แนวทางการเขยนตอบขอสอบกฎหมาย

สำาหรบผเรมตนศกษากฎหมาย

ดร.มนนทร พงศาปาน

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

พมพครงท 6 แกไขเพมเตม

คำานำา

(พมพครงท 6)

หลงสำ�เรจก�รศกษ�จ�กต�งประเทศ ผเขยนตงใจแกไขปรบปรงหนงสอเลมนคร งใหญ แตยงไมส�ม�รถดำ�เนนก�รไดอย�งทตงใจไว เนองจ�ก หนงสอจ�กก�รพมพคร งกอนหน�ข�ดตล�ด ก�รแกไขในก�รพมพคร งนจงยงคงเปนเพยงแคก�รแกไขขอบกพรองท�งภ�ษ� ซงผเขยนของขอบคณอ�จ�รยกนกนย ถ�วรพ�นช ทชวยเปนธระดแลก�รแกไขหนงสอจนสำ�เรจลลวง และสำ�นกพมพวญญชนซงดแลใหก�รจดพมพเปนไปดวยคว�มเรยบรอยอกว�ระหนง

มนนทร พงศาปาน

สงหาคม 2556

สารบาญ

1. เ ค ล ด ล บ ใ น ก � ร ศ ก ษ � ว ช �ก ฎ ห ม � ย … … … … … … … … … … … … … … … …….………………….13

2. ข อ แ น ะ น ำ� เ บ อ ง ต น ใ น ก � ร เ ข ย น ต อ บ ข อ ส อ บกฎหม�ย…………………………………………….23

3. ล ก ษ ณ ะ ข อ ง ข อ ส อ บ ท ถ � ม ใ น ท � ง ท ฤ ษ ฎ (ข อ ส อ บบรรย�ย)……………………………………….27

4. ก � ร จ บ ป ร ะ เ ด น ข อ ส อ บบรรย�ย………………………………………………………….……….33

5. แ น ว ก � ร เ ข ย น ต อ บ ข อ ส อ บบรรย�ย……………………………………………………….……….41

6. ล ก ษ ณ ะ ข อ ง ข อ ส อ บอท�หรณ…………………………………………………………..…………57

7. ก � ร จ บ ป ร ะ เ ด น ข อ ส อ บอท�หรณ………………………………………………………….………63

8. แ น ว ก � ร เ ข ย น ต อ บ ข อ ส อ บอท�หรณ………………………………………………………….…..73

9. แ บ บ ฝ ก ห ด ก � ร เ ข ย น ต อ บ ข อ ส อ บอ ท � ห ร ณ ……………………………………………………...105

10. แ น ว ค ำ�ตอบ……………………………………………………………………………………...131

หนงสอทผเรมตนศกษากฎหมายควรอาน

1. “ก�รศกษ�วช�กฎหม�ย แตงโดย ศ�สตร�จ�รย ดร” .หยด แสงอทย (สำ�นกพมพประก�ยพรก) หนงสอเลมนเปนคมอสำ�หรบผเรมตนศกษ�กฎหม�ยทดทสดทงในแงปรม�ณ (ก�รใหคำ�แนะนำ�แกผเรมตนศกษ�กฎหม�ยอย�งรอบด�น อ�ท วธก�รศกษ�กฎหม�ย และวธตอบขอสอบไลวช�กฎหม�ย) และในแงคณภ�พ

2. “คำ�แนะนำ�นกศกษ�กฎหม�ย แตงโดย ศ�สตร�จ�รยธ�นนทร กรย”วเชยร และน�ยอภชน จนทรเสน (สำ�นกพมพมห�วทย�ลยธรรมศ�สตร) หนงสอเลมนเปนคมอสำ�หรบผเรมตนศกษ�กฎหม�ยทสมบรณทสด ผแตงไดใหขอแนะนำ�แกนกศกษ�อย�งรอบด�นทสด

3. “คำ�ถ�มและแนวคำ�ตอบกฎหม�ยอ�ญ� แตงโดย รองศ�สตร�จ�รย” ดร.เกยรตขจร วจนะสวสด และรองศ�สตร�จ�รย ดร.ทวเกยรต มนะกนษฐ (สำ�นกพมพวญญชน) เปนหนงสอทผเรมตนฝกเขยนตอบขอสอบกฎหม�ยอ�ญ�ควรอ�น ผแตงไดใหคำ�แนะนำ�เกยวกบรปแบบของก�รตอบขอสอบอท�หรณ พรอมทงตวอย�งก�รตอบขอสอบกฎหม�ยอ�ญ�ในหวขอต�งๆ

4. “คมอกฎหม�ยลกษณะนตกรรม-สญญ� แตงโดย รอง”ศ�สตร�จ�รย ดร.ศนนทรกรณ โสตถพนธ (สำ�นกพมพวญญชน) เหม�ะสำ�หรบผศกษ�วช�กฎหม�ยลกษณะนตกรรมสญญ� ผแตงไดใหคำ�แนะนำ�เกยวกบก�รตอบขอสอบอตนย คว�มหล�กหล�ยของรปแบบขอสอบซงครอบคลมในทกหวขอในหนงสอเลมน นอกจ�กชวยทบทวนคว�มเข�ใจในเนอห�ของหลกกฎหม�ยแลว ยงชวยพฒน�ทกษะก�รจบประเดนของคำ�ถ�มและก�รเขยนตอบขอสอบอท�หรณ

๑

เคลดลบในการศกษาวชากฎหมาย

เคลดลบในก�รศกษ�วช�กฎหม�ยใหประสบคว�มสำ�เรจของแตละคน อ�จจะมคว�มแตกต�งกนไป และไมมสตรสำ�เรจต�ยตว สำ�หรบคำ�แนะนำ�ของผเขยนซงมกจะถ�ยทอดใหนกศกษ�กฎหม�ยฟงอยเสมอนนมอยดวยกน 7 ประก�ร ซงนกศกษ�ควรจะปฏบตไปพรอมๆ กนอย�งเปนระบบ ดงตอไปน

1.มความรกและศรทธาในวชาชพกฎหมาย

ก�รศกษ�กฎหม�ยใหประสบคว�มสำ�เรจนน สงสำ�คญประก�รแรกทนกศกษ�กฎหม�ยควรมไวเปนคณสมบตประจำ�ตว คอ คว�มรก และ คว�มศรทธ�ในวช�ชพกฎหม�ย คว�มรก และคว�มศรทธ�ในวช�ชพจะเปนเสมอนพลงผลกดนใหเร�เกดคว�มรสกภ�คภมใจทไดเรยนวช�กฎหม�ยใหเกดคว�มเข�ใจอย�งถองแท และส�ม�รถใชกฎหม�ยไดอย�งถกตอง และเกดคว�มยตธรรม ซงถอเปนคณสมบตของก�รเปนนกกฎหม�ยทด และเปนเป�หม�ยอนสงสดของก�รศกษ�วช�กฎหม�ย เพร�ะฉะนน คว�มสำ�เรจในก�รศกษ�กฎหม�ยจงไมใชก�รสำ�เรจก�รศกษ�ต�มหลกสตร หรอสำ�เรจก�รศกษ�ดวยคะแนนเปนเลศ แตคอคว�มส�ม�รถในก�รปรบปรงใชกฎหม�ยไดอย�งถกตอง เปนธรรม นกศกษ�หล�ยคนทประสบปญห�ในก�รศกษ�กฎหม�ยกเพร�ะ ข�ดคณสมบตขอน คอ ไมไดมคว�มรกและ

ศรทธ�ในวช�ชพกฎหม�ยอย�งแทจรง ผเขยนพบเหนนกศกษ�จำ�นวนหนงทรสกทอแท หมดหวง และไมส�ม�รถปรบตวใหเข�กบก�รศกษ�วช�กฎหม�ยในระดบมห�วทย�ลยได เพร�ะเหตทไมคนเคยกบก�รเขยนตอบขอสอบกฎหม�ย ไมถนดก�รใชภ�ษ�กฎหม�ย สงทผเขยนพย�ย�มแนะนำ�นกศกษ�เหล�นอยเสมอ คอ ตองสร�งแรงบนด�ลใจในก�รศกษ�วช�กฎหม�ยใหได ห�กนกศกษ�รก และศรทธ�ในวช�กฎหม�ยแลวคว�มย�กลำ�บ�กในก�รปรบตวเข�กบก�รศกษ�กฎหม�ยในชวงเรมตนอ�จจะไมใชปญห�ใหญอกตอไป คว�มรกในวช�ชพกฎหม�ยจะทำ�ใหนกศกษ�เกดคว�มกระตอรอรน ทจะพฒน�ตวเอง แตห�กนกศกษ�ไมมใจรกเสยแลว นกศกษ�กคงไมมคว�มอดทนทพฒน�ตวเองเพอใหส�ม�รถศกษ�กฎหม�ยได ทงไมคดทจะพฒน�หรอปรบปรงทกษะก�รเขยนตอบขอสอบหรอก�รใชภ�ษ�กฎหม�ยใหดขนได ดวยเหตนผเขยนมกจะแนะนำ�นกศกษ�อยเสมอว�ทกษะก�รเขยนแบบนกกฎหม�ยนนทกคนส�ม�รถมได ห�กมใจรก และมคว�มอดทน

2.อานหนงสอลวงหนากอนเขาฟงคำาบรรยาย

ก�รฟงคำ�บรรย�ยใหเข�ใจ และส�ม�รถซมซบคว�มรจ�กอ�จ�รยผบรรย�ยไดอย�งเตมทนน นกศกษ�ควรเตรยมตวอ�นหนงสอลวงหน�สำ�หรบก�รเข�ฟงก�รบรรย�ยครงนนๆ ผเขยนแนะนะว� ในก�รอ�นหนงสอสำ�หรบก�รเข�ฟงคำ�บรรย�ย นกศกษ�ไมควรทมเทเวล�อ�นหนงสอเรองใดเรองหนงรวดเดยวจนจบทงเลม แตควรอ�นเฉพ�ะเนอห�ทเกยวของกบก�รบรรย�ยในครงทจะม�ถง กล�วคอ อ�นเท�ทจำ�เปนเพอใหเกดคว�มคนเคยหรอเกดคว�มเข�ใจในเบองตนในเรองทอ�จ�รยจะบรรย�ย ห�กนกศกษ�จะอ�นนำ�ไปบ�งกไมเปนปญห�แตประก�รใด แตห�กทมเทสรรพกำ�ลงใหกบเรองใดเรองหนงเพยงเรองเดยว ผเขยนเหนว�

มกจะเกดผลเสยม�กกว�ผลด ผลเสยประก�รแรก คอ ก�รอ�นม�กจนเกนไป (เกนขอบเขตของเรองทอ�จ�รยกำ�ลงจะพดถง) ทำ�ใหสม�ธ และคว�มสนใจของนกศกษ�ไมไดมใหกบเรองทจะมก�รบรรย�ยอย�งเตมท ทงไมส�ม�รถจดจำ�เนอเรองทงหมดทอ�นได ประก�รทสอง นกศกษ�ไมมเวล�สำ�หรบก�รเตรยมตวเพอเข�ฟงบรรย�ยในวช�อน เชน ในวนรงขนมก�รบรรย�ยในวช�กฎหม�ยลกษณะหน บทท 1 และกฎหม�ยอ�ญ� บทท 1 ถ�นกศกษ�ทมอ�นเฉพ�ะคำ�อธบ�ยกฎหม�ยลกษณะหนจนจบทงเลม นกศกษ�อ�จจะไมมเวล�เตรยมตวสำ�หรบก�รอ�นคำ�อธบ�ยกฎหม�ยอ�ญ� บทท 1 ทงไมแนว�นกศกษ�จะส�ม�รถจะส�ม�รถเข�ใจ และจดจำ�เนอห�คำ�อธบ�ยกฎหม�ยลกษณะหนทนกศกษ�อ�นไปทงหมดนนไดหรอไม (เมออ�นจบทงเลม แมเพยงบทท 1 กอ�จจะลมไปเสยแลว) ดวยเหตนในท�งกลบกนขอดของก�รอ�นแตพอประม�ณในแตละวช�เพอเตรยมตวสำ�หรบก�รเข�ฟงคำ�บรรย�ย กคอ ประก�รแรก ก�รไดใชสม�ธ และใหคว�มสนใจอย�งเตมทกบก�รอ�นในเรองใดเรองหนงซงมเนอห�ไมม�ก และไมใชเวล�ในก�รอ�น และทำ�คว�มเข�ใจม�กเกนไป นกศกษ�จะส�ม�รถจดจำ� และทำ�คว�มเข�ใจไดด และม�กกว�ก�รอ�นหล�ยๆเรองตดตอกน และประก�รทสอง คอ นกศกษ�มเวล�เหลอพอทจะเตรยมตวก�รเข�ฟงคำ�บรรย�ยในวช�อนไดอกดวย กล�วคอ นกศกษ�ส�ม�รถจดสรรเวล�เพอก�รเตรยมตวในทกๆวช�ไดอย�งมประสทธภ�พ ไมทมเทเวล�ใหกบวช�ใดวช�หนงม�กจนเกนไปจนไมเหลอเวล�ในก�รเตรยมตวสำ�หรบวช�อนซงจะมก�รบรรย�ยเชนเดยวกน ทงนในก�รศกษ�วช�กฎหม�ยในระดบชนปท 2 ขนไป นกศกษ�ตองศกษ�วช�กฎหม�ยหล�ยวช� ในแตละวนอ�จจะมก�รบรรย�ยม�กกว�หนงวช� ถ�นกศกษ�มแตตงอกตงใจอ�นวช�ใดวช�หนงม�กจนเกนไป กจะละเลยวช�อน ทำ�ใหตองม�เสยเวล�ทำ�คว�มเข�ใจวช�นนยอนหลง ขอดอกประก�รหนง คอ ก�รอ�นลวงหน�แตพอประม�ณ แตอ�นใน

ทกวช�ทจะมก�รบรรย�ยนนไมทำ�ใหนกศกษ�เกดคว�มเบอหน�ยทจะอ�นหนงสอ นกศกษ�กฎหม�ยหล�ยคนรสกทอแททนททเหนหนงสอกฎหม�ยกองอยข�งหน� เมอนกศกษ�กฎหม�ยคดว�ตองอ�นใหจบทกเลม อ�จจะเกดคว�มรสกอดออด แตถ�นกศกษ�ว�งแผนอ�นเฉพ�ะหวขอทจะมก�รบรรย�ย กอ�จจะทำ�ใหนกศกษ�เกดกำ�ลงใจ และคว�มกระตอรอรนทจะอ�นม�กกว� ผเขยนมคำ�แนะนำ�เพมเตมว� ก�รอ�นหนงสอตอเนองกนไปจนจบทงเลมหรออ�นใหจบเปนวช�ควรทำ�ในชวงปดภ�คก�รศกษ� หรอชวงทมเวล�หยดน�นๆ แตเมอเปดก�รศกษ�แลว นกศกษ�จำ�เปนตองจดสรรเวล�ก�รอ�นหนงสอใหกบทกๆวช�ทเรยน สำ�หรบแนวปฏบตของผเขยนสมยทเปนนกศกษ�กฎหม�ยระดบชนปรญญ�ตร คอ ก�รเตรยมตวอ�นหนงสอกอนเข�ฟงบรรย�ย โดยก�รตรวจสอบต�ร�งบรรย�ย และเค�โครงก�รบรรย�ยในสองร�ยวช� ผเขยนกจะศกษ�เค�โครงคำ�บรรย�ยเพอตรวจสอบว�อ�จ�รยจะบรรย�ยในหวขอใดบ�ง และมขอบเขตของเนอห�ม�กนอยเพยงใด ผเขยนกจะเตรยมอ�นลวงหน�ไปเพยงเท�นน ผเขยนถอคตทว�อ�นไมม�ก แตอ�นสมำ�เสมอ

ในก�รอ�นลวงหน�เพอเตรยมตวสำ�หรบก�รเข�ฟงคำ�บรรย�ยนน นกศกษ�สวนใหญรวมทงผเขยนในอดตมกจะประสบปญห�ในก�รทำ�คว�มเข�ใจกบเรองทอ�น เนองจ�กเปนเรองทเร�อ�จจะไมเคยทร�บม�กอน ขอใหนกศกษ�พงระลกไวว�ก�รอ�นรอบแรกไมเข�ใจถอเปนเรองปกต นกศกษ�ไมควรเสยกำ�ลงใจ เพร�ะในก�รอ�นหนงสอลวงหน� เพยงแคนกศกษ�เข�ใจหรอจำ�ไดบ�งเพยงเลกนอยกถอว�ประสบคว�มสำ�เรจแลว นกศกษ�จะเข�ใจม�กขน เมอเข�ฟงคำ�บรรย�ย หรอหลงจ�กไดทบทวนคำ�บรรย�ย ซงผเขยนจะไดกล�วตอไปในหวขอตอๆไป

3.เขาฟงคำาบรรยายสมำาเสมอ

เมอนกศกษ�ไดอ�นหนงสอลวงหน�ม�แลวกอนเข�ฟงคำ�บรรย�ย ซงทำ�ใหพอมองเหนภ�พล�งๆ ของเรองทอ�จ�รยจะบรรย�ย เมอไดฟงคำ�บรรย�ยกจะทำ�ใหนกศกษ�เกดคว�มเข�ใจและเหนภ�พทชดเจนม�กยงขน แมว�จะไมส�ม�รถทำ�คว�มเข�ใจในสงทอ�จ�รยไดบรรย�ยไปทงหมด แตอย�งนอยคว�มเข�ใจทเพมขนอ�จทำ�ใหนกศกษ�มกำ�ลงใจทคนคว�เพมเตมตอไป

คำ�บรรย�ยของในหองเรยนนนนบว�เปนแหลงคว�มรอนอดม เพร�ะอ�จจะมแงคดหรอมมใหมๆ ทแตกต�งหรอห�ไมไดในตำ�ร�เรยน เนองจ�กคำ�บรรย�ยของอ�จ�รยนอกจ�กจะประกอบไปดวยหลกทฤษฎแลว ยงประกอบไปดวยประสบก�รณ เคลดลบในก�รทำ�คว�มเข�ใจเรองทบรรย�ย และคำ�แนะนำ�ต�งๆ ของอ�จ�รยผบรรย�ยอกดวย

4.รจกวธบนทกคำาบรรยายก�รเข�ฟงคำ�บรรย�ยจะไดประโยชนอย�งเตมทห�กนกศกษ�ส�ม�รถ

บนทกคำ�บรรย�ยได อย�งไรกต�มก�รบนทกคำ�บรรย�ยในระดบชนมห�วทย�ลยอ�จจะไมใชเรองง�ยนกสำ�หรบนกศกษ�ชนปแรก ซงนกศกษ�คงตองห�วธก�รบนทกก�รบรรย�ยทมประสทธภ�พ คอ ส�ม�รถสรปส�ระสำ�คญของคำ�บรรย�ยไดอย�งครบถวนและถกตอง และตองไมลดทอนประสทธภ�พในก�รฟงคำ�บรรย�ยดวย วธก�รบนทกคำ�บรรย�ยทดทสดคงหนไมพนก�รจดบนทกคำ�บรรย�ย (จดดวยมอ หรอดวยก�รพมพ) ก�รบนทกคำ�บรรย�ยใหอย�งมประสทธภ�พนน นกศกษ�จำ�เปนตองปฏบตต�มขอ 2 คอ ตองอ�นหนงสอม�กอนลวงหน� และในก�รจดบนทกคำ�บรรย�ยของนกศกษ�ควรจะกลนกรองตวอกษรทจดบนทกลงไปจ�กคว�มเข�ใจของนกศกษ�เอง ม�กกว�ก�รจดต�มคำ�บรรย�ยของอ�จ�รยผสอนทกถอยคำ�โดยนกศกษ�ควรจดบนทกไปพรอมๆกบก�รฟงคำ�บรรย�ย

อย�งไรกต�มห�กนกศกษ�ไมส�ม�รถจดบนทกไปพรอมๆ กบก�รฟงคำ�บรรย�ยได นกศกษ�กควรพกก�รจดบนทกไวกอน และตงใจฟงเพยงอย�งเดยว เมอจบก�รบรรย�ยในค�บนน จงคอยประมวลคว�มเข�ใจและถ�ยทอดออกม�เปนตวหนงสอ

สวนก�รบนทกเสยงคำ�บรรย�ยมคว�มจำ�เปนหรอไมนน ผเขยนเหนว�ไมมคว�มจำ�เปน และเปนก�รทำ�ใหทกษะในก�รประมวลคว�มคดของนกศกษ�ไมพฒน�อย�งทควรจะเปน นอกจ�กนจะทำ�ใหใชเวล�ในก�รฟงคำ�บรรย�ยม�กกว�ปกต ก�รบนทกเสยงคำ�บรรย�ยอ�จจะทำ�ไดเท�ทจำ�เปน เชน เมอตดภ�รกจไมอ�จเข�ฟงคำ�บรรย�ยได หรอไมอ�จทำ�คว�มเข�ใจไดแมจะอ�นหนงสอลวงหน� หรอแมจะฟงคำ�บรรย�ยไปแลวกต�ม

5.ทบทวนบนทกคำาบรรยายเมอนกศกษ�ถ�ยทอดคว�มเข�ใจในคำ�บรรย�ยเปนตวหนงสอแลว

นกศกษ�ควรห�เวล�หลงเลกเรยนทบทวนเนอห�ทไดศกษ�ม� ผเขยนแนะนำ�วธก�รทบทวนทดประก�รหนง คอ ก�รอ�นบนทกคำ�บรรย�ย ก�รทบทวนบนทกคำ�บรรย�ยอ�จจะทำ�ใหนกศกษ�เกดคว�มเข�ใจเพมม�กขน หรออ�จจะทำ�ใหเกดคำ�ถ�มในหลกกฎหม�ยทไดศกษ�ม�หรอเกดมมมองใหมๆ ซงห�กนกศกษ�เกดคว�มสงสยหรอมคำ�ถ�มในเรองทไดศกษ�นน หม�ยถงว� นกศกษ�กำ�ลงเดนม�ถกท�งแลว (โดยผเขยนจะกล�วถงเรองนในหวขอตอไป) ถ�นกศกษ�ตองก�รตรวจสอบว�นกศกษ�เข�ใจหวขอหรอเนอห�ทฟงบรรย�ยม�หรอไม วธก�รหนงทผเขยนมกใชเสมอ คอ ก�รยกตวอย�งเปนตกต�หรอเปนเหตก�รณ ถ�นกศกษ�ส�ม�รถยกตวอย�งเปนรปธรรมได ผเขยนเชอว�นกศกษ�น�จะมคว�มเข�ใจในเรองนนๆ ดในระดบหนงแลว

ก�รทบทวนบนทกคำ�บรรย�ยนจะไมสร�งภ�ระใหกบนกศกษ�ม�กจนเกนไป เพร�ะบนทกคำ�บรรย�ยมเนอคว�มไมม�กนก พอจะเรยกไดว�สรป

ยอส�ระสำ�คญของหนงสอเรยน ห�กประเดนไหนทนกศกษ�ทบทวนแลวยงไมเข�ใจหรอเกดคำ�ถ�ม นกศกษ�กควรคนคว�เพมเตมโดยก�รทบทวนตำ�ร�เรยนหรอห�ขอมลจ�กแหลงขอมลอนๆ เชน ถ�มคว�มเหนเพอนๆ หรอปรกษ�อ�จ�รยผบรรย�ย

6.ชางคดชางสงสย และปรกษาหารอนกศกษ�ตองช�งคด ช�งสงสย ในก�รอ�นหนงสอลวงหน�กอนฟง

คำ�บรรย�ย ในระหว�งฟงคำ�บรรย�ย บนทกคำ�บรรย�ย หรอทำ�แบบฝกหดหรอขอสอบเก� นกศกษ�อ�จเกดขอสงสยในเรองทอ�น ในสงทอ�นทฟง หรอทเขยนอยบ�ง นกศกษ�ควรบนทกขอสงสยนนไวทนท เพอไปคนคว�ห�คำ�ตอบจ�กตำ�ร� หรอจ�กก�รแลกเปลยนคว�มคดเหนกบเพอนๆ หรอจ�กก�รปรกษ�ห�รอกบอ�จ�รยผสอน

ก�รทนกศกษ�เกดคว�มสงสยหรอคำ�ถ�มในสงทกำ�ลงศกษ�นบว�เปนกระบวนก�รเรยนรทถกตองสำ�หรบก�รศกษ�กฎหม�ย เนองจ�กก�รปรบใชกฎหม�ย ไมเหมอนกบก�รปรบใชสตรคณตศ�สตร หรอวทย�ศ�สตร ซงอ�จจะมคำ�ตอบทแนนอนต�ยตวไมอ�จโตแยงได แตทฤษฎกฎหม�ยนนอ�จมคว�มเข�ใจทแตกต�งหรอมคว�มหม�ยทหล�กหล�ยขนอยกบทศนคตของผตคว�ม ขนอยกบขอเทจจรงหรอบรบทในท�งสงคมในหวงเวล�ใดเวล�หนง ก�รทนกศกษ�ไดคด หรอตงคำ�ถ�มตอหลกกฎหม�ยตอคว�มเหนของผแตงตำ�ร� หรอคว�มเหนของอ�จ�รยผบรรย�ย กพอแสดงใหเหนถงคว�มมงมนตงใจของนกศกษ�ทจะเข�ใจหลกกฎหม�ยอย�งลกซง และคว�มมงมนทจะตรวจสอบว�คว�มเหนหรอคำ�อธบ�ยเชนนน จะสร�งคว�มยตธรรมใหเกดขนจรงไดหรอไม

ในบ�งครงก�รอ�นหนงสอทำ�คว�มเข�ใจกฎหม�ยโดยลำ�พงคนเดยว นกศกษ�อ�จจะมองไมเหนปญห�หรอขอสงสยต�งๆ แตห�กไดพดคยแลกเปลยนคว�มเหนกบเพอนๆ จะทำ�ใหนกศกษ�และผรวมสนทน�

ส�ม�รถเปรยบเทยบและตรวจสอบคว�มเข�ใจของตนเอง ทำ�ใหมองเหนปญห�หรอเกดคว�มสงสยในมมมองทแตกต�งนนได เพร�ะฉะนนผเขยนแนะนำ�ว� นกศกษ�ไมควรศกษ�กฎหม�ยโดยลำ�พงคนเดยว หม�ยคว�มว�นกศกษ�ควรห�โอก�สแลกเปลยนคว�มเหนกบเพอนรวมหองในประเดนต�งๆ อย�งสมำ�เสมอ แตนกศกษ�จำ�เปนตองห�วธก�รคลคล�ยปญห�ทเกดจ�กคว�มเหนทไมตรงกนดวย เชน สอบถ�มอ�จ�รยผบรรย�ยหรอคนคว�เพมเตมในตำ�ร� เพร�ะในบ�งครงนกศกษ�อ�จจะเข�ใจหลกกฎหม�ยอย�งถกตองอยแลว เมอไดพดคยกบเพอนๆ ซงมคว�มคดเหนทหล�กหล�ย อ�จทำ�ใหนกศกษ�เกดเข�ใจทสบสน

อ�จกล�วไดว� คว�มช�งคด ช�งสงสย เปนคณสมบตทสำ�คญของนกศกษ�และเปนคณสมบตทสำ�คญของนกกฎหม�ย ผเขยนเชอว�ผทศกษ�กฎหม�ยโดยไมเคยตงขอสงสยใดๆ เลยหรอมขอสงสยนอยม�ก คงจะประสบคว�มสำ�เรจในก�รศกษ�กฎหม�ยไดย�ก

7.หมนทำาแบบฝกหด หรอขอสอบเกาก�รทำ�แบบฝกหดหรอฝกเขยนตอบขอสอบเก� ไมไดมคว�ม

สำ�คญเฉพ�ะเพอเตรยมคว�มพรอมสำ�หรบก�รทดสอบเท�นน แตยงถอว�เปนเครองมอทสำ�คญในก�รเรยนร และทำ�คว�มเข�ใจหลกกฎหม�ย ดวยเหตนนกศกษ�ตองหมนทำ�แบบฝกหดหรอฝกเขยนตอบขอสอบเก�อย�งสมำ�เสมอ ไมใชทำ�เพยงครงเดยวกอนก�รสอบไลเท�นน ผเขยนขอแนะนำ�ว� หลงจ�กเข�ฟงคำ�บรรย�ย จดบนทกคำ�บรรย�ย และทบทวนคำ�บรรย�ยเสรจสนแลว นกศกษ�ควรฝกทำ�แบบฝกหด หรอฝกเขยนตอบขอสอบเก�ในทนท โดยอ�จจะสงใหกบอ�จ�รยผบรรย�ยเพอชวยตรวจ หรอตรวจสอบคำ�ตอบโดยก�รปรกษ�ห�รอกบเพอนๆ แมว�คว�มเข�ใจของนกศกษ�ในเรองทเพงศกษ�ม�ยงไมครบถวนหรอเพยงพอทจะตอบคำ�ถ�มในขอสอบขอใดขอหนงไดในทกประเดนกต�ม หรออ�จ�รยผ

บรรย�ยยงบรรย�ยไปไมถงเนอห�ซงจำ�เปนตองรอใหเข�ใจหรอรอใหอ�จ�รยบรรย�ยยงบรรย�ยไปไมถงเนอห�ซงจำ�เปนตองใชในก�รตอบคำ�ถ�มในบ�งขอหรอบ�งประเดน นกศกษ�ไมจำ�เปนตองรอใหเข�ใจหรอรอใหอ�จ�รยบรรย�ยจนครบทกเรองจงจะลงมอทำ�ขอสอบเก� นกศกษ�ส�ม�รถเลอกตอบหรอทำ�เฉพ�ะประเดนทไดศกษ�ม�แลว สวนประเดนไหนทยงไมไดศกษ�กอ�จจะละไวกอน ก�รฝกทำ�แบบฝกหดหรอขอสอบเก�นน ผเขยนเหนว�มประโยชนสำ�คญอย 3 ประก�รดวยกน คอ

ประการแรก เปนก�รทบทวนคว�มเข�ใจว�นกศกษ�เข�ใจในเรองทผออกขอสอบประสงคจะวดคว�มรม�กนอยเพยงใด และถกตองหรอไม ห�กในประเดนใดนกศกษ�ยงเข�ใจไมถกตองหรอยงเข�ใจไมดพอ นกศกษ�กส�ม�รถกลบไปทบทวนเพอทำ�คว�มเข�ใจใหถกตอง

ประการทสอง พฒน�ทกษะก�รฝกเขยนตอบขอสอบกฎหม�ยและก�รใชภ�ษ�กฎหม�ยซงจะมคว�มสำ�คญอย�งยง โดยเฉพ�ะอย�งยงจะชวยใหเกดพฒน�ทกษะก�รจบประเดนของคำ�ถ�ม ก�รจดระบบคว�มคดในก�รแกปญห�ท�งกฎหม�ย และก�รถ�ยทอดคว�มรคว�มเข�ใจออกม�เปนตวหนงสอ ก�รฝกเขยนตอบขอสอบมคว�มจำ�เปนอย�งยงตอนกศกษ�ในระดบชนปรญญ�ตรทเพมเรมตนศกษ�กฎหม�ย นกศกษ�ทมปญห�กบก�รฝกเขยนตอบขอสอบ จะส�ม�รถแกปญห�นไดกแตโดยก�รฝกฝนก�รเขยนอย�งสมำ�เสมอเท�นน ผเขยนขอยนยนว� นกศกษ�ทกคนส�ม�รถมทกษะในก�รเขยนตอบขอสอบกฎหม�ยทดได ไมว�ผนนจะมทกษะก�รเขยนแยเพยงใดกต�ม ห�กหมนฝกฝนทำ�แบบฝกหดหรอเขยนตอบขอสอบกฎหม�ยอย�งสมำ�เสมอ

ประการทสาม เปนก�รเตรยมคว�มพรอมกอนสอบจรง ดงนนก�รฝกเขยนตอบขอสอบควรเรมทำ�ใหเรวทสด และไมควรรอจนใกลสอบปล�ยภ�ค นกศกษ�บ�งคนไมกล�ฝกเขยนตอบขอสอบเพร�ะข�ดคว�ม

มนใจกลวว�เมอสงใหอ�จ�รยตรวจจะไดคะแนนนอย หรอถกตำ�หน หรอไมกล�ปรกษ�ห�รอกบเพอนๆ เพร�ะเกรงว�สงทตนคดจะไมถกตอง ผเขยนมคำ�แนะนำ�ประก�รเดยวว� นกศกษ�ไดคะแนนนอยหรอไดรบคำ�วจ�รณในชวงทยงไมส�ม�รถแกไขขอบกพรองได ดกว�ไดคะแนนนอยหรอสอบไมผ�นในก�รสอบปล�ยภ�ค ดงนนห�กนกศกษ�ส�ม�รถเรมฝกเขยนไดเรวเท�ไรกจะมเวล�แกไขสงทเปนขอบกพรองของตนเองม�กขนเท�นน

2ขอแนะนำาเบองตนในการเขยนตอบขอสอบกฎหมาย

ขอสอบกฎหม�ยมงวดคว�มรและคว�มเข�ใจในหลกก�รหรอทฤษฎกฎหม�ย คว�มส�ม�รถในก�รปรบใชภ�ษ�กฎหม�ย ตลอดจนคว�มส�ม�รถในก�รใชภ�ษ�กฎหม�ย แมนกศกษ�จะมคว�มเข�ใจในตวบทกฎหม�ยดเพยงใด แตห�กนกศกษ�ไมส�ม�รถเรยบเรยงถ�ยทอดออกม�ใหผอนเข�ใจได กเปนก�รย�กทจะพสจนว�นกศกษ�มคว�มเข�ใจในตวบทกฎหม�ยนนแลว ดวยเหตน ในก�รศกษ�กฎหม�ยนอกจ�กก�รทำ�คว�มเข�ใจทฤษฎและตวบทกฎหม�ยแลว นกศกษ�ยงจำ�เปนตองฝกฝนตนเองใหมคว�มส�ม�รถในก�รใชภ�ษ�ไมว�ผ�นก�รพดหรอก�รเขยน เพอถ�ยทอดคว�มรคว�มเข�ใจในหลกก�รและทฤษฎกฎหม�ยใหผอนเข�ใจไดดวย

คว�มส�ม�รถในก�รใชภ�ษ�ของนกกฎหม�ยซงอ�จแสดงออกผ�นท�งถอยคำ�หรอตวหนงสอเปนคณสมบตพนฐ�นในก�รประกอบวช�ชพกฎหม�ยในส�ข�ต�งๆ อ�ท ทน�ยคว�มซงทำ�หน�ทว�คว�มและแกต�งใหลกคว�มในศ�ลยอมตองส�ม�รถพด(ถ�มคว�ม) และส�ม�รถเขยนคำ�ฟอง คำ�รองต�งๆ แสดงคว�มเหนในท�งกฎหม�ย หรอใหคำ�ปรกษ�แกลกคว�มไดเปนอย�งด หรอผพพ�กษ�กตองส�ม�รถเขยนคำ�พพ�กษ�

แสดงเหตผลใหคคว�มทงสองฝ�ย และบคคลทวไปเกดคว�มมนใจว�คดนนไดรบก�รตดสนอย�งถกตองต�มหลกกฎหม�ยและอย�งบรสทธยตธรรม ภ�ษ�ของนกกฎหม�ยทใชกนในวช�ชพน อ�จมคว�มแตกต�งจ�กภ�ษ�พดและภ�ษ�เขยนทช�วบ�นใชกนทวไปอยบ�ง แตกไมไดหม�ยคว�มว�ภ�ษ�กฎหม�ยตองเปนภ�ษ�ทพเศษพสด�รจนคนทวไปไมส�ม�รถเข�ใจได ก�รใชภ�ษ�กฎหม�ยแทจรงแลวจงเปนก�รผสมผส�นกนระหว�งก�รใชภ�ษ�ทวไปๆ เพอสอส�รใหคนทวไปส�ม�รถเข�ใจได และภ�ษ�กฎหม�ยเพอใหระบบก�รใหเหตผลสอดคลองกบตวบทกฎหม�ย

ก�รฝกฝนก�รใชภ�ษ�กฎหม�ยสำ�หรบนกศกษ�กฎหม�ยในระดบชนปรญญ�ตรส�ม�รถทำ�ไดโดยก�รฝกเขยนตอบขอสอบกฎหม�ย โดยเฉพ�ะอย�งยงก�รเขยนตอบขอสอบอท�หรณซงไมไดมประโยชนเพยงเพอก�รเตรยมตวสอบไลเท�นน แตยงเปนก�รสร�งทกษะพนฐ�นทจำ�เปนสำ�หรบก�รประกอบวช�ชพกฎหม�ยในอน�คตอกดวย โดยนกศกษ�จะพบว�ก�รเขยนวนจฉยปญห�ในขอสอบอท�หรณในก�รศกษ�กฎหม�ยในระดบมห�วทย�ลยหรอเนตบณฑตกเปรยบไดกบก�รทำ�คำ�วนจฉยของผพพ�กษ�หรอก�รทำ�คว�มเหนในท�งกฎหม�ยของทน�ยคว�มนนเอง

อย�งไรกต�มก�รเขยนตอบขอสอบกฎหม�ยกบก�รเขยนในก�รประกอบวช�ชพจรงนนยอมมคว�มแตกต�งกนอยบ�ง ก�รวนจฉยขอเทจจรงในขอสอบกฎหม�ยนนยอมมคว�มสลบซบซอนนอยกว�ก�รวนจฉยขอเทจจรงทเกดขนจรง เพร�ะเหตว�ในก�รออกขอสอบกฎหม�ยผถ�มไดตดคว�มยงย�กในประเดนของคำ�ถ�มขอเทจจรง (โปรดอ�น “ปญห�ขอเทจจรง และ ปญห�ขอกฎหม�ย เพมเตมไดใน คำ�แนะนำ�นกศกษ�” “ ” “กฎหม�ย แตงโดยศ�สตร�จ�รยธ�นนทร กรยวเชยร และอภชน จนทร”เสน จดพมพโดยสำ�นกพมพมห�วทย�ลยธรรมศ�สตร-พมพครงท 5

พ.ศ.2550 หน� 165) ทงยงจำ�กดขอบเขตประเดนของคำ�ถ�มทตองวนจฉยไวเฉพ�ะทเกยวของกบหลกกฎหม�ยทตองก�รจะทดสอบคว�มร ในขณะทปญห�ทเกดขนจรงมกจะมคว�มเกยวพนกบกฎหม�ยหล�ยบทหล�ยม�ตร� ทงขอเทจจรงมกจะไมมขอสรปทยต ตวอย�งเชน ในคดทอยก�รยนฟองน�ย ก. ฐ�นฆ�น�ย ข. ต�ยโดยเจตน� ทน�ยของน�ย ก. อ�จจะนำ�เสนอพย�นหลกฐ�นต�งๆ เพอแสดงใหศ�ลเหนว� น�ย ก. ไมไดฆ�น�ย ข. เชน ทน�ยของน�ย ก. อ�จอ�งว� น�ย ก.ไมไดเปนผลงมอฆ� ไมไดอยในทเกดเหต ฯลฯ ในขณะทอยก�รยอมตองนำ�พย�นหลกฐ�นของฝ�ยตนม�พสจนว� น�ย ก. ลงมอฆ�น�ย ข. จรง ทงโจทก และจำ�เลยยอมตองอ�งพย�นหลกฐ�นต�งๆ เพอโนมน�วใหศ�ลเหนคลอยต�มกบพย�นหลกฐ�นทตนอ�งหรอนำ�เสนอ เมอต�งฝ�ยต�งนำ�เสนอขอเทจจรงทแตกต�งกนกเกดปญห�ขนว�พย�นหลกฐ�นของใครน�เชอถอกว�กน ก�รยตปญห�โตแยงในท�งขอเทจจรงตองอ�ศยกระบวนก�รสบพย�นซงตองเปนไปต�มหลกกฎหม�ยวธพจ�รณ�คว�ม และตองอ�ศยก�รใชดลยพนจในก�รรบฟงพย�นหลกฐ�นของศ�ล

ขอสอบกฎหม�ยอ�จแบงไดเปน 2 ประเภท คอ ขอสอบเขยน และขอสอบพดหรอทเรยกกนว� ขอสอบป�กเปล� ปจจบนไมปร�กฏขอสอบพดในก�รทดสอบคว�มรวช�กฎหม�ยในระดบชนปรญญ�ตร แตนกศกษ�อ�จะพบขอสอบประเภทนในก�รทดสอบคว�มรของเนตบณฑตยสภ� สำ�หรบขอสอบขอเขยนนนยงคงเปนเครองมอวดผลหลกในก�รศกษ�กฎหม�ยในระดบชนปรญญ�ตร

ขอสอบขอเขยนในท�งกฎหม�ยจะมลกษณะเปนขอสอบคว�มเรยงซงเปนแบบทดสอบทผสอบจะตองเรยบเรยงแนวคว�มคดและคว�มรทไดเรยนม�ตลอดจนเรยบเรยงภ�ษ� และผกเปนรปประโยคใหเปนขอคว�มท

ชดเจน แลวเขยนคำ�ตอบใหเหม�ะสมกบคว�มตองก�รคำ�ถ�ม ขอสอบเขยนหรอขอสอบคว�มเรยงนยงส�ม�รถจำ�แนกไดอก 2 ประเภท คอ

1)ขอสอบทถ�มในท�งทฤษฎ (ขอสอบบรรย�ย) และ 2)ขอสอบทถ�มโดยตงอท�หรณใหตอบ โดยร�ยละเอยดของคำ�ถ�ม

ทงสองประเภทนจะไดกล�วในบทตอไป

๓

ลกษณะของขอสอบทถามในทางกฎหมาย

(ขอสอบบรรยาย)

ขอสอบคว�มเรยงประเภททถ�มในท�งทฤษฎ หรอทมกเรยกกนจนตดป�กว� ขอสอบบรรย�ยน เปนขอสอบทมงวดคว�มรคว�มเข�ใจในหลกทฤษฎ หรอหลกกฎหม�ยโดยผทตอบไมตองปรบตวบทกฎหม�ยเข�กบขอเทจจรงเพอห�ผลท�งกฎหม�ย

ศ�สตร�จ�รย ดร.หยด แสงอทย จำ�แนกคำ�ถ�มในท�งทฤษฎออกเปน 3 จำ�พวก ไดแก

ก. คำ�ถ�มประเภทคว�มจำ�และคว�มเข�ใจข. คำ�ถ�มประเภททถ�มคว�มแตกต�งของเรองกฎหม�ยสองเรองท

มคว�มคล�ยคลงกนค. คำ�ถ�มเพมเตมทกำ�หนดใหยกอท�หรณของเรองใดเรองหนงม�

ใหดดวย

อย�งไรกต�มประเภทของขอสอบทถ�มในท�งทฤษฎทผเขยนจะกล�วถงในบทนนนมคว�มแตกต�งกบประเภทของคำ�ถ�มในท�งทฤษฎต�มคว�มเหนของศ�สตร ดร.หยด แสงอทย ในบ�งประก�ร โดยเฉพ�ะ

คำ�ถ�มประเภท ค. นนผเขยนไมไดแยกเปนประเภทออกม�ต�งห�ก เพร�ะเหนว� คำ�ถ�มทใหยกอท�หรณหรอยกตวอย�งมกจะเปนสวนหนงของคำ�ถ�มประเภท ก. และ ข. อยแลว กล�วคอ ในก�รตอบขอสอบประเภท ก. และ ข. นกศกษ�จำ�เปนตองยกตวอย�งหรออท�หรณประกอบเพอสนบสนนคำ�ตอบของตนอยแลว หรอผถ�มอ�จจะกำ�หนดใหนกศกษ�ยกตวอย�งระกอบคำ�ตอบของนกศกษ�อยแลว รปแบบของคำ�ถ�มของขอสอบทถ�มในท�งทฤษฎหรอทเรยกว�ขอสอบบรรย�ยต�มคว�มเหนของผเขยนมดงตอไปน

(1) คำ�ถ�มใหอธบ�ยหลกก�ร (คำ�ถ�มประเภทคว�มจำ�และคว�มเข�ใจ)

(2) คำ�ถ�มใหเปรยบเทยบ(3) คำ�ถ�มใหแสดงคว�มคดเหน(4) คำ�ถ�มกงบรรย�ยกงอท�หรณ

(1) คำาถามใหอธบายหลกการ

คำ�ถ�มใหอธบ�ยหลกก�รหรอคำ�ถ�มประเภทคว�มจำ�และคว�มเข�ใจดงทศ�สตร�จ�รย ดร.หยด แสงอทย ไดจำ�แนกไวเปนคำ�ถ�มพนฐ�นทสดของขอสอบบรรย�ย เพร�ะเปนคำ�ถ�มททดสอบคว�มจำ�และคว�มเข�ใจม�กกว�คว�มส�ม�รถในก�รวเคร�ะหหรอก�รวพ�กษวจ�รณ โดยนกศกษ�ตองเรยบเรยงคว�มจำ�คว�มเข�ใจในหลกก�รหรอหวขอทถ�มใหชดเจน

ตวอย�งคำ�ถ�มใหอธบ�ยหลกก�ร

(1) ท�นเข�ใจววฒน�ก�รคว�มเปนม�ของกฎหม�ยทแบงเปน ๓ ยคอย�งไร จงอธบ�ย

(2) ท�นเข�ใจ กฎหม�ยประเพณ ว�อย�งไร และในระบบ“ ”กฎหม�ยไทยปจจบนเร�อ�จนำ�กฎหม�ยประเพณม�บงคบใชในกรณใดบ�ง

(๒) คำาถามใหเปรยบเทยบ

คำ�ถ�มใหเปรยบเทยบเปนคำ�ถ�มทวดคว�มเข�ใจโดยก�รใหห�คว�มเหมอน หรอคว�มแตกต�ง ของเรองสองเรองหรอสงของสองสง หรอม�กกว�สองสงขนไป คำ�ถ�มประเภทนมคว�มซบซอนขนอกระดบหนงเนองจ�กนกศกษ�ตองมคว�มส�ม�รถในก�รวเคร�ะหคณค�หรอคณลกษณะของสงของทจะทำ�ก�รเปรยบเทยบและส�ม�รถบอกคว�มเหมอนและคว�มแตกต�งในคณค�หรอคณลกษณะนนได ในก�รตอบคำ�ถ�มประเภทแรกห�กนกศกษ�เพยงแตทองจำ�ม�โดยทไมเข�ใจเรองทถ�มจรงๆ กอ�จสอบผ�นได แตในคำ�ถ�มประเภทนเพยงแคทองจำ�หรอมคว�มเข�ใจเพยงขนพนฐ�น คงไมเพยงพอทจะสอบผ�น นกศกษ�ยงตองแสดงใหเหนถงคว�มเข�ใจในอกขนหนง ตวอย�งของคำ�ถ�มประเภทน ไดแก

(1) กฎหม�ยช�วบ�น (Volksrecht) และกฎหม�ยเทคนค (Technical Law) มลกษณะสำ�คญเหมอนกนและแตกต�งกนอย�งไร

(2) จงอธบ�ยว�พระร�ชบญญตแตกต�งจ�กพระร�ชกำ�หนดอย�งไร

(3) จงอธบ�ยบทบญญตกฎหม�ยล�ยลกษณอกษรประเภท บท“กฎหม�ยยตธรรม (jus aequum)” บทบญญตดงกล�ว และบทบญญตล�ยลกษณอกษรประเภท บทกฎหม�ยบงคบไม“

ต�ยตว (jus dispositivum)” มลกษณะอย�งเดยวกนหรอแตกต�งกนอย�งไร ใหอธบ�ย เปนตน

(๓) คำาถามใหแสดงความคดเหน

คำ�ถ�มใหแสดงคว�มคดเหนทจดว�ย�กขนม�อกขนหนง เนองจ�กเปนคำ�ถ�มทมกจะเกยวของกบปญห�ในท�งทฤษฎทมก�รโตแยงกน หรอยงห�ขอสรปไมได แมว�คว�มย�กของคำ�ถ�มประเภทน คอ ก�รทผตอบจะตองส�ม�รถวพ�กษวจ�รณหรอแสดงคว�มคดเหนของตนเอง แตขอดประก�รหนงของขอสอบประเภทน คอ ก�รทผตอบมเสรภ�พในก�รวพ�กษวจ�รณหรอแสดงคว�มคดเหน เนองจ�กผถ�มมกจะไมไดกำ�หนดธงคำ�ตอบทแนนอนต�ยตว คำ�ตอบทถกตองจงอ�จมม�กกว�หนงคำ�ตอบ ก�รตอบคำ�ถ�มประเภทนใหคะแนนในระดบดจงขนอยกบก�รแสดงเหตผลสนบสนนคว�มคดเหนของตน ห�กมเหตผลทหนกแนนจะส�ม�รถโนมน�วผตรวจขอสอบใหเหนคลอยต�มได แมว�คำ�ถ�มจำ�ใหนกศกษ�แสดงคว�มคดเหน แตกอนทนกศกษ�จะแสดงคว�มเหนไดนน นกศกษ�ตองแสดงคว�มเข�ใจในเรองทจะตอบเสยกอน กล�วคอ นกศกษ�ตองแสดงใหเหนว�ประเดนทถ�มมก�รโตแยงอย�งไร หรอมผเหนต�งกนอย�งไร ดวยเหตนเกณฑในก�รใหคะแนนของผตรวจขอสอบมกจะพจ�รณ�ว� (๑) นกศกษ�มคว�มรและคว�มเข�ใจในประเดนทถ�ม พรอมทงทร�บว�เรองดงกล�วเกยวของกบทฤษฎหรอหลกกฎหม�ยใด และโตแยงกนอย�งไร และ (๒) นกศกษ�ส�ม�รถวพ�กษวจ�รณขอดขอเสยของคว�มเหนต�งเหล�นนได และ (๓) นกศกษ�ส�ม�รถแสดงคว�มเหนของตนเอง พรอมทงยกขออ�งคว�มคดเหน หรอตวอย�งม�สนบสนนขออ�งขอเถยงของตน แมนกศกษ�จะส�ม�รถแสดงคว�มคดเหนไดตรงกบคว�มเหนสวนตวของผตรวจขอสอบ นกศกษ�กอ�จจะไมประสบคว�มสำ�เรจในก�รตอบขอสอบ

ประเภทน ห�กนกศกษ�ไมส�ม�รถแสดงคว�มเข�ใจในเรองทถ�ม หรอแสดงคว�มส�ม�รถในก�รวพ�กษวจ�รณในขอโตแยงต�งๆของประเดนคำ�ถ�มทถ�มหรอไมส�ม�รถแสดงพย�นหลกฐ�นทมเหตผลหรอมนำ�หนกเพยงพอม�สนบสนนขออ�งขอเถยงของตนเองได

ตวอย�งคำ�ถ�มประเภทน เชน คำ�พพ�กษ�ของศ�ลเปนกฎหม�ยหรอไม

(4) คำาถามกงบรรยายกงอทาหรณ

ดงทไดกล�วแลวว�ขอสอบบรรย�ยมกมลกษณะก�รเรยบเรยงคว�มจำ�และคว�มเข�ใจในลกษณะทไมใชก�รวนจฉยขอเทจจรงเพอห�ผลในท�งกฎหม�ยอย�งใดอย�งหนง อย�งไรกต�มมขอสอบบรรย�ยบ�งประเภททผถ�มตองก�รใหผตอบทงอธบ�ยหลกก�รและวนจฉยขอเทจจรงทผถ�มยกว�มคว�มสอดคลองกบหลกก�รหรอไม คำ�ถ�มประเภทนมลกษณะคล�ยคลงกบคำ�ถ�มอท�หรณ แตกยงพอจดอยในกลมของคำ�ถ�มในท�งทฤษฎเนองจ�กตองก�รวดคว�มรคว�มเข�ใจในท�งทฤษฎม�กกว�คว�มส�ม�รถในก�รปรบใชตวบทกฎหม�ย ตวอย�งคำ�ถ�ม เชน

มาตรา ๑๙ เมอมอ�ยยสบปบรบรณ บคคลยอมพนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะ

มาตรา ๒๑ อนผเย�วจะทำ�นตกรรมใดๆ ตองไดรบคว�มยนยอมของผแทนโดยชอบธรรมกอน บรรด�ก�รใดๆอนผเย�วไดทำ�ลงปร�ศจ�กคว�มยนยอมเชนว�นน ท�นว�เปนโมฆยะ เวนแตจะกล�วไวในม�ตร�ทงสตอไปน

มาตรา ๒๔ ผเย�วอ�จทำ�ก�รใดๆไดทงสน ซงเปนก�รสมแกฐ�น�นรปแหงตนและเปนก�รอนจำ�เปนเพอเลยงชพต�มสมควร

บทบญญตทงส�มม�ตร�นจดเปนบทบญญตล�ยลกษณอกษรประเภทใดบ�ง ใหอธบ�ย

บทบญญตแหงกฎหม�ยดงตอไปนเปน กฎหม�ยช�วบ�น “ ”(Volksrecht) “กฎหม�ยนกกฎหม�ย ” (Juristenrecht) หรอ กฎหม�ยเทคนค “ ” (Technical Law) จงอธบ�ย

ก. “บด�จำ�ตองอปะก�ระเลยงดและใหก�รศกษ�ต�มสมควรแกบตรในระหว�งทเปนผเย�ว ” (ประมวลกฎหม�ยแพงและพ�ณชย ม�ตร� ๑๕๖๔)

ข. “บคคลใดทำ�ใหสตวป�บ�ดเจบแลวตดต�มไป และบคคลอนจบสตวนนไดกด หรอสตวนนต�ยลงในทของบคคลอนกด ท�นว�บคคลแรกเปนข�วของสตว ” (ประมวลกฎหม�ยแพงและพ�ณชย ม�ตร� ๑๓๒๒๗)

ค. “สตวนำ� หม�ยคว�มว� ปล� เต� กระ กง ป” ... สตวนำ�จำ�พวกปลงทะเล จำ�พวกฟองนำ� และจำ�พวกส�หร�ยทะเล…” (พ.ร.บ.ก�รประมง พ.ศ.๒๔๙๐ ม�ตร� ๔(๑)) เปนตน

๔

การจบประเดนขอสอบบรรยาย

๑.ประเดนของคำาถาม

(1) ความหมายประเดนของคำาถาม

ประเดนของคำ�ถ�ม หม�ยถง เรองทตองวนจฉยห�คำ�ตอบ กล�วอกนยหนงหม�ยถง เรองทผถ�มประสงคจะใหตอบหรอประสงคจะทดสอบคว�มรคว�มเข�ใจ

(2) ความสำาคญของการจบประเดน

ก�รจบประเดนของคำ�ถ�มจะทำ�ใหนกศกษ�ทร�บถงเป�หม�ยหรอวตถประสงคของคำ�ถ�มหรอของผถ�ม และส�มรถตอบขอสอบไดตรงกบเป�หม�ยของคำ�ถ�ม โดยทวไปในก�รออกขอสอบ ผออกขอสอบยอมประสงคจะทดสอบคว�มร คว�มเข�ใจในหลกกฎหม�ย หรอหลกก�รในเรองทเรยนม�ในเรองใดเรองหนง หรอหล�ยเรอง เรองทผถ�มตองก�รจะทดสอบ กคอประเดนของคำ�ถ�ม โดยคำ�ถ�มแตละขอ ผถ�มอ�จจะแสดงใหเหนถงประเดนของคำ�ถ�มอย�งชดเจนดงทพบม�กสดในขอสอบบรรย�ย หรออ�จจะซอนประเดนของคำ�ถ�มไว เพอทนกศกษ�จะเปนผคนห�ประเดนของคำ�ถ�มทซอนไวนนกได

โดยทประเดนของคำ�ถ�มเปนสงแสดงออกถงวตถประสงคของคำ�ถ�ม ก�รคนห�ประเดนของคำ�ถ�มยอมเปนตวกำ�หนดทศท�งในก�รตอบขอสอบกฎหม�ย ประเดนของคำ�ถ�มจงเปรยบไดกบก�รมเขมทศนำ�ท�งทำ�ใหนกศกษ�ส�ม�รถเดนท�งไปถงทหม�ยไดอย�งถกตอง ตวอย�งเชน คำ�ถ�มทว� ท�นเข�ใจกฎหม�ยส�มชนว�อย�งไร ใหอธบ�ย “ ” ห�กนกศกษ�จบประเดนทโจทยถ�มไดกจะทร�บว�โจทยประสงคจะทดสอบคว�มเข�ใจเรองของ ววฒน�ก�รของกฎหม�ย หรอทเรยกกนว� “ ”กฎหม�ยส�มยค ซงประกอบไปดวยยคกฎหม�ยช�วบ�น ยคกฎหม�ย“ ”

ของนกกฎหม�ย และยคกฎหม�ยเทคนค โดยกฎหม�ยทใชบงคบอยในปจจบนนยอมประกอบไปดวยรปแบบของกฎหม�ยทงส�มยคยคปะปนกน อยเหมอนหมส�มชน ดวยเหตนประเดนของขอสอบขอน คอ ววฒน�ก�ร

ของกฎหม�ย นกศกษ�บ�งคนอ�จเจ�ใจไปว� กฎหม�ยส�มชนเปนประเดนเรองลำ�ดบชนของกฎหม�ย ซงเปนก�รเข�ใจประเดนทโจทยถ�มคว�มคล�ดเคลอน และเมอเข�ใจประเดนทโจทยถ�มไมถกตอง คำ�ตอบของนกศกษ�กยอมไมตรงกบเรองทถ�ม เปรยบไดกบคนทไมมเขมทศในก�รเดนท�งมกจะเดนหลงท�งม�ตงแตตน คำ�ตอบทนกศกษ�เพยรเขยนม�ทงหมดกอ�จจะไรประโยชน

(3) ประเภทของประเดนของคำาถาม

ไมว�เปนคำ�ถ�มในท�งทฤษฎ หรอคำ�ถ�มอท�หรณ จะปร�กฏประเดนอย ๒ ประเภท ไดแก

1. ประเดนหลก หม�ยถง เรองหลกทตองวนจฉย หรอกล�วอกนยหนงคอ เรองทผถ�มประสงคจะวดคว�มรเปนหลก

2. ประเดนรอง หม�ยถง เรองทมคว�มเกยวพนกบประเดนหลกและนกศกษ�จำ�เปนตองหยบยกขนม�วนจฉยเพอตอบคำ�ถ�มในประเดนหลก

ในก�รออกขอสอบแตละขอ ผถ�มจะกำ�หนดเรองทตองก�รวดคว�มรเปนหลก และเรองซงเปนร�ยละเอยดปลกยอยทมคว�มเกยวของกบประเดนหลก ดงแสดงใหเหนดงแผนภ�พ ดงน

“ มวงกลมวงใหญ 1 วง ซงหม�ยถงประเดนหลก และมวงกลมวงเลกหล�ยๆวงอยภ�ยในวงกลมวงใหญ ซงหม�ยถงประเดนรอง”

ขอสอบกฎหม�ยจะตองปร�กฏประเดนหลกเสมอโดยอ�จมประเดนหลกประเดนเดยวหรอหล�ยประเดน คอ จะตองปร�กฏเรองหลกทผถ�มประสงคจะวดคว�มร แตอ�จไมปร�กฏประเดนรองกได

ดงเชน ในขอสอบบรรย�ย ทมกจะไมปร�กฏประเดนรอง เหตทประเดนของคำ�ถ�มของขอสอบบรรย�ยสวนใหญเปนประเดนหลกกเพร�ะเปนขอสอบวดคว�มเข�ใจเชงทฤษฎ คำ�ถ�มของขอสอบบรรย�ยมงทดสอบคว�มรคว�มเข�ใจเนอห�ในขอบเขตทกว�งกว�ขอสอบอท�หรณ ผตงคำ�ถ�มจงมกจะหลกเลยงคำ�ถ�มทนกศกษ�ตองใชเวล�ม�กในก�รคนห�ประเดน เพอชวยใหนกศกษ�มเวล�ม�กพอในก�รถ�ยทอดคว�มรคว�มเข�ใจหรอวพ�กษวจ�รณในประเดนทถ�ม ในขณะทขอสอบอท�หรณ ซงเปนขอสอบทเปนก�รสมมตขอเทจจรงหรอเปนตวอย�งทเกดขนจรงมกจะปร�กฏประเดนคำ�ถ�มทงสองประเภท โดยผถ�มมกจะผกขอเทจจรงใหเกดเปนปญห�เกยวพนกบกฎหม�ยหล�ยเรอง แตเมอพจ�รณ�ปญห�เหล�นนในภ�พรวมกจะมองเหนปญห�หลกซงเปนกรอบของเรองทงหมด

ก�รคนห�ประเดนหลกจะไมมคว�มยงย�กซบซอนห�กคำ�ถ�มในขอสอบแสดงใหเหนถงเรองทผถ�มประสงคจะใหตอบหรอใหขอมลม�ม�กเพยงพอทจะทำ�ใหนกศกษ�ส�ม�รถคนห�ประเดนหลกได ดงตวอย�งขอสมมตตอไปน

น�ย ก. ซงเปนพอค�ข�ยน�ฬก� หลอกข�ยน�ฬก�ปลอมใหกบน�ย ข. โดยบอกกบน�ย ข. ว�น�ฬก�เปนของแท น�ย ข. เชอน�ย ก. จงซอน�ฬก�จ�กน�ย ก. ในร�ค� ๕๐,๐๐๐ บ�ท ใหท�นวนจฉยว�น�ย ข. จะอ�งเหตสำ�คญผดในคณสมบตของนตกรรมเพอปฏเสธคว�มมผลของสญญ�ซอข�ยน�ฬก�ไดหรอไม เพร�ะเหตใด

นกศกษ�จะพบว�คำ�ถ�มซงอยในสวนท�ยของขอสอบนแสดงใหเหนถงประเดนหลกของขอสอบขอนอย�งชดเจน คอ ก�รสำ�คญผดในคณสมบตของทรพยสนซงเปนวตถแหงก�รสงมอบของ

นตกรรม แตถ�ขอสอบขอดงกล�วเปลยนคำ�ถ�มใหมเปนว� “ใหท�นวนจฉยว�สญญ�ซอข�ยมผลในท�งกฎหม�ยอย�งไร ในกรณเชนน”ยอมเปนหน�ทของนกศกษ�ทจะตองคนห�ประเดนหลกเอง (ร�ยละเอยดของก�รจบประเดนขอสอบอท�หรณจะไดกล�วในบทท ๗) ในขณะทประเดนรองมกจะคนห�ไดย�กยงกว�ประเดนหลกเนองจ�กผถ�มมกไมแสดงใหเหนว�เปนปญห�ทตองวนจฉยโดยชดแจง แตเปนหน�ทของนกศกษ�เองทจะตองตงเปนปญห�เพอประโยชนในก�รวนจฉยเพอตอบปญห�ในประเดนหลกของขอสอบ

๒. ขอแนะนำาในการจบประเดนขอสอบบรรยาย

(๑) โดยทวไป ขอสอบบรรย�ยมกจะไมปร�กฏประเดนรอง เนองจ�กขอสอบบรรย�ยเปนขอสอบทวดคว�มเข�ใจโดยใหอธบ�ยม�กกว�ก�รใหวนจฉยขอเทจจรงเพอห�ผลท�งกฎหม�ยอย�งใดอย�งหนง ซงโดยทวไปคำ�ตอบของขอสอบบรรย�ยจะมคว�มย�วกว�คำ�ตอบของขอสอบอท�หรณ และมกจะใชเวล�ในก�รตอบน�นกว� ดวยเหตนผถ�มมกจะหลกเลยงคำ�ถ�มทซบซอนโดยก�รซอนประเดนทตองก�รถ�มไว และนอกจ�กนก�รคนห�ประเดนหลกของขอสอบบรรย�ยมกจะทำ�ไดโดยง�ยเพยงพจ�รณ�คำ�ถ�มของขอสอบกอ�จจะทร�บไดทนทว�ประเดนหลกในขอสอบเปนเรองใด

พจ�รณ�ตวอย�งขอสอบดงตอไปน

(ก) ท�นเข�ใจววฒน�ก�รคว�มเปนม�ของกฎหม�ยทแบงเปน ๓ ยค อย�งไร จงอธบ�ย

(ข) กฎหม�ยช�วบ�น (Volksrecht) และกฎหม�ยเทคนค (Technical Law) มลกษณะสำ�คญเหมอนกนและแตกต�งกนอย�งไร

(ค) คำ�พพ�กษ�ของศ�ลเปนกฎหม�ยหรอไม

ต�มตวอย�งคำ�ถ�มในขอ (ก) จะเหนไดว�คำ�ถ�มทโจทยถ�มกไดแสดงคว�มใหเหนถงประเดนหลกชดเจนอยแลว คอ เปนประเดนเรอง “ววฒน�ก�รของกฎหม�ย ๓ ยค ในขณะทคำ�ถ�มในขอ ” (ข) โจทยระบประเดนทประสงคทจะใหตอบไวชดเจนเชนกน คอ ประเดนเรองกฎหม�ยช�วบ�น และกฎหม�ยเทคนค โดยทคำ�ถ�มตองก�รใหนกศกษ�อธบ�ยคว�มเข�ใจโดยก�รแยกแยะ (๑) คว�มเหมอนของกฎหม�ยช�วบ�น (volksrecht) และกฎหม�ยเทคนค (Technical Law) และ (๒) คว�มแตกต�งของกฎหม�ยช�วบ�น (volksrecht) และกฎหม�ยเทคนค (Technical Law) ในขณะทคำ�ถ�มในขอ (ค) แมคำ�ถ�มจะถ�มอย�งรงไปตรงม� คอ คำ�พพ�กษ�เปนกฎหม�ยหรอไม แตปญห�ทนกศกษ�ตองพจ�รณ� คอ ผถ�มตองก�รจะทดสอบคว�มรนกศกษ�ในเรองใดกนแน นเปนปญห�เกยวกบประเดนของคำ�ถ�ม ถ�นกศกษ�ทร�บประเดนของคำ�ถ�มซงเปนสงทผถ�มประสงคจะใหตอบ นกศกษ�กจะส�ม�รถกำ�หนดเค�โครงก�รตอบและกำ�หนดสดสวนเนอห�ก�รตอบในแตละหวขอได (ขอแนะนำ�ในก�รตอบขอสอบบรรย�ยจะไดกล�วในหวขอถดไป)

(๒) ในกรณทนกศกษ�ไมส�ม�รถทร�บไดในทนทว�คำ�ถ�มทถ�มเปนประเดนเกยวกบเรองใด ผเขยนมขอแนะนำ�ว� ขอสอบทถ�มมกจะเปนประเดนเกยวกบเรองใด ผเขยนมขอแนะนำ�ว� ขอสอบทถ�มมกจะวดผลในสงทนกศกษ�ไดศกษ�ม�แลว นกศกษ�ควรพย�ย�มนกถงเค�โครงคำ�บรรย�ย หรอชอของบทสำ�คญๆทไดศกษ�ม� เพอพอทร�บโดยสงเขป แลว

ว�เรองทถ�มอยในหวขอใหญเรองใด จงคอยคนห�หวขอยอยลงม�จนเร�ส�ม�รถคนห�หวขอทเกยวของกบคำ�ถ�มม�กทสด เชน

จ�กคำ�ถ�มทว� คำ�พพ�กษ�ของศ�ลเปนกฎหม�ยหรอไม เมอ“ ”พจ�รณ�เค�โครงวช�กฎหม�ยแพง : หลกทวไป มก�รศกษ�ในเรองสำ�คญๆ อนไดแก (๑) ววฒน�ก�รของกฎหม�ย ๓ ยค (๒) บอเกดของกฎหม�ย (๓) ประเภทของบทบญญตล�ยลกษณอกษร (๔) ประเภทของสทธ (๕) นตวธ ก�รใชและก�รตคว�ม นกศกษ�จะพบว�คำ�ถ�มข�งตนน�จะมคว�มใกลเคยงกบปญห�เรองบอเกดของกฎหม�ยม�กทสด เพร�ะเรองบอเกดของกฎหม�ย กคอ ทม�หรอแหลงของกฎหม�ยทศ�ลจะนำ�ม�ใชตดสนคด ดงนนคำ�ถ�มทว�คำ�พพ�กษ�เปนกฎหม�ยหรอไม กคอก�รถ�มว�ศ�ลจะนำ�คำ�พพ�กษ�ม�ใชเปนกฎหม�ยเพอตดสนคดไดหรอไม ถ�ศ�ลส�ม�รถนำ�คำ�พพ�กษ�ของศ�ลเปนบอเกดของกฎหม�ย ดงนนคำ�ถ�มทว�คำ�พพ�กษ�เปนกฎหม�ยหรอไม จงเปนประเดนทเกยวกบเรองบอเกดของกฎหม�ย

(๓) คว�มผดพล�ดในก�รจบประเดน ของขอสอบบรรย�ยอ�จสงผลใหนกศกษ�สอบไมผ�นในขอสอบขอนน ทงนเพร�ะขอสอบบรรย�ยมกจะมประเดนคำ�ถ�มไมม�ก ต�งจ�กขอสอบอท�หรณซงมหล�ยประเดน ห�กนกศกษ�จบประเดนผดในบ�งประเดน และถกในบ�งประเดน นกศกษ�ยงมโอก�สในก�รสอบผ�นในขอนน

๕

แนวการเขยนตอบขอสอบบรรยาย

๑.แนวทางทวไปในการตอบขอสอบบรรยาย

(๑) จะตองจบประเดนใหไดว�โจทยตองก�รทดสอบคว�มรในเรองใด (โปรดดขอแนะนำ�ในก�รจบประเดนขอสอบบรรย�ย บทท ๔)

(๒) จะตองทร�บว�โจทยถ�มอย�งไรหรอใหตอบอย�งไร (ลกษณะของคำ�ถ�ม) ไดแก (ก) ตองก�รรปแบบของคำ�ถ�มว�ใหตอบอย�งไร เชน คำ�ถ�มทถ�มใหอธบ�ยคว�มเข�ใจ เปรยบเทยบคว�มเหมอนคว�มแตกต�ง ใหแสดงคว�มคดเหน หรอใหยกตวอย�งประกอบ เปนตน และ (ข) ตองทร�บว�ขอสอบขอนนมกคำ�ถ�ม เชน ขอสอบขอเดยว โจทยอ�จจะตงคำ�ถ�มไวหล�ยคำ�ถ�ม ซงโดยทวไปแตละคำ�ถ�มมกจะแสดงถงประเดนหลกของขอสอบ ในกรณนนกศกษ�ควรทำ�เครองหม�ยหรอหม�ยเลขกำ�กบขอคว�มทเปนคำ�ถ�ม เพอทนกศกษ�จะส�ม�รถตอบไดครบทกประเดนหลก และตอบไดตรงกบลกษณะของคำ�ถ�ม

ตวอย�งขอสอบ ท�นเข�ใจ กฎหม�ยประเพณ ว�อย�งไร และใน“ “ ”ระบบกฎหม�ยไทยปจจบน เร�อ�จนำ�กฎหม�ยประเพณม�บงคบใชในกรณใดบ�ง”

จ�กตวอย�งขอสอบข�งตน ประเดนหลกของขอสอบขอน ม ๒ ประเดน ดงทปร�กฏชดเจนในคำ�ถ�ม ไดแก (๑) ลกษณะของกฎหม�ยประเพณ (เข�ใจกฎหม�ยประเพณว�อย�งไร) (๒) บทบ�ทของกฎหม�ยประเพณในกฎหม�ยไทย (ในระบบกฎหม�ยไทย ปจจบนเร�อ�จนำ�กฎหม�ยประเพณม�บงคบใชในกรณใดบ�ง) ในขณะทลกษณะของคำ�ถ�มเปนก�รถ�มใหตอบแบบอธบ�ยคว�มเข�ใจในเรองทถ�ม ซงเปนก�รถ�มแบบใหอธบ�ยหลกก�ร เมอนกศกษ�ทร�บประเดนหลกของขอสอบขอนแลว นกศกษ�ควรจะทำ�เครองหม�ย หรอตวเลขกำ�กบไวเพอเปนเครองเตอนใหนกศกษ�ตอบใหตรงและครบถวนต�มประเดนทถ�ม

“ท�นเข�ใจ “กฎหม�ยประเพณว�อย�งไร (คอหม�ยเลข ๑)” และในระบบกฎหม�ยไทยปจจบนเร�อ�จนำ�กฎหม�ยประเพณม�บงคบใชในกรณใดบ�ง (คอหม�ยเลข ๒)”

(๓) จะตองกำ�หนดเค�โครงก�รตอบใหเหม�ะสม เมอนกศกษ�จบประเดนของคำ�ถ�มไดแลว นกศกษ�จะตองว�งโครงเรองหรอเค�โครงของเรองทจะเขยนตอบ สวนนถอเปน หวใจ ของก�รตอบขอสอบบรรย�ย“ ”

หลกก�รก�รตอบขอสอบบรรย�ยประก�รหนงมอยว� “นกศกษ�ควรตอบหรออธบ�ยใหผตรวจขอสอบเข�ใจเหมอนผตรวจขอสอบไมเคยมคว�มรในเรองนนม�กอน ดวยเหตนก�รเขยนตอบขอสอบบรรย�ยทดจง”ไมใชก�รเขยนตอบเฉพ�ะสงทโจทยถ�มเท�นน แตนกศกษ�ตองแสดงใหผตรวจขอสอบเหนว� นกศกษ�มคว�มเข�ใจในประเดนทถ�มเปนอย�งด โดยก�รอธบ�ยหลกหรอทฤษฎทเกยวของกบสงทโจทยถ�มดวย เรองทเกยวของกบคำ�ถ�มนอ�จเรยกว� เรองแวดลอม นกศกษ�อ�จเคยไดยน“ ”อ�จ�รยบ�งท�นกล�วถงก�รเขยนปพนกอนทจะตอบสงทโจทยถ�ม ก�รอธบ�ยปพนน กคอ ก�รอธบ�ยเรองแวดลอมทเกยวของนนเอง

เมอก�รตอบขอสอบบรรย�ยจำ�เปนตองตอบทงสงทโจทยถ�มโดยตรงและหลกก�รซงเปนเรองแวดลอม นกศกษ�จำ�เปนตองกำ�หนดเค�โครงก�รตอบทเหม�ะสมเพอจดลำ�ดบคว�มคดและคว�มสมพนธระหว�งเนอห�ทงสองสวนใหสอดคลองกนอย�งเปนระบบ และเพอกำ�หนดสดสวนเนอห�ของคำ�ตอบและเวล�ทใชในก�รตอบในแตละสวนใหมคว�มเหม�ะสมไมม�กไมนอยจนเกนไป

ตวอย�งขอสอบ “คำ�พพ�กษ�ของศ�ลเปนกฎม�ยหรอไม ”

ตวอย�งก�รว�งเค�โครงของเรองทจะตอบ

(ก) นกศกษ�ตองคนห�ประเดนของเรองทจะตอบกอน ต�มตวอย�งข�งตน คำ�ถ�มทถ�มมเพยงคำ�ถ�มเดยว คอ “คำ�พพ�กษ�ของศ�ลเปนกฎหม�ยหรอไม และคำ�ถ�มนกพอท”บอกไดว�ผถ�มประสงคจะทดสอบคว�มรของนกศกษ�ในเรอง บอเกดของกฎหม�ย ดงนนประเดนของขอสอบขอนเปน“ ”

เรองเกยวกบคำ�พพ�กษ�ในฐ�นะบอเกดของกฎหม�ย (ข) เมอทร�บแลวว�ประเดนหลกของคำ�ถ�มเปนเรองบอเกด

ของกฎหม�ย นกศกษ�ตองกำ�หนดเค�โครงของเรองทตอบ โดยก�รกำ�หนดคว�มสมพนธระหว�งสงทโจทยตองก�รถ�ม และเรองแวดลอมทเกยวของ อนไดแกหลกทฤษฎทเกยวกบสงทโจทยตองก�รถ�ม เพร�ะฉะนนคำ�ถ�มทว� “คำ�พพ�กษ�ของศ�ลเปนกฎหม�ยหรอไม สงทโจทยตองก�รถ�มโดยตรง คอ ”คำ�พพ�กษ�ของศ�ลเปนกฎหม�ยหรอไม สวนหลกทฤษฎทเกยวกบบอเกดของกฎหม�ยนนเปนเรองแวดลอมของสงโจทยถ�ม ซงสวนหลงนจะทำ�หน�ทเปนสวนสนบสนนใหก�รตอบในสงทโจทยถ�มโดยตรงมนำ�นกหรอมเหตผล กล�วคอ ถ�นกศกษ�ไมอธบ�ยหลกทฤษฎทเกยวกบบอเกดของกฎหม�ยเสยกอน แตเลอกทจะเรมตนคำ�ตอบโดยก�รตอบสงทโจทยถ�มเลย คำ�ตอบของนกศกษ�กอ�จจะไมมนำ�หนกหรอไมมเหตผลทม�สนบสนนอย�งเพยงพอ

(ค) เมอนกศกษ�คนพบประเดนทจะตอบ สงทโจทยถ�มโดยตรง เรองแวดลอมทตองตอบแลว นกศกษ�ควรจะบนทกหวขอทเกยวของไว เมอไดหวขอทจะเขยนตอบแลว นกศกษ�กนำ�หวขอเหล�นนม�จดลำ�ดบก�รตอบ ห�กมหลกทฤษฎหรอเรองแวดลอมทจะตอบ กบคำ�ถ�มทโจทยถ�มตรงๆดงเชน

ตวอย�งข�งตน โดยลำ�ดบก�รเขยนตอบควรเรมตนดวยก�รอธบ�ยคว�มเข�ใจเกยวกบหลกทฤษฎซงเปนเรองแวดลอมเสยกอน แลวจงต�มดวยสงทโจทยถ�มม�ตรงๆ

(๔) เมอนกศกษ�กำ�หนดเค�โครงเรองทจะตอบไดแลว นกศกษ�ตองกำ�หนดสดสวนเนอห�ทจะเขยนตอบต�มเค�โครงเรองทว�งไว โดยทวไปนกศกษ�มกจะมปญห�ในก�รกำ�หนดสดสวนของเนอห�ทจะเขยนระหว�งเรองแวดลอมกบสงทโจทยถ�ม นกศกษ�จำ�นวนม�กเสยเวล�ไปกบก�รเขยนตอบเรองแวดลอม จนไมมเวล�เหลอพอทจะเขยนตอบสงทโจทยถ�มม�ตรงๆ เชน จ�กตวอย�งคำ�ถ�มข�งตน นกศกษ�บ�งคนว�งเค�โครงก�รตอบไวว�จะเขยนอธบ�ยคว�มเข�ใจในหลกก�รเรองบอเกดของกฎหม�ยกอนทจะตอบคำ�ถ�มว�คำ�พพ�กษ�เปนกฎหม�ยหรอไม แตเนองจ�กหลกก�รเรองบอเกดของกฎหม�ยมร�ยละเอยดปลกยอยม�ก ถ�นกศกษ�เขยนร�ยละเอยดทงหมดของเรองบอเกดของกฎหม�ย เปนไปไดอย�งยงว�นกศกษ�จะไมมเวล�เหลอพอทจะตอบคำ�ถ�มว�คำ�พพ�กษ�เปนกฎหม�ยหรอไม

ก�รกำ�หนดสดสวนของเนอห�ทจะเขยนตอบในแตละหวขอต�มเค�โครงก�รตอบทนกศกษ�ไดว�งไวขนอยกบจำ�นวนขอสอบและจำ�นวนเวล�ในก�รทำ�ขอสอบ ถ�นกศกษ�มเวล�ในก�รทำ�ขอสอบ ๕ ขอ ทงสน ๓ ชวโมง โดยเฉลยนกศกษ�จะมเวล�ในก�รทำ�ขอสอบขอละประม�ณ ๓๐-๓๕ น�ท เมอทร�บเวล�ทใชในก�รทำ�ขอสอบแตละขอแลว นกศกษ�จงกำ�หนดสดสวนเนอห�ทจะเขยนตอบในแตละหวขอต�มเค�โครงก�รตอบในขอนน

โดยทวไปก�รกำ�หนดสดสวนเนอห�ก�รตอบควรขนอยกบคว�มสำ�คญของสงทจะเขยนตอบ สงทโจทยถ�มม�โดยตรงยอมถอไดว�เปนสวนสำ�คญกว�เรองแวดลอม ดงนนสดสวนในก�รเขยนตอบสงทโจทยถ�ม

ควรจะม�กหรอมคว�มย�วกว�เรองแวดลอม อย�งไรกต�มในบ�งกรณเรองแวดลอมอ�จจะมสดสวนของเนอห�ม�กกว� เนองจ�กโดยสภ�พของคำ�ถ�มเองสงทโจทยถ�มม�จำ�เปนตองอ�ศยก�รสนบสนนในเชงเหตผลเรองแวดลอมเปนอย�งยง อย�งไรกต�มผเขยนแนะนำ�ว�เนอห�ในก�รตอบสงทโจทยถ�มนน ควรจะมสดสวนไมนอยกว� ๓๐ -๔๐% ของเนอห�ทจะตองเขยนตอบในประเดนนน ต�มตวอย�งข�งตนโดยสภ�พของคำ�ถ�มตองก�รหลกทฤษฎ หรอเรองแวดลอมม�เปนเครองสนบสนนเปนอย�งม�ก คว�มคดเหนหรอคำ�ตอบของสงทโจทยตองก�รถ�มโดยตรงจงยอมมสดสวนก�รตอบนอยกว� ผเขยนส�ม�รถยกตวอย�งก�รแบงสดสวนของเวล�หรอปรม�ณเนอห�ของเรองทจะตองเขยนตอบไดดงน

จ�กตวอย�งข�งตน

เรองแวดลอม ๗๐% ประกอบดวยo ก�รยอมรบคำ�พพ�กษ�ในฐ�นะบอเกดของกฎหม�ยใน

ระบบกฎหม�ย civil law และ common law = ๒๐%

o บอเกดกฎหม�ยไทย (ม�ตร� ๔) = ๕๐% สงทโจทยถ�ม ๓๐%

o คำ�พพ�กษ�เปนกฎหม�ยหรอไม

ตวอย�งขอสอบ ท�นเข�ใจ กฎหม�ยประเพณ ว�อย�งไร และใน“ “ ”ระบบกฎหม�ยไทยปจจบนเร�อ�จนำ�กฎหม�ยประเพณม�บงคบใชในกรณใดบ�ง”

จ�กตวอย�งขอสอบข�งตน สงทโจทยถ�มม�โดยตรงม ๒ คำ�ถ�มดวยกน คอ (๑) ใหอธบ�ยคว�มเข�ใจเรองกฎหม�ยประเพณ (๒) ใหอธบ�ยคว�มเข�ใจเรองก�รนำ�กฎหม�ยประเพณม�ใชในระบบกฎหม�ยไทย

ประเดนหลกของคำ�ถ�มขอนจงม ๒ ประเดน คอ ลกษณะของกฎหม�ยประเพณ และบทบ�ทของกำ�หม�ยในระบบกฎหม�ยไทย

สงทตองพจ�รณ�ตอไป คอ ก�รกำ�หนดเค�โครงก�รตอบ เมอนกศกษ�ทร�บประเดนของคำ�ถ�มขอนแลวว�ผถ�มตองก�รทดสอบคว�มรเกยวกบกฎหม�ยประเพณในฐ�นะบอเกดของกฎหม�ยในระบบกฎหม�ยไทย ทงผถ�มยงกำ�หนดคำ�ถ�มม�ดวยว�ใหนกศกษ�อธบ�ยคว�มเข�ในเรองน นกศกษ�กควรเรมตนก�รเขยนตอบดวยก�รอธบ�ยคว�มเข�ใจในกฎหม�ยประเพณในฐ�นะบอเกดทไมเปนล�ยลกษณอกษรว� กฎหม�ยประเพณมทม�อย�งไร มรปแบบก�รปร�กฏตวอย�งไร มลกษะเหตผลเบองหลงอย�งไร เมอจบคำ�ตอบในคำ�ถ�มแรกแลวจงต�มม�ดวยก�รเขยนตอบในคำ�ถ�มทสองเกยวกบก�รนำ�กฎหม�ยประเพณม�ใชในระบบกฎหม�ยไทย ในก�รตอบขอสอบขอน ก�รว�งเค�โครงหวขอทจะเขยนตอบนนไมมคว�มซบซอนเชนเดยวกบสดสวนของเนอห�ทจะเขยนตอบในแตละคำ�ถ�มกไมเปนปญห�ม�กนก

เนองจ�กขอสอบมสองคำ�ถ�ม โดยทวไปห�กไมมก�รระบไวว�แตละคำ�ถ�มมสดสวนก�รใหคะแนนเท�ใด กส�ม�รถสนนษฐ�นไดว�ทงสองคำ�ถ�มมคะแนนเท�กน ดวยเหตนก�รแบงสดสวนเนอห�ทจะเขยนตอบหรอเวล�ทจะใชในก�รเขยนตอบแตละคำ�ถ�มควรจะมสดสวนใกลเคยงกน

ตวอยาง ก�รกำ�หนดสดสวนเนอห�ของคำ�ตอบ

กฎหม�ยประเพณ = ๔๐ หรอ ๕๐%

ระบบกฎหม�ยนำ�กฎหม�ยประเพณม�ใชในกรณใดบ�ง : คว�มสมพนธระหว�งจ�รตประเพณกบกฎหม�ยล�ยลกษณอกษร = ๖๐ หรอ ๕๐%

มขอสงเกตว�ในก�รตอบขอสอบขอนนกศกษ�ไมจำ�เปนตองเขยนเรองแวดลอมอก เนองจ�กคำ�ถ�มในสวนแรกและคำ�ถ�มในสวนทสองมคว�มสมพนธกน ก�รตอบในสวนแรกจงเปนก�รสนบสนนก�รตอบในสวนทสองอยในตว ถ�เปลยนคำ�ถ�มเปน “ใหท�นอธบ�ยว�ในระบบกฎหม�ยไทยปจจบนเร�อ�จนำ�กฎหม�ยประเพณม�ใชในกรณใดบ�ง เชนนแลวประเดนของคำ�ถ�มและเค�โครงก�รเขยนตอบกไมได”แตกต�งไปจ�กคำ�ถ�มกอนหน�แตอย�งใด กล�วคอ แมสงทโจทยตองก�รถ�มจะเปนเรองทเกยวกบก�รนำ�กฎหม�ยประเพณม�ใชในระบบกฎหม�ยไทย แตกอนทจะตอบว�กฎหม�ยประเพณมบทบ�ทอย�งไรในระบบกฎหม�ยไทย นกศกษ�กควรจะเขยนเรองแวดลอมอธบ�ยลกษณะของกฎหม�ยประเพณเสยกอนในลกษณะเดยวกนกบก�รตอบขอสอบขอกอนหน� สงทอ�จจะแตกต�งกนคอก�รกำ�หนดสดสวนของเนอห�ทจะตอบ คอ ก�รอธบ�ยคว�มเข�ใจเกยวกบกฎหม�ยประเพณในขอหลงนถอเพยงสวนเสรม (เรองแวดลอม) ไมใชสงทโจทยถ�มโดยตรง ดงนนเนอห�ของคำ�ตอบไมควรมม�กจนเกนไปหรอใชเวล�ในก�รเขยนตอบม�กจนเกนไป จนไปกระทบกบเวล�ทจดแบงไวสำ�หรบก�รเขยนตอบสงทโจทยถ�มโดยตรง

โดยสรป ในก�รกำ�หนดสดสวนเนอห�ก�รเขยนตอบเรองแวดลอมและสงทโจทยถ�มโดยตรงนนไมมกฎเกณฑต�ยตว นกศกษ�ควรพเคร�ะหถงเรองเวล� และคว�มถกตองครบถวนของเนอห�ทตอบ สงทสำ�คญทสด คอ นกศกษ�ตองตรวจสอบว�ไดตอบ

คำ�ถ�มในสงทโจทยถ�มแลวหรอไม อย�งไรกต�ม ถ�นกศกษ�ตอบเพยงตอบสงทโจทยถ�มม�โดยตรงโดยไมไดอธบ�ยหลกทฤษฎทเกยวของ (เรองแวดลอม) นกศกษ�อ�จจะสอบผ�นแตกไดคะแนนไมดนก

ตวอยาง ก�รกำ�หนดสดสวนเนอห�คำ�ตอบในคำ�ถ�มทถ�มว� “ใหท�นอธบ�ยว�ในระบบกฎหม�ยไทยปจจบนเร�อ�จนำ�กฎหม�ยประเพณม�ใชในกรณใดบ�ง”

กฎหม�ยประเพณ = ๓๐% ระบบกฎหม�ยนำ�กฎหม�ยประเพณม�ใชไดในกรณใดบ�ง :

คว�มสมพนธระหว�งจ�รตประเพณกบกฎหม�ยล�ยลกษณอกษร = ๗๐%

(๕) เค�โครงก�รตอบของนกศกษ� หรอลำ�ดบเรองของนกศกษ� ควรเรมจ�กหวขอใหญไปสหวขอเลก หรอลำ�ดบเรองจ�กกว�งไปสแคบ โดยทวไปหวขอเลกสดหรอแคบทสด คอ คำ�ตอบของสงทโจทยถ�มโดยตรง ตวอย�งเชน คำ�ถ�มทว� “คำ�พพ�กษ�ของศ�ลเปนกฎหม�ยหรอไม นกศกษ�อ�จจะกำ�หนดหวขอทจะตอบไวส�มสวนดวยกน สวนแรก คอ ”ก�รยอมรบคำ�พพ�กษ�ในฐ�นะบอเกดของกฎหม�ยในระบบกฎหม�ย civil law และ common law สวนทสอง คอ บอเกดของกฎหม�ยในระบบกฎหม�ยไทย และสวนสดท�ย คว�มคดเหนของนกศกษ�ว�คำ�พพ�กษ�เปนบอเกดของกฎหม�ยไทยหรอไม นกศกษ�จะพบว�สวนแรกเปนภ�พกว�งทสด คอ เปนหลกก�รส�กล ในขณะทสวนทสองเปนหลกก�รของไทยซงแคบลงม� ในขณะทสวนสดท�ย คอ คว�มคดเหนของนกศกษ� ซงเปนภ�พแคบทสดของเรองทจะตอบ

(๖) ก�รตอบขอสอบบรรย�ยใหไดคะแนนด ควรยกตวอย�งประกอบดวย ก�รยกตวอย�งประกอบถอเปนเครองมอสำ�คญในก�รตอบขอสอบซงมวตถประสงคสำ�คญอยสองประก�รดวยกน

(ก) ทำ�ใหเรองทย�กตอก�รอธบ�ยมคว�มชดเจนขน(ข) เพมคว�มชอบธรรม หรอสร�งนำ�หนก (ในเชงเหตผล)

ใหกบขออ�งขอเถยงของนกศกษ�

โดยทวไปถ�นกศกษ�ตองก�รยกตวอย�งเพอแสดงคว�มเข�ใจ หรอเพอเพมคว�มกระจ�งชดในเรองทเร�จะอธบ�ย (วตถประสงค (ก)) นกศกษ�ส�ม�รถยกตวอย�งประกอบในรปแบบใดกได เชน ก�รอ�งถงตวอย�งจรงทเกดขนในคำ�พพ�กษ� คว�มเหนของนกกฎหม�ยหรอนกวช�ก�รซงเปนทยอมรบ หรอเหตก�รณจรงทเกดขนในชวตประจำ�วน หรอแมกระทงก�รสร�งตวอย�งสมมตขนเอง เพร�ะในบ�งครงนกศกษ�ไมส�ม�รถจำ�ร�ยละเอยดทถกตองของคำ�พพ�กษ�หรอตวอย�งทเกดขนจรงไดอย�งครบถวน จำ�ไดเพยงแตขอเทจจรงหลกซงผเขยนเหนว�เพยงพอตอก�รยกขนประกอบเพอแสดงคว�มเข�ใจในเรองทอธบ�ย หรอบ�งครงนกศกษ�อ�จสร�งตวอย�งสมมตซงไมเคยเกดขน แตเกยวของกบเรองทเร�ตองก�รอธบ�ยเพอแสดงใหเหนว�ห�กหลกทฤษฎ หรอเรองทอธบ�ยในท�งทฤษฎ เกดขนจรงในท�งปฏบต จะมลกษณะ รปแบบ หรอเหตก�รณไปในทำ�นองทนกศกษ�ยกตวอย�ง กยอมถอว�เพยงพอแลว แตถ�นกศกษ�ตองก�รยกตวอย�งต�มขอ (ข) ผเขยนเหนว�ก�รยกตวอย�งสมมตขนเองโดยทตวอย�งนนไมเคยเกดขนจรง หรอไมเปนทยอมรบของนกกฎหม�ยสวนใหญ ยอมไมส�ม�รถเพมนำ�หนกกบขออ�งขอเถรยงของเร�ใหมคว�มน�เชอถอม�กขนแตอย�งใด ดวยเหตนตวอย�งทจะใชใน (ข) จงควรเปนตวอย�งทมคณค�ซงเปนทยอมรบในหมนกกฎหม�ย หรอในสงคม

เชน คำ�พพ�กษ�ของศ�ลฎก� เหตก�รณทเกดขนจรง ขอเทจจรงซงเปนทรบรกนโยทวไป คว�มเหนของนกกฎหม�ยซงเปนทยอมรบกนโดยทวไป เปนตน

โดยทวไปตวอย�งต�มขอ (ก) มกจะใชเพออธบ�ยคว�มเข�ใจในหลกกฎหม�ย เชน คำ�ถ�มว� “คว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของผเย�วต�งกบคว�มส�มรถของคนวกลจรตอย�งไร นกศกษ�อ�จจะสร�งตวอย�ง”สมมตเพออธบ�ยหลกก�รในม�ตร� ๒๑ และม�ตร� ๒๙ เชนนกได หรอนกศกษ�ส�ม�รถยกตวอย�งซงเปนขอเทจจรงในคำ�พพ�กษ�ฎก�ทเกยวของกบม�ตร� ๒๑ และม�ตร� ๒๙ ม�ใชในก�รอธบ�ยหลกกฎหม�ยสองม�ตร�นกได แตสำ�หรบคำ�ถ�มทใหนกศกษ�แสดงคว�มคดเหนเกยวกบปญห�ก�รโตแยงในท�งทฤษฎ และนกศกษ�ตองก�รยกตวอย�งเพอสนบสนนแนวคดของตน หรอเพอหกล�งแนวคดทตนไมเหนดวย ผเขยนเหนว�นกศกษ�ควรใชตวอย�งซงเปนขอเทจจรง ทฤษฎหรอคว�มเหนซงเปนทยอมรบม�กกว�ตวอย�งทสมมตขนเอง

(๗) ก�รตอบขอสอบบรรย�ยไมควรอ�ศยก�รทองจำ�เพยงอย�งเดยว ก�รทองจำ�คำ�ตอบ แมจะทำ�ใหนกศกษ�สอบผ�นได แตนกศกษ�กจะสอบผ�นดวยคะแนนไมดนก เพร�ะวตถประสงคหลกของขอสอบทถ�มในท�งทฤษฎหรอขอสอบบรรย�ยนน เปนขอสอบวดคว�มเข�ใจ ไมใชทองจำ�เพยงอย�งเดยว นกศกษ�ควรตอบดวยภ�ษ�ทเกดจ�กก�รเรยบเรยงดวยคว�มเข�ใจของตนเองม�กกว�จดจำ�สำ�นวนหรอภ�ษ�ของผอนทกถอยคำ�สำ�นวน นกศกษ�ไมควรกลวว�ก�รใชภ�ษ�ต�มคว�มเข�ใจของตนเองจะไมสละสลวยเพยงพอทจะทำ�ใหไดคะแนนดร ก�รตอบขอสอบบรรย�ยไมเนนก�รใชภ�ษ�กฎหม�ยม�กเหมอนกบก�รตอบขอสอบอท�หรณ ในท�งตรง

กนข�ม คำ�ตอบขอสอบบรรย�ยทดตองก�รก�รใชภ�ษ�ทเข�ใจง�ยและมคว�มชดเจน

2. ขอแนะนำาในการตอบขอสอบบรรยาย: กรณเฉพาะ

นอกเหนอจ�กแนวท�งทวไปในก�รตอบขอสอบบรรย�ยดงทกล�วไปแลวข�งตน ผเขยนมขอแนะนำ�เฉพ�ะในก�รตอบขอสอบบรรย�ยบ�งรปแบบ

ก. คำ�ถ�มใหเปรยบเทยบ

ขอแนะนำ�เพมเตมในก�รตอบขอสอบประเภทน มดงน

(๑) กอนทนกศกษ�จะทำ�ก�รเปรยบเทยบห�คว�มเหมอนหรอคว�มแตกต�งระหว�งสงของสองสง นกศกษ�ควรจะอธบ�ยปพน (เรองแวดลอม) คว�มเข�ใจของนกศกษ�ตอลกษณะของสงของทงสองสงนนอย�งคร�วๆกอน เชน ตวอย�งขอสอบ “ใหท�นเปรยบเทยบคว�มแตกต�งระหว�งพระร�ชบญญตและพระร�ชกำ�หนด นกศกษ�ควรอธบ�ยคว�ม”เข�ใจทเกยวกบพระร�ชบญญตและพระร�ชกำ�หนดเสยกอนว�คออะไร หรอมลกษณะอย�งไร

(๒) ห�กโจทยกล�วถงเฉพ�ะคว�มเหมอน หรอคว�มแตกต�งอย�งใดอย�งหนง นกศกษ�ไมจำ�เปนตองเปรยบเทยบในสวนทโจทยไมไดถ�ม แตห�กนกศกษ�ตอบอกสวนหนงม�ดวย เพอแสดงใหเหนว�ตนมคว�มเข�ใจในหวขอทถ�มเปนอย�งด นกศกษ�อ�จจะไดคะแนนเพมขน อย�งไรกต�มสงทนกศกษ�ตองคำ�นงอย�งยงคอ ก�รตอบสวนทเพมเตมม�นนจะตองไมกระทบตอก�รเขยนตอบในสวนทนกศกษ�จำ�เปนตองเขยน

เค�โครงก�รตอบขอสอบในตวอย�งดงกล�วอ�จแบงหวขอและลำ�ดบได และกำ�หนดสดสวนเนอห�ไดดงตอไปน

พระร�ชบญญต คอ พระร�ชกำ�หนดคอ ทงสองอย�งน คอเรองสงแวดลอม 30-40%

คว�มแตกต�งระหว�งพระร�ชบญญตกบพระร�ชกำ�หนด คอสงทโจทกถ�ม (โดยตรง) 60-70%

ตวอย�งขอสอบ “กฏหม�ยช�วบ�น (Volksrecht) และกฏหม�ยเทคนค (Technical Law) มลกษณะสำ�คญเหมอนกนและแตกต�งกนอย�งไร”

กฏหม�ยช�วบ�น (Volksrecht) -> เรองแวดลอม 30%

กฏหม�ยเทคนค (Technical Law) -> เรองแวดลอม 30%

คว�มแตกต�งระหว�งกฏหม�ยช�วบ�นและกฏหม�ยเทคนค -> สงทโจทยถ�ม 30%

คว�มเหมอนระหว�งกฏหม�ยช�วบ�นและกฏหม�ยเทคนค-> สงทโจทยถ�ม 10%

สำ�หรบตวอย�งขอสอบขอนประเดนหลกอยทคว�มเหมอนและคว�มแตกต�งของกฏหม�ยช�วบ�นและกฏหม�ยเทคนค แตนกศกษ�จะพบว�คว�มแตกต�งของกฏหม�ยทงสองประเภทนมลกษณะทเดนกว�คว�มเหมอน ดงนน ปรม�ณคำ�ตอบในประเดนคว�มแตกต�งอ�จจะมม�กกว�ประเดนคว�มเหมอน

(ข). คำ�ถ�มแสดงคว�มคดเหน

สำ�หรบคำ�ถ�มทใหแสดงคว�มคดเหน อ�จจะจดลำ�ดบเรองทจะเขยนตอบไดดงน

(๑) ควรเรมตอนดวยก�รอธบ�ยสงทโจทยถ�มว�เปนประเดนของคำ�ถ�มโตแยงกนอย�งไร รวมทงก�รอ�งถงคว�มเหนสำ�คญๆ ในเรองนนๆ (ในกรณทมคว�มเหนในหล�ยๆแนวท�ง ควรจะกล�วถงเฉพ�ะคว�มเหนทสำ�คญๆ กเพยงพอ และเนองจ�กเปนคว�มเหนทขดแยงกนได ยอมตองมอย�งนอยสองคว�มเหนทไมตรงกน และนกศกษ�ควรอ�งคว�มเหนทแตกต�งกนอย�งนอยสองคว�มเหน) ในบ�งกรณเปนก�รอธบ�ยถงหลกทฤษฎทแตกต�งกน เชนตวอย�งคำ�ถ�มทว� “คำ�พพ�กษ�ของศ�ลเปนกฏหม�ยหรอไม นกศกษ�ควรเรมตนอธบ�ยคว�มแตกต�งกนของแนวคด”เกยวกบคำ�พพ�กษ�ในฐ�นะบอเกดของกฏหม�ยในระบบ civil law และ common law แลวจงกล�วถงบอเกดของกฏหม�ยของไทย

(๒) ควรแสดงคว�มเหนของจนเองดวย รวมทงยกตวอย�ง หรอหลกฐ�นม�สนบสนนขออ�งขอเถยงของเร� หรออธบ�ยผลในท�งกฏหม�ยทอ�จเกดขนต�มคว�มเหนของตน (ถ�ม)

(ค). คำาถามทบรรยายทใหวนจฉย (กงบรรยายกงอทาหรณ)

ก�รตอบขอสอบบรรย�ยประเภทนมลกษณะคล�ยก�รตอบขอสอบอท�หรณ มขอแนะนำ�ก�รเขยนตอบเปนกรณพเศษ คอ

(๑) ควรเรมตนดวยก�รอธบ�ยเรองแวดลอม อนไดแกหลกทฤษฏทเกยวของกบประเดนทโจทยถ�มเสยกอน โดยอธบ�ยเพยงยอๆ (เฉพ�ะสวนทเปนส�ระสำ�คญ) พอเข�ใจ เพอเปนหลกเกณฑหรอแนวท�งในก�ร

วนจฉยขอเทจจรงทโจทยใหม� ในลกษณะทำ�นองเดยวกบก�รว�งหลกกฏหม�ยกอนทจะวนจฉยขอเทจจรงในก�รตอบขอสอบอท�หรณ

(๒) วนจฉยขอเทจจรงทโจทยใหม� พรอมทงแสดงเหตผลประกอบ

ในก�รตอบคำ�ถ�มประเภทนมขอสงเกตอยประก�รหนง คอ โดยทวไปนกศกษ�ไมจำ�เปนตองยกตวอย�งประกอบอก เพร�ะขอเทจจรงทโจทยใหม�กเปรยบเสมอนตวอย�งอยแลว เนองจ�กจะทำ�ใหนกศกษ�เสยเวล�ในก�รวนจฉยประเดนอน (ก�รยกตวอย�งประกอบไมไดทำ�ใหคะแนนนกศกษ�ในก�รวนจฉยประเดนนนๆลดลงแตอย�งใด) อย�งไรกต�มก�รยกตวอย�งประกอบเพมเตมอ�จจะมคว�มจำ�เปนในกรณทนกศกษ�เหนว�จำ�ทำ�ใหก�รวนจฉย หรอคำ�ตอบของนกศกษ�มนำ�หนกม�กขน

ตวอยางขอสอบ

(1) ม�ตร� ๑๙ เมอมอ�ยยสบปบรบรณ บคคลยอมพนจ�กภ�วะผเย�ว และบรรลนตภ�วะ

ม�ตร� ๒๑ อนผเย�วจะทำ�นตกรรมใดๆ ตองไดรบคว�มยนยอมของผแทนโดยชอบธรรมกอน บรรด�ก�รใดๆ อนผเย�วไดทำ�ลงปร�ศจ�กคว�มยนยอมเชนว�นน ท�นว�เปนโมฆยะ เวนแตจะกล�วไวในม�ตร�ทงสตอไปน

ม�ตร� ๒๔ ผเย�วอ�จทำ�ก�รใดๆ ไดทงสน ซงเปนก�รสมแกฐ�น�นรปแหงตนและเปนก�รอนจำ�เปนเพอเลยงชพต�มสมควร

บทบญญตทงส�มม�ตร�นจดเปนบทบญญตกฏหม�ยล�ยลกษณอกษรประเภทใดบ�ง ใหอธบ�ย

(2) บทบญญตแหงกฏหม�ยดงตอไปนเปน กฏหม�ยช�วบ�น “ ”(Volksrecht) “กฏหม�ยนกกฏหม�ย ” (Juristenrecht) “กฏหม�ยเทคนค ” (Technical Law) จงอธบ�ย

ก. “บด�จำ�ตองอปก�ระเลยงดและใหก�รศกษ�ต�มสมควรแกบตรในระหว�งทเปนผเย�ว ” (ประมวลกฏหม�ยแพงและพ�ณชย ม�ตร� ๑๕๖๔)

ข. “บคคลใดทำ�ใหสตวป�บ�ดเจบแลวตดต�มไป และบคคลอนจบสตวนนไดกด หรอสตวนนต�ยลงในทของบคคลอนกด ท�นว�บคคลแรกเปนเจ�ของสตว ” (ประมวลกฏหม�ยแพงและพ�ณชย ม�ตร� ๑๓๒๒)

ค. “สตวนำ� หม�ยคว�มว� ปล� เต� กระ กง ป ...สตวนำ�จำ�พวกปลงทะเล จำ�พวกฟองนำ� และจำ�พวกส�หร�ยทะเล...” (พ.ร.บ. ก�รประมง พ.ศ. ๒๔๙๐ ม�ตร� ๔(๑)) เปนตน

สำ�หรบตวอย�งขอสอบในขอ 1) นน ขนแรกนกศกษ�ตองจบประเดนใหไดกอนว�โจทยถ�มเรองอะไร ซงกคอ เรองประเภทของบทบญญตล�ยลกษณอกษร ขนตอนตอไป คอ นกศกษ�ตองอธบ�ยคว�มเข�ใจเกยวกบประเภทของบทบญญตล�ยลกษณอกษรอย�งยอๆพอเข�ใจ โดยไมตองยกตวอย�งประกอบ ในขนตอนสดท�ย คอ วนจฉยว� ทโจทยยกม�ทง 3 ม�ตร�เปนบทบญญตล�ยลกษณอกษรประเภทใดบ�ง โดยอ�จแยกวนจฉยทละม�ตร�

เชนเดยวกนขอสอบขอ 2) นกศกษ�คนห�กอนว�โจทยตองก�รวดคว�มเข�ใจนกศกษ�ในประเดนใด ซงในทนคอ เรองววฒน�ก�รของกฏหม�ย 3 ยค ในขนตอนทสองนกศกษ�กเรมอธบ�ยกฏหม�ยทง 3 ยค โดยกล�วถงเฉพ�ะสวนทเปนส�ระสำ�คญโดยไมตองยกตวอย�ง สดท�ย

นกศกษ�จงวนจฉยว�บทบญญตทโจทยยกม�เปนบทบญญตประเภทใดและเพร�ะเหตใด โดยอ�จแยกวนจฉยทละม�ตร�

6

ลกษณะของขอสอบอทาหรณ

ขอสอบอท�หรณ หรอทเรยกกนว� ขอสอบตกต� คอ ขอสอบทผก“ ”ขอเทจจรงม�เปนเรองร�ว มตวละครเปน น�ย ก. น�ย ข. ฯลฯ ตวละคนเหล�นไดกระทำ�อย�งใดอย�งหนงขน แลวท�ยสดโจทยกจะถ�มปญห�ใหนกศกษ�วนจฉย๙

ขอสอบอท�หรณมงจะทดสอบคว�มเข�ใจในหลกกฏหม�ย ตลอดจนคว�มส�ม�รถในก�รปรบใชหลกกฏหม�ย ก�รฝกตอบขอสอบอท�หรณไมไดมประโยชนเพยงเพอก�รเตรยมตวสอบไล แตยงเปนก�รฝกทกษะพนฐ�นในก�รประกอบวช�ชพของนกกฏหม�ย อนไดแก ทกษะในก�รคด วนจฉย ทกษะก�รเขยน ก�รใชภ�ษ�กฏหม�ย เปนตน ก�รทผพพ�กษ�ตองวนจฉยชข�ดคด หรอทน�ยตองใหคว�มเหนท�งกฏหม�ยแกลกคว�มเปนกรณทตองนำ�หลกกฏหม�ยไปปรบกบขอเทจจรงเพอวนจฉยว�เกดผลในท�งกฏหม�ยอย�งไร ซงก�รนำ�หลกท�งกฏหม�ยไปปรบกบขอเทจจรงเพอห�ผลในท�งกฏหม�ยนยอมมลกษณะทำ�นองเดยวกบก�รนำ�หลกกฏหม�ยไปปรบกบขอเทจจรงเพอห�คำ�ตอบในท�งกฏหม�ยในขอสอบอท�หรณนนเอง

ในก�รศกษ�กฏหม�ยในระดบชนปรญญ�ตร ขอสอบวดคว�มเข�ใจหลกกฏหม�ยสวนใหญเปนขอสอบอท�หรณ เชนเดยวกบขอสอบวดคว�มรเพอเปนเนตบณฑต ขอสอบคดเลอกผชวยพพ�กษ� หรอขอสอบคดเลอกอยก�รผชวย กเปนขอสอบอท�หรณ ดวยเหตนคว�มส�ม�รถในก�รตอบขอสอบอท�หรณ จงเปนคณสมบตขนพนฐ�นทสดทนกศกษ�กฏหม�ยจะพงม และคว�มส�ม�รถเชนว�นกไมไดเกดจ�กก�รฝกฝนเพยงแคชวเวล�

สนๆ แตตองใชเวล�บมเพ�ะอย�งสมำ�เสมอตลอดชวตก�รเปนนกศกษ�กฏหม�ย และตอเนองไปจนตลอดชวตคว�มเปนนกกฏหม�ย

ขอสอบอทาหรณสามารถแบงโดยอาศยลกษณะของการถามเปนเกณฑไดเปน 2 รปแบบ ดงตอไปน

1) ขอสอบอท�หรณแบบทวไป

2) ขอสอบกงอท�หรณกงบรรย�ย (ขอสอบอท�หรณทตองตอบแบบบรรย�ย)

(1) ขอสอบอทาหรณแบบทวไป

ขอสอบอท�หรณแบบทวไป เปนขอสอบทถ�มใหวนจฉยห�ผลในท�งกฏหม�ยอย�งใดอย�งหนง โดยผทถ�มมธงคำ�ตอบ (ผลท�งกฏหม�ย) ทแนนอนทจะประเมนว�นกศกษ�จะสอบผ�นขอสอบในขอนนหรอไม ขอสอบประเภทนมกจะใหนกศกษ�วนจฉยก�รกระทำ�อย�งใดอย�งหนงว�ชอบหรอไมชอบดวยกฏหม�ย ทำ�ไดหรอทำ�ไมได ถกตองหรอไมถกตองมผลบงคบต�มกฏหม�ยหรอไม เปนตน ขอสอบอท�หรณสวนใหญมกจะปร�กฎในรปแบบน ตวอย�งคำ�ถ�ม เชน

(๑) น�ยแสวงขบรถโดยประม�ทเลนเลอ ชนน�งอรชรหญงหม�ยซงตงครรภได ๗ เดอนเศษเปนเหตใหน�งอรชรตองคลอดบตร คอ ด.ช.ประส�ทในทนททนใดนนเอง ปร�กฏว�เดกช�ยประส�ทไดรบคว�มกระทบกระเทอนท�งสมองม�ก เพร�ะศรษะฟ�ดพนถนนในขณะทคลอดจนมอ�ก�รวกลจรต น�งอรชรจงไดยนฟองน�ยแสวงตอศ�ลแทน ด.ช.ประส�ท เรยกค�สนไหมทดแทน โดยอ�งว�น�งแสวงประม�ทเลนเลอทำ�ให เดกช�ยประส�ทวกลจรต น�ยแสวงใหก�รตอสคดว� เดกช�ยประส�ทไมมสทธไดรบค�สนไหมทดแทน เพร�ะในขณะทตนขบรถชนน�ง

อรชรนน เดกช�ยประส�ทยงไมมสภ�พบคคล จงยงไมมสทธใดๆ ใหผอนละเมดได ขอใหศ�ลยกฟอง ขอตอสของน�ยแสวงฟงขนหรอไม เพร�ะเหตใด

อนง เมอเดกช�ยประส�ทมอ�ย ๑๗ ปเศษ ไดซอรองเท�จ�กร�นศกษ�ภณฑพ�นชม� ๑ คในร�ค� ๓๕ บ�ท สญญ�ซอข�ยร�ยนจะมผลวมบรณหรอไม เพร�ะเหตใด (๑/๒๕๒๐)

(๒) น�งเทงกบน�งตมอยกนกนฉนส�มภรรย�โดยไมไดจดทะเบยนสมรส มบตรดวยกน ๑ คน คอน�ยโหนง เกดเมอวนท ๑๐ สงห�คม ๒๕๒๐ เวล� ๑๐.๐๐ น. เมอวนท ๕ สงห�คม ๒๕๓๙ เวล� ๒๑.๐๐ น. น�ยโหนงไดซอกลองดจตอลร�ค� ๑๕,๐๐๐ บ�ท เพอเปนของขวญวนเกดใหกบตนเองทร�นของน�ยหมำ� ฟวเจอรป�รค รงสต โดยทยงไมไดชำ�ระเงน

ตอม�น�งตมถงแกคว�มต�ย น�ยโหนงไดอ�ศยอยกบน�ยเทงเรอยม� จนกระทงน�ยโหนงถกรถชน สมองไดรบคว�มกระทบก�รเทอนม�กจนมอ�ก�รวกลจรต

ห�กน�ยเทงม�ปรกษ�ท�นเกยวกบปญห�ท�งกฎหม�ยของน�ยโหนง ดงตอไปน

(ก) สญญ�ซอข�ยกลองดจตอลมผลสมบรณหรอไม เพร�ะเหตใด

(ข) น�ยเทงจะรองขอตอศ�ลใหน�ยโหนงเปนคนไรคว�มส�ม�รถไดหรอไม หรอตองใหอยก�รรองขอ

(ค) ห�กตอม�ภ�ยหลง ศ�ลสงใหน�ยโหนงเปนคนไรคว�มส�ม�รถแลว น�ยโหนงไดซอกลองถ�ยภ�พอกเครองหนงทร�นน�ยหมำ�ในร�ค�

10,000 บ�ท โดยน�ยหมำ�กรอยว�น�ยโหนงมอ�ก�รวกลจรตขณะซอสญญ�ซอกลองถ�ยภ�พนสมบรณหรอไม เพร�ะเหตใด

มขอสอบอท�หรณโดยทวไปบ�งจำ�พวกทผถ�มมงจะใหนกศกษ�แสดงคว�มคดเหนม�กกว�ก�รห�ธงคำ�ตอบทแนนอนต�ยตว แมว�ท�ยทสดแลวนกศกษ�จำ�เปนตองแสดงใหเหนถงคำ�ตอบอย�งใดอย�งหนงเพยงคำ�ตอบเดยว ขอสอบประเภทนคอขอสอบอท�หรณทวไปซงมประเดนคำ�ถ�มบ�งประเดนทมก�รโตแยงกนมนท�งทฤษฎหรอในท�งปฏบต กล�วคอ คำ�ตอบของประเดนคำ�ถ�มนนอ�จเปนไปไดในหล�ยแนวท�ง โดยแตละแนวท�งกมลกษณะก�รใหเหตผลทแตกต�งกนออกไป ตวอย�งเชน น�ย ก. ผเย�วยกแหวนเพชรของตนใหกบน�งส�ว ข. โดยน�ย ค. ผแทนโดยชอบธรรมของน�ย ก. ไดใหคว�มยนยอมในก�รทำ�สญญ�ใหดงกล�วถ�มว�สญญ�ใหนมผลท�งกฎหม�ยอย�งไร

ขอสอบขอนมประเดนหลกเกยวกบคว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของผเย�ว โดยหลกกฎหม�ยทเกยวของ คอม�ตร� ๒๑ แตเนองจ�กนตกรรมทผเย�วทำ�ขนนเปนก�รใหโดยเสนห� ซงนตกรรมประเภทนผแทนโดยชอบธรรมในฐ�นะผใชอำ�น�จปกครองกไมอ�จกระทำ�ไดโดยปร�ศจ�กคว�มเหนชอบจ�กศ�ลต�มม�ตร� ๑๕๗๔ (๘) จงเกดปญห�ทน�คดว�ผแทนโดยชอบธรรมจะส�ม�รถใหคว�มยนยอมแกผเย�วในก�รทำ�นตกรรมทตนกไมมอำ�น�จทำ�ไดในฐ�นะผใชอำ�น�จปกครองหรอไม และห�กเหนว�กรณต�มปญห�ควรจะอยภ�ยใตบงคบของม�ตร� ๑๕๗๔ ดวย กจะเกดปญห�ต�มม�อกประก�รหนง คอจะส�ม�รถนำ�ม�ตร� ๑๕๗๔ ม�บงคบใชโดยตรงกบกรณผเย�วจดก�รทรพยสนของตนเองไดหรอไม ในเมอม�ตร� ๑๕๗๔ เปนบทบญญตทใชบงคบกบกรณทผใชอำ�น�จปกครอง (ต�มปญห�คอผแทนโดยชอบธรรม) จดก�รทรพยสนแทนผเย�ว

นกศกษ�จะเหนไดว�ประเดนของคำ�ถ�มข�งตน อ�จจะคดไปไดในหล�ยแนวท�ง โดยแตละแนวท�งกมขอสรป (ผลท�งกฎหม�ย) ทแตกต�งกนออกไป ในก�รตอบขอสอบประเภทนนกศกษ�ส�ม�รถแสดงคว�มคดเหนไปในแนวท�งใดแนวท�งหนงกไดหรอเหนแตกต�งจ�กคว�มเหนสำ�คญๆทมอยกได แตขอทสำ�คญ คอ นกศกษ�ตองแสดงใหผตรวจขอสอบเหนว�นกศกษ�มคว�มรคว�มเข�ใจในก�รเหนแตละคว�มเหนแมนกศกษ�จะไมเหนดวยเลยกต�ม โดยสรป ในก�รตอบประเดนทเปนคว�มเหนนกศกษ�ควรกล�วถงคว�มเหนทสำ�คญอย�งยอๆ แลวจงกล�วถงคว�มเหนของตนเอง พรอมกบผลในท�งกฎหม�ยทเกดขน

(๒) ขอสอบกงอทาหรณกงบรรยาย (ขอสอบอทาหรณทถามใหตอบแบบบรรยาย)

ขอสอบประเภทนจะผกเรองร�วเหมอนขอสอบอท�หรณแบบทวไป แตผถ�มประสงคจะใหผตอบอธบ�ยคว�มเข�ใจในหลกกฎหม�ยโดยก�รบรรย�ยขนตอนหรอวธก�รท�งกฎหม�ยอย�งใดอย�งหนงม�กกว�ตองก�รธงคำ�ตอบหรอผลท�งกฎหม�ยทแนนอนอย�งขอสอบอท�หรณทวไปตวอย�งเชน

(๑) น�ยแดงอ�ย ๖๐ ป อยกนกนฉนส�มภรย�กบน�งเหลองอ�ย ๕๐ ป ทงคมไดจดทะเบยนสมรสกน มบตร ๑ คน คอน�ยเขยว อ�ย ๓๐ ป ปร�กฏว� น�ยเขยวมอ�ก�รหหนวกเปนใบม�ตงแตอ�ย ๓ ขวบ จนไมอ�จจดทำ�ก�รง�นของตนเองได น�ยเขยวมทดนอย ๑ แปลงร�ค� ๗ แสนบ�ท เนองจ�กน�ยแดงไมมทรพยสมบตเพยงพอทจะเลยงดครอบครวไดอกตอไปแลว น�ยแดงจงมคว�มประสงคทจะข�ยทดนแปลงดงกล�วใหแกน�ยมวง ห�กน�ยแดงม�ปรกษ�ท�น ท�นจะใหคำ�ปรกษ�อย�งไร เพอทจะใหน�ยแดงดำ�เนนก�รใหเปนไปต�มคว�มประสงคข�งตน

นกศกษ�จะสงเกตไดว�ขอสอบขอ (๑) น มประเดนหลกเกยวของกบคว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของผไรคว�มส�ม�รถ และปร�กฏคำ�ถ�มเพยงคำ�ถ�มเดยว คอ ใหอธบ�ยว�น�ยแดงจะมท�งข�ยทดนไดอย�งไร คำ�ถ�มไมไดถ�มใหนกศกษ�วนจฉยเพยงว�ก�รข�ยทดนต�มกฎหม�ยนนจะทำ�ไดหรอไม แตยงตองก�รทร�บดวยว�จะทำ�ไดอย�งไรในก�รตอบขอสอบขอน กอนทนกศกษ�จะวนจฉยในประเดนหลกอนไดแกคว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของผไรคว�มส�ม�รถ นกศกษ�จำ�เปนตองวนจฉยขอเทจจรงทใหม�ทประเดนรองเสยกอน อ�ท ก�รทน�ยเขยวมอ�ก�รหหนวกเปนใบม�ตงแตอ�ย ๓ ขวบ จนไมอ�จจะจดก�รง�นของตนเองได มผลในท�งกฎหม�ยอย�งไร หรอน�ยแดงมฐ�นะเปนบด�ทชอบดวยกฎหม�ยหรอไม เปนตน เมอเร�ไดผลในท�งกฎหม�ยเร�จงจะส�ม�รถวนจฉยประเดนหลกทโจทยถ�มม�ได

๗

การจบประเดนขอสอบอทาหรณ

ดงทไดกล�วไปแลวในบทขอท ๔ ก�รจบประเดนคำ�ถ�มนนเปนเรองทมคว�มสำ�คญอย�งม�ก เพร�ะก�รทนกศกษ�จะตอบขอสอบไดนกศกษ�จะตองรกอนเปนเบองตนว�ขอสอบขอนนเปนเรองเกยวกบอะไร ห�กนกศกษ�จบประเดนผด โอก�สทจะสอบผ�นในขอนนๆ กมนอยม�กและห�กนกศกษ�เปนทน�ยคว�ม ก�รจบประเดนของคดผดกนำ�ไปสก�รแพคดในทสด

๑ ประเภทของประเดนของคำาถาม

ไมว�เปนคำ�ถ�มในท�งทฤษฎ หรอคำ�ถ�มอท�หรณจะปร�กฏประเดนอย ๒ ประเภท ไดแก

(๑) ประเดนหลก หม�ยถง เรองหลกทตองวนจฉย หรอกล�วอกนยหนงคอ เรองทผถ�มประสงคจะวดคว�มรเปนหลก

(๒) ประเดนรอง หม�ยถง เรองทมคว�มเกยวพนกบประเดนหลกและนกศกษ�จำ�เปนตองหยบยกขนม�วนจฉยเพอตอบคำ�ถ�มในประเดนหลก

ในท�งตอบขอสอบอท�หรณนน ประเดนหลกมคว�มสำ�คญในแงทเปนกรอบของเรองทตองก�รถ�ม ห�กนกศกษ�ทร�บกรอบของเรองทผถ�มตองก�รทดสอบ กอ�จทำ�ใหนกศกษ�คนพบหรอเข�ใจประเดนรองทผถ�มตองก�รวดคว�มรไดง�ยขน ในท�งกลบกนในบ�งกรณนกศกษ�อ�จคนพบประเดนรองกอนประเดนหลกของขอสอบ และโดยก�รพจ�รณ�ประเดนรองในภ�พรวมกจะทำ�ใหนกศกษ�คนพบประเดนหลก

ก�รจบประเดนของคำ�ถ�มในก�รตอบขอสอบอท�หรณไมว�ประเดนหลกหรอประเดนรองมคว�มย�กยงกว�ก�รจบประเดนขอสอบบรรย�ย เนองจ�กขอสอบบรรย�ยมกมประเดนไมม�กและเปนประเดนทโจทยแสดงใหเหนอย�งชดแจงในคำ�ถ�ม ในขณะทขอสอบอท�หรณผถ�มมกจะกำ�หนดประเดนทใหตอบม�หล�ยประเดนและประเดนเหล�นมกจะเปนประเดนรองซงผถ�มไมไดกำ�หนดใหเปนปญห�อย�งชดเจน เปนหน�ทของนกศกษ�ทจะตองพเคร�ะหขอเทจจรงและตงขอสงสยเพอกำ�หนดเปนปญห�ในก�รวนจฉย

๒ ขอแนะนำาในการจบประเดนขอสอบอทาหรณ

พจ�รณ�คำ�ถ�มอท�หรณดงตอไปน

น�ยแสวงขบรถโดยประม�ทเลนเลอ ชนน�งอรชรหญงหม�ยซงตงครรภได ๗ เดอนเศษ เปนเหตใหสมองของท�รกในครรภไดรบก�รกระทบกระเทอนอย�งรนแรง ตอม�น�งอรชรไดคลอดบตรออกม� คอ ด.ช.ประส�ท ปร�กฎว� ด.ช.ประส�ทมอ�ก�รวกลจรตเพร�ะสมองไดรบคว�มกระทบกระเทอนขณะอยในครรภ น�งอรชรจงไดยนฟองน�ยแสวงตอศ�ลแทน ด.ช.ประส�ท เรยกค�สนไหมทดแทน โดยอ�งว�น�ยแสวงประส�ทเลนเลอทำ�ให ด.ช.ประส�ทวกลจรต น�ยแสวงใหก�รตอสคดว� ด.ช. ประส�ทไมมสทธไดรบค�สนไหมทดแทน เพร�ะในขณะทตนขบรถชนน�งอรชนนน ด.ช.ประส�ทยงไมมสภ�พบคคล จงยงไมมสทธใดๆใหผอนละเมดได ขอใหศ�ลยกฟอง ขอตอสของน�ยแสวงฟงขนหรอไม เพร�ะเหตใด

อนง เมอ ด.ช.ประส�ทมอ�ย ๑๔ ปเศษ ไดซอรองเท�จ�กร�นศกษ�ภณฑพ�นชม� ๑ คในร�ค� ๓๕ บ�ท สญญ�ซอข�ยร�ยนจะมผลสมบรณหรอไม เพร�ะเหตใด

ขอแนะนำาเบองตนในการจบประเดน

(๑) ทำ�เครองหม�ย หรอขดเสนใต ขอเทจจรงในคำ�ถ�มซงน�จะกอใหเกดผลในท�งกฎหม�ยอย�งใดอย�งหนงหรอน�จะเกยวของกบหลกกฎหม�ยใดหลกกฎหม�ยหนง โดยทวไปขอเทจจรงทน�จะกอใหเกดผลในท�งกฎหม�ยอย�งใดอย�งหนงมกจะเปนประเดนรองซงนกศกษ�จำ�เปนตองหยบยกขนม�วนจฉยในก�รปรบบทกอนทจะตอบคำ�ถ�มในประเดนหลก

(๒) พเคร�ะหขอเทจจรง หรอขอคว�มในคำ�ถ�มทนกศกษ�ไดทำ�เครองหม�ยหรอขดเสนใตไว โดยพจ�รณ�ว�มหลกกฎหม�ยหรอองคประกอบของกฎหม�ยใดทเกยวของกบขอเทจจรงนนๆบ�ง

(๓)ใสตวเลขหรอสญลกษณเหนอประโยคหรอวลทเปนคำ�ถ�ม(ซงคำ�ถ�มเหล�นมกจะแสดงใหเหนถงประเดนหลก) เพอประโยชนในก�รตรวจสอบว�นกศกษ�ไดวนจฉยในประเดนหลกหรอไดตอบคำ�ถ�มทกคำ�ถ�มทโจทยถ�มแลวหรอไม

น�ยแสวงขบรถโดยประม�ทเลนเลอ ชนน�งอรชรหญงหม�ยซงตงครรภได ๗ เดอนเศษเปนเหตใหสมองของท�รกในครรภไดรบก�รกระทบกระเทอนอย�งรนแรง ตอม�น�งอรชรไดคลอดบตรออกม� คอ ด.ช.ประส�ท ปร�กฎว�ด.ช.ประส�ทม อ�ก�รวกลจรต“ ”(จ�กประโยค ปร�กฎว�ด.ช.ประส�ทม “อ�ก�รวกลจรต ตวอย�งคำ�ถ�มท ๑ ” “คนวกลจรต ” ) เพร�ะสมองไดรบคว�มกระทบกระเทอนขณะอยในครรภ น�งอรชรจงไดยนฟองน�ยแสวงตอศ�ลแทน ด.ช.ประส�ท เรยกค�สนไหมทดแทน โดยอ�งว�น�ยแสวงประม�ทเลนเลอทำ�ให ด.ช.ประส�ทวกลจรต น�ยแสวงใหก�รตอสคดว� ด.ช.ประส�ทไมมสทธไดรบค�สนไหมทดแทน [ เพร�ะในขณะทตนขบรถชนน�งอรชรนน ด.ช.ประส�ทยงไมมสภ�พบคคล จงยงไมมสทธใดๆ ใหผอนละเมดได] (จ�กประโยค [ เพร�ะในขณะทตนขบรถชนน�งอรชรนน ด.ช.ประส�ทยงไมมสภ�พบคคล จงยงไมมสทธใดๆ ใหผอนละเมดได] ม.๑๕ บคคลจะมสทธกตอเมอมสภ�พบคคล ) ๑. “ขอใหศ�ลยกฟอง ขอตอสของน�ยแสวงฟงขนหรอไม เพร�ะเหตใด ”

อนง เมอ ด.ช.ประส�ทม [ อ�ย ๑๔ ปเศษ (ม.๑๙ อ�ย - ผเย�ว) ] ได [ซอรองเท� (ทำ�นตกรรม)] จ�กร�นศกษ�ภณฑพ�นชม� ๑ คใน [ร�ค� ๓๕

บ�ท (ร�ค�)] สญญ�ซอข�ยร�ยนจะม ๒.ผลสมบรณหรอไม เพร�ะเหตใด (๑/๒๕๒๐)

เนอคว�มของขอสอบข�งตนประกอบไปดวย ๒ ยอหน� ในแตละยอหน�จะปร�กฎขอเทจจรงทใหนกศกษ�วนจฉย ขอคว�มในวงเลบ คอ แสดงใหเหนถงขอเทจจรงทน�สงสยว�จะมคว�มเกยวของกบหลกกฎหม�ย สำ�หรบตวเลข ๑ และ ๒ แสดงใหเหนถงคำ�ถ�มทโจทยตองก�รใหตอบซงมอยสองคำ�ถ�มดวยกน คำ�ถ�มเหล�นไมไดแสดงใหเหนถงประเดนหลกอย�งชดแจง จงเปนหน�ทของนกศกษ�ทตองพจ�รณ�ขอเทจจรงทงหมดเพอคนห�ว�ประเดนหลกในแตละยอหน�นนเปนเรองใด

ประเดนในยอหนาแรก

(ก) นกศกษ�จะพบว�ขอเทจจรงทใหม�ในยอหน�แรก คอ น�ยแสวงขบรถชนน�งอรชรหญงมครรภ จนท�รกในครรภไดรบบ�ดเจบ เปนเรองทเกยวของกบก�รทำ�ละเมด กล�วคอ น�ยแสวงกระทำ�ก�รโดยประม�ทกอใหเกดคว�มเสยห�ยตอสทธของน�งอรชร อย�งไรกต�มขอเทจจรงทใหม�ในยอหน�แรกนไมไดกล�งถงก�รละเมดสทธของน�งอรชรแตมงไปทคว�มเสยห�ยทเกดกบ ด.ช.ประส�ท เปนหลก โดยพจ�รณ�จ�กขอเทจจรงทใหม�ในยอหน�แรกนไมไดกล�วถงก�รละเมดสทธของน�งอรชร แตมงไปทคว�มเสยห�ยทเกดกบ ด.ช.ประส�ท เปนหลก โดยพจ�รณ�ได จ�กขอเทจจรงทว� “ด.ช.ประส�ทมอ�ก�รวกลจรตเพร�ะสมองไดรบคว�มกระทบกระเทอนขณะอยในครรภ หรอ น�งอรชรจงไดยนฟองน�ยแสวงตอศ�ล” “แทน ด.ช.ประส�ท เรยกค�สนไหมทดแทน ก�รทน�งอรชรฟองแทน ”ด.ช.ประส�ทยอมแสดงใหเหนว�น�งอรชรกำ�ลงอ�งว� มก�รละเมดสทธของ ด.ช.ประส�ท และเมอพจ�รณ�ขอตอสของน�ยแสวงทว� “เพร�ะในขณะทตนขบรถชนน�งอรชรนน ด.ช.ประส�ทยงไมมสภ�พบคคล จงยง

ไมมสทธใดๆใหผอนละเมดได จ�กขอเทจจรงนประกอบกบขอเทจจรงท”เพงยกกอนหน�ยอมแสดงใหเหนว�น�งอรชรกบน�ยแสวงกำ�ลงโตแยงกนในปญห�ทว� ด.ช.แสวงมสทธในขณะเกดอบตเหตหรอไม น�งอรชรอ�งว� ด.ช.ประส�ทมสทธ ดงนนก�รทน�ยแสวงขบรถชนน�งอรชนและด.ช.ประส�ทในขณะอยในครรภม�รด�จงเปนก�รทำ�ละเมด ด.ช.ประส�ท ในขณะทน�ยแสวงอ�งว� ด.ช.ประส�ทยงไมมสภ�พบคคล คอ ยงไมอ�จทรงสทธใดๆ ต�มกฎหม�ยได เมอไมใชผทรงสทธ กไมมก�รละเมดสทธเกดขน ปญห�โตแยงระหว�งน�งอรชรและน�ยแสวงจงเปนเรองทเกยวของกบคว�มมสทธของ ด.ช.ประส�ทในขณะทเปนท�รกในครรภม�รด�

(ข) ประเดนหลกของขอสอบขอนจงเปนเรองคว�มมสทธของท�รกในครรภม�รด� และหลกกฎหม�ยทเกยวของ คอม�ตร� ๑๕

ประเดนในยอหนาทสอง

(ก) พเคร�ะหขอเทจจรงทขดเสนใตในยอหน�ทสองอนไดแก

(๑) “อ�ย ๑๔ ปเศษ ” (๒) “ซอรองเท� ” (๓) “ร�ค� ๓๕ บ�ท”

นกศกษ�จะพบว�

(1) อ�ย ๑๔ ป ขอเทจจรงในเรองของอ�ย จะเกยวพนกบ–คว�มเปนผเย�วและก�รบรรลนตภ�วะ ต�มม�ตร� ๑๙

(2) ซอรองเท� เมอทร�บเบองตนใน – (๑) แลวว�มประเดนทเกยวของกบคว�มเปนผเย�ว ก�รทผเย�วซอรองเท�ยอมเกยวของกบม�ตร� ๒๑ ซงเปนหลกกฎหม�ยว�ดวยคว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของผเย�ว

(3) ร�ค� ๓๕ บ�ท ร�ค�ของรองเท�อ�จจะไมเกยวของกบ–ขอเทจจรงอนเปนองคประกอบของม�ตร� ๒๑ แตอ�จจะเกยวของกบบทบญญตซงเปนบทยกเวนของม�ตร� ๒๑ อนไดแก ม�ตร� ๒๒ ๒๕ก�รซอรองเท�ร�ค� ๓๕ บ�ท อ�จ–จะเข�ข�ยเปนนตกรรมทผเย�วส�ม�รถทำ�ไดเองโดยไมตองขอคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม ห�กนตกรรมนนจำ�เปนตอก�รดำ�รงชพและสมแกฐ�น�นรป ซงเปนกรณต�มม�ตร� ๒๙

(ข) หลกกฎหม�ยทเกยวของกบขอเทจจรง (๑) คอ ม�ตร� ๑๙ ขอเทจจรง (๒) คอ ม�ตร� ๒๑ และขอเทจจรง (๓) คอ ม�ตร� ๒๔

ขอเทจจรงทง ๓ กรณข�งตนลวนแลวแตมนยสำ�คญในท�งกฎหม�ย และเมอพจ�รณ�ประกอบกนทงหมดกจะทำ�ใหมองเหนภ�พว�ประเดนหลกของคำ�ถ�มในสวนนเปนเรองของคว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของผเย�ว๑๐ ( ๑๐ ในกรณทนกศกษ�เหนว�ขอเทจจรงในยอหน�แรก เกยวพนกบขอเทจจรงในยอหน�ทสองดวย กล�วคอ ในยอหน�แรกบอกว� ด.ช.ประส�ทไดรบคว�มกระทบกระเทอนท�งสมองจนมอ�ก�รวกลจรต และห�กอ�ก�รวกลจรตนนยงคงมอยในขณะทอ�ย ๑๗ ปเศษ ในยอหน�ทสองนกอ�จมประเดนเรองคว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของคนวกลจรตอยดวย (ม�ตร� ๓๐).จงพอสรปไดว�ประเดนของคำ�ถ�มของขอเทจจรงทง ๓ กรณมลกษณะเปนประเดนรองซงนกศกษ�จำ�เปนตองวนจฉยกอนทไดม�ซงคำ�ตอบในประเดนหลก

ตวอยางคำาถามท ๒

น�ยจตพร อ�ย ๑๘ป ไดจดทะเบยนสมรสกบน�งส�วสดสวยอ�ย ๑๘ ป โดยทงสองฝ�ยไดรบคว�มยนย�มจ�กบด�ม�รด� หลงสมรสได ๓ เดอน น�ยจตพรกล�ยเปนคนวกลจรตแตศ�ลยงมไดสงใหน�ยจตพรเปนคนไรคว�มส�ม�รถ อกหนงเดอนตอม� น�ยจตพรไดไปซอรถยนตจ�กน�ยเกรยงอ�ย ๒๑ ป โดยทขณะทำ�ก�รซอข�ยกนนนน�ยเกรยงรอยว� น�ยจตพรเปนคนวกลจรต ดงน สญญ�ซอข�ยนตกเปนโมฆยะเพร�ะคว�มเปนผเย�วหรอคว�มเปนคนวกลจรตจองน�ยจตพรหรอไมเพร�ะเหตใด

น�ยจตพร อ�ย ๑๘ป (ผเย�วและก�รบรรลนตภ�วะโดยก�รสมรส ม.๒๐) ไดจดทะเบยนสมรส (ผเย�วและก�รบรรลนตภ�วะโดยก�รสมรส ม.๒๐) กบน�งส�วสดสวยอ�ย ๑๘ ป (ผเย�วและก�รบรรลนตภ�วะโดยก�รสมรส ม.๒๐) โดยทงสองฝ�ยไดรบคว�มยนย�มจ�กบด�ม�รด� หลงสมรสได ๓ เดอน น�ยจตพรกล�ยเปนคนวกลจรตแตศ�ลยงมไดสงใหน�ยจตพรเปนคนไรคว�มส�ม�รถ (คนวกลจรตทศ�ลยงไมสง ม.๓๐) อกหนงเดอนตอม� น�ยจตพรไดไปซอรถยนต (ทำ�นตกรรม ม.๒๑) จ�กน�ยเกรยงอ�ย ๒๑ ป (ผบรรลนตภ�วะ) โดยทขณะทำ�ก�รซอข�ยกนนนน�ยเกรยงรอยว�น�ยจตพรเปนคนวกลจรต (คสญญ�รถงคว�มวกลจรตในขณะทำ�สญญ� ม.๓๐) ดงน สญญ�ซอข�ยนตกเปนโมฆยะเพร�ะคว�มเปนผเย�วหรอคว�มเปนคนวกลจรตจองน�ยจตพรหรอไมเพร�ะเหตใด

(ก) พเคร�ะหขอเทจจรงทขดเสนใตไดแก (๑) น�ยจตพรอ�ย ๑๘ ป และน�งส�วสดสวยอ�ย ๑๘ ป (๒) จดทะเบยนสมรส (๓) เปนคนวกลจรต (๔) ซอรถยนต (๕) น�ยเกรยงอ�ย ๒๑ ป (๖) น�ยเกรยงรอยว�น�ยจตพรเปนคนวกลจรต

นกศกษ�จะพบว�

(๑)น�ยจตพรอ�ย ๑๘ ป และน�งส�วสดสวยอ�ย ๑๘ ป เปนขอเทจ–จรงในเรองอ�ยของบคคลจะเกยวพนกบคว�มเปนผเย�วและก�รบรรลนตภ�วะต�มม�ตร� ๑๙ ซงมหลกว�บคคลทอ�ยครบ ๒๐ ปบรบรณจะพนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะ

(๒) จดทะเบยนสมรส ผเย�วทำ�ก�รสมรสอ�จทำ�ใหบรรลนตภ�วะได–ห�กช�ยและหญงทอ�ย ๑๗ บรบรณ ขอเทจจรงสวนนจงเกยวพนกบม�ตร� ๒๐

(๓) เปนคนวกลจรตแตศ�ลยงไมไดสงใหน�ยจตพรเปนคนไรคว�มส�ม�รถ คนวกลจรตมคว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมเชนคนปกตเวนแต–เปนกรณต�ม�ตร� ๓๐ ดงนนปญห�เกยวพนกบก�รทำ�นตกรรมของคนวกลจรตตองไปพเคร�ะหม�ตร� ๓๐

(๔) ซอรถ น�ยจตพรในฐ�นะผเย�วกระทำ�นตกรรมยอมเปนกรณ–ต�มม�ตร� ๒๑ ในขณะเดยวกนน�ยจตพรซงมอ�ก�รจรตวกลขณะทำ�นตกรรมอ�จเปนกรณต�มม�ตร� ๓๐

(๕) น�ยเกรยงอ�ย ๒๑ ป บรบรณ น�ยเกรยงบรรลนตภ�วะแลว–ต�มม�ตร� ๑๙

(๖)น�ยเกรยงรอยว�น�ยจตพรเปนคนวกลจรต คว�มรหรอไมรถง–คว�มวกลจรตของคกรณในขณะทำ�นตกรรมเปนองคประกอบหนงทจะตองพจ�รณ�ต�มม�ตร� ๓๐

(ข) หลกกฎหม�ยทเกยวของกบขอเทจจรงข�งตน ไดแก ม�ตร� ๑๙ ม�ตร� ๒๐ ม�ตร� ๒๑ และม�ตร�๓๐ และเมอพจ�รณ�ขอเทจจรงใน (๑)

ถง (๖) ประกอบกนกพอจะมองเหนประเดนหลก ๒ ประเดน คอ คว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของผเย�ว (นตกรรมตกเปนโมฆยะเพร�ะคว�มเปนผเย�วของน�ยจตพรหรอไม) และคว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของคนวกลจรต (นตกรรมตกเปนโมฆยะเพร�ะคว�มวกลจรตของน�ยจตพรหรอไม) ในก�รวนจฉยประเดนหลกประเดนแรก นกศกษ�จำ�เปนตองวนจฉยประเดนรองเสยกอน อ�ท ประเดนของคำ�ถ�มเรองอ�ยกบก�รบรรลนตภ�วะ (ม�ตร� ๑๙) ประเดนของคำ�ถ�มเรองก�รสมรสกบก�รบรรลนตภ�วะ (ม�ตร� ๒๐) เปนตน ในก�รวนจฉยประเดนหลกประเดนทสอง นกศกษ�จำ�เปนจองพจ�รณ�ประเดนรองทเกยวของ เชน น�ยจตพรมอ�ก�รวกลจรตในขณะทำ�นตกรรมหรอไม และน�ยเกรยงรสกถงคว�มวกลจรตของน�ยจตพรในขณะทำ�นตกรรมหรอไม (ม�ตร� ๓๐)

๘ .

แนวทางเขยนตอบขอสอบอทาหรณ

๑.ขอแนะนำาเบองตนในการตอบขอสอบอทาหรณ

(๑) นกศกษ�ควรอ�นขอเทจจรงอย�งรอบคอบ และไมควรตงขอสงสยในขอเทจจรงทมคว�มชดเจนอยแลว โดยตองยอมรบเปนเบองตนว�ขอเทจจรงเกดขนเชนนนแมว�จะเปนเรองทสมมตขนม�หรอเกดขนไดย�กในคว�มเปนจรง อย�งไรกต�มห�กนกศกษ�สงสยว�อ�จมขอบกพรองเกยวกบคำ�ถ�ม เชน ขอผดพล�ดในก�รพมพ กอ�จสอบถ�มจ�กเจ�หน�ทผคมสอบหรออ�จ�รยผออกขอสอบได

ก�รทนกศกษ�ไมทำ�คว�มเข�ใจขอเทจจรงใหแจมชด หรอพย�ย�มโตแยงขอเทจจรงเปนอย�งอน ทงๆทขอเทจจรงกมคว�มชดเจนอยในตว แม

นกศกษ�จะปรบหลกกฎหม�ยเข�กบขอเทจจรง (ทเข�ใจผด) ไดอย�งถกตอง โอก�สทนกศกษ�จะสอบผ�นในคำ�ถ�มขอนนกมไมม�ก

(๒) ทำ�เครองหม�ยหรอขดเสนใตขอเทจจรงในคำ�ถ�มทมนยสำ�คญในท�งกฎหม�ยเสมอ เมอนกศกษ�เหนขอเทจจรงใดทเกยวของกบหลกกฎหม�ยทศกษ�ม�( ในบ�งครงนกศกษ�จะพบขอเทจจรงทมนยสำ�คญในท�งกฎหม�ย แตเปนหลกกฎหม�ยทนกศกษ�ยงไมไดศกษ�ในชนน เชน โจทยเปนประเดนเกยวกบสทธของท�รกในครรภม�รด� แตมขอเทจจรงเกยวกบกฎหม�ยลกษณะละเมด หรอโจทยถ�มเรองคว�มส�ม�รถของครรภม�รด� แตมขอเทจจรงเรองทผแทนโดยชอบธรรมฟองคดแทนผเย�ว มปญห�น�สงสยว�นกศกษ�จะตองหยบยกขอเทจจรงเหล�นขนเปนประเดนทตองวนจฉยดวยหรอไม โดยม�กแลวขอสอบมกจะวดผลหรอทดสอบคว�มรเฉพ�ะในเรองทศกษ�ม�แลว ดงนนในขอเทจจรงซงเกยวของกบหลกกฎหม�ยทไมอยในขอบเขตของเนอห�วช� นกศกษ�ไมจำ�เปนตองยกม�เปนประเดน เวนแตว�หลกกฎหม�ยดงกล�วจะเปนเรองทนกศกษ�ควรรได หรอเปนเรองทผสอนไดสอนไปแลว นกศกษ�กควรกล�วถง) ใหทำ�เครองหม�ยหรอขดเสนใตไว เพร�ะขอเทจจรงทเกยวของกบหลกกฎหม�ยมกจะเปนประเดนรองทโจทยประสงคถ�มและจะเปนประโยชนตอก�รคนห�ประเดนหลก

นกศกษ�ควรพจ�รณ�ประโยคหรอวลซงเปนคำ�ถ�มของขอสอบใหรอบคอบเนองจ�กประโยคหรอวลเหล�นอ�จจะแสดงใหเหนถงประเดนหลกของขอสอบ นอกจ�กนควรขดเสนใต หรอใสหม�ยเลขกำ�กบประโยคหรอวลทเปนคำ�ถ�มดวยเสมอ เพอทในก�รเขยนตอบ นกศกษ�จะส�ม�รถสรปคำ�ตอบไดตรงคำ�ถ�ม

(๓) นกศกษ�ควรระมดระวงในก�รใชคำ�ท�งกฎหม�ย นกศกษ�ส�ม�รถใชภ�ษ�ธรรมด�ในก�รเขยนตอบ แตเมอใดกต�มทนกศกษ�ตองอ�งองถอยคำ�ทมลกษณะเปนศพทเฉพ�ะต�มตวบทกฎหม�ย นกศกษ�กจะเปนตองใชถอยคำ�นนๆใหถกตองต�มทกฎหม�ยบญญต เชน คำ�ว� ผเย�ว คนไรคว�มส�ม�รถ ก�รชำ�ระหนกล�ยเปนพนวสย อสงห�รมทรพย สงห�รมทรพย เปนตน

(๔) ในก�รตอบขอสอบอท�หรณ นกศกษ�ไมจำ�เปนตองยกตวอย�งอท�หรณหรอตกต�ประกอบเหมอนเชนก�รตอบขอสอบบรรย�ย เนองจ�กขอสอบอท�หรณเปนขอสอบทมก�รผกขอเทจจรงเปนเรองร�วทอ�จถอไดว�เปนตวอย�งทเปนรปธรรมของเหตก�รณทเกยวกบหลกกฎหม�ยนนๆอยแลว

(๕) ในก�รตอบขอสอบกฎหม�ยไมควรใชคำ�ยอ หรอใชใหนอยทสดและคำ�ยอทจะใชไดนนควรเปนคำ�ยออย�งเปนท�งก�ร เชน ประมวลกฎหม�ยแพงและพ�ณชย อ�จใชคำ�ว� ป.พ.พ. แทนได เปนตน

(๖) ก�รเขยนตอบตองกระชบ ชดเจน และไมวกวน ก�รตอบขอสอบอท�หรณมงทก�รแสดงคว�มเข�ใจในตวบทกฎหม�ยดวยก�รปรบใชกบขอเทจจรงจงแตกต�งจ�กขอสอบบรรย�ยทนกศกษ�จะตองอธบ�ยคว�มเข�ใจในหลกทฤษฎอย�งละเอยด ดวยเหตนก�รตอบขอสอบอท�หรณนไมไดขนอยกบประม�ณเนอห�ทตอบ แตขนอยกบก�รจบประเดน และก�รปรบใชกฎหม�ยในแตละประเดนไดอย�งถกตองครบถวน

๒.วธการเขยนตอบ ขอสอบอทาหรณ“ ”

(๑) โครงสรางการเขยนตอบขอสอบอทาหรณ

คำ�สอนหรอคำ�แนะนำ�เกยวกบโครงสร�งหรอรปแบบในก�รเขยนตอบขอสอบอท�หรณอ�จจะมคว�มแตกต�งกนในแตละสถ�บนก�รศกษ� หรอขนอยกบอ�จ�รยผสอนแตละท�น แตสำ�หรบก�รศกษ�วช�กฎหม�ยในมห�วทย�ลยธรรมศ�สตร รปแบบก�รตอบขอสอบอท�หรณทใชกนอย�งแพรหล�ยและย�วน�น คอ ก�รเขยนตอบขอสอบอท�หรณแบบ “พจ�รณ�เรอง (Die konstruktive method)” (เปนก�รเขยนตอบขอสอบอท�หรณรปแบบหนงซงเปนทยอมรบกนโดยทวไปในวงก�รศกษ�กฎหม�ยในเยอรมน.) ซงศ�สตร�จ�รยดร.หยด แสงอทย เปนผรเรมนำ�ม�ใชเปนตวอย�งในก�รตอบขอสอบไลกฎหม�ยใหกบนกศกษ�มห�วทย�ลยธรรมศ�สตรตงแต พ.ศ.๒๔๙๕ และยงคงไดรบก�รยอมรบจ�กอ�จ�รยกฎหม�ยหล�ยท�นใหเปนแบบม�ตรฐ�นของก�รเขยนตอบขอสอบอท�หรณม�จนถงปจจบน (โปรดด คำาถามและแนวคำาตอบกฎหมายอาญา โดย ดร.เกยรตขจร วจนะสวสด และ ดร.ทวเกยรต มนะกนษฐ, คมอกฎหมายลกษณะนตกรรม-สญญา โดย รศ.ดร.จำ�ป โสตถพนธ, คมอกฎหมายลกษณะนตกรรมและสญญา โดย รศ.ดร.กำ�ชย จงจกรพนธ.)

วธคดตอบแบบพจ�รณ�เรอง มขอพจ�รณ�คอ

ก.เปนเรองอะไร

ข.มกฎหม�ยบญญตสำ�หรบเรองนนไวอย�งไร

ค.เมอยกกฎหม�ยนนม�ปรบแกขอเทจจรงทเกดขนแลวจะมผลในท�งกฎหม�ยอย�งไร

ผเขยนเหนว�รปแบบก�รเขยนตอบขอสอบอท�หรณแบบพจ�รณ�เรองนเปนรปแบบก�รตอบขอสอบทมคว�มเหม�ะสมสำ�หรบผเรมตนศกษ�

กฎหม�ยรวมทงนกศกษ�กฎหม�ยในระดบชนอนๆ เนองจ�กโครงสร�งก�รเขยนตอบแสดงใหเหนถงลำ�ดบคว�มคดทเปนขนเปนตอน โดยเปนก�รแสดงใหเหนถงคว�มเข�ใจในเรองทผถ�มตองก�รวดผล คว�มจำ�และคว�มเข�ใจในหลกกฎหม�ยทเกยวของกบประเดน และคว�มส�ม�รถในก�รปรบใชหลกกฎหม�ยเข�กบขอเทจจรงทผถ�มผกขนไดอย�งถกตองและครบถวนต�มประเดน รปแบบก�รตอบขอสอบรปแบบนไมเพยงแตเหม�ะสมสำ�หรบผเรมตนศกษ�กฎหม�ย แตยงใชเปนรปแบบในก�รเขยนคำ�วนจฉยหรอคว�มคดเหนในท�งกฎหม�ย อ�ท ก�รเขยนคำ�พพ�กษ�ของศ�ลหรอก�รทำ�คว�มเหนท�งกฎหม�ยของทน�ยคว�ม เปนตน ผเขยนจงไดใชรปแบบก�รเขยนตอบขอสอบแบบพจ�รณ�เรองเปนรปแบบม�ตรฐ�นก�รเขยนตอบขอสอบอท�หรณในหนงสอเลมน

อย�งไรกต�มผเขยนไดเพมโครงสร�งก�รเขยนตอบสำ�หรบรปแบบม�ตรฐ�นนอกหนงสวน คอ สวนของก�รสรปคำ�ตอบ ซงแมว�นกศกษ�จะส�ม�รถชใหเหนคำ�ตอบของตนในก�รปรบหลกกฎหม�ยเข�กบปญห�หรอขอเทจจรงไดอยในตว ผลท�งกฎหม�ยทไดจ�กก�รปรบหลกกฎหม�ยเข�กบขอเทจจรงอ�จจะไมไดตอบคำ�ถ�มทผถ�มประสงคจะถ�มโดยตรง โดยเฉพ�ะอย�งยงในกรณทคำ�ถ�มมประเดนรองจำ�นวนม�กทำ�ใหคำ�ตอบของนกศกษ�มคว�มย�วม�กกว�ปกต ถ�นกศกษ�ไมสรปคำ�ตอบอกครงกอ�จจะทำ�ใหผตรวจเกดคว�มสงสยว�นกศกษ�ไดตอบคำ�ถ�มในประเดนหลกแลวหรอไม ดงนก�รสรปคำ�ตอบจะเปนสวนทเตมเตมใหคำ�ตอบของนกศกษ�มคว�มชดเจนและมคว�มสมบรณม�กยงขน

โครงสร�งก�รเขยนตอบขอสอบอท�หรณทข�พเจ�แนะนำ�สำ�หรบผเรมตนศกษ�วช�กฎหม�ยจงประกอบไปดวย ๔ สวน (ผเขยนเหนว�โครงสร�งสวนทเปนส�ระสำ�คญของก�รตอบขอสอบอท�หรณ คอ

โครงสร�งสวนท ๒ หลกกฎหม�ย และโครงสร�งสวนท๓ ก�รปรบบทกฎหม�ยเข�กบขอเทจจรง สำ�หรบโครงสร�งสวนท ๑ นกศกษ�อ�จจะไมจำ�เปนตองหยบยกขนม�เขยน เพร�ะก�รเขยนประเดนของคำ�ถ�มกเพอแสดงใหเหนว�นกศกษ�มคว�มเข�ใจในเรองทถ�ม แตห�กนกศกษ�ไดปรบบทครบถวนทกประเดน ไมว�จะวนจฉยถกหรอผด กไมมคว�มจำ�เปนตองแสดงใหเหนแยกออกม�ต�งห�กว�นกศกษ�ทร�บถงปญห�ทผถ�มตองก�รใหตอบ ก�รหยบยกหลกกฎหม�ยม�ปรบขอเทจจรง เพอห�คำ�ตอบของปญห�ยอมเปนก�รแสดงว�นกศกษ�ทร�บถงปญห�อยในตว สำ�หรบโครงสร�งในสวนท ๔ ดงทกล�วแลว อ�จจะไมจำ�เปนตองสรปคำ�ตอบแยกอกห�กนกศกษ�ไดตอบคำ�ถ�มในประเดนหลกชดเจนและครบถวนแลวในก�รปรบบท.) ดงตอไปน

๑.ประเดนของคำาถาม

ก�รเขยนตอบขอสอบอท�หรณแบบพจ�รณ�เรองเรมตนดวยก�รแสดงใหเหนถงปญห�ของคำ�ถ�ม กล�วคอ เปนก�รแสดงใหเหนว�ผตอบทร�บว�ผถ�มตองก�รจะทดสอบคว�มรในเรองใด ก�รเขยนประเดนคำ�ถ�มไวเปนสวนแรกของก�รตอบจะเปนเครองชวยกำ�หนดทศท�งและกรอบของก�รวนจฉยและก�รเขยนตอบ เปรยบไดกบเขมทศหรอห�งเสอของเรอ

(โปรดดก�รจบประเดนขอสอบอท�หรณในบทท ๗.)

ห�กนกศกษ�ส�ม�รถปรบบทกฎหม�ยเข�กบขอเทจจรงไดครบถวนทกประเดน ก�รเขยนประเดนคำ�ถ�มแยกออกม�อกต�งห�กกอ�จจะไมมคว�มจำ�เปน (อ�จ�รยผตรวจคำ�ตอบสวนใหญจะไมหกคะแนน แมนกศกษ�จะไมเขยนประเดนของคำ�ถ�มไว อย�งไรกต�มผตรวจคำ�ตอบบ�งท�นกอ�จจะแนะนำ�ใหนกศกษ�เขยนประเดนของคำ�ถ�มไวเปนสวนแรกของก�รตอบขอสอบ นกศกษ�ควรสอบถ�มจ�กอ�จ�รยแตละท�นกอน.) เพร�ะ

ก�รทนกศกษ�ปรบบทกฎหม�ยเข�กบขอเทจจรงกคอก�รแสดงใหผตรวจสอบเหนอยเองในตวว�นกศกษ�กำ�ลงพดถงประเดนเรองใด ดวยเหตนห�กขอสอบซงกำ�หนดประเดนทนกศกษ�จะตองตอบหล�ยประเดน เพอเปนก�รประหยดเวล�ในก�รเขยนตอบขอสอบขอนนๆ นกศกษ�อ�จจะละเวนไมเขยนประเดนของคำ�ถ�มเสยกได

สำ�หรบนกศกษ�ชนปแรกซงยงไมมคว�มชำ�น�ญในก�รเขยนตอบขอสอบ ผเขยนเหนว�ควรเขยนประเดนของคำ�ถ�มไวเปนเบองตน เพร�ะแมก�รเขยนประเดนของคำ�ถ�มอ�จจะไมทำ�ใหนกศกษ�ไดคะแนนเพมขน ในกรณทนกศกษ�ส�ม�รถเขยนหลกกฎหม�ย ปรบบท และสรปคำ�ตอบถกตองครบถวนแลว แตถ�เมอใดทนกศกษ�เขยนตอบไมทน หรอวนจฉยไมครบทกประเดนหรอวนจฉยผด นกศกษ�กอ�จจะไดคะแนนสวนหนงจ�กก�รเขยนประเดนของคำ�ถ�มอนเปนก�รแสดงใหเหนถงคว�มเข�ใจเบองตนในก�รขอเทจจรงและขอกฎหม�ย (ก�รกำ�หนดคะแนนในสวนก�รเขยนประเดนคำ�ถ�มขนอยกบอ�จ�รยผสอนแตละท�น นกศกษ�ควรปรกษ�อ�จ�รยผสอนหรอผตรวจขอสอบเกยวกบรปแบบก�รเขยนตอบขอสอบอท�หรณในแตละวช�กอนลวงหน�.)

๒.หลกกฎหมาย

หลกกฎหม�ยในทน คอ เนอห�ของหลกกฎหม�ยทเกยวของกบประเดนของคำ�ถ�ม โครงสร�งก�รตอบในสวนนถอเปนส�ระสำ�คญของรปแบบก�รตอบขอสอบอท�หรณเนองจ�กเปนสวนทแสดงใหเหนว�นกศกษ�มคว�มจำ�และคว�มเข�ใจในหลกกฎหม�ยทผถ�มประสงคจะทดสอบ แมว�ก�รว�งหลกกฎหม�ยจะมคว�มสำ�คญนอยกว�ปรบบท แตสดสวนคะแนนของก�รว�งหลกกฎหม�ยกอ�จจะมคว�มสำ�คญถงขน�ดกำ�หนดก�รสอบไดหรอสอบตกของนกศกษ�ในก�รตอบขอสอบขอนนๆ

๓.การปรบบทกฎหมายเขากบขอเทจจรง

ก�รปรบบทเปนโครงสร�งสวนทเปนส�ระสำ�คญและผเขยนเหนว�สำ�คญทสดในบรรด�โครงสร�งก�รเขยนตอบขอสอบทง ๔ สวน ก�รปรบบทกฎหม�ยเข�กบขอเทจจรง คอ ก�รพจ�รณ�ห�ผลลพธในท�งกฎหม�ยดวยก�รนำ�องคประกอบของหลกกฎหม�ยไปเปรยบเทยบกบขอเทจจรงต�มปญห� ก�รปรบบทเปนหวใจของก�รเขยนตอบขอสอบกฎหม�ยเนองจ�กเปนสวนทแสดงใหเหนถงเหตผลของคำ�ตอบ แสดงใหเหนคว�มเข�ใจในหลกกฎหม�ยหรอประเดนทโจทยประสงคจะถ�ม รวมทงยงเปนก�รแสดงใหเหนถงทกษะก�รคด ก�รวนจฉย และก�รใชภ�ษ�ในท�งกฎหม�ยของนกศกษ� คว�มย�กของก�รตอบขอสอบอท�หรณจงอยทโครงสร�งสวนนนนเอง

๔.สรปคำาตอบ

โครงสร�งสวนนคอสวนทเตมเตมใหกบก�รเขยนตอบขอสอบของนกศกษ�จบลงอย�งสมบรณ ทงนแมนกศกษ�จะจบประเดนหลกและประเดนรองไดครบถวน เขยนเนอห�ของกฎหม�ยทเกยวของ หรอปรบบทไดอย�งถกตองครบถวน แตห�กนกศกษ�ไมสรปคำ�ตอบใหตรงกบคำ�ถ�มทโจทยถ�ม กอ�จจะพจ�รณ�ไดว�นกศกษ�ยงไมไดทำ�ในสงทผถ�มประสงคจะใหทำ� ซงจะเปนเหตใหนกศกษ�เสยคะแนนทไมควรจะเสยไป

โดยทวไป ขอสอบอท�หรณมกจะมประเดนทถ�มม�กและมกจะเปนประเดนรอง นกศกษ�จำ�เปนตองวนจฉยในทกประเดน แมว�ก�รวนจฉยหรอก�รปรบบทในประเดนรองแตละประเดนจะเปนก�รตอบคำ�ถ�มในประเดนหลกอยในตว และผตรวจน�จะส�ม�รถทำ�น�ยคำ�ตอบของนกศกษ�

ในประเดนหลกได แตคำ�ตอบทปร�ศจ�กขอสรปในสงทโจทยถ�มยอมเปนคำ�ตอบทไมสมบรณ

ดวยเหตนนกศกษ�ควรจะสรปคำ�ตอบแยกออกม�อกต�งห�กอกครงหนงเสมอ แมในก�รปรบบทนกศกษ�อ�จตอบคำ�ถ�มในแตละประเดนอยในตวแลวกต�ม

(๒) ขอแนะนำาในการเขยนตอบขอสอบอทาหรณในแตละโครงสราง

สำ�หรบคำ�แนะนำ�ในก�รเขยนตอบในแตละโครงสร�งน ผเขยนจะเนนหนกไปทสวนของก�รปรบบทเปนสำ�คญ สำ�หรบโครงสร�งก�รเขยนตอบในสวนอนนนผเขยนไดใหคำ�แนะนำ�ไปบ�งแลวในบทกอนหน�

๑.ประเดนของคำาถาม

ก�รเขยนขอสอบอท�หรณควรเรมดวยก�รเขยนประเดนของคำ�ถ�มเปนสวนแรก ก�รเขยนประเดนในสวนนอ�จจะไมจำ�เปนตองเขยนในทกประเดนทนกศกษ�จะทำ�ก�รวนจฉย นกศกษ�อ�จจะเลอกเขยนเฉพ�ะประเดนหลก ประเดนทว�งไวจะเปนตวกำ�หนดทศท�งก�รว�งหลกกฎหม�ยทเกยวของและก�รปรบบท (วธก�รจบประเดนของขอสอบอท�หรณไดกล�วไปแลวในบทท๗)

๒.หลกกฎหมาย

เมอนกศกษ�เขยนประเดนเรองใด นกศกษ�กตองว�งหลกกฎหม�ยเกยวของกบประเดนในเรองนน มขอแนะนำ�เกยวกบก�รว�งหลกกฎหม�ย ดงน

(ก) ก�รว�งหลกกฎหม�ยไมจำ�เปนตองทองจำ�ม�เขยนทกตวอกษร โดยนกศกษ�ส�ม�รถเรยบเรยงต�มคว�มเข�ใจของตนเอง ( ขอสอบอท�หรณ ไมใชขอสอบทวดคว�มจำ� แตวดคว�มเข�ใจในตวบทกฎหม�ยและคว�มส�ม�รถในก�รปรบใช เนองจ�กในก�รประกอบวช�ชพกฎหม�ย ผประกอบวช�ชพจะมเวล�ม�กพอทจะส�ม�รถเปดตวบทกฎหม�ยไดโดยทไมตองทองจำ�คว�มเข�ใจในส�ระสำ�คญของบทบญญตของกฎหม�ย จงมคว�มสำ�คญกว�คว�มส�ม�รถในก�รทองจำ�ตวบทกฎหม�ยไดทกตวอกษร.) บ�งครงบทบญญตของกฎหม�ยในแตละม�ตร�ใชภ�ษ�เก�หรอเข�ใจย�ก ก�รทองจำ�ม�เขยนอ�จทำ�ใหนกศกษ�ลมหรอเขยนผดได

อย�งไรกต�มก�รเรยบเรยงดวยคว�มเข�ใจของนกศกษ�เองนน นกศกษ�ควรพงระวงไวว�จะตองไมไปแกไขเปลยนแปลงคว�มหม�ยหรอส�ระสำ�คญของบทบญญต และในกรณทบทกฎหม�ยระบถงศพทกฎหม�ยบ�งคำ� ๒๐ (๒๐ เชนผเย�ว คนไรคว�มส�ม�รถ คนเสมอนไรคว�มส�ม�รถ ผแทนโดยชอบธรรม ก�รสมรส ฯลฯ นกศกษ�จะเขยนต�มคว�มเข�ใจตวเองว� เดก คนบ� คนกงบ�กงด พอแม หรอ ก�รแตงง�น ไม“ ” “ ” “ ” “ ” “ ”ได.) ซงสภ�พไมอ�จเปลยนรปศพทไปเปนอย�งอนต�มคว�มเข�ใจสวนตวของนกศกษ� นกศกษ�กจำ�เปนตองเขยนศพทกฎหม�ยคำ�นนใหถกตองต�มทบญญตไวในตวบทกฎหม�ย

(ข) ไมจำ�เปนตองยกตวกฎหม�ยม�ทงม�ตร� นกศกษ�จะพบว�บทกฎหม�ยบ�งม�ตร�ประกอบไปดวยหล�ยวรรค และแตละวรรคอ�จจะบญญตหลกกฎหม�ยซงส�ม�รถแยกออกเปนอสระโดยทไมกระทบตอส�ระสำ�คญของวรรคอนได โดยนกศกษ�ส�ม�รถละเวนก�รเขยนถงวรรคหรอหลกกฎหม�ยในวรรคหรอในม�ตร�ทไมจำ�เปนตอก�รใชตอบคำ�ถ�มหรอก�รวนจฉยขอเทจจรงในแตละประเดนได เชน ประมวลกฎหม�ยแพงและ

พ�ณชย ม�ตร� ๓๔ ประกอบ ๕ วรรค กล�วโดยเฉพ�ะในวรรคแรกประกอบไปดวย ๑๑ ม�ตร� ห�กนกศกษ�ตองก�รวนจฉยเพยงว�คนเสมอนไรคว�มส�ม�รถส�ม�รถรบก�รใหทดนทตดจำ�นองไดหรอไม นกศกษ�อ�จจะว�งหลกกฎหม�ยม�ตร� ๓๔ วรรคแรก เฉพ�ะเนอคว�มสวนตนและอนม�ตร�ทเกยวของ (อนม�ตร� ๗) และวรรคสดท�ยซงกล�วถงผลของก�รฝ�ฝนบทบญญตในม�ตร� ๓๔ อย�งไรกดห�กหลกกฎหม�ยทตองก�รใชไมไดปร�กฏอยในวรรคแรก แตอยในวรรคถดๆไป นกศกษ�ตองระมดระวงว�ก�รหยบยกม�เพยงวรรคถดไปโดยไมไดหยบยกวรรคกอนหน�ม�ดวยจะทำ�ใหหลกกฎหม�ยทตองก�รจะกล�วถงม�ข�ดคว�มสมบรณไปหรอไม เชน กรณของบทกฎหม�ยหลก และบทกฎหม�ยยกเวน ซงโดยทวไปแลวบทกฎหม�ยหลกมกจะปร�กฏอยในวรรคกอนหน� สวนบทกฎหม�ยยกเวนมกจะปร�กฏในวรรคถดม� ห�กนกศกษ�จะหยบยกเฉพ�ะบทกฎหม�ยยกเวนม�กล�วอ�งโดยไมกล�วถงบทกฎหม�ยหลกเสยกอน ยอมทำ�ใหหลกกฎหม�ยทนกศกษ�หยบยกม�ข�ดคว�มสมบรณ เปนตน

(ค)ไมจำ�เปนตองเขยนเลขม�ตร�ของบทบญญต ในกรณทนกศกษ�จำ�เลขม�ตร�ไมได กไมจำ�เปนตองอ�งเลขม�ตร� เพร�ะจะเสยงตอก�รเขยนผดซงอ�จจะถกหกคะแนนได อย�งไรกต�มนกศกษ�ควรจะตรวจสอบกบอ�จ�รยผสอนกอนว�นกศกษ�ส�ม�รถละเวนก�รเขยนเลขม�ตร�ไดหรอไม

(ง) นกศกษาจะตองสามารถแยกโครงสรางของบทบญญตได

โดยปกตบทบญญตกฎหม�ยล�ยลกษณอกษรจะประกอบไปดวยโครงสร�ง ๒ สวน ไดแก

(๑) ขอเทจจรงทเปนองคประกอบหรอสวนทเปนเหต (Tatbestand)

(๒) ผลในท�งกฎหม�ย หรอสวนทเปนผล (Rechtsfolge)

ไมว�ในตวบทกฎหม�ยอ�ญ�หรอกฎหม�ยแพงกยอมมองคประกอบ ๒ สวนเชนเดยวกน ตวอย�งเชน ประมวลกฎหม�ยอ�ญ� ม�ตร� ๓๓๔ บญญตว� “ผใดเอ�ทรพยของผอน หรอทผอนเปนเจ�ของรวมอยดวยไปโดยทจรต ผนนกระทำ�คว�มผดฐ�นลกทรพย ตองระว�งโทษจำ�คกไมเกนส�มป และปรบไมเกนหกพนบ�ท บทบญญตนส�ม�รถแยกไดออกเปน”สองสวน สวนแรกคอ “ผใดเอ�ทรพยของผอนเปนเจ�ของรวมอยดวยไปโดยทจรต เปนขอเทจจรงทเปนองคประกอบคว�มผด ซงเปนสวนเหต ”และสวนท๒ คอ “ผนนกระทำ�คว�มผดฐ�นลกทรพยตองระว�งโทษจำ�คกไมเกนส�มปและปรบไมเกนหกพนบ�ท เปนผลท�งกฎหม�ยบญญตไว เมอ”พจ�รณ�เฉพ�ะสวนทเปนเหตยงส�ม�รถแยกขอเทจจรงไดเปนอกหล�ยสวน ไดแก (๑) ผใด (๒) เอ�ไป (๓) ทรพยของผอนหรอทผอนเปนเจ�ของรวมอยดวยและ (๔) โดยทจรต

ในประมวลกฎหม�ยแพงแลพ�ณชย เชน ม�ตร� ๑๙ บญญตว� บคคลยอมพนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะเมอมอ�ยยสบปบรบรณ“ ”

ขอเทจจรงอนเปนองคประกอบซงเปนสวนเหต คอ “บคคลอ�ยยสบปบรบรณ และผลในท�งกฎหม�ย คอ พนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะ ” “ ”องคประกอบสวนทเปนเหตยงส�ม�รถแยกขอเทจจรงไดอกสองสวน ไดแก (๑) บคคล และ (๒) อ�ยยสบปบรบรณ

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๓๓๔องคประกอบ ผลทางกฎหมาย

คว�มผดฐ�นลกทรพย ตองระว�งโทษ

1) ผใด2) เอ�ไป3) ทรพยของผอนหรอทผอนเปน

เจ�ของรวมอยดวย4) โดยทจรต

1) จำ�คกไมเกน ๓ ป และ2) ปรบไมเกน ๖,๐๐๐ บ�ท

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยองคประกอบ ผลทางกฎหมาย

1) บคคล2) อ�ย ๒๐ ปบรบรณ

พนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะ

การแยกโครงสรางของบทบญญตมความสำาคญอยางยงตอการปรบบทกฎหมายเจากบขอเทจจรง เนองจากขอเทจจรงจะเกดผลในทางกฎหมายตามบทบญญตใดได กตอเมอขอเทจจรงตามปญหากบองคประกอบในสวนทเปนเหตของกฎหมายสอดคลองตองกน

(จ) นกศกษาจะตองทราบถงความสมพนธระหวางบทบญญตกฎหมายลายลกษณอกษร โดยเฉพ�ะอย�งยงบทบญญตล�ยลกษณอกษรทมคว�มสมพนธกนในฐ�นะ บทกฎหม�ยหลก “ ” (jus commune) และ บทกฎหม�ยยกเวน “ ” (jus singulare) (นกศกษ�ส�ม�รถศกษ�ประเภทของบทบญญตล�ยลกษณอกษรประเภทต�งๆเพมเตมไดจ�ก “คำ�อธบ�ยคว�มรกฎหม�ยทวไป โดย รองศ�สตร�จ�รยสมยศ เชอไทย หน� ”๑๑๘-๑๒๘)

ก�รพจ�รณ�คว�มสมพนธระหว�งบทบญญตสองบทบญญตทมลกษณะเปนบทกฎหม�ยหลกและบทกฎหม�ยยกเวนนนจะทำ�ไดกตอเมอไดนำ�บทบญญตสองบทบญญตม�เปรยบเทยบกน

บทกฎหม�ยหลก คอ บทบญญตทบญญตองคประกอบในสวนทเปนเหตและผลในท�งกฎหม�ยไวอย�งกว�งๆ

บทกฎหม�ยยกเวน คอ บทบญญตทบญญตองคประกอบในสวนทเปนเหตเรองเดยวกบกฎหม�ยหลก แตบญญตไวในขอบเขตทแคบหรอเฉพ�ะเจ�ะจงกว� และบญญตผลในท�งกฎหม�ยไวตรงกนข�มกบผลในท�งกฎหม�ยของบทกฎหม�ยหลก

ตวอยาง

ประมวลกฎหม�ยแพงและพ�ณชย ม�ตร� ๒๑ ผเย�วจะทำ�นตกรรม“ใดๆ ตองไดรบคว�มยนยอมของผแทนโดยชอบธรรมกอน ก�รใดๆทผเย�วไดทำ�ลงปร�ศจ�กคว�มยนยอมเชนว�นนเปนโมฆยะ เวนแตจะบญญตไวเปนอย�งอน”

ประมวลกฎหม�ยแพงและพ�ณชย ม�ตร� ๒๔ ผเย�วอ�จทำ�ก�รใดๆ“ไดทงสน ซงเปนก�รสมแกฐ�น�นรปแหงตน และเปนก�รอนจำ�เปนในก�รดำ�รงชพต�มสมควร”

เมอพจ�รณ�ม�ตร� ๒๑ เปรยบเทยบม�ตร� ๒๔ จะพบว�ทงสองม�ตร�ต�งกบญญตขอเทจจรงในสวนทเปนเหตเรองเดยวกน คอก�รทำ�นตกรรมผเย�ว แตม�ตร� ๒๑ กล�วถงนตกรรมทวๆไป ไมไดเจ�ะจงว�นตกรรมประเภทใด ในขณะทม�ตร� ๒๔ จะมงประสงคจะบงคบเฉพ�ะนตกรรมทสมแกฐ�น�นรปแหงตนและจำ�เปนตอก�รดำ�รงชพต�มสมควร เมอพจ�รณ�องคประกอบสวนทเปนผลในท�งกฎหม�ยของทงสองบทบญญตจะพบว�มผลในท�งกฎหม�ยตรงกนข�มกน กล�วคอ ม�ตร� ๒๑ กำ�หนดผลใหนตกรรมของผเย�วโดยปร�ศจ�กคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรมไมสมบรณ คอ ตกเปนโมฆยะ ในขณะทม�ตร� ๒๔ กำ�หนด

ผลใหก�รทำ�นตกรรมของผเย�วทปร�ศจ�กคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรมไมตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑ (แมม�ตร� ๒๔ จะไมไดกล�วถงก�รขอคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรมตรงๆ แตเมอพจ�รณ�ประกอบกบม�ตร� ๒๑ จะพบว� ม�ตร� ๒๔ มงหม�ยทจะบงคบในกรณก�รทำ�นตกรรมของผเย�วโดยปร�ศจ�กคว�มยนยอมของผแทนโดยชอบธรรม ซงก�รทกฎหม�ยใชคำ�ว� ผเย�วอ�จจะทำ�ก�รใดๆไดทงสน นน“ ”หม�ยถงว� ผเย�วส�ม�รถทำ�นตกรรมทสมแกฐ�น�นรปและจำ�เปนตอก�รดำ�รงชพต�มสมควรไดดดยไมตองขอคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรมและไมตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑)

เพร�ะฉะนนอ�จสรปไดว� ม�ตร� ๒๑ มลกษณะเปนบทกฎหม�ยหลก ในขณะทม�ตร� ๒๔ เปนบทกฎหม�ยยกเวนของม�ตร� ๒๑ (โปรดสงเกตคว�มสมพนธระหว�งม�ตร� ๒๑ กบม�ตร�อน อ�ท ม�ตร� ๒๒ และ ม�ตร� ๒๓)

คว�มสมพนธของบทกฎหม�ยหลกกบบทกฎหม�ยยกเวนนนไมไดจำ�กดอยเฉพ�ะบทบญญตต�งม�ตร�กนเท�นน ในบ�งกรณบทบญญตม�ตร�เดยวกน อ�จมทงบทกฎหม�ยหลก และบทกฎหม�ยยกเวนปะปนกน อ�ท ม�ตร� ๑๕ วรรคแรก เปนบทกฎหม�ยหลก ในขณะทวรรคทสองเปนบทกฎหม�ยยกเวนของวรรคแรก นอกจ�กน บทบญญตทเปนบทกฎหม�ยหลกกบบทกฎหม�ยยกเวนอ�จไมไดอยตดกนหรออยในหมวดหมหรอบรรพเดยวกนกได

คว�มส�ม�รถในก�รแยกบทบญญตเปนบทกฎหม�ยหลกกบบทกฎหม�ยยกเวนนนมคว�มสำ�คญตอก�รปรบขอกฎหม�ยเข�กบขอเทจจรงเปนอย�งยง นกศกษ�ควรสงเกตและจดจำ�บทบญญตทมคว�มสมพนธกน

ในลกษณะดงกล�ว (ทงนบทกฎหม�ยลกกบบทกฎหม�ยยกเวนมคว�มสำ�คญตอก�รปรบบทอย�งไรจะไดกล�วตอไป)

(๓) การปรบบทกฎหมายเขากบขอเทจจรง

มขอแนะนำ�ในก�รปรบบทดงตอไปน

1. พจ�รณ�ขอเทจจรงและคว�มเกยวของหรอน�จะเกยวของกบหลกกฎหม�ยทงหมด ซงนกศกษ�ไดขดเสนใตหรอทำ�เครองหม�ยไว

2. พจ�รณ�ว�ขอเทจจรงทมนยสำ�คญในท�งกฎหม�ยนน เปนประเดนเกยวกบเรองใด หรอเกยวของกบหลกกฎหม�ยใดแบบฝกหดชดท ๑ ก�รจบประเดนคำ�ถ�ม (หน� ๑๐๗)

๓.แยกโครงสร�งของบทบญญตทเกยวของกบประเดนออกเปนองคประกอบสวนทเปนองคประกอบสวนทเปนเหต (องคประกอบท�งกฎหม�ย) กบองคประกอบสวนทเปนผลในท�งกฎหม�ย (ผลท�งกฎหม�ย)

ก�รแยกโครงสร�งของบทบญญตนอกจ�กจะมประโยชนตอก�รวนจฉยขอเทจจรงแลว ยงเปนประโยชนตอก�รจดลำ�ดบคว�มคดในก�รปรบบทอกดวย

แบบฝกหดชดท ๒ ก�รแยกองคประกอบของบทบญญตกฎหม�ยล�ยลกษณอกษร (หน� ๑๑๓)

๔.เมอนกศกษ�พอทร�บหลกกฎหม�ยทเกยวของแลว และส�ม�รถจำ�แนกองคประกอบสวนทเปนเหตของหลกกฎหม�ยนน นกศกษ�เรม

พจ�รณ�องคประกอบสวนทเปนเหตทละองคประกอบ โดยคนห�ขอเทจจรงในคำ�ถ�มทเกยวของกบองคประกอบทกำ�ลงพจ�รณ�อยนน แลวนกศกษาจงเขยนปรบบทดวยการแสดงใหเหนวาขอเทจจรงกบหลกกฎหมายนนปรบเขากนไดหรอไม หากเขากนไดในทกองคประกอบ กจะเกดผลในทางกฎหมายตามบทบญญตนน ถาไมสามารถปรบเขากบองคประกอบในสวนหนงสวนใด กจะไมเกดผลขนตามบทกฎหมายมาตรานนๆ

พจ�รณ�ตวอย�งคำ�ถ�มดงตอไปน

น�ยไกอ�ย ๑๘ ปตองก�รซอรถยนตมอสองเพอนำ�ไปขบขกบกลมเพอนย�มคำ�คน น�ยไกทร�บว�น�ยไขกำ�ลงประก�ศข�ยรถยนตมอสองสภ�พดในร�ค� ๗๐,๐๐๐บ�ท น�ยไกมเงนสะสมในบญชธน�ค�รเพยงพอทจะซอรถดงกล�ว จงตดสนใจทำ�สญญ�ซอรถยนตดงกล�วจ�กน�ยไข โดยในก�รทำ�สญญ�ซอข�ยนน�ยไกไมไดแจงใหบด�ม�รด�ทร�บ เพร�ะเกรงว�จะไมไดรบอนญ�ต มเพยงน�งเปดผเปนป�ลงน�มเปนพย�นในสญญ�ซอข�ยต�มทน�ยไกไดรองขอ น�ยไกเหนว�สญญ�นไมน�จะมคว�มบกพรองใดๆในท�งกฎหม�ยเพร�ะน�งเปดผเปนป�รบรรบทร�บโดยก�รลงน�มเปนพย�น ทงน�ยไกกไมไดใชเงนเกนฐ�นะตวเอง ท�นเหนดวยกบน�ยไกหรอไม เพร�ะเหตใด

จ�กตวอย�งพจ�รณ�ขอเทจจรงทมคว�มเกยวของกบหลกกฎหม�ยดงตอไปน

“น�ยไกอ�ย ๑๘ป เปนเรองอ�ยของบคคล น�จะมคว�มเกยวของใน”ท�งใดท�งหนงกบม�ตร� ๑๙ และม�ตร� ๒๑

“ทำ�สญญ�ซอรถยนต เปนเรองก�รทำ�นตกรรมม�ตร� ๒๑”

“น�ยไกไมไดแจงใหบด�ม�รด�ทร�บ และ มเพยงน�งเปดผเปนป�” “ลงน�มเปนพย�นในสญญ�ซอข�ย เปนเรองของคว�มยนยอมของผแทน”โดยชอบธรรมในก�รทำ�นตกรรมของผเย�วต�มม�ตร� ๒๑

“เพอนำ�ไปขบขกบกลมเพอนย�มคำ�คน แสดงใหเหนถง”วตถประสงคของก�รทำ�นตกรรมซงอ�จจะเปนขอพจ�รณ�ในก�รวนจฉยว�ก�รทำ�นตกรรมนมคว�มจำ�เปนตอก�รดำ�รงชพต�มสมควรต�มม�ตร� ๒๔ หรอไม

“น�ยไกกไมไดใชเงนเกนฐ�นะตวเอง น�จะเกยวพนกบองคประกอบ”ของม�ตร� ๒๔ ทว�ก�รทำ�นตกรรมของผเย�วตองสมแกฐ�น�นรปแหงตน

พจ�รณ�ขอเทจจรงข�งตนประกอบกน กพอทจะทร�บประเดนหลกของขอสอบขอนว�เปนเรองทเกยวของกบคว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของผเย�ว และหลกกฎหม�ยทสำ�คญทมคว�มเกยวของกบประเดนคว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของผเย�ว คอม�ตร� ๑๙, ๒๑, และ ๒๔

มาตรา๒๑

ผเยาว“น�ยไกอ�ย ๑๘ ป”

(พจ�รณ�องคประกอบของม�ตร� ๑๙)

ทำานตกรรม“ทำ�สญญ�ซอรถยนต”

โดยไมไดรบความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรม“น�ยไกไมไดแจงใหบด�ม�รด�ทร�บ และ ”“มเพยงน�งเปดผเปนป�ลงน�มเปนพย�นในสญญ�ซอข�ย”

มาตรา ๒๔

สมแกฐานานรปแหงตน“น�ยไกกไมไดใชเงนเกนฐ�นะตวเอง”

จำาเปนตอการดำารงชพตามสมควร“เพอนำ�ไปขบขกบกลมเพอนย�มคำ�คน”

แบบฝกหดชดท ๓ ก�รปรบบท (หน�๑๑๗)

๕.ในกรณทขอเทจจรงต�มปญห�ไมอ�จปรบเข�กนไดกบองคประกอบของกฎหม�ย นกศกษ�ควรระมดระวงในก�รวนจฉยผลในท�งกฎหม�ย ขอสรปทไดจะตองสอดคลองในเชงเหตและผลกบหลกกฎหม�ยทกำ�ลงอ�งองถง

ตวอย�งเชน น�ย ก. อ�ย ๑๖ ป ข�ยรถจกรย�นยนตใหกบน�ย ข. โดยไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรมแลว ถ�มว�สญญ�ซอข�ยรถยนตนมผลสมบรณหรอไม เพร�ะเหตใด

จ�กขอเทจจรง หลกกฎหม�ยทเกยวของในก�รพจ�รณ�คว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของน�ย ก. คอม�ตร� ๒๑ ซงห�กนกศกษ�แยกองคประกอบในสวนทเปนเหตไดว� (๑) ผเย�ว (๒) ทำ�นตกรรม และ (๓) โดยไมไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม และสวนทเปนผลท�งกฎหม�ยไดว�นตกรรมตกเปนโมฆยะ ดงนนก�รทน�ย ก. ไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรมในก�รทำ�นตกรรม ขอเทจจรงยอมไมเข�กบองคประกอบสวนท (๓) ทำ�ใหไมเกดผลท�งกฎหม�ยต�มม�ตร� ๒๑ กล�วคอ นตกรรมไมตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑

ห�กนกศกษ�ตอบว� นตกรรมสมบรณต�มม�ตร� ๒๑ ยอมไมถก“ ”ตองต�มหลกเหตผลของม�ตร� ๒๑ เนองจ�กม�ตร� ๒๑ กล�วถงเพยงคว�มเปนโมฆยะหรอไมเปนโมฆยะเท�นน ม�ตร� ๒๑ ไมไดก�วลวงไปกล�วถงขน�ดว�ถ�ขอเทจจรงไมเข�องคประกอบของกฎหม�ยแลวนตกรรม

ยอมสมบรณ (ทงนกเพร�ะองคประกอบคว�มสมบรณของนตกรรมมไดขนอยกบคว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของผทำ�นตกรรมเท�นน แตยงขนอยกบองคประกอบอนๆ ไดแก องคประกอบในเรองเจตน�ของผทำ�นตกรรม วตถประสงค และแบบของนตกรรม แมนตกรรมนจะไมมขอบกพรองในเรองคว�มส�ม�รถของผทำ�นตกรรม (ดงตวอย�ง คอ ผแทนไดใหคว�มยนยอมในก�รทำ�นตกรรมแลว) แตอ�จบกพรองในองคประกอบขออน ดงนนชอสรปจ�กก�รวนจฉยปรบม�ตร� ๒๑ เข�กบขอเทจจรงกควรจำ�กดอยในกรอบผลท�งกฎหม�ยของม�ตร� ๒๑ เท�นน) ดวยเหตนขอสรปทไดจ�กม�ตร� ๒๑ จงเปนไปไดเพยงแคสองประก�ร คอ เปนโมฆยะ หรอไมเปนโมฆยะเท�นน

หรอกรณม�ตร� ๒๔ ทระบผลท�งกฎหม�ยในทำ�นองทว�ผเย�วทำ�นตกรรม (ทสมแกฐ�น�นรปและจำ�เปนตอก�รดำ�รงชพ) ได คำ�ว� ทำ�ได “ ”เมอมองผวเผนอ�จจะตคว�มไปไดว� ทำ�ไดโดยมผลสมบรณ แตห�ก“ ”พจ�รณ�ม�ตร� ๒๔ ประกอบกบม�ตร� ๒๑ จะพบว� ม�ตร� ๒๔ เปนบทยกเวนของม�ตร� ๒๑ เมอม�ตร� ๒๑ ผเย�วทำ�นตกรรมตองไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม มฉะนนนตกรรมยอมตกเปนโมฆยะ ม�ตร� ๒๔ ยอมหม�ยคว�มว� ผเย�วทำ�นตกรรมทสมแกฐ�น�นรปและจำ�เปนตอก�รดำ�รงชพต�มสมควรไดโดยไมตองขอคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม และยอมไมตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑ ดวยเหตนในก�รวนจฉยขอเทจจรงต�มม�ตร� ๒๔ ผลท�งกฎหม�ย คอ นตกรรมตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑ ห�กนกศกษ�ตอบว�นตกรรมตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๔ หรอนตกรรมไมสมบรณต�มม�ตร� ๒๔ ยอมเปนคำ�ตอบทไมถกตอง

๖.ก�รระบผลในท�งกฎหม�ยทเกดขนนกศกษ�จำ�เปนตองอ�งองหลกกฎหม�ยดวยว�เปนผลท�งกฎหม�ยทเกดขนต�มหลกกฎหม�ยใด โดยก�รระบเลขม�ตร� (ในกรณทมก�รว�งหลกกฎหม�ยและระบเลขม�ตร�ไวแลว) แตถ�หลกกฎหม�ยทว�งกอนหน�ไมไดระบเลขม�ตร� อ�จจะอ�งเพยงว� “เปนไปต�มหลกกฎหม�ยในประมวลกฎหม�ยแพงและพ�ณชยซงว�งหลกไวแลวข�งตน กได”

สำ�หรบก�รอ�งองเลขม�ตร�หรอเลขคำ�พพ�กษ�ศ�ลฎก�นน ศ�สตร�จ�รยธ�นนทร กรยวเชยร เหนว�เลขม�ตร�หรอเลขคำ�พพ�กษ�ฎก�ไมเปนเหตในก�รเพมหรอหกคะแนน ก�รอ�งองตวเลขเปนเพยงขอพจ�รณ�ปลกยอยประกอบก�รใหคะแนนแตละขอ (ธ�นนทร กรยวเชยร, อภชน จนทรเสน, คำาแนะนำานกศกษากฎหมาย.(กรงเทพฯ : สำ�นกพมพมห�วทย�ลยธรรมศ�สตร), หน� ๒๒๑)

ตวอยางการปรบบท น�ยเอก อ�ย ๑๘ ป(ม�ตร�๑๙)ไดไปซอรองเท�นกเรยน(ม�ตร�๒๑) ๑ ค ร�ค� ๑๕๐ บ�ท เพอไวใชใสไปโรงเรยน

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๑๙องคประกอบ ผลทางกฎหมาย

อ�ยครบ ๒๐ ปบรบรณ พนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะ

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๒๑องคประกอบ ผลทางกฎหมาย

1. ผเย�ว2. ทำ�นตกรรม

นตกรรมตกเปนโมฆยะ

3. โดยไมไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม

เมอนกศกษ�แยกองคประกอบสวนทเปนเหตกบผลในท�งกฎหม�ยของหลกกฎหม�ยทเกยวของไดแลว นกศกษ�กเรมเขยนปรบบท โดยเรมจ�กประเดนคว�มเปนผเย�ว(ประเดนรอง) (ม�ตร� ๑๙) กอน แลวจงต�มดวยประเดนก�รทำ�นตกรรมของผเย�ว ((ประเดนหลก) (ม�ตร� ๒๑) ดงน

“ขอเทจจรงต�มปญห� [นายเอกมอายเพยง ๑๘ ปยงไมครบ ๒๐ ปบรบรณ](เมอต�มขอเทจจรงต�มปญห�ไมเข�องคประกอบในท�งกฎหม�ย ยอมไมเกดผลต�มม�ตร� ๑๙ กล�วคอไมบรรลนตภ�วะ[จงมสถานะเปนผเยาว](ตองแสดงใหเหนว�ต�มขอเทจจรงต�มปญห�น�ยเอกอ�ยเท�ใด และต�มม�ตร� ๑๙ อ�ยเท�ใดจงจะบรรลนตภ�วะ)ตามมาตรา ๑๙ [การทนายเอกซงเปนผเยาว](ไมตองแสดงเหตผลอกว�เหตใดน�ยเอกจงเปนผเย�วเพร�ะไดวนจฉยไปแลวในตอนตน)ไป [ทำานตกรรมคอการซอรองเทานกเรยน ] (ตองชใหเหนว�ขอเทจจรงใดในคำ�ถ�มคอก�รทำ�นตกรรมดงทบญญตไวในม�ตร� ๒๑) โดย [ไมปรากฏขอเทจจรงวาไดรบความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรม] (ขอเทจจรงในคำ�ถ�มไมไดกล�วถงคว�มยนยอมของผแทนโดยคว�มชอบธรรม สนนษฐ�นว�ผแทนโดยชอบธรรมยงไมไดใหคว�มยนยอม) [นตกรรมการซอรองเทาจงตกเปนโมฆยะ](เมอประกฎว�ขอเทจจรงในคำ�ถ�มเข�องคประกอบของกฎหม�ยในสวนทเปนเหตทง ๓สวน ผลกคอ นตกรรมตกเปนโมฆยะ ต�มม�ตร� ๒๑...”

จ�กตวอย�งข�งตนนกศกษ�จะพบว� ในก�รปรบบทนนคว�มสำ�คญอยทก�รแสดงใหเหนว�ขอเทจจรงต�มปญห�เข�กนไดกบโครงสร�งของกฎหม�ยในสวนทเปนเหตหรอไม และอย�งไร

ขอบกพรองทพบม�กสำ�หรบนกศกษ�ทเพงเรมเขยนตอบขอสอบอท�หรณ คอ นกศกษ�มกจะปรบบทว� “ขอเทจจรงต�มปญห� น�ยเอกมอ�ยเพยง ๑๘ ปจงเปนผเย�วต�มม�ตร� ๑๙...” ซงแมจะใหผลในท�งกฎหม�ยเหมอนกน แตจะไดคะแนนไมดนก เพร�ะนกศกษ�ยงไมไดแสดงใหเหนว�เหตใดน�ยเอกซงมอ�ย ๑๘ ปจงเปนผเย�ว นกศกษ�กล�วถงเฉพ�ะขอเทจจรงในคำ�ถ�มทว�เอกอ�ย ๑๘ ปแตไมไดกล�วถงองคกระปอบในท�งกฎหม�ยซงไดกำ�หนดอ�ยของบคคลไวว�จะตองอ�ย๒๐ ปบรบรณ นกศกษ�บ�งคนปรบบทในสวนนว� “ขอเทจจรงต�มปญห� น�ยเอกอ�ยยงไมครบ ๒๐ ปบรบรณ จงเปนผเย�วต�มม�ตร� ๑๙...” ซงไมใชก�รปรบบททสมบรณเชนเดยวกน เพร�ะนกศกษ�ไมแสดงใหเหนว�ขอเทจจรงสวนใดเปนส�เหตใหนกศกษ�สรปว�น�ยเอกอ�ยยงไมครบ ๒๐ ปบรบรณ

๗.นกศกษ�ไมจำ�เปนตองอ�งถงขอเทจจรงทงหมดในคำ�ถ�ม ทมกจะกล�วกนว� ไมตองลอกคำ�ถ�ม แตนกศกษ�ควรหยบยกม�เฉพ�ะขอเทจจรงทจำ�เปนตองใชม�พจ�รณ�เปรยบเทยบกบองคประกอบของกฎหม�ย ซงโดยทวไปกคอ ขอเทจจรงทเกยวกบประเดนหลกและประเดนรองซงนกศกษ�ไดขดเสนใตหรอทำ�เครองหม�ยไว

ตวอยาง

น�ยจตพร อ�ย ๑๘ ป ไดจดทะเบยนสมรสกบน�งส�วสดสวยอ�ย ๑๘ ป โดยทงสองฝ�ยไดรบคว�มยนยอมจ�กบด�ม�รด� หลงสมรสได ๓ เดอน น�ยจตพรกล�ยเปนคนวกลจรตแตศ�ลยงมไดสงใหน�ยจตพรเปนคนไร

คว�มส�ม�รถ อกหนงเดอนตอม� น�ยจตพรไดไปซอรถยนตจ�กน�ยเกรยงอ�ย ๒๑ป โดยทขณะทำ�ก�รซอข�ยกนนนน�งเกรยงรอยว�น�ยจตพรเปนคนวกลจรต ดงน สญญ�ซอข�ยนตกเปนโมฆยะเพร�ะคว�มเปนผเย�วหรอคว�มเปนคนวกลจรตของน�ยจตพรหรอไม เพร�ะเหตใด

๘.ถ�ขอเทจจรงในคำ�ถ�มเปนประเดนทตองดวยกฎหม�ยบทหลก นกศกษ�ตองไมลมทจะพจ�รณ�กฎหม�ยบทยกเวนดวยว�ปรบเข�กนไดหรอไม เพร�ะขอเทจจรงนนๆ อาจปรบเขากนไดกบกฎหมายบทยกเวน ซงใหผลในทางกฎหมายตรงกนขามกบกฎหมายบทหลก เชน น�ย ก. อ�ย ๑๖ ป ซอรถยนต ๑คน เพอขบไปโรงเรยน... ห�กพจ�รณ�ขอเทจจรงอย�งรวดเรว นกศกษ�หล�ยคนอ�จจะพจ�รณ�ว�เปนเพยงประเดนต�มม�ตร� ๒๑ และอ�จวนจฉยในทนทว�นตกรรมตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑ เพร�ะไมปร�กฏขอเทจจรงว�ไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม แตห�กนกศกษ�พเคร�ะหขอเทจจรงอย�งละเอยด นกศกษ�จะพบว�ขอเทจจรงอ�จจะปรบเข�ไดกบบทกฎหม�ยยกเวนของม�ตร� ๒๑ อนไดแก ม�ตร� ๒๒-๒๔ อย�งไรกต�มนกศกษ�ไมจำ�เปนตองนำ�กฎหม�ยบทยกเวนทกม�ตร�ม�ปรบ อ�จยกม�เพยงบ�งบทม�ตร�ทเหนว�องคประกอบของบทบญญตน�จะมคว�มเกยวของกบขอเทจจรงม�กทสด(นกศกษ�อ�จจำ�เปนตองพเคร�ะหกฎหม�ยบทยกเวนดวย แมท�ยทสดจะไมเกดผลท�งกฎหม�ยต�มกฎหม�ยบทยกเวนนน (เพร�ะขอเทจจรงต�มปญห�อ�จจะปรบเข�กนไมไดกบองคประกอบของกฎหม�ย) ทตองหยบยกขนม�ปรบกเนองจ�กว�ผถ�มอ�จจะกำ�หนดก�รวนจฉยต�มกฎหม�ยบทยกเวนเปนประเดนรองทนกศกษ�จะตองวนจฉยเพอทดสอบคว�มรนกศกษ�ว� นกศกษ�มคว�มรคว�มเข�ในกฎหม�ยบทยกเวนนนหรอไม) (เพร�ะบ�ง

ครงผถ�มประสงคจะใหมประเดนเกยวกบกฎหม�ยบทยกเวนดวย แมจะไมเกดผลต�มกฎหม�ยบทยกเวนกต�ม)

ในท�งกลบกนเมอนกศกษ�พจ�รณ�ขอเทจจรงในคำ�ถ�ม และทร�บว�เปนประเดนทเกยวของกบกฎหม�ยบทยกเวน นกศกษ�ไมควรรบรอนปรบบทกฎหม�ยยกเวนในทนท แตควรวนจฉยขอเทจจรงต�มกฎหม�ยบทหลกเสยกอนว�เกดผลอย�งไร เชน น�ย ก. อ�ย ๑๖ ป ซอรองเท� ๑ค ๑๐๐บ�ท เพอใชใสไปโรงเรยน... นกศกษ�อ�จจะทร�บโดยทนทว�เปนประเดนต�มม�ตร� ๒๔ แตกอนทนกศกษ�จะปรบม�ตร� ๒๔ ซงเปนบทกฎหม�ยยกเวนเข�กบขอเทจจรง นกศกษ�ควรวนจฉยเสยกอนว�ต�มม�ตร� ๒๑ โดยเปนกฎหม�ยบทหลกนน นตกรรมททำ�ขนมผลท�งกฎหม�ยอย�งไร เหตทนกศกษ�ตองพจ�รณ�บทหลกกเพร�ะบทยกเวนเปนบทกฎหม�ยคเคยงกบบทหลก และก�รวนจฉยขอเทจจรงต�มบทยกเวนได ขอเทจจรนนจะตองปรบเข�ไดและเกดผลท�งกฎหม�ยต�มบทหลก ก�รวนจฉยขอเทจจรงต�มบทยกเวนกเพอยกเวนผลท�งกฎหม�ยบทหลก

แตท�ยทสดแลว ผลท�งกฎหม�ยจะมขนต�มกฎหม�ยบทใดบทหนงเท�นน เพร�ะเหตนนกศกษ�ตองระมดระวงในก�รเขยน ตองไมใหผอ�นเข�ใจผดว�ผลก�รวนจฉยของนกศกษ�เกดขนทงต�มกฎหม�ยบทหลกและกฎหม�ยบทยกเวน

ตวอย�งคำ�ถ�ม น�ยดำ�อ�ย ๑๘ ป ซอตำ�ร�เรยนจำ�นวน ๒เลม ร�ค� ๕๐๐บ�ท จ�กน�ยข�วโดยไมไดรบอนญ�ตผแทนโดยชอบธรรมนตกรรมทน�ยดำ�ทำ�ขนตกเปนโมฆยะหรอไม

พจ�รณ�ตวอย�งคำ�ตอบตอไปน

“ก�รทน�ยดำ�ผเย�วทำ�นตกรรมอนไดแกก�รซอตำ�ร�เรยนจำ�นวน ๒เลม โดยไมปร�กฏว�ไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม นตกรรมยอมตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑ และเมอนตกรรมทน�ยดำ�ทำ�ขนสมแกฐ�น�นรป คอ เปนก�รใชสอยเงนทไมเกนแกฐ�นะและเปนก�รจำ�เปนตอก�รศกษ�เล�เรยน ซงไดถอว�เปนก�รจำ�เปนตอก�รดำ�รงชพต�มสมควร นตกรรมจงสมบรณต�มม�ตร� ๒๔”

จะเหนด�ลำ�ดบก�รวนจฉยถกตอง คอ ปรบบทกฎหม�ยหลกกอนทจะไปพจ�รณ�บทกฎหม�ยยกเวน แตก�รเรยบเรยงคำ�ตอบของนกศกษ�อ�จทำ�ใหเกดคว�มสงสยว� สดท�ยแลวนตกรรมตกเปนโมฆยะหรอไมตกเปนโมฆยะกนแน

นกศกษ�อ�จจะเรยบเรยงใหมเปนว� “โดยหลก ก�รทน�ยดำ�ผเย�วทำ�นตกรรมอนไดแกก�รซอตำ�ร�เรยนจำ�นวน ๒เลม โดยไมปร�กฎว�ไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม นตกรรมยอมตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑ ซงเปนกฎหม�ยบทหลก แตอย�งไรกต�มยงตองพจ�รณ�ตอไปว� ขอเทจจรงปรบเข�ไดกบกฎหม�ยบทยกเวนหรอไม ซงเมอพจ�รณ�ม�ตร� ๒๔ ซงเปนกฎหม�ยบทยกเวนของม�ตร� ๒๑ แลว จะเหนไดว� นตกรรมทน�ยดำ�ทำ�ขนสมแกฐ�น�นรป คอ เปนก�รใชสอยเงนทไมเกนแกฐ�นะและเปนก�รจำ�เปนตอก�รศกษ�เล�เรยน ซงถอไดว�เปนก�รจำ�เปนตอก�รดำ�รงชพต�มสมควร ขอเทจจรงจงปรบเข�ไดกบม�ตร� ๒๔ ซงเปนผลใหสญญ�ซอตำ�ร�เรยนทน�ยดำ�ทำ�ขนไมตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑

๙.ก�รปรบจะเรมในประเดนใดกอนหรอหลงนน ผเขยนแนะนำ�ว� นกศกษ�อ�จใชลำ�ดบเวล�ก�รเกดขนของเหตก�รณม�เปนขอพจ�รณ�(โปรดด “วธคดตอบเรยงลำ�ดบเวล�กอนหลงแหงเหตก�รณทเกดขน ใน หยด แสงอทย” , การศกษาวชากฎหมาย.) โดยทวไปผถ�มจะ

เรยบเรยงขอเทจจรงในคำ�ถ�มต�มลำ�ดบเวล�ก�รเกดขนของเหตก�รณ อย�งไรกต�มเปนไปไดเชนกนว�ขอเทจจรงซงเกยวของกบประเดนแรก (ซงเปนขอเทจจรงในสวนตนของประโยค) กลบไปปร�กฎเพมเตมในประโยคท�ยๆ ของคำ�ถ�ม ในก�รปรบบทในประเดนนนๆ นกศกษ�กจะตองพเคร�ะหขอเทจจรงทเกยวของกบประเดนทงหมด ไมว�จะปร�กฏอยในสวนใดของคำ�ถ�มกต�ม ทงนเปนไปต�มหลกก�รของก�รเขยนตอบขอสอบอท�หรณแบบพจ�รณ�เรอง คอ พจ�รณ�ทละเรอง(ประเดน) ใหเสรจเปนเรองๆไป

ตวอยางลำาดบของการปรบบท (จ�กตวอย�งข�งตน)

ลำ�ดบ 1 ประเดนคว�มเปนผเย�ว(อ�ย)

ลำ�ดบ 2 ประเดนก�รบรรลนตภ�วะโดยก�รสมรส

ลำ�ดบ 3 ประเดนคว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของผเย�ว

ลำ�ดบ 4 ประเดนเรองคว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของคนวกลจรต

(๔) การสรปคำาตอบ

เมอนกศกษ�ไดปรบบทกฎหม�ยเข�กบขอเทจจรงในทกประเดนคำ�ถ�มแลว ในสวนท�ยทสดของก�รตอบขอสอบอท�หรณนกศกษ�ควรจะสรปธงคำ�ตอบในประเดนหลกของนกศกษ� ทงนก�รสรปคำ�ตอบไมใชวนจฉยหรอปรบบทซำ� แตเปนระบคำ�ตอบอย�งสนของประเดนหลกของคำ�ถ�ม (นกศกษ�อ�จจะใหเหตผลของคำ�ตอบดวยกได แตควรเขยนอย�งนนกระชบ มฉะนนจะกล�ยเปนก�รปรบบทหรอวนจฉยซำ�ซ�ก แมอ�จจะไมมผลตอคะแนน แตกจะทำ�ใหนกศกษ�เสยเวล�โดยใชเหต) ซงโดยทวไป คอ

ก�รระบผลในท�งกฎหม�ยทเกดขนพรอมทงอ�งองบทบญญตหรอหลกกฎหม�ยทเกดขนพรอมทงอ�งองบทบญญตหรอหลกกฎหม�ยทกอใหเกดผลเชนว�นน

จ�กตวอย�ง กรณน�ยจตพร ประเดนหลกต�มปญห� คอ นตกรรมทน�ยจตพรทำ�ขนตกเปนโมฆยะเพร�ะคว�มเปนผเย�ว หรอเพร�ะคว�มวกลจรต สมมตว�นกศกษ�ไดวนจฉยประเดนรองทงหมดแลวไดคว�มว�น�ยจตพรพนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะแลว และนตกรรมตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๓๐ นกศกษ�อ�จจะสรปในคำ�ตอบในตอนท�ยไดว� “นตกรรมทน�ยจตพรทำ�ขนนไมตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑ แตตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๓๐ หรอ นตกรรมทน�ยจตพรทำ�ขนนไมตกเปนโมฆยะ” “ต�มม�ตร� ๒๑ เพร�ะน�ยจตพรบรรลนตภ�วะแลว แตตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๓๐ เพร�ะน�ยจตพรทำ�นตกรรมไปในขณะจรตวกลและคกรณอกฝ�ยรว�น�ยจตพรวกลจรตในขณะทำ�นตกรรม”

แบบฝกหดชดท ๔ ก�รปรบบท (หน� ๑๒๓)

๓. ตวอยางการเขยนตอบขอสอบอทาหรณ

ดงทกล�วไปแลวว�ก�รเขยนสอบอท�หรณประกอบไปดวยโครงสร�งก�รเขยนตอบ ๔สวน คอ ประเดนทถ�ม หลกกฎหม�ย ก�รปรบบท และสรปคำ�ตอบ ก�รจดว�งตำ�แหนงของโครงสร�งทง ๔ สวนอ�จจะแตกต�งกนออกไปขนอยกบคว�มถนดของนกศกษ�แตละคน ผเขยนขอยกตวอย�งก�รจดว�งรปแบบก�รตอบขอสอบอท�หรณทนยมใชกนอยทวไป ๒รปแบบดวยกน ไดแก (เกยรตขจร วจนสวสด, ทวเกยรต มนะกนษฐ, คำาถามและแนวคำาตอบกฎหมายอาญา, (กรงเทพฯ: วญญชน, พ.ศ. ๒๕๔๔), หน� ๑๐-๑๕)

1. รปแบบก�รตอบแบบพนฐ�น2. รปแบบก�รตอบทละประเดน1.รปแบบการตอบแบบพนฐาน

ก�รเขยนตอบรปแบบนเหม�ะสำ�หรบนกศกษ�ทเพงเรมฝกเขยนตอบขอสอบอท�หรณ เพร�ะง�ยตอก�รจดลำ�ดบคว�มคดท�งคว�มคด

ก�รเขยนตอบแบบพนฐ�นส�ม�รถจดรปแบบไดดงน

ประเดนต�มปญห�มดงตอไปน

1. ...........................................................2. ............................................................3. ............................................................

หลกกฎหม�ยทเกยวของบญญตอยในประมวลกฎหม�ยแพงและพ�ณชยดงตอไปน (ศ�สตร�จ�รยธ�นนทร กรยวเชยร เหนว� ถ�นกศกษ�ส�ม�รถจำ�หลกกฎหม�ยไดแมนยำ� ปญห�ขอกฎหม�ยนนยงย�ก กควรแยกแยะหลกกฎหม�ยออกม�ใหเดนชดแลวจงคอยปรบบท ในท�งตรงกนข�ม ถ�นกศกษ�จำ�หลกกฎหม�ยไดบ�ง หรอไดพอสมควร และปญห�ขอกฎหม�ยนนไมยงย�ก จะตอบดวยก�รวนจฉยปญห�ทถ�มโดยอ�งกฎหม�ยคละกนไปกบก�รวนจฉยปญห�ในคำ�ตอบนนกได โปรดด ธ�นนทร กรยวเชยร, อภชน จนทรเสน, คำาแนะนำานกศกษากฎหมาย, หน� ๒๒๐ ต�มคว�มเหนของศ�สตร�จ�รยธ�นนทร กรยวเชยร ก�รเขยนโดยแยกหลกกฎหม�ยออกม�ใหเหนเดนชดพอเทยบไดกบรปแบบก�รตอบแบบพนฐ�น และรปแบบตอบทละประเดน รปแบบท ๑)

ม�ตร� ๑ .......................................................................................................................................

ม�ตร� ๒ ......................................................................................................................................

ม�ตร� ๓ ......................................................................................................................................

ม�ตร� ๔ .....................................................................................................................................

(ประเดนท๑) ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

(ประเดนท๒) ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

.................................................................................

.................................................................................

..................................................................(ประเดน

ท๓) .....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

(สรป)...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ขอคว�มทอยในวงเลบนนนกศกษ�ไมจำ�เปนตองเขยนกได โดยนกศกษ�อ�จจะใชก�รยอหน�เปนเครองมอเพอแยกโครงสร�งก�รเขยนตอบในแตละสวนออกจ�กกน อย�งไรกต�มในสวนของก�รปรบบทอ�จจะมหล�ยยอหน�กได โดยนกศกษ�อ�จจะยอหน�ใหมทกครงเมอมก�รวนจฉยประเดนใหม ก�รยอหน�นอกจ�กจะชวยในก�รจดลำ�ดบคว�มคดแลวยงชวยใหผตรวจตรวจคำ�ตอบง�ยขนอกดวย

2.รปแบบการตอบทละประเดน

ยงส�ม�รถแบงเปนไดอก ๒ รปแบบยอย ดงน

รปแบบท ๑

ประเดนท (ท ๑) ........................................................................................................................................

หลกกฎหม�ยทเกยวของ

1. ...................................................................................................................................................................

2. ...................................................................................................................................................................

(ปรบบท)............................................................................................................................................

........................................................................................

........................................................................................

........................................................................................

........................................................................................

........................................................................................

......................................................................

ประเดนท (ท ๒)..................................................................................................................................

หลกกฎหม�ยทเกยวของ

1. .............................................................................................................................................................

2. .............................................................................................................................................................

(ปรบบท)...........................................................................................................................

........................................................................................

........................................................................................

........................................................................................

........................................................................................

........................................................................................

......................................................................

ประเดนท (ท ๓) .............................................................................................................................

หลกกฎหม�ยทเกยวของ

1. .............................................................................................................................................................

2. .............................................................................................................................................................

(ปรบบท)............................................................................................................................................

........................................................................................

........................................................................................

........................................................................................

........................................................................................

........................................................................................

........................................................................................

...

(สรป)...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

รปแบบท ๒

ประเดน (ท๑).....................................................................................................................................

ขอเทจจรงต�มปญห� ก�รทน�ย.......................................................................ต�มหลกกฎหม�ยใน ป.พ.พ. ซงว�งหลกว�...........................................................ตอม�เมอวนท ๑กรกฎ�คม .........................................ต�มหลกกฎหม�ยใน ป.พ.พ. ซงว�งหลกไวว�...............................................................................................

สรป...................................................................................................................................................

ประเดน (ท๒).........................................................................................................................................

ขอเทจจรงต�มปญห� ก�รทน�ย.......................................................................ต�มหลกกฎหม�ยใน ป.พ.พ. ซงว�งหลกว�...........................................................ตอม�เมอวนท ๑กรกฎ�คม .........................................ต�มหลกกฎหม�ยใน ป.พ.พ. ซงว�งหลกไวว�....................................................................

สรป.................................................................................................................................................

ก�รเขยนตอบทละประเดนนมอยดวยกน ๒ รปแบบ คอ รปแบบท ๑ ซงมลกษณะก�รจดว�งโครงสร�งคล�ยคลงกบก�รเขยนตอบแบบพนฐ�น เพยงแตนกศกษ�วนจฉยไปทละประเดน ในขณะทรปแบบท ๒ เปนก�รวนจฉยทละประเดนเชนกน แตสวนของหลกกฎหม�ยกบก�รปรบบทจะไมไดแยกสวนกนชดเจน

ในก�รเขยนตอบทละประเดนในรปแบบท ๒ นนยมใชในกรณทมเวล�จำ�กด และผทเขยนตอบแบบนสวนใหญจะเปนผทมคว�มส�ม�รถในก�รเขยนตอบขอสอบอท�หรณเปนอย�งดแลว

แบบฝกหดชดท ๕ ก�รเขยนตอบขอสอบอท�หรณ

๙

แบบฝกหดการเขยนตอบขอสอบอทาหรณ

แบบฝกหดชดท ๑

การจบประเดนคำาถาม

คำาชแจง โปรดอ�นปญห�อท�หรณและตอบคำ�ถ�มทเกยวของ

อทาหรณ ๑. น�ยจตพร อ�ย ๑๘ ป ไดจดทะเบยนสมรสกบน�งส�วสดสวย อ�ย ๑๘ ป โดยทงสองฝ�ยไดรบคว�มยนยอมจ�กบด�ม�รด� หลงสมรสได

๓ เดอน น�ยจตพรกล�ยเปนคนวกลจรตแตศ�ลยงมไดสงใหน�ยจตพรเปนคนไรคว�มส�ม�รถ อกหนงเดอนตอม� น�ยจตพรไดไปซอรถยนตจ�กน�ยเกรยงอ�ย ๒๑ ป โดยขณะทำ�ก�รซอข�ยกนนนน�ยเกรยงรอยว�น�ยจตพรเปนคนวกลจรต ดงนน สญญ�ซอข�ยนตกเปนโมฆยะเพร�ะคว�มเปนผเย�วหรอคว�มเปนคนวกลจรตของน�ยจตพรหรอไม เพร�ะเหตใด (ใชตอบคำ�ถ�มขอท ๑-๓)

๑. ใหจบคขอเทจจรงกบหลกกฎหม�ยทกำ�หนดม�ให

(ก) ม�ตร� ๑๙ (ข) ม�ตร� ๒๐ (ค) ม�ตร� ๒๑ (ง) ม�ตร� ๓๐

(๑) น�ยจตพรอ�ย ๑๘ ป _____________________(๒) จดทะเบยนสมรสกบน�งส�วสดสวย ๑๘ ป_____________________(๓) กล�ยเปนคนวกลจรตทศ�ลยงไมไดสงใหเปนคนไรคว�ม

ส�ม�รถ_____________________

(๔) ซอรถยนต_____________________(๕) ขณะทำ�ก�รซอข�ยอยนนรอยว�น�ยจตพรเปนคนวกลจรต_____________________๒. ประเดกหลก

ไดแก_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________๓. ประเดนรองไดแก____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________อทาหรณ ๒. น�ย ก. อ�ย ๑๘ ป ไดอยกนฉนส�มภรรย�กบน�งส�ว ข. อ�ย ๒๐ ป ไดไปซอรถยนต ๑ คน ร�ค� ๕ แสนบ�ทจ�กบรษทโตโยต�บ�งขน จำ�กด โดยไดรบคว�มยนยอมจ�กน�งดำ�ผเปนย�ย สญญ�ซอข�ยทน�ย ก. ทำ�ขนมผลสมบรณหรอไม เพร�ะเหตใด (ใชตอบคำ�ถ�มขอท ๔-๖)

๔. ใหจบคขอเทจจรงกบหลกกฎหม�ยทกำ�หนดม�ให

(ก) ม�ตร� ๑๙ (ข) ม�ตร� ๒๐ (ค) ม�ตร� ๒๑

(๑) น�ย ก. อ�ย ๑๘ ป_____________________(๒) ไดอยกนฉนส�มภรรย�กบน�งส�ว ข. อ�ย ๒๐ ป_____________________(๓) ซอรถยนต ๑ คน_____________________(๔) จำ�กด โดยไดรบคว�มยนยอมจ�กน�งดำ�ผเปนย�ย_____________________๕. ประเดนหลก

ไดแ

ก__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

๖. ประเดนรองไดแก__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________อท�หรณ ๓. น�ย ก. อ�ย ๑๕ ปขบจกรย�นยนตโดยประม�ทเลนเลอชนน�งส�ว ข. ไดรบบ�ดเจบตองเสยค�รกษ�พย�บ�ลไปทงสน ๑๐,๐๐๐ บ�ท น�งส�ว ข. เรยกใหน�ย ก. รบผดชอบชดใชค�เสยห�ยจำ�นวนดงกล�ว แตน�ย ก.ปฏเสธ อ�งว�ตนเปนผเย�วไมตองรบผดใดๆ ท�นเหนดวยกบขออ�งของน�ย ก. หรอไม เพร�ะเหตใด (ใชคำ�ตอบขอ ๗-๙)

๗. ใหจบคขอเทจจรงกบหลกกฎหม�ยทกำ�หนดม�ให

(ก) ม�ตร� ๑๙ (ข) ม�ตร� ๒๑ (ค) ม�ตร� ๔๒๐

(๑) น�ย ก. อ�ย ๑๕ ป_____________________

(๒) ขบจกรย�นยนตโดยประม�ทเลนเลอ _____________________

(๓)น�ย ก.ปฏเสธ อ�งว�ตนเปนผเย�ว_____________________

๘. ประเดนหลกไดแก__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________๙. ประเดนรองไดแก__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________อทาหรณ ๔. ข.เปนบตรของ ก. เกดวนท ๑ กรกฎ�คม ๒๕๐๗ ข. อยกนฉนส�มภรรย�กบ ค. โดยมไดจดทะเบยนสมรส ในวนท ๑๕ มน�คม ๒๕๒๒ ข.ยกแหวนเพชรวงหนงใหแก ค. และในวนเดยวกนไดทำ�พนยกรรมอย�งถกตองต�มแบบยกบ�นหลงหนงใหกบ ค. ในวนท ๑ เมษ�ยน ๒๕๒๒ ค. ไดใหกำ�เนดบตรคนหนง ซง ข. ไดไปจดทะเบยนรบเปนบตรทชอบดวยกฎหม�ยในวนเดยวกนนนเอง ตอม�ในวนท ๑ มน�คม ๒๕๒๓ ข. ไดตงร�นข�ยผ� และไดสงซอผ�จ�ก ง.เปนเงนหนงหมนบ�ท ก�รกระทำ�ของ ข.ประก�รต�งๆ ดงกล�วน ก. มไดรเหนหรอใหคว�มยนยอมดวยแตอย�งใด ถ� ก. ตองก�รจะบอกล�นตกรรมท ข.ไดกระทำ�ไปดงกล�ทกๆ ร�ย ก. จะทำ�ไดหรอไม เพยงใด (ใชตอบคำ�ถ�มขอ ๑๐-๑๒)

๑๐. ใหจบคขอเทจจรงกบหลกกฎหม�ยทกำ�หนดม�ให

(ก) ม�ตร� ๑๙ (ข) ม�ตร� ๒๐ (ค) ม�ตร� (๒๑) (ง) ม�ตร� ๒๓ (จ) ม�ตร� ๒๕ (ฉ) ม�ตร� ๒๗ (ช) ม�ตร� ๑๕๗๔ (ซ) ม�ตร� ๑๗๐๓

(๑) ข...เกดวนท ๑ กรกฏคม ๒๕๐๗...

ในวนท ๑๕ มน�คม ๑๕๒๒_____________________

(๒) อยกนฉนส�มภรรย�กบ ค.

โดยมไดจดทะเบยนสมรส_____________________

(๓) ยกแหวนเพชรวงหนงใหแก ค._____________________

(๔) ทำ�พนยกรรมอย�งถกตองต�มแบบ_____________________

(๕) ไดไปจดทะเบยนรบเปนบตรทชอบดวยกฎหม�ย_____________________

(๖) ตงร�นข�ยผ�_____________________

(๗) สงซอเสอผ�จ�ก ง. เปนเงนหนงหมนบ�ท_____________________

(๘) ก�รกระทำ�ของ ข. ประก�รต�งๆ ดงกล�วน

ก. มไดรเหนหรอใหคว�มยนยอมดวยแตอย�งใด_____________________

๑๑. ประเดนหลก ไดแก ________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________๑๒. ประเดนรองไดแก__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________อท�หรณ ๕. น�ยแสวงขบรถโดยประม�ทเลนเลอ ชนน�งอรชรหญงหม�ยซงตงครรภได ๗ เดอนเศษ เปนเหตใหสมองของท�รกในครรภไดรบก�รกระทบกระเทอนอย�งรนแรง ตอม�น�งอรชรไดคลอดบตรออกม� คอ ด.ช.ประส�ท ปร�กฏว� ด.ช.ประส�ทมอ�ก�รวกลจรตเพร�ะสมองไดรบคว�มกระทบกระเทอนขณะอยในครรภ น�งอรชรจงไดยนฟองน�ยแสวงตอศ�ล แทน ด.ช.ประส�ท เรยกค�สนไหมทดแทน โดยอ�งว�น�ยแสวงประม�ทเลนเลอทำ�ให ด.ช.ประส�ทวกลจรต น�ยแสวงใหก�รตอสคดว� ด.ช.ประส�ทไมมสทธไดรบค�สนไหมทดแทน เพร�ะในขณะทตนขบรถชนน�งอรชรนน ด.ช.ประส�ทยงไมมสภ�พบคคล จงยงไมมสทธใดๆ ใหผอนละเมดได ขอใหศ�ลยกฟอง ขอตอสของน�ยแสวงฟงขนหรอไม เพร�ะเหตใด

อนง เมอ ด.ช.ประส�ทมอ�ย ๑๔ ปเศษ ไดซอรองเท�จ�กร�นศกษ�ภณฑพ�นชม� ๑ คในร�ค� ๓๕ บ�ท สญญ�ซอข�ยร�ยนมผลสมบรณหรอไม เพร�ะเหตใด (ใชตอบคำ�ถ�มขอ ๑๓-๑๔)

๑๓. ใหจบคขอเทจจรงกบหลกกฎหม�ยทกำ�หนดม�ให

(ฏ) ม�ตร� ๑๕ (ข) ม�ตร� ๑๙ (ค) ม�ตร� ๒๑ (ง) ม�ตร� ๒๔ (จ) ม�ตร� ๓๐ (ฉ) ม�ตร� ๔๒๐

(๑) เลนเลอ ชนน�งอรชรหญงหม�ยซงตงครรภได ๗ เดอนเศษ เปนเหตใหสมองของท�รกในครรภไดรบก�รกระทบกระเทอนอย�งรนแรง

(๒) น�ยแสวงใหก�รตอสคดว� ด.ช.ประส�ทไมมสทธไดรบค�สนไหมทดแทน เพร�ะในขณะทตนขบรถชนน�งอรชรนน ด.ช.ประส�ทยงไมมสภ�พบคคล จงยงไมมสทธใดๆ ใหผอนละเมดได

(๓) ด.ช. ประส�ทมอ�ย ๑๗ ปเศษ

(๔) ซอรองเท�...๑ค

(๕) ในร�ค� ๓๕ บ�ท

๑๔. ประเดนหลก ไดแก __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________๑๕. ประเดนรองไดแก__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

แบบฝกหดชดท ๒

การแยกองคประกอบของบทบญญต

กฎหมายลายลกษณอกษร

คำ�ชแจง ใหนกศกษ�แยกองคประกอบสวนทเปนเหตและผลในท�งกฎหม�ยของบทบญญตกฎหม�ยล�ยลกษณอกษรตอไปน

ขอ

บทบญญต(ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย)

องคประกอบสวนทเปนเหต ผลทางกฎหมาย

๑ม�ตร� ๑๕วรรคสอง

๑...................................

..............................๒

.................................................................

๓...................................

..............................

๒ ม�ตร� ๑๙

๑...................................

..............................๒

.................................................................

๓ม�ตร� ๒๐ และม�ตร�

๑๔๔๘

๑...................................

..............................๒

.................................................................

๓...................................

..............................

๔ ม�ตร� ๒๑

๑...................................

..............................๒

.................................................................

๓...................................

..............................๔

.................................................................

๕ ม�ตร� ๒๔ ๑...................................

..............................๒

.................................................................

๓...................................

..............................๔

.................................................................

๖

ม�ตร� ๒๗ วรรคแรกและวรรค

สอง

๑...................................

..............................๒

.................................................................

๓...................................

..............................๔

.................................................................

๗ ม�ตร� ๓๐

๑...................................

..............................๒

.................................................................

๓...................................

..............................๔

.................................................................

๘ม�ตร� ๖๑ วรรคแรก

๑...................................

..............................๒

.................................................................

๓...................................

..............................๔

.................................................................

๕...................................

..............................

๙ม�ตร� ๗๖ วรรคแรก

๑...................................

..............................๒

.................................................................

๓...................................

..............................๑๐ ม�ตร� ๑๕๙

วรรคแรก และวรรค

สอง

๑...................................

..............................๒

.................................................................

๓...................................

..............................๔

.................................................................

๑๑ม�ตร� ๑๕๙ วรรคส�ม

๑...................................

..............................๒

.................................................................

๓...................................

..............................๔

.................................................................

๕...................................

..............................๖

.................................................................

๑๒ ม�ตร� ๑๖๔ ๑...................................

..............................๒

.................................................................

๓...................................

..............................๔

.................................................................

๕...................................

..............................๖

.................................................................

๑๓ ม�ตร� ๒๑๙

๑...................................

..............................๒

.................................................................

๓...................................

..............................๔

.................................................................

๑๔ ม�ตร� ๒๓๗ ๑...................................

..............................๒

.................................................................

๓...................................

..............................๔

.................................................................

๕...................................

..............................

๑๕ ม�ตร� ๓๘๗

๑...................................

..............................๒

.................................................................

๓...................................

..............................๔

.................................................................

แบบฝกหดชดท ๓

การปรบบท

คำาชแจง เตมขอเทจจรงทสอดคลองกบองคประกอบท�งกฎหม�ยลงในชองว�ง

อทาหรณ ๑ น�ยจตพร อ�ย ๑๘ ป ไดจดทะเบยนสมรสกบน�งส�วสดสวย อ�ย ๑๘ ป โดยทงสองฝ�ยไดรบคว�มยนยอมจ�กบด�ม�รด� หลงสมรสได ๓ เดอน น�ยจตพรกล�ยเปนคนวกลจรตแตศ�ลยงมไดสงใหน�ยจตพรเปนคนไรคว�มส�ม�รถ อกหนงเดอนตอม� น�ยจตพรไดไปซอรถยนตจ�กน�ยเกรยง อ�ย ๒๑ ป โดยทขณะทำ�ก�รซอข�ยกนนนน�งเกรยงรอยว�น�ยจตพรเปนคนวกลจรต ดงน สญญ�ซอข�ยนตกเปนโมฆยะเพร�ะคว�มเปนผเย�วหรอคว�มเปนคนวกลจรตของน�ยจตพรหรอไม เพร�ะเหตใด

ประเดนความเปนผเยาว

มาตรา ๑๙

ประเดนความเปนผเยาว

มาตรา ๒๐

ประเดนความสามารถในการทำานตกรรม

ของผเยาว มาตรา ๒๑

องคประกอบ

ขอเทจจรง

องคประกอบ

ขอเทจจรง

องคประกอบ

ขอเทจจรง

บคคล น�ยจตพร ช�ยและหญงอ�ยครบ ๑๗ ปบรบรณ

ผเย�ว

อ�ยครบ ๒๐ ปบร

อ�ย ๑๘ ป จดทะเบยน

ทำ�นตกรรม

บรณ สมรส

ผลทางกฎหมายพนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะ

ไมพนจ�กภ�วะผเย�วและไมบรรลนตภ�วะ

ผลทางกฎหมายบรรลนตภ�วะ

โดยไมไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม

ผลทางกฎหมายนตกรรมตกเปนโมฆยะ

ประเดนคว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของคนวกลจรต (ม.๓๐)

องคประกอบ ขอเทจจรง

บคคลซงศ�ลยงไมไดสงใหเปนคนไรคว�มส�ม�รถ

ทำ�นตกรรม

ในขณะวกลจรต

ในขณะทำ�นตกรรมคกรณอกฝ�ยหนงรว�วกลจรต

ผลท�งกฎหม�ย นตกรรมตกเปน

โมฆยะ

อทาหรณ ๒. น�ย ก. อ�ย ๑๘ ป ไดอยกนฉนส�มภรรย�กบน�งส�ว ข. อ�ย ๒๐ ป น�ย ก. ไดไปซอรถยนต ๑ คน ร�ค� ๕ แสนบ�ทจ�กบรษทโตโยต� บ�งขน จำ�กด โดยไดรบคว�มยนยอมจ�กน�งดำ�ผเปนย�ย สญญ�ซอข�ยทน�ย ก. ทำ�ขนมผลสมบรณหรอไม เพร�ะเหตใด

ประเดนความเปนผเยาว

มาตรา ๑๙

ประเดนความเปนผเยาว

มาตรา ๒๐ และมาตรา ๑๔๔๘

ประเดนความสามารถในการทำานตกรรม

ของผเยาว มาตรา ๒๑

องคประกอบ

ขอเทจจรง

องคประกอบ

ขอเทจจรง

องคประกอบ

ขอเทจจรง

บคคล ช�ยและหญงอ�ยครบ ๑๗ ปบรบรณ

ผเย�ว

อ�ยครบ ๒๐ ปบรบรณ

อ�ย ๑๘ ป จดทะเบยนสมรส

ทำ�นตกรรม

ผลทางกฎหมายพนจ�กภ�วะผเย�วและ

ผลทางกฎหมายบรรลนตภ�วะ

โดยไมไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบ

บรรลนตภ�วะ

ธรรม

ผลทางกฎหมายนตกรรมตกเปนโมฆยะ

อทาหรณ ๓. น�ย ก. อ�ย ๑๕ ปขบจกรย�นยนตโดยประม�ทเลนเลอชนน�งส�ว ข. ไดรบบ�ดเจบตองเสยค�รกษ�พย�บ�ลไปทงสน ๑๐,๐๐๐ บ�ท น�งส�ว ข. เรยกใหน�ย ก. รบผดชดใชค�เสยห�ยจำ�นวนดงกล�ว แตน�ย ก. ปฏเสธ อ�งว�ตนเปนผเย�วไมมตองรบผดใด ๆ ท�นเหนดวยกบขออ�งของน�ย ก. หรอไม เพร�ะเหตใด

ประเดนความเปนผเยาว ม.๑๙ประเดนความสามารถในการทำา

นตกรรมของผเยาว ม. ๒๑

องคประกอบ ขอเทจจรง องคประกอบ ขอเทจจรง

บคคล ผเย�ว

อ�ยครบ ๒๐ ปบรบรณ

ทำ�นตกรรม

ผลทางกฎหมาย(พนจ�กภ�วะผเย�วและบรรล

โดยไมไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม

นตภ�วะ)

ผลทางกฎหมาย (นตกรรมตกเปนโมฆยะ)

อทาหรณ ๔. ข. เปนบตรของ ก. เกดวนท ๑ กรกฎ�คม ๒๕๐๗ ข. อยกนฉนส�มภรรย�กบ ค. โดยมไดจดทะเบยนสมรส ในวนท ๑๕ มน�คม ๒๕๒๒ ข. ยกแหวนเพชรวงหนงใหแก ค. และในวนเดยวกนไดทำ�พนยกรรมอย�งถกตองต�มแบบยกบ�นหลงหนงใหกบ ค. ดวย ในวนท ๑ เมษ�ยน ๒๕๕๒๒ ค. ไดใหกำ�เนด บตรคนหนง ซง ข. ไดไปจดทะเบยนรบเปนบตรทชอบดวยกฎหม�ยในวนเดยวกนนนเอง ตอม�ในวนท ๑ มน�คม ๒๕๒๓ ข. ไดตงร�นข�ยผ� และไดสงซอผ�จ�ก ง. เปนเงนหนงหมนบ�ท ก�รกระทำ�ของ ข. ประก�รต�ง ๆ ดงกล�วน ก. มไดรเหนหรอใหคว�มยนยอมดวยแตอย�งใด ถ� ก. ตองก�รจะบอกล�งนตกรรมท ข. ไดกระทำ�ไปดงกล�วทก ๆ ร�ย ก. จะทำ�ไดหรอไม เพยงใด

ประเดนความเปนผเยาว ม.๑๙ประเดนความสามารถในการทำา

นตกรรมของผเยาว ม. ๒๐

องคประกอบ ขอเทจจรง องคประกอบ ขอเทจจรง

บคคล ช�ยหญงอ�ยครบ ๑๗ ปบรบรณ

อ�ยครบ ๒๐ ปบรบรณ

จดทะเบยนสมรส

ผลทาง ผลทางกฎหมาย

กฎหมาย(พนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะ)

บรรลนตภ�วะ

ประเดนความสามารถในการทำานตกรรม

1.สญญาใหแหวนเพชร

มาตรา ๒๑ (บทหลก) มาตรา๒๔ (บทยกเวน)

องคประกอบ ขอเทจจรง ผเย�ว

ผเย�ว ทำ�นตกรรม

ทำ�นตกรรม ซงเปนก�รสมแกฐ�น�นรป

โดยไมไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม

จำ�เปนตอก�รดำ�รงชพต�มสมควร

ผลทางกฎหมายนตกรรมตกเปนโมฆยะ

ผลทางกฎหมายนตกรรมไมมผลผกพนผเย�ว

2.พนยกรรม

มาตรา ๒๑ มาตรา ๒๕

องคประกอบ ขอเทจจรง ผเย�ว

ผเย�ว อ�ยครบ ๑๕ ปบรบรณ

ทำ�นตกรรม ทำ�พนยกรรม

โดยไมไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม

โดยไมไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม

ผลทางกฎหมายนตกรรมตกเปนโมฆยะ

ผลทางกฎหมายไมตกเปนโมฆยะต�ม ม�ตร� ๒๑

3.จดทะเบยนรบรองบตร

มาตรา ๒๑ (บทหลก) มาตรา ๒๓ (บทยกเวน)

องคประกอบ ขอเทจจรง องคประกอบ ขอเทจจรง

ผเย�ว ผเย�ว

ทำ�นตกรรม ทำ�นตกรรม

โดยไมไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดย

ทตองทำ�เองเฉพ�ะตว

ชอบธรรม

ผลทางกฎหมายนตกรรมตกเปนโมฆยะ

ผลทางกฎหมายไมตกเปนโมฆยะต�ม ม�ตร� ๒๑

4.การตงรานขายผา

มาตรา ๒๗ วรรคแรกและวรรคสอง

องคประกอบ ขอเทจจรง

ผเย�ว

ประกอบธรกจท�งก�รค�หรอธรกจอนหรอเปนทำ�สญญ�เปนลกจ�งในสญญ�จ�งแรงงง�น

โดยไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม

ผลทางกฎหมาย ผเย�วเสมอนบรรลนตภ�วะในก�รประกอบธรกจหรอสญญ�จ�งแรงง�นนน

5.สญญาซอขายเสอผา

มาตรา ๒๑ (บทหลก) มาตรา ๒๔ (บทยกเวน)

องคประกอบ ขอเทจจรง องคประกอบ ขอเทจจรง

ผเย�ว ผเย�ว

ทำ�นตกรรม ทำ�นตกรรม

โดยไมไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม

ซงสมแกฐ�น�นรป

ผลทางกฎหมายนตกรรมตกเปนโมฆยะ

จำ�เปนตอก�รดำ�รงชพ

ผลทางกฎหมายไมตกเปนโมฆยะต�ม ม�ตร� ๒๑

แบบฝกหดชดท ๔

การปรบบท

คำาชแจง พจ�รณ�ก�รปรบบทและแกไขใหถกตองภ�ยในกรอบของหลกกฎหม�ยทกำ�หนดม�ให

อทาหรณ ๑. น�ยจตพร อ�ย ๑๘ ป ไดจดทะเบยนสมรสกบน�งส�วสดสวย อ�ย ๑๘ ป โดยทงสองฝ�ยไดรบคว�มยนยอมจ�กบด�ม�รด� หลงสมรสได ๓ เดอน น�ยจตพรกล�ยเปนคนวกลจรตแตศ�ลยงมไดสงใหน�ยจตพรเปนคนไรคว�มส�ม�รถ อกหนงเดอนตอม� น�ยจตพรไดไปซอรถยนตจ�กน�ยเกรยง อ�ย ๒๑ ป โดยทขณะทำ�ก�รซอข�ยกนนนน�ยเกรยงรอยว�น�ยจตพรเปนคนวกลจรต ดงน สญญ�ซอข�ยนตกเปนโมฆยะเพร�ะคว�มเปนผเย�วหรอคว�มเปนคนวกลจรตของน�ยจตพรหรอไม เพร�ะเหตใด (ใชตอบคำ�ถ�มขอ ๑-๔)

1. มาตรา ๑๙

น�ยจตพรอ�ย ๑๘ ป จงเปนผเย�วต�มม�ตร� ๑๙

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________2. มาตรา ๒๐ และมาตรา ๑๔๔๘

น�ยจตพรอ�ย ๑๘ ปสมรสกบน�งส�วสดสวยอ�ย ๑๘ ป และเมอไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรมแลว ทงคจงทำ�นตกรรมไดต�มม�ตร� ๒๐ ประกอบกบม�ตร� ๑๔๔๘

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________3. มาตรา ๒๑

น�ยจตพรซงเปนคนวกลจรตไดทำ�นตกรรมโดยศ�ลยงไมไดสงใหเปนคนไรคว�มส�ม�รถทำ�นตกรรมโดยไมไดรบคว�มยนยอม แตกส�ม�รถทำ�ไดเพร�ะไมตองไดรบคว�มยนยอม นตกรรมจงมผลสมบรณต�มม�ตร� ๒๑

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________4. มาตรา ๒๙ และมาตรา ๓๐

น�ยจตพรเปนคนวกลจรตทศ�ลยงไมไดสงใหเปนคนไรคว�มส�ม�รถทำ�นตกรรม โดยทไมปร�กฎว�วกลจรตในขณะทำ�นตกรรม นตกรรมจงมผลสมบรณ ต�มม�ตร� ๓๐

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

อทาหรณ ๒. น�ย ก. อ�ย ๑๘ ป ไดอยกนฉนส�มภรรย�กบน�งส�ว ข. อ�ย ๒๐ ป น�ย ก. ไดซอรถยนต ๑ คน ร�ค� ๕ แสนบ�ทจ�กบรษทโตโยต�บ�งขน จำ�กด โดยไดรบคว�มยนยอมจ�กน�งดำ�ผเปนย�ย สญญ�ซอข�ยท น�ย ก. ทำ�ขนมผลสมบรณหรอไม เพร�ะเหตใด (ใชตอบคำ�ถ�มขอ ๕-๖)

5. มาตรา ๑๙ และมาตรา ๒๐

น�ย ก. อ�ย ๑๘ ป เปนผเย�ว แตเปนคนบรรลนตภ�วะแลว เพร�ะไดสมรสกบน�งส�ว ข. จงบรรลนตภ�วะต�มม�ตร� ๒๐

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

6. มาตรา ๒๑

น�ย ก. ซงเปนผเย�วไดทำ�นตกรรมคอซอรถยนต โดยไดรบคว�มยนยอมจ�กน�งดำ�ผเปนย�ยแลว นตกรรมจงสมบรณ ต�มม�ตร� ๒๑

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

อทาหรณ ๓. น�ย ก. อ�ย ๑๕ ปขบจกรย�นยนตโดประม�ทเลนเลอชนน�งส�ว ข. ไดรบบ�ดเจบตองเสยค�รกษ�พย�บ�ลไปทงสน ๑๐,๐๐๐ บ�ท น�งส�ว ข. เรยกใหน�ย ก. รบผดชดใชค�เสยห�ยจำ�นวนดงกล�ว แตน�ย ก. ปฏเสธ อ�งว�ตนเปนผเย�วไมมตองรบผดใด ๆ ท�นเหนดวยกบขออ�งของน�ย ก. หรอไม เพร�ะเหตใด (ใชตอบคำ�ถ�มขอ ๗)

7. มาตรา ๑๙ และมาตรา ๒๑

น�ย ก. อ�ย ๑๕ ป ยงไมบรรลนตภ�วะเพร�ะยงเปนผเย�ว ต�มม�ตร� ๒๑ ขบรถจกรย�นยนตไปชนถอว�เปนก�รทำ�นตกรรมโดยไมไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม แตเนองจ�กเปนนตเหตจงไมตองไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม น�ย ก. กตองรบผด ไมเข�ม�ตร� ๒๑

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

อทาหรณ ๔. ข. เปนบตรของ ก. เกดวนท ๑ กรกฎ�คม ๒๕๐๗ ข. อยกนฉนส�มภรรย�กบ ค. โดยมไดจดทะเบยนสมรส ในวนท ๑๕ มน�คม ๒๕๒๒ ข. ยกแหวนเพชรวงหนงใหแก ค. และในวนเดยวกนไดทำ�พนยกรรมอย�งถกตองต�มแบบยกบ�นหลงหนงใหกบ ค. ดวย ในวนท ๑ เมษ�ยน ๒๕๕๒๒ ค. ไดใหกำ�เนด บตรคนหนง ซง ข. ไดไปจดทะเบยนรบเปนบตรทชอบดวยกฎหม�ยในวนเดยวกนนนเอง ตอม�ในวนท ๑ มน�คม ๒๕๒๓ ข. ไดตงร�นข�ยผ� และไดสงซอผ�จ�ก ง. เปนเงนหนงหมนบ�ท ก�รกระทำ�ของ ข. ประก�รต�ง ๆ ดงกล�วน ก. มไดรเหนหรอใหคว�มยนยอมดวยแตอย�งใด ถ� ก. ตองก�รจะบอกล�งนตกรรมท ข. ไดกระทำ�ไปดงกล�วทก ๆ ร�ย ก. จะทำ�ไดหรอไม เพยงใด (ใชตอบคำ�ถ�มขอ ๘-๑๑)

8. มาตรา ๑๙

ในวนท ๑๕ มน�คม ๒๕๒๒ น�ย ข. ยงเปนผเย�ว ก�รทน�ย ข. ยกแหวนเพชรวงหนงใหแกน�งส�ว ค. เปนก�รทำ�นตกรรม ทไมขอคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรมจงเปนโมฆยะ แตสมแกฐ�น�นรปและจำ�เปนตอ

ก�รเปนส�มภรรย� แมไมขอคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม จงทำ�ไดต�มม�ตร� ๒๔

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________9. มาตรา ๒๐ และมาตรา ๑๔๔๘

ในวนเดยวกนน�ย ข. ไดทำ�พนยกรรม น�ย ข. ทำ�ไดโดยสมบรณเพร�ะแมเปนผเย�ว แตกไมตองไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรมต�มม�ตร� ๒๑ เพร�ะน�ย ข. ไมเปนผเย�ว ดงนนนตกรรมจงสมบรณต�มม�ตร� ๒๕ นอกจ�กนยงถอว�เปนก�รทำ�นตกรรมทตองทำ�เองเฉพ�ะตว นตกรรมจงมผลสมบรณต�มม�ตร� ๒๓ อกดวย

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

10. มาตรา ๒๓

วนท ๑ เมษ�ยน ๒๕๒๒ น�ย ข. ไดใหกำ�เนดบตร ๑ คน ซงน�ย ข. ไดไปจดทะเบยนรบเปนบตรทชอบดวยกฎหม�ยในวนเดยวกนนนเอง ข�พเจ�เหนว�น�ย ข. ไมน�ทำ�ไดเพร�ะน�ย ข. ยงเดกเกนไป นตกรรมจงตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________11. มาตรา ๒๑ และมาตรา ๒๗

ในวนท ๑ เมษ�ยน ๒๕๒๓ น�ย ข. ไดตงร�นข�ยผ� ถอว�เปนก�รทำ�นตกรรมอย�งหนง ไมปร�กฏว�ไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม นตกรรมตงร�นข�ยผ�จงตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑ และไดสงซอผ�จ�ก ง. เปนเงนหนงหมนบ�ท ถอว�เปนร�ค�ทไมแพงนกแตกตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑ เพร�ะไมสมแกฐ�น�นรปและจำ�เปนตอก�รดำ�รงชพ

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

แบบฝกหดชดท ๕

การเขยนตอบขอสอบอทาหรณ

คำาชแจง ตอบขอสอบอท�หรณตอไปน

อทาหรณ ๑.

น�ยจตพร อ�ย ๑๘ ป ไดจดทะเบยนสมรสกบน�งส�วสดสวย อ�ย ๑๘ ป โดยทงสองฝ�ยไดรบคว�มยนยอมจ�กบด�ม�รด� หลงสมรสได ๓ เดอน น�ยจตพรกล�ยเปนคนวกลจรตแตศ�ลยงมไดสงใหน�ยจตพรเปนคนไรคว�มส�ม�รถ อกหนงเดอนตอม� น�ยจตพรไดไปซอรถยนตจ�กน�ยเกรยง อ�ย ๒๑ ป โดยทขณะทำ�ก�รซอข�ยกนนนน�งเกรยงรอยว�น�ยจตพรเปนคนวกลจรต ดงน สญญ�ซอข�ยนตกเปนโมฆยะเพร�ะคว�มเปนผเย�วหรอคว�มเปนคนวกลจรตของน�ยจตพรหรอไม เพร�ะเหตใด

อทาหรณ ๒.

ข. เปนบตรของ ก. เกดวนท ๑ กรกฎ�คม ๒๕๐๗ ข. อยกนฉนส�มภรรย�กบ ค. โดยมไดจดทะเบยนสมรส ในวนท ๑๕ มน�คม ๒๕๒๒ ข. ยกแหวนเพชรวงหนงใหแก ค. และในวนเดยวกนไดทำ�พนยรรมอย�งถกตองต�มแบบยกบ�นหลงหนงใหกบ ค. ดวย ในวนท ๑ เมษ�ยน ๒๕๕๒๒ ค. ไดใหกำ�เนด บตรคนหนง ซง ข. ไดไปจดทะเบยนรบเปนบตรทชอบดวย

กฎหม�ยในวนเดยวกนนนเอง ตอม�ในวนท ๑ มน�คม ๒๕๒๓ ข. ไดตงร�นข�ยผ� และไดสงซอผ�จ�ก ง. เปนเงนหนงหมนบ�ท ก�รกระทำ�ของ ข. ประก�รต�ง ๆ ดงกล�วน ก. มไดรเหนหรอใหคว�มยนยอมดวยแตอย�งใด ถ� ก. ตองก�รจะบอกล�งนตกรรมท ข. ไดกระทำ�ไปดงกล�วทก ๆ ร�ย ก. จะทำ�ไดหรอไม เพยงใด

๑๐แนวคำาตอบ

แบบฝกหดชดท ๑

อทาหรณ ๑.

1.(๑) ก (๒) ข (๓) ง (๔) ค และ ง (๕) ง

2. คว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของผเย�ว (หรอนตกรรมตกเปนโมฆยะเพร�ะคว�มเปนผเย�วหรอไม) และคว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของคนวกลจรต (หรอนตกรรมตกเปนโมฆยะเพร�ะคว�มวกลจรตหรอไม)

3. น�ยจตพรพนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะแลวหรอไม (ม�ตร� ๑๙), น�ยจจตพรบรรลนตภ�วะเพร�ะก�รสมรสหรอไม (ม�ตร� ๒๐)

อทาหรณ ๒.

4.(๑) ก (๒) ข (๓) ค (๔) ค

5. คว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของผเย�ว6. น�ย ก. พนจ�กภ�วะผเย�วเพร�ะก�รสมรสหรอไม (ม�ตร� ๒๐),

คว�มยนยอมของน�ง ย. ถอเปนคว�มยนยอมของผแทนโดยชอบธรรมหรอไม (ม�ตร� ๒๑)

อทาหรณ ๓.

7.

(๑) ก (๒) ค (๓) ข

8. คว�มรบผดในท�งละเมดของผเย�ว9. น�ย ก. พนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะแลวหรอไม (ม�ตร�

๑๙), น�ย ก. ทำ�ละเมดน�งส�ว ข. หรอไม (ม�ตร� ๔๒๐), ก�รทำ�ละเมดของน�ย ก. ตกอยภ�ยใตบงคบม�ตร� ๒๑ หรอไม (ม�ตร� ๒๑)

อทาหรณ ๔.

10.(๑) ก (๒) ข (๓) ค และ ช (๔) ค, ง และ จ (๕) ค และ ง (๖) ฉ (๗) ค และ ฉ (๘) ค

11. คว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของผเย�ว12. ข. พนจ�กภ�วะของผเย�วและบรรลนตภ�วะแลวหรอไม

(ม�ตร� ๑๙), ข. บรรลนตภ�วะเพร�ะก�รสมรสหรอไม (ม�ตร� ๒๐), ก�รยกแหวนเพชรใหตกอยภ�ยใตบงคบม�ตร� ๑๕๗๔ หรอไม, ผเย�วทำ�พนยกรรมไดหรอไม (ม�ตร� ๒๕), ก�รจดทะเบยนรบเดกเปนบตรเปนก�รทตองทำ�เองเฉพ�ะตวหรอไม (ม�ตร� ๒๓), ก�รตงร�นข�ยผ�เปนก�รประกอบธรกจท�งก�รค�หรอธรกจอนหรอไม (ม�ตร� ๒๗)

อทาหรณ ๕.

13.(๑) ก และ ฉ (๒) ก และ ฉ (๓) ข (๔) ค และ จ (๕) ง

14. คว�มมสทธของท�รกในครรภม�รด�, คว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของผเย�ว คว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของคนวกลจรต

15. น�ยแสวงทำ�ละเมดเดกช�ยประส�ทหรอไม (ม�ตร� ๑๕ และม�ตร� ๔๒๐), ด.ช.ประส�ทพนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะแลวหรอไม (ม�ตร� ๑๙), ด.ช.ประส�ทส�ม�รถทำ�สญญ�ซอรองเท�ไดหรอไม (ม�ตร� ๒๑), ก�รซอรองเท�สมแกฐ�น�นรปและจำ�เปนตอก�รดำ�รงชพต�มสมควรหรอไม (ม�ตร� ๒๔), ด.ช.ประส�ทมอ�ก�รวกลจรตและคกรณอกฝ�ยหนงรถงคว�มวกลจตในขณะทำ�นตกรรมหรอไม (ม�ตร� ๓๐)

แบบฝกหดชดท ๒

ขอ

บทบญญต(ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย)

องคประกอบสวนทเปนเหต ผลทางกฎหมาย

๑ ม�ตร� ๑๕วรรคสอง

๑ ท�รกในครรภม�รด�๒ ไดคลอดออกม�๓ อยรอดเปนท�รก

ส�ม�รถมสทธต�ง ๆ ได

๒ ม�ตร� ๑๙ ๑ บคคล๒ อ�ยครบ ๒๐ ปบรบรณ

พนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะ

๓ ม�ตร� ๒๐ และม�ตร�

๑ ผเย�ว๒ จดทะเบยนสมรส

บรรลนตภ�วะ

๑๔๔๘ ๓ ช�ยและหญงอ�ยครบ ๑๗ ปบรบรณ

๔ ม�ตร� ๒๑ ๑ ผเย�ว๒ ทำ�นตกรรม๓ โดยไมไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม (หรอไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม)

นตกรรมตกเปนโมฆยะ (หรอนตกรรมไมตกเปนโมฆยะ)

๕ ม�ตร� ๒๔ ๑ ผเย�ว๒ ทำ�นตกรรม๓ โดยไมไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม๔ นตกรรมซงเปนก�รสมแกฐ�น�นรป๕ จำ�เปนตอก�รดำ�รงชพต�มสมควร

นตกรรมไมตกเปนโมฆยะต�มม�ตร ๒๑

๖ ม�ตร� ๒๗ วรรคแรกและวรรคสอง

๑ ผเย�ว๒ ประกอบธรกจท�งก�รค�หรอธรกจอนหรอทำ�สญญ�เปนลกจ�งในสญญ�จ�งแรงง�น๓ โดยไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม

ใหผเย�วมฐ�นะเหมอนดงบคคลซงบรรลนตภ�วะแลวในคว�มเกยวพนกบก�รประกอบธรกจหรอก�รจ�งแรงง�น

๗ ม�ตร� ๓๐ ๑ บคคลซงศ�ลยงไมไดสงใหเปนคนไรคว�มส�ม�รถ๒ ทำ�นตกรรม

นตกรรมตกเปนโมฆยะ

๓ ขณะทจรตวกล๔ คกรณอกฝ�ยรถงคว�มวกลจรตในขณะทำ�นตกรรม

๘ ม�ตร� ๖๑ วรรคแรก

๑ บคคล๒ ห�ยไปจ�กภมเล�เน�หรอถนทอย๓ ไมมใครรแนว�มชวตอยหรอไม๔.๑ เปนเวล� ๕ ป หรอ๔.๒ เปนเวล� ๒ ปในพฤตก�รณพเศษ๕ ผมสวนไดเสยหรออยก�รองขอ

นตบคคลตองรบผดชดใชค�เสยห�ย (แตไมสญเสยสทธทจะไลเบยเอ�กบผกอคว�มเสยห�ย)

๙ ม�ตร� ๗๖ วรรคแรก

๑.๑ ผแทนนตบคคล หรอ๑.๒ ผมอำ�น�จทำ�ก�รแทนนตบคคล๒ ทำ�ต�มหน�ท๓ เปนเหตกอใหเกดคว�มเสยห�ยแกบคคลอน

นตบคคลตองรบผดชดใชค�เสยห�ย (แตไมสญเสยสทธทจะไลเบยเอ�กบผกอคว�มเสยห�ย)

๑๐ ม�ตร� ๑๕๙ วรรคแรก และวรรคสอง

๑ ก�รแสดงเจตน�๒ เกดจ�กก�รฉอฉล๓ กลฉอฉลตองถงขน�ด

ก�รแสดงเจตน� (นตกรรม) ตกเปนโมฆยะ

๑๑ ม�ตร� ๑๕๙ วรรคส�ม

๑ ก�รแสดงเจตน�๒ เกดจ�กกลฉอฉล๓ โดยบคคลภ�ยนอก

ก�รแสดงเจตน� (นตกรรม) ตกเปนโมฆยะ

๔ กลฉอฉลตองถงขน�ด๕ คกรณอกฝ�ยหนงไดร หรอควรจะรถงกลฉอฉลนน

๑๒ ม�ตร� ๑๖๔ ๑ ก�รแสดงเจตน�๒ เพร�ะถกขมข๓ ขมขทจะใหเกดภยอนใกลจะถง๔ ภยร�ยแรงถงขน�ดทจะจงใจใหผถกขมขมมลตองกลว

ก�รแสดงเจตน� (นตกรรม) ตกเปนโมฆยะ

๑๓ ม�ตร� ๒๑๙ ๑ ก�รชำ�ระหน๒ กล�ยเปนพนวสย๓ เพร�ะพฤตก�รณอนใดอนหนงซงเกดขนภ�ยหลงกอหน๔ โดยทลกหนไมตองรบผดชอบ

ลกหนหลดพนจ�กก�รชำ�ระหน

๑๔ ม�ตร� ๒๓๗ ๑ นตกรรมทลกหนไดกระทำ�ขน๒ เปนนตกรรมททำ�ใหเจ�หนเสยเปรยบ๓ ลกหนรอยว�ทำ�ใหเจ�หนเสยบเปรยบ๔.๑ ผไดล�ภงอกรว�เปนก�รทำ�ใหเจ�หนเสยบเปรยบ หรอ ๔.๒ เปนก�รให

เจ�หนส�ม�รถรองขอใหศ�ลเพกถอนนตกรรมดงกล�ว

โดยเสนห�๕ นตกรรมมวตถแหงสทธเปนทรพยสน

๑๕ ม�ตร� ๓๘๗ ๑ คสญญ�ฝ�ยใดฝ�ยหนง๒ ไมชำ�ระหน๓ คสญญ�อกฝ�ยบอกกล�วใหชำ�ระหนโดยกำ�หนดระยะเวล�พอสมควรใหชำ�ระหน๔ คสญญ�ฝ�ยทไมชำ�ระหนยงไมชำ�ระภ�ยในเวล�ทกำ�หนด

คสญญ�ฝ�ยทบอกกล�วส�ม�รถบอกเลกสญญ�ได

แบบฝกหดชดท ๓

อทาหรณ ๑.

ประเดนความเปนผเยาว

มาตรา ๑๙

ประเดนความเปนผเยาว

มาตรา ๒๐

ประเดนความสามารถในการทำานตกรรม

ของผเยาวมาตรา ๒๑

องคประกอบ

ขอเทจจรง

องคประกอบ

ขอเทจจรง

องคประกอบ

ขอเทจจรง

บคคล น�ยจตพร ช�ยและหญงอ�ยครบ ๑๗ปบรบรณ

น�ยจตพรและน�งส�วสดสวยอ�ย ๑๘ ป

ผเย�ว น�ยจตพรบรรลนตภ�วะ

อ�ยครบ ๒๐ปบรบรณ

อ�ย ๑๘ป จดทะเบยนสมรส

จดทะเบยนสมรส

ทำ�นตกรรม

ซอรถยนต

ผลทางกฎหมายพนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะ

ไมพนจ�กภ�วะผเย�วและไมบรรลนตภ�วะ

ผลทางกฎหมายบรรลนตภ�วะ

น�งจตพรและน�งส�วสดสวยบรรลนตภ�วะ

โดยไมไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม

ไมไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม

ผลทางกฎหมายนตกรรมตกเปนโมฆยะ

นตกรรมไมตกเปนโมฆยะ

ประเดนความสามารถในการทำานตกรรมของวกลจรต (ม.๓๐)องคประกอบ ขอเทจจรง

บคคลซงศ�ลยงไมไดใหเปนคนไรคว�มส�ม�รถ

น�ยจตพรซงศ�ลยงไมไดสงใหเปนคนไรคว�มส�ม�รถ

ทำ�นตกรรม ซอรถยนตในขณะจรตวกล มอ�ก�รวกลจรตในขณะทำ�นตกรรมในขณะทำ�นตกรรมคกรณอกฝ�ยหนงรว�วกลจรต

น�งเกรยงรว�น�ยจตพรมอ�ก�รวกลจรตในขณะทำ�นตกรรม

ผลท�งกฎหม�ย นตกรรมตกเปนโมฆยะ

นตกรรมตกเปนโมฆยะ

อทาหรณ ๒.

ประเดนความเปนผเยาว

มาตรา ๑๙

ประเดนความเปนผเยาว

มาตรา ๒๐ และมาตรา ๑๔๔๘

ประเดนความสามารถในการทำานตกรรม

ของผเยาวมาตรา ๒๑

องคประกอบ

ขอเทจจรง

องคประกอบ

ขอเทจจรง

องคประกอบ

ขอเทจจรง

บคคล น�ย ก. ช�ยและหญงอ�ยครบ ๑๗ปบรบรณ

น�ย ก. อ�ย ๑๘ป แบะน�งส�ว ข. อ�ย ๒๐ ป

ผเย�ว น�ย ก.

อ�ยครบ ๒๐ปบรบรณ

อ�ย ๑๘ป จดทะเบยนสมรส

อยกนฉนส�มภรรย�โดยไมปร�กฎว�จดทะเบยนสมรส

ทำ�นตกรรม

ซอรถยนต

ผลทางกฎหมายพนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะ

ยงไมพนจ�กภ�วะผเย�วและไมบรรลนตภ�วะ

ผลทางกฎหมายบรรลนตภ�วะ

ไมบรรลนตภ�วะ

โดยไมไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม

ไมไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรมคว�ม

ยนยอมของน�งดำ�ไมใชคว�มยนยอมของผแทนโดยชอบธรรม

ผลทางกฎหมายนตกรรมตกเปนโมฆยะ

นตกรรมตกเปนโมฆยะ

อทาหรณ ๓.

ประเดนความเปนผเยาว มาตรา ๑๙ ประเดนความสามารถในการทำานตกรรมของผเยาว ม.๒๑

องคประกอบ ขอเทจจรง องคประกอบ ขอเทจจรงบคคล น�ย ก. ผเย�ว น�ย ก . อ�ยครบ ๒๐ ปบรบรณ

อ�ย ๑๕ป ทำ�นตกรรม ทำ�ละเมด ละเมดเปนนตเหตไมใชนตกรรม

ผลทางกฎหมาย(พนจ�กภ�วะผดย�วและบรรลนตภ�วะ)

ไมพนจ�กภ�วะผเย�วและไมบรรลนตภ�วะ

โดยไมไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม

ไมปร�กฎว�ไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม

ผลทาง ไมตกเปนโมฆยะ

กฎหมาย(นตกรรมตกเปนโมฆยะ)

ต�มม�ตร� ๒๑ เพร�ะไมอยภ�ยใตบงคบของม�ตร�๒๑

อทาหรณ ๔.

ประเดนความเปนผเยาว มาตรา ๑๙ ประเดนความเปนผเยาว ม.๒๐องคประกอบ ขอเทจจรง องคประกอบ ขอเทจจรง

บคคล ข. ช�ยและหญงอ�ยครบ ๑๗ ปบรบรณ

ข . อ�ย ๑๔ ป เศษ และไมปร�กฎอ�ยของ ค .

อ�ยครบ ๒๐ ปบรบรณ

อ�ย ๑๔ ปเศษ จดทะเบยนสมรส

อยกนกนฉนส�มภรรย�โดยไมไดจดทะเบยนสมรส

ผลทางกฎหมายพนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะ

ไมพนจ�กภ�วะผเย�วและไมบรรลนตภ�วะ

ผลทางกฎหมายบรรลนตภ�วะ

ไมบรรลนตภ�วะ

ประเดนความสามารถในการทำานตกรรม

1.สญญาใหแหวนเพชรมาตรา ๒๑ (บทหลก) มาตรา ๒๔ (บทยกเวน)

องคประกอบ

ขอเทจจรง ผเย�ว ข.

ผเย�ว ข. ทำ�นตกรรม สญญ�ใหแหวน

เพชรทำ�นตกรรม สญญ�ใหแหวน

เพชรซงเปนก�รสมแกฐ�น�นรป

ไมสมแกฐ�น�นรป (เพร�ะ...)

โดยไมไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม

ไมปร�กฎว�ไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม

และจำ�เปนตอก�รดำ�รงชพต�มสมควร

ไมจำ�เปนตอก�รดำ�รงชพต�มสมควร( เพร�ะ ...)

ผลท�งกฎหม�ยนตกรรมตกเปนโมฆยะ

นตกรรมตกเปนโมฆยะ

ผลท�งกฎหม�ยนตกรรมไมตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑

นตกรรมไมตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑

2.พนยกรรม

มาตรา ๒๑ (บทหลก) มาตรา ๒๕ (บทยกเวน)องคประกอบ

ขอเทจจรง ผเย�ว ข.

ผเย�ว ข. อ�ยครบ ๑๕ ปบรบรณ

อ�ย ๑๔ ปเศษ

ทำ�นตกรรม ทำ�พนยกรรม ทำ�พนยกรรม ทำ�พนยกรรมโดยไมไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม

ไมปร�กฎว�ไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม

โดยไมไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม

ไมปร�กฎว�ไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม

ผลทางกฎหมายนตกรรมตกเปนโมฆยะ

นตกรรมตกเปนโมฆยะ

ผลทางกฎหมายไมตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑

ตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑ ( โปรดดผล เฉพ�ะในม�ตร� ๑๗๐๓ ซง

บญญตว�พนยกรรมททำ�ขนโดยบคคลอ�ยไมครบ ๑๕ ปบรบรณ ตกเปนโมฆยะ เพร�ะฉะนนกรณต�มปญห�นพนยกรรมตกเปนโมฆะต�มม�ตร� ๑๗๐๓

3.จดทะเบยนรบรองบตร

มาตรา ๒๑ (บทหลก) มาตรา ๒๓ (บทยกเวน)องคประกอบ ขอเทจจรง องคประกอบ ขอเทจจรง

ผเย�ว ข. ผเย�ว ข.ทำ�นตกรรม จ ด ท ะ เ บ ย น

รบรองบตรทำ�นตกรรม จ ด ท ะ เ บ ย น

รบรองบตรโดยไมไดรบคว�มย น ย อ ม จ � ก ผ แ ท น โ ด ย ช อ บธรรม

ไมปร�กฎว�ไดรบคว�มยนยอมจ�กผ แทน โด ยชอ บธรรม

ท ต อ ง ท ำ� เ อ งเฉพ�ะตว

ก�รจดทะเบยนรบรองบตร

ผลท�งกฎหม�ยนตกรรมตกเปนโมฆยะ

ก�รจดทะ เบ ยนรบรองบตรเป นโมฆยะ

โ ด ย ไ ม ไ ด ร บค ว � ม ย น ย อ มจ�กผ แทนโดยชอบธรรม

ไมปร�กฎว� ได รบคว�มยนยอมจ�กผ แทนโดยชอบธรรม

ผลท�งกฎหม�ยนต กรรมไมตกเป นโมฆยะต�ม

ก�รจดทะเบยนรบรองบ ตร ไม ต ก เป น โ ม ฆ ย ะ

ม�ตร� ๒๑ ต�มม�ต� ๒๑๔.การตงรานขายผา

มาตรา ๒๗ วรรคแรกและวรรคสององคประกอบ ขอเทจจรง

ผเย�ว ข.ประกอบธรกจท�งก�รค�หรอธรกจอนหรอเปนทำ�สญญ�เปนลกจ�งในสญญ�จ�งแรงง�น

ตงร�นข�ยผ�

โดยไมไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม

ไมปร�กฎว�ไดรบคว�มยนยอมจ�ก ก . ซงเปนผแทนโดยชอบธรรม

ผลทางกฎหมาย ผเย�วเสมอนบรรลนตภ�วะในก�รประกอบธรกจหรอสญญ�จ�งแรงง�นนน

ผเย�วไมเสมอนบรรลนตภ�วะในก�รทำ�นตกรรมเกยวกบก�รตงร�นข�ยผ�

๕.สญญาซอขายเสอผามาตรา ๒๑ (บทหลก) มาตรา ๒๔ (บทยกเวน)

องคประกอบ

ขอเทจจรง องคประกอบ

ขอเทจจรง

ผเย�ว ข. ผเย�ว ข.ทำ�นตกรรม ทำ�สญญ�ซอข�ย

เสอผ�ทำ�นตกรรม ทำ�สญญ�ซอ

ข�ยเสอผ�โดยไมไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม

ไมปร�กฎว�ไดรบคว�มยนยอมจ�ก ก . ผแทนโดย ชอบธรรม

ซงสมแกฐ�น�นรป

ไมสมแกฐ�น�นรป ( เพร�ะ ...)

ผลทางกฎหมายนตกรรมตกเปนโมฆยะ

สญญ�ซอข�ยเสอผ�ตกเปนโมฆยะ

จำ�เปนตอก�รดำ�รงชพ

ไมจำ�เปนตอก�รดำ�รงชพ ( เพร�ะ ...)

ผลทาง สญญ�ซอข�ย

กฎหมายนตกรรมไมตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑

ตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑

แบบฝกหดชดท ๔หมายเหต แนวการตอบทใหมานเปนเพยงตวอยาง การเรยบเรยงถอยคำาอาจเปนไปไดในหลายแนวทางอทาหรณ ๑.

1. น�ยจตพรอ�ย ๑๘ ป เมออ�ยยงไมครบ ๒๐ ปบรบรณ จงยงไมพนจ�กภ�วะผเย�วและยงไมบรรลนตภ�วะต�มม�ตร� ๑๙

2. น�ยจตพรอ�ย ๑๘ ปสมรสกบน�งส�วสดสวยอ�ย ๑๘ ป เมอทงคอ�ยไมนอยกว�อ�ยขนตำ�ทม�ตร� ๑๙ และม�ตร� ๑๔๔๘ กำ�หนด คอ ๑๗ ปบรบรณและไดทำ�จดทะเบยนสมรส จงพนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะต�มม�ตร� ๒๐ ประกอบกบม�ตร� ๑๔๔๘ คว�มยนยอมของผแทนโดยชอบธรรมในก�รสมรสของผเย�วไมมผลตอก�รบรรลนตภ�วะโดยก�รสมรสของผเย�วจ�มม�ตร� ๒๐ ประกอบกบม�ตร� ๑๔๔๘

3. น�ยจตพรพนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะต�มม�ตร� ๒๐ ประกอบกบม�ตร� ๑๔๔๘ ดงนนนตกรรมทน�ยจตพรกระทำ�ลงไปยอมไมตกอยภ�ยใตบงคบของม�ตร� ๒๑

4. เนองจ�กน�ยจตพรเปนคนวกลจรตทศ�ลยงไมไดสงใหเปนคนไรคว�มส�ม�รถ กรณไมตกอยภ�ยใตบงคบของม�ตร� ๒๙ ก�รทน�ยจตพรซงเปนคนวกลจรตทศ�ลยงไมไดสงใหเปนคนไรคว�มส�ม�รถไดทำ�นตกรรมคอ สญญ�ซอข�ยรถยนตกบน�ยเกรยง โดยในขณะ

ทำ�นตกรรมปร�กฎขอเทจจรงว�น�ยจตพรมอ�ก�รวกลจรต และน�ยเกรยงคกรณอกฝ�ยหนงกรถงคว�มวกลจรตของน�ยจตพร นตกรรมยอมตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๓๐

อทาหรณ ๒.

5. น�ย ก. อ�ย ๑๘ ป เมออ�ยยงไมครบ ๒๐ ปจงเปนยงไมพนจ�กภ�วะผเย�วและยงไมบรรลนตภ�วะต�มม�ตร� ๑๙ ก�รทน�ย ก. อยกนฉนส�มภรรย�กบน�งส�ว ข. แมทงคอ�ยไมนอยกว�อ�ยขนตำ�ทม�ตร� ๒๐ ประกอบกบม�ตร� ๑๔๔๘ กำ�หนด แตเมอไมปร�กฎว�ทงคไดจดทะเบยนสมรสกน น�ย ก. ยอมไมพนจ�กภ�วะผเย�วและไมบรรลนตภ�วะต�มม�ตร� ๒๐ ประกอบกบม�ตร� ๑๔๔๘

6. น�ย ก. ผเย�วไดทำ�นตกรรมคอสญญ�ซอรถยนตโดยไมปร�กฎว�ไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม สญญ�ซอข�ยรถยนตจงตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑ แมว�น�ย ก. จะไดรบคว�มยนยอมจ�กน�งดำ�ผเปนย�ยแลว แตเนองจ�กน�งดำ� ไมใชผแทนโดยชอบธรรมของน�ย ก. ดงนนคว�มยนยอมของน�งดำ�จงไมใชคว�มยนยอมของผแทนโดยชอบธรรมต�มม�ตร� ๒๑

7. ในขณะทขบจกรย�นยนตชนน�งส�ว ข. น�ย ก. อ�ย ๑๕ ป เมออ�ยยงไมไดครบ ๒๐ ปจงยงไมพนจ�กภ�วะผเย�วและยงไมบรรลนตภ�วะต�มม�ตร� ๑๙ ก�รทน�ย ก. ขบจกรย�ยนตโดยประม�ทชนน�งส�ว ข . เปนเหตใหน�งส�ว ข. ไดรบบ�ดเจบถอเปนก�รทำ�ละเมดตอสทธในร�งก�ยของน�งส�ว ข. น�ย ก. ตองรบผดชดใชค�สนไหมทดแทนในก�รทำ�ละเมดทตนกระทำ�ขนต�มม�ตร� ๔๒๐ ก�รทน�ย ข. มฐ�นะเปนผเย�วในฐ�นะผหยอนคว�มส�ม�รถในก�รกระทำ�นตกรรม

ยอมไมกระทบตอคว�มรบผดในมลละเมด เนองจ�กละเมดเปนเพยงนตเหต ไมใชนตกรรม กรณจงไมเข�ม�ตร� ๒๑

8. ในขณะทยกแหวนเพชรใหกบ ค. ข. มอ�ยเพยง ๑๔ ปเศษ เมอ ข. มอ�ยยงไมคบ ๒๐ ปบรบรณ ข. จงยงไมพนจ�กภ�วะเย�วและยงไมบรรลนตภ�วะ ก�รท ข. ผเย�วทำ�นตกรรมอนไดแกก�รยกแหวนเพชรใหกบ ค. โดยไมปร�กฎไดรบคว�มยนยอมจ�ก ก. ผแทนโดยชอบธรรม สญญ�ใหแหวนเพชรจงตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑ ซงเปนกฎหม�ยบทหลก อย�งไรกอต�มมประเดนตองพจ�รณ�ตอไปว� ก�รทำ�สญญ�ใหแหวนเพชรเข�กฎหม�ยบทยกเวนม�ตร� ๒๔ หรอไม ซงเมอพจ�รณ�องคประกอบของม�ตร� ๒๔ แลวพบว� ก�รใหแหวนเพชรเปนก�รกระทำ�ทเกนกว�ฐ�น�นรปของ ข. เนองจ�ก ข. เปนเพยงผเย�วและไมปร�กฎว�มร�ยไดใดๆ ทงยงไมจำ�เปนตอก�รดำ�รงชพต�มสมควร กรณจงไมอ�จปรบเข�กบม�ตร� ๒๔๓๒

๓๒ เนองจ�กองคประกอบของม�ตร� ๒๔ สวนทมเนอคว�มว� “เปนก�รสมแกฐ�น�นรปแหงตน และ เปนก�รอนจำ�เปนในก�รดำ�รงชพต�ม” “สมควร มลกษณะเปนกฎหม�ยยตธรรม กล�วคอ ผร�งประสงคจะใหผใช”ผตคว�มกฎหม�ยม�ตร�นส�ม�รถใชดลพนจปรบใชบทบญญตใหมคว�มเหม�ะสม โดยคำ�นงถงสภ�พสงคม คว�มรสกนกคดของคนในสงคมและขนบธรรมเนยมจ�รตประเพณ ซงม�ตรฐ�นคว�มรสกนกคดของคนในสงคมในยคสมยหนง อ�จเปลยนแปลงไปในอกยคสมยหนง จงเปนเรองของผใชผตคว�มทจะชว�ม�ตรฐ�นคว�มรสกนกคดของคนในสงคมเปนอย�งไรในก�รวนจฉยปญญ�ทเกยวของ

หมายเหต นอกจ�กนยงคงมปญห�ทน�คดดวยว� กรณต�มขอเทจจรงซงเปนก�รทำ�สญญ�ใหโดยเสนห�จะตกอยภ�ยใตบงคบของม�ตร� ๑๕๗๔

ดวยหรอไม ซงในเรองนมสองคว�มเหนสำ�คญ กล�วคอ คว�มเหนแรก เหนว�โดยทวไปม�ตร� ๑๕๗๔ ใชบงคบในกรณทผแทนโดยชอบธรรมใชอำ�น�จปกครองจดก�รทรพยสนของผเย�ว และก�รจดก�รทรพยสนนนเข�ลกษณะใดลกษณะหนงต�มทม�ตร� ๑๕๗๔ ระบไว ดงนนกรณท ข. จดก�รทรพยสนของตวเองอยจงไมตกอยภ�ยใตบงคบม�ตร� ๑๕๗๔ สวนคว�มเหนสองเหนว� ก�รทผแทนโดยชอบธรรมไมมอำ�น�จในก�รจดก�รทรพยสนซงเข�ลกษณะทม�ตร� ๑๕๗๔ กำ�หนด ผแทนโดยชอบธรรมยอมไมมอำ�น�จใหคว�มยนยอมแกผเย�วในก�รทำ�นตกรรมทเข�ลกษณะทม�ตร� ๑๕๗๔ กำ�หนดดวยเชนกน เมอผแทนโดยชอบธรรมไมมอำ�น�จใหคว�มยนยอม ผเย�วยอมตองขอคว�มยนยอมจ�กศ�ล โดยคว�มเหนน จงตองนำ�ม�ตร� ๑๕๗๔ ม�บงคบกรณทผเย�วทำ�นตกรรมดวยตวเองโดยเทยบเคยงดวย ในกรณทผเย�วไมไดขอคว�มยนยอมจ�กศ�ล ผลท�งกฎหม�ยจะเปนอย�งไรยงน�สงสยอย จะไมมผลผกพนผเย�วเลยอย�งทม�ตร� ๑๕๗๔ บญญตผเขยนเหนว�กแปลกอย เนองจ�กหลกก�รในม�ตร� ๑๕๗๔ น�จะมลกษณะคล�ยกบหลกเรองตวก�รตวแทน ถ�ตวแทนไมมอำ�น�จทำ�แลวนตกรรมไมมผลผกพนตวก�ร กดสมเหตผลอย แตถ�ตวก�รทำ�เอง และไมมอำ�น�จทจะทำ�ไดกอไมน�จะเปนเรองของคว�มมผลผกพนหรอไมมผลผกพน ผเขยนเหนว�ในคว�มเหนทสองน นตกรรมควรตกเปนโมฆยะโดยเทยบเคยงว�ศ�ลเปนผแทนโดยชอบธรรม และศ�ลเปนผมสทธใหสตย�บนในระหว�งทผเย�วไมบรรลนตภ�วะ แตถ�ตองก�รบอกล�งโมฆยะกรรม ผแทนโดยชอบธรรมกน�จะทำ�ได เพร�ะเปนก�รทำ�ใหผเย�วกลบคนสฐ�นะเดม(ม�ตร� ๑๗๖)๓๓

๓๓ โปรดด กตตศกด ปรกต, คำาอธบายวชากฎหมายแพง : หลกทวไป วาดวยบคคลธรรมดาและหลกทวไปวาดวยนตบคคล, (กรงเทพฯ : วญญชน. พ.ศ. ๒๕๔๘). หน� ๗๓

9. ข. ผเย�วไดทำ�พนยกรรมซงถอเปนนตกรรมอย�งหนง โดยไมปร�กฎว�ไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม ต�มกฎหม�ยบทหลกพนยกรรมยอมตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑ อย�งไรกต�มต�มม�ตร� ๒๕ ซงเปนบทกฎหม�ยยกเวน ผเย�วอ�จทำ�พนยกรรมไดโดยปร�ศจ�กคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม ผเย�วอ�จทำ�พนยกรรมไดโดยปร�ศจ�กคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม ห�กผเย�วมอ�ยครบ ๑๕ ปบรบรณ แตเนองจ�กต�มขอเทจจรง ข. มอ�ยเพยง ๑๔ ปเศษ กรณจงไมเข�ม�ตร� ๒๕ โดยทวไปห�กก�รทำ�นตกรรมของผเย�วไมเข�ขอยกเวนของม�ตร� ๒๑ นตกรรมทผเย�วทำ�ขนยอมตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑ อย�งไรกต�มผลของนตกรรมทผเย�วอ�ยไมถง ๑๕ ปบรบรณทำ�ขนมบญญตไวเปนก�รเฉพ�ะอยในม�ตร� ๑๗๐๓ ซงบญญตใหพนยกรรมตกเปนโมฆะ ดงนนพนยกรรมท ข. ทำ�ขนในขณะทอ�ยยงไมครบ ๑๕ ปบรบรณจงตกเปนโมฆะต�ม�ตร� ๑๗๐๓

10. ในขณะท ข. ตงร�นข�ยผ� ข. ยงมฐ�นะผเย�ว ก�รท ข. ตงร�นข�ยผ�ถอไดว�เปนก�รประกอบธรกจก�รค�อย�งหนง แตเนองจ�กไมปร�กฎว�น�ย ข. ไดรบคว�มยนยอมจ�ก ก. ผแทนโดยชอบธรรมในก�รตงร�นข�ยผ� จงไมถอเสมอนว� ข. บรรลนตภ�วะในนตกรรมทเกยวกบก�รข�ยผ�ต�มม�ตร� ๒๗ ดงนนก�รท ข. ทำ�สญญ�ซอผ�จ�ก ง. จงไมไดทำ�ลงไปเสมอนผบรรลนตภ�วะ เมอ ข. สญญ�ซอข�ยผ�ในฐ�นะผเย�ว และไมปร�กฎว�ไดรบคว�มยนยอม

จ�ก ก. ผแทนโดยชอบธรรม สญญ�ซอข�ยผ�จงตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑

แนวคำาตอบ

อทาหรณ ๑.ตวอยางการตอบรปแบบท ๑

ประเดนของคำ�ถ�ม1. คว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของผเย�ว2. คว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของคนวกลจรตหลกกฎหม�ยทเกยวของบญญตอยในประมวลกฎหม�ยแพงและพ�ณชยดงกล�วตอไปนม�ตร� ๑๙ ว�งหลกว� บคคลจะพนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะ

เมอมอ�ยครบยสบปบรบรณม�ตร� ๒๐ ประกอบกบม�ตร� ๑๔๔๘ ว�งหลกว� ผเย�วยอมบรรล

นตภ�วะเมอไดทำ�ก�รสมรสในขณะทตนคสมรอกฝ�ยมอ�ยครบ ๑๗ ปบรบรณ

ม�ตร� ๒๑ ว�งหลกว� ผเย�วจะทำ�นตกรรมใดๆ จะตองไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม มฉะนนนตกรรมตกเปนโมฆยะ

ม�ตร� ๓๐ ว�งหลกว� นตกรรมทคนวกลจรตทำ�ขนในขณะจรตวกลและคกรณอกฝ�ยหนงรถงคว�มวกลจรตในขณะทำ�นตกรรม นตกรรมนนยอมตกเปนโมฆยะ

(ปรบบท)ขอเทจจรงต�มปญห� ในขณะสมรสน�ยจตพรอ�ยเพยง ๑๘ ป เมอ

อ�ยไมครบ ๒๐ ปบรบรณ น�ยจตพรจงยงเปนผเย�วและไมบรรลนตภ�วะ

ต�มม�ตร� ๑๙ อย�งไรกต�มก�รทน�ยจตพรไดจดทะเบยนสมรสกบน�งส�วสดสวยในขณะททงคมอ�ย ๑๘ ปบรบรณซงไมนอยกว�อ�ยขนตำ�ทกฎหม�ยกำ�หนดคอ ๑๗ ปบรบรณ น�ยจตพรและน�ยส�วสดสวยยอมพนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะต�มม�ตร� ๒๐ ประกอบกบม�ตร� ๑๔๔๘

ก�รทน�ยจตพรเข�ทำ�นตกรรม อนไดแกสญญ�ซอข�ยรถยนตกบน�ยเกรยง ยอมไมตกอยภ�ยใตบงคบของม�ตร� ๒๑ เนองจ�กน�ยจตพรพนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะแลวม�ตร� ๒๑ เนองจ�กน�ยจตพรพนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะแลวต�มม�ตร� ๒๐ ประกอบกบม�ตร� ๑๔๔๘

อย�งไรกต�ม ปร�กฎขอเทจจรงว�ในขณะทำ�สญญ�ซอข�ยรถยนตนนน�ยจพรมอ�ก�รวกลจรต และน�ยเกรยงซงเปนคกรณอกฝ�ยหนงรอยว�ในขณะทำ�นตกรรมน�ยจตพรมอ�ก�รวกลจรต สญญ�ซอข�ยรถยนตจงตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๓๐

(สรปคำ�ตอบ)สญญ�ซอข�ยรถยนตไมตกเปนโมฆยะเพร�ะคว�มเปนผเย�วของ

น�ยจตพรต�มม�ตร� ๒๑ แตตกเปนโมฆยะเพร�ะคว�มวกลจรตต�มม�ตร� ๓๐

ตวอยางการตอบรปแบบท ๒

ประเดนท ๑ คว�มเปนผเย�ว

หลกกฎหม�ยทเกยวของบญญตอยในประมวลกฎหม�ยแพงและพ�ณชยดงกล�วตอไปน

ม�ตร� ๑๙ ว�งหลกว� บคคลจะพนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะ เมอมอ�ยครบยสบปบรบรณ

ม�ตร� ๒๐ ประกอบกบม�ตร� ๑๔๔๘ ว�งหลกว� ผเย�วยอมบรรลนตภ�วะเมอไดทำ�ก�รสมรสในขณะทตนและคสมรสอกฝ�ยมอ�ยครบ ๑๗ ปบรบรณ

(ปรบบท)

ขอเทจจรงต�มปญห� ในขณะสมรสน�ยจตพรเพยง ๑๘ ป เมออ�ยไมครบ ๒๐ ปบรบรณ น�ยจตพรจงยงเปนผเย�วและไมบรรลนตภ�วะต�มม�ตร� ๑๙ อย�งไรกต�มก�รทน�ยจตพรไดจดทะเบยนสมรสกบน�วส�วสดสวยในขณะทท งค ยงมอ�ย ๑๘ ปบรบ รณซ งไมน อยกว �อ�ยข นตำ�ทกฎหม�ยกำ�หนดคอ ๑๗ ปบรบรณ น�ยจตพรและน�งส�วสดสวยยอมพนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะต�มม�ตร� ๒๐ ประกอบกบม�ตร� ๑๔๔๘

ประเดนท ๒ คว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของผเย�ว

หลกกฎหม�ยทเกยวของ

ม�ตร� ๒๑ ว�งหลกว� ผเย�วจะทำ�นตกรรมใดๆจะตองไดรบคว�มยนยอมจ�ผแทนโดยชอบธรรม นตกรรมทผเย�วทำ�ลงไปโดยไมไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม นตกรรมนนตกเปนโมฆยะ

(ปรบบท)

ก�รทน�ยจตพรเข�ทำ�นตกรรม อนไดแกก�รสญญ�ซอข�ยรถยนตกบน�ยเกรยง ยอมไมตกอยภ�ยใตขอบงคบของม�ตร� ๒๑ เนองจ�กน�ยจตพรพนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะแลวต�มม�ตร� ๒๐ ประกอบกบม�ตร� ๑๔๔๘

ประเดนท ๓ คว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของคนวกลจรต

หลกกฎหม�ยทเกยวของ

ม�ตร� ๓๐ ว�งหลกว� นตกรรมทคนวกลจรตทำ�ขนในขณะจรตวกลและคกรณอกฝ�ยหนงรถงคว�มวกลจรตในขณะทำ�นตกรรม นตกรรมนนยอมตกเปนโมฆยะ

(ปรบบท)

อย�งไรกต�ม ปร�กฎขอเทจจรงว�ในขณะทำ�สญญ�ซอข�ยรถยนตนน น�ยจตพรมอ�ก�รจรตวกล และน�ยเกรยงซงเปนคกรณอกฝ�ยหนงร อยว�ในขณะทำ�นตกรรมน�ยจตพรมอ�ก�รจรตวกล สญญ�ซ อข�ยรถยนตจงตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๓๐

สรปคำาตอบ

สญญ�ซอข�ยรถยนตไมตกเปนโมฆยะเพร�ะคว�มเปนผเย�วของน�ยจตพรต�ม�ตร� ๒๑ แตตกเปนโมฆยะเพร�ะคว�มวกลจรตต�มม�ตร� ๓๐

ตวอยางการตอบรปแบบท ๓

ประเดนของคำาถาม

1. คว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของผเย�ว2. คว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของคนวกลจรต

ขอเทจจรงต�มปญห� ในขณะสมรสน�ยจตพรอ�ยเพยง ๑๘ ป เมออ�ยไมครบ ๒๐ ปบรบรณ น�ย

จตพรจงยงเปนผเย�วและไมบรรลนตภ�วะต�มม�ต� ๑๙ ซงว�งหลกว� บคคลจะพนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะเมอมอ�ยครบยสบปบรบรณ อย�งไรกต�มก�รทน�ยจตพรไดจดทะเบยนสมรสกบน�งส�วสดสวยในขณะททงคมอ�ย ๑๘ ปบรบรณซงไมนอยกว�อ�ยขนตำ�ทกฎหม�ยกำ�หนด คอ ๑๗ ปบรบรณ น�ยจตพรปละน�งส�วสดสวยยอมพนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะต�มม�ตร�๒๐ ประกอบกบม�ตร� ๑๔๔๘ ซงว�งหลกว� ผเย�วยอมบรรลนตภ�วะเมอไดทำ�ก�รสมรสในขณะทตนและคสมรสอกฝ�ยมอ�ยครบ ๑๗ ปบรบรณ

ก�รทน�ยจตพรเข�ทำ�นตกรรม อนไดแกก�รสญญ�ซอข�ยรถยนตกบน�งเกรยง ยอมไมตกอยภ�ยใตขอบงคบของม�ตร� ๒๑ ซงว�งหลกว� ผเย�วจะทำ�นตกรรมใดๆ จะตองไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม นตกรรมผเย�วทำ�ลงไปโดยไมไดรบคว�มยนยอมจ�ดผแทนโดยชอบธรรม นตกรรมนนตกเปนโมฆะ ทงนเนองจ�กน�ยจตพรพนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะแลวต�มม�ตร� ๒๐ ประกอบกบม�ตร� ๑๔๔๘

อย�งไรกต�ม ปร�กฎขอเทจจรงว�ในขณะทำ�สญญ�ซอข�ยรถยนตนนน�ยจตพรมอ�ก�รจรตวกล และน�ยเกรยงซงเปนคกรณอกฝ�ยหนงร อยว�ในขณะทำ�นตกรรมน�ยจตพรมอ�ก�รจรตวกล สญญ�ซ อข�ยรถยนตจงตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๓๐ ซ งว�งหลกว� นตกรรมทคนวกลจรตทำ�ขนในขณะจรตวกล และคกรณอกฝ�ยหนงรถงคว�มวกลจรตในขณะทำ�นตกรรม นตกรรมนนยอมตกเปนโมฆยะ

(สรปคำ�ตอบ)

สญญ�ซอข�ยรถยนตไมตกเปนโมฆยะเพร�ะคว�มเปนผเย�วของน�ยจตพรต�มม�ตร� ๒๑ แตตกเปนโมฆยะเพร�ะคว�มวกลจรตต�มม�ตร� ๓๐

อทรหรณ ๒.

ประเดนของคำาถาม คว�มส�ม�รถในก�รทำ�นตกรรมของผเย�ว

หลกกฎหม�ยทเกยวของบญญตอยในประมวลกฎหม�ยแพงและพ�ณชยดงจะกล�วตอไปน

ม�ตร� ๑๙ ว�งหลกว� บคคลจะพนจ�กภ�วะผเย�วและบรรลนตภ�วะเมอมอ�ยครบยสบปบรบรณ

ม�ตร� ๒๐ ประกอบกบม�ตร� ๑๔๔๘ ว�งหลกว� ผเย�วยอมบรรลนตภ�วะเมอไดทำ�ก�รสมรสในขณะทตนและคสมรสอกฝ�ยมอ�ยครบ ๑๗ ปบรบรณ

ม�ตร� ๒๑ ว�งหลกว� ผเย�วจะทำ�นตกรรมใดๆ จะตองไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม มฉะนนนตกรรมตกเปนโมฆยะ

ม�ตร� ๒๓ ว�งหลกว� ผเย�วอ�จทำ�ก�รใดๆไดทงสน ซงเปนตองทำ�เองเฉพ�ะตว

ม�ตร� ๒๕ ว�งหลกว� ผเย�วอ�จทำ�พนยกรรมไดเมออ�ย ๑๕ ปบร บรณ

ม�ตร� ๑๗๐๓ ว�งหลกว� พนยกรรมซงบคคลทมอ�ยยงไมครบ ๑๕ ปบรบรณทำ�ขนนน เปนโมฆะ

ม�ตร� ๒๗ ว�งหลกว� ถ�ผเย�วไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรมในก�รประกอบธรกจท�งก�รค�หรอธรกจอน หรอในก�รทำ�สญญ�เปนลกจ�งในสญญ�แรงง�น ผเย�วมฐ�นะเสมอนดงบคคลผบรรล

นตภ�วะแลวในก�รทำ�นตกรรมเกยวกบก�รประกอบธรกจหรอสญญ�จ�งแรงง�นนน

สญญาใหโดยเสนหา

ในขณะทยกแหวนเพชรใหกบ ค. ข. มอ�ยเพยง ๑๔ ปเศษ เมอ ข. มอ�ยยงไมครบ ๒๐ ปบรบรณ ข. จงยงไมพนจ�กภ�วะผเย�วและยงไมบรรลนตภ�วะก�รท ข. ผเย�วทำ�นตกรรมอนไดแกก�รยกแหวนเพชรใหกบ ค. โดยไมปร�กฎว�ไดรบคว�มยนยอมจ�ก ก. ผแทนโดยชอบธรรม สญญ�ใหแหวนเพชรจงตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑ ซงเปนกฎหม�ยบกหลก อย�งไรกต�มมประเดนตองพจ�รณ�ตอไปว� ก�รทำ�สญญ�ใหแหวนเพชรเข�กฎหม�ยบทยกเวนม�ตร� ๒๔หรอไม ซ งเม อพจ�รณ�องคประกอบของม�ตร� ๒๔ แลวพบว�ก�รใหแหวนเพชรเปนก�รกระทำ�ทเกนกว�ฐ�น�นรปของ ข. เนองจ�ก ข. เปนเพยงผเย�วและไมปร�กฎว�มร�ยไดใดๆ ทงยงไมจำ�เปนตอก�รดำ�รงชพต�มสมควร กรณจงไมอ�จปรบเข�ไดกบม�ตร� ๒๔๓๔

๓๔ มประเดนต�มม�ตร� ๑๕๗๔ โดยเฉพ�ะอย�งยง ในอนม�ตร� (๘) ซงผแทนโดยชอบธรรมไมส�ม�รถทำ�สญญ�ใหโดยเสน�ห�แทนผเย�วโดยปร�ศจ�กคว�มเหนชอบจ�กศ�ล ยกเวนเชน ก�รใหเพอก�รกศล หรอต�มหน�ทธรรมจรรย� และก�รใหนตองเหม�ะแกฐ�น�นรปของผเย�ว

พนยกรรม

ข. ผเย�วไดพนยกรรมซงถอเปนนตกรรมอย�งหนง โดยไมปร�กฎว�ไดรบคว�มยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม ต�มกฎหม�ยบทหลกพนยกรรมยอมตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑ อย�งไรกต�มต�มม�ตร� ๒๕ ซงเปนบทกฎหม�ยยกเวน ผเย�วอ�จทำ�พนยกรรมไดโดยปร�ศจ�กคว�ม

ยนยอมจ�กผแทนโดยชอบธรรม ห�กผเย�วมอ�ยครบ ๑๕ ปบรบรณ แตเนองจ�กต�มขอเทจจรง ข. มอ�ยเพยง ๑๔ ปเศษ กรณจงไมเข�ม�ตร� ๒๕ โดยทวไปห�กก�รทำ�นตกรรมของผเย�วไมเข�ขอยกเวนของม�ตร� ๒๑ นตกรรมทผเย�วทำ�ขนยอมตกเปนโมฆยะต�ม�ตร� ๒๑ อย�งไรกต�มผลของนตกรรมทผเย�วอ�ยไมถง ๑๕ ปบรบรณทำ�ขนมบญญตไวเปนก�รเฉพ�ะอยในม�ตร� ๑๗๐๓ ซงบญญตใหพนยกรรมตกเปนโมฆยะ ดงนนพนยกรรมท ข. ทำ�ขนในขณะทอ�ยยงไมครบ ๑๕ ปบรบรณจงตกเปนโมฆะต�มม�ตร� ๑๗๐๓

การจดทะเบยนรบเดกเปนบตร

ในขณะท ข. จดทะเบยนรบเดกเปนบตร ข. ยงมฐ�นะเปนผเย�ว แมว� ข. จะไมไดรบคว�มยนยอมจ�ก ก. ผแทนโดยชอบธรรมในก�รทำ�นตกรรมดงกล�ว นตกรรมกไมตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑ เพร�ะก�รจดทะเบยนรบเดกเปนบตรเปนก�รท ข. ตองทำ�เองเฉพ�ะตวต�มม�ตร� ๒๔

สญญาซอขายผา

ในขณะท ข. ตงร�นข�ยผ� ข. ยงเปนผเย�ว ก�รท ข. ตงร�นข�ยผ�ถอไดว�เปนก�รประกอบธรกจก�รค�อย�งหนง แตเนองจ�กไมปร�กฎว� น�ย ข. ไดรบคว�มยนยอมจ�ก ก. ผแทนโดยชอบธรรมในก�รตงร�นข�ยผ� จงไมถอเสมอนว� ข. บรรลนตภ�วะในก�รทำ�นตกรรมทเกยวกบก�รข�ยผ� ต�มม�ตร� ๒๗ ดงนนก�รท ข. ทำ�สญญ�ซอผ�จ�ก ง. จงไมไดทำ�ลงไปเสมอนผบรรลนตภ�วะ เมอ ข. สญญ�ซอข�ยผ�ในฐ�นะผเย�ว และไมปร�กฎว�ไดรบคว�มยนยอมจ�ก ก. ผแทนโดยชอบธรรม สญญ�ซอข�ยผ�จงตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑

สรปคำาตอบ

ก. ผแทนโดยชอบธรรม ข. ในฐ�นะผมสทธบอกล�งโมฆยะกรรมต�มม�ตร� ๑๗๕(๑) ส�ม�รถ

บอกล�งสญญ�ใหโดยเสนห� และสญญ�ซอข�ยผ�ซงตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑ ได ก. ไมตองบอกล�งพนยกรรมเนองจ�กตกเปนโมฆะต�มม�ตร� ๑๗๐๓ สำ�หรบก�รจดทะเบยนรบเดกเปนบตรนน ก. ไมอ�จบอกล�งไดเนองจ�กนตกรรมไมตกเปนโมฆยะต�มม�ตร� ๒๑