Th i Tm Nguyn Nhn Ti Sao

C Phan Thanh Gin B

Cng Sn Bc Vit Kt Ti

Trn ng Phong

Ngay sau ngy 30 thng 4 nm 1975, nhiu ngi min Nam Vit Nam u ngc nhin v sng st khithy mt trong nhng ngi u tin min Nam b nhng ngi Cng sn chin thng nh ph mtcch v cng hng say, mt cch v cng khng thng xt, li khng phi l nhng ngi tng lnho quc gia Vit Nam Cng Ha chng li Cng sn H Ni nh Tng Thng Ng nh Dim hay TngThng Nguyn Vn Thiu, m l mt nhn vt min Nam t th hn mt th k trc, l C PhanThanh Gin.

Ngay vo u thng 5 nm 1975, tt c nhng con ng mang tn C Phan Thanh Gin trnkhp 55 , tnh v th x Min Nam Vit Nam u b chnh quyn Cng sn hy b v thay th bngnhng tn mi. Ngi trng trung hc ln nht min Ty c mang tn c Phan Thanh Gin t trcnm 1945 cng b i tn ngay lp tc v thay th bng tn ca mt cn b Cng sn m a s mi ngidn khp Nam K Lc Tnh khng h c bit, ngi tng ca C Phan Thanh Gin c nhn dn CnTh v hc sinh trng Trung Hc Phan Thanh Gin dng ln vo u thp nin 1970 ti sn c catrng ny cng b cn b Cng sn p ph tan tnh ngay vo nhng ngy u h mi tip thu thnhph Cn Th v pho tng ca C ti chu thnh Bn Tre, ni qu hng ca Cu, cng b p ph v dpb.

C Phan Thanh Gin c ti g m li b nhng ngi Cng sn ch ng tui chu cht my i ca C hn th n nh vy?

Khng c tham vng cng nh l khng c kh nng tm hiu nguyn nhn chnh thc v r

rt ti sao nhng ngi Cng sn ti Bc Vit li kt ti c Phan Thanh Gin vo thi , cch y hn40 nm, tuy nhin trong bi ny ngi vit cng c gng tm kim mt s ti liu qua bi vit hay li k lica mt s nhn chng tm hiu thm v nhng s kin c lin h n quyt nh ny.

Trn Huy Liu v Bi Kt Lun Trong Tp Ch Nghin Cu Lch S Nm 1963

Theo Gio s Phan Huy L, Ch Tch Hi Khoa Hc Lch S Vit Nam, gio s S Hc thuc trng i hcQuc Gia H Ni, th Tp Ch Nghin Cu Lch S s 55 xut bn ti H Ni vo thng 10 nm 1963 cng b bi kt lun ca Gio s Trn Huy Liu di tiu : Chng Ta Nht Tr V Vic Nhn nhPhan Thanh Gin. Quan im chung ca bi kt lun l ln n Phan Thanh Gin: Phan trc sau vn rivo tht bi ch nghi, phn li nguyn vng v quyn li ti cao ca dn tc, cu nhn dn, l phm tidng thnh hin t cho gic v t ph nhn tt c t c ca ng nh c tnh lim khit, lng yunc, thng dnv cng c bi hoi th t c cn c g ng k.

Theo Tin s Phan Th Minh L, ngi vit nghe ni dng nh b cng l hu du ca C Phan ThanhGin, th vo nm 1963, chnh ph H Ni m mt chin dch tuyn truyn nhm chng li chnh ph SiGn v quc M vi khu hiu sau y: y mnh cuc u tranh ton din, nh thng hon toncuc chin tranh c bit ca quc M.

Tt c mi phng tin u c li cho vic y mnh chin dch tuyn truyn ny. Dng nh gio s Trn Huy Liu, mt v gio s i hc ni ting v l mt nh s hc nghim chnh khng ngnngi dng nhn vt Phan Thanh Gin bi xu ci thi khut phc trc sc mnh ca ngi ngoiquc. Vo nm 1867, l ngi Php v vo nm 1963 th li l ngi M.

Cng theo Tin s Phan Th Minh L th tuy Trn Huy Liu ni rng chng ta nht tr v vic nhnnh Phan Thanh Gin nhng cng trong tp ch Nghin cu Lch S s 55 ny, Trn Huy Liu th nhnrng trong cuc tho lun ny, chng ta gn nh git mnh v ni gin (choqu) v lp trng ca haing ch Chng Thu v ng Huy Vn, lp trng khng ai mong i v hai ng ch ny vn cha bc cm tnh ca h dnh cho Phan Thanh Gin, do h tr thnh i tng ca s phn i v gy ra mt lot ch trch.

Gio s Vn To, cu Gim c Vin S Hc H Ni cho bit rng vo nhng nm 1962-1963,trong cuc tho lun trn Tp ch Nghin Cu Lch s v trong hi tho khoa hc Vin S Hc, c nhiu kin khc nhau. Thm ch sau li tng kt hi tho ca Gio s Trn Huy Liu, nguyn Vin Trng Vin SHc, vi u Chng Ta Nht Tr v Vic Nhn nh v Phan Thanh Gin th ngay sau , Gio s Ca VnThnh, nguyn Gim c Th Vin Khoa Hc Xi, cng ni ln tnh cm chn thnh ca mnh: V mtkhoa hc, cc ng ch nhn nh nh vy l c l, nhng v mt tnh cm, tr thc, Lc Tnh chng tivn c nhiu bn khon, thy khng mun h thp Phan Thanh Gin xung n nh th.

Nh vy th vic kt n c Phan Thanh Gin khng c nht tr nh Trn Huy Liu vit v ngoi Gio s Ca Vn Thnh, hai ng Chng Thu v ng Huy Vn, cng l ng vin Cng Sn v Trn HuyLiu gi l ng ch, c vit mt bi nhan Phan Thanh Gin Trong Lch S Cn i Vit Nam ngtrn tp ch Nghin Cu Lch S s 48 vo thng 3 nm 1963, trong hai nhn vt ny cn bnh vc choc Phan Thanh Gin.

Ngi vit khng c c hi c c bi Phan Thanh Gin Trong Lch S Cn i Vit Nam ca hai ngChng Thu v ng Huy Vn, tuy nhin trong phn m u cho lot bi bnh lun v nhn vt lch s Phan Thanh Gin, tp ch Nghin Cu Lch S cho bit ch trng ca h nh sau: Theo chng ti,trong vic bnh lun nhn vt lch s , nht l nhng nhn vt nh Phan Thanh Gin, chng ta cn davo quan im ch ngha Mc, em yu cu ca thi i v nguyn vng ca nhn dn soi vo hnhng ca ngi , s thy r c cng hay c ti, ng lm gng hay ng ch trch. ..

Nh vy vo nm 1963, khi a ra vic tho lun v ti bnh lun nhn vt lch s Phan Thanh Gin,mt nhn vt tr thc Vit Nam t tit vo nm 1867, tc l gn mt th k v trc, m cn phi davo quan im ca Mc, lc n ngay c ngi Nga-la-t, tc l ngi Lin X sau ny, cng cha hc bit ng Karl Marx l ai, th r rng l nhng ngi lnh o trong ngnh vn ha v t tng caH Ni, nhng ngi cn trn c Trn Huy Liu, c mt lp trng r rt v dt khot l phi kch,phi ch trch v kt ti nhn vt Phan Thanh Gin ri.

Vi nhng ch th nh vy, Trn Huy Liu li cn ro trc n sau : Trong khi bnh lun v mt nhn vtlch s no, chng ta phi t ngi y vo hon cnh lch s lc y. Chng ta khng i hi nhng ngisng xa thi i chng ta, khng cng mt giai cp vi chng ta, cng phi c mt lp trng t tngnh chng ta. Nhng nh gi h, chng ta ch cn xem t tng v hnh ng ca h c ph hp vinguyn vng v li ch ca ng o nhn dn ng thi khng?

Ri trong bi Chng Ta Nht Tr V Vic Nhn nh Phan Thanh Gin, Trn Huy Liu quy trchnhim cho C Phan Thanh Gin trong vic k ho c nm Nhm Tut 1862 nhng 3 tnh min ng chongi Php ri sau li cho mt 3 tnh min Ty vo nm 1867 v kt ti c Phan Thanh Gin dng thnh hin t cho gic, phn li quyn li ti cao ca dn tc, ca nhn dn.

Trong chin dch ph phn nhn vt Phan Thanh Gin hi , c mt s ngi quan nim rng mun ktn th phi kt n giai cp phong kin m th phm phi l T c, cn Phan Thanh Gin ch l tngphm thi, nhng lp lun ny b Trn Huy Liu phn bc gay gt: Chng ta khng ph nhn giai cpphong kin nh Nguyn hi y ht s mng lch s v ng i theo chiu hng tha hip v uhng. Nhng mt s tht m chng ta khng c php chi ci l: trn bc ng phn ha, chnhtrong giai cp phong kin hi y cng cn c phi ch chin v phi ch ha (ngha l phi u hng.)Cha ni n s c lc y: gic Php mi chn n Nam K, cc tng lp nhn dn ang hng hinh gic cu nc, m ngay chnh T c, mt tn vua phi ng trc vnh mng nga v ti lm mtnc ta, cng t ch lng chng n ch u hng, ch cha phi cam tm dng nc cho gic ngayt u.. .

Nu ngy nay, trc tng s kin lch s phi tm ra trch nhim, ci g cng chung cho giai cp phongkin theo li hm b l c, vy th th no phn bit nhng ngi yu T quc (Trn Huy Liu vitch hoa,) theo chnh ngha, git gic cu nc vi nhng k hng gic, dng nc cho gic? Lm thno phn bit nhng ngi gi thnh, cht theo thnh nh Nguyn Tri Phng, Hong Diu, NguynThc Nhn v.v. vi nhng ngi dng thnh hin t cho gic theo kiu Phan Thanh Gin? Khng. .. Dlun nhn dn rt sng sut cug nh bn n rt cng minh. Nu v trng s no cn mun bo cha chomt b co b bt qu tang t non mt trm nm trc th ch l tn cng v ch!

Trn Huy Liu cn ln n ch trch c Phan Thanh Gin v mt o c: Ti ch nhn mnh vo ci quannim v o c, t cch ca con ngi th no cho ng. Nhng ngi c lng chiu c n PhanThanh Gin ch mi nhn vo t c ca ng m khng nhn vo cng c ca ng. vo thi th ncta hi y, mi ngi cng dn cn c ci o c no cao hn l yu nc th gic, hy sinh qun mnh,p ng nguyn vng ca nhn dn. Tri li, cn c ci g xu hn l theo gic, chng li cch mng,phn li quyn li ti cao ca T quc? i vi Phan Thanh Gin, cng c nh th l bi hoi ri, mcng c bi hoi th t c cn c g ng k?

Trn Huy Liu ln n Phan trc sau vn theo chiu hng u hng, t k nhng ba tnh min ngn k nhng ba tnh min Ty. Phan trc sau vn ri vo tht bi ch ngha, phn li nguyn vng vquyn li ti cao ca dn tc, ca nhn dn.. .

Trong ch Cng sn, khi mt ngi no b kt ti l phn bi quyn li ti cao ca dn tc, canhn dn th l ti phn quc v nu cn sng th phi b x t, b th tiu hay b a i ci to, cnnu cht ri, mt ngi mang ci ti nh vy th khng xng ng c xem nh l mt ngi yunc, mt v anh hng dn tc ng c tn th nh ti min Nam vo thi t cui th k th 19 chon hi .

Trn Huy Liu

Trn Huy Liu l ngi nh th no m bi kt ti c Phan Thanh Gin ca ng vo nm 1963 li c nhhng ti min Nam 12 nm sau ?

Trn Huy Liu l mt nhn vt rt ni ting v c nhiu uy quyn min Bc, nht l trong lnh vc vnha cho n khi ng cht vo nm 1969.

Trn Huy Liu sinh nm 1901, nguyn qun lng Vn Ct, huyn V Bn, tnh Nam nh. Nm 1924, TrnHuy Liu t H Ni vo Nam K cng tc vi nhiu t bo Si Gn nh Nng C Mn m, NgiBt St, lm ch bt cc t ng Php Thi bo, Php Vit Nht Gia v.v. Trong thi gian Nam K, ng l chi b trng Chi B c Bit ca Vit Nam Quc Dn ng ti Si Gn. ng c tham gia phong tro ihi ngi Php phi phng thch C Phan Bi Chu, phong tro truy iu C Phan Chu Trinh v b Php btvo nm 1927. Sau khi ra khi t, ng li b ngi Php bt vo nm 1929 v y ra Cn o cho nnm 1935. Trong thi gian b t Cn o ln ny, ng chu nh hng ca cc t nhn Cng sn, do ,sau khi dc phng thch vo nm 1935, ng v hot ng ti H Ni v chnh thc gia nhp ng Cngsn ng Dng vo nm 1936. Trong thi gian ny, ng ch trng nhng t bo thn Cng sn nh iMi, Thi Bo, Tin Tc, i Nay ri li b Php bt vo nm 1939, sau b y ln Sn La. Ti nh tny, thc dn Php cng ang giam gi nhiu ng vin Cng sn khc trong c nhng ngi sau nyni ting nh L Dun, L c Th v.v. Nm 1942, ng c thc dn Php gim n t, cho i an tr tiThi Nguyn v Yn Bi. Thng 3 nm 1945, nhn c hi ngi Nht o chnh ngi Php, ng trn vchin khu Tn Tro. Trong Quc Dn i Hi hp ti Tn Tro ngy 8 thng 7 nm 1945, tuy rng tuing ch mi c cha y mi nm nhng Trn Huy Liu li c bu lm Ph Ch tch y Ban Dn TcGii Phng, ch ng sau H Ch Minh nhng li trn c Nguyn Lng Bng, V Nguyn Gip, Phm Vnng v Chu Vn Tn v.v.

Ngy 29 thng 8 nm 1945, Trn Huy Liu c gi chc B trng Tuyn Truyn trong Chnh ph LmThi v c H Ch Minh chn cm u mt phi on ca Vit Minh gm c Nguyn Lng Bng vC Huy Cn vo Hu nhn n tn v s thoi v ca Vua Bo i ngy 30 thng 8 nm 1945. Trongnhng nm sau , Trn Huy Liu c gi nhng chc v quan trng khc trong Tng B Vit Minh, TngCc Chnh Tr Qun i v nm 1946 c H Ch Minh c lm y vin Thng trc Quc Hi.

Theo nh s hc Trn Gia Phng th h H giao cho Trn Huy Liu lm b trng b Tuyn Truyn khngphi v tn nhim Trn Huy Liu m v h H cn uy tn ca ng, vn l chi b trng Chi b c Bit Qucn ng ti Si Gn. H H giao cho ng ta lm trng phi on trong vic chng kin l thoi v caVua Bo i trong trng hp xy nhng phn i g th Trn Huy Liu v Quc Dn ng phi chutrch nhim, trong khi Nguyn Lng Bng, b danh Sao , tui ng cao hn rt nhiu so vi Trn HuyLiu th ch l mt nhn vin trong phi on ny. ..

Vo nm 1946, khi b Tng L Hn gy p lc i Vit Minh phi m rng thnh phn chnh ph, H ChMinh nhng b v mi nhng nh lnh o cc ng phi quc gia nh Nguyn Hi Thn, V HngKhanh, Nguyn Tng Tam v.v. tham gia vo chnh ph lin hip cng nh chia 80 gh i biu quc hicho phe Quc Gia, tuy nhin mt trong nhng iu kin m phe Quc gia i hi H Ch Minh l phi loib Trn Huy Liu, lc ang gi chc B Trng B Tuyn Truyn ra khi chnh ph.

Sau nm 1954, Trn Huy Liu c ni ting l mt i gia n ca ng Lao ng khi ng tuyn b rngLch s Vit Nam ch bt u t khi ng Cng sn ra i.. . v H Ch Tch l ngi sng lp ra nc VitNam.. . Nh vy, theo s gia Trn Huy Liu th trc nm 1930, khi ng Cng sn ng Dng chachnh thc ra i th cha c dn tc Vit Nam v phi i cho n thng 9 nm 1945 khi ng H Ch Minhv nc th mi c nc Vit Nam. C l nh vo s nnh ht v tng bc l bch m Trn Huy Liuc ng cho gi nhng chc v quan trng trong lnh vc vn ha nh lm Trng Ban Nghin cuVn-S-a, Ph Ch nhim y ban Khoa hc X hi Vit Nam, Vin trng Vin S hc, Hi trng HiKhoa Hc Lch s Vit Nam cho n khi qua i vo nm 1969.

l con ngi Trn Huy Liu, mt nhn vt c rt nhiu nh hng trong cc lnh vc chnh tr, vn hov nht l lch s v vo u thp nin 1960, ng ang gi chc v Ch nhim v Tng Bin Tp Tp ChNghin Cu Lch S v Vin trng Vin S Hc, nhng chc v c mt s ngi xem l khng cquyn hnh, tuy nhin trong h thng Cng sn Vit Nam hi th tt c mi c quan truyn thng, boch u l cng c ca ng, l ting ni ca ng, do mt t bo nh l Tp Ch Nghin cu Lch Stt nhin phi ng ti nhng bi v nhng ti m Ban Vn Ha T Tng ca ng cho php ng vmun ng.

V phng din s hc, Trn Huy Liu cn c ni ting l ngi cha ra huyn thoi L Vn Tm, mtnhn vt anh hng trong lch s khng chin chng Php m ngy nay c rt nhiu sch truyn c in li tuyn truyn trong gii thanh thiu nin cng nh l nhiu cng vin mang tn v anh hng ny trnkhp nc, c bit l cng vin L Vn Tm ti Si Gn. Tuy nhin, trong thi gian gn y, mt tca ng ti Vin S Hc H Ni l Gio s Phan Huy L tit l rng nhn vt L Vn Tm ca s giaTrn Huy Liu ch l mt nhn vt tng tng do Trn Huy Liu ba t ra vi mc ch tuyn truyn chong Cng sn.

Vo nm 1963, trong khi tnh hnh kinh t min Bc ang gp phi nhiu kh khn v nn hn hn, trongkhi ng Cng sn Vit Nam ang b chia r trm trng v s xung t v thc h rt trm trng gi hainc Cng sn n anh l Lin X v Trung Hoa Cng sn, trong khi tnh hnh chin s ti min Nam angtr nn si ng, cu hi c t ra l ti sao cng ng vo thi gian , ng Lao ng (Cng sn)Vit Nam, qua s gia Trn Huy Liu, li cho m nhiu cuc hi tho ch trch, nh ph, kt ti, bi nh v h b mt v danh nhn min Nam t trn t nm 1867 tc l gn 100 nm v trc?

Trong bi ny, ngi vit s ch phn tch mt s s kin xy ra ti min Bc vo nm 1963 th tmhiu nguyn nhn ti sao Gio s Trn Huy Liu li b nhiu th gi, cng sc v nh hng lm vicny, ng ta t hay l nhn c lnh ca nhng ngi khc cao cp hn ng m chin dch h bc Phan Thanh Gin v vi mc ch g?

Tn Cng Khuynh Hng Ch Ha Trong ng?

Vo nm 1956, mt bin c xy ra ti Mc T Khoa lm c th gii T Do sng st v gy nh hngn tt c cc quc gia trong khi Cng sn, trong c c Bc Vit Cng sn, l bi din vn caNikita Khrushchev c tai i Hi ln th XX ca ng Cng sn Lin X ti Mc T Khoa vo ngy 25thng 2 nm 1956. Trong bi din vn ny, Nht B Th ng Cng sn Lin X t co nhng ti cdit chng ty nh ca Joseph Stalin, cc lc ln n t nn sng bi c nhn v ng thi cp n chtrng sng chung ha bnh (peaceful coexistence) gia cc quc gia thuc c hai khi trn th gii.

V Th Hin, tc gi cun m Gia Ban Ngy, lc ang l mt sinh vin du hc ti Mc T Khoa tm lc nhng chnh trong bi din vn quan trng ny nh sau:

i Hi XX khng phi ch vch trn t sng bi c nhn Sta-lin, i phc hi cc chun mc dn chtrong mi sinh hot x hi, trong sinh hot ng. .. N cn m ra tm nhn mi cho c th gii Cng sn.

N bc b quan im coi bo lc l phng php dnh chnh quyn duy nht cho giai cp v sn, coi muthun gia hai h thng th gii l khng th iu ha (ha hp theo ting min Nam). l i hi catinh thn ha bnh-cng tn ti trong ha bnh, hp tc ha bnh gia cc nc c ch x hi khcnhau, tinh thn giai quyt mi tranh chp bng thng lng, chm dt mi th chin tranh nng cng nh lnh, gii tr qun b. ..

Bi din vn ca lnh t Cng sn Lin X trong thi gian nhng nm sau gy xo trn, st m vchia r trm trng trong khi cc nc Cng sn, nht l gia Lin Bang X Vit v Trung Hoa Cng sn.Trung Cng ng u cng kch Lin X i theo ch ngha xt li v Lin X th kt n Trung Cng i theoch ngha gio iu lc hu.

Cng sn Bc Vit lm vo hon cnh v cng kh x v c hai nc u l quc gia v l ng n anh,cng nh l i n nhn ca Cng sn Bc Vit, do cc nh lnh o ng Lao ng Vit Nam (tc lng Cng sn ng Dng c ci danh t nm 1946) phi i theo mt ng li m BcVitc gi l nh u cn min Nam th gi l i giy:

Mt c im ca thi k ny l ng li nh u gia hai cc. Trn nhng trang bo Nhn Dn v ccbo khc cng th, c mi bi ni ti Lin X th li c mt bi ni v Trung Quc, vi s dng tngng, vi c ch tng ng, khng bn no c ln hn bn no.

ng li ny c gi trong mt thi gian di trong cuc xung t thc h ch yu l nh ng H ChMinh. Vai tr ti l ngi gia ti cha i bn ca ng, ng tic, t ra khng bn. V th trung dungs d tn ti c mt thi gian cn nh tm trng do d ca L Dun. Mt mt L Dun s Mao Trchng ni nng thy Vit Nam khng nng nhit hng ng cuc chin tranh t tng do ng ta tin hnhchng Lin X. Mt khc, L Dun s nhng ngi ch yu mi ca in Kremli lnh lug tht hu baoli. Nhng kin i nghch trong nc khng c L Dun tih n, hoc khng c tnh n mtcch. nghim tc.. .

Th l vo ngy 11 thng 12 nm 1963, xut hin Ngh Quyt 9, mt ngh quyt n di na chut, khngc lp trng r rng di vi cuc xung t t tng ang din ra gay gt trong log phong tro Cngsn quc t. Trong ngh quyt ny, ng Cng sn Vit Nam v ni chng ch ngha xt li hin i,va ni chng ch ngha gio iu, vi cu ch kn k, rt kinh vin, trong mt h khi nim c o, khm hiu c ngi vit ngh quyt mun g. Lin X c cng khng th bc mnh, Trung Quc c cngkhng th tc gin.

y th m Ngh Quyt 9 ln lo, c nho nn bi ch gnh xic ngn ng Trng Chinh, li ra ikhng c thng ng bn git nh cc ngh quyt khc, theo thng l bao gi cng c nht tr thngqua bng nhng cnh tay gi cao. Khn thay trong giai on ny xut hin ln sng ngm ca xuhng dn ch trong ng, c c mt s y vin Trung ng tn thnh.

Ngh quyt 9 l ci L c Th v n anh L Dun cn c trn p tro lu dn ch n. N phi cra i, bng bt c gi no.

Trng Chinh gii thch thm trong mt cuc hp ph bin Ngh quyt 9 cho cc cn b cao cp vo thngGing nm 1964 rng: Cn lu cc ng ch mt iu l Ngh quyt 9, do tnh hnh phc tp trong phongtro Cng sn quc t khng th vit ht ra nhng iu cn ni. Cn c bit lu rng thc cht caNgh quyt 9 ch c th ph bin bng ming, iu l: ng li i ngoi v i ni ca ng va NhNc ta l thng nht v c bn vi ng li i ni v i ngoi ca ng Cng sn Trung Quc.

Nhng ngi khng ng tnh (vi ng li ca ng,) l ming ni cu no khng ging lp trng cang, lp tc b chp cho ci m xt li hin i. Vi Ngh quyt 9, ng Cng sn Vit Nam phn hathnh hai cc: mt bn l nhng ngi ch trng ch ngha dn ch php tr, i kin to mt x hicng dn c nhn quyn, bn kia l ng cm quyn kin tr mt ch ngha x hi chuyn ch.

Trong bn Ngh quyt 9, ngoi phn i ngoi va ni trn cn c mt vn lin quan n tnh hnh

i ni, l chnh sch chiu c min Nam tc l tng cng n lc y mnh cuc chin tranh xm lcti min Nam nhm thc hin thng nht t nc vo tay ng Cng sn. Vo thi gian , nn kinh tBc Vit khng ly g lm tt p, tnh hnh vin tr t cc nc huynh Cng sn cng khng my khquan v c s nt rn trong khi Cng sn, do trong gii lnh o Cng sn ti H Ni c mt s nging theo khuynh hng hiu ha, sng chung ha bnh nh lnh t Lin X Nikita Khruschev ngh. Nuch trng ny c a s y vin trong y Ban Trung ng ng h th vai tr ca L Dun v L cTh c th b lung lay, do nhm ny tn cng vo phe ch ha m h cho rng mt trong nhngngi i din l i Tng V Nguyn Gip.

Mt thi gian ngn sau khi Khruschev c bi din vn ni ting ti i Hi XX, mt bin c v cng quantrng ti Bc Vit lm thay i vai tr lnh o trong ng Lao ng: l s tht bi ca chin dchCi cch Rung t v sau l v Nhn Vn Giai Phm. Trc s cm phn v bt mn trong qung iqun chng cng nh l ng vin v s tn bo, v nhn o ca ci cch rung t theo khun muTrung Hoa Cng sn, vo thng 10 nm 1956, H Ch Minh phi ng ra xin li ng bo v TrngChinh phi t chc Tng B th ng Lao ng.

Sau Hip nh Genve, V Nguyn Gip c xem l Anh hng in Bin Ph v l ngi c nhiu uy tnnht trong qunn i, trong hng ng ng vin v trong qun chng ti Bc Vit, ch sau c Ch Tch HCh Minh m thi. Mi ngi ai cng u tng rng sau khi Trng Chinh t chc th ngi v tng b thphi v tay V Nguyn Gip, nhng khi H Ch Minh tuyn b c L Dun thay th cho Trng Chinh th cmin Bc u chng hng, a s khng bit L Dun l ai v L Dun hot ng ti Nam B t 1945 vngay sau Hip nh Genve th li b mt nm vng li min Nam v ch ra Bc khi c H Ch Minh c vo chc v ny. Ngay c sau khi c H Ch Minh c vo chc v B Th Th Nht ng Laong Vit Nam, L Dun vn lo ngi v ci uy th v uy tn ca V Nguyn Gip trong qun chng taimin Bc, trong ng v nht l trong gii tr thc v qun i. L Dun xem V Nguyn Gip l mt miha cho a v ca ng ta v v th m L Dun v L c Th tm mi cch h uy th ca TngGip.

Theo V Th Hin th sau khi V Nguyn Gip b tht sng, theo nhng ngun tin khng chnh thc, ngita mi bit rng ng b mt tn nhim v c quan t chc ca ng (di quyn L c Th) lc ctrong th kh ca Php mt l n ca cu hc sinh V Nguyn Gip gi quan Tan Quyn ng Dngxin hc bng du hc vi nhng li l qu ly khng th chp nhn c i vi ngi cch mng.. . BanT chc Trung ng khng cn phn bit cu hc tr V Nguyn Gip vi nh cch mng V Nguyn Gip.V Nguyn Gip r rng tnh nguyn lm tay sai cho thc dn. n rng nu khng chiu c ti cng laohn m ca i tng t thi k cn b mt, v c bit trong chin thng in Bin Ph th Tng Gip b lt lon v i ngay khi ng.

Nhng ngi tho chuyn cung nh ni rng trong v ny nhn thy mng vut ca mt nhn vt mixut hin nhng t ra c bn lnh cao cng l L c Th. ..

T co V Nguyn Gip lm tay sai cho thc dn cha , phe L Dun cn lit i tng h V vo thnhphn thn Nga X Vit, lc b xem nh l thuc vo thnh phn ch bi, ch ha: Ti nhiu cuc nichuyn vi cn b, L Dun khng b l dp tt no m khng cng kch quan im xt li ca mt sng ch sa st lp trng, s ng u vi bn quc quc t, lm n l cho v kh lun, qun mt rngyu t quyt nh chin tranh l sc mnh chnh ngha, l sc mnh nhn dn.

Bi Tn cng cho bit thm mt vi chi tit v vic L Dun coi thng v ch V Nguyn Gip nht nhth nh sau:

Lc s kin Vnh Bc B din ra ngy 5 thng 8 nm 1964, gia Tng B Th L Dun v B trng QucPhng V Nguyn Gip cng xy ra s chng chi nhau. Khi tnh hnh rt cng thng, trong mt phin hpB Chnh Tr, Ch Tch H Ch Minh cn dn: Cn chun b cho tt i ph vi tnh hnh. Nhng takhng nh trc. N nh trc th ta nh tr ngay. Khng b bt ng.

Tu M c quanh qun ra vo khu vc cc b 35 ki-l-mt, chng 20 hi l. Tu Maddox n hin trongkhu vc y. V tu M cha vt hn qua ng quy nh hi phn quc t nn Tng Gip vn duy trlnh: Cha nh, ch lnh!

Cng trong khi y, ng L Dun c bo co tnh hnh, lin ra lnh thng cho Tng Tham Mu TrngVn Tin Dng: nh! c lnh ca Tng B Th, ng Dng lin chuyn ngay lnh y cho t lnh HiQun, c Gip Vn Cng. V tu ta n sng. Trn y c bo co ngay v: ta b chm 2 chic tunh, b thng mt tu; pha ch b thng mt tu. S kin Vnh Bc Vit xy ra nh vy.

Sau ng L Dun thng trch c ng Gip nhm h uy tn ca i tng: Khng dm tin cng ch,nh gic m nht nh th !

Sau , c nhiu tin n i H Ni v chuyn Tng B Th Nikita Khruschev gi th ring cho i TngV Nguyn Gip cng nh l tin n v mt m mu o chnh do nhm xt li hin i chng ng chtrng vi s ym tr ca Ta i s qun Lin X H Ni. Theo V Th Hin th By gi ai cng bitnhng ngi b bt trong v nhm xt li chng ng khng h c lin h g vi Tng Gip trong bt cmu m no. Vic L c Th nh h vo Tng Gip l s ngy to han ton. m mu o chnhkhng h c. Th lm nhng vic ch vu v cho Tng Gip, h b Tng Gip, h th tim tng,k th kh d ca Dun-Th m thi.

Trong m mu trit h tng V Nguyn Gip v nhng ngi theo phe ng h ng, L Dun v L cTh thnh cng v chng bao lu sau th V Nguyn Gip c a sang Hung Gia Li cha bnh risau vin i tng ngi hng in Bin Ph c gi nhng chc v nh Ch Tch y Ban K HochGia nh tc l lo v vic cai , Ch tch Hi Truyn B Quc Ng v.v.

Sau khi loi c V Nguyn Gip, L Dun tr thnh nhn vt nm trn quyn lnh o ti min Bc vatheo ui ch trng hiu chin, y mnh chin tranh gii phng Min Nam, theo ng k hoch mDun hoch nh trong bn Cng Gii phng Min Nam m ng ta han thnh sau hai nm nmvng ti min Nam. Trong gii ng vin H Ni hi , ai cng bit rng L Dun thuc thnh phnhiu chin. V Th Hin ni rng: L Dun thuc loi ngi ln ln nh chin tranh. Khng c chin tranh,L Dun khng cn l L Dun. L Dun chng ngn ngi ch bai H Ch Minh khng dm dng bo lcgii phng Min Nam thng nht t nc. Bc cn do d, ch khi ri min Nam tui chun b ht c ri.Vi tui ch c unh thi, unh cho ti thng li cui cng.

Chun B Cho Tng Cng Kch-Tng Khi Ngha nm 1968?

Mi y, Gio s Nguyn T. Lin Hng, mt s gia tr tui ngi Vit Nam hin ang ging dy titrng i hc Kentucky Hoa K nghin cu rt nhiu ti liu trong c cc ti liu t cc nc XHi ch ngha ng u trc y vit lun n tin s ca c ti i hc Yale, nhan Gia Nhng CnBo: Lch S Th Gii v Chin Tranh Vit Nam 1968-1973 v mt phn ca lun n ny c ng litrong Journal of Vietnamese Studies ti Berkely s thng 11 nm 2006. Trong bn lun n ny, Tin s LinHng Nguyn a ra mt vi khm ph mi v cuc chin tranh ti Vit Nam v mt trong nhng khmph l k hoch Tng Cng Kch-Tng Khi Ngha tc l K hoch tn cng Tt Mu Thn c hnhthnh t u thp nin 1960.

Tin s Lin Hng Nguyn cho bit rng ngay t cui thp nin 1950, trong ni b gii lnh o ng Laong tc l ng Cng sn Vit Nam chia thnh hai phe: phe th nht gm c nhng ngi chtrng tp trung mi kh nng xy dng min Bc tin ln x hi ch ngha, phe ny cn c gi lphe n ha cng ch trng nh bi min Nam nhng bng chnh tr, kinh t v ngoi giao; trong khi

th phe th hai li ch trng cn phi dng v lc song song vi u tranh chnh tr thc hin cngcuc gii phng min Nam, thng nht t nc, do phe ny c xem l phe ch chin.

Tin s Lin Hng Nguyn cho rng nhng ngi theo phe n ha trong B Chnh Tr gm c H Ch Minh,Phm Vn ng, V Nguyn Gip v.v. v mt s ng vin hot ng ti min Bc, trong khi th phech chin hay phe diu hu th c L Dun, tn B th th Nht ca ng Lao ng, L c Th, NguynCh Thanh, Trng Chinh, Trn Quc Hon v.v. v nhng ngi ng h nhm ny a s l nhng ngvin hot ng ti min Nam.

Ti i hi ln th 3 ca ng Lao ng Vit Nam vo thng 9 nm 1960 th H Ch Minh v cc cp lnho ng chp thun k hoch v chin tranh vi s thnh lp Mt Trn Gii Phng Min Nam cngnh l thng qua bn Quy ch ca ng Lao ng Vit Nam ci t c cu ca B Chnh Tr cng y BanTrung ng ng di quyn ca L Dun. Theo bn quy ch mi ny, B Chnh Tr vn gi vai tr lnho ng, tuy nhin nay thm vo mt t chc mi gi l Ban B Th gm 7 thnh vin gip cho TngB Th ng trong vic iu hnh vn phng v gii quyt cc vn thng nht cng nh l kim sotvic thc thi nhng quyt nh ca B Chnh Tr. By nhn vt trong Ban B Th ny cng c quyn hntng ng vi 11 nhn vt trong B Chnh Tr v L Dun c a s nhng ngi tng hot ng min Nam vo Ban B Th ny nh L c Th, Phm Hng, Nguyn Ch Thanh, T Hu.

Ngoi ra L Dun cng a nhn vt s hai ti Nam B l L c Th vo chc v Trng Ban T ChcTrung ng ng, mt chc v khng c xem l quan trng trc y do L Vn Lng cm u. Tuynhin sau khi nm gi chc v mi ny, L c Th bin t chc ny thnh mt c quan v cng quantrng v Ban T Chc ng c quyn kim sot, b nhim, c ng vin vo nhng chc v chnh tr vquan trng nht l thanh trng ng vin. Vi chc v ny, L c Th loi tr mt s ng vin thucphe n ha ra khi ng cng nh l b t mt s ng vin quan trng nh V nh Hunh, cu b thca H Ch Minh t nm 1945, Thiu Tng ng Kim Giang, cu t lnh ph ti in Bin Ph, HongMinh Chnh, Vin trng Vin Trit Hc Mc Xt, Hiu trng Trng ng Nguyn i Quc v.v. trong cigi l v n chng ng vo nm 1967.

V mt qun s, L Dun t Tng Cc Chnh Tr Qun i Nhn Dn Vit Nam di quyn Tng NguynCh Thanh vi nhim v kim sot cht ch cc cp chnh y trong qun i, t qun i di quyn chhuy v lnh o tuyt i ca ng. Nguyn Ch Thanh c phong ln cp i tng, ngang hng vi VNguyn Gip v khng nm di quyn V Nguyn Gip.

V mt vn ha t tng, L Dun t T Hu vo chc v Trng Ban Khoa Gio v Tuyn Hun Trungng vi nhim v lnh o gii vn ngh s v tr thc phi tuyt i trung thnh vi ng li ca ng.T Hu l ngi trc tip lnh o vic n p cc nh tr thc v vn ngh s trong v Nhn Vn GiaiPhm v mt s nh tr thc, vn ngh s b b t.

Nh vy th ch mt thi gian ngn sau khi c H Ch Minh c nm gi chc v B Th th Nht ngLao ng Vit Nam, L Dun thnh cng trong vic cng c quyn lc v sau p t ch trng ymnh chin tranh gii phng min Nam ngay t cui thp nin 1950. Tin s Lin Hng Nguyn ni rngPhe L Dun a n chin lc ln c h thng Tt Mu Thn xoay qua

ba thi im quan trng sau y: quyt nh tin ti chin tranh v lc min Nam nm 1959-1960;quyt nh bt tay vo mt cuc chin ln hn nm 1963-1964 v cuc tn cng Tt Mu Thn 1967-1968.

Trong phn kt lun, Tin s Nguyn Lin Hng ni rng: c phc ha vo nm 1963 v hon chnh livo nm 1967, chin dch Tng Cng Kch-Tng Khi Ngha tc l chin dch tng tn cng Tt Mu Thnn ra gia ting pho giao tha m 31 thng 1 nm 1968. t u tin l ng k nht khi b i chnhquy ca Cng sn Bc Vit (ngi M gi l NVA) kt hp vi cc n v ca Mt Trn Gii Phng MinNam (ngi M gi l VC) bt ng tn cng vo 36 th ph, 5 thnh ph v 64 tnh l min Nam. Thayv chm ngi cho cc cuc tng ni dy cc thnh ph ln min Nam nh (Cng sn) d tnh, qunCng sn ch c th cm c c c Hu cho n ngy 24 thng 2 v li hu qu v cngthm khc cho ngi dn Hu.

Nh vy th mc ch ca L Dun trong cng cuc thanh trng cc phn t thuc phe n ha sau khi ln

nm gi quyn lnh o ng Lao ng l nhm vo vic y mnh ng li cc oan ca ng ta, mtng li hiu chin tuy khng c a s cn b lnh o ti min Bc ng h, nhng ng ta vn l cuB th ng y Trung ng Cc Min Nam, trong sut thi gian 9 nm chin tranh chng Php, cngthm hai nm nm vng sau Hip nh Genve, cho nn trong thm tm L Dun vn ngh rng ng liy mnh chin tranh l con ng ng nht, do ng quyt tm loi b nhng ngi thuc phe nha v ng ta thng.

K hoch Tng Cng Kch-Tng Khi Ngha khng cn gp phi s chng i trong gii lnh o ngLao ng v c a ra thc hin ti min Nam vo u nm 1968.

Khrushchev: Nhng Phn T Thn-Trung Cng ang Lnh oVit Nam

Nikita Khrushchev, Tng B Th ng Cng sn v Th tng Lin bang X-vit t nm 1958 n nm1964 c vit trong hi k Khrushchev Remembers ca ng rng trong giai on cui cng ti Hi Ngh Ccng Cng Sn v Lao ng Quc T vo nm 1960 ti Mc T Khoa, tt c mi phi on u ng kkt mt bn tuyn ngn chung tuy nhin c mt iu khon m ring phi on Trung Cng nht nhkhng chp nhn. Phi Lin X cng khng chu nhng b Trung Cng v h xem l mt vn nguyn tc, do h khng chu tho hip. Khruschev ni rng:

H Ch Minh n gp ti v ni: ng ch Khruschev, ng phi nhng b Trung Cng v im ny. Ti hili: Lm sao m chng ti nhng b c? y l mt vn nguyn tc.H Ch Minh ni: Trung Hoa lmt nc rt ln vi mt ng Cng sn rt ln. Ti ni: ng ch H Ch Minh, phi on Lin X angdng ht mi n lc bo tn s on kt trong phong tro Cng sn th gii. ng ch cng hiu rngchng ti khng th no nhng b v vn nguyn tc. ng li ca Trung Cng i ngc li c thgii Cng sn, nu nhng b th cc din s i v u? ng ch ni rng Trung Hoa l mt nc ln,ng Cng sn Trung Hoa l mt ng ln, nhng chc ng ch cng phi ng rng Lin X khngphi l mt nc nh v ng Cng sn Lin X cng khng phi l mt ng Cng sn nh.

H Ch Minh ng vi ti nhng m ng ta ni thm i vi chng ti th tht l kh khn gp hai ln.ng ch ng qun rng Trung Hoa l nc lng ging ca chng ti.

Sau khi ni chuyn vi ti, H Ch Minh i gp i din ca Trung Cng cng nh nhng i din Cng snkhc v sau cng th tt c t c mt tha hip m c hai phi on Lin X cng Trung Cng uchp thun k vo bn tuyn ngn m khng phe no b mt mt.

Ti rt bun phin khi Trung Cng ct t mi lin lc trong s cng tc chnh tr vi Lin X. Khi m s v gi hai ng Cng sn Trung Hoa v Lin X khng cn che du c n, Trung Cng x ming Lao ng Vit Nam. Trung Cng s dng nh hng rt mnh ca h gy nn nhng xchmch gi Vit Nam v Lin Bang X Vit v hng dn ng Cng sn Vit Nam chng li ng Cngsn Lin X.

Mt s cc chc v trong gii lnh o ng Lao ng Vit Nam lc u do cc ng ch thn-TrungCng nm gi. Trong khi m Lin X ang c gng lm tt c nhng iu c th lm gip cho Vit Nam

th nhng phn t thn-Trung Cng trong hng ng lnh o Vit Nam li lm tt c nhng g h c thlm lm hi lng Trung Cng. Ni mt cch khc, gii lnh o Vit Nam lm nhng iu khngnhng chng li Lin X m cn chng li nhng quyn li tt p nht cho Vit Nam n.

Theo bo ch th dng nh mi lin h gi Vit Nam vi Lin X c v nh l rt tt p. Nhng m cmt s tin tc ti nhn c cho thy rng thc ra th mi s khng c tri chy nh bo ch v tryn hnhm t.

Theo tin tc ca ti th phi Cng sn Vit Nam ang c nhng ng li d dt kh hiu i vi chnh phv ng Cng sn Lin Bang X Vit. iu ny c nghi l vn cn c mt s phn t thn-Trung Cngtrong chnh ph cng nh l gii lnh o ng Lao ng Vit Nam. Ngoi mt th c v nh l vn angc nhng mi lin h thn hu v s thng cm h tng gi Vit Nam v Lin-X nhng rt c th ch l ci tin din do gii lnh o Cng sn Vit Nam dng ln, c th l vi s cho php ca ngay cn anh Trung Cng, nhm mc ch l khng cho mt s vin tr ca Lin X v khi cc ng Cngsn huynh . Ti tht tnh hy vng rng iu ny khng ng tuy nhin ti vn ngh rng chuyn cth c tht. Ti mun tin rng Vit Nam thc s mun c nhng mi lin h tt p vi Lin X, nhng tikhng tin rng Trung Cng li cho php Vit Nam thot ra khi nhng nanh vut ca h v nhng phn tthn-Trung Cng vn cn tip tc nm gi quyn lnh o ti Vit Nam. Trung Cng s lm tt c nhngiu g h c th lm c cho Vit Nam phi l thuc vo Trung Cng.

Khruschev nhn xt rng H Ch Minh u t rt nhiu tng cng nh l nng lc y mnh tnhthn hu gi quc gia ca ng vi Lin Bang X Vit.

iu c nghi la, theo Khruschev, H Ch Minh thn vi Lin X nhng ng ta cng e d Trung Cng vnc ny l mt i cng st nch Vit Nam.

Khruschev ln lnh o ng Cng sn Lin X t nm 1953 ri kim lun chc v th tngchnh ph t nm 1958, nh vy th ng l ngi c quyn lc cao nht ti Lin X cho n khi ng bBrezhnev h b vo nm 1964. Thi gian Khruschev nm quyn cng l thi gian ng H Ch Minh nm ginhng chc v v quyn lc cao nht ti Vit Nam v vi nhng phc trnh, nhng bo co do cc squn, do cc c quan tnh bo nh KGB hay GRU ca Lin X ti Bc Kinh v H Ni gi v, Tng B Thkim Th Tng Nikita Khruschev tt nhin phi hiu r tnh hnh ti Bc Vit hn ai ht. Nh vy, d bitrng H Ch Minh mun y mnh tnh thn hu gi Vit Nam v Lin X nhng Khruschev vn ni rngnhng phn t thn-Trung Cng vn cn tip tc nm gi quyn lnh o ti Vit Nam, iu c nghal theo Khruschev, cho n khi ng b mt chc vo thng 12 nm 1964, ng H Ch Minh khng honton nm quyn lnh o Bc Vit, c nghi l nu nh khng b mt quyn th t ra H Ch Minh cng phi chia x quyn lc vi nhm L Dun, L c Tho, Trn Quc Hon.

Cn Binh Nam B Tp Kt Lm Lon Ti Min Bc

Nhng ngi min Nam b tp kt ra Bc Vit vo nm 1954 v 1955 u c ng ha hn rng sauhai nm, tc l n thng 7 nm 1956, th s c cuc bu c theo Hip nh Genve v h s c tr vNam B. Nhng sau thng 7 nm 1956 th cng chng thy bu c din ra v n Tt nm 1957 th rtng o ngi min Nam tp kt v cng tht vng, v cng bt mn v h c nhng thi vhnh ng rt tiu cc i vi ng v Nh Nc, c ni xy ra nhng cuc chng i, ni lon v NhNc phi s dng n v lc dp tan nhng v ni lon ny.

Ngoi ra cng cn c mt nguyn nhn khc na, l vn o c cch mng. ng Bi Tn cho bitnh sau: Ti i Hi ng ln th 3 (cui nm 1960,) mt s i biu cc t cht vn v chuyn LDun v L c Th ly thm v. y l cc cn b tp kt t min Nam ra, rt mun ly v min Bcm b cm, v khng lin lc vi gia nh min Nam, do khng c chng c y l v cht hoc ly chng khc. Nu c lm ba th h s b kt ti vi phm k lut ng, o c xu, h ha c hthng, rt c th b khai tr ra khi ng.

Chnh Ch tch H Ch Minh phi ln ting, thanh minh cho c hai v ny rng: Chuyn cc ch y c hai bl c tht, v c, v hai, u l v c,nhng cc ch y lm chuyn ny trc khi c lut hn nhn vgia nh, cho nn x xa. T nay c lut ri mi cm tht s.

Nhiu i biu vn khng thng, cho rng c hai thc o v k lut, v o c: mt cho trn v mt chodi!

Nh vy, ngoi nguyn nhn khng c tr v qu hng min Nam sau hai nm nh b my tuyntruyn ca ng vn ha hn, ngoi nguyn nhn b ng cm khng cho cn b min Nam tp kt ly vmin Bc, mt chuyn m gn nh hu ht cn b cao cp ngi min Bc c t do v cng khai lmti min Nam hi khng chin chng Php.

Nh vn Vy Thanh cng c cho bit thm v vn ny:

Ma Xun nm 1951, cn b Khu y 9 n rm: va n nh xong, Ban T chc ng Trung ng CcMin Nam c quyt nh rt l: ng ch lnh o c cng tc xa nh hn 300 cy s c quyn ci vhai.

Lin sau mi ngi thy bc Ba Dun i ci mt cn b ph n tn Nga Rch Gi, bc Su Th cngc thm b Hai sau hm n chay ng lm sp mng c hc sinh hoa khi trng Trung hc Khu 9, Chnhy Khu 9 Phan Trng Tu ly v hai tn Xun, n cn b trinh st Bnh Thy, Cn Th.. .

Nh vn Xun V, mt ngi min Nam tp kt ra Bc vo nm 1954-1955 v sng min Bc tronghn 10 nm trc khi i B tc l ln ng vo gii phng min Nam, tuy nhin khi vo n min Nam thng ri b hng ng Cng sn v sng tc rt nhiu tc phm lt trn b mt tht ca ch Cng snH Ni. Trong cun Cch Mng Thng 8, Cha ca Cng S 8, ng Xun V c cho bit v tnh hnhnhng ngi Nam B tp kt ti min Bc nh sau:

Thi nm 1956-1958, x hi min Bc nh mt cho du si, ni th dn Nam B tp kt bt mn b cquan i, ni th thng binh Nam B ni dy nh chnh quyn, ch th hc sinh min Nam ng sng vidu kch, cn b a phng. C c mt on s quan Nam B iu dng ti Sm Sn ko nhau v Nam,mt anh hng qun i, Nguyn Vn Song, trn i v Nam n v khng tm li c. Trong khi thtrung t Phan Thanh Nhn, ngi Bn Tre, b h ngc v mc ti Ban Cha Chy Trung ng ng phvi tnh th. C nghi l ni no ni dy, lm lon th ban ch chy phi n, ci Ban c Nguyn Trnng mt chn v ng ta l bc trng thng ca dn Nam K nn ting ni ca ng ta c tc dng canhng trn ma di xung nhng m chy mi bc.. .

Nhng tn Nam K sut 9 nm th ly hung thn hang Pc-B, by gi ra t Bc mi hiu ci thng liin Bin Ph l ci g. Nhiu tn thi ch chi qu sc tng tng v chui xung tu Arkhangels hocStarvoropol tr v Nam sau khi t chn ln t Bc ch c mt ngy.

Ra Bc ri trng con mt ra. m dn Nam K c coi nh nhng con heo thiu v, tc l con ni s Hc hai ci v thi nhng c ba a con. Con ca m l Bc v Trung ngom ht ri, cho nn thngNam nh ng m ln ng dm ngi anh em b. Ti ni khng sai v cng khng c thm tht. DnLin khu Nem (Nm) c u i hn dn Nam C.

Ni ting nht hi l v Ninh Bnh: mt s cn binh Nam B tp kt v b cn b a phng i x btcng nn ni lon, bt gi b th tnh y, ch tch tnh v trng ty Cng an Ninh Bnh lm con tin.Cng sn H Ni phi cho triu Tng T K v gin xp. Vo thng 8 nm 1945, T K ch l mt cnb tm thng khng c g xut sc nhng nh c Nguyn Vn Trn giao cho nhim v truy lng v thtiu nhng nh tr thc khng theo Vit Minh v trong khong t cui thng 9 n thng 10 nm 1945, TK ch huy vic th tiu hng ngn ngi tr thc ti vng Si Gn, Ch Ln, Gia nh, Tn An, ThDu Mt, Bin Ha. Nh vo thnh tch ny, trc nm 1954, T K c Cng sn phong lm S trngkim Chnh y S on 330 Nam B, khi tp kt ra Bc c phong qun hm thiu tng ri c bnhim lm Chnh y Qun Khu T Ngn. T K l ngi c cc anh em b i tp kt thng yu vknh trng v ng ta i x vi n em rt bnh dn nh ngi Nam K, ng thng ra lnh cho lnh trnggi ng l anh Ba thay v thiu tng nh nhng ngi khc.

Khi T K n Ninh Bnh, ng n gp nhng ngi ni lon v thuyt phc h ra u hng, ng cng hhn l ng v Nh Nc s khoan hng v s cu xt tha ng nhng iu khiu ni ca h. Trong khinhng ngi Nam B tp kt ny ang tp hp ch i anh ba T K iu nh vi ng H Ni thTng Phng Th Ti, Tng Tham mu Ph kim T Lnh Phng khng ca Khng Qun Bc Vit, mtvin tng c mnh danh l tng cao bi ca qun i min Bc, n Ninh Bnh v ra lnh cho bi ca ng ta mang tt c nhng ngi min Nam tp kt ni lon ra bn b ti b sng oan V ti PhL. Tng T K ni gin v vic git ngi ca Phng Th Ti v kin ln B Chnh Tr v v stnhn ny nhng B Chnh Tr li ra mt bnh vc Phng Th Ti v Ti l mt ngi thn tn ca H ChMinh, tng lm cn v cho H Ch Minh t thng 2 nm 1940 cho ti thng 8 nm 1945, do B ChnhTr quyt nh rng l mt hnh ng chnh ng i ph vi nhng phn t v k lut. Sau vny, a s dn Nam B tp kt u v cng bt mn v chnh quyn H Ni phi ra lnh cho a h i lnnhng ni xa xi trn vng mn ngc.

L Dun c Ch nh Lm B Th Th Nht ng Lao ngVit Nam

Trong bi cnh , chin dch Ci Cch Rung t lm cho nng dn min Bc phn n v chng ikhp ni khin cho H Ch Minh phi ng ra xin li, sa sai bng cch h b Tng B th ng Cng snl Trng Chinh v ng H kim nhim lun chc v ny.

Nh vy, vo thi gian , H Ch Minh gi nhng chc v sau y: Ch Tch ng Lao ng, Tng B Thng Lao ng, Ch Tch Nc Vit Nam Dn Ch Cng Ha v Ch Tch Qun y Hi.. . l nhngchc v quan trng hng u trong hai gung my ng v nh nc m ng H Ch Minh th 70 tuiri, bn phi chnh ph th c Phm Vn ng l ngi thn tn ca ng gi chc v th tng, cn bnng th cng cn c mt ngi tr tui lo vic iu hnh b my ca ng. Lc by gi, sau khiTrng Chinh b mt chc, ngi c ng vin v qun i ng h mnh m nht l i Tng VNguyn Gip. ng V Nguyn Gip l mt ngi tr thc, tng lm gio s trc khi gia nhp ngCng sn ri tr thnh i tng, y vin B Chnh Tr, b trng B Quc Phng, c bo ch th gii catng l anh hng in Bin Ph. i vi qun chng trong nc, min Bc cng nh l min Nam vcc nh quan st quc t thi , ai cng ngh rng ngi s c H Ch Minh chn lm B th cho ngLao ng Vit Nam phi l V Nguyn Gip, tuy nhin tt c mi ngi u ngc nhin, c th ni l sngst, khi H Ch Minh chnh thc cng b vic L Dun c chn lm B Th Th Nht cho ng Lao ngvo nm 1960.

L Dun ngi gc lng Bch La, ph Triu Phong tnh Qung Tr, trnh vn ho ch c bng certificat(tiu hc,) tc l mi hc xong lp 5, sau lm cng nhn b ghi cho s Ha xa, gia nhp ng Cngsn t nm 1930 v b Php bt b t t nm 1931 n 1936 ti Sn La. Sau dn nm 1940 li b t lnn v b y i Cn o cho n nm 1945. Sau nm 1945, L Dun phc v ti Nam B vi chc v

khim nhng l Trng Phng Dn Qun Nam B, tuy nhin sau khi Tng Nguyn Bnh b Php phckch bn cht vo nm 1951 th L Dun mi tr thnh B Th X y Nam B v ngi ph t cho L Dunl L c Th, y vin Ban Thng v Trung ng ng.

Nm 1955, theo Hip nh Genve th tt c cc cp cn b ng Lao ng v qun i u phitp kt ra Bc th mt bui ti qung u nm 1955, trc s chng kin ca y Ban Gim St Quc T,anh Ba (L Dun) cng cc anh L c Th, H Huy Gip, Nguyn Vn Hng, Phm Vn Bch ln chictu Ba Lan neo Vm Sng c (C Mau) tp kt ra Bc. l chuyn tp kt p cht. Gn na m,anh Ba b mt xung ca n quay r li. Ti c phn cng a v n anh Ba v mt cn c chun bt trc. Vic b tr anh Ba li min Nam l mt quyt nh rt ng n ca Bc H, ca Trung ngng, mt s u t c bit ln cho min Nam v c nc. Tuy nhin phi ni rng quyt nh cngc phn mo him.

Nh vy th sau khi b t Cn o cho n nm 1945, L Dun phc v ti Nam B v ngay csau Hip nh Genve th chnh V Vn Kit, y vin B Chnh Tr v Ch Tch Hi ng B Trng sauny xc nhn L Dun c H Ch Minh ch nh li min Nam, c lc sng ngay ti th Si Gn(1956) v cho n gi nm 1957 mi ra H Ni.

i vi gii lnh o cng nh cc ng vin Cng sn lo thnh ti min Bc lc , L Dun ch l mtk gn nh l v danh t c ai bit n v b t trn 10 nm ri sau ch hot ng nhiu nm tiNam B, L Dun khng c trnh vn ha, khng c hu thun cng nh s ng h ca ai min Bc,tuy nhin, theo V Vn Kit th sau khi ra H Ni, L Dun li c Ch Tch H Ch Minh ch nh vochc v Quyn Tng B Th ng Lao ng Vit Nam thay cho Trng Chinh, qua mt v nh bi nhngng vin lo thnh trong c ng gio s S hc, i tng V Nguyn Gip, ngi c ng H ChMinh rt thng yu t hi cn Trung Hoa v c ng H u i t tn l ng ch Vn t ngy cn Tn Tro.

Sau khi Nht Bn u hng, mt nhm t Cng sn ti Cn o c a v Cn Th v nhn dp y BanHnh Khng Nam B ra lnh tiu th khng chin, ton dn khng chin, ngy 23 thng 9 nm 1945 mtcuc mt tinh c t chc ti tnh l Cn Th trc mt t dinh ca cu tnh trng Php trc kia vtrn khn i danh d:

L nh trn chng bit bao nhiu quan khch. Ban T chc gii thiu nhng ci tn l hoc i vidn sng lu tnh: ng ch Tn c Thng, ng ch Phm Hng, ng ch L Vn Lng. ..

Mt ng c tui, ht tc ngn bc hoa rm, lng g, l kh bc ra gi tay vy cho khi trn loa gii thiungi th nht. K n mt ngi tng lm rung c st, da ngm en, thp, bc i ging nh gu,mt vung hm rng. Ngi th ba m. Dong dng cao, phong cch nho nh nh thy thuc bc. Ngi id mt tinh k ny ng ngi kia hi nhau:

- My ng l ai vy?

- H l t Cn Nn mi v.

- My ng l Cng sn phi khng?

- Ch g. Hng nghe h gi nhau ng ch sao?

Trn khn i hm c s hin din ca L Dun cng v vi nhm ny nhng khng h c ban tchc gii thiu v lc L Dun cha c nhiu ngi, k c ban t chc, bit n. Tc gi Vy Thanh cghi thm im ny trong phn ch thch cui sch:

S ng ng ch b ch giam gi Cn o c rc v. Chuyn u tin cp bn i Ngi (Sc Trng)ln ti gn 1, 800 ngi, trong s c nhiu cn b nh Tn c Thng, L Vn Lng, Phm Hng, L

Dun. ..

Tn c Thng c ban t chc bui l mi v l ngi trng thng ( t17 nm, nhiu tui nghn ht,) Phm Hng dc danh d v ang gi chc B Th ng B Cn o. Lc L Dun cha nibt.

(Theo ti liu Ty Nam B 30 nm Khng Chin Chng Php (1945-1975 ca Ban Ch o v Bin tpTruyn thng Ty Nam B, Thnh ph HCM, 2000, trang 96.)

Nh vy th vo nm 1945, L Dun cha phi l mt cn b Cng sn cao cp v cng cha ni ting chonn nhng ngi trong ban t chc cuc mt tinh Cn Th cng khng bit n ng ta. Vy m ch vokhong bn nm nm sau, L Dun tr thnh B Th ng y Nam B, tc l nhn vt cao cp nht cang Cng sn ti Nam B cho n khi ng c lnh ra Bc vo nm 1957.

Ch trong vng ba nm sau ngy ra H Ni, trong i Hi K 3 Trung ng ng vo nm 1960, ng HCh Minh tuyn b chnh thc c L Dun lm B Th Th Nht ng Lao ng Vit Nam v l do l tiv ng ch L Dun i din cho Nam B, Nam B l thnh ng t quc v Min Nam lun lun trongtim ti. Tuy nhin v sau th nhng nh phn tch mi thy r ci thm ca H Ch Minh: ng H s mtngi c ti v c rt nhiu uy tn trong qun i nh V Nguyn Gip v mt khi V Nguyn Gip cquyn hnh trong tay th h V c th s c uy tn hn c H Ch Minh v c th lt h H, trong khi chn mt ngi t hc, khng c nh hng v hu thun g min Bc nh L Dun th s khng bao gidm phn li H Ch Minh.

Nh vn V Th Hin c nhn xt v vic L Dun c chn lm B Th Th Nht nh sau: Mi ngiu ngc nhin trc kt qa ca i Hi (k 3). Trong khng chin chng Php, V Nguyn Gip l nhnvt lnh o ng hng th ba, ch sau c H Ch Minh v Trng Chinh. Trng Chinh ra i, chc tng bth mc nhin phi thuc v V Nguyn Gip, ai ch ngh th.

Nhng s i li din ra theo cch khc. Theo nhn xt ca nhng ngi Cng sn thuc th h u tinth c H Ch Minh ln Trng Chinh u lo ngi ng tng c qu nhiu vinh quang s tr nn khngd bo sau cuc o ln ngi th. M c H Ch Minh ln Trng Chinh u mun gi li v tr trc kiaca h v thc cht, cho d danh nghi khng cn. Cn phi chn mt ngi c v tr v uy tn km hn VNguyn Gip. Do bit n ngi ct nhc mnh, ngi s v ngoan ngon v trung thnh.

L Dun thch hp hn c vi vai tr .

H Ch Minh phm mt li lm v cng tai hi cho ng ta v L Dun khng c ngoan ngon v trungthnh nh ng ta tng, ch trong vng c hn 3 nm, vi s tr gip ca ngi ng ch t min Nam lL c Th trong cng v Trng Ban T Chc ng, L Dun v L c Th thu tm c nhiuquyn lc v H Ch Minh b hai ng ch h L tc mt nhiu quyn hnh, ch cn ngi chi xi nc tcui thp nin 1960. Theo nh vn V Th Hin th ng H b mt quyn lc vo khong trc nm 1965,sau khi ng Ng nh Dim b git:

Nm 1965, trong mt cuc ni chuyn vi cn b tuyn gio Hng Yn, Trng Ban Tuyn GioTrung ng T Hu ni: ng C ln cn (c l l lm cm theo ting min Nam) ri, mi vic by gi udo anh Ba (L Dun) v ti ti gii quyt.

Hn 40 nm sau, gn 30 nm sau khi Cng sn Bc Vit chin thng v thn tnh trn Min Nam, bDng Thu Hng, mt nh vn ni ting hng u ti H Ni, xc nhn vic ng H Ch Minh b mtquyn. Trong mt bi vit c ph bin vo thng 6 nm 2004, nh vn Dng Thu Hng ti xc nhnngun tin v chuyn ng H Ch Minh b L Dun-L c Th cp ht quyn hnh hi thp nin 1960, tuynhin b khng ni r xut x ca ngun tin ny:

iu mi mai l chnh Ch Tch H Ch Minh li l ngi th nht phn bc li cuc chin tranh

ny trong i Hi ng ln th Ba. Do ng tuyt i thiu s nn phi phc tng tuyt i a s phech chin di s lnh o ca hai ng L Dun v L c Th. Phn cui i, v ch tch nc phihnh ng nh mt con ma ri di nhng ngn tay git dy ca hai ngh s h L thay v chu b giamvnh vin trong mt nh ngh mt sang trng no Qung ng hoc Qung ty chng

hn.

Theo A. J. Langguth, cu Trng Vn Phng ca Nht bo New York Times ti Si Gn hi 1965,cu gio s v mn bo ch ti Trng Bo Ch v Truyn Thng Annenberg thuc Vin i hc Universityof Southern California, th chnh Th Tng Phm Vn ng cng cho bit tng t nh vy.

Trong cun sch Our Vietnam: the War 1954-1975, Gio s Langguth cho bit rng vo nm 1967, mtngi Php l ng Raymond Aubrac c Tin s Henry Kissinger, lc by gi cha tham chnh, yu cusang H Ni thm d Cng sn Bc Vit v trin vng thng thuyt nhm tin n mt gii php habnh cho Vit Nam . ng Raymond Aubrac c xem nh l mt trong nhng ngi bn thn ca Ch TchH Ch Minh v vo nm 1946, khi sang Paris iu nh vi chnh ph Php th ng H Ch Minh sngtrong gia nh ca ng Aubrac v ng ta cng nhn lm cha u cho con trai ca ng Aubrac.

Trong thi gian H Ni, ng Aubrac n thm H Ch Minh v ng ta sng st khi thy ng H c v qugi yu . ng ta mace mt b qun o theo kiu ngi Tu v i ng can phi chng gy, tuy nhin mtng ta vn cn linh mn v u c vn cn sng sut. ng H ni vi Aubrac rng ng ta rt tic nghe tincn nh ca ng Aubrac ngy xa b bn i ri v ni tip: Nh vy th ln sau sang Paris, ti cn bit ch no?

Sau khi ni chuyn kho vi H Ch Minh chng gn 50 pht, Phm Vn ng tin ng Aubrac ra xe v nirng: Bc H by gi gi ri. Chng ti mun cho ng ta sng c nhn thy t nc thng nhtnhng chng ti c gng du khng cho ng ta bit cng nhiu chi tit chng no cng tt chng .. .

Nh vy th qua cc s kin k trn, vo nhng nm cui i trc khi t trn vo ngy 2 thng 9 nm1969, tuy ch mi ngoi by mi nhng ng H Ch Minh gn nh khng bit g v mi chuyn v nhmngi lnh o lc nm ht quyn lc v chnh Phm Vn ng th nhn l du khng cho ngta bit nhiu chi tit.

Lc , H Ch Minh b mt quyn d rng vn cn gi chc v Ch Tch Nc Vit Nam Dn Ch CngHa v Ch Tch ng Lao ng Vit Nam. Nhng k nm thc quyn lc l nhm L Dun v Lc Th.

Gii Tr Thc Nam B Coi Thng L Dun v L c Th Trong thi k khng chin chng Php, Vit Minh chia nc Vit Nam thnh 9 khu v Nam B cchia thnh 3 khu: vng min ng c gi l Khu 7, vng gi hai con sng Tin Giang v Hu Giangc gi l Khu 8 v vng t sng Hu giang v tn C Mau c gi l Khu 9. L Dun l ngi gcTrung K cng vi L c Th gc Bc K nm quyn ch huy ca c Nam B, d c mt s ngi Nam Kvn cn c giao cho quyn ch huy mt vi vng nh Hunh Vn Ngh c lm t lnh Khu 7, NguynVn Trn c lm t lnh kim chnh y khu 8, v Hunh Phan H lm t lnh Khu 9 v.v., tuy nhin vsau, khi L Dun v L c Th a Dng Quc Chnh vo Nam B th nhng ngi lnh o gc minNam gn nh l khng cn c nh hng g nhiu.

Trong thi k trc nm 1945, s ng vin Cng sn c hun luyn ti Lin X, Trung Quc rtl him hoi, c th ni l ch c m trn u ngn tay, i a s ng vin ng Cng sn ngDng u c hun luyn trong nc, a s l trong nhng nh t ca thc dn Php v trnh vnha cng nh chnh tr cu nhm ny th rt tm thng, chng c g ng k. Tuy nhin c mt s ngvin Cng sn rt tr thc, trnh vn ho rt cao, ngay c v ch thuyt Cng sn, h cng hc cn cao

hn c H Ch Minh, hn c V Nguyn Gip, hn c Phm Vn ng, hn c Trng Chinh v.v., a snhng ng vin ny l nhng ngi tng du hc Php, c ngi l ng vin ca ng Cng snPhp ch khng phi ng Cng sn ng Dng v gn nh hu ht nhng ngi ny u l ngi NamB. Trong tng s 20 ng vin Cng sn ngi Vit Nam c o to ti Trng Lao ng ng Phng Lin X, vo thp nin 1960 ch c 5 ngi cn sng st, ngoi Nguyn Khnh Ton l ngi Hu, 4ngi cn li u l gc Nam B: l Bi Cng Trng, Dng Bch Mai, Nguyn Vn Trn v Trn VnGiu.

i vi Trn Vn Giu v nhm ng vin Cng sn ngi Nam B ang nm gi nhng vai trch cht trong Lm y Hnh Chnh hi nm 1945, L Dun cn c mt mi hn m c l ng ta khngbao gi qun c: sau khi t Cn o tr v Nam B, mt ng vin lo thnh vi hai ci n t kh sai Sn La v sau Cn Ln nh L Dun m Trn Vn Giu ch dnh cho mt chc v hu danh v thcl Trng Phng Dn Qun Nam B m tr s c t tn trong ng Thp Mi. Phi i n khiTng Nguyn Bnh b git my nm sau th L Dun mi c H Chi Minh phong cho lm B Th ngy Nam B ri a thm nhng cn b Bc K nh L c Th, Dng Quc Chnh v.v. vo Nam ph tcho L Dun, a s nhng cn b Cng sn ch c trnh hc vn cha ti mc trung bnh, chng hnnh L Dun ch mi hc ti lp Nht tiu hc.

Bi vy, ngay t thi khng chin chng Php cho n sau khi tp kt ra Bc, m tr thc Nam B nyvn coi thng L Dun, L c Th v m tay chn ca h cho nn sau khi hai ngi ny nm cquyn hnh th h bt u c nhng m mu trit h nh hng ca m ng vin ngi Nam B trthc ny v c hi n khi ng Cng sn hp H Ngh Ban Chp Hnh Trung ng Ln Th 9, gi ttl Hi Ngh 9 vo thng 12 nm 1963 tho lun v vn lp trng ca ng Lao ng Vit Namtrc cuc tranh chp gi hai nc n anh l Lin X v Trung Quc.

Nn nhn u tin l Dng Bch Mai, cu hc vin trng Lao ng ng Phng tc l trng Staline Mc T Khoa.

Dng Bch Mai l ngi gc B Ra, gia nhp ng Cng sn Php thi cn rt tr, ng sang Lin X theohc trng Lao ng ng Phng trong 2 nm 1930-1931, ri sang hc Paris khong 1936, 1937. ngra ng c v c c vo Hi ng Thnh ph Si Gn nm 1937 ri b Php bt giam vo nm 1940. Nm1945, Dng Bch Mai gi chc Thanh Tra Chnh tr Min ng kim Tng Gim c Cng An trong Lmy Hnh Chnh ca Trn Vn Giu v trong chc v ny, Dng Bch Mai l ngi chu trch nhim vvic hng chc ngn ngi b Cng an Vit Minh th tiu vo nm 1945. Nm 1946. Dng Bch Mai cc vo quc hi ri i theo khng chin v vo u thp nin 1960 c gi chc y vin Ban Thng vQuc Hi v Ph Ch tch Hi Vit-X Hu Ngh.

Con trai ca ng V nh Hunh, b th ca ch tch H Ch Minh t nm 1945, l nh vn V Th Hincho bit v ng Dng Bch Mai nh sau:

ng Dng Bch Mai ni vi ti rng ng khng c lng H Ch Minh. Dng Bch Mai c ci tt sngqu thng. ng ngang tng, khng chu g mnh vo tn ti trt t phong kin, ng bt mng trong li nting ni. quen vi nhng li tng bc, xng tng, ng H Ch Minh c khng a ng cng phi.

Trng Chinh cng khng a Dng Bch Mai. iu ny khng kh hiu. Trong Trng Chinh c mc cmca k ng ng. Sau sai lm Ci cch Rung t ng inh ninh ai cng coi thng mnh. Dng Bch Maiphn i Ngh quyt 9 th Trng Chinh li coi ng phn i mnh.

L Dun c bit khng a Dng Bch Mai. Theo nhn nh ca nhng ngi t Nam B ra Bc tp ktth s khng a ny khng phi v nguyn do chnh tr. Ci chnh l l L Dun bit mnh chng bao gi cc ci m Dng Bch Mai c-s ni ting vi t cch mt th lnh c tr tu. Dng Bch Mai ni viti v L Dun: chu ti ci thng cha y lm chi! Tm tr bc nam nhi l cho s nghip, thng nyth thi ch lo kim chc vinh quang v quyn lc, lc no cng nm np s ngi khc hn mnh. Snghip v vinh quang l hai th khc nhau, nh ngi nh vi nc vi ph bn ngoi n, chu !

Dng Bch Mai, nu cn sng, chc s chu chung s phn vi chng ti (ghi ch: V Th Hin v thnph l V nh Hunh u b L Dun v L c Th giam nh t Ha L trong by tm nm tri m

khng h b a ra to xt x.) Khng phi chc, m chc chn. T khi c cuc u tranh gia hai ngli (gia Lin X v Trung Cng,) ng chng li vic a nc Vit Nam vo qu o ch nghi Mao. nggi ch nghi Mao l mn tp-p-l ca th ph. Gi lc ngnh tuyn truyn Vit Nam a Mao Trchng ln hng thnh sng th ng ngang nhin gi Mao l tn ao ph ca i php trng Trung Quc.

Nhng nhn nh ngc i ca Dng Bch Mai lm cho cc nh lnh o Vit Nam ht hn. S d ngcha b ng ti l v ng c danh ting, c uy tn ln trong qun chng.

Dng Bch Mai qua i khi ng l y vin Ban Thng v Quc Hi. Vi Ngh quyt 9, ng Cng sn VitNam phn ho thnh hai cc-mt bn l nhng ngi theo ch nghi x hi dn ch php tr, i kin tomt x hi cng dn c nhn quyn, bn kia l ng cm quyn kin tr mt ch nghi x hi chuynch. l nhng ngy khng th no qun. Dng Bch Mai, con h d chng li ng li thn TrungQuc t t khi ng ang d cuc hp quc hi ti Nh Ht Ln H Ni. Vo lc gii lao, cc i biu konhau i ung bia bar, ng Mai tht trc cc bn mt chu bia mng sinh nht ca ng ngy hm sau.ng ng xung. Ly bia cha cn. Khi xe cp cu n, Bc s Tn Tht Tng (gio s Y khoa, y s ring caH Ch Minh) nh nhy ln xe cng i ti bnh vin th b hai thanh nin lc lng p st ng: Mi bc squay li tip tc hp Quc Hi, vic nc quan trng hn. Chic xe cp cu phng i trc khi Tn ThtTng hiu chuyn g xy ra vi ng, hai thanh nin kia l ai v ti sao h li ngn cn ng i cng xe sn sc bn ng?

Ci cht ca Dng Bch Mai gi nn mt nghi vn. ng ng xung ng vo lc ng sp s c mtdin vn ny l chng li ng li xy dng x hi tri lnh ca Mao, i ng phi ci thin i sngcho dn chng, i thc hin dn ch trong ni b ng, trong x hi v hng lot vn khc. Bi dinvn ng t trong ti o c trc Quc Hi bin mt.

Sau ny, nhn v tng Hong Vn Thi ri tng L Trng Tn thay nhau t t ng lc chun b nhmchc B trng Quc Phng, d lun li nhc ti ci cht ng ng ca Dng Bch Mai nhiu nm vtrc.

Nh vn Xun V cng c nhc n ci cht ca Dng Bch Mai ngay ti quc hi H Ni nh sau:

Chung in rung ln ht gi gii lao, cc i biu tr li ch ngi, nhng Dng ngh s cn hng hi dinthuyt, n sc tnh gic ng mi nm quay li th ch cn mnh vi c phc v vin gii kht. C nnga chai nc ngt Hng H khui np, ti ci: Mi bc T (Dng Bch Mai th t) dng. Ngi nghs h ht hi khan c nn chp ly trt vo mm chy ln gh ch tch on cho kp gi. Nhng thani, ci gh khng bao gi bc T Mai tr li c. Ch hai ngm nc vo, cha nut xong ngm th bath bc T xoay trn v ng nh rt xung nn gch bng ca ta nh Quc Hi ti phin khong i hithp nin nm 1960. Gh gm thay! Mt ci chuyn i, mt chuyn ca cch mng v sn Vit Nam. Noc khc g cch mng v sn Lin X v bn Tu. Ti vit li cu chuyn ny cho ng bo Nam B,nhng ngi ca Mu Thu ri v cho dng h, b con ngh s Dng Bch Mai c vi tr nh cng ngycng sng t ca ti, c bit l v nhng thm kch nh vy.

Nh vy th theo c hai nh vn V Th Hin, ngi Bc v nh vn Xun V, ngi Nam tp kt, c nhiud lun ti H Ni nghi ng rng ng Dng Bch Mai cht khi mi c 60 tui v b u c. Ngi ckh nng lm c vic phi c quyn, c quyn n c th git c bn gi Nng Th Xun ca HCh Minh ri ling xc xung ng v ngi khng ai khc hn l Trn Quc Hon, B trng Ni V.Nh vn V Th Hin cho bit rng Trn Quc Hon l t rut ca L c Th v hi b Ni V, sauny i li thnh b Cng An, l trc thuc di quyn Ban T Chc Trung ng ng ca L c Th .

Theo nh vn V Th Hin, Bc s Phm Ngc Thch, B Trng Y T, cu ch tch Thanh Nin TinPhong Nam B trc ngy khng chin cng b hai ng L Dun v L c Th khng a:

ng Phm Ngc Thch, trong mt cu chuyn vui ti nh ti hi u thp nin 1960, ni vi ng Dng

BchMai:

-My ch khng a my, v my thng rut nga, ngh sao ni dzy, lm my ch mch lng mi li ci vmy hp tc vi m T-rt-kt ra m ru rao.

-Th my cng b my ch ru rao l c thi thn Nht n. Chi vi t-rt-kt th my cng chi chb.

Ri Dng Bch Mai ci ngt:

-N, cn thn , s en ca my ch ch c ghi thm thi ch khng c xa i u nghen.

My ch y l L Dun v L c Th.

Cn Ung Vn Khim, B trng Ngoi Giao, cng l ngi Nam B?

Nh vn V Th Hin cho bit: Ung Vn Khim l ngi c hc, nh phn ng nhng nh mc-xt utin ca Nam B. Uy tn ca ng trong hng ng cch mng cao hn L Dun nhiu. iu ny tr nn btli cho ng khi L Dun tr thnh tng b th. L Dun khng a Ung Vn Khim, lun lun thc gy bnhxe, tm cch tng Ung Vn Khim v hu. V bn tuyn b chung H Ch Minh k vi lnh t ng Cngsn Tip Khc Novotny l do Ung Vn Khim tho, H Ch Minh duyt ri k, sau b L c Th rit chomt mnh Ung Vn Khim a ng ra khi b Ngoi giao. Trong vic ny, bn tay L Dun rt r.Nhng l chuyn v sau.

ng Nguyn Vn Trn, cu t lnh kim chnh y Khu 8 ti Nam B c k li ng Ung Vn Khim ni vchuyn ny trong cun sch Vit Cho M v Quc Hi ca ng nh sau:

Trc khi vo hi ngh, tao c tranh th ni ring vi ng c, l tao s khng a ra ci nhp bn tuynb chung ca tao v Novotny, cho ng c yn tm. V trong bn tho y ng c c thm my ch, cnmang tung ch ca monsieur H ch Minh rnh rnh. Tao ngh bn tho y a ra khng phn bua g chotao, m ch lm tht cho Su Th bm ng c.

Hi ngh 9 ny c thng qua ci ngh quyt 9 v my anh y ni l cng c trn 10 y vin trung ngkhng b thm. Anh Khim l b mt: Tao c hi m ng c c b thm khng. ng c lm thinh.(Ghi ch:ng C dy l H Ch Minh.)

Nh vn Xun V cng mn li ca b v Ung Vn Khim ni v vic ny nh sau:

Ri Ch Ba ni gin, ra b tch: Chi i chi! Hi vy, em l Ch tch, ngi ta a giy cho em k. Trckhi k, em phi coi li ri mi thc bt k ch! Ai biu em nhm mt k ri ch trt, ch trng. Ngi ta c quyn ngi ta mun lm g th lm, mun ni sao hay vy! Nhng Anh Ba em u c chu thua. AnhBa em c ln d lm. Nhng c th c ch u c n ni ti ch ha.

Ngi ta v ti ch ha m b v ca Ung Vn Khim ni y khng ai khc hn l L Dun vL c Th.

L Dun Mun p Tan nh Hng ca Nhm Tr Thc Nam B

Khng ring g Dng Bch Mai, Phm Ngc Thch, Ung Vn Khim, nhng nhn vt tr thc v cn b caocp min Nam tp kt ra Bc nh Trn Vn Giu, Phm Vn Bch, Phm Ngc Thun, Ca Vn Thnh,Nguyn Vn Trn, Hunh Vn Ngh v.v. u b tht sng v h khng nhng khng chu thn phc haingi lnh o ca Cng sn thi Nam B Khng chin l anh Ba L Dun v anh Su L c Th, lc

c tng thm mt tn mi n l Su Ba, m ngc li, d lc by gi hai ngi ny tr thnhnhng ngi nm vn mng ng Cng sn v chnh quyn Bc Vit, h vn chng i v coi thng,coi thng n ci h vn gi c L Dun v L c Th bng thng.

Trong cun Vit Cho M v Quc Hi, ng Nguyn Vn Trn k li li ca ng Bi Cng Trng :

Tao ni cho my nghe nha, Bi cng Trng ni tip, v chuyn lo H Ch Minh. Tao nghe, thngTh m mu lt ng gi, v ly Nguyn Ch Thanh thay. ng lo ch cn lm ngi chuyn nghin cul lun Mc- L nin. Chuyn nc giao cho Nguyn ch Thanh. Vic ng, Status quo - L Dun. Ci thngt nhin li mun lm Khng T ny, kh lt n lm. V n c cng trng Nam B, v my b m mn chum chm trong lng.

My coi, coi n ti nghip khng. ng ch H Ch Minh mun vn knh yu ca chng ta bn b la g,ch tr hi ngh m day mt ra sn. C l tai t nhin n phi hng nhng li cng kch mt st Lin X.Khi chng tai qu quay v, a tay ni, th thng Th l php Bc H: Bc hy cho anh emngi ta ni m . Tao m lo H a tay my ln, ln no thng Th cng kp ngn. Cui cng ngcng cho hi ngh nghe, ng ni ca dao bng ting khc: Khi thng tri u cng trn, Khi ght b hncng mo.

Theo ng V Th Hin th khi Cch Mng Thng Tm thnh cng, L Dun cn lu mi c coi l nganghng vi nhng nhn vt ni ting trong phong tro cch mng min Nam nh Trn Vn Giu, Phm VnBch, Dng Bch Mai. .. Nhng nh cch mng tr thc khi ra H Ni hp Quc Hi (1946) v tham giachnh ph on kt dn tc vi t cch i din min Nam thnh ng, b kt li min Bc vo thi imkhng chin chng Php bng n. Vng mt h, L Dun mi dn dn t nhng chc v khim tn bcln a v ngi lnh o khng chin Nam B.

Cn phi th nhn rng L Dun l ngi lnh o gii. Nhng ngi bn min Nam tp kt ca ti niv anh Ba Dun vi ging knh trng v t ho. Nim t ho ny ko di khng lu. Sau khi anh Ba trthnh tng b th, ng khng lm g c cho h hn l y h ti nhng vng hoang vu khai hoang,lp ra cc nng trng, khuyn d h hp thnh nhng tp on sn xut nh nhoi t nui thn. nlc y th h gin d. Khi con ngi ni gin th l cng bng khng cn n. Thay v ca ngi, h nguynru ng.

Cn L c Th: Su Bu L c Th l ngi min Bc, c Trng Chinh c vo Nam nm 1947 vi tcch y vin Thng v Trung ng ng nm Trung ng Cc min Nam, nhng L c Th khng mt ln tranh c chc b th min Nam. Cng c hc hc vi L Dun, nhng sau thc cthn phn mnh trn t l, L c Th li tm s lin minh vi Ba Dun tr thnh Su Ba.

L c Th tuy l mt trong nhng lnh t khng chin cao cp ti Nam B nhng ng ta li khng mya ngi Nam B. Mt s v lo thnh tng theo khng chin chng Php ti Nam b trc nm 1954c ni vi ngi vit rng hi c rt nhiu ngi trong gii khng chin khng nhng khng c cmtnh m li cn coi thng, ni theo kiu min Nam l khi d, L c Th v tuy ng ta l nhn vt cao cps hai ca Vit Minh ti Nam B nhng li thiu t cch v o c. H cho bit rng Su Th c tt mgi d rng nhng c gi tr ch ng tui con chu th m ng ta cng c theo ui, cng p do cnhiu ngi min Nam khng phc v ngc li th Su Th cng khng my a nhng ngi ny v hngh sao ni vy, chng thm n nang g n ci chc v cao cp ca Th.

Nh vn Xun V c k li mt trong nhng chuyn ny nh sau:

Su L (L c Th mt di nh mt l cho nn ngi min Nam t tn nh vy) m m con bHong. Hn chy loanh quanh nh ch thng by, nh Hi Ph N Cu Quc, nh ng Ba Kem gip .

Ba Kem l ng ch nm 1930, gc i ch gc, c con gi tn l Anna cng c tui Hong. Mt hmSu L c Ba Kem mi ti ghe n cm thn mt. Su La thy Anna chng km Hong l bao bn trmi. Hn hi b Ba Kem: Tui mun ku ch bng m c khng ch Ba? B Ba ang nu cm sau li ghe,bn gi a bp ln: Tui th c ri, ch s cp u bp ny khng ng thi ng ch Trung ng !Su La mt, tht li ra trc mi ghe ni Ba Kem ang ngi cu c cht.

Tuy c chng lm ti i thn trong triu nh H Ch Minh nhng b Ba Kem vn gi tc phong ca ach C Lao Ging i vi t in. B mun ni th ni, khng ai bm hng kp. B cha tha ng ch SuLa: ngoi Bc C H gi ng ch v y lnh o khng chin hay d gi? Nu d gi th tuich ch cho d ch d by b coi chng n a bp. ..

Ba Kem xua tay qut: thi thi ti ly b, khng nn phm thng !

B Ba Kem qut li: thng hay h?

(Cu chuyn ny tng vy l qua nhng m khng, chnh su La lm cho Ba Kem ri i ci ch,mi nm sau ri ht chc tc. Ri n sau 1975, Ba Kem phi ci xe p i mua tng con c lc chCu ng Lnh v cht v danh.)

Mt tc gi khc cng c vit li mt vi s kin lin quan n o c cch mng ca hai ng ch AnhBa (L Dun) v Anh Su (L c Th) trong thi k khng chin chng Php ti Nam B. ng Vy Thanh,tc gi cun sch Ln Ln Vi t Nc, l mt hc sinh ti Cn Th, b ra khu theo khng chin saucuc biu tnh phn i thc dn Php v v tr Trn Vn n b git cht Si Gn vo nm 1950. Mynm sau, ng c B Th Khu y Khu 9 l Vng Nh Chi giao cho nhim v v Si Gn nm vng, ihc tr li sau ny phc v cho ng:

Ti ngh vi cc ng ch trong Ban Thng v Trung ng Cc v cng tc mi ca ch v cmi ngi nht tr. l vn ng hc sinh-sinh vin v gia nh ca h ang sng trong vng ch tmchim tham gia tch cc hn na cuc khng chin chng Php ca nhn dn ta. ..a bn hot ng lvng Si Gn-Ch Ln nhng i tng chnh l sinh vin i hc Si Gn v hai trng trung hc MTho v Cn Th. ..Sau giai on ny, ch s c kt np vo ng.

Vy Thanh u c c hai bng T Ti, sau tip tc hc i hc v sau cng c hc bng sang HoaK du hc di thi Nht Cng Ha. Sau khi tt nghip vi vn bng Tin S ti San Jose StateUniversity, ng tr v ging dy ti mt s trng i hc min Nam. ng li Vit Nam sau 30 thng 4nm 1975, tuy nhin ch mt thi gian ngn sau th vt bin sang Hoa K. Cun sch Ln Ln Vi tNc ca Vy Thanh xut bn vo nm 2006 c xem nh l mt tc phm rt c gi tr v giai onkhng chin chng Php ti Nam B trc nm 1954. Ngoi vic tham gia khng chin, ng Vy Thanh cnc c may mn phc v ngay ti Khu 9, a bn hot ng ca hai ng L Dun v L c Th, do bit c kh nhiu chuyn x xo c n i v lu truyn trong gii ng bo cng nh l cn btrong vng khng chin ti Min Ty Nam B hi .

Vy Thanh ni n o c cch mng ca L Dun qua li k li ca ch Mi, i din Hi Ph N CuQuc x Long M (sau ny l tnh Chng Thin,) c chng va mi b t trn nh sau:

Ch Mi c vin Ph B th c i d i Hi Ph N Nam B v trn ng i bng ghe ch b tncn b ny hip. Sau khi n ni i hi, ch c gii thiu vi ch Mi Nguyn Th Thp, Hi trng HiPh N Cu quc Nam B v ch Hi trng Hi Ph n Cn Th. B Hi trng Cn Th lin nm tay chMi:

-Coi em mt, chc i ng xa. ch ly nc cam vt cho em ung ng khe li, vui chi ch. i di hi m xu nh vy u c em?

Khng lu lm, b tr li, ly nc cam vt trn tay, i cnh mt ngi n ng sn sn trn 50 hay 55g . B gi tru Mi Thp thy ngi , lt t ng dy, khm nm:

-Tha Anh Ba, khe khng?

Chng p, ngi ng ch Mi lom lom nh mo thy chut. Vn nhn thng ch, ng nghing u vb Hi trng Ph n Cn Th hi, ging Ngh rc:

-V ng ch Ch huy ph Phn i V y h?

-Tha Anh Ba, d ng!

-Xin chia bun cng ch. Ti k quyt nh truy tng anh Mi l anh hng lit s km quyt nh cpdng v xc nhn con gi ca anh l con lit s.

-Xin cm n ng ch.

Ri ch hi b Hi trng Ph n Cn Th:

-Anh Ba l ai vy?

-B Th X y Nam B.

Va ni xong chc danh ngi , ch Mi th ht ra, tht di, nh mun trt ht ut c nghn li t lu.Rm rm nc mt, mt hi lu ly li bnh tnh, ch tip:

-B Hi trng Ph n Tnh a cho ch ly nc cam. ang kht nc, ch ung mt hi cn ly. B ta mttay ci ly khng trn tay ch, tay kia. .. ri ch chng chng bit g na. Chc em hiu ch mun ni g.

V phn L c Th, Vy Thanh cho bit o c cch mng ca Th nh sau qua li k li ca hai c nsinh trng Trung hc Nguyn Vn T trong vng khng chin l o v Thanh mi chng mi su, miby tui:

-Lc u ngi ta d d ch Thanh vi em xy dng vi hai ng gi (L c Th v Lu Qu K, ph tca ng ta) u c con m v ngoi Bc. D d khng c, h dng quyn lc ca Chi b ng pem v ch Thanh phi ly my ng.

Anh ngh coi my ng ni vi ti em nh vy c nghe c khng: Du bit cc bc c gia nh ngoiBc, nhng do yu cu ca Cch Mng, cc bc phi ra i. Cho nn ng c nhim v phi lo cho cc bcphi c ngi n b trong nh. Hai ng ch l ng vin, tng c dy v o c cch mng. BcH ni: o c cch mng l v lun trong hon cnh no, ngi ng vin cng phi t li ch cang ln trn ht. Nu khi li ch ca ng v li ch ca c nhn mu thun vi nhau th li ch c nhnphi tuyt i phc tng li ch ca ng.

Chng em chng c ri h tch chng em mi ngi v phc v mt vn phng ring khc nhau. ChThanh v vn phng Bc Su, em v vn phng ng Lu Qu K. Chi b ng vn tip tc khuyn v dd. Sau mt thi gian thy khuyn chng c m d d cng khng xong, h lm theo li v phu v hc.

Mt m ch Thanh ang ng, Bc Su m v mng ch. Ch s qu, tc mng chy va la lng lm lixm no ng. i bo v bn sng nh Ty ti thit.

Phn em, v vn phng ng Chn K c ba ngy, ng biu em i cng tc vi ng. Mt m ng biuem ng di tam bn vi ng. ng ko, ng nu, ng m ri ng em tnh lm u. Em chng c, emp, em phng xung kinh li, em leo ln b, chy v nh dn trn v cu cu. ..

C n sinh Thanh k li cu chuyn c sut b L c Th hip gia m khuya r hn:

Mt ngy kia ch o i cng tc, cc ng ch trong c quan thng bo vi em rng chiu nay BcSu n n cm v li sinh hot vi chng ta. Ngi ni chuyn con c con k, Bc Su di dng chngc ch g ht. ng c ng em chm chm, lu lu hi em mt cu nh l ni cho em nghe m thi.ng ch ngi cnh em c rt tr v tch em hoi mi em ung. Em ch bng ln lm b ung ri tchxung. Dm nc tr trong tch em khng vi, anh y gic trong lc Bc Su ng em lom lom. n 9 gi,em bun ng qu. Thy em che ming ngp, Bc Su ni:

-Thi, cc ng ch i ng. Sng mai cng tc tnh to hn.

Ging mng xong, em chui v nm, p mn, mt nhm lin. Cng khng lu lm , em cm thy m mngc tn di chiu chn x dch nh c bn tay ai nh nh ko. Em tnh ngay. Bn ngoi mng ti mchng thy g. M mng b ko mnh, l hn. Mt bn tay thc vo ng chn em, cng mt lc c gcmng di chn em c vn ln l ci u n ng. Ngi ni nh trong lc tnh chui hn vmng:

-Ti y m, ng ch ng lm n!

ng l ging Bc Su. Chng cn hn va no, em bt dy phng chy ra khi mng, ra ngoi sn trcnh la ln:

-B ngi ta! Cu ti vi!

Bn ngi bo v chy ti. H va bn bng va h:

-ng li! Khng chng ti bn!

Em nghe Bc su ra lnh:

-ng bn! Vo ng ht i!

Ch Mi hm hc:

-Thit l ch ! Xung tnh xung huyn n ni huyn thuyn, ton o c gi. Rn e cn b, ud ti n c mt by nh ch c thng Tm!

Cc cu chuyn k trn c loan truyn, k i k li khp cc a phng, t min Ty cho n minng, t cc lng x cho n cc th thnh Nam B, t gii nng dn, cc bc ph lo, thanh nin thiun cho n gii tr thc min Nam vn l nhng ngi cn rt trng l ngha v o l, do m hkhng c cm tnh i vi L Dun v L c Th. D nhin l c hai cn b lnh o Cng sn ny cngbit r iu , cho nn khi nm c quyn hnh tuyt i trong tay th L Dun v L c Th tmmi cch tr th, trit h nhm tr thc Nam B ti Bc Vit.

Trn Huy Liu: Vit S Theo Li nh

Nh vy th khng nhng ch c nhng ngi tr thc Nam B m c i a s nhng ngi Nam B tpkt u khng c cm tnh vi L Dun v L c Th. Nh vn Xun V nhn xt rng bn L Dun cba ci s: mt l s tr thc, hai l s tn gio, ba l s dn Nam K.

C l l nguyn nhn ti sao nhng ngi tr thc Nam K b L Dun v L c Th cho ra ri, theo cch ni ca ng Xun V. Cho ra ri cha , L Dun v L c Th cn tm cch h lun c giitr thc Nam K v xa hn n l c nn vn ho c th ca min Nam. Ngi c chn m nhimcng vic ny l mt nh bo min Bc tng sng Si Gn, tng cng tc vi nhiu t bo SiGn hi thp nin 1920, ngi l Trn Huy Liu, lc ang gi chc Vin Trng Vin S Hc.

Trn Vn Giu l mt nh tr thc Cng sn ni ting t khi cn du hc Php, ng hc v TritL v S hc ti Toulouse nhng sau b ui v Vit Nam nm 1931. ng ln trn sang Nga X v ngc ni ting v vo nm 1933, ng tt nghip th khoa trng Lao ng ng Phng Mc T Khoam ngi u th nh l ng Maurice Thorez, sau ny l Ch tch ng Cng sn Php. Sau ngy 19 thng8 nm 1945, Trn Vn Giu gi chc Ch Tch y Ban Hnh Chnh Khng Chin Lm Thi Nam B, gi ttl Lm y Hnh Chnh, kim y Vin trng Qun s v Giu cng vi Dng Bch Mai l hai ngi chutrch nhim v vic khong trn hai vn ngi thuc thnh phn tr thc, tiu t sn, Cao i, Ha Hov.v. b Vit Minh th tiu ti Nam B vo thng 9 nm 1945, trong s ny c c Lut s, nh bo Dip VnK, hc tr ca Ph Bng Nguyn Sinh Huy, thn ph ca H ch Minh. Sau , Trn Vn Giu ra Bcnhng khng c trng dng, ch c lm vic trong Hi Nghin Cu Mc-xt v i dy hc, tuy nhinTrn Vn Giu cng l ngi cn c nhiu uy tn trong gii Nam B tp kt. Nh vn Xun V trch dnli ca Trn Vn Giu nhn xt v Trn Huy Liu nh sau:

Giu ci ln vi Trn Huy Liu. Giu gi l ng gi Liu (lc mi khong 60 tui), c tnh cch chdiu Trn Huy Liu l tn ch lm nhng vic do trn sai bo, v tn s gia ny vit s theo li nh .Liu cn nhn nh lo rng dn tc Vit Nam hnh thnh t khi c ng Cng sn ng Dng

Nh vn V Th Hin cng c tit l thm mt vi chi tit v Trn Huy Liu. ng cho bit rng bn ca ng l Nguyn Trng Lut c nhn xt v vic ng V nh Hunh b bt rng: nhng Thmun th Dun cng khng ngn, mi vic Th lm t trc ti nay u v li ch ca c hai. Thng nylm vic lm g, nhm mc ch g? Anh ng bn trong v ny c iu un khc, lin quan ti thik Th Sn La. Trong phn ghi ch, V Th Hin ni thm rng Anh Lut c l trong suy lun: trong vtrn p nhm xt li chng ng, ch c nhng ngi t c Sn La cng vi L c Th b bt. C ln tinghe Tng ng Kim Giang ni v chuyn cng s Coussot (tn chnh thc l Cousseau) c mua chucc vi tn phn bi lm ch im, do c nhng k hoch ca ban lnh o t nhn b l.

Ngoi chuyn tnh cch, chc cha ti cn c iu nghi ng L c Th trong s lin lc thm thtvi cng s Cousseau m ng bit trong thi gian ng lm th k trong nh t Sn La. Vo nhng nmny, nhng cu t nhn Sn La k li, L c Th mt hi c Cousseau ly ra lm tp dch ti nh y.Cng trong thi gian ny mt s vic ca ban lnh o t nhn b l. Tng Nguyn

Kim Giang cng c chung vi cha ti mi nghi ng . Nhng c hai im lng. Vi mt L c Th quynsinh quyn st nh th, gi im lng l phi. Mc d cng t vi nhau Sn La nhng cha ti khng baogi coi Th l bn. ng ng Kim Giang cng vy. Di con mt ca ng, L c Th l mt tn h luhnh tin.

Trn Huy Liu cng b t Sn La cng thi vi L c Th (1939-1945) v theo V Th Hin th Th nhiu ln mu m h cc ng ch lo thnh cch mng tn mnh ln. Vic Th xi gic mt s ng chhng hi thi qu buc ng Trn Huy Liu, cu ng vin Quc Dn ng, phi ln n ng c ca mnh lmanh ng trong khi nghi Yn bi l mt th d.

Nghe ni ban u Trn Huy Liu khng chu c bn bo co kt ti Vit Nam Quc Dn ng vlnh t Nguyn Thi Hc cng nhng v anh hng ca Vit Nam Quc Dn ng anh dng hy sinh trnon u i ca thc dn Php ch mi cch hn hai mi nm v cn c ton dn Vit Nam tnsng knh phc, tuy nhin sau khi Hong Minh Chnh, Tng ng Kim Giang, anh hng in Bin Ph,

ng V nh Hunh, cu b th ca Ch tch H Ch Minh v nhng nhn vt khc nh Phm K Vn, PhTng Bin tp Tp ch Hc Tp, Trn Minh Vit, Ph B th Thnh y kim Ph Ch Tch y Ban Nhn DnThnh ph H Ni, Phm Vit, Ph Tng Bin tp bo H Ni Mi, inh Chn, bin tp vin bo Qun iNhn Dn v.v. u b vo t v ti c lin quan n nhm xt li chng ng th Trn Huy Liu phi lo thly thn v trong qu kh, trc nm 1936 ng ta vn l Chi B Trng ca Vit Nam Quc Dn ng tiSi Gn.

V Th Hin cho bit rng c mt ngi bn ca thn ph ng hot ng cch mng (tc l theo Cngsn) t trc nm 1945, b tng giam v b vu l ng vin Vit Nam Quc Dn ng, phi tht c t t ri li bc th tuyt mnh: Oan cho ti lm, C H i! Ti trung thnh vi C, vi ng. Ti khng phnbi. H Ch Minh mun nm!

Ch mi b vu l ng vin ca Vit Nam Quc Dn ng ca nh i quc Nguyn Thi Hc m cng bbt ri phi t t th th hi Trn Huy Liu, mt cu ch tch chi hi ca VNQD ti Si Gn, nu phe cmquyn L Dun-L c Th mun kim chuyn th s phn s ra sao? Ngoi nhng ci ti , Trn HuyLiu cn b mang ti h ha sut na b Trng Chinh a ra hi ng k lut ca Ban Thng v Trungng na. V Th Hin cho bit: M ti c nhng k nim tt v Trng Chinh. B k khi bit ng TrnHuy Liu qu m i trong mi tnh vi n s Thu Tm Hu, ng Trng Chinh gin lm, mi a vicny ra Thng v Trung ng. Sau ng i din cho Thng v hp vi cc b: b Trn Huy Liu, mti (b V nh Hunh) v b Trn nh Long. Trong cuc hp ny, ng Trng Chinh ra quyt ngh: chong Trn Huy Liu c i chi vi c Thu Tm thm mt thng na, sau phi v vi v con, tri lnh,ng s thi hnh k lut.. .

Theo ng Vit Thng, mt nh bo ti Bc Vit trc nm 1975 th Trn Huy Liu c ng H Ch Minhcho vo Hu git cha con, cp con du ng Phm Qunh v lm thip m ci ng so u so c ny bcong ngi bt cng nh ng nghip Phm Huy Thng ca ng v cc mn Trn Quc Vng, PhanHuy L, H Vn Tn, ng tc gi b Thng S Vit Nam.. . Nh vy th c l n s Thu Tm ni trn c ll ngi ph n Hu ny.

Vi nhng chuyn c t vt nh vy, nu nhng ngi c quyn nh L Dun v L c Th mun thTrn Huy Liu kh m trnh khi b h kt n nng n. C l v b p lc no m Trn Huy Liu cuicng cng phi lm nhng vic do trn sai bo. Khi L Dun v L c Th mun tm cch h b mtthn tng ca gii tr thc Nam K th h khng cn tm u xa v ngi thch hp v danh chnh ngnthun nht th khng cn ai ngoi ngi ang ng u Vin S Hc ca H Ni lc . H c l ralnh cho Trn Huy Liu v nh s hc ny khng dm t chi chng li d rng phi vit s theo li nh.

Vi t cch l mt gio s S hc, vi t cch l Vin Trng Vin S Hc, Trn Huy Liu tm cmt i tng i din cho min Nam, l C Phan Thanh Gin, ngi t tit gn mt th k vtrc. tng sng Nam K, Trn Huy Liu bit rng ngi dn min Nam t trn xung di, t trn gi u tn th c Phan Thanh Gin, v tin s u tin ca min Nam v cng l i din cho gii trthc, cho lng yu nc ca ngi dn min Nam. So vi uy tn ca C Phan Thanh Gin trong qunchng, nhng ngi tr thc Cng sn nh Dng Bch Mai, nh Trn Vn Giu, nh Ung Vn Khim, nhNguyn Vn Trn v.v. cng vi bao nhiu ngi Nam b khc cn min Bc v hng triu ngi minNam u c quan trng bng, do ch cn h b ci thn tng anh hng ca C Phan Thanh Gin l cth p tan c ci nh hng ca bn tr thc Nam K t Bc ch Nam. Vic gio s S hc Trn HuyLiu chn Phan Thanh Gin lm i tng ln n v buc ti cng chng c g mi l v hi th k th19, chnh vua T c cng kt ti v ra lnh c b tn ca Phan Thanh Gin khi bia tin s.

Ngoi mc ch dn mt bn tr thc Nam K, Trn Huy Liu cn t c mc tiu ti hu m hai ngilnh o chp bu ca ng lc l L Dun v L c Th nhm vo, l nhm lnh o trong phe nha ang m mu chng li ch trng dng v lc gii phng min Nam ri tin ln con ng x hich ngha ca h. V l do m Trn Huy Liu kt ti khuynh hng qua li kt ti c Phan ThanhGin:

Phan trc sau vn ri vo tht bi ch nghi, phn li nguyn vng v quyn li ti cao ca dn tc, cunhn dn, l phm ti dng thnh hin t cho gic.. .

Theo Gio s Phan Huy L th l mt bi kt lun c ng trn Tp Ch Nghin Cu Lch Ss 55 vo thng 10 nm 1963 v n 12 nm sau th ngi Cng sn p dng nhng iu cnht tr trong bi kt lun ny, do c th ni y l mt bn ngh quyt v lp trng ca ng Laong Vit Nam thi thp nin 1960 i vi c Phan Thanh Gin.

Sau nm 1975, tt c nhng tn ng, nhng trng hc mang tn C Phan Thanh Gin b hy bngay sau khi Cng sn H Ni chim c min Nam theo lnh ca hai ngi lnh o cao cp nht cang Cng sn: Tng B Th L Dun v U Vin B Chnh Tr L c Th. Nh vy, c th ni rng TrnHuy Liu vit s theo li nh v c L Dun v L c Th trn sai bo phi lm nhvy.

Sau thng t nm 1975, nhng khun mt tr thc min Nam, t nhng thnh vin trong ci gi l MtTrn Dn Tc Gii Phng Min Nam, t nhng thnh vin trong ci gi l Chnh Ph Cch Mng Lm ThiMin Nam Vit Nam cho n nhng phn t tr thc theo Cng sn t nm 1945 v nhng phn t tp kt ra Bc vo nm 1954-1955, tt c u tr thnh nhng ci bng m khng mt ting ni trongmt nc Vit Nam thng nht di quyn lnh o tuyt i ca nhm L Dun-L c Th.

H t c mc tiu m h mun vo lc .

Ngi vit ch cn c vo nhng s kin c ghi chp li qua mt vi cun sch c xut bn vqua nhng cu chuyn truyn khu tm hiu thm v nguyn nhn ca vic Trn Huy Liu kt ti CPhan Thanh Gin l phn li nguyn vng v quyn li ti cao ca dn tc tc l ti phn quc v tmthy rng mt trong nhng nguyn nhn , c l l hai ng cu lnh o Nam B Khng Chin, L Dunv L c Th, cm hn gii tr thc Nam K v dng nh hu ht ton b tr thc min Nam t ra coithng vai tr lnh o ca h cho nn tm cch tr th.

*

* *

Lch s thng c vit bi nhng k chin thng.

Vo nm 1917 ti Nga, nhng ngi Bolcheviks l nhng k chin thng v sau tt c nhng thnhph, nhng n i cung in, nhng tn ng ph c mang tn nhng v vua cha, nhng v anh hngthi Nga Hong u b i tn. Sau nm 1991, nhng ngi Bolcheviks khng cn n v nhn dn Nga ly li tn c ca nhng thnh ph, tn c ca nhng v anh hng trong lch s ca h tr li chonhng thnh ph, nhng trng hc, nhng cng vin, nhng con ng b mt tn hn 70 nm vtrc.

Mt v gio s ngi M c ni vi ngi vit rng ngy xa Leo Tolstoy vit cun War and Peace vinhng tn ng ph thi v sau nm 1917 th nhng con ng trong thnh ph St Petersburg u bi tn v c thnh ph ny cng b i thnh Leningrad, tn ca ngi lnh o cuc cch mngBolcheviks ca Lin X v l v cha gi ca X Hi Ch Nghi, cng ging nh nhng ngi Cng sn VitNam i tn thnh ph Si Gn ra Thnh ph H Ch Minh sau nm 1975. Tuy nhin sau nm 1991, khich Cng sn b sp th thnh ph ny li c nhn dn Nga tr li tn c St Petersburg sau gn75 nm b mt tn v tt c nhng con ng trong thnh ph th mng ny cng u c tr linhng tn c y chang nh Leo Tolstoy m t vo thi cui th k th 19.

Vo nm 1975, L Dun v L c Th l nhng k chin thng.

Sau ngy 30 thng 4 nm 1975, tt c nhng con ng, nhng trng hc mang tn Phan Thanh Gin timin Nam u b Cng sn Bc Vit xa tn. Ngi Cng sn min Bc cn phi hai hc gi tr thc cang l Gio s Nguyn Cng Bnh v Gio s Nguyn ng Chi vo Nam ph trch vic xa tn v ktti Phan Thanh Gin.

ng Phan Thanh Tm, mt nh bo ti Min Nam trc nm 1975 v ng thi cng l hu du i th 6ca C Phan Thanh Gin, mi y c v thm Vit Nam v sau khi tr li Hoa K vit mt bi nhan Sau 30 nm la xa trong c on cho bit v cch i x ca ng Cng sn Vit Nam i vi nhn vtPhan Thanh Gin v con chu ca c: Sau khi den Saigon mot ngy, ti di Ben Tre tham mo Phan ThanhGian tai ap Thanh Nghia, x Bao Thanh, Huyen Ba Tri. Mo duoc ng Phan Thanh Nhn trng coi sach se.Ti khng hieu dang Cong San th han g Phan Thanh Gian m trong nhung ngy dau chiem mien Nam, hodi phai doi mo cu Phan di cho khc. ng Phan Thanh Nhn lc ang hoc lop chn cng bi duoi, khngcho hoc tiep. M c Phan mt trm nm m vn b trng pht phi di i ni khc, con chu ca c,mt a con nt lc mi chng 14 hay 15 tui g m cng b ui khng cho tip tc vic hc, thtl mt iu m ngay c thc dn Php cng cha h i x vi ai nh vy trong sut 80 nm chng hnc Vit Nam. Nh bo Phan Thanh Tm chc l sau hiu c l do ti sao m Cng sn th hng Phan Thanh Gin cho nn ng ta vit tip: Nh van L Thi Hue rat ng khi trong cuon Van Ha TrTre Nhn Tu H Noi dau The Ky 21 goi nhung nguoi Cng San l Nhung Ke Chien Thang Hn Ha?.

Nh vn Trn Hoi Th, mt nhn chng sng k li vic ngi Cng sn p ph v kt ti c PhanThanh Gin khi ng trnh din ti trng Trung hc Phan Thanh Gin, Cn Th vo u thng 5 nm 1975nh sau:

Mt ngy, hnh nh bui x tra th phi, chng ti c lnh tp trung ti sn c. y l ln u tinchng ti c lnh tp trung. C bin c g khng? C thay i g trong chnh sch khng? Khng ai cth bit c. Ri tay Thng y ng trn thm xi-mng ca ct c cm giy c. Hn c g? Khng.Hn kt ti. Ln ny khng phi buc ti chng ti, ngu qun, ngu quyn, phn ng, tay sai m hn ktti c Phan Thanh Gin, tn ca mt ngi trng. Hn khng ku l c, l ng m t u bi n cui bil ch tn. Tn bn nc. Tn u hng. Tn c ti vi nhn dn. Tn t t v hn nht. Ti khng thnh ni bao nhiu ch tn m hn dng. Sau hai tay cnh v dng ba p tng. p cung in.Nhng h khng ph ht. H vn cn ch li tm thn b thng tch, loen l, bn chic u gy la khic, tr v di nng.

Chng ti kinh hong. Khng phi kinh hong bi v ni s hi. Nhng bi v m thanh t ci ba gingtrn u pho tng tng nht mt nh nhng vt thn au nhc c tim c.

n mt ngi nh c Phan Thanh Gin m ngi ta cn mang ra hnh ti th khng cn mt kin gn. Chng ti, khng ai dm nhn thng

Trng Trung Hc Phan Thanh Gin b mt tn t ngy .

Cu Th Tng V Vn Kit: Phan Thanh Gin l Ngi Yu Nc,Thng Dn, ng Li Gng Soi Cho Hu Th

Vit Nam, trong thi gian gn y c nhng du hiu cho thy c mt vi s ci m d dt, tuy khngchnh thc, nhng chnh quyn Cng sn Vit Nam khng ngn cm vic t chc mt s hi tho hay lta m khoa hc v nhn vt Phan Thanh Gin.

Ln u tin vo nm 1994, mt cuc hi tho v nhn vt Phan Thanh Gin c t chc ti VnhLong theo s yu cu ca nhn dn hai tnh Bn Tre, qu hng ca c Phan v Vnh Long, ni c Phantrn nhm v t tit vo nm 1867. Cuc hi tho ny c s tham d ca 19 v din gi, trong s c Lut s Phan Thanh Hy, hu du i th 5 ca c Phan ang sng ti Php (v mi t trn nm 2004)vi bi Ci Cht ca Phan Thanh Gin v Gio s Phan Huy L, mt hc gi v vn ho v lch s VitNam, sau ny xut bn mt cun sch v c Phan vo nm 1997 Phan Thanh Gin (1796-1867), ConNgi, S Nghip v Bi Kch Cui i.

Trong bi kt thc cuc hi tho ny, Gio S Phan Huy L, Ch tch Hi Khoa Hc Lch S Vit Nam, gios S hc trng i hc Quc Gia H Ni, kt lun rng tt c chng ta u nht tr khng nn vkhng th gn cho ng Phan Thanh Gin ci ti bn nc hay phn t quc. l s quy kt qu nng nkhng c cn c, v khng ng hnh ng v ng c ca ng, v tri vi tm lng ngng m knhmn m xa nay nhn dn qu hng dnh cho ng.

Nh vy th li l c s dng trong bi kt lun ny hon ton khc hn bi kt lun ca Trn Huy Liu,c th ni l i ngc hon ton vi quan im ca Trn Huy Liu hay l ca ng (Cng sn) vo nm1963.

iu ng ch l cuc hi tho ny li c chnh gio s Phan Huy L c kt, ng L l mt trongnhng v gio s S Hc c uy tn ng hng u trong nc Vit Nam Cng Ho X Hi Ch Nghi. Thmmt iu n cng rt ng ch l cuc hi tho c t chc ti tnh Vnh Long. Mt trong nhngngi a phng c trch nhim ng ra t chc cuc hi tho ny l Nguyn Chin Thng, b danh lSao Vng, lc gi chc v Thng V Tnh y-Trng Ban Tuyn Gio tnh Vnh Long. Nguyn ChinThng l ngi c xem nh l rt thn tn ca ng V Vn Kit ti Vnh Long, qu hng ca ng VVn Kit, lc ang lm Ch Tch Hi ng B Trng tc l th tng chnh ph. Trong cuc ta mkhoa hc vo thng 8 nm 2003, ng V Vn Kit mi tit l thm rng hi chnh ng cng c tham dcuc hi tho vo nm 1994 ti Vnh Long.

Tuy C Phan Thanh Gin l ngi tnh Bn Tre nhng cho n cui th k th hai mi th nhn dn tnhVnh Long vn tn th c nh l mt bc i anh hng, d rng c ung thuc c quyn sinh t nm1867 v C vn cn c nhn dn Vnh Long th phng ti Vn Xng Cc thnh ph ny. Khngnhng tn th c Phan Thanh Gin, nhn dn Vnh Long li cn tn th c hai ngi con ca c n.Trong cun Khi Nghi Nam K Vnh Long, ngay phn m u c vit rng Nm 1867, Phan Tn v PhanLim ng ln lnh o phong tro khng Php Vnh Long, Tr Vinh cng cc tnh Bn Tre, Sa c. Haing Phan Thanh Tn v Phan Thanh Lim l con trai ca c Phan Thanh Gin.

Tuy nhin sau cuc hi tho ny th tnh trng vn nh c, khng c g thay i cho n nm 2003 th mic mt cuc ta m khoa hc c t chc mt cch trng th ti Si Gn vi nhiu nhn vt rt c tntui tham d.

Nht bo Tui Tr cho bit rng ngy 16 thng 8 nm 2003 ti Thnh ph H Ch Minh, tp ch Xa & Nay,Hi Khoa hc Lch s Vit Nam, Hi ng Khoa Hc X Hi Thnh Ph H Ch Minh phi hp t chcta m khoa hc Th K 21 Nhn V Nhn Vt Lch S Phan Thanh Gin. Cuc ta m khoa hc ny lmt cuc trao i tip theo hai cuc hi ngh t chc vo nhng nm trc cng nhm nh gi v nhnvt Phan Thanh Gin.

Ti d cuc ta m c nhiu nh nghin cu lch s, sinh vin s hc, nguyn Th tng V Vn Kitcng c mt sut cuc ta m.

kin ng thun chung l khng th coi Phan Thanh Gin l k bn nc. Nhn cch ca ng, cng hinca ng cho t nc chim c tm lng ngng m ca nhn dn min Nam.

i biu nhiu tnh nh Vnh Long, Bn Tre nu nguyn vng l Nh Nc nn xem xt v cho php tli tn ng Phan Thanh Gin, trng hc Phan Thanh Gin, s ch b sung kin thc v Phan ThanhGin trong cc sch gio khoa, gio trnh ng o ng bo, nhn dn ta hiu Phan Thanh Gin hnv t ng vo ng v tr trong lch s, trong i sng vn ha ca nhn dn ta.

Tin s Nguyn Vn Khoan

Gio s Vn To, mt s gia thuc Vin S hc H Ni c c mt bi nhn nh, trong phn kt thc ng a ra 5 im sau y: Khng nh c Phan Thanh Gin l mt ngi yu nc, thng dn; c Phanthanh Gin khng c phn bi quyn li dn tc m mun bo v quyn li dn tc, cng lao xydng t nc ca c Phan tht ng ca ngi; c l mt trong nhng nh yu nc u tin c xu hngcanh tn v vic k ha c v 3 tnh min ng cng nh vic mt 3 tnh min Ty l sai lm nhngtrch nhim v sai lm l thuc triu nh T c, c ch l ngi th hnh v lin i chu trchnhim.

Nhn vt ng ch nht trong cuc ta m khoa hc ny l ng V Vn Kit, cu y vin B Chnh Trng Cng sn Vit Nam, cu Ch Tch Hi ng B Trng. Tuy ng V Vn

Kit v hu tr v nm nay 82 tui nhng vn cn c rt nhiu nh hng trong gii lnh o trong nc, nht l min Nam, k c trong gii tr thc v v ca ng Kit l Tin s Phan Lng Cm,gio s i hc H Ni v l con gi ca ng Phan T Lng, mt nhn vt tng gi chc v cao cp nhtv qun s trong chnh ph Trn Trng Kim vo nm 1945.

Trong cuc hi tho ny, ng V Vn Kit c mt bi nhn nh di 3 trang trong ng ni nhsau:

Ti c c d hai ln Hi tho v Phan Thanh Gin. Vi ti, ln th hai ny cho ti sng t nhiu iu.

Nhng g m ti nghe c, c c t nhng trang s hc, nhng g m ti nghe c, bit c trongd lun nhn dn, Phan Thanh Gin l ngi thng dn rt mc, trong sng trong i sng ring t, cnkim, lim chnh, ht mnh trong cng vic. Vi ti, y l mt tm gng m mi chng ta nn suy nghv hc tp.

Trong phn kt lun, ng V Vn Kit ni rng:

Cui cng ti cng mun nhc li cu ni nh mt tuyn ngn ca Phan Thanh Gin khi bit chc 3 tnhmin Ty ri vo tay gic: Phan Thanh Gin khng th sng ni m l c ba sc pht phi bay!

Vi tuyn ngn ny v vi nhng g ti trnh by, ti khng nh rng: Phan Thanh Gin l mt ngiyu nc, thng dn. V yu nc, thng dn m lo khng trn bn phn, c t lm bn n chochnh mnh: l ci cht.

Mt cuc i thanh sch, tht ng li gng soi cho hu th.

Sau cuc ta m thng 8 nm 2003, ti v thm m Phan Thanh Gin v t nhang lyhng hn c. V ti cng quyt nh xy li khu m phn v nh th c bi m c b thi gian bomn qa nhiu.

Mt ln n ti khng nh Phan Thanh gin l ngi yu nc, thng dn, mt phm cch ngknh trng, mt tm gng cho mi th h suy ngh.

ng 40 nm sau cuc hi tho ln th nht ti H Ni kt ti c Phan Thanh Gin, cuc to m khoahc hay hi tho v nhn vt Phan Thanh Gin ln th ba ny cho thy c s tin b r rt, c s thayi trong ci nhn ca cc hi tho vin v h u nht tr, thc s nht tr, trong vic th nhn lngyu nc thng dn ca c Phan. Hai nhn vt c bit l Gio S Vn To cng nh ng cu ThTng V Vn Kit dng ting khng nh, c nghi l khng cn g phi bn ci, tho lun n,khng th no chi ci c c Phan l mt nh i quc, mt ngi yu nc, thng dn

ng Su Dn tc l cu Th Tng V Vn Kit c hnh ng c th trong lp trng ny v ngy 15thng 8 nm 2003, ng hng dn mt phi on m ngi vit m c l 15 ngi (theo bc hnhng trn bo Xa & Nay) v thm m c Phan Thanh Gin ti Ba Tri tnh Bn Tre. ng V Vn Kit nirng ng t nhang ly hng hn c, mt vic him thy ni mt ngi Cng sn cao cp v ngcng cn h l s xy li khu m phn v nh th c

Nhng tin tc ngi vit nghe c t Vit Nam cho bit ng V Vn Kit gi ng li h v ngheni trong mt thi gian rt gn y, mt bui l khnh thnh m phn v nh t ng mi th c PhanThanh Gin s c t chc rt trng th ti Bn Tre vi s tham d ca ng o quan khch v ngbo cc tnh min Ty.

Li h tr thnh mt phn s tht khi n th ca C Phan Thanh Gin c khnh thnh vongy 4 thng 5 nm 2004 ti p Thnh Nghi, X Bo Thnh, Huyn Ba Tri, tnh Bn Tre. Bo Tui Tr sngy 5 thng 5 nm 2004 cho bit rng ngi n th c Phan Thanh Gin mi b 7 mt c khi cngt thng 10 nm 2004, tc l 2 thng sau ngy din ra cuc ta m khoa hc v C Phan Thanh Gin tiSi Gn v hon tt vo thng 2 nm 2004 vi kinh ph l 185 triu ng Vit Nam, nhng t bo nykhng cho bit ngun cung cp s kinh ph ny t u m ra. Tuy nhin phn cui bn tin, bo Tui Trni rng ng Dng Trung Quc c cho bit rng thc hin cng trnh ny l do ch trng ca Hi KhoaHc Lch s Vit Nam cng vi n lc ng gp ca nhn dn a phng v gia nh ca C Phan ThanhGin.

Bo Tui Tr cn cho bit thm rng ngoi ngi n th, mt pho tng ca C Phan Thanh Gin cao 2,1mt cng c dng ln trc n. Bo ny cho bit thm bc tng ny c t trc nm 1975 vdng ngay ti trung tm th x Bn Tre nhng lu nay ct ti bo tng tnh v b h phn chn tng vchic m cnh chun. Nh vy th pho tng ca C Phan Thanh Gin c nhn dn tnh Bn Tre dngln ti trung tm th x trc nm 1975 v b chnh quyn Cng sn h xung ri ct ti bo tng. Ctc nghi l gi trong kho ch khng phi l c trng by trong vin bo tng cho cng chng chimngng, cho n nm nay th mi c mang ra a v dng li trc n th ca C Phan ThanhGin ti qun Ba Tri. y cng l mt vic ng mng v sau khi b ct gn 29 nm, ln u tin photng ca C Phan mi c tr t do v c a v dng li di nh mt tri ti ni qu qun ca C.

V phn quan khch n d l khnh thnh ny, theo bo Tui Tr th n d l c i din ca Tp chXa & Nay, ng Trn Cng Ng, Ph Ch Tch y Ban Nhn Dn Tnh Bn Tre v chnh quyn a phng.Ngoi ra cn c ng Dng Trung Quc, i biu Quc Hi kha XI, y vin Trung ng Mt Trn TQuc Vit Nam v Tng Th K Hi Khoa Hc Lch s Vit Nam. Khng thy tn tui ca mt v quan chcno ca trung ng t H Ni hay Si Gn, khng thy tn ng V Vn Kit, cng khng thy tn ng chtch y Ban Nhn Dn tnh Bn Tre n d l, c l l cc v quan chc ca ng v Nh Nc u bncng v g cho nn khng n c. Tuy nhin, d c hay khng c s hin din ca cc quan chccao cp, vic khnh thnh ngi n th v bc tng ca C Phan Thanh Gin ti Ba Tri ngy 4 thng 5nm 2004 l mt tin ng mng cho nhn dn tnh Bn Tre ni ring v ton th min Nam ni chung vy l ln u tin t nm 1975, nhn dn qun Ba Tri mi chnh thc c php chim ngng photng v ngi n th ca v tin s u tin v cng l v anh hng ca min Nam t tit cch y gn150 nm, mt con ngi m cu th tng V Vn Kit ca ngi l ngi yu nc, thng dn, mtphm cch ng knh trng, mt tm gng cho mi th h suy ngh.

Nh vy th mt vi kt qu ca cuc ta m khoa hc Th K 21 Nhn V Nhn Vt Lch S Phan ThanhGin ti Si Gn ngy 16 thng 8 nm 2003 c th hin qua li h hn v nhng vic lm ca ngV Vn Kit, tuy nhin, vn cn c mt vi nguyn vng khc cha thy c thc hin. Theo Tin SNguyn Vn Khoan th trong cuc hi tho ny, nhn dn min Ty cn c i hi thm mt vi nguynvng khc: i biu ca nhiu tnh nh Vnh Long, Bn Tre nu nguyn vng l Nh Nc nn xem xtv cho php t li tn ng Phan Thanh Gin, trng hc Phan Thanh Gin, s ch b sung kin thcv Phan Thanh Gin trong cc sch gio khoa, gio trnh ng o ng bo, nhn dn ta hiu PhanThanh Gin hn v t ng vo ng v tr trong lch s, trong i sng vn ha ca nhn dn ta.

** *

Mt gii php c tnh cch chnh tr ch nhm gii quyt cho mt s nhu cu chnh tr. Nhu cu chnh trbao gi cng ch c tnh cch giai an v on k ch khng trng cu trong chiu di lch s ca dntc.

V nhu cu chnh tr cn phi bo v v cng c quyn lc khi mi c c hi nm gi quyn lnh ogung my ng Cng sn v chnh quyn ti Bc Vit, v nhu cu chnh tr cn phi p ph khuynhhng ch ha, khuynh hng sng chung ha bnh sau i Hi ln th XX ca ng Cng sn Lin X;cn phi loi b nhng ngi c khuynh hng ch nn p dng chin tranh du kch min Nam; cn philoi b nh hng ca gii tr thc Nam B ti min Bc cho nn tp on L Dun-L c Th mi ch thcho Trn Huy Liu phi vit s theo li nh v kt n Phan Thanh Gin l ngi trc sau vn rivo tht bi ch nghi, phn li nguyn vng v quyn li ti cao ca dn tc, cu nhn dn, l phm tidng thnh hin t cho gic v t ph nhn tt c t c ca ng nh c tnh lim khit, lng yunc, thng dnv cng c bi hoi th t c cn c g ng k.

V nhu cu chnh tr cho nn ngay t thng 5 nm 1975 chng ta i tn ng Phan Thanh Gin Thnhph H Ch Minh thnh ng in Bin Ph v mt s ni, c ngi ngh xo b hay hn ch bt vicduy tr v tu to nhng di tch lch s v Phan Thanh Gin.

V nhu cu chnh tr ny nn nm 1975, y Ban Khoa Hc X Hi ca ng Lao ng di quyn ch oca L Dun v L c Th phi hai nh tr thc ca ng l Gio s Nguyn Cng Bnh v Gio sNguyn ng Chi vo Si Gn vi nhim v xa tn c Phan Thanh Gin trn ton th lnh th min NamVit Nam.

L Dun v L c Th khng cn n. n nay, th hi c bao nhiu ngi tr tui ti Vit Nam v hingoi vn cn nh n hai ng L Dun v L c Th?

Nhu cu chnh tr qu khch ca h thi thp nin nhng nm 1960 v 1970 cng khng cn n. K thkhng i tri chung ca ch ngha x hi l quc M khng nhng khng cn na m li cn trthnh ng minh vi nc Vit Nam Cng Ha X Hi Ch Ngha, vi s n tip hai v tng thng Hoa KBill Clinton v George W. Bush mt cch v cng trng th v nng hu cha tng thy