Thôngtinsách

Tênsách:CâuchuyệnphíasauBánhmì

Nguyêntác:ThestorybehindBread

Tácgiả:ElizabethRaum

Ngườidịch:HàXuyên

Nhàxuấtbản:NXBTrẻ

Khốilượng:200g

Kíchthước:19x26cm

Ngàypháthành:05/2013

Sốtrang:32

Giábìa:32.000đ

Thểloại:KiếnthứcKhoahọc

Thôngtinebook

Nguồn:http://tve-4u.org

Type+Làmebook:thanhbt

Ngàyhoànthành:05/09/2016

Dựánebook#236thuộcTủsáchBOOKBT

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

Giớithiệu

-Vìsaochiếcbánhvònglạicólỗởgiữa?

-Vìsaongườitalạiănbánhmìlàmtừrơm,đấtsétvàvỏcây?

-Nềnvănmìnhnàođãtừngsửdụngbánhmìlàmtiềntệ?

Để tìmkiếmcâu trả lời thúvịchonhữngcâuhỏi trênvàbiết thêmnhữngđiềuthúvịkhác,bạnhãyđónxemquyểnsáchCâuchuyệnphíasauBánhmìtrongbộsáchCâuchuyệnphíasau.

Thếgiớibánhmì

Conngườiđãănbánhmìnởđược6000năm.

Bạn ăn bánhmì thường xuyên như thế nào?Bạn có ăn sáng với bánhmìnướng không? Bạn có ăn sandwich vào bữa trưa không? Bạn có từng ănpizzachobữatốikhông?Nếucó,thìbạnđangănbánhmìđấy.

Bánhmìlànguồnlươngthựcchínhyếu.Nócónghĩalàmộtthựcphẩmcơbảnvàcầnthiết.Nócóthểđượclàmtừcácloạingũcốckhácnhau,nhưhạtlúamì hay hạt lúamạch chẳng hạn. Thóc được xay thành bột và hòa vớinướcđểtạothànhkhốibộtnhào.Khibộtnhàođượcnướnglên,nótrởthànhbánhmì.

Tiềnbạc

Mộtsốngườigọicôngviệccủahọlà“bơvàbánhmì”,ýchỉtiềnmàhọkiếmđượcđểduytrìcuộcsống.Ngàynay,nhữngtừbánhmìvàbộtnhàoởnhiềunơiđượcdùngchỉtiềnbạc.

Bánhmìnở

ĐasốbánhmìởchâuÂuvàHợpchủngquốcHoaKìlàbánhmìnở.Nhữngthợ nướng bánh cho thêmmen vào bột nhào.Men là thực vật rất nhỏ vàkhôngmàucókhảnănggiúpkhốibộtnhàonở(phồnglên).NgườitalàmranhữngổbánhmìdàikiểuPháphoặcÝ.Họnướngnhữngổbánhmì trắngdạngtrònhoặcnhữngổbánhmìnguyênhạtdạngtrònvànhữngổbánhmìlúamạchđenhìnhvuông.

Bánhmìdẹt

Ởnhữngnơikháctrênthếgiới,ngườitalạiưachuộngbánhmìdẹthơn.ỞTrungĐông,từAiCậpđếnAfghanistan,ngườitathíchbánhmìdẹtmềm.ỞAiCậphọgọiloạibánhmìđólàaesh.ỞSyria,Lebanon,vàYemennóđượcgọilàkhoubz(Khoubzcónghĩalà“bánhmì”trongtiếngẢRập).ỞẤnĐộngười ta ăn loại bánhmì dẹt gọi là naan. Tortillas và tacos là những loạibánhmìdẹtởNamvàTrungMĩ.

NgườiphụnữThổNhĩKìnàynướngbánhmìdẹttrongmộtlònướngngoàitrời.

Trồngngũcốc

Bánhmìđượclàmtừcácloạithóclúanhưlúamì,lúamạch,ngô,hayyếnmạch.Quytrìnhgieotrồngvàthuhoạchcácloạithócnàyrấtgiốngnhau.

Lúamì là loạihạtngũcốc đượcgieo trồng rộng rãikhắp thếgiới.NhữngcánhđồnglúamìbaophủnhữngkhuvựcrộnglớncủaMĩ,Nga,TrungQuốcvàchâuÂu.Lúamìthôngthường(cònđượcbiếtđếnlàloạiđểlàmbánhmì)đượcsửdụngđểlàmrabánhmì,cốmngũcốc,vàbánhngọt.Nósinhtrưởngởnhữngnơicókhíhậuấmápvàlượngmưathấphơn76cmmỗinăm.Cácloại lúamì khác như lúamì cứng được dùng để làmmì ống, có thể sinhtrưởngởnhữngnơicókhíhậulạnhhơn.

NôngdânởNigeria,châuPhi,chuẩnbịthuhoạchnhữngcánhđônglúamìcủahọ.

Vìsaolạiănbánhmì?

Bánhmìcungcấpcácchấtdinhdưỡngmàcơthểngườicầnđểhoạtđộngvàduytrìsựsống.Bánhmìchứacarbohydrate,chấtcungcấpnănglượngchocơthể.Theocácchuyêngiathựcphẩm,ngườitrưởngthànhnêncóphânnửalượngcarbohydratecầnthiếttừcácsảnphẩmnguyênhạt.Trẻemcũngcầncócarbohydrate.Lượngcầnthiếtnhiềuhayíttùythuộcvàotrọnglượngcơthểvàđộtuổicủamỗingười.

Bánhmìcònchứacácproteingiúpcơthểkhỏemạnh.

Cácvitamin nhómBcũngđược tìm thấy trongbánhmì.Chúnggiúppháhủycácproteinvàcarbohydrateđểcơthểcóthểhấpthu.Bánhmìcungcấp

canxi.Canxigiúprăngvàxươngchắckhỏe.Chấtxơlàmộtthànhphầncótronglúamìcũnggiúpcơthểtiêuhóavàđàothảitốt.

Bánhmìtrongcácngônngữkhácnhau

Từbánhmì(bread)xuấtpháttừtiếngAnhcổ.NgườiĐứcgọinólàbrot.NgườiHàLangọilàbrood.NhữngngườiởĐanMạchlạigọibánhmìlàbrøt.

Bảngthốngkêchothấysảnlượnglúamìtrongnăm2007-2008.

TừcánhđồngđếnbànănEbookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

Trênnhữngnôngtrườnglúamìrộnglớn,cáccỗmáygọilàmáygặtliênhợp,thuhoạchlúamì.

Nhữngngườinôngdâncày(lật)đất,gieohạt,rồiđợicholúamìpháttriển.Ngay trước khi lúamì hoàn toàn chín, những người nông dân thu hoạchchúng.Đầutiênhọcắtthânlúa.Sauđóhọtáchhạtrakhỏinhữngcọngrơm(xemhình).Côngđoạnđógọilàđậplúa.Máygặtliênhợplàmcôngviệcnày trênnhữngnông trường lớn (xemhình trên).Ởnhữngcánhđồngnhỏhơn,côngđoạnđậplúacóthểlàmbằngtay.

Saukhilúamìđượcthuhoạch,nóđượcsàngvàthócđượcchấtlêncácxetải.Đôikhinóđượctrữtrongnhữngtòathápkhổnglồgọilàkhotrữthócchođếnkhitàuhỏahoặcxetảimangchúngđếnnhàmáyxaybột.

Máygặtliênhợp

Máygặtliênhợplànhữngcỗmáykhổnglồgặtlúamìvàtáchnhữnghạtthócrakhỏirơmrạ.Chúngcònlàmcôngviệc sàng và chuyển thóc lên các xe tải. Nhà sáng chếngườiMĩ,SamuelLaneđãthiếtkếrachiếcmáygặtliênhợp đầu tiên vào năm 1828. Năm 1890mất khoảng 40đến50giờ lao độngđể sản xuất ra 272kg lúamì.Đếnnăm1975chỉcònmất3,5giờđểlàmđượcviệctươngtự,nhờvàonhữngchiếcmáygặtliênhợpđãđượccảitiến.

Bứchìnhchothấynhữngphâncủahạtthócvàcáchchúngpháttriểntrênthânlúanhưthếnào.

Đếnnhàmáyxaybột

Ở nhàmáy xay bột hạt, lúamì được được kiểm tra để đảm bảo đạt chấtlượng.Nóphảihoàntoànkhôráo.Lúamìẩmsẽbịmốcvàthốirữa.Lúamìđạtphẩmchấtđượctrữtrongcácbểủ.Đólànhữngthùngchứalớncódạnghìnhtrụ.

Sơđồminhhọaquytrìnhlàmbánhmì,từlúcgieohạtchođếnkhiphânphốinhữngổbánhmì.

Khimộtngười thợxay (người làmviệc trongnhàmáyxay) chuẩnbị làmbột,hạtlúamìsẽđượcchoquanhữngchiếcsànglớnbằngkimloại.Nhữngchiếcsàngnàysẽloạibỏnhữngthứnhưrơmrạhaysạn.Sauđóhạtlúamìđượcrửaquanướcấmvàsấykhô.

Trongnhữngnhàmáyxaylớn,haitrụcquaylớnkẹpvỡcáchạtlúamì.Cáccỗmáysẽphântáchcácphầnkhácnhaucủahạtlúamì.Nhữngphầnkhácnhausẽlàmranhữngloạibộtkhácnhau.Bộtmìđượclàmtừnộinhũcủahạtthóc.Đasốbánhmìđượclàmtừbộtmì.Nhữngtrụcquaykimloại lớnsẽnghiền hạt lúamì thành bột.Các chất hóa học khác và cácvitamin đượcthêmvào.Sauđó,bộtđượcđóngthànhbaođểphânphốiđếncáccửahàngvàlòbánh.

Đếnlòbánhmì

Đểlàmranhữngchiếcbánhmìđơngiảnnhất,ngườithợthêmnướcvàmuốivàotrongbột.Vớinhữngchiếcbánhmìnở,họcònchothêmmenvào.Côngthứcchếbiếnchonhữngloạibánhmìphứctạphơncóthểbaogồmtrứng,bơ,đường,vàsữa.Cácthànhphầnđượcphốitrộnvớinhauvàđượcđổvàokhay.Saukhibánhmìđượcnướngtronglò,nóđượclàmmátvàcắtthànhnhữngmiếngmỏng.

Ngoàilề

Nhữngthợlàmbánhchothêmnhiềuthànhphầnkhácvàobánhmì.Cácloạihạtvàtráicâyrấtphổbiến.Cácthànhphần nhưquế, thì là hay tỏi cho bánhmìmột hươngvịkhácbiệt.Mộtsốloạibánhmìlạicómộtítthịt,ôliu,phômai,hànhhoặctiêu.

Menlàmbánhmìnở.Nócóthểtươihoặccóthểởdạngkhô,nhưtronghình.

Sơlượcvềlịchsửbánhmì

LoạihìnhnghệthuậtnhưtácphẩmđiêukhắcnàychỉchochúngtabiếtcáchthứclàmbánhmìcủangườiAiCậpcổ.

Conngườithuởbanđầusănbắnvàbắtcáđểlàmthứcăn.Khihọdichuyểntừnơinàysangnơikhác,họthulượmcâytráisinhtrưởngởnhữngnơiđó.Nhữngngườinàycóthểđãăncácloạihạtnhưlúamạch,yếnmạch,lúamì,hoặc lúamạchđenmàhọ tìm thấymọcdọc theobờ sông.Banđầuhọănthócsống.Vềsauhọnấuchínhoặcrangthócđểăn.

Nhữngcánhđồngđầutiên

Vào khoảng năm7000 trướcCông nguyên (cách đây khoảng 9.000 năm),nhữngngườiởvùngđấtmàngàynaylàIranvàSyriabắtđầucanhtácngũcốc.Qua thờigian,họbiếtđượccách làmbánhmì.Nhữngchiếcbánhmìđầu tiên có lẽ là bánhmì dẹt được làm chín trên nhữnghònđá đượcđunnóng.

ỞAiCập,nhữngngườiphụnữlấynướctừconsôngNilepháthiệnrarằngbánhmìcủahọcóthểphồnglên.NướctừsôngNilecóchứamen,thứkhiếnchobánhmìnở.Khôngaibiếtchínhxácnóđãxảyrakhinào.NhưngngườiAiCậpcổđạiđãvẽhìnhnhữngổbánhmìnở trêncácngôimộcáchđâykhoảng5.000năm.

HyLạpvàLaMãcổđại

NhữngngườiHyLạpcổđạicũngưathíchbánhmì.Cáchđâykhoảng3.000năm,nhữnglòbánhởAthenđãbánra72loạibánhmìvàbánhngọtkhácnhau.NgườiLaMãcổđạihọchỏitừngườiHyLạpvànhanhchónglàmranhữngổbánh tròn.NhữngđoànquânLaMãđãđưakĩ thuật làmbánhmìcủahọratoànchâuÂuvàđếnAnhquốc.

Trảcôngbằngbánhmì

Nhữngnôlệxâydựngcáckimtựthápđượcbanchobánhmìnhưtiềncông.TạiLaMã,bánhmìđãđượcbanphátchonhữngngườinghèođóicủathànhphố.Đếnnăm250năm trước Công nguyên, những người La Mã đã phátbánhmìmiễnphícho300.000người.

NhữnglònướngnhưthếnàycónguồngốctừthànhphốcổPompeii,Italy,đượcsửdụngtrêntoànchâuÂu.

Cốixaynướcvàcốixaygió

Cốixaynướcđã tồn tạiởTrungQuốccáchđây1.000năm.Nhưngnhiềunămsauđó,nómớiđếnđượcvớichâuÂu.NhữngchiếccốixaygióđầutiênởchâuÂuđượctạonênởphíabắcnướcPhápcáchđâykhoảng1.000năm.Chẳngmấychốc,cáccốixaygióđượcxâydựngởĐức,HàLan,vàAnh.Cảcốixaynướcvàcốixaygióđềuđượcsửdụngđểxaythóclàmbánhmì.

Tronghàngtrămnăm,nhữngchiếccốixaygiónhưthếnàyđãđượcsửdụngđểxaythóc.

Giàuvànghèo

Bánhmìtrắngđượclàmtừloạibộtxaytốtnhất.TrongsuốtthờiTrungcổ(từnăm500-1450),chỉnhữngngườirấtgiàucómớicóthểmuađượcbánhmìtrắng.BánhmìPhápbắtđầunổitiếngtoànchâuÂu,nơimàngườitadầnyêuthíchbánhmìtrắng.

HiệphộingănchặnnhữnglòbánhmìPhápnhưthếnàytănggiáquácao.

Cáchiệphội

Trong giai đoạn sau của thời kì Trung cổ, những ngườithợlàmbánhlậpnêncáchiệphội(cácđoànthể).Trướckhicócáchiệphội,chỉcónhữngđịachủgiàusởhữucáclò nướng. Hiệp hội cho phép những người thợ bánh cóchiếclòcủariêngmình.Hiệphộicònđưaracácquytắcvềviệclàmbánhvàkiểmsoátgiábánhmì.

Trong suốt nhữngnăm1500, những cuộc chiến tranh, các trậndịchbệnh(những căn bệnh truyền nhiễm), vànạnđói (những khoảng thời gian khithứcănkhanhiếm)đãkhiếnđờisốngđặcbiệtkhốnkhó.Trongnhữngnămtháng tồi tệ đó, chỉ có người giàumới ăn bánhmì làm từ lúamì. Ngườinghèoănbánhmìlàmtừrơmrạ,đấtsét,vàvỏcâynghiền.Họlàmbánhtừ

hạtsồivàrễcâynghiền.Nhiềungườiđãchếtđói.

Nhữngchiếcmâm

TrongthờiTrungcổ,nhữngngườigiàuđãdùngbánhmìlàm mâm ăn. Chiếc mâm ăn là một hình thức của đĩađựngthịt.Nướcngọttừthịtthấmvàotrongbánhmì.Khihọ kết thúc bữa ăn, họ thườngnémbánhmì cho nhữngngườiđầytớăn.

Bứcảnhnàycótừnăm1926chothấycáccôngnhânđangsửdụngmáyxắtbánhmì.

Cuộccáchmạngcôngnghiệp

Đếngiữanhữngnăm1700,cácphươngthứctrồngtrọtvàcácmáymóctântiếnđãđemđếnthờikìsungtúc.Nạnđóivàbệnhdịchkhôngcònlàvấnđề.

Đờisốngbắtđầu thayđổi.Độngcơmớichạybằnghơinướcđãcungcấpnănglượngchocácmáymóckhác.Nhữngcỗmáynàyđãđảmđươngnhiềucôngviệcmàtrướcđâyconngườiphảilàmbằngtay.SựchuyểnđổitrongcáchsốngvàlàmviệccủaconngườinàyđượcgọilàcuộcCáchmạngCôngnghiệp.

Cácnông trườngsửdụngmáykéovàmáygặt liênhợp cần ít nhân cônghơn.Nhiềungườichuyểntừnôngthônlênthànhthị.Họlàmviệctrongcácnhàmáy.Cuộcsốngởcácthànhphốrấtkhókhăn.Khôngcónôngtrạihayvườn tược, những công nhân thành thị không còn có được các loại thựcphẩmtươi.Họphảimuabánhmìchomình.

OttoFrederickRohwedder

Phải mất nhiều năm để nhà sáng chế người Mĩ OttoRohwedderphátminhramộtcỗmáyxắtbánhmì.ôngbắtđầulàmviệcvớinótừnăm1912.Đếnnăm1928,cỗmáycủaôngbắtđầuhoạtđộngcắtvàđónggóibánhmìđểgiữchonóđượcthơmngon.

Nhữngchiếclòcôngnghiệp

Lúcđầu,đasốbánhmìđượclàmởnhữnglòbánhnhỏ.Thờigiantrôiqua,cáclòbánhlớnhơnmuanhữngchiếclòtốthơnđểnướngbánhnhanhvàdễdànghơn.Dokhôngthểcạnhtranh,nhiềulòbánhnhỏđãbịphásản.

Nhữnglòbánhlớnhơnđồngnghĩavớigiácảthấphơn.Thậmchícảngườinghèocũngcóthểmuađượcbánhmìtrắng,thứđượcdùngloạibộttốtnhấtđểlàmra.

Đếnnhữngnăm1900,mộtsốlòbánhđãđônglạnhvàgianhiệtlạibộtnhàobánhmì.Một số sửdụng loại bộtkémchất lượng.Nhiều loại bánhmìđãđánhmấthươngvịcủanó.Nhữngnăm1940,cácchuyêngiathựcphẩmbắtđầuthêmcanxivàcácvitaminvàobánhmìđểlàmchonóbổdưỡnghơn.

Cáccôngnhânđangchấtbánhmìlênxetảichởhàngvàonăm1935.

Tiệctùng

Côdâuvàchúrểđangbẻmộtổbánhmìhìnhdâybệnđượcgọilàchallah.

Nhữngbuổitiệctùngthườngcócảbánhmì.Nhiềungườiănbánhmìởcácbuổi tiệcvàcácdịpđoàn tụgiađình.Sinhnhật, lễ lạc,đámcưới,vàđámtangcónhữngchiếcbánhngọtvàbánhmìđặcbiệt.

Bánhmìcưới

ỞĐôngÂu,mộtsốđámcướitranghoàngnhữngchiếcbánhmìcầukìđượctạothànhhìnhtráitim.Côdâuvàchúrểsẽcúichàotrướcbánhmì.Họhônnhau.Sauđóhọsẽbẻbánhmìvàđưachocácvịkháchcủahọ.

ỞBaLan,bánhmìchuẩnbịchođámcướicóthểđượctrangtrívớichimbồcâuvànhữngbônghoa.Chiếcbánhnhắcchocácvịkháchnhớrằngnhữngmónquàtuyệtvờinhấtchínhlàhòabình,ấmnovàhạnhphúc.

ỞmộtsốkhuvựcthuộcTrungÁ,mỗiđámcướiđềuđượccảlàngthamdự.Mỗi người sẽmang đến những chiếc bánhmì đặc biệt hoặc những chiếc

bánhngọt.ỞnhữngnơikhácởchâuÁ,giađìnhcôdâusẽtặngmỗivịkháchmờiđámcướinhữngchiếcbánhmìchiêngiòn.

Cuộcđuabánhkếp(pancake)ởOlney

Bánhkếplàmộthìnhthứccủabánhmìđượcránthayvìnướng.Cómột cuộcđuabánhkếpở thị trấnOlney củanướcAnhdiễn ra thườngniên từnhữngnăm1400.Mọingười chạy đua qua những con đường với những chiếcchảorán.Họquăngmộtchiếcbánhkếplênkhôngtrunglúc bắt đầu cuộc đua và một lần nữa khi cuộc đua kếtthúc.Năm1950,thịtrấnLiberal,bangKansas,nướcMĩ,cũngđã tổchứccuộcđuacủachínhhọ.Hai thị trấngiờđâytraođổikháchviếngthămvàongàycuộcđuadiễnrahàngnăm.

ĐâylàmộtổbánhmìcướitừđảoCreteởHyLạp.

LễTạmùa

ChiếcbánhmìnàylàmộtphầncủalễTạmùa.

Xuyênsuốtlịchsử,conngườiluônănmừngmùavụcủahọ.Vàomỗithángtám,ngườidânởIrelandlạitổchứclễhộiLammas,cònđượcbiếtđếnlàlễhộiBánhmì.Nódiễnrangaykhibắtđầuvụthuhoạchlúamì.NhữngngườiMĩthìđợiđếnkhimùavụhoàntấtđểtổchứclễTạơn.LúamìthườngđượcsửdụngnhưmộtphầntrangtrícủalễTạơn.

Ở Cộng hòa Czech người ta tổ chức lễ hội Obzinky. Sau khi thu hoạch,nhữngngườinôngdânlàmvònghoa(xếpthànhvòngtròn)bằnglúamạchđen, hoa dại, rơmhoặc bông lúamì.Các thiếu nữđội vònghoa trên đầu,diễuhànhquathịtrấn.Mọingườinhảymúavàănuống.

Bánhmìdànhchođámtang

Trong thờicổđại,bánhmìđượcchôncùngngườichết.KhicácnhàkhoahọckhámphácáckimtựthápởAiCập,họđãtìmthấynhữngổbánhmìcóniênđại3.500năm.Thậmchíngàynay tạimộtsốnơiởPakistan,một túibánhmìvàphômaivẫnđượcchôncùngngườichết.Chođếntậnnhữngnăm1700,nhữngngườidânlàngởPhápvẫnphânphátbánhmìchongườinghèomỗikhicómộtngườigiàuquađời.Thông tụcnàynhắcnhởnhữngngườidânlàngphảicùngnhauvượtquathờikìkhókhăn.

BánhmìvòngBagel

Một truyền thuyết của người Ba Lan kể về câu chuyệncủaJanSobieski,vịvuacủaBaLan.Năm1683,nhàvuacưỡitrênlưngngựakhingàidẫnđầuđoànquâncủamìnhgiảicứungườidâncủaÁokhỏimộtcuộctấncông.Mộtngườithợlàmbánhđịaphươngđãlàmmộtchiếcbánhmìcóhìnhcủachiếcbànđạpngựa đểdâng tặngnhàvua.ôngđãgọinólàbeugel,tiếngÁocónghĩalà“chiếcbànđạpngựa”.Mọingườiyêuthíchchiếcbánhmớinày.Quathờigian,hìnhdạngchiếcbánhthayđổi thànhhìnhtrònvớimộtcái lỗchínhgiữa.Nógiờđâyđượcbiếtđếnvới

têngọibánhvònghoặcbánhsừngbò(bagel).

Nhữngbúpbêbánhmì,dànhchoNgàylễcácThánhởBolivia,NamMĩ,nhắcmọingườinhớđếnnhữngngườithânđãkhuất.

Cóđủbánhmìkhông?Ngàynay,cógầnbảytỉngườisinhsốngtrêntráiđất.Đểđápứngnhucầuchonhiềungườinhưvậyphảicầnrấtnhiềubánhmì.Nócóđủkhông?Liệunócóđủtrongtươnglai?

Bảngthôngkêsosánhsảnlượnglúamìtrongnăm2005và2007,chothấysảnlượngđãsụtgiảmnhưthếnào.

Conngườiluônănmừngvàonhữnglúcsungtúcbởivìhọbiếtrằngđôikhihọbịthiếuthốn.Vớinhiềungườitrênthếgiớingàyhômnay,vẫnkhôngcóđủđểăn.Đầuthếkỉ21,nhữngchukìcủa thời tiếtkhắcnghiệtđã tànphánhững cánh đồng lúamì trên toàn thế giới.Ở châuÂu, lũ lụt đã tàn pháruộngđồng.MĩvàÚcphảichịunạnhạnhán(thiếunước).Nhữngvấnđềnàyđãdẫnđếnsựtănggiácủabánhmìvàcácthựcphẩmkhác.

Giácảtăngcao

Giácả thựcphẩmtăngcaocó thểđẩy100 triệungườivàocảnhbầncùng.NgườidânởcácquốcgiachâuPhinhưGhana,NigeriavàZimbabwebịảnhhưởngđặcbiệtnặngnề.Thánghainăm2008,11ngườiđãchếtởAiCậpkhihọxếphàngchờđểnhậnbánhmì.Đasốchếtdokiệtsứchoặcđautim.Hai

ngườiđànôngđãbịđâmkhicómộtcuộctranhgiànhnổra.

Ởnhiềunướcnghèo,bánhmìcógiácaohơngấpđôitrongnăm2007.NgaycảVươngquốcAnh,nơikhông thiếu lương thực,giá thựcphẩmvẫn tănglên.Cácchuyêngiadựđoángiácảvẫn tiếp tục tăng.Nhữngngườinghèotrêntoànthếgiớichịuảnhhưởngnặngnềnhấtbởisựgiatăngnày.

Bánhmìlàvua

“Bánhmì là vị vua trên chiếc bàn ăn và tất cả các thứkhácchỉđơn thuần lànhữngquần thầnxungquanhnhàvua.”

NhàvănngườiMĩLouisBromfield(1896-1956)

Mộttrậnhạnhánvàonăm2007đãtànpháhầuhếtvụthuhoạchlúamìcủanướcÚc.

Nhữngcánhđồngbịthuhẹp

Ởnhiềuquốcgia,đấtđaiđãtừnglàđấttrồngtrọtgiờtrởthànhcácnhàmáy,đườngxá,hoặcxâycấtnhàcửa.ĐiềunàyđãxảyraởNhậtBảnvàTrungQuốc.CảhaiquốcgiahiệntạiđềumuangũcốctừÚc,Canada,vàMĩ.Ngàynay,NhậtBảnmua70%lượngngũcốccầnthiếttừcácquốcgiakhác.

Bánhmìhaythịtbò?

Hơnphânnửanhu cầu thựcphẩmhàngngày của củanhữngngười nghèođượccungcấp từcác loại thóc lúanhư lúamì, lúagạo,hoặcbắp.Khi thunhậptăng,người taănnhiều thịthơn(thịt lợnhoặc thịtbò),sữa,và trứng.LượngthócbìnhquântrênmộtngườiởBắcMĩvàchâuÂuvượtxasovớinhữngngườiởcácquốcgiakémpháttriểnhơn.Nhưngnhữngngườiởcácquốcgianàykhôngănnhiềubánhmìhơn-màhọănnhiềuthịthơn.Thịtcótừcácđộngvậtănthóclúa.Nhữngđộngvậtnàycầnrấtnhiềuthóclúađểpháttriểnmạnhkhỏevàmậpmạptrướckhichúngbịgiếtthịt.Vậylà,phảitốnrấtnhiềuthóclúađểsảnxuấtthịt.

Tốnrấtnhiềuthóclúađểnuôigiasúc.

Chúngtacóthểlàmgì?

Mộtsốchuyêngiatinrằngcâutrảlờidànhchomọingườiđólàănítthịtlại.Có lẽ sẽdễdàngđểmộtngười thayđổi,nhưngđể thuyếtphụcmọingườilàmđiềuđóthìthậtkhókhăn.

Cácchuyêngiakhác lại cho rằngnhữngngườinôngdâncầnphảicải tiếncáchthứctrồngtrọt.Cácnhàkhoahọcđangnghiêncứucáccáchđểcảithiệnhạtgiống,bảovệđấttrồng,vàcungcấpnướcvàonhữngmùakhôhạn.

NhữngđứatrẻởAfghanistannàyphụthuộcvàonguồnthóclúatừcácnướckhácbởihạnhánnghiêmtrọngởđấtnướcnày.

ThổNhĩKìưathíchbánhmì

NgườiThổNhĩKìtiêuthụlượngbánhmìbìnhquânđầungườinhiềuhơnhơnbấtcứngườicủaquốcgianàokhác.Họ ăn trung bình 200 kg bánh mì trên đầu người mỗinăm.

Cáchìnhthứccủabánhmì

Đếbánhpizzalàmộtloạibánhmì.

Chúngtaănbánhmìmỗingày.Cácthựcphẩmngũcốcnằmtrongsốnhữngthựcphẩmđầutiênmàcácembéăn.Khichúngtalớnhơn,chúngtacóthểdùngbánhmìnướngchođiểmtâm,sandwichchobữatrưa,vàmộtổbánhmìnhỏhaymột látbánhmìvớibữa tối.Bánhmìbọcnhữngmiếnggàrútxươnghaynhữngmiếngcáchiên.Nhữngmónsalad thườngcócácmiếngbánhmìnhỏchiêngiònmàchúngtagọilàcrouton.Thậmchícảnhữngmóntrángmiệngcủachúngta-bánhbíchquyhaybánhngọt-đềulàmộthìnhthứccủabánhmìngọt.

Bánhsandwich

John Montagu, vị bá tước đời thứ tư của dòng họSandwich,đãkhôngmuốndừngchơibàiđểăn.Mộtngàynăm1762,ôngđểnhững lát thịtnguộigiữahai látbánh

mìmỏng. Đó là cáchmàmón ăn có cái tên sandwich!SandwichtrởnênphổbiếnởnướcAnh.Nónhanhchónglantruyềnquacácnướckhácvàratoànthếgiới.

NgườidânởchâuÂuvàMĩănphânnửasốbánhmìcủahọlàsandwich.

Bánhmìcómộtlịchsửlâuđời.Bánhmìtrắngđãtừngchỉdànhriêngchogiới thượng lưu.Ngàynay,mọingườiđềucó thểchọnchomìnhbánhmìtrắng. Tuy nhiên, thời gian gần đây, nhiều người lại quay về với các loạibánhmìnguyênhạt.Cácbácsĩtinrằngnhữngloạibánhmìnguyênhạttốtchosứckhỏehơn.

Bánhmì quá phổ biến đến nỗi chúng ta hiếm khi nghĩ về nó.Hàng triệu

ngườilàmviệcvấtvảmỗingàyđểtrồnglúamì,xaybột,vàlàmrabánhmìmàchúngtaăn.

Bạnlàngườiquyếtđịnh

Hàngngàyngườitaquyếtđịnhxemhọsẽăngì.Liệuhọsẽchọnănnhiềuthóc lúahơnvà ít thịtđi?Liệuhọcóchiasẻ thóc lúacủamìnhvớinhữngquốcgiakháchaytíchtrữnóchoriêngmình?Bạnnghĩquyếtđịnhđúngđắnlàgì?

Dòngthờigian

ChúgiảiBànđạpngựavòngkimloạiđểbạnđặtchânvàokhicưỡingựa.

Bộtnhàobộtkếthợpvớinước,sữa,vàcácthànhphầnkhác,hỗnhợpsauđóđượcđemđinướng.Khibộtnhàođượcnướng,nótrởthànhbánhmì.

Dịchbệnhcănbệnhlâynhiễmnhiềungườicùngmộtlúc.CácdịchbệnhđãgiếtchếtnhiềungườitrongthờiTrungCổ.

Canximộtnhântốtựnhiêncấutạonênnhữngcấutrúcxươngchắckhỏevàhỗtrợsứckhỏetimmạch.

Carbohydratechấtđượctạorabởithựcvậtxanhvàcungcấpnănglượngkhiđượcăn.Lúamìlàmộtnguồncarbohydratedồidào.

Chấtdinhdưỡng thứgiúpcơthểphát triểnmạnhkhỏe.Bánhmìcóchứacácchấtdinhdưỡng.

Đậplúađểtáchcáchạtlúamìrakhỏirơm.Máygặtliênhợpgặtvàđậplúamì.

Hạnhángiaiđoạnthờitiếtkhôhạncóthểtànphácácvụmùa.NhữngtrậnhạnhángầnđâyđãgâytổnhạiđếnmùavụởCanada.

Hạt ngũ cốc cây lương thực có hạt như lúa mì, bắp, lúa mạch đen, yếnmạch,lúagạohaycâykê.Bánhmìđượclàmtừhạtngũcốc.

Hiệp hội đoàn thể của những người làm trong một ngành nghề nào đó.NhữngthợbánhPhápđềutrựcthuộcHiệphộithợlàmbánh.

Kho trữ thóc nơi lưu trữ thóc rộng lớn.Đa số các kho trữ thóc nằmgầnđườngraytàuhỏa.

Lươngthựcthựcphẩmcănbảnvàcầnthiết.Sữa,trứng,vàbánhmìlàlươngthực.

Máygặtliênhợpmáythuhoạchlúađượcdùngđểgặtvàđậplúatrêncánh

đồng.Nhữngchiếcmáygặtliênhợpđầutiêncóngựakéo.

Menthựcvậtrấtnhỏ,khôngmàucókhảnănglàmchobộtnhàonở(phồnglên).Bánhmìdẹtkhôngcầnmen.

Mùavụthờiđiểmmàngườinôngdânthugomcâytrồngtrênruộngcủahọ.

Nạnđóisựthiếuhụtthựcphẩmgâynênđóiăncựcđộvớinhiềungười.Thờitiếtxấucóthểpháhủymùamàngvàdẫnđếnnạnđói.

Ngũcốc thóclúacóthểănđượcnhưlúamì, lúamạchđen,yếnmạch, lúagạohaybắp.Ngàynay,rấtnhiềuloạingũcốcđượcdùngtrongđiểmtâm.

Nhàmáyxay nơi lúađượcxay thànhbột.Lúaphảiđượcxay saukhi thuhoạch.

Proteinmột lượng lớn các chất cómặt trong sữa, trứng, thịt và các thựcphẩmkhácđóngvaitròcầnthiếttrongkhẩuphầnăncủaconngườivàcácloàiđộngvật.Proteingiúpcơthểpháttriểnvàtựphụchồi.

Thuhoạchthugomcâytrồngtrênđồng.Nhiềunôngdânsửdụngmáygặtliênhợpđểthuhoạchlúamì.

TrướcCôngnguyên khi từnàyxuấthiệnphía saumộtngày,nóchobiếtthờiđiểmdiễnratrướckhiđạoThiênChúarađời.NgàythángtrướcCôngnguyên luôn được tính ngược về trước. Ngược lại, những mốc thời giankhôngcótừnàyphíasauđượchiểulàCôngnguyên,chobiếtthờiđiểmsaukhiđạoThiênChúaxuấthiện,đượctínhtiếnvềtrước.

Vitaminthứđượctìmthấytrongcácsảnphẩmtựnhiênnhưtráicây,cácsảnphẩm từsữa,cá,hoặc thịt; chúng rấtcần thiếtchomộtcơ thểkhỏemạnh.Bánhmìcóchứacácvitamin.

HẾT