THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG PHIẾU HỌC TẬP TRONG GIẢNG DẠY MÔN CÔNG NGHỆ 10 NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ HỌC TẬP

CỦA HỌC SINH

Chúng ta đang sống trong thế kỉ XXI, thế kỉ của hội nhập toàn cầu, với sự bùng nổ của khoa học kĩ thuật và công nghệ thông tin. Điều đó đã làm cho tri thức nhân loại tăng lên nhanh chóng từng ngày. Trong bối cảnh đó, đòi hỏi mỗi người lao động không những phải có trình độ học vấn cao và năng lực chuyên môn giỏi mà còn phải thực sự năng động, sáng tạo trong mọi hoàn cảnh, phải có năng lực tự học và tự rèn luyện kĩ năng thực hành nhằm đáp ứng nhu cầu học tập suốt đời.

Từ thực trạng và yêu cầu đổi mới toàn diện giáo dục cho thấy việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực hoá, tự lực hoá hoạt động học tập của học sinh là một nhiệm vụ quan trọng và cấp bách của ngành Giáo dục hiện nay. Có nhiều giáo viên đã tích cực đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tăng cường khả năng tự học, chủ động, sáng tạo của học sinh. Kết quả là lớp học sôi nổi hơn, học sinh hứng thú và phấn khởi hơn trong học tập, học sinh tiếp thu kiến thức tốt hơn, nhờ đó mà chất lượng dạy học được nâng cao.

Từ thực tiển giảng dạy Công nghệ lớp 10 ở trường phổ thông; nhất là trong tình hình đổi mới nội dung, chương trình sách giáo khoa hiện nay, sử dụng phương tiện dạy học là nhằm khắc phục những hạn chế trong giảng dạy. Lâu nay, việc giảng dạy lý thuyết của chúng ta chủ yếu nặng về giảng giải chưa thực sự gây hứng thú cho học sinh và chưa phát huy tính tích cực của học sinh.

Trong quá trình giảng dạy Công nghệ lớp 10, các giáo viên đã sử dụng nhiều phương pháp và phương tiện dạy học, tuy nhiên những phương pháp, phương tiện dạy học mới chưa được áp dụng một cách hiệu quả. Trong các tài liệu tham khảo, các tác giả cũng rất ít đề cập các phương tiện dạy học dành cho việc thực hiện đổi mới nội dung, chương trình sách giáo khoa.

Thực tế, không có một phương pháp dạy học nào là tối ưu cho tất cả mọi người vì dạy học vừa là khoa học vừa là nghệ thuật. Nhưng sử dụng phương tiện dạy học phù hợp trong quá trình giảng dạy sẽ mang lại hiệu quả tối ưu.* Khái niệm phiếu học tập:

Phiếu học tập là tờ giấy rời, trên đó ghi các câu hỏi, bài tập, nhiệm vụ học tập... kèm theo các gợi ý, hướng dẫn của giáo viên, dựa vào nhiệm vụ đó học sinh thực hiện, hoặc ghi các thông tin cần thiết để mở rộng kiến thức, bổ sung kiến thức, tìm hiểu nội dung hoặc củng cố bài học.

1

* Vai trò phiếu học tập: - Cung cấp thông tin và sự kiện: Phiếu học tập chứa đựng thông tin, dữ liệu

hoặc sự kiện hoặc dùng làm cơ sở cho một hoạt động nhận thức nào đó. - Công cụ hoạt động và giao tiếp: Phiếu học tập chứa đựng các câu hỏi, bài

tập, yêu cầu hoạt động, những vấn đề để yêu cầu HS giải quyết, hoặc thực hiện kèm theo những hướng dẫn, gợi ý cách làm... * Phân loại phiếu học tập: - Dựa vào mục đích: Phiếu học bài, phiếu ôn tập, phiếu kiểm tra. - Dựa vào nội dung:

+ Phiếu thông tin: Nội dung gồm các thông tin bổ sung, mở rộng, minh họa cho các kiến thức cơ bản của bài.

+ Phiếu bài tập: Nội dung là các bài tập nhận thức hoặc bài tập củng cố. + Phiếu yêu cầu: Nội dung là các vấn đề và tình huống cần phải giải quyết. + Phiếu thực hành: Nội dung liên quan đến những nhiệm vụ thực hành, rèn

luyện kĩ năng.* Các bước thiết kế phiếu học tập:

- Bước 1: Xác định trường hợp cụ thể của việc sử dụng phiếu học tập trong bài dạy học.

- Bước 2: Xác định nội dung của phiếu học tập, cách trình bày nội dung của phiếu học tập và hình thức thể hiện trong phiếu học tập. Nội dung của phiếu học tập được xác định dựa vào một số cơ sở sau: mục tiêu

của bài học, kiến thức cơ bản, phân bố thời gian, phương pháp và PTDH, môi trường lớp học để xác định nội dung, khối lượng công việc trong phiếu học tập cho phù hợp.

- Bước 3: Viết phiếu học tập: Các thông tin, yêu cầu... trên phiếu học tập phải được ghi rõ ràng, ngắn gọn,

chính xác, dễ hiểu. Phần dành cho học sinh điền các thông tin phải có khoảng trống thích hợp. Cách trình bày phiếu phải đảm bảo tính khoa học, thẩm mĩ.

* Sử dụng phiếu học tập: Phiếu học tập là công cụ để giáo viên tiến hành tổ chức hoạt động nhận

thức cho học sinh, đồng thời là cơ sở để học sinh tiến hành các hoạt động một cách tích cực, chủ động. Việc sử dụng phiếu học tập nên được sử dụng trong dạy kiến thức mới, ôn tập, kiểm tra... và thường được diễn ra theo quy trình sau:

- Giáo viên nêu nhiệm vụ học tập, giao phiếu học tập cho học sinh, tùy theo hình thức tổ chức dạy học mà giáo viên giao cho mỗi học sinh một phiếu hay mỗi nhóm một phiếu.

2

- Tiến hành quan sát, hướng dẫn và giám sát kết quả hoạt động của học sinh.

- Tổ chức cho một số cá nhân hoặc đại diện nhóm trình bày kết quả làm việc với phiếu học tập. Hướng dẫn toàn lớp trao đổi, bổ sung hoàn thành phiếu học tập. Giaó viên có thể yêu cầu học sinh trao đổi chéo nhau để sửa chữa, đánh giá kết quả làm việc với phiếu học tập của nhau trên cơ sở các kết luận của giáo viên.

MỘT SỐ PHIẾU HỌC TẬP ĐỂ GIẢNG DẠY MÔN CÔNG NGHỆ 10:

3

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

( BÀI MỞ ĐẦU – CÔNG NGHỆ 10 )

Yêu cầu: Đọc sách giáo khoa mục II, tìm các thông tin cần thiết và điền đầy đủ, ngắn gọn vào phiếu học tập sau:

Thµnh tùu næi bËt H¹n chÕ

Câu hỏi 1: Sản lượng lương thực gia tăng có ý nghĩa như thế nào trong việc đảm bảo an ninh lương thực Quốc gia?

..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Câu hỏi 2: Kể tên một số sản phẩm nông, lâm, ngư nghiệp của nước ta đã xuất khẩu ra thị trường thế giới.

.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

( BÀI 3 – KHẢO NGHIỆM GIỐNG CÂY TRỒNG )

4

Yêu cầu: Đọc sách giáo khoa mục II - Các loại thí nghiệm khảo nghiệm giống cây trồng. Tìm các thông tin cần thiết và điền đầy đủ, ngắn gọn vào phiếu học tập sau:

C¸c giai

®o¹n

Nội dung nghiên cứu

S¶n xuÊt h¹t

siªu nguyªn

chñng

S¶n xuÊt h¹t

nguyªn chñng

S¶n xuÊt h¹t

x¸c nhËn

Mục đích

Cách tiến hành

Câu hỏi: 3 thí nghiệm trên có phải là 3 bước trong quy trình khảo nghiệm giống cây trồng không? Vì sao?

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

5

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3

( BÀI 7 - MỘT SỐ TÍNH CHẤT CỦA ĐẤT TRỒNG )

Yêu cầu: Dựa vào cấu tạo của keo đất vừa nghiên cứu ở mục I, đọc phần kiến thức ở mục II- Phản ứng của dung dịch đất. Hoàn thành phiếu học tập sau:

Ph¶n øng cña ®Êt

Néi dung

Ph¶n øng chua

Ho¹t tÝnh TiÒm tµng

Nguyªn nh©n

§Æc ®iÓm

Hãy rút ra nhận xét từ nguyên nhân gây nên các phản ứng của dung dịch đất.

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 4

( BÀI 16 – NHẬN BIẾT MỘT SỐ LOẠI SÂU, BỆNH HẠI LÚA )

Yêu cầu: Xem tranh và dựa vào các dấu hiệu nhận biết sâu, bệnh đã học điền tên các loại sâu hại vào chỗ trống:

Hình 1 Hình 2 Hình 3

6

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 6

( BÀI 9 – BIỆN PHÁP CẢI TẠO VÀ SỬ DỤNG ĐẤT XÁM BẠC MÀU, ĐẤT XÓI MÒN MẠNH TRƠ SỎI ĐÁ )

1. Phần thông tin: - Xói mòn đất là quá trình phá hủy lớp đất mặt và tầng đất dưới do tác động của nước mưa, nước tưới, tuyết tan hoặc gió.- Nguyên nhân chính gây xói mòn đất là lượng mưa lớn và địa hình dốc:* Nước mưa rơi vào đất phá vỡ kết cấu đất. Mưa càng lớn, lượng đất bị bào mòn rửa trôi càng nhiều.* Địa hình ảnh hưởng đến xói mòn, rửa trôi đất thông qua độ dốc và chiều dài dốc. Độ dốc càng lớn, dốc càng dài tốc độ chảy càng mạnh, tốc độ xói mòn càng lớn. Do bị rửa trôi bào mòn mạnh nên tầng mùn mỏng, có trường hợp mất hẳn, bên trên còn trơ sỏi đá.

2. Phần trả lời câu hỏi:Câu hỏi 1: Từ các nguyên nhân trên em hãy cho biết: Xói mòn đất thường xảy ra ở đâu ( vùng nào )? Đất nông nghiệp và đất lâm nghiệp, đất nào chịu tác động của quá trình xói mòn mạnh hơn? Vì sao?........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Câu hỏi 2:Theo em, những loại cây nào thường được trồng trên đất xám bạc màu? Vì sao?............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

7

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 7

Yêu cầu: Thông qua những kiến thức đã học ở các bài 2, 3, 4, 5, 6 hãy thảo luận và

hoàn thành phiếu học tập sau:

Câu 1: H·y ghÐp mét ý ë cét A vµ mét ý ë cét B thµnh c©u tr¶ lêi ®óng:

Cét A Cét B §¸p ¸n

1. ThÝ nghiÖm so s¸nh gièng

a. bè trÝ thÝ nghiÖm trªn diÖn réng vµ qu¶ng c¸o trªn ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng

1. ..............

2. ThÝ nghiÖm kiÓm tra kü thuËt. b. h¹t t¸c gi¶ 2. ..........

.....

3. ThÝ nghiÖm s¶n xuÊt qu¶ng c¸o

c. bè trÝ s¶n xuÊt so s¸nh c¸c gièng víi nhau

3. ...............

4. VËt liÖu khëi ®Çu ®Ó s¶n xuÊt h¹t gièng siªu nguyªn chñng

d. h¹t t¸c gi¶, gièng nhËp néi, gièng tho¸i ho¸

4 ................

5. S¶n xuÊt gièng ë c©y giao phÊn

e. bè trÝ s¶n xuÊt so s¸nh gièng míi víi gièng s¶n xuÊt ®¹i trµ

5. ..............

6. §é ph× nhiªu tù nhiªn

g. bè trÝ s¶n xuÊt víi c¸c chÕ ®é ph©n bãn vµ tíi tiªu kh¸c nhau

6. ...............

7. §é ph× nhiªu nh©n t¹o

h. trång ë khu c¸ch ly 7. ...............

i. lo¹i bá c©y kh«ng ®¹t tiªu chuÈn sau khi tung phÊn

k. h×nh thµnh díi th¶m thùc vËt tù nhiªn, kh«ng cã sù t¸c ®éng cña con

8

ngêi

l. h×nh thµnh do kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña con ngêi

C©u 2

H·y hoµn thµnh s¬ ®å quy tr×nh s¶n xuÊt gièng ë c©y n«ng nghiÖp:

Câu 3: ThÕ nµo lµ nu«i cÊy m« tÕ bµo? Nu«i cÊy m« tÕ bµo dùa trªn c¬ së khoa häc nµo?...............................................................................................................

9

..............................

...............................................................................................................

..............................

...............................................................................................................

..............................

...............................................................................................................

..............................

...............................................................................................................

..............................

...............................................................................................................

..............................

...............................................................................................................

..............................

……………………………………………………………………………………………

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 8

( BÀI 13 - ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ VI SINH SẢN XUẤT PHÂN BÓN)

Yêu cầu: Đọc phần kiến thức ở mục II- Một số loại phân vi sinh thường dùng. Thảo luận nhóm để hoàn thành phiếu học tập sau:

Néi dung

C¸c lo¹i ph©n

Kh¸i niÖm Thµnh phÇn

C¸ch sö dông

1. Ph©n VSV cè

Nitragin

10

®Þnh ®¹m Azogin

2. Ph©n VSV

chuyÓn ho¸ l©n

Phèt phobacterin

Ph©n l©n h÷u c¬

3. Ph©n VSV chuyÓn ho¸ chÊt h÷u c¬

KẾT LUẬN:Việc áp dụng phương pháp dạy học, phương tiện dạy học hiện đại trong yêu cầu

hiện nay là rất cấp thiết nhằm nâng cao hiệu quả, chất lượng giáo dục trong tương lai. Đó là một quả trình lâu dài cần có sự hợp tác tích cực của giáo viên và học sinh, của cả hệ thống giáo dục. Với mục đích này, trong khuôn khổ của bài viết chắc chắn sẽ không đáp ứng hết những yêu cầu, mong muốn của quý thầy cô giáo và học sinh, tuy nhiên phần nào cũng mở ra hướng và kỹ năng cần thiết trong thiết kế và sử dụng phiếu học tập.

Bài viết đề cập đến một trong những phương tiện giảng dạy cần thiết, bản thân tôi vừa áp dụng vừa đúc rút kinh nghiệm để viết nên đề tài này nên nội dung bài viết còn chưa thật đầy đủ, mong quý thầy cô giáo cùng góp ý kiến để đè tài hoàn chỉnh hơn.

Đồng Hới, ngày 9 tháng 5 năm 2012

11

Người viết

Lê Thị Nhi An

12