog ispita. Stručni ispit za obrazovni program, Tehničar hortikulture sastoji se iz:

188

- pismenog ispita iz maternjeg jezika i književnosti, - pismenog ispita iz matematike ili stranog jezika , - usmenog ispita iz cvjećarstva ili biodekoracije, - stručnog rada sa odbranom. 5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA - Za učenike sa posebnim potrebama obrazovni program se izvodi: - Prilagođavanjem uslova izvođenja uz dodatnu stručnu pomoć, u skladu sa

Zakonom o usmjeravanju djece sa posebnim potrebama. - Škola treba da u roku od 30 dana uradi individualni plan, na osnovu važećeg,

uzimajući u obzir stav da učenici treba da postignu iste standarde znanja u svim nastavnim predmetima;

- Prilagođavanjem programa tako što se određeni sadržaji zamjenjuju njihovim ekvivalentima, koji omogućavaju dostizanje istog profesionalnog standarda, odnosno profesionalnih kompetencija.

- Obrazovanje učenika sa posebnim potrebama može se produžiti najviše za jednu godinu.

6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH - Programi stručnog obrazovanja koji su pripremljeni za mlade, izvode se i za

odrasle, u skladu sa polaznim osnovama za prilagođavanje izvođenja obrazovnih programa obrazovanju odraslih, tako da:

- se iz nastavnog plana izostavljaju predmeti fizičko vaspitanje i slobodne aktivnosti, koji time prestaju biti uslov za završetak obrazovanja, a škola je obavezna da odraslim ponudi sportske aktivnosti kojima se odrasli mogu dobrovoljno priključiti;

- škola izradi prilagođen program praktičnog obrazovanja s obzirom na poslove i zadatke, koje obavlja učesnik obrazovanja;

- za odrasle ne vrijede uslovi za napredovanje koji su određeni u programima, nego uslovi koje utvrdi škola u nacrtu izvođenja odrazovnog programa za odrasle;

- se provjeravanje znanja izvodi putem ispita, pri čemu se uzimaju u obzir načini provjeravanja znanja (usmeno, pismeno, vježbe, praktični rad), koji su određeni obrazovnim programom;

- odrasli ne polažu međuispit iz uspješnosti praktičnoga obrazovanja. 7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA

Redni broj Predmeti Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

1. Agrohemija sa fiziologijom biljaka

- Diplomirani inženjer poljoprivrede opšteg smjera - Diplomirani inženjer poljoprivrede za voćarstvo i

vinogradarstvo - Diplomirani inženjer poljoprivrede za ratarstvo - Diplomirani inženjer poljoprivrede za melioracije - Diplomirani inženjer poljoprivrede za hortikulturu - Diplomirani inženjer za pejzažnu arhitekturu - Diplomirani inženjer agronomije

2. Pedologija

- Diplomirani inženjer poljoprivrede opšteg smjera - Diplomirani inženjer agronomije - Diplomirani inženjer poljoprivrede za voćarstvo i

vinogradarstvo - Diplomirani inženjer poljoprivrede za ratarstvo - Diplomirani inženjer poljoprivrede za melioracije - Diplomirani inženjer poljoprivrede za hortikulturu

189


- Diplomirani inženjer za pejzažnu arhitekturu

3. Poljoprivredna mehanizacija - Diplomirani inženjer pljoprivrede za mehanizaciju - Diplomirani inžener Poljoprivredne opšti smjer

- Diplomirani agronom

4. Latinski jezik - Diplomirani klasični filolog - Profesor latinskog jezika i književnosti

5. Povrtarstvo

- Diplomirani inženjer poljoprivrede za ratarstvo i povrtarstvo

- Diplomirani inženjer poljoprivrede za hortikulturu - Diplomirani inženjer poljoprivrede opšteg smjera - Diplomirani inžinjer poljoprivrede, biljni smjer - Diplomirani inženjer agronomije

6. Voćarstvo i vinogradarstvo

- Diplomirani inženjer poljoprivrede za voćarstvo i vinogradarstvo

- Diplomirani inženjer poljoprivrede za hortikulturu - Diplomirani inženjer poljoprivrede biljni smjer - Diplomirani inženjer agronomije - Diplomirani inženjer poljoprivrede opšti smjer

7. Cvjećarstvo - Diplomirani inženjer poljoprivrede za hortikulturu - Diplomirani inženjer pejzažne arhitekture

8. Dekorativna dndrologija - Diplomirani inženjer poljoprivrede za hortikulturu - Diplomirani inženjer pejzažne arhitekture - Diplomirani inženjer šumarstva

9. Sjemenarstvo - Diplomirani inženjer poljoprivrede za hortikulturu - Diplomirani inženjer šumarstva - Diplomirani inženjer pejzažne arhitekture

10. Travno i ljekovito bilje

- Diplomirani inženjer poljoprivrede za ratarstvo i povrtarstvo

- Diplomirani inženjer poljoprivrede za hortikulturu - Diplomirani inženjer poljoprivrede opšteg smjera - Diplomirani inženjer pejzažne arhitekture

11. Zaštita bilja

- Diplomirani inženjer poljoprivrede smjera za zaštitu bilja

- Diplomirani inženjer poljoprivrede za zaštitu bilja i prehrambenih proizvoda

- Diplomirani inženjer agronomije - Diplomirani inženjer voćarstva i vinogradarstva - Diplomirani inženjer poljoprivrede za ratarstvo i

povrtarstvo - Diplomirani inženjer poljoprivrede opšteg smjera - Diplomirani inženjer pejzažne arhitekture

12. Biodekoracija - Diplomirani inženjer pejzažne arhitekture - Diplomirani inženjer poljoprivrede za hortikulturu

13. Praktična nastava - Diplomirani inženjer hortikulture

190


- Diplomirani inženjer pejzažne arhitekture - Diplomirani inženjer agronomije, opšti smjer - Diplomirani inženjer poljoprivrede, - Diplomirani inženjer voćarstva i vinogradarstva - Diplomirani inženjer ratarstva i povrtarstva - Saradnik u nastavi (V stepen) iz područja

poljoprivrede i šumarstva

IZBORNA NASTAVA

1. Strani jezik II - Profesor stranog jezika i književnosti

2. Meteorologija sa klimatologijom

- Diplomirani meteorolog - Diplomirani inženjer hortikulture

3. Kulturno istorijska baština Crne Gore

- Diplomirani istoričar-profesor istorije i geografije, - Diplomirani arheolog - Diplomirani istoričar umjetnosti - Kulturolog

4. Ekologija i zaštita životne sredine

- Diplomirani biolog - Diplomirani inzenjer pejzažne arhikteture

5. Podizanje i njega zelenih površina - Diplomirani inženjer pejzažne arhitekture

6. Pčelarstvo - Diplomirani inženjer poljoprivrede za stočarstvo - Diplomirani veterinar

7. Poslovna komunikacija - Diplomirani psiholog - Diplomirani pedagog - Diplomirani sociolog

8. Preduzetništvo - Diplomirani ekonomista 8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA - Obrazovni program se organizuje i izvodi u školskom obliku. 8.1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE

Redni broj Naziv predmeta Razred Ukupno

časova Vrsta nastave

Broj časova kod kojih se odjeljenje dijeli u

grupe T V P T V P

1. Agrohemija sa fiziologijom biljaka I 72 72

2. Pedologija I 72 72

3. Poljoprivredna mehanizacija

I 72 72 II 72 72

4. Latinski jezik I 72 72

5. Povrtarstvo III 72 72 IV 66 66

6. Voćarstvo i vinogradarstvo

III 72 72 IV 66 66

7. Cvjećarstvo II 72 72

191

Redni broj Naziv predmeta Razred Ukupno

časova Vrsta nastave

Broj časova kod kojih se odjeljenje dijeli u

grupe T V P T V P

III 72 72 IV 99 99

8. Dekorativna dendrologija

II 72 72 III 108 108

9. Sjemenarstvo II 72 72

10. Travno i ljekovito bilje II 72 72

11. Zaštita bilja IV 66 66

12. Biodekoracija III 72 72 IV 66 66

13. Praktična nastava

I 108 108 108 II 180 180 180 III 216 216 216 IV 198 198 198

IZBORNA NASTAVA

1. Strani jezik II

I 72 72 II 72 72 III 72 72 IV 66 66

2. Meteorologija sa klimatologijom I 72 49 23

3. Kulturno istorijska baština Crne Gore II 72

4. Ekologija i zaštita životne sredine III 72 58 14

5. Podizanje i njega zelenih površina

III 72 72 IV 66 66

6. Pčelarstvo II 72 72

7. Poslovna komunikacija III 72 52 20

8. Preduzetništvo IV 66 40 26 T– Teorijska nastava V– Vježbe P– Praktična nastava 9. PROFESIONALNA PRAKSA - Učenici poslije završenog prvog, drugog i trećeg razreda obavljaju profesionalnu

praksu u skladu sa nastavnim planom. Praksa se obavlja u proizvodnim objektima van škole. Program profesionalne prakse je u korelaciji sa programima stručno teorijskih predmeta i praktične nastave. Za izradu programa profesionalne prakse zadužena je škola. Profesionalna praksa se ne ocjenjuje, ali je uslov za završetak razreda.

192

10. SLOBODNE AKTIVNOSTI - Slobodne aktivnosti učenika sastavni su dio nastavnog plana i obrazovnog

programa. Koncepcija slobodnih aktivnosti zasniva se na tome da doprinose kako rekreaciji i opštekulturnom uzdizanju učenika, tako i upotpunjavanju stručnog znanja. Slobodne aktivnosti sadrže obavezne, i sadržaje po izboru učenika. Program slobodnih aktivnosti priprema škola, polazeći od utvrđenog broja časova u nastavnom planu (u I i II, III razredu po 36 časova, a u IV – 33 godišnje).

- Program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godišnjeg plana rada škole, a sastoji se iz tri cjeline.

Obavezni sadržaji vezani za opšteobrazovno područje: - Dani sporta - Ekološke aktivnosti - Filmske, pozorišne, muzičke predstave i likovne izložbe - Posjeta istorijskim spomenicima, muzejima, sajmu knjiga i dr. Obavezni sadržaji vezani za stručno-teorijsko područje: - Posjete institucijama i preduzećima koja su stručno vezana za obrazovni program

koji se realizuje. - Posjete sajmovima informatike, tehnike i nastavne tehnologije - Učešće na stručnim predavanjima i takmičenjima u poznavanju određenih oblasti Sadržaji po izboru učenika: - Učešće u raznim sekcijama (sportska, dramska, literarna, muzička, likovna,

informatička, prva pomoć, saobraćajni propisi, tehnički i Internet klub i dr. ); - Socijalni rad učenika; - Organizovanje dopunske i dodatne nastave i dr.

Uspješnost učenika na slobodnim aktivnostima se ne ocjenjuje, ali su učenici obavezni da realizuju sadržaje slobodnih aktivnosti, jer je to uslov za napredovanje u viši razred, kao i za završetak obrazovnog programa. 11. SPISAK UČESNIKA KOJI SU UČESTVOVALI U IZRADI OBRAZOVNOG PROGRAMA - Vesna Damjanović, JU Srednja stručna škola "Spasoje Raspopović", Podgorica. - Ana Radunović, JP Gradsko zelenilo, Podgorica. - Darko Jelić, JU Srednja poljoprivredna škola, Bar. - Branislav Knežević, JU Srednja poljoprivredna škola, Bar. - Sabahudin Mustafić, JU Srednja stručna škola "Spasoje Raspopović", Podgorica. - Srđan Obradović, Centar za stručno obrazovanje, Podgorica. - Dušan Pejović, Centar za stručno obrazovanje, Podgorica.

Documents

TEHNIČAR HORTIKULTURE CSOa/Obrazovni programi/Obrazovni programi u... · Dekorativna dendrologija 2 72 3 108 180 9. Sjemenarstvo 2 72 72 10. Travno i ljekovito bilje 2 72 72 11