Thu Tuc Hanhchinh Tu Phap

chØ ®¹o biªn so¹n:- TS. U«ng Chu Lu

Uû viªn trung ¬ng §¶ng, Bé trëng Bé T ph¸p- TS. Vò §øc KhiÓn

Chñ nhiÖm Uû ban Ph¸p luËt Quèc héi- ¤ng TrÇn §¹i Hng

Nguyªn Phã trëng ban thêng trùc Ban Néi chÝnh trung ¬ng

- ¤ng TrÇn Ng¸t Phã BÝ th thêng trùc TØnh uû L¹ng S¬n.

biªn so¹n:- TS. NguyÔn §×nh ®Æng Lôc

Vô trëng Vô Ph¸p luËt, Ban Néi chÝnh trung ¬ng (chñ biªn)- ¤ng NguyÔn Huy Ng¸t

Vô trëng Vô Hîp t¸c quèc tÕ, Bé T ph¸p- ThS. NguyÔn H¶i Ninh

Phã Vô trëng Vô Ph¸p luËt, Ban Néi chÝnh trung ¬ng- TS. Lª Thµnh Long

Phã Vô trëng Vô Hîp t¸c quèc tÕ, Bé T ph¸p

4

An_pa

dau vuong hanh chinh

- ThS. §ång ThÞ Kim ThoaHäc viÖn T ph¸p

- ThS. Ph¹m Träng CêngV¨n phßng Quèc héi

- ThS. §Æng Hoµng OanhBé T ph¸p

- ThS. NguyÔn Minh Ph¬ng Bé T ph¸p

Tham gia biªn so¹n:- TS. TrÇn ThÊt- PGS.TS. §inh V¨n MËu- TS. Lu KiÕm Thanh- ThS. NguyÔn Hoµng Anh.

5

6

Tµi liÖu nµy lµ s¶n phÈm cña TiÓu dù ¸n �T¨ng cêng n¨ng lùc ph¸pluËt cho çn bé, c«ng chøc cÊp x· cña tØnh L¹ng S¬n� do Ban NéichÝnh trung ¬ng chñ tr× thùc hiÖn. TiÓu dù ¸n lµ mét hîp phÇn cña Dù¸n VIE/02/015 vÒ hç trî thùc thi chiÕn lîc x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖthèng ph¸p luËt ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010, ®Þnh híng ®Õn n¨m 2020 doUNDP/Sida/DANIDA/Nauy/Ailen tµi trî.Tµi liÖu nµy sö dông cho çc líp tËp huÊn n©ng cao n¨ng lùc ph¸p luËtçn bé, c«ng chøc cÊp x· ë tØnh L¹ng S¬n do Dù ¸n VIE/02/015 tæ chøcvµ kh«ng ph¶i lµ tµi liÖu gi¶ng d¹y chÝnh thøc cña bÊt kú ç nh©n, tæchøc nµo.

Lêi giíi thiÖuÇn bé, c«ng chøc cÊp c¬ së (x·, phêng, thÞ trÊn) lµ nh÷ng

ngêi gÇn d©n nhÊt, s¸t d©n nhÊt. Trong ph¹m vi chøc n¨ng,nhiÖm vô cña m×nh, çn bé, c«ng chøc cÊp c¬ së chÝnh lµ nh÷ngngêi trùc tiÕp �truyÒn t¶i� ph¸p luËt ®Õn víi nh©n d©n th«ng quagi¶i quyÕt çc c«ng viÖc liªn quan tíi quyÒn vµ lîi Ých cña nh©nd©n, ®ång thêi còng lµ ngêi thÊu hiÓu nhÊt nh÷ng t©m t, nguyÖnväng cña nh©n d©n, nh÷ng víng m¾c, bÊt cËp cña chÝnh s¸ch,ph¸p luËt khi ¸p dông chóng trong thùc tÕ. Chñ tr¬ng, chÝnhs¸ch, ph¸p luËt dï cã ®óng ®¾n ®Õn mÊy nhng sÏ khã cã ®îc hiÖulùc, hiÖu qu¶ cao nÕu nh kh«ng ®îc triÓn khai thùc hiÖn bëi mét®éi ngò çn bé, c«ng chøc c¬ së cã n¨ng lùc ph¸p luËt tèt. Tuynhiªn, trªn thùc tÕ, do nhiÒu nguyªn nh©n chñ quan vµ kh¸chquan, n¨ng lùc ph¸p luËt cña çn bé, c«ng chøc c¬ së nh×n chungcßn h¹n chÕ; mét sè çn bé, c«ng chøc cha ®¸p øng ®Çy ®ñ yªu cÇucña nhiÖm vô, nhÊt lµ trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸,hiÖn ®¹i ho¸, më réng d©n chñ vµ x©y dùng Nhµ níc ph¸p quyÒnx· héi chñ nghÜa cña d©n, do d©n, v× d©n.

Do vËy, n©ng cao n¨ng lùc ph¸p luËt cho çn bé, c«ng chøc c¬së lµ mét yªu cÇu bøc thiÕt nh»m gãp phÇn x©y dùng ®éi ngò çnbé, c«ng chøc c¬ së trong s¹ch, v÷ng m¹nh, ®ñ kh¶ n¨ng thùc thichøc n¨ng, nhiÖm vô theo ®óng ph¸p luËt, b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ýchhîp ph¸p cña ç nh©n, tæ chøc trªn ®Þa bµn.

NhËn thøc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò trªn trong bèi c¶nh ph¸ttriÓn hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010, ®Þnh híng ®Õnn¨m 2020 vµ c¨n cø vµo kh¶ n¨ng cña Dù ¸n, Ban ChØ ®¹o Dù ¸n

7

VIE/02/015 ®· chän tØnh L¹ng S¬n lµ ®Þa bµn ®Ó thùc hiÖn thÝ®iÓm viÖc t¨ng cêng n¨ng lùc ph¸p luËt cho çn bé, c«ng chøc c¬së, giao cho Ban Néi chÝnh trung ¬ng lµ c¬ quan chñ tr× thùc hiÖnTiÓu dù ¸n �T¨ng cêng n¨ng lùc ph¸p luËt cho çn bé, c«ng chøcc¬ së tØnh L¹ng S¬n�.

Thùc hiÖn kÕ ho¹ch ho¹t ®éng cña TiÓu dù ¸n, C«ng ty t vÊnluËt Vision & Associates ®îc lùa chän lµ ®¬n vÞ t vÊn ®éc lËpkh¶o s¸t, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng n¨ng lùc ph¸p luËt cña çn bé, c«ngchøc c¬ së tØnh L¹ng S¬n. Trªn c¬ së nh÷ng ph©n tÝch, ®¸nh gi¸cña ®¬n vÞ t vÊn vµ nhu cÇu cña tØnh L¹ng S¬n, çc chuyªn giaph¸p luËt ®· ®îc TiÓu dù ¸n cña Ban Néi chÝnh trung ¬ng tËphîp ®Ó x©y dùng bé tµi liÖu tËp huÊn cho çn bé, c«ng chøc c¬ sëcña tØnh L¹ng S¬n. Bé tµi liÖu nµy gåm n¨m tËp KiÕn thøc ph¸pluËt vµ bèn tËp T×nh huèng ph¸p luËt cho çn bé, c«ng chøc c¬ së.

Do n¨ng lùc, thêi gian h¹n chÕ vµ khèi lîng kiÕn thøc, c«ngviÖc rÊt lín nªn bé tµi liÖu cã thÓ cßn khiÕm khuyÕt. Ban Qu¶n lýDù ¸n VIE/02/015 vµ TiÓu dù ¸n Ban Néi chÝnh trung ¬ng c¶m¬n nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp vµ xin tr©n träng tiÕp thu ®Ó tiÕp tôchoµn thiÖn bé tµi liÖu nµy.

§îc sù ®ång ý cña Ban Qu¶n lý Dù ¸n VIE/02/015 vµ TiÓudù ¸n Ban Néi chÝnh trung ¬ng, Nhµ xuÊt b¶n T ph¸p xuÊt b¶ntËp 5 �Thñ tôc hµnh chÝnh - t ph¸p� trong bé s¸ch KiÕn thøcph¸p luËt dµnh cho çn bé, c«ng chøc c¬ së cña tØnh L¹ng S¬n.

Xin tr©n träng giíi thiÖu cïng b¹n ®äc !

Th¸ng 3 n¨m 2007Nhµ xuÊt b¶n T ph¸p

8

prefaceOfficials and public servants at grassroots level (communes,

precincts, and towns) are the closest to ordinary people. Withintheir scope of functions, and duties, they directly �bring� the lawsto the people through dealing with matters relating to the legiti-mate rights and benefits of the people, at the same time, official andpublic servant at grassroots level understand the most expectationsand needs of the peoples, understand well problems and shortcom-ings of the State�s policies, laws and regulations in application inthe real life. Although policies and laws of the State are proper, itsimplementation will be less effective if they are not applied by com-petent public servants. However, because of various objective andsubjective reasons, capacity of officials and public servants atgrassroots level are limited, there are a part of them are not capa-ble to meet with requirement, especially in the context of industri-alisation, modernisation and building of a socialist rule of lawState of the people, for the people and by the people.

Accordingly, improvement of legal capacity for official andpublic servants at grassroots level is a pressing need to contributeto strengthen local staff to be qualified and capable to fulfill imple-ment and enforce their duties and tasks as provided for by lawsand to protect legitimate rights and benefits of individuals andorganisation in the local area.

Aware of importance of the issue in the context of developmentof a legal system for Viet Nam until 2010 and orientation up to2020, under the framework of Project VIE/02/015, ProjectSteering Committee selected Lang Son province as the pilot site to

9

implement a sub-project on strengthening the legal capacity forofficials and public servants at grassroots level and assignedCentral Internal Affairs Committee to deploy the sub-project.

In accordance with sub-project work plan, Vision & Associates-an independent legal consultancy firm-was hired to conduct abased-line survey and prepare an assessment report on current sta-tus of legal capacity of officials and public servants in Lang Sonprovince. Based on this assessment and based on needs officials atLang Son province, legal consultants of the sub-project develop aset of training materials for officials and public servants at grass-root level of Lang Son province. These materials comprise of fivevolumes named �Legal Knowledge for officials and public servantsat grassroots level� and the other four volumes named �Legal CaseStudies for officials and public servants at grassroots level�.

Because of limit of time and complexity of work, the materialswill certainly have errors or mistakes. Management Unit of ProjectVIE/02/015 and Sub-project of the Central Internal AffairsCommittee sincerely thank for any comments and opinions fromthe readers to improve the materials.

With permission of Management Unit of Project VIE/02/015and Sub-project of the Central Internal Affairs Committee, JudicialPublishing House publishes Volume 5 titled �Administrative -Judicial Procedures� of the Legal Knowledge for Officials andPublic Servants at Grassroots Level of Lang Son Province.

We kindly introduce this book to the readers!

Hanoi, March 2007The Judicial Publishing house

10

MôC LôCLêi giíi thiÖu

PhÇn 1: Ph¸p luËt vÒ qu¶n lý hé tÞch ë chÝnh quyÒn cÊp x· PhÇn 2: C«ng t¸c qu¶n lý hé khÈu cña chÝnh quyÒn cÊp x· PhÇn 3: Ph¸p luËt vÒ c«ng chøng, chøng thùc vµ nhiÖm vô

cña Uû ban nh©n d©n cÊp x· PhÇn 4: C«ng t¸c v¨n th vµ ho¹t ®éng so¹n th¶o, ban

hµnh çc v¨n b¶n hµnh chÝnh ç biÖt PhÇn 5: C«ng t¸c thi hµnh ¸n vµ tr¸ch nhiÖm cña chÝnh

quyÒn cÊp x· trong c«ng t¸c thi hµnh ¸nPhÇn 6: Ph¸p luËt vÒ gi¶i quyÕt khiÕu kiÖn hµnh chÝnh t¹i

Toµ ¸n vµ mét sè vÊn ®Ò liªn quan tíi chÝnh quyÒn cÊp x·

11

713

108

156

201

262

333

12

PhÇn IPH¸P LUËT VÒ QU¶N Lý Hé TÞCH ë CHÝNH QUYÒN CÊP X· I. NH÷NG VÊN §Ò CHUNG1. Çc kh¸i niÖm c¬ b¶n1.1. Sù kiÖn hé tÞchSù kiÖn hé tÞch lµ nh÷ng sù kiÖn c¬ b¶n x¸c ®Þnh t×nh tr¹ng

nh©n th©n cña mét ngêi tõ khi sinh ra ®Õn khi chÕt. Trong cuécsèng cña mçi ç nh©n, çc sù kiÖn hé tÞch x¶y ra rÊt phong phó. Cãnh÷ng sù kiÖn mang tÝnh quy luËt nh sù ra ®êi vµ mÊt ®i cña métngêi. Cã nh÷ng sù kiÖn x¶y ra phæ biÕn nh viÖc kÕt h«n, ly h«n,nhËn nu«i con nu«i, nhËn cha, mÑ, con, thay ®æi quèc tÞch, x¸c ®Þnhl¹i d©n téc, c¶i chÝnh hä, tªn, ngµy, th¸ng, n¨m sinh. Nh×n chung,sù kiÖn hé tÞch cã çc ®Æc ®iÓm sau:

- Lµ nh÷ng sù kiÖn quan träng trong cuéc sèng cña mçi ç nh©n;- Lµ nh÷ng sù kiÖn cã ý nghÜa x¸c ®Þnh ®Æc ®iÓm riªng biÖt vÒ

t×nh tr¹ng d©n sù cña mçi ç nh©n;- Çc sù kiÖn hé tÞch g¾n liÒn víi sù ra ®êi, qu¸ tr×nh tån t¹i

vµ mÊt ®i cña mçi con ngêi, g¾n liÒn víi çc quyÒn vµ lîi Ých hîpph¸p cña ç nh©n.

1.2. §¨ng ký hé tÞch§¨ng ký hé tÞch lµ hµnh vi hµnh chÝnh cña çc c¬ quan nhµ

níc cã thÈm quyÒn ®¨ng ký hé tÞch, nh»m:- X¸c nhËn çc sù kiÖn: sinh; kÕt h«n; tö; nu«i con nu«i; gi¸m

13

PhÇn I. Ph¸p luËt vÒ qu¶n lý hé tÞch ë chÝnh quyÒn cÊp x·

hé; nhËn cha, mÑ, con; thay ®æi, c¶i chÝnh, bæ sung, ®iÒu chØnh hétÞch; x¸c ®Þnh l¹i giíi tÝnh; x¸c ®Þnh l¹i d©n téc;

- C¨n cø vµo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn,ghi vµo sæ ®¨ng ký hé tÞch çc viÖc: x¸c ®Þnh cha, mÑ, con; thay ®æiquèc tÞch; ly h«n; huû viÖc kÕt h«n tr¸i ph¸p luËt; chÊm døt nu«icon nu«i.

Nh vËy, ®¨ng ký hé tÞch lµ mét ho¹t ®éng hµnh chÝnh cña c¬quan nhµ níc cã thÈm quyÒn ®¨ng ký hé tÞch. Ho¹t ®éng ®¨ng kýhé tÞch ®îc ph©n biÖt thµnh hai nhãm hµnh vi cã tÝnh chÊt nghiÖpvô kh¸c nhau râ rµng.

- Thø nhÊt, nhãm hµnh vi x¸c nhËn çc sù kiÖn hé tÞch: sinh;kÕt h«n; tö; nu«i con nu«i; gi¸m hé; nhËn cha, mÑ, con; thay ®æi hä,tªn, ch÷ ®Öm; c¶i chÝnh hä, tªn, ch÷ ®Öm; ngµy, th¸ng, n¨m sinh;x¸c ®Þnh l¹i d©n téc; ®¨ng ký qu¸ h¹n çc viÖc sinh, tö; ®¨ng ký l¹içc viÖc sinh, tö, kÕt h«n, nu«i con nu«i. §èi víi çc sù kiÖn hé tÞchnãi trªn, c¬ quan ®¨ng ký hé tÞch x¸c nhËn b»ng çch ®¨ng ký vµosæ dµnh riªng cho tõng lo¹i viÖc, ®ång thêi cÊp cho ®¬ng sù giÊychøng nhËn vÒ viÖc ®ã (nh GiÊy khai sinh, GiÊy chøng nhËn kÕth«n...). Hµnh vi x¸c nhËn cña c¬ quan ®¨ng ký hé tÞch ®· lµm ph¸tsinh hiÖu lùc ph¸p lý cña çc sù kiÖn ®îc ®¨ng ký. ChØ sau khi®îc ®¨ng ký, çc sù kiÖn ®ã míi lµm ph¸t sinh, thay ®æi hoÆcchÊm døt çc quyÒn vµ nghÜa vô cña ç nh©n.

- Thø hai, nhãm hµnh vi ghi vµo sæ hé tÞch nh÷ng sù thay ®æivÒ hé tÞch cña ç nh©n ®· ®îc c«ng nhËn bëi quyÕt ®Þnh cã hiÖulùc ph¸p lý cña çc c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn. Ph¹m vi çcviÖc cã thÓ ghi vµo Sæ hé tÞch chØ bao gåm 5 viÖc: viÖc x¸c ®Þnh cha,mÑ, con; thay ®æi quèc tÞch; ly h«n; huû viÖc kÕt h«n tr¸i ph¸p luËt;chÊm døt nu«i con nu«i. Kh¸c víi nhãm hµnh vi thø nhÊt, ®èi víiçc lo¹i viÖc hé tÞch nµy, c¬ quan ®¨ng ký hé tÞch chØ ®¬n thuÇn c¨ncø vµo quyÕt ®Þnh (b»ng v¨n b¶n) ®· cã hiÖu lùc ph¸p lý cña c¬14

KiÕn thøc ph¸p luËtTËp 5: Thñ tôc hµnh chÝnh - t ph¸p

quan nhµ níc cã thÈm quyÒn (vÝ dô: b¶n ¸n hoÆc quyÕt ®Þnh cñaTßa ¸n gi¶i quyÕt viÖc ly h«n, quyÕt ®Þnh cña Chñ tÞch níc chomét ngêi th«i quèc tÞch ViÖt Nam...) ®Ó ghi chó viÖc ®ã vµo Sæ hétÞch. §iÓm ph©n biÖt c¬ b¶n gi÷a nhãm hµnh vi nµy víi nhãm hµnhvi thø nhÊt lµ hµnh vi ghi vµo Sæ hé tÞch kh«ng lµm ph¸t sinh hiÖulùc ph¸p lý. Bëi v× b¶n th©n çc quyÕt ®Þnh cña c¬ quan nhµ níccã thÈm quyÒn ®· lµm ph¸t sinh hiÖu lùc ph¸p lý cho çc viÖc ®ã.VÝ dô: mét b¶n ¸n xö ly h«n cña Toµ ¸n b¶n th©n nã ®· cã hiÖu lùcph¸p lý chø kh«ng ph¶i chê ®Õn khi ®îc ghi chó vµo Sæ hé tÞchmíi cã hiÖu lùc ph¸p lý.

1.3. Qu¶n lý hé tÞchQu¶n lý hé tÞch lµ ho¹t ®éng do çc c¬ quan hµnh chÝnh cã

thÈm quyÒn thùc hiÖn nh»m theo dâi thùc tr¹ng vµ nh÷ng biÕn

Lu ý: So víi çc quy ®Þnh t¬ng øng cña NghÞ ®Þnh sè83/1998/N§-CP, th× ph¹m vi çc viÖc ®¨ng ký hé tÞch theo NghÞ®Þnh sè 158/2005/N§-CP ngµy 27/12/2005 cña ChÝnh phñ vÒ ®¨ngký vµ qu¶n lý hé tÞch (NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N®-CP) võa cã sùmë réng, võa thu hÑp mét sè lo¹i viÖc hé tÞch. Cô thÓ lµ:

- §èi víi nhãm hµnh vi thø nhÊt: ph¹m vi ®¨ng ký hé tÞch ®·më réng thªm víi çc hµnh vi bæ sung hé tÞch, ®iÒu chØnh hé tÞch;x¸c ®Þnh l¹i giíi tÝnh;

- §èi víi nhãm hµnh vi thø hai: ®· giíi h¹n ph¹m vi çc viÖcghi vµo Sæ hé tÞch chØ gåm 5 lo¹i viÖc ®· nªu ë trªn. Çc sù kiÖn nh:mÊt tÝch, mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, h¹n chÕ n¨ng lùc hµnh vi d©nsù, h¹n chÕ quyÒn cña cha, mÑ ®èi víi con cha thµnh niªn kh«ngcßn thuéc ph¹m vi ghi vµo Sæ hé tÞch n÷a.

15


®éng vÒ hé tÞch trong ®êi sèng x· héi, b¶o ®¶m quyÒn vµ lîi Ých hîpph¸p cña c«ng d©n, t¹o c¬ së x©y dùng, ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi,an ninh, quèc phßng...

Qu¶n lý hé tÞch cã ph¹m vi, ®èi tîng qu¶n lý rÊt réng, phøct¹p, ®ång thêi còng lµ ho¹t ®éng qu¶n lý t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õntõng ngêi d©n.

Trªn c¬ së ph©n cÊp râ rµng tr¸ch nhiÖm qu¶n lý nhµ níc vÒhé tÞch, NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP ®ång thêi còng quy ®Þnh râtr¸ch nhiÖm cña ngêi ®øng ®Çu çc c¬ quan qu¶n lý hé tÞch, tríchÕt lµ Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n çc cÊp. Kho¶n 3 §iÒu 77, kho¶n3 §iÒu 78, kho¶n 3 §iÒu 79 thÓ hiÖn râ tinh thÇn: Chñ tÞch Uû bannh©n d©n çc cÊp chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ t×nh h×nh ®¨ng ký vµ qu¶nlý hé tÞch cña ®Þa ph¬ng. Trong trêng hîp do bu«ng láng qu¶nlý mµ dÉn ®Õn nh÷ng sai ph¹m, tiªu cùc cña çn bé, c«ng chøctrong ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé tÞch ë ®Þa ph¬ng thuéc thÈm quyÒnqu¶n lý cña m×nh, th× Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n çc cÊp ph¶i chÞutr¸ch nhiÖm.

§èi víi Së T ph¸p, Gi¸m ®èc Së T ph¸p ph¶i chÞu tr¸chnhiÖm nÕu bu«ng láng qu¶n lý ®Ó x¶y ra sai ph¹m, tiªu cùc cña çnbé, c«ng chøc thuéc Së T ph¸p trong ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé tÞch.

1.4. Mét sè thuËt ng÷ liªn quan- Thay ®æi hé tÞch: Lµ viÖc c¬ quan ®¨ng ký hé tÞch cã thÈm

quyÒn c«ng nhËn viÖc cho phÐp ç nh©n ®îc thay ®æi hä, tªn, ch÷®Öm ®· ®îc ®¨ng ký ®óng trong Sæ ®¨ng ký khai sinh vµ GiÊykhai sinh theo yªu cÇu cña ç nh©n ®ã khi cã lý do chÝnh ®¸ng ®îcquy ®Þnh t¹i §iÒu 27 Bé luËt D©n sù n¨m 2005.

- C¶i chÝnh hé tÞch: Lµ viÖc c¬ quan ®¨ng ký hé tÞch söa ch÷anh÷ng néi dung ®· ®îc ®¨ng ký trong Sæ ®¨ng ký khai sinh vµ16


b¶n chÝnh GiÊy khai sinh, nhng cã sai sãt khi ®¨ng ký hé tÞch.B¶n chÊt cña viÖc c¶i chÝnh hé tÞch lµ hµnh vi söa ch÷a th«ng tinsai thµnh th«ng tin ®óng vµ chØ thùc hiÖn ®èi víi çc néi dung®· ®îc ®¨ng ký trong Sæ ®¨ng ký khai sinh vµ b¶n chÝnh GiÊykhai sinh chø kh«ng thùc hiÖn ®èi víi çc giÊy tê hé tÞch vµ Sæhé tÞch kh¸c.

- §iÒu chØnh hé tÞch: Lµ viÖc c¬ quan ®¨ng ký hé tÞch c¨n cøvµo b¶n chÝnh GiÊy khai sinh ®Ó ®iÒu chØnh çc néi dung ®· ®îc®¨ng ký trong Sæ hé tÞch vµ çc giÊy tê hé tÞch kh¸c (kh«ng ph¶i lµSæ ®¨ng ký khai sinh vµ GiÊy khai sinh) cho phï hîp víi çc néidung t¬ng øng trong b¶n chÝnh GiÊy khai sinh.

Trong trêng hîp yªu cÇu ®iÒu chØnh néi dung cña Sæ hé tÞchvµ giÊy tê hé tÞch kh«ng liªn quan ®Õn néi dung trong GiÊy khaisinh th× c¬ quan ®¨ng ký hé tÞch ph¶i c¨n cø vµo nh÷ng giÊy têliªn quan do ®¬ng sù xuÊt tr×nh ®Ó thùc hiÖn viÖc ®iÒu chØnh hétÞch (VÝ dô: th«ng tin vÒ ngµy, giê chÕt trong GiÊy chøng tö lµnéi dung kh«ng cã trong GiÊy khai sinh, do ®ã, trong trêng hîpGiÊy chøng tö ghi sai thêi ®iÓm chÕt cña mét ngêi mµ th©nnh©n cña ngêi ®ã cã yªu cÇu ®iÒu chØnh cho ®óng th× c¬ quan®¨ng ký hé tÞch ph¶i c¨n cø vµo GiÊy b¸o tö ®Ó ®iÒu chØnh GiÊychøng tö cho ®óng).

Lu ý:* Ph©n biÖt hµnh vi c¶i chÝnh hé tÞch víi hµnh vi ®iÒu

chØnh hé tÞch:C¶i chÝnh hé tÞch vµ ®iÒu chØnh hé tÞch ®Òu lµ hµnh vi ®¨ng ký

hé tÞch cã tÝnh chÊt chung lµ söa ch÷a th«ng tin trªn giÊy tê hé tÞchcho ®óng. §Ó vËn dông ®óng vµo thùc tiÔn, cÇn n¾m v÷ng çc ®iÓmph©n biÖt c¬ b¶n gi÷a hai lo¹i viÖc nµy:

17


* Ph©n biÖt ®iÒu chØnh hé tÞch víi viÖc ®iÒu chØnh çcgiÊy tê kh¸c cña ç nh©n theo GiÊy khai sinh:

§iÒu 39 NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP chØ quy ®Þnh vÒ viÖc�®iÒu chØnh néi dung trong Sæ hé tÞch vµ çc giÊy tê hé tÞch kh¸c�.Quy ®Þnh nµy kh«ng bao gåm hµnh vi ®iÒu chØnh çc lo¹i giÊy têkh¸c cña ç nh©n nh Chøng minh nh©n d©n, Sæ hé khÈu, héchiÕu, häc b¹, v¨n b»ng... theo GiÊy khai sinh. Hai hµnh vi nµy ®Òucã ®iÓm chung lµ c¨n cø vµo b¶n chÝnh GiÊy khai sinh ®Ó söa ch÷anh÷ng th«ng tin sai lÖch trªn çc giÊy tê kh¸c, nhng cã çc ®iÓmph©n biÖt sau ®©y:18


Tiªu chÝ ph©n biÖt C¶i chÝnh hé tÞch §iÒu chØnh hé tÞch

VÒ t Ý n h c h Ê t c ñ a

h µ n h v i

Lµ viÖc söa ch÷a th«ng tin trong GiÊy khai sinh vµ Sæ ®¨ng ký khai sinh .

Kh«ng söa ch÷a çc th«ng tin trong b¶n chÝnh GiÊy khai sinh vµ Sæ ®¨ng ký khai sinh, mµ lÊy b¶n chÝnh GiÊy khai sinh lµm c¨n cø gèc ®Ó söa ch÷a, ®iÒu chØnh th«ng tin trªn çc giÊy tê hé tÞch kh¸c.

C¬ s ë l µ m p h ¸ t

s i n h h µ n h v i

Do sai sãt trong qu¸ tr×nh ®¨ng ký khai sinh .

Cã thÓ do sai sãt trong viÖc thùc hiÖn nghiÖp vô ®¨ng ký hé tÞch hoÆc do sù thay ®æi hé tÞch, c¶i chÝnh hé tÞch, x¸c ®Þnh l¹i d©n téc, x¸c ®Þnh l¹i giíi tÝnh�

VÒ t r × n h t ù, t h ñ t ô c Thùc hiÖn theo tr×nh tù, thñ tôc , thêi h¹n quy ®Þnh t¹i §iÒu 38 NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§ -CP.

Ph¸p luËt kh«ng quy ®Þnh thñ tôc, tr×nh tù, thêi h¹n. Khi ç nh©n cã yªu cÇu x¸c ®¸ng, c¬ quan hé tÞch cã tr¸ch nhiÖm ph¶i gi¶i quyÕt ngay viÖc ®iÒu chØnh.

- Bæ sung hé tÞch: Lµ viÖc c¬ quan ®· ®¨ng ký vµ cÊp GiÊy khaisinh cho ç nh©n thùc hiÖn viÖc ghi thªm nh÷ng néi dung cha®îc ®¨ng ký vµo Sæ ®¨ng ký khai sinh vµ b¶n chÝnh GiÊy khaisinh. VÝ dô: viÖc ghi bæ sung th«ng tin vÒ ngêi cha vµo GiÊy khaisinh cña con tríc ®©y ®îc ®¨ng ký khai sinh theo diÖn khai sinhcho con ngoµi gi¸ thó, sau khi lµm thñ tôc nhËn cha, mÑ, con.

- X¸c ®Þnh l¹i d©n téc: Lµ viÖc c¬ quan ®¨ng ký hé tÞch cã thÈmquyÒn c«ng nhËn viÖc cho phÐp mét ngêi x¸c ®Þnh l¹i d©n téc cñangêi con theo d©n téc cña ngêi cha hoÆc d©n téc cña ngêi mÑtheo quy ®Þnh t¹i §iÒu 28 Bé luËt D©n sù n¨m 2005.

19


T i ª u c h Ý

p h © n b i Ö t §i Ò u c h Ø n h h é t Þ c h

§i Ò u c h Ø n h c ¸ c g i Ê y t ê k h ¸ c

t h e o Gi Ê y k h a i s i n h

T Ý n h c h Ê t c ñ a

h µ n h v i

Lµ viÖc ®iÒu chØnh çc lo¹i giÊy t ê hé tÞch vµ Sæ hé tÞch kh¸c ( vÝ dô: GiÊy chøng nhËn kÕt h«n, QuyÕt ®Þnh c«ng nhËn nu«i con nu«i,�) theo b¶n ch Ýnh GiÊy khai sinh .

Lµ viÖc ®iÒu chØnh çc lo¹i giÊy tê kh¸c cña ç nh©n ( Chøng minh nh©n d©n, Sæ hé khÈu, thÎ ®¶ng viªn, thÎ b¶o hiÓm y tÕ�) theo b¶n chÝnh GiÊy khai sinh

C¬ q u a n t h ùc

h i Ö n v i Ö c ® i Ò u

c h Ø n h

Lµ Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i ®· thùc hiÖn viÖc ® ¨ng ký vµ cÊp giÊy tê hé tÞch cÇn ®iÒu chØnh .

Lµ c¬ quan, tæ chøc ®· cÊp çc lo¹i giÊy tê ®ã cho ç nh©n, vÝ dô: C«ng an cÊp quËn, huyÖn n¬i ®· cÊp Sæ hé khÈu, trêng häc ,�

C¬ s ë p h ¸ p l ý §iÒu 39 NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§ -CP.

ViÖc ®iÒu chØnh çc giÊy tê k h¸c cña c ̧nh©n theo GiÊy khai sinh ®îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c ghi nhËn t¹i kho¶n 2, §iÒu 5 NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§ -CP: �GiÊy khai sinh lµ giÊy tê hé tÞch gèc cña mçi c ̧nh©n. Mäi hå s¬, giÊy tê cña c ̧nh©n cã ghi néi dung vÒ hä, tªn, ch÷ ®Öm; ngµy, th¸ng, n¨m sinh; giíi tÝnh; d©n téc; quèc tÞch; quª qu¸n; quan hÖ cha, mÑ, con ph¶i phï hîp víi GiÊy khai sinh cña ngêi ®ã�.

- X¸c ®Þnh l¹i giíi tÝnh: Lµ viÖc c¬ quan ®¨ng ký hé tÞch cãthÈm quyÒn c«ng nhËn viÖc x¸c ®Þnh l¹i giíi tÝnh cña mét ngêitrong trêng hîp giíi tÝnh cña ngêi ®ã bÞ khuyÕt tËt bÈm sinhhoÆc cha ®Þnh h×nh chÝnh x¸c mµ cÇn cã sù can thiÖp cña y häcnh»m x¸c ®Þnh râ vÒ giíi tÝnh.

2. Vai trß, ý nghÜa cña c«ng t¸c qu¶n lý hé tÞchQu¶n lý hé tÞch lµ mét c«ng t¸c träng t©m trong toµn bé lÜnh

vùc ho¹t ®éng qu¶n lý d©n c. Vai trß quan träng cña c«ng t¸cqu¶n lý hé tÞch ®èi víi nhµ níc còng nh ®èi víi mçi c«ng d©n thÓhiÖn trªn çc khÝa c¹nh c¬ b¶n sau:

Thø nhÊt, hÖ thèng qu¶n lý d÷ liÖu hé tÞch ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c,®îc cËp nhËt kÞp thêi, thêng xuyªn sÏ lµ nguån th«ng tin quý gi¸,hç trî ®¾c lùc cho viÖc ho¹ch ®Þnh çc chÝnh s¸ch x· héi mét çchchÝnh x¸c, cã tÝnh kh¶ thi, tiÕt kiÖm chi phÝ x· héi còng nh t¹o®iÒu kiÖn cho viÖc triÓn khai çc chÝnh s¸ch ®ã ®¹t hiÖu qu¶ cao;

Thø hai, nh÷ng th«ng tin ®Þnh lîng chÝnh x¸c vÒ t×nh h×nhd©n c cã ®îc qua qu¶n lý hé tÞch rÊt cÇn thiÕt ®èi víi viÖc x©ydùng chiÕn lîc con ngêi, b¶o vÖ, ph¸t triÓn vµ n©ng cao mäi mÆt®êi sèng cña ®ång bµo d©n téc Ýt ngêi, tæ chøc thùc hiÖn tèt chÝnhs¸ch ®Þnh canh, ®Þnh c, hç trî ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cãhiÖu qu¶;

Thø ba, ho¹t ®éng qu¶n lý vµ ®¨ng ký hé tÞch thÓ hiÖn tËptrung, sinh ®éng sù t«n träng cña Nhµ níc ®èi víi viÖc thùc hiÖnmét sè quyÒn nh©n th©n c¬ b¶n cña c«ng d©n. §èi víi ngêi d©n,®¨ng ký hé tÞch lµ çch thøc ®Ó ngêi d©n thùc hiÖn, hëng thô çcquyÒn nh©n th©n ®ã. Çc d÷ liÖu vÒ c¨n cíc cña mçi ç nh©n thÓhiÖn trªn giÊy tê hé tÞch (GiÊy khai sinh, GiÊy chøng nhËn kÕth«n...) lµ sù kh¼ng ®Þnh cã gi¸ trÞ ph¸p lý vÒ ®Æc ®iÓm nh©n th©ncña mçi ngêi, mµ qua ®ã çc c¬ quan, tæ chøc, ç nh©n kh¸c cã thÓ20


®¸nh gi¸ ngêi ®ã cã kh¶ n¨ng, ®iÒu kiÖn ®Ó tham gia vµo çc quanhÖ ph¸p luËt nhÊt ®Þnh hay kh«ng;

Thø t, qu¶n lý hé tÞch cã vai trß to lín ®èi víi viÖc b¶o ®¶m trËttù x· héi. HÖ thèng Sæ hé tÞch cã thÓ gióp viÖc x¸c ®Þnh nguån gèccña ç nh©n mét çch dÔ dµng. Trong lÜnh vùc ho¹t ®éng t ph¸p,khi cÇn ®¸nh gi¸ n¨ng lùc chñ thÓ cña mét ç nh©n, çc c¬ quan tiÕnhµnh tè tông lu«n cÇn ®Õn GiÊy khai sinh cña ç nh©n ®ã. GiÊy khaisinh chøa ®ùng çc d÷ liÖu gèc vÒ nh©n th©n cña ç nh©n nh ngµy,th¸ng, n¨m sinh, n¬i sinh, d©n téc, quèc tÞch, hä tªn cha, mÑ..., do®ã, khi ®îc sö dông víi tÝnh çch lµ chøng cø, çc th«ng tin thÓ hiÖntrªn GiÊy khai sinh cã thÓ gióp c¬ quan tiÕn hµnh tè tông ®¸nh gi¸nhiÒu vÊn ®Ò trong çc vô ¸n h×nh sù, d©n sù, lao ®éng,...

Tõ nh÷ng ý nghÜa nªu trªn, trong sù ph¸t triÓn cña ®Êt níccòng nh cña tõng ®Þa ph¬ng, tÇm quan träng cña c«ng t¸c x©ydùng hÖ thèng qu¶n lý hé tÞch vµ khai th¸c hiÖu qu¶ cña nã phôcvô cho c«ng t¸c qu¶n lý nhµ níc cÇn ®îc nhËn thøc ®Çy ®ñ vµquan t©m, ®Çu t ®óng møc.

3. Çc yªu cÇu ®èi víi qu¶n lý nhµ níc vÒ hé tÞch 3.1. Yªu cÇu vÒ tÝnh kÞp thêiMäi sù kiÖn hé tÞch ph¶i ®îc çn bé hé tÞch ®¨ng ký vµ qu¶n

lý trong thêi h¹n ph¸p luËt quy ®Þnh ®èi víi tõng lo¹i viÖc, h¹n chÕtèi ®a t×nh tr¹ng ®¨ng ký qu¸ h¹n hoÆc kh«ng ®¨ng ký hé tÞch. Tuynhiªn, tÝnh kÞp thêi cña c«ng t¸c qu¶n lý hé tÞch chØ cã thÓ ®¹t ®îckhi ngêi d©n cã ý thøc tù gi¸c trong viÖc thùc hiÖn quyÒn vµ chÊphµnh nghÜa vô ®¨ng ký hé tÞch, ®ång thêi çn bé t ph¸p - hé tÞchvµ Uû ban nh©n d©n cÊp x· ph¶i cã ý thøc tr¸ch nhiÖm trong viÖcchñ ®éng theo dâi, n¾m v÷ng çc sù kiÖn hé tÞch ph¸t sinh t¹i ®Þabµn vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ngêi d©n ®¨ng ký hé tÞch.

21


3.2. Yªu cÇu vÒ tÝnh ®Çy ®ñ ViÖc qu¶n lý nhµ níc trªn tõng lo¹i viÖc hé tÞch: khai sinh,

khai tö, kÕt h«n, nu«i con nu«i..., dï ë ®« thÞ hay n«ng th«n, ®ångb»ng hay miÒn nói, vïng kinh tÕ - x· héi ph¸t triÓn hay n¬i d©ntrÝ cßn thÊp còng ph¶i ®¹t hiÖu qu¶ ®ång ®Òu.

Trong nghiÖp vô ®¨ng ký hé tÞch, yªu cÇu vÒ tÝnh ®Çy ®ñ cßn®ßi hái çn bé t ph¸p - hé tÞch khi thùc hiÖn viÖc ®¨ng ký bÊt kúsù kiÖn hé tÞch nµo còng ph¶i ghi ®Çy ®ñ çc th«ng tin cÇn thiÕtvµo çc cét môc t¬ng øng trong Sæ hé tÞch vµ giÊy tê hé tÞch, lµmc¬ së phôc vô cho viÖc tra cøu sau nµy ®îc chÝnh x¸c, thuËn tiÖn;®ång thêi ph¶i chÊp hµnh nghiªm tóc chÕ ®é ®¨ng ký, qu¶n lý hétÞch b»ng �sæ kÐp�, theo ®ã mçi sù kiÖn hé tÞch ph¶i ®îc ®¨ng kýcïng lóc vµo hai bé sæ.

3.3. Yªu cÇu vÒ tÝnh chÝnh x¸c, kh¸ch quan ViÖc ®¨ng ký hé tÞch ph¶i ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, trung thùc sù

kiÖn hé tÞch x¶y ra trªn thùc tÕ, h¹n chÕ tèi ®a t×nh tr¹ng sai sãtkhi ®¨ng ký hé tÞch do lçi v« ý cña çn bé t ph¸p - hé tÞch hoÆcngêi ®i ®¨ng ký hé tÞch. Nghiªm cÊm viÖc cè ý ®¨ng ký hé tÞchhoÆc cÊp giÊy tê hé tÞch kh«ng ®óng sù thËt.

Nh÷ng hiÖn tîng vi ph¹m tÝnh chÝnh x¸c, kh¸ch quan trong®¨ng ký hé tÞch cã thÓ dÉn tíi nh÷ng hÖ qu¶ phøc t¹p vÒ sau, vÝ dô,trêng hîp häc b¹, hé khÈu... cña ç nh©n cã nh÷ng th«ng tin sailÖch so víi GiÊy khai sinh. Do ®ã, tÝnh chÝnh x¸c, kh¸ch quan lµmét trong nh÷ng yªu cÇu ®Æt ra cÇn ®îc nghiªm tóc thùc hiÖn.

3.4. Yªu cÇu vÒ tÝnh chñ ®éng cña c¬ quan qu¶n lý vµ ®¨ng kýhé tÞch

C¬ quan qu¶n lý hé tÞch çc cÊp cÇn nhËn thøc qu¶n lý hé tÞchlµ nhiÖm vô quan träng vµ ph¶i thêng xuyªn n¾m v÷ng t×nh h×nh22


hé tÞch t¹i ®Þa bµn m×nh qu¶n lý, tõ ®ã chñ ®éng ¸p dông çc biÖnph¸p cÇn thiÕt nh»m b¶o ®¶m hiÖu qu¶ qu¶n lý hé tÞch.

§èi víi Uû ban nh©n d©n cÊp x·, çn bé t ph¸p - hé tÞch cÇnchñ ®éng theo dâi t×nh h×nh ph¸t sinh çc sù kiÖn hé tÞch trong ®Þabµn ®Ó thùc hiÖn viÖc ®¨ng ký kÞp thêi, ®Çy ®ñ. §èi víi çc x· vïngs©u, vïng xa, ®Þa bµn ®i l¹i khã kh¨n hoÆc çc x· ý thøc chÊp hµnhnghÜa vô ®¨ng ký hé tÞch cña ngêi d©n cha tèt th× çn bé t ph¸p- hé tÞch ph¶i chñ ®éng thùc hiÖn viÖc ®Þnh kú xuèng ®Þa bµn d©nd©n ®Ó thùc hiÖn viÖc ®¨ng ký hé tÞch.

3.5 Yªu cÇu vÒ ph¸p chÕ ViÖc ®¨ng ký hé tÞch ph¶i thùc hiÖn ®óng thÈm quyÒn, thñ tôc,

tr×nh tù theo quy ®Þnh t¹i çc v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ hé tÞch. C¬quan ®¨ng ký hé tÞch ph¶i n¾m v÷ng vµ vËn dông chÝnh x¸c çcquy ®Þnh ph¸p luËt ®óng ®èi tîng ®¨ng ký hé tÞch, ®óng lo¹i viÖché tÞch (vÝ dô: viÖc ®¨ng ký kÕt h«n ®èi víi ®ång bµo d©n téc thiÓusè c tró ë ®Þa bµn miÒn nói, vïng s©u, vïng xa cÇn ¸p dông theoquy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 32/2002/N§-CP ngµy 27/3/2002 cñaChÝnh phñ quy ®Þnh viÖc ¸p dông LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh ®èivíi çc d©n téc thiÓu sè).

Tuy nhiªn, cÇn nhËn thøc mét çch ®Çy ®ñ r»ng, yªu cÇu vÒph¸p chÕ trong c«ng t¸c ®¨ng ký hé tÞch kh«ng m©u thuÉn vµ hoµntoµn kh«ng lo¹i trõ kh¶ n¨ng cho phÐp ngêi cã thÈm quyÒn ®¨ngký hé tÞch ®îc vËn dông linh ho¹t khi t¸c nghiÖp. NghÞ ®Þnh sè158/2005/N§-CP (§iÒu 9) cho phÐp çn bé t ph¸p - hé tÞch khithùc hiÖn ®¨ng ký hé tÞch, nÕu biÕt ch¾c ch¾n vÒ nh©n th©n cñangêi ®¨ng ký hé tÞch th× kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i buéc ngêi ®ã ph¶ixuÊt tr×nh çc lo¹i giÊy tê nh Chøng minh nh©n d©n, Sæ hé khÈu®Ó chøng minh vÒ nh©n th©n m×nh n÷a; hoÆc trong trêng hîpngêi cã yªu cÇu sö dông b¶n sao giÊy tê hé tÞch ®ang ë xa, kh«ng

23


cã ®iÒu kiÖn trùc tiÕp ®Õn Uû ban nh©n d©n cÊp x· xin cÊp b¶n sao,th× çn bé t ph¸p - hé tÞch cã thÓ linh ho¹t vËn dông gi¶i quyÕtviÖc cÊp vµ göi b¶n sao qua ®êng bu ®iÖn theo quy ®Þnh t¹i §iÒu60. §èi víi çc quy ®Þnh tuú nghi ®· nªu ë trªn, c¬ quan ®¨ng kýhé tÞch cÇn vËn dông theo híng cã lîi cho ngêi d©n.

3.6. Yªu cÇu vÒ c¶i çch hµnh chÝnhYªu cÇu vÒ c¶i çch hµnh chÝnh trong ho¹t ®éng ®¨ng ký hé

tÞch ®ßi hái çn bé cã tr¸ch nhiÖm ®¨ng ký hé tÞch ph¶i t¹o ®iÒukiÖn ®Ó ngêi d©n cã thÓ dÔ dµng, thuËn lîi trong viÖc ®Õn ®¨ng kýhé tÞch, b¶o ®¶m thêi h¹n gi¶i quyÕt theo ®óng quy ®Þnh vµ tuyÖt®èi kh«ng ®îc yªu cÇu ngêi d©n ph¶i nép hoÆc xuÊt tr×nh çc lo¹igiÊy tê kh«ng cã trong quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

Yªu cÇu vÒ c¶i çch hµnh chÝnh ®ång thêi còng ®ßi hái çn bét ph¸p - hé tÞch ph¶i rÌn luyÖn, n©ng cao ý thøc tr¸ch nhiÖm,n¨ng lùc chuyªn m«n nghiÖp vô theo híng chuyªn nghiÖp ho¸.

II. NH÷NG QUY §ÞNH PH¸P LUËT VÒ QU¶N Lý HéTÞCH ë CHÝNH QUYÒN CÊP X·

1. Nh÷ng quy ®Þnh chung vÒ c¬ quan qu¶n lý, ®¨ng ký hé tÞch;chÕ ®é qu¶n lý, sö dông, lu tr÷, khai th¸c sæ s¸ch, biÓu mÉu hé tÞch

1.1. HÖ thèng c¬ quan qu¶n lý vµ ®¨ng ký hé tÞch; ph©n ®ÞnhthÈm quyÒn ®¨ng ký hé tÞch

a) HÖ thèng c¬ quan qu¶n lý hé tÞchHiÖn nay, hÖ thèng c¬ quan qu¶n lý hé tÞch ë níc ta ®îc tæ

chøc theo nguyªn t¾c kÕt hîp qu¶n lý theo ngµnh vµ theo l·nh thæ.Theo ®ã, t¬ng øng víi mçi c¬ quan qu¶n lý cã thÈm quyÒn chungcña mét cÊp hµnh chÝnh (Uû ban nh©n d©n çc cÊp) cã mét c¬ quan24


chuyªn m«n cïng cÊp cã nhiÖm vô gióp c¬ quan qu¶n lý cã thÈmquyÒn chung ®ã thùc hiÖn nhiÖm vô qu¶n lý hé tÞch. HÖ thèng c¬quan qu¶n lý hé tÞch hiÖn nay cã thÓ thÓ hiÖn b»ng m« h×nh sau:

HÖ thèng c¬ quan qu¶n lý hé tÞch

b) C¬ quan ®¨ng ký hé tÞch, ph©n ®Þnh thÈm quyÒn ®¨ng ký hé tÞchTrong toµn bé hÖ thèng qu¶n lý hé tÞch cã 5 c¬ quan cã thÈm

quyÒn ®¨ng ký hé tÞch lµ Uû ban nh©n d©n cÊp x·, Uû ban nh©nd©n cÊp huyÖn, Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh, Së T ph¸p vµ c¬ quan

25


ChÝnh phñ

Bé T ph¸p Bé Ngo¹i giao

C¬ quan ®¹i diÖn ngo¹igiao, l·nh sù

cña VN ë níc ngoµiSë T ph¸p

Phßng T ph¸p

Ban T ph¸p (CB t ph¸p - hé tÞch)

ubnd

cÊp tØnh

ubnd

cÊp huyÖn

ubndcÊp x·

Chó thÝch:Quan hÖ chØ ®¹o, chÊp hµnhQuan hÖ phèi hîpC¬ quan chØ cã chøc n¨ng

qu¶n lý hé tÞch, tham muC¬ quan cã c¶ chøc

n¨ng qu¶n lý vµ ®¨ng kýhé tÞch

®¹i diÖn ngo¹i giao, l·nh sù cña ViÖt Nam ë níc ngoµi. - Uû ban nh©n d©n cÊp x· cã thÈm quyÒn ®¨ng ký çc lo¹i viÖc

hé tÞch ph¸t sinh trªn ®Þa bµn cÊp x·, bao gåm: + §¨ng ký khai sinh; kÕt h«n; khai tö; nu«i con nu«i; gi¸m hé;

nhËn cha, mÑ, con cho c«ng d©n ViÖt Nam c tró ë trong níc;®¨ng ký khai sinh, khai tö qu¸ h¹n; ®¨ng ký l¹i viÖc sinh, tö, kÕth«n, nhËn nu«i con nu«i;

+ §¨ng ký viÖc thay ®æi, c¶i chÝnh hé tÞch cho ngêi díi 14tuæi vµ thùc hiÖn viÖc bæ sung hé tÞch cho mäi trêng hîp, kh«ngph©n biÖt ®é tuæi;

+ C¨n cø vµo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn,ghi vµo Sæ ®¨ng ký hé tÞch çc viÖc vÒ x¸c ®Þnh cha, mÑ, con (trênghîp do Toµ ¸n x¸c ®Þnh); thay ®æi quèc tÞch, ly h«n, huû viÖc kÕth«n tr¸i ph¸p luËt; chÊm døt nu«i con nu«i;

+ Uû ban nh©n d©n çc x· thuéc khu vùc biªn giíi cßn ®îcph©n cÊp thÈm quyÒn ®¨ng ký kÕt h«n, nhËn cha, mÑ, con, nu«i connu«i gi÷a c«ng d©n ViÖt Nam thêng tró ë khu vùc biªn giíi víic«ng d©n níc l¸ng giÒng thêng tró ë khu vùc biªn giíi víi ViÖtNam (theo NghÞ ®Þnh sè 68/2002/N§-CP ngµy 10/7/2002 cñaChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt mét sè ®iÒu cña LuËt H«n nh©n vµ gia®×nh vÒ quan hÖ h«n nh©n vµ gia ®×nh cã yÕu tè níc ngoµi gäi t¾tlµ NghÞ ®Þnh sè 68/2002/N§-CP).

Ngêi thùc hiÖn thÈm quyÒn ®¨ng ký hé tÞch ë Uû ban nh©nd©n cÊp x· lµ Chñ tÞch hoÆc Phã Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n ®îcgiao phô tr¸ch c«ng t¸c t ph¸p.

- Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt viÖcthay ®æi, c¶i chÝnh hé tÞch cho ngêi tõ ®ñ 14 tuæi trë lªn; x¸c ®Þnhl¹i d©n téc, x¸c ®Þnh l¹i giíi tÝnh ®èi víi ngêi ®· ®¨ng ký khai sinhtrong ph¹m vi ®Þa h¹t huyÖn, quËn, thÞ x·, thµnh phè thuéc tØnh;bæ sung hé tÞch, ®iÒu chØnh hé tÞch ®èi víi mäi trêng hîp, kh«ng26


ph©n biÖt ®é tuæi; cÊp l¹i b¶n chÝnh GiÊy khai sinh.- Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh cã thÈm quyÒn ®¨ng ký 3 lo¹i viÖc

hé tÞch cã yÕu tè níc ngoµi, cô thÓ lµ: ®¨ng ký viÖc kÕt h«n, nhËncha, mÑ, con, nu«i con nu«i gi÷a c«ng d©n ViÖt Nam víi ngêi nícngoµi, gi÷a ngêi níc ngoµi thêng tró t¹i ViÖt Nam víi nhau.

Ngêi thùc hiÖn thÈm quyÒn ®¨ng ký hé tÞch cña Uû ban nh©nd©n cÊp tØnh lµ Chñ tÞch hoÆc Phã Chñ tÞch hoÆc uû viªn Uû bannh©n d©n (®èi víi Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh cã c¬ cÊu uû viªn) ®îcgiao phô tr¸ch c«ng t¸c hé tÞch. Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh kh«ngthÓ uû quyÒn cho Gi¸m ®èc Së T ph¸p thùc hiÖn thÈm quyÒn ®¨ngký hé tÞch thay m×nh.

- Së T ph¸p tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng cã thÈmquyÒn ®¨ng ký khai sinh, khai tö, gi¸m hé cã yÕu tè níc ngoµi vµghi chó vµo Sæ hé tÞch çc viÖc hé tÞch cña c«ng d©n ViÖt Nam ®·®¨ng ký tríc c¬ quan cã thÈm quyÒn cña níc ngoµi; cÊp l¹i b¶nchÝnh GiÊy khai sinh cho ngêi níc ngoµi vµ ngêi ViÖt Nam ®Þnhc ë níc ngoµi tríc ®©y ®· ®¨ng ký khai sinh t¹i ViÖt Nam.

- C¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao, l·nh sù cña ViÖt Nam ë nícngoµi cã thÈm quyÒn ®¨ng ký çc sù kiÖn hé tÞch cho c«ng d©n ViÖtNam ë níc ngoµi, cô thÓ lµ:

+ §¨ng ký khai sinh; kÕt h«n; khai tö; nu«i con nu«i; gi¸m hé;nhËn cha, mÑ, con; thay ®æi, c¶i chÝnh hé tÞch, bæ sung, ®iÒu chØnhhé tÞch cho c«ng d©n ViÖt Nam ë níc ngoµi;

+ C¨n cø vµo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn,ghi vµo sæ ®¨ng ký hé tÞch çc viÖc vÒ ly h«n, x¸c ®Þnh cha, mÑ, con,thay ®æi quèc tÞch, huû h«n nh©n tr¸i ph¸p luËt.

Ngêi thùc hiÖn thÈm quyÒn ®¨ng ký hé tÞch cña C¬ quan ®¹idiÖn ngo¹i giao, l·nh sù cña ViÖt Nam ë níc ngoµi lµ viªn chøcngo¹i giao/l·nh sù ®îc giao ®¶m nhiÖm c«ng t¸c hé tÞch.

27


1.2. Chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Uû ban nh©n d©n cÊp x· vµ çcçn bé cña Uû ban nh©n d©n cÊp x· trong qu¶n lý hé tÞch

a) Chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Uû ban nh©n d©n cÊp x· Uû ban nh©n d©n cÊp x· cã vai trß then chèt trong bé m¸y

qu¶n lý hé tÞch. HÖ thèng Uû ban nh©n d©n cÊp x· lµ n¬i ®¶mnhiÖm hÇu hÕt khèi lîng c«ng viÖc qu¶n lý hé tÞch, do ®ã, hiÖu qu¶ho¹t ®éng qu¶n lý hé tÞch cña Uû ban nh©n d©n cÊp x· trùc tiÕpquyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ cña toµn bé hÖ thèng qu¶n lý hé tÞch.

Ngoµi ho¹t ®éng ®¨ng ký hé tÞch, trong chøc n¨ng qu¶n lý hé tÞch Uûban nh©n d©n cÊp x· cßn ph¶i thùc hiÖn mét sè nhiÖm vô kh¸c, ®ã lµ:

- Tuyªn truyÒn, phæ biÕn, vËn ®éng nh©n d©n chÊp hµnh ph¸pluËt vÒ hé tÞch: §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý hé tÞch trªn ®Þa bµn,Uû ban nh©n d©n cÊp x·, ®Æc biÖt lµ çc x· n«ng th«n, miÒn nói,vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè cÇn thêng xuyªn thùc hiÖn viÖctuyªn truyÒn, phæ biÕn, vËn ®éng nh©n d©n thùc hiÖn quyÒn vµnghÜa vô ®¨ng ký hé tÞch. Trong ®ã, cÇn chó träng sö dông ph¬ngph¸p tuyªn truyÒn ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu, phï hîp víi d©n trÝ ®Þaph¬ng, ®ång thêi quan t©m lång ghÐp viÖc tuyªn truyÒn, phæ biÕnph¸p luËt vÒ hé tÞch víi çc vÊn ®Ò kh¸c nh d©n sè - kÕ ho¹ch ho¸gia ®×nh, h«n nh©n - gia ®×nh, v¨n ho¸ cíi hái, tang ma, ch¨m sãcsøc khoÎ nh©n d©n. CÇn lu ý r»ng, çc quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ hétÞch phÇn lín lµ quy ®Þnh vÒ thñ tôc nªn viÖc tuyªn truyÒn cÇn®îc thùc hiÖn mét çch kiªn tr×;

- ChÊp hµnh chÕ ®é thèng kª, b¸o ço t×nh h×nh ®¨ng ký hétÞch, chÕ ®é sö dông, lu tr÷ Sæ hé tÞch;

- Gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè ço vµ xö lý vi ph¹m vÒ ®¨ng ký vµqu¶n lý hé tÞch theo thÈm quyÒn: Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊpx· cã tr¸ch nhiÖm thô lý vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i vÒ çc quyÕt ®Þnhhµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh cña m×nh hoÆc hµnh vi hµnh28


chÝnh cña çn bé t ph¸p - hé tÞch trong ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé tÞch(§iÒu 85); thô lý vµ gi¶i quyÕt tè ço ®èi víi hµnh vi vi ph¹m ph¸pluËt cña çn bé t ph¸p - hé tÞch.

b) Chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña Chñ tÞch Uû ban nh©nd©n cÊp x· vµ çn bé t ph¸p - hé tÞch trong c«ng t¸c qu¶n lý hé tÞch

- Chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña Chñ tÞch Uû ban nh©nd©n cÊp x·:

C«ng t¸c qu¶n lý hé tÞch tríc hÕt lµ nhiÖm vô cña chÝnh quyÒn ®Þaph¬ng. Kho¶n 3 §iÒu 79 NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP quy ®Þnh râ:

Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x· chÞu tr¸ch nhiÖm vÒt×nh h×nh ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé tÞch cña ®Þa ph¬ng.Trong trêng hîp do bu«ng láng qu¶n lý mµ dÉn ®Õnnh÷ng sai ph¹m, tiªu cùc cña çn bé, c«ng chøc trong c«ngt¸c ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé tÞch ë ®Þa ph¬ng m×nh, th× ChñtÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x· ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm.

Trong ho¹t ®éng ®¨ng ký hé tÞch, Chñ tÞch Uû ban nh©n d©ncÊp x· lµ ngêi cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh viÖc ®¨ng ký ®èi víi çcsù kiÖn hé tÞch thuéc thÈm quyÒn ®¨ng ký cña m×nh; ®ång thêi lµngêi ký ban hµnh çc giÊy tê hé tÞch. NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP quy ®Þnh râ: ngêi ký çc giÊy tê hé tÞch lµ Chñ tÞch Uû bannh©n d©n cÊp x·, nhng theo nguyªn t¾c uû quyÒn hµnh chÝnh vµph©n c«ng nhiÖm vô t¹i ®Þa ph¬ng, Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊpx· cã thÓ uû quyÒn cho mét Phã Chñ tÞch phô tr¸ch c«ng t¸c tph¸p thay m×nh thùc hiÖn viÖc ký çc giÊy tê hé tÞch.

- Chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña çn bé t ph¸p - hé tÞch:Çn bé t ph¸p - hé tÞch cã nhiÖm vô gióp Uû ban nh©n d©n

cÊp x· thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc trªn tÊt c¶ çc mÆtho¹t ®éng t ph¸p nh tuyªn truyÒn, phæ biÕn gi¸o dôc ph¸p luËt,

29


hoµ gi¶i, chøng thùc, phèi hîp tæ chøc thi hµnh ¸n d©n sù..., nhngtrong ®ã, qu¶n lý vµ ®¨ng ký hé tÞch lµ ho¹t ®éng nghiÖp vô chñyÕu, ®îc thùc hiÖn thêng xuyªn, chiÕm mét khèi lîng kh«ngnhá thêi gian lµm viÖc cña çn bé nµy. Trong c¬ cÊu tæ chøc chÝnhquyÒn cÊp x· hiÖn nay, çc hµnh vi t¸c nghiÖp vÒ qu¶n lý hé tÞchchñ yÕu do çn bé t ph¸p - hé tÞch thùc hiÖn. Theo quy ®Þnh t¹i§iÒu 82 NghÞ ®Þnh sè 158/2005 N§-CP, trong c«ng t¸c hé tÞch ë Uûban nh©n d©n cÊp x·, çn bé t ph¸p - hé tÞch cã çc nhiÖm vô,quyÒn h¹n sau ®©y:

- Thô lý hå s¬, kiÓm tra, x¸c minh vµ ®Ò xuÊt Chñ tÞch Uû bannh©n d©n cÊp x· xem xÐt, quyÕt ®Þnh viÖc ®¨ng ký hé tÞch theo quy®Þnh cña NghÞ ®Þnh nµy. Thùc chÊt çn bé t ph¸p - hé tÞch lµngêi xem xÐt, ®¸nh gi¸ sù kiÖn hé tÞch vµ vËn dông ph¸p luËt vÒhé tÞch ®Ó tham mu cho l·nh ®¹o Uû ban nh©n d©n cÊp x· quyÕt®Þnh; ®ång thêi çn bé t ph¸p - hé tÞch còng lµ ngêi thùc hiÖnhÇu hÕt çc hµnh vi nghiÖp vô ®¨ng ký hé tÞch.

+ Thêng xuyªn kiÓm tra vµ vËn ®éng nh©n d©n ®i ®¨ng ký kÞp

Lu ý: Víi vai trß lµ ngêi tham mu cho Chñ tÞch hoÆc Phã ChñtÞch phô tr¸ch t ph¸p cña UBND ban hµnh quyÕt ®Þnh hµnh chÝnhvÒ ®¨ng ký hé tÞch, çn bé t ph¸p - hé tÞch cÇn ph¸t huy kiÕn thøcchuyªn m«n, kinh nghiÖm c«ng t¸c vµ sù hiÓu biÕt, n¾m v÷ng ®Þabµn, d©n c ®Ó linh ho¹t vËn dông çc ®iÒu kho¶n tuú nghi trongNghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP (VÝ dô: §iÒu 9 �Çc giÊy tê ç nh©nxuÊt tr×nh khi ®¨ng ký hé tÞch�, §iÒu 15...), nh»m t¹o ®iÒu kiÖn chonh©n d©n thùc hiÖn ®¨ng ký hé tÞch nhanh chãng, thuËn tiÖn, ®ångthêi b¶o ®¶m cho viÖc ®¨ng ký ®îc chÝnh x¸c, ®óng thÈm quyÒn.

30


thêi çc sù kiÖn hé tÞch. §èi víi nh÷ng khu vùc ngêi d©n cßn bÞchi phèi bëi nh÷ng phong tôc, tËp qu¸n hoÆc ®iÒu kiÖn ®i l¹i khãkh¨n, çn bé t ph¸p - hé tÞch ph¶i cã lÞch ®Þnh kú ®Õn tËn nhµ d©n®Ó ®¨ng ký nh÷ng sù kiÖn hé tÞch ®· ph¸t sinh. Lµ c«ng chøc cÊpx· chuyªn tr¸ch c«ng t¸c t ph¸p, çn bé t ph¸p - hé tÞch ph¶ichÞu tr¸ch nhiÖm tríc Uû ban nh©n d©n cÊp x· vÒ nh÷ng sù kiÖnhé tÞch ph¸t sinh trªn ®Þa bµn x·, phêng, thÞ trÊn mµ kh«ng ®îc®¨ng ký vµ qu¶n lý;

+ Tæng hîp t×nh h×nh vµ thèng kª chÝnh x¸c çc sè liÖu hé tÞchtheo ®Þnh kú s¸u th¸ng vµ hµng n¨m ®Ó Uû ban nh©n d©n cÊp x·b¸o ço Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn. Sè liÖu thèng kª hé tÞch vµb¸o ço t×nh h×nh lµ c¬ së ph¶n ¸nh n¨ng lùc thùc hiÖn nhiÖm vôqu¶n lý hé tÞch cña çn bé t ph¸p - hé tÞch, do ®ã, ®ßi hái ph¶i®îc b¸o ço kÞp thêi, chÝnh x¸c, trung thùc;

+ Tuyªn truyÒn, phæ biÕn, vËn ®éng nh©n d©n chÊp hµnh çcquy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ hé tÞch b»ng çc h×nh thøc nh: tuyªntruyÒn trùc tiÕp hoÆc th«ng qua ®µi ph¸t thanh cña x·, phêng,thÞ trÊn;�

+ Sö dông çc lo¹i Sæ hé tÞch vµ biÓu mÉu hé tÞch theo quy®Þnh cña Bé T ph¸p;

- Gi÷ g×n, b¶o qu¶n, lu tr÷ Sæ hé tÞch vµ giÊy tê hé tÞch; tracøu sæ s¸ch, hå s¬ hé tÞch phôc vô viÖc cÊp b¶n sao giÊy tê hé tÞchtheo yªu cÇu cña c«ng d©n. Çn bé t ph¸p - hé tÞch cÇn lu«n quant©m thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ, gi÷ g×n sæ s¸ch hé tÞch, kh«ng ®Óngêi kh«ng cã tr¸ch nhiÖm sö dông, khai th¸c tuú tiÖn, ®ång thêikh«ng ®îc ®Ó thÊt l¹c, mÊt m¸t, h háng v× Sæ hé tÞch cã gi¸ trÞ södông l©u dµi. C¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ t¹i ®Þa ph¬ng, çn bét ph¸p - hé tÞch cÇn cã biÖn ph¸p b¶o qu¶n sæ s¸ch, hå s¬ hé tÞch®Ó h¹n chÕ t×nh tr¹ng bÞ h háng, mÊt m¸t do thiªn tai, ho¶ ho¹n.

31


1.3. ChÕ ®é qu¶n lý, sö dông, lu tr÷, khai th¸c sæ s¸ch, biÓumÉu hé tÞch

a) ChÕ ®é qu¶n lý, sö dông, lu tr÷, khai th¸c Sæ hé tÞchTheo QuyÕt ®Þnh sè 01/2006/Q§-BTP ngµy 29/3/2006 cña Bé

trëng Bé T ph¸p th× hiÖn nay hÖ thèng Sæ hé tÞch gåm 8 lo¹i: Sæ®¨ng ký khai sinh; Sæ ®¨ng ký kÕt h«n; Sæ ®¨ng ký khai tö; Sæ®¨ng ký viÖc nu«i con nu«i; Sæ ®¨ng ký viÖc gi¸m hé; Sæ ®¨ng kýviÖc nhËn cha, mÑ, con; Sæ ®¨ng ký thay ®æi, c¶i chÝnh hé tÞch; SæcÊp GiÊy x¸c nhËn t×nh tr¹ng h«n nh©n.

b) Gi¸ trÞ cña Sæ hé tÞchSæ hé tÞch rÊt quan träng v× nã lµ sæ gèc lu gi÷ nh÷ng th«ng

tin c¬ b¶n vÒ nh©n th©n cña ngêi d©n t¹i tõng ®Þa ph¬ng. Gi¸ trÞcña Sæ hé tÞch thÓ hiÖn ë nh÷ng ph¬ng diÖn c¬ b¶n sau:

- Sæ hé tÞch lµ c¨n cø ®Ó thùc hiÖn thèng kª hé tÞch nãi riªngvµ çc ho¹t ®éng thèng kª nhµ níc liªn quan ®Õn d©n c theo çctiªu chÝ kh¸c nhau nãi chung. VÝ dô, thèng kª nh÷ng ngêi ®Õntuæi thùc hiÖn nghÜa vô qu©n sù; thèng kª sè cÆp vî chång vi ph¹mchÝnh s¸ch d©n sè - kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh; thèng kª nguyªn nh©ntö vong; thèng kª sè ngêi kÕt h«n tõ lÇn thø hai trë lªn; thèng kª®é tuæi kÕt h«n lÇn ®Çu cña nam, n÷ thanh niªn;

- Sæ hé tÞch lµ c¨n cø v÷ng ch¾c ®Ó x¸c ®Þnh nguån gèc vµ çc®Æc ®iÓm nh©n th©n cña mét ç nh©n. VÝ dô: Uû ban nh©n d©n x·cã thÓ c¨n cø vµo Sæ ®¨ng ký kÕt h«n ®Ó x¸c nhËn vÒ t×nh tr¹ng h«nnh©n cña mét c«ng d©n trong x·;

- Trong mèi quan hÖ víi giÊy tê hé tÞch, Sæ hé tÞch lµ c¨n cø ®Óc¬ quan qu¶n lý hé tÞch cÊp b¶n sao chøng th hé tÞch theo ph¬ngthøc �cÊp b¶n sao tõ sæ gèc�. B¶n sao nµy cã gi¸ trÞ nh b¶n sao tõb¶n chÝnh giÊy tê hé tÞch theo ph¬ng thøc �sao y b¶n chÝnh�.32


c) ChÕ ®é qu¶n lý, sö dông, lu tr÷ Sæ hé tÞchViÖc më sæ vµ kho¸ sæ: Ngµy lËp Sæ hé tÞch lµ ngµy 01 th¸ng 01

cña tõng n¨m, ngµy kho¸ sæ ®Ó ®a vµo lu tr÷ lµ ngµy 31 th¸ng 12cña n¨m ®ã. VÒ nguyªn t¾c, theo NghÞ ®Þnh sè 83/1998/N§-CP Sæhé tÞch ®îc lËp theo tõng n¨m, nhng xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn sèlîng ®¨ng ký hé tÞch ®èi víi tõng lo¹i viÖc cã sù kh¸c nhau, cã lo¹iviÖc sè lîng rÊt Ýt, nªn viÖc sö dông sæ cã thÓ linh ho¹t; theo ®ã,®èi víi nh÷ng Sæ hé tÞch trong mét n¨m cha sö dông hÕt mét phÇnhai th× Gi¸m ®èc Së T ph¸p cã thÓ quyÕt ®Þnh cho phÐp sö dôngtiÕp sang n¨m sau. Tuy nhiªn, viÖc sö dông tiÕp kh«ng ®îc kÐo dµiqu¸ mét n¨m. HiÖn nay, theo NghÞ ®Þnh sè 158/2005 N§-CP th× Sæhé tÞch cã thÓ sö dông l©u dµi, nhng ph¶i kÕt sæ theo tõng n¨m.

ChÕ ®é qu¶n lý �sæ kÐp�: Mçi viÖc hé tÞch cïng lóc ®îc ®¨ngký vµo hai bé sæ nh nhau. C¶ hai bé sæ nµy ®Òu cã gi¸ trÞ lµ sæ gèc.Sau khi kho¸ sæ vµo ngµy 31 th¸ng 12 hµng n¨m, mét bé sæ ph¶i®îc chuyÓn lªn lu t¹i cÊp tØnh. Trong ®iÒu kiÖn viÖc qu¶n lý hétÞch cßn mang tÝnh chÊt thñ c«ng nh níc ta, viÖc duy tr× chÕ ®équ¶n lý �sæ kÐp� nµy rÊt cÇn thiÕt. ViÖc lËp cïng lóc hai bé sæ lµ ®Óh¹n chÕ hËu qu¶ cña t×nh tr¹ng Sæ hé tÞch bÞ thÊt l¹c hoÆc bÞ hháng, huû ho¹i do thiªn tai, ho¶ ho¹n. Trong trêng hîp mét tronghai bé sæ bÞ thÊt l¹c hay bÞ h háng, huû ho¹i th× vÉn cã kh¶ n¨ngt¹o lËp l¹i bé sæ kh¸c trªn c¬ së bé sæ cßn gi÷ ®îc.

Khi ®¨ng ký hé tÞch, çn bé t ph¸p - hé tÞch cÇn tu©n thñnh÷ng híng dÉn vÒ kü thuËt ghi chÐp ®èi víi tõng lo¹i sæ; ph¶ikhai ®Çy ®ñ çc th«ng tin trong tõng cét, môc (nÕu cã); kh«ng ghithªm néi dung vÒ nh÷ng vÊn ®Ò kh«ng cã trong mÉu sæ; ch÷ viÕtph¶i râ rµng, dÔ ®äc, tr¸nh tÈy xo¸.

d) ChÕ ®é qu¶n lý, sö dông biÓu mÉu hé tÞchGiÊy tê hé tÞch lµ lo¹i giÊy tê ph¸p lý do c¬ quan ®¨ng ký hé

33


tÞch cÊp cho mçi ç nh©n sau khi ®· ®¨ng ký mét sù kiÖn hé tÞch.§èi víi mçi ç nh©n, giÊy tê hé tÞch cã vai trß rÊt quan träng bëinh÷ng th«ng tin thÓ hiÖn trªn tõng lo¹i giÊy tê hé tÞch cã gi¸ trÞph¸p lý gióp mçi ç nh©n chøng minh mét çch chÝnh x¸c çc ®Æc®iÓm nh©n th©n cña m×nh khi tham gia vµo çc quan hÖ x· héinhÊt ®Þnh. Trong ®ã, riªng GiÊy khai sinh cã vai trß rÊt quanträng, lµ giÊy tê hé tÞch gèc cña mçi ç nh©n. Mäi hå s¬, giÊy tê cñaç nh©n cã néi dung ghi vÒ hä, tªn, ch÷ ®Öm; ngµy, th¸ng, n¨msinh; giíi tÝnh; d©n téc; quèc tÞch; quª qu¸n; quan hÖ cha, mÑ, conph¶i phï hîp víi GiÊy khai sinh cña ç nh©n ®ã.

Çc giÊy tê hé tÞch b¶n chÝnh vµ b¶n sao ®Òu ph¶i ®îc x¸c lËptrªn biÓu mÉu thèng nhÊt do Bé T ph¸p ban hµnh. Theo quy ®Þnhcña NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP th× hÖ thèng giÊy tê hé tÞchdïng ®Ó ®¨ng ký hé tÞch t¹i Uû ban nh©n d©n cÊp x· gåm 6 lo¹ikh¸c nhau, ®ã lµ: GiÊy khai sinh, GiÊy chøng tö, GiÊy chøng nhËnkÕt h«n, QuyÕt ®Þnh c«ng nhËn nu«i con nu«i, QuyÕt ®Þnh c«ngnhËn gi¸m hé, QuyÕt ®Þnh c«ng nhËn viÖc nhËn cha, mÑ, con. Khithùc hiÖn ®¨ng ký mét sù kiÖn hé tÞch, cïng víi viÖc ghi vµo sæ gèc,çn bé hé tÞch cã tr¸ch nhiÖm cÊp cho ®¬ng sù mét b¶n chÝnh giÊytê hé tÞch t¬ng øng víi sù kiÖn hé tÞch ®îc ®¨ng ký (riªng ®èi víiviÖc ®¨ng ký kÕt h«n th× cÊp hai b¶n chÝnh cho hai bªn trong quanhÖ h«n nh©n), ®ång thêi cÊp b¶n sao víi sè lîng kh«ng h¹n chÕtheo yªu cÇu cña ®¬ng sù.

1.4. ChÕ ®é thèng kª, b¸o ço sè liÖu hé tÞchSè liÖu thèng kª hé tÞch cã ý nghÜa quan träng ®èi víi viÖc x©y

dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt níc, còng nhcña tõng ®Þa ph¬ng, lµ c¨n cø ®Ó ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓnd©n sè vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh. MÆt kh¸c, viÖc thèng kª, b¸o çosè liÖu hé tÞch chÝnh lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña c¬quan qu¶n lý hé tÞch ë tõng ®Þa ph¬ng. Do vËy, viÖc chÊp hµnh34


nghiªm tóc chÕ ®é thèng kª, b¸o ço sè liÖu hé tÞch theo ®Þnh kú 6th¸ng vµ hµng n¨m lµ nhiÖm vô quan träng ®èi víi Uû ban nh©nd©n çc cÊp, ®Æc biÖt lµ Uû ban nh©n d©n cÊp x·.

Néi dung b¸o ço c«ng t¸c hé tÞch ph¶i ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, thùcchÊt t×nh h×nh ®¨ng ký hé tÞch, c«ng t¸c qu¶n lý hé tÞch t¹i ®Þaph¬ng m×nh, ®ång thêi nªu râ nh÷ng khã kh¨n, víng m¾c ph¸tsinh vµ nh÷ng kiÕn nghÞ (nÕu cã) ®èi víi viÖc bæ sung, söa ®æi ph¸pluËt vÒ ®¨ng ký hé tÞch.

KÌm theo b¸o ço cã biÓu B¸o ço thèng kª sè liÖu ®¨ng ký hétÞch (theo mÉu quy ®Þnh). Sè liÖu thèng kª kÌm theo b¸o ço 6th¸ng ®îc tÝnh tõ ngµy 01 th¸ng 01 ®Õn hÕt ngµy 30 th¸ng 6 cñatõng n¨m; sè liÖu thèng kª kÌm theo b¸o ço hµng n¨m ®îc tÝnhtõ ngµy 01 th¸ng 01 ®Õn hÕt ngµy 31 th¸ng 12 cña n¨m ®ã. ViÖcthèng kª, b¸o ço sè liÖu hé tÞch ph¶i b¶o ®¶m trung thùc, chÝnhx¸c. Sè liÖu b¸o ço ph¶i lµ sè thùc, kh«ng lÖ thuéc vµo chØ tiªu,nhÊt lµ sè liÖu ®¨ng ký khai sinh. Uû ban nh©n d©n cÊp trªn kh«ng®iÒu chØnh sè liÖu do Uû ban nh©n d©n cÊp díi b¸o ço.

Thêi h¹n göi b¸o ço ®èi víi tõng cÊp chÝnh quyÒn nh sau:- §èi víi Uû ban nh©n d©n cÊp x·, b¸o ço 6 th¸ng ®Çu n¨m

ph¶i göi cho Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn (qua Phßng T ph¸p)tríc ngµy 10 th¸ng 7; b¸o ço hµng n¨m ph¶i göi tríc ngµy 15th¸ng 01 cña n¨m sau;

- §èi víi Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn, b¸o ço 6 th¸ng ®Çun¨m ph¶i göi cho Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh (qua Së T ph¸p)tríc ngµy 31 th¸ng 7; b¸o ço hµng n¨m ph¶i göi tríc ngµy 31th¸ng 01 n¨m sau;

- §èi víi Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh, b¸o ço 6 th¸ng ®Çu n¨mph¶i göi cho Bé T ph¸p tríc ngµy 31 th¸ng 8; b¸o ço hµng n¨mph¶i göi tríc ngµy 01 th¸ng 3 cña n¨m sau.

35


2. Quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé tÞch trong çclÜnh vùc cô thÓ

2.1. §¨ng ký khai sinh, khai töa) §¨ng ký khai sinh- ý nghÜa cña viÖc ®¨ng ký khai sinh:§¨ng ký khai sinh lµ viÖc c¬ quan cã thÈm quyÒn ®¨ng ký hé

tÞch x¸c nhËn vÒ sù ra ®êi cña mét ç nh©n vµ çc ®Æc ®iÓm nh©nth©n c¬ b¶n g¾n liÒn víi ç nh©n ®ã th«ng qua viÖc ghi vµo Sæ ®¨ngký khai sinh cña x·, phêng, thÞ trÊn vµ cÊp cho ç nh©n ®ã GiÊykhai sinh.

Khi mét trÎ em ra ®êi, viÖc ®¨ng ký khai sinh kÞp thêi cho trÎem ®ã cã ý nghÜa rÊt quan träng nh»m x¸c ®Þnh t çch c«ng d©nvµ çc ®Æc ®iÓm nh©n th©n riªng biÖt cña c«ng d©n ®ã. CÇn lu ýr»ng, ®©y lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm nh©n th©n c¬ b¶n ®îc x¸c ®Þnh vµothêi ®iÓm ®¨ng ký khai sinh cho mét ç nh©n. Nh÷ng ®Æc ®iÓmnh©n th©n nµy cã tÝnh v÷ng bÒn, g¾n bã víi mét ç nh©n trong suètcuéc ®êi vµ chØ cã thÓ thay ®æi trong nh÷ng trêng hîp ®Æc biÖttheo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Çc th«ng tin vÒ ®Æc ®iÓm nh©n th©ncña ç nh©n ph¶i ®îc thÓ hiÖn nhÊt qu¸n trong GiÊy khai sinh vµSæ ®¨ng ký khai sinh, bao gåm:

+ Hä, tªn, ch÷ ®Öm;+ Ngµy, th¸ng, n¨m sinh;+ Giíi tÝnh;+ D©n téc;+ Quèc tÞch;+ Quª qu¸n;+ Th«ng tin vÒ hä, tªn, ch÷ ®Öm, n¬i c tró cña cha vµ mÑ cña

36


ngêi ®îc ®¨ng ký khai sinh.Bªn c¹nh ®ã, trong GiÊy khai sinh vµ Sæ ®¨ng ký khai sinh cßn ghi

nhËn th«ng tin vÒ ngêi ®i ®¨ng ký khai sinh cho trÎ, bao gåm hä, tªn,ch÷ ®Öm vµ sè chøng minh nh©n d©n cña ngêi ®i ®¨ng ký khai sinh.

Nh÷ng th«ng tin nãi trªn sau khi ®îc x¸c ®Þnh vµ ghi vµoGiÊy khai sinh, Sæ ®¨ng ký khai sinh sÏ trë thµnh nh÷ng ®Æc ®iÓmnh©n th©n g¾n liÒn víi çc quyÒn vµ nghÜa vô ph¸p lý cña mét c«ngd©n trong suèt cuéc ®êi. Do ®ã, ngêi ®i ®¨ng ký khai sinh ph¶ikhai b¸o çc th«ng tin mét çch chÝnh x¸c, çn bé t ph¸p - hé tÞchcã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra, ®èi chiÕu vµ ®¨ng ký vµo GiÊy khai sinh,Sæ ®¨ng ký khai sinh mét çch cÈn thËn ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ®¨ngký th«ng tin sai, sãt hoÆc kh«ng chÝnh x¸c, dÉn ®Õn viÖc ph¶i c¶ichÝnh hé tÞch vÒ sau nµy.

Lu ý: §Ó tr¸nh nh÷ng ®iÓm sai, sãt do sù chñ quan trong qu¸tr×nh thùc hiÖn ®¨ng ký khai sinh, çn bé t ph¸p - hé tÞch cÇn chó ýkh«ng ®îc bá qua thao t¸c yªu cÇu ngêi ®i ®¨ng ký khai sinh ®äcvµ kiÓm tra l¹i çc th«ng tin ®· ®îc x¸c ®Þnh trong GiÊy khai sinh vµSæ ®¨ng ký khai sinh tríc khi ký, ®ãng dÊu;

Trong trêng hîp ngêi ®i ®¨ng ký khai sinh kh«ng th«ng th¹otiÕng ViÖt th× çn bé t ph¸p - hé tÞch ph¶i ®äc râ rµng çc néi dung®· ®¨ng ký ®Ó ngêi ®i ®¨ng ký khai sinh ®îc biÕt vµ kh¼ng ®ÞnhtÝnh chÝnh x¸c cña çc th«ng tin nµy.

CÇn lu ý lµ viÖc ®¨ng ký khai sinh vÉn ®îc tiÕn hµnh trongnh÷ng trêng hîp kh«ng cã ®ñ çc th«ng tin nãi trªn. VÝ dô: trongtrêng hîp ®¨ng ký khai sinh cho con ngoµi gi¸ thó...

37


- Gi¸ trÞ ph¸p lý cña GiÊy khai sinh: Trong sè tÊt c¶ çc lo¹i giÊy tê hé tÞch th× GiÊy khai sinh cã vÞ

trÝ quan träng ®Æc biÖt. §èi víi mçi ç nh©n, GiÊy khai sinh ®îccoi lµ lo¹i giÊy tê ph¸p lý quan träng nhÊt mµ mçi ç nh©n cÇn cãtõ nh÷ng n¨m th¸ng ®Çu tiªn cña cuéc ®êi cho ®Õn khi chÕt. GiÊykhai sinh kh«ng chØ lµ �giÊy th«ng hµnh� vµo ®êi cña mét ®øa trÎmµ trong suèt qu¸ tr×nh tån t¹i vÒ sau, GiÊy khai sinh lu«n ®îcç nh©n sö dông ®Ó chøng minh nh©n th©n cña m×nh khi tham giavµo çc quan hÖ ph¸p luËt nh xin ®i häc, xin viÖc lµm, ®¨ng kýkÕt h«n...

B¶n chÊt cña viÖc ghi nhËn çc th«ng tin vÒ ç nh©n trªn GiÊykhai sinh chÝnh lµ sù x¸c nhËn çc ®Æc ®iÓm cña mét ç nh©n, ®Ótõ ®ã cã c¨n cø ph©n biÖt ç nh©n nµy víi ç nh©n kh¸c. ChÝnh v×lµ giÊy tê ®Çu tiªn ghi nhËn çc th«ng tin c¬ b¶n nµy mµ vÒ mÆtph¸p lý �GiÊy khai sinh lµ giÊy tê hé tÞch gèc cña mçi ç nh©n�(§iÒu 5 NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP), lµ c¬ së ®Ó x¸c lËp çc lo¹igiÊy tê ph¸p lý kh¸c nh: Sæ hé khÈu, häc b¹, Chøng minh nh©nd©n, çc lo¹i v¨n b»ng, chøng chØ, GiÊy chøng nhËn kÕt h«n...Trong quan hÖ víi çc giÊy tê nµy, GiÊy khai sinh kh«ng chØ lµ çigèc ®Ó x¸c lËp nªn çc giÊy tê ®ã mµ trong trêng hîp çc th«ng tinvÒ ç nh©n thÓ hiÖn trªn GiÊy khai sinh vµ çc giÊy tê ç nh©nkh¸c cã sù kh¸c biÖt, kh«ng thèng nhÊt th× GiÊy khai sinh ®îc coilµ c¬ së ph¸p lý ®Ó ®iÒu chØnh çc giÊy tê ç nh©n kh¸c cho phï hîpvíi çc néi dung trong GiÊy khai sinh.

- §¨ng ký khai sinh theo thñ tôc th«ng thêng:Lµ viÖc thùc hiÖn ®¨ng ký khai sinh theo çc quy ®Þnh tõ §iÒu

13 ®Õn §iÒu 15 Môc 1 Ch¬ng II NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP.+ ThÈm quyÒn ®¨ng ký khai sinh: Quy ®Þnh vÒ thÈm quyÒn ®¨ng ký khai sinh t¹i §iÒu 13 NghÞ ®Þnh

38


sè 158/2005/N§-CP cÇn ®îc hiÓu vµ vËn dông theo thø tù u tiªnnh sau:

. ThÈm quyÒn ®¨ng ký khai sinh ®îc x¸c ®Þnh tËp trung chñyÕu t¹i Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i ngêi mÑ ®¨ng ký hé khÈuthêng tró;

. Trong trêng hîp ngêi mÑ kh«ng cã hoÆc cha cã n¬i®¨ng ký hé khÈu thêng tró nhng cã ®¨ng ký hé khÈu t¹m trócã thêi h¹n th× khi sinh con, Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i ngêimÑ ®¨ng ký t¹m tró cã thêi h¹n cã thÈm quyÒn ®¨ng ký khaisinh cho ®øa trÎ;

. NÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®îc n¬i thêng tró hoÆc t¹m tró cñangêi mÑ th× cã thÓ ®¨ng ký khai sinh cho con t¹i Uû ban nh©n d©ncÊp x· n¬i thêng tró hoÆc t¹m tró cña ngêi cha;

. Trong trêng hîp kh«ng x¸c ®Þnh ®îc n¬i c tró cña c¶ ngêimÑ vµ ngêi cha th× Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i trÎ em ®ang thùctÕ sinh sèng lµ c¬ quan cã thÈm quyÒn ®¨ng ký khai sinh.

+ Thêi h¹n ®¨ng ký khai sinh: Nh»m b¶o ®¶m cho mäi trÎ em ®îc ®¨ng ký khai sinh ®óng

h¹n, §iÒu 14 NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP quy ®Þnh thêi h¹n®¨ng ký khai sinh lµ 60 ngµy, tÝnh tõ ngµy trÎ em ®îc sinh ra.Thêi h¹n ®¨ng ký khai sinh nµy ¸p dông chung trªn toµn quèc ®èivíi c¶ khu vùc ®« thÞ, ®ång b»ng còng nh khu vùc çc x· miÒnnói, vïng s©u, vïng xa.

Trong thêi h¹n nãi trªn, ngêi th©n cña trÎ (cha, mÑ, «ng, bµhoÆc ngêi th©n thÝch kh¸c cña trÎ) cã tr¸ch nhiÖm ®i ®¨ng ký khaisinh cho trÎ. NÕu viÖc ®¨ng ký khai sinh cho trÎ ®îc thùc hiÖn khi®· hÕt thêi h¹n ®¨ng ký khai sinh nªu ë trªn th× ph¶i ®¨ng ký khaisinh theo diÖn ®¨ng ký qu¸ h¹n vµ ph¶i nép lÖ phÝ ®¨ng ký khaisinh cao h¬n so víi ®¨ng ký ®óng h¹n.

39


+ Thñ tôc ®¨ng ký khai sinh GiÊy tê ph¶i nép: Ngêi ®i ®¨ng ký khai sinh chØ ph¶i nép mét

lo¹i giÊy duy nhÊt lµ GiÊy chøng sinh do c¬ së y tÕ n¬i trÎ em sinhra (tr¹m x¸, nhµ hé sinh...) cÊp. NÕu kh«ng cã GiÊy chøng sinh dotrÎ em ®îc sinh ra ë ngoµi c¬ së y tÕ th× ph¶i nép mét trong çcgiÊy tê thay thÕ sau:

. V¨n b¶n x¸c nhËn cña ngêi lµm chøng (ngêi lµm chøngph¶i b¶o ®¶m çc ®iÒu kiÖn: tõ ®ñ 18 tuæi trë lªn; cã n¨ng lùc hµnhvi d©n sù ®Çy ®ñ; biÕt râ sù viÖc liªn quan ®Õn viÖc lµm chøng).Ngêi lµm chøng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt vÒ tÝnhx¸c thùc cña sù viÖc mµ m×nh lµm chøng;

. Trong trêng hîp kh«ng cã ngêi lµm chøng, th× ngêi ®i®¨ng ký khai sinh ph¶i lµm GiÊy cam ®oan vÒ viÖc sinh lµ cã thùc®Ó thay thÕ GiÊy chøng sinh.

GiÊy chøng sinh hoÆc çc giÊy tê thay thÕ nãi trªn lµ c¬ së ®Óx¸c ®Þnh sù kiÖn trÎ em ®îc sinh ra, do ®ã, çn bé t ph¸p - hétÞch cã tr¸ch nhiÖm thu vµ lu gi÷ giÊy tê nµy cÈn thËn, s¾p xÕptheo thø tù n¨m ®¨ng ký khai sinh ®Ó thuËn tiÖn cho viÖc tra cøuvÒ sau.

GiÊy tê ph¶i xuÊt tr×nh:

Lu ý: HÕt thêi h¹n ®¨ng ký khai sinh kh«ng cã nghÜa lµ trÎkh«ng ®îc ®¨ng ký khai sinh n÷a. QuyÒn ®¨ng ký khai sinh cña çnh©n ph¶i ®îc b¶o ®¶m trong mäi trêng hîp, do vËy, çn bé tph¸p - hé tÞch cÇn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®èi víi çc trêng hîp ®¨ngký qu¸ h¹n. Ph¸p luËt kh«ng quy ®Þnh viÖc xö ph¹t hµnh chÝnh ®èivíi trêng hîp ®¨ng ký khai sinh qu¸ h¹n.

40


. GiÊy chøng nhËn kÕt h«n cña cha mÑ ®øa trÎ. ®©y lµ c¨n cø®Ó çn bé t ph¸p - hé tÞch x¸c ®Þnh vµ ghi th«ng tin vÒ cha mÑ cñatrÎ vµo phÇn khai vÒ cha mÑ trÎ trong GiÊy khai sinh vµ Sæ ®¨ngký khai sinh.

Lu ý: Ph¸p luËt cho phÐp trong trêng hîp çn bé t ph¸p - hétÞch ®· biÕt râ vÒ quan hÖ h«n nh©n hîp ph¸p cña cha, mÑ cña trÎ, th×kh«ng cÇn yªu cÇu ngêi ®i ®¨ng ký khai sinh ph¶i xuÊt tr×nh GiÊychøng nhËn kÕt h«n cña cha mÑ trÎ (VÝ dô: cha, mÑ cña trÎ ®· ®¨ng kýkÕt h«n, sau ®ã ®¨ng ký khai sinh cho con t¹i chÝnh x·, phêng, thÞtrÊn ®ã mµ çn bé t ph¸p - hé tÞch biÕt râ vÒ çc sù kiÖn nµy). Çn bét ph¸p - hé tÞch cÇn vËn dông linh ho¹t quy ®Þnh nµy ®Ó t¹o ®iÒu kiÖnthuËn lîi trong viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng trêng hîp cha mÑ cña trÎ lµmthÊt l¹c GiÊy chøng nhËn kÕt h«n.

Trong trêng hîp kh«ng cã GiÊy chøng nhËn kÕt h«n vµ kh«ngcã c¬ së ®Ó kh¼ng ®Þnh vÒ quan hÖ h«n nh©n cña cha, mÑ cña trÎ th×çn bé t ph¸p - hé tÞch cÇn ph©n tÝch, híng dÉn ®Ó ngêi d©n lùachän mét trong çc ph¬ng ¸n gi¶i quyÕt sau ®©y nh»m b¶o ®¶mquyÒn ®îc ®¨ng ký khai sinh cña trÎ:

- NÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®îc ngêi cha cña trÎ, th× ¸p dông thñ tôckhai sinh cho con ngoµi gi¸ thó;

- NÕu cha, mÑ cña trÎ chung sèng nh vî chång nhng cha®¨ng ký kÕt h«n th× híng dÉn cha, mÑ cña trÎ lµm thñ tôc ®¨ng kýkÕt h«n, sau ®ã gi¶i quyÕt viÖc ®¨ng ký khai sinh cho con;

- NÕu x¸c ®Þnh ®îc ngêi cha (nhng cha, mÑ cña trÎ kh«ng ®ñ ®iÒukiÖn ®Ó ®¨ng ký kÕt h«n hoÆc kh«ng muèn ®¨ng ký kÕt h«n) vµ vµo thêi®iÓm ®¨ng ký khai sinh cho trÎ, ngêi cha ®øng ra nhËn con th× kÕt hîpgi¶i quyÕt cïng lóc 2 thñ tôc ®¨ng ký cha nhËn con vµ ®¨ng ký khai sinh.

41


Ngoµi çc giÊy tê nãi trªn, trong trêng hîp kh«ng n¾m râ vÒnh©n th©n vµ n¬i c tró cña ®¬ng sù, çn bé thô lý cã quyÒn yªucÇu ngêi ®i ®¨ng ký khai sinh xuÊt tr×nh thªm çc giÊy tê sau ®©y®Ó kiÓm tra:

. Sæ hé khÈu gia ®×nh hoÆc GiÊy ®¨ng ký t¹m tró cã thêi h¹ncña ngêi mÑ. Lo¹i giÊy tê nµy lµ c¨n cø ®Ó çn bé t ph¸p - hé tÞchx¸c ®Þnh viÖc ®¨ng ký khai sinh cho trÎ cã thuéc thÈm quyÒn ®¨ngký khai sinh cña x·, phêng, thÞ trÊn ®ã hay kh«ng;

. Chøng minh nh©n d©n hoÆc Hé chiÕu cña ngêi ®i ®¨ng kýkhai sinh.

+ Tr×nh tù thùc hiÖn ®¨ng ký khai sinh:Çn bé t ph¸p - hé tÞch tiÕn hµnh nghiÖp vô ®¨ng ký khai

sinh theo quy tr×nh sau:Bíc 1: TiÕp nhËn, kiÓm tra çc giÊy tê do ngêi ®i ®¨ng ký

khai sinh nép vµ xuÊt tr×nh; xem xÐt viÖc ®¨ng ký khai sinh cã®óng thÈm quyÒn kh«ng; x¸c ®Þnh chÝnh x¸c cÇn ®¨ng ký khai sinhtheo thñ tôc nµo (®¨ng ký theo thñ tôc b×nh thêng hay ®¨ng kýtrong çc trêng hîp ®Æc biÖt nãi ë phÇn díi).

Sau khi kiÓm tra hå s¬, nÕu çc giÊy tê cha ®Çy ®ñ, hîp lÖ th×cÇn yªu cÇu ®¬ng sù bæ sung; nÕu ph¸t hiÖn viÖc ®¨ng ký khai sinhkh«ng thuéc thÈm quyÒn th× tr¶ hå s¬ vµ híng dÉn ®¬ng sù ®Õn®¨ng ký t¹i c¬ quan cã thÈm quyÒn. NÕu thÊy çc giÊy tê ®· ®Çy ®ñ,hîp lÖ th× híng dÉn ®¬ng sù nép lÖ phÝ ®¨ng ký khai sinh.

Bíc 2: Çn bé t ph¸p - hé tÞch hái ngêi ®i ®¨ng ký khai sinhvÒ viÖc ®Æt tªn, x¸c ®Þnh hä vµ d©n téc cho trÎ, ®ång thêi c¨n cø vµoçc giÊy tê ®¬ng sù nép vµ xuÊt tr×nh ®Ó ®iÒn ®Çy ®ñ çc th«ng tincÇn thiÕt vµo Sæ ®¨ng ký khai sinh vµ GiÊy khai sinh; yªu cÇungêi ®i ®¨ng ký khai sinh ký tªn vµo Sæ ®¨ng ký khai sinh vµGiÊy khai sinh.42


ViÖc ghi çc th«ng tin vµo Sæ ®¨ng ký khai sinh vµ GiÊy khai sinhcÇn b¶o ®¶m tÝnh chÝnh x¸c vµ thèng nhÊt ®Ó kh«ng ph¸t sinh viÖc c¶ichÝnh hé tÞch do th«ng tin sai lÖch. Do vËy çn bé t ph¸p - hé tÞchph¶i trùc tiÕp ghi vµo sæ s¸ch vµ biÓu mÉu (c¶ b¶n chÝnh vµ b¶n sao),tuyÖt ®èi kh«ng ®a biÓu mÉu ®Ó ®¬ng sù tù ghi.

Lu ý: Khi ®¨ng ký khai sinh cho ®ång bµo d©n téc thiÓu sè, çn bét ph¸p - hé tÞch cÇn hái râ ngêi ®i ®¨ng ký khai sinh vÒ viÖc ®Æt tªn, x¸c®Þnh hä vµ d©n téc cho trÎ ®Ó ®¨ng ký chÝnh x¸c. ViÖc x¸c ®Þnh d©n téc chotrÎ thùc hiÖn theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 28 Bé luËt D©n sù n¨m 2005 nh sau:

- NÕu cha ®Î, mÑ ®Î cïng d©n téc th× d©n téc cña con ®îc x¸c®Þnh theo d©n téc cña cha ®Î, mÑ ®Î;

- NÕu cha mÑ trÎ thuéc hai d©n téc kh¸c nhau th× d©n téc cña con®îc x¸c ®Þnh theo d©n téc cña ngêi cha, hoÆc d©n téc cña ngêi mÑtheo tËp qu¸n hoÆc theo tho¶ thuËn thèng nhÊt cña cha mÑ.

Trong trêng hîp kh«ng x¸c ®Þnh ®îc cha cña trÎ th× hä vµ d©ntéc cña trÎ chØ ®îc phÐp x¸c ®Þnh theo hä vµ d©n téc cña ngêi mÑ.

Hä, tªn, ch÷ ®Öm cña trÎ trong Sæ ®¨ng ký khai sinh vµ GiÊy khaisinh ph¶i ®îc viÕt b»ng ch÷ in hoa theo kÕt cÊu trong vÝ dô sau ®©y:

43


Hä Ch÷ ®Öm (nÕu cã) Tªn TRÇN V¡N PHóC TH¢N THÞ Hµ

Y VI LAN CH¦ RUM H£U

NGUYÔN HOµNG

Bíc 3: Tr×nh Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x· ký vµ cÊp b¶nchÝnh GiÊy khai sinh cho ®¬ng sù; gi¶i thÝch ®Ó ®¬ng sù hiÓu râvÒ gi¸ trÞ cña GiÊy khai sinh vµ cã ý thøc gi÷ g×n, b¶o qu¶n b¶nchÝnh GiÊy khai sinh. NÕu ®¬ng sù yªu cÇu cÊp b¶n sao th× cÊpvíi sè lîng kh«ng h¹n chÕ theo yªu cÇu cña ®¬ng sù.

Bíc 4: Tr¶ l¹i çc giÊy tê mµ ®¬ng sù ®· xuÊt tr×nh, lu gi÷GiÊy chøng sinh hoÆc giÊy tê thay thÕ ®¬ng sù ®· nép.

Theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 96 NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP th× thÈm quyÒn, thñ tôc, tr×nh tù ®¨ng ký khai sinh ®· nªu trªncòng ®îc ¸p dông ®Ó gi¶i quyÕt ®èi víi 5 trêng hîp sau ®©y:

- TrÎ em sinh ra t¹i ViÖt Nam, cã cha vµ mÑ lµ c«ng d©n ViÖtNam ®Þnh c ë níc ngoµi;

- TrÎ em sinh ra t¹i ViÖt Nam, cã cha hoÆc mÑ lµ c«ng d©n ViÖtNam c tró ë trong níc, cßn ngêi kia lµ c«ng d©n ViÖt Nam ®Þnhc ë níc ngoµi;

- TrÎ em sinh ra t¹i ViÖt Nam, cã cha vµ mÑ lµ ngêi níc ngoµihoÆc ngêi kh«ng quèc tÞch c tró æn ®Þnh l©u dµi t¹i ViÖt Nam;

- TrÎ em sinh ra t¹i ViÖt Nam, cã cha hoÆc mÑ lµ ngêi nícngoµi hoÆc ngêi kh«ng quèc tÞch c tró æn ®Þnh l©u dµi t¹i ViÖtNam, cßn ngêi kia lµ c«ng d©n ViÖt Nam c tró ë trong níc;

Lu ý: Çn bé t ph¸p - hé tÞch còng ph¶i trùc tiÕp ghi vµo b¶nsao, kh«ng ®Ó ®¬ng sù tù ghi ®Ó kh«ng x¶y ra t×nh tr¹ng ®¬ng sùv« t×nh hay cè ý ghi sai lÖch th«ng tin (®Æc biÖt lµ n¨m sinh) trongb¶n sao.

44


- TrÎ em sinh ra t¹i ViÖt Nam, cã cha hoÆc mÑ lµ c«ng d©n ViÖtNam thêng tró t¹i khu vùc biªn giíi, cßn ngêi kia lµ c«ng d©ncña níc l¸ng giÒng thêng tró t¹i khu vùc biªn giíi víi ViÖt Nam.

- §¨ng ký khai sinh trong çc trêng hîp ®Æc biÖt:+ §¨ng ký khai sinh cho con ngoµi gi¸ thó:QuyÒn ®¨ng ký khai sinh cña trÎ em ph¶i ®îc b¶o ®¶m kh«ng

ph©n biÖt lµ con trong gi¸ thó hay con ngoµi gi¸ thó. ViÖc ®¨ng kýkhai sinh ®èi víi con ngoµi gi¸ thó ®îc thùc hiÖn t¬ng tù viÖc®¨ng ký khai sinh trong çc trêng hîp b×nh thêng, chØ kh¸c vÒthñ tôc lµ ngêi ®i ®¨ng ký khai sinh kh«ng xuÊt tr×nh GiÊy chøngnhËn kÕt h«n cña cha mÑ cña trÎ.

Khi thùc hiÖn ®¨ng ký khai sinh cho con ngoµi gi¸ thó, çn bét ph¸p - hé tÞch cÇn lu ý çc ®iÓm sau:

. Kh«ng gÆng hái, t×m hiÓu kü vÒ t×nh tr¹ng h«n nh©n cñangêi mÑ;

. PhÇn khai vÒ ngêi cha cña trÎ trong GiÊy khai sinh vµ Sæ®¨ng ký khai sinh cha ®îc x¸c ®Þnh, do ®ã cÇn ®Ó trèng, tuyÖt®èi kh«ng ®îc g¹ch bá hoÆc viÕt g× kh¸c vµo phÇn khai nµy;

. Ghi râ vµo cét �Ghi chó� cña Sæ ®¨ng ký khai sinh néi dung:�Con ngoµi gi¸ thó�.

- Trong trêng hîp khi thô lý yªu cÇu ®¨ng ký khai sinh chocon ngoµi gi¸ thó mµ cã ngêi nhËn lµ cha cña trÎ vµ ®Ò nghÞ ghitªn vµo phÇn khai vÒ ngêi cha th× çn bé t ph¸p - hé tÞch cÇn luý ph©n biÖt 2 trêng hîp sau ®©y:

Trêng hîp 1: NÕu viÖc nhËn con lµ tù nguyÖn vµ kh«ng cãtranh chÊp th× çn bé t ph¸p - hé tÞch kÕt hîp gi¶i quyÕt lu«n haithñ tôc: ®¨ng ký viÖc cha nhËn con vµ ®¨ng ký khai sinh (theo quy®Þnh t¹i kho¶n 3 §iÒu 15 NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP).

45


ViÖc NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP cho phÐp kÕt hîp gi¶i quyÕtcïng lóc hai thñ tôc ®¨ng ký khai sinh vµ ®¨ng ký nhËn con trongtrêng hîp nãi trªn lµ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi, lo¹i bá quytr×nh rêm rµ trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt. Theo ®ã, khi tiÕp nhËntrêng hîp nµy, çn bé t ph¸p - hé tÞch kh«ng ph¶i tiÕn hµnh ®Çy®ñ çc kh©u theo quy tr×nh ®¨ng ký hai viÖc ®éc lËp (®¨ng ký khaisinh cho con ngoµi gi¸ thó > gi¶i quyÕt viÖc nhËn con > ghi bæsung th«ng tin vÒ ngêi cha vµo GiÊy khai sinh vµ Sæ ®¨ng ký khaisinh cña con > thay ®æi hä cho con theo hä cña ngêi cha), mµ cãthÓ kÕt hîp mét sè kh©u nãi trªn vµo ho¹t ®éng ®¨ng ký khai sinh.Gi¸ trÞ thùc tiÔn cña viÖc kÕt hîp gi¶i quyÕt cïng lóc hai viÖc nµythÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm sau:

. Cho phÐp ghi lu«n tªn ngêi cha vµo phÇn khai vÒ ngêi chatrong GiÊy khai sinh vµ Sæ ®¨ng ký khai sinh ®Ó kh«ng ph¶i thùc hiÖnviÖc ghi bæ sung sau khi cã QuyÕt ®Þnh c«ng nhËn viÖc cha nhËn con;

. Cho phÐp x¸c ®Þnh hä cña con theo hä cña ngêi cha hoÆcngêi mÑ ngay tõ thêi ®iÓm ®¨ng ký khai sinh (chø kh«ng nhÊtthiÕt ph¶i x¸c ®Þnh theo hä cña ngêi mÑ theo thñ tôc khai sinh chocon ngoµi gi¸ thó, ®Ó råi l¹i ph¶i lµm thñ tôc thay ®æi hä cho con).

Lo¹i bá viÖc ph¶i ghi chó viÖc thay ®æi hä cho con theo hä cñacha trªn GiÊy khai sinh cña con.

Trêng hîp 2: NÕu viÖc cha nhËn con cã tranh chÊp th× Uû bannh©n d©n cÊp x· kh«ng cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp nµy.Çn bé t ph¸p - hé tÞch cÇn híng dÉn çc bªn tranh chÊp nép ®¬ngi¶i quyÕt viÖc nhËn con t¹i Toµ ¸n nh©n d©n cÊp huyÖn theo quy®Þnh t¹i kho¶n 4 §iÒu 27 vµ ®iÓm a kho¶n 1 §iÒu 33 Bé luËt Tè tôngd©n sù. ChØ khi nµo cã QuyÕt ®Þnh c«ng nhËn viÖc cha nhËn con cñaToµ ¸n cã thÈm quyÒn th× míi ®îc ghi tªn ngêi cha vµo phÇn khaicßn ®Ó trèng trong GiÊy khai sinh vµ Sæ ®¨ng ký khai sinh.

+ §¨ng ký khai sinh cho trÎ bÞ bá r¬i: 46


§©y lµ trêng hîp phøc t¹p, çn bé t ph¸p - hé tÞch cÇn n¾mv÷ng quy tr×nh nghiÖp vô díi ®©y ®Ó ¸p dông vµo gi¶i quyÕt çctrêng hîp ph¸t sinh trªn thùc tÕ.

. C¬ quan cã thÈm quyÒn ®¨ng ký khai sinh ®èi víi trÎ bÞ bá r¬ilµ Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i c tró cña ngêi ®ang t¹m thêi nu«idìng trÎ hoÆc n¬i cã trô së cña tæ chøc ®ang t¹m thêi nu«i dìng trÎ(®©y lµ ®iÓm kh¸c biÖt so víi quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 83/1998/N§-CP:Theo NghÞ ®Þnh sè 83/1998/N§-CP th× c¬ quan cã thÈm quyÒn lµ Uûban nh©n d©n cÊp x· n¬i lËp Biªn b¶n trÎ s¬ sinh bÞ bá r¬i).

. Thñ tôc, tr×nh tù ®¨ng ký khai sinh tiÕn hµnh nh sau:Bíc 1: Khi nhËn ®îc tin b¸o cã trÎ s¬ sinh bÞ bá r¬i, Uû ban nh©n

d©n cÊp x· hoÆc C«ng an cÊp x· n¬i trÎ bÞ bá r¬i ph¶i khÈn tr¬ng thùchiÖn ngay viÖc lËp Biªn b¶n x¸c nhËn t×nh tr¹ng trÎ s¬ sinh bÞ bá r¬ivµ t×m ngêi hoÆc tæ chøc t¹m thêi nu«i dìng, ch¨m sãc trÎ.

Biªn b¶n x¸c nhËn t×nh tr¹ng trÎ s¬ sinh bÞ bá r¬i ph¶i gåm ®ñçc néi dung sau: ngµy, th¸ng, n¨m; ®Þa ®iÓm ph¸t hiÖn trÎ s¬ sinhbÞ bá r¬i; giíi tÝnh, c©n nÆng, ®Æc ®iÓm nhËn d¹ng cña trÎ; liÖt kª®Çy ®ñ tµi s¶n vµ çc ®å vËt kh¸c cña trÎ (nÕu cã); hä tªn, ®Þa chØcña ngêi ph¸t hiÖn trÎ. Biªn b¶n ®îc lËp thµnh 02 b¶n, lu 01b¶n t¹i Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i lËp biªn b¶n vµ 01 b¶n giaocho ç nh©n, tæ chøc t¹m thêi nu«i dìng trÎ (nÕu sau ®ã trÎ ®îcngêi kh¸c nhËn lµm con nu«i th× ç nh©n, tæ chøc t¹m thêi nu«idìng trÎ cã tr¸ch nhiÖm giao l¹i Biªn b¶n nµy cho ngêi nhËnnu«i ®Ó lµm thñ tôc ®¨ng ký nu«i con nu«i).

Bíc 2: Sau khi lËp biªn b¶n x¸c nhËn viÖc trÎ bÞ bá r¬i, Uûban nh©n d©n cÊp x· ph¶i th«ng b¸o trªn §µi ph¸t thanh hoÆc §µitruyÒn h×nh ®Þa ph¬ng vÒ viÖc trÎ bÞ bá r¬i ®Ó t×m th©n nh©n cñatrÎ. Uû ban nh©n d©n cÊp x· cÇn lu ý nghiªm tóc thùc hiÖn viÖcth«ng b¸o ®Ó h¹n chÕ nh÷ng tranh chÊp cã thÓ ph¸t sinh sau khitrÎ ®· ®îc ngêi kh¸c nhËn lµm con nu«i. §µi ph¸t thanh hoÆc

47


§µi truyÒn h×nh ®Þa ph¬ng cã tr¸ch nhiÖm ph¸t sãng th«ng b¸onµy miÔn phÝ ba lÇn trong ba ngµy liªn tiÕp.

Sau 30 ngµy, tÝnh tõ ngµy cuèi cïng viÖc trÎ bÞ bá r¬i ®îcth«ng b¸o mµ vÉn cha t×m ®îc cha, mÑ ®Î cña trÎ th× ç nh©n, tæchøc ®ang t¹m thêi nu«i dìng trÎ cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn viÖc®¨ng ký khai sinh cho trÎ.

Bíc 3: §¨ng ký khai sinh cho trÎ bÞ bá r¬i.Khi thùc hiÖn ®¨ng ký khai sinh trong trêng hîp nµy, çn bé

t ph¸p - hé tÞch cÇn chó ý:. KiÓm tra tÝnh hîp thøc cña Biªn b¶n x¸c nhËn t×nh tr¹ng trÎ

s¬ sinh bÞ bá r¬i;. Hä, tªn cña trÎ ®îc ghi theo ®Ò nghÞ cña ngêi ®i ®¨ng ký

khai sinh. NÕu kh«ng cã c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh ngµy sinh vµ n¬i sinh cñatrÎ th× lÊy ngµy ph¸t hiÖn trÎ bÞ bá r¬i lµm ngµy sinh, n¬i lËp biªnb¶n trÎ bÞ bá r¬i lµ n¬i sinh, quèc tÞch cña trÎ lµ quèc tÞch ViÖt Nam;

. PhÇn khai vÒ cha, mÑ vµ d©n téc cña trÎ trong GiÊy khai sinhvµ Sæ ®¨ng ký khai sinh ®Ó trèng, tuyÖt ®èi kh«ng g¹ch chÐo hoÆctù ý ghi tªn cña ngêi nhËn trÎ lµm con nu«i vµo çc phÇn khai nµykhi viÖc nu«i con nu«i ®ã cha ®îc c«ng nhËn bëi QuyÕt ®Þnh c«ngnhËn nu«i con nu«i cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn; ghi chóvµo cét ghi chó trong Sæ ®¨ng ký khai sinh néi dung �trÎ bÞ bá r¬i�.

Trong trêng hîp trÎ bÞ bá r¬i cha ®¨ng ký khai sinh ®îc métç nh©n hoÆc mét cÆp vî chång nhËn lµm con nu«i, ngêi nhËn nu«icã nguyÖn väng ®îc ghi tªn cña hä vµo phÇn khai vÒ cha, mÑ trÎth× çn bé t ph¸p - hé tÞch cÇn lu ý híng dÉn ngêi nhËn nu«ithùc hiÖn thñ tôc ®¨ng ký nu«i con nu«i tríc, sau ®ã míi thùc hiÖnthñ tôc ®¨ng ký khai sinh. ChØ sau khi viÖc ®¨ng ký nu«i con nu«i®· hoµn tÊt, ngêi nhËn nu«i trÎ ®· ®îc c«ng nhËn t çch lµ cha,mÑ nu«i cña trÎ b»ng QuyÕt ®Þnh c«ng nhËn viÖc nu«i con nu«i th×48


çn bé t ph¸p - hé tÞch míi c¨n cø vµo QuyÕt ®Þnh ®ã ®Ó ghi tªncha, mÑ nu«i vµo phÇn khai vÒ cha, mÑ cña trÎ trong GiÊy khai sinhvµ Sæ ®¨ng ký khai sinh, ®ång thêi lóc nµy míi x¸c ®Þnh d©n téc cñatrÎ theo d©n téc cña cha, mÑ nu«i. Trong Sæ ®¨ng ký khai sinh cÇnghi chó râ néi dung: �Cha, mÑ nu«i�. Néi dung ghi chó nµy liªnquan ®Õn bÝ mËt ®êi t cña ç nh©n nªn cÇn ®îc b¶o ®¶m bÝ mËttuyÖt ®èi, chØ nh÷ng ngêi cã thÈm quyÒn míi cã quyÒn khai th¸cvµ sö dông th«ng tin nµy trong nh÷ng trêng hîp cÇn thiÕt.

b) §¨ng ký khai tö- ý nghÜa cña viÖc ®¨ng ký khai tö:

Lu ý: NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP ®· cã quy ®Þnh ®Ó gi¶iquyÕt víng m¾c ®èi víi viÖc ®¨ng ký khai sinh cho trÎ bÞ bá r¬inhng kh«ng cßn lµ trÎ s¬ sinh n÷a (trªn thùc tÕ tríc ®©y cã nh÷ngtrêng hîp trÎ vÞ thµnh niªn ®· ®îc ngêi kh¸c nu«i dìng tõ bÐnhng cha ®¨ng ký khai sinh). ViÖc ®¨ng ký khai sinh trong trênghîp nµy gi¶i quyÕt nh sau:

+ VÉn thùc hiÖn viÖc lËp biªn b¶n vµ th«ng b¸o t×m cha, mÑ ®Îcho trÎ nh ®èi víi trÎ s¬ sinh;

+ Khi ®¨ng ký khai sinh, çc néi dung khai sinh th× ghi theo lêikhai cña trÎ; nÕu trÎ kh«ng nhí ®îc vµ kh«ng cã c¨n cø x¸c ®Þnh th×c¨n cø vµo thÓ tr¹ng cña trÎ ®Ó x¸c ®Þnh n¨m sinh, ngµy sinh lµ ngµy01 th¸ng 01 cña n¨m ®ã;

+ Hä, tªn cña trÎ ghi theo ®Ò nghÞ cña ngêi ®i ®¨ng ký khai sinh;quèc tÞch lµ quèc tÞch ViÖt Nam;

+ §Ó trèng nh÷ng phÇn kh«ng x¸c ®Þnh ®îc; ghi chó râ trong Sæ®¨ng ký khai sinh néi dung �trÎ bÞ bá r¬i�.

49


§¨ng ký khai tö lµ viÖc c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn c«ngnhËn viÖc chÊm døt sù tån t¹i cña mét ç nh©n. ViÖc c«ng nhËnvÒ mÆt ph¸p lý sù kiÖn chÕt vµ thêi ®iÓm chÕt cña mét ç nh©n cãý nghÜa quan träng lµm c¬ së chÊm døt, thay ®æi çc quan hÖ ph¸pluËt cña ç nh©n ®ã, ®ång thêi lµ c¬ së x¸c ®Þnh thêi ®iÓm ph¸tsinh quan hÖ thõa kÕ gi÷a ngêi chÕt víi çc ç nh©n ®îc hëngthõa kÕ.

- §¨ng ký khai tö trong trêng hîp th«ng thêng:+ ThÈm quyÒn ®¨ng ký khai tö: §iÒu 19 NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP quy ®Þnh vÒ thÈm

quyÒn ®¨ng ký khai tö nh sau:�1. Uû ban nh©n d©n cÊp x·, n¬i c tró cuèi cïng

cña ngêi chÕt thùc hiÖn viÖc ®¨ng ký khai tö. 2. Trong trêng hîp kh«ng x¸c ®Þnh ®îc n¬i c

tró cuèi cïng cña ngêi chÕt, th× Uû ban nh©n d©n cÊpx·, n¬i ngêi ®ã chÕt thùc hiÖn viÖc ®¨ng ký khai tö�.

Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh thÈm quyÒn ®¨ng ký khai tö nãi trªn®îc vËn dông nh sau:

. ViÖc ®¨ng ký khai tö ph¶i ®îc thùc hiÖn t¹i Uû ban nh©nd©n cÊp x·, n¬i ngêi chÕt ®¨ng ký hé khÈu thêng tró; nÕu ngêichÕt kh«ng cã n¬i ®¨ng ký hé khÈu thêng tró, nhng cã ®¨ng kýké khÈu t¹m tró cã thêi h¹n, th× Uû ban nh©n d©n cÊp x·, n¬ingêi chÕt ®¨ng ký hé khÈu t¹m tró cã thêi h¹n, thùc hiÖn viÖc®¨ng ký khai tö;

. ViÖc ®¨ng ký khai tö t¹i Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i ngêi®ã chÕt lµ trêng hîp h¹n chÕ, chØ ®îc thùc hiÖn khi kh«ng x¸c®Þnh ®îc n¬i c tró cuèi cïng cña ngêi chÕt. �Kh«ng x¸c ®Þnh®îc n¬i c tró cuèi cïng cña ngêi chÕt� ®îc hiÓu nh sau: ngêichÕt kh«ng cã n¬i ®¨ng ký hé khÈu thêng tró vµ còng kh«ng cã50


n¬i ®¨ng ký hé khÈu t¹m tró cã thêi h¹n; vµ ngêi chÕt kh«ng râtung tÝch.

+ ThÈm quyÒn cÊp GiÊy b¸o tö, giÊy tê thay thÕ GiÊy b¸o tö: GiÊy b¸o tö lµ giÊy tê quan träng chøa ®ùng çc th«ng tin lµm

c¨n cø cho viÖc ®¨ng ký khai tö. Néi dung GiÊy b¸o tö ph¶i ghi râhä, tªn; ®Þa chØ cña ngêi chÕt; giê, ngµy, th¸ng, n¨m chÕt, ®Þa®iÓm chÕt; nguyªn nh©n chÕt. §iÒu 22 NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP quy ®Þnh vÒ thÈm quyÒn cÊp GiÊy b¸o tö nh sau:

51


STT §èi tîng ®îc cÊp GiÊy b¸o tö Ngêi cã thÈm quyÒn cÊp GiÊy b¸o tö

1 Ngêi chÕt t¹i bÖnh viÖn hoÆc c¬ së y tÕ Gi¸m ®èc bÖnh viÖn hoÆc ngêi phô tr¸ch c¬ së y tÕ

2 Ngêi c tró ë mét n¬i, chÕt ë mét n¬i kh¸c ngoµi c¬ së y tÕ

Chñ tÞch UBND cÊp x·, n¬i ngêi ®ã chÕt

3

Qu©n nh©n t¹i ngò, c«ng chøc quèc phßng, qu©n nh©n dù bÞ trong thêi gian tËp trung huÊn luyÖn hoÆc kiÓm tra t×nh tr¹ng s½n sµng chiÕn ®Êu, phôc vô chiÕn ®Êu, ngêi ®îc tËp trung lµm nhiÖm vô qu©n sù do qu©n ®éi trùc tiÕp qu¶n lý

Thñ trëng ®¬n vÞ qu©n ®éi

4 Ngêi chÕt trong tr¹i giam, tr¹i t¹m giam, nhµ t¹m giam, n¬i t¹m gi÷ Thñ trëng c¬ quan n¬i giam, gi÷

5 Ngêi chÕt t¹i trêng gi¸o dìng, c¬ së gi¸o dôc Thñ trëng trêng gi¸o dìng, c¬ së gi¸o dôc

6 Ngêi chÕt do thi hµnh ¸n tö h× nh Chñ tÞch Héi ®ång thi hµnh ¸n tö h×nh

GiÊy tê cã gi¸ trÞ thay thÕ GiÊy b¸o tö

Kho¶n 3 §iÒu 22 NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP quy ®Þnh khiph¸t hiÖn sù kiÖn chÕt, ngêi cã thÈm quyÒn cÊp GiÊy b¸o tö hoÆcgiÊy tê thay thÕ cho GiÊy b¸o tö cã tr¸ch nhiÖm cÊp cho th©n nh©nngêi chÕt giÊy tê nµy ®Ó lµm c¨n cø ®i ®¨ng ký khai tö. Trongtrêng hîp ngêi chÕt kh«ng cã th©n nh©n th× ph¶i göi giÊy tê ®ã®Õn Uû ban nh©n d©n cÊp x· cã thÈm quyÒn ®¨ng ký khai tö ®Ó c¬quan nµy chñ ®éng thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm ®¨ng ký khai tö.

- Thêi h¹n ®¨ng ký khai tö vµ tr¸ch nhiÖm ®¨ng ký khai tö:Thêi h¹n ®¨ng ký khai tö ®îc ¸p dông chung trong toµn quèc

lµ 15 ngµy, tÝnh tõ ngµy chÕt, kh«ng ph©n biÖt khu vùc ®« thÞ, ®ångb»ng hay n«ng th«n, miÒn nói nh tríc ®©y n÷a. Trong thêi h¹nnãi trªn mµ th©n nh©n ngêi chÕt hoÆc ngêi cã tr¸ch nhiÖm kh«ngthùc hiÖn viÖc ®¨ng ký khai tö th× sÏ ph¶i thùc hiÖn theo thñ tôc®¨ng ký khai tö qu¸ h¹n.

- Thñ tôc, tr×nh tù ®¨ng ký khai tö:Ngêi ®i ®¨ng ký khai tö chØ ph¶i nép duy nhÊt mét lo¹i giÊy

52


STT Trêng hîp chÕt GiÊy tê cã gi¸ trÞ thay thÕ GiÊy b¸o tö

1 Ngêi chÕt t¹i nhµ ë n¬i c tró V¨n b¶n x¸c nhËn viÖc chÕt cña ngßi lµm chøng

2 Ngêi ®îc Toµ ¸n tuyªn bè lµ ®· chÕt QuyÕt ®Þnh tuyªn bè chÕt cã hiÖu lùc ph¸p luËt cña Toµ ¸n cã thÈm quyÒn

3 Trêng hîp chÕt cã nghi vÊn V¨n b¶n x¸c ®Þnh nguyªn nh©n chÕt cña cña c¬ quan C«ng an hoÆc cña c¬ quan y tÕ cÊp huyÖn trë lªn

4 Ngêi chÕt trªn ph¬ng tiÖn giao th«ng (« t«, m¸y bay, tµu thuû�)

Biªn b¶n x¸c nhËn viÖc chÕt do ngêi chØ huy hoÆc ngêi ®iÒ u khiÓn ph¬ng tiÖn giao th«ng, cã ch÷ ký cña Ýt nhÊt 2 ngêi cïng ®i trªn ph¬ng tiÖn giao th«ng ®ã

tê lµ GiÊy b¸o tö hoÆc giÊy tê thay thÕ cho GiÊy b¸o tö vµ kh«ngph¶i xuÊt tr×nh giÊy tê g× thªm. ChØ trong trêng hîp çn bé tph¸p - hé tÞch kh«ng biÕt râ vÒ nh©n th©n vµ n¬i c tró cña ngêichÕt, còng nh kh«ng biÕt ngêi ®i ®¨ng ký khai tö th× míi ®Æt ravÊn ®Ò yªu cÇu ngêi ®i ®¨ng ký khai tö xuÊt tr×nh Sæ hé khÈu gia®×nh cña ngêi chÕt vµ GiÊy chøng minh nh©n d©n cña ngêi ®i®¨ng ký khai tö ®Ó kiÓm tra, b¶o ®¶m viÖc ®¨ng ký khai tö thùchiÖn ®óng thÈm quyÒn.

Quy tr×nh ®¨ng ký khai tö ®îc thùc hiÖn nh sau:+ Çn bé t ph¸p - hé tÞch kiÓm tra GiÊy b¸o tö vµ çc giÊy tê

kh¸c (trong trêng hîp cÇn thiÕt). Trong thao t¸c nghiÖp vô nµy, çnbé t ph¸p - hé tÞch cÇn kh¼ng ®Þnh xem GiÊy b¸o tö hoÆc giÊy têthay thÕ mµ ngêi ®i ®¨ng ký khai tö nép cã phï hîp víi sù kiÖn chÕtmµ m×nh sÏ ®¨ng ký hay kh«ng, kiÓm tra xem viÖc ®¨ng ký khai töcã ®óng thÈm quyÒn hay kh«ng, ®ång thêi x¸c ®Þnh râ nh÷ng th«ngtin cÇn thiÕt vÒ sù kiÖn chÕt ®Ó phôc vô cho viÖc ®¨ng ký khai tö;

+ Çn bé t ph¸p - hé tÞch ghi vµo Sæ ®¨ng ký khai tö vµ GiÊychøng tö (b¶n chÝnh vµ b¶n sao theo sè lîng ngêi ®i ®¨ng kýkhai tö yªu cÇu);

+ Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x· ký vµo Sæ ®¨ng ký khai tövµ GiÊy chøng tö ®Ó cÊp ngay cho ngêi ®i ®¨ng ký khai tö.

Lu ý: Tõ thùc tiÔn ý thøc chÊp hµnh viÖc ®¨ng ký khai tö cña nh©nd©n cßn thÊp do ¶nh hëng nÆng nÒ bëi tËp qu¸n tang ma, hiÖu qu¶®¨ng ký khai tö ®¹t thÊp, nhÊt lµ ë khu vùc çc tØnh miÒn nói, vïng s©u,vïng xa nªn çc quy ®Þnh vÒ thñ tôc, tr×nh tù ®¨ng ký khai tö trong NghÞ®Þnh sè 158/2005/N§-CP cã nhiÒu ®iÓm ®æi míi c¬ b¶n so víi quy ®Þnht¬ng øng trong NghÞ ®Þnh sè 83/1998/N§-CP tríc ®©y. Cô thÓ lµ:

53


- §¨ng ký khai tö ®èi víi mét sè trêng hîp ®Æc biÖt:+ §¨ng ký khai tö ®èi víi trÎ chÕt s¬ sinh:T¹i §iÒu 23 NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP, thuËt ng÷ �trÎ chÕt

s¬ sinh� ®îc sö dông ®Ó thay thÕ cho thuËt ng÷ �trÎ sinh ra råimíi chÕt� trong §iÒu 20 NghÞ ®Þnh sè 83/1998/N§-CP tríc ®©y,nhng ®Òu ®îc hiÓu lµ trÎ sinh ra sèng ®îc 24 giê trë lªn råi míichÕt. Trong trêng hîp nµy ph¶i ®¨ng ký c¶ khai sinh vµ khai tö.Quy ®Þnh nh vËy nh»m phôc vô cho viÖc thèng kª d©n sè, thèngkª nguyªn nh©n tö vong. Tuy nhiªn, trong nh÷ng trêng hîp trÎsèng ®îc qu¸ Ýt ngµy, cha, mÑ cña trÎ thêng cha kÞp ®Æt tªn con,vµ còng kh«ng ®i ®¨ng ký khai sinh, khai tö. Do ®ã, çn bé t ph¸p- hé tÞch cÇn chñ ®éng n¾m b¾t th«ng tin ®Ó ®¨ng ký vµo Sæ ®¨ngký khai sinh vµ Sæ ®¨ng ký khai tö, trong ®ã ghi râ vµo cét ghi chónéi dung �trÎ chÕt s¬ sinh�.

+ §¨ng ký khai tö cho ngêi bÞ Toµ ¸n tuyªn bè lµ ®· chÕt: ViÖc ®¨ng ký khai tö cho ngêi bÞ Toµ ¸n tuyªn bè lµ ®· chÕt chØ

- VÒ thñ tôc, nguyªn t¾c chung lµ chØ cÇn GiÊy b¸o tö hoÆc giÊy têthay thÕ hîp lÖ lµ çn bé t ph¸p - hé tÞch cã thÓ thùc hiÖn ngay hµnhvi ®¨ng ký khai tö. Çn bé t ph¸p - hé tÞch cÇn t¹o ®iÒu kiÖn tèi ®acho ngêi d©n ®¨ng ký khai tö. Bªn c¹nh ®ã cÇn ph¶i chñ ®éng n¾mv÷ng ®Þa bµn, kÞp thêi ph¸t hiÖn sù kiÖn chÕt x¶y ra ®Ó nh¾c nhë, vËn®éng nh©n d©n ®i ®¨ng ký khai tö, phôc vô cho viÖc thèng kª hé tÞch;

- VÒ tr×nh tù, cïng víi viÖc quy ®Þnh thêi h¹n ®¨ng ký khai tö dµih¬n, NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP ®ång thêi còng ®· bá viÖc cÊpGiÊy cho phÐp mai t¸ng khi ®¨ng ký khai tö. Quy ®Þnh nµy nh»m phïhîp víi thùc tiÔn lµ ®Ó cho th©n nh©n ngêi chÕt sau khi hoµn tÊt viÖctæ chøc tang ma míi ph¶i ®i ®¨ng ký khai tö.

54


®îc thùc hiÖn khi cã quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n ®· cã hiÖu lùc ph¸pluËt. Trong trêng hîp nµy ngêi yªu cÇu Toµ ̧ n tuyªn bè mét ngêilµ ®· chÕt cã tr¸ch nhiÖm ph¶i thùc hiÖn viÖc ®¨ng ký khai tö.

Khi mét ngêi bÞ Toµ ¸n tuyªn bè lµ ®· chÕt, ®· ®îc ®¨ng kýkhai tö, nay trë vÒ vµ ®îc Toµ ¸n ra quyÕt ®Þnh huû bá quyÕt ®Þnhtuyªn bè chÕt, th× Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i ®· ®¨ng ký khai töc¨n cø vµo quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt cña Toµ ¸n vÒ viÖchuû bá quyÕt ®Þnh tuyªn bè ngêi ®ã ®· chÕt, g¹ch tªn ngêi ®ãtrong sæ ®¨ng ký khai tö.

2.2. §¨ng ký kÕt h«n, ®¨ng ký nu«i con nu«i, ®¨ng ký viÖc nhËncha, mÑ, con

a) §¨ng ký kÕt h«n §¨ng ký kÕt h«n lµ hµnh vi hµnh chÝnh do c¬ quan ®¨ng ký hé

tÞch cã thÈm quyÒn tiÕn hµnh nh»m x¸c lËp quan hÖ h«n nh©n gi÷amét ngêi nam vµ mét ngêi n÷ b¶o ®¶m çc ®iÒu kiÖn kÕt h«n vµtheo thñ tôc, tr×nh tù ph¸p luËt quy ®Þnh.

- ý nghÜa cña viÖc ®¨ng ký kÕt h«n:+ Theo ph¸p luËt h«n nh©n vµ gia ®×nh cña níc ta, ®¨ng ký

kÕt h«n lµ thñ tôc duy nhÊt cã gi¸ trÞ ph¸p lý x¸c lËp quan hÖ h«nnh©n. Mäi nghi thøc kÕt h«n kh¸c (vÝ dô: tæ chøc kÕt h«n theo luËttôc, tæ chøc kÕt h«n theo nghi lÔ t¹i nhµ thê...) ®Òu kh«ng cã gi¸ trÞph¸p lý. Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 11 LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh

Lu ý: Trong thùc tÕ t¸c nghiÖp, çn bé t ph¸p - hé tÞch cÇn luý ®Æc biÖt viÖc ®¨ng ký khai tö ®èi víi çc trêng hîp chÕt cã nghivÊn, chÕt do bÖnh dÞch hoÆc ngêi chÕt kh«ng râ tung tÝch.

55


n¨m 2000, nam n÷ kh«ng ®¨ng ký kÕt h«n mµ chung sèng nh vîchång th× kh«ng ®îc ph¸p luËt c«ng nhËn lµ vî chång;

+ KÓ tõ thêi ®iÓm viÖc ®¨ng ký kÕt h«n ®îc thùc hiÖn, gi÷angêi nam vµ ngêi n÷ míi ph¸t sinh quan hÖ vî chång hîp ph¸pvíi çc quyÒn vµ nghÜa vô vÒ nh©n th©n vµ tµi s¶n theo quy ®Þnhcña ph¸p luËt;

+ ViÖc c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn thùc hiÖn ®¨ng ký kÕth«n lµ hµnh vi ph¸p lý thÓ hiÖn sù ghi nhËn vµ b¶o hé cña Nhµníc ®èi víi quan hÖ h«n nh©n ®· ®îc x¸c lËp.

- §iÒu kiÖn kÕt h«n:Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 9 LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m

2000, mét quan hÖ h«n nh©n gi÷a mét ngêi nam víi mét ngêi n÷chØ ®îc x¸c lËp khi çc bªn ®¸p øng ®Çy ®ñ çc ®iÒu kiÖn kÕt h«n,bao gåm:

+ VÒ ®é tuæi: nam tõ 20 tuæi trë lªn, n÷ tõ 18 tuæi trë lªn;+ VÒ ý chÝ tù nguyÖn kÕt h«n: viÖc kÕt h«n do hai bªn nam vµ

n÷ tù nguyÖn quyÕt ®Þnh, kh«ng bªn nµo ®îc Ðp buéc, lõa dèi bªnnµo, kh«ng ai ®îc cìng Ðp hoÆc c¶n trë;

+ ViÖc kÕt h«n kh«ng thuéc mét trong çc trêng hîp cÊm kÕth«n quy ®Þnh t¹i §iÒu 10 LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh, cô thÓ lµ:

. CÊm kÕt h«n víi ngêi ®ang cã vî hoÆc ®ang cã chång;

. CÊm kÕt h«n víi ngêi mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù;

. CÊm kÕt h«n gi÷a nh÷ng ngêi cïng dßng m¸u vÒ trùc hÖ;gi÷a nh÷ng ngêi cã hä trong ph¹m vi ba ®êi;

. CÊm kÕt h«n gi÷a nh÷ng ngêi cã quan hÖ cha, mÑ nu«i víicon nu«i hoÆc ®· tõng cã quan hÖ gi÷a cha, mÑ nu«i víi con nu«i,bè chång víi con d©u, mÑ vî víi con rÓ, bè dîng víi con riªng cña56


vî, mÑ kÕ víi con riªng cña chång;. CÊm kÕt h«n gi÷a nh÷ng ngêi cïng giíi tÝnh.Çn bé t ph¸p - hé tÞch cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra xem hai bªn nam

n÷ muèn x¸c lËp quan hÖ h«n nh©n cã ®¸p øng ®Çy ®ñ çc ®iÒu kiÖn kÕth«n nãi trªn hay kh«ng th«ng qua thñ tôc, tr×nh tù ®¨ng ký kÕt h«n.

- §¨ng ký kÕt h«n theo thñ tôc th«ng thêng: Lµ viÖc ®¨ng ký kÕt h«n theo thñ tôc, tr×nh tù quy ®Þnh t¹i

§iÒu 17 vµ §iÒu 18 NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP.+ ThÈm quyÒn ®¨ng ký kÕt h«n: C¬ quan cã thÈm quyÒn ®¨ng ký kÕt h«n lµ Uû ban nh©n d©n

cÊp x· n¬i c tró cña bªn nam hoÆc bªn n÷. Kh¸i niÖm �n¬i c tró�®îc hiÓu lµ n¬i ®¨ng ký hé khÈu thêng tró hoÆc lµ n¬i ®¨ng kýhé khÈu t¹m tró cã thêi h¹n. Do ®ã, viÖc x¸c ®Þnh thÈm quyÒn ®¨ngký kÕt h«n ®îc thùc hiÖn nh sau:

. NÕu c¶ bªn nam vµ bªn n÷ ®Òu cã ®¨ng ký hé khÈu thêngtró th× ®¬ng sù cã quyÒn lùa chän ®¨ng ký kÕt h«n t¹i UBND x·n¬i bªn nam hoÆc bªn n÷ ®¨ng ký hé khÈu thêng tró;

. NÕu chØ bªn nam hoÆc bªn n÷ cã ®¨ng ký hé khÈu thêng tró

Lu ý: ViÖc x¸c lËp quan hÖ h«n nh©n cña ®ång bµo thuéc d©n técthiÓu sè, c tró ë ®Þa bµn miÒn nói, vïng s©u, vïng xa còng ph¶i b¶o®¶m ®Çy ®ñ çc ®iÒu kiÖn kÕt h«n ®· nªu ë trªn (thñ tôc ®¨ng ký kÕt h«n®¬n gi¶n h¬n, theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 8, NghÞ ®Þnh 32/2002/N§-CP ngµy27/3/2002 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh viÖc ¸p dông LuËt H«n nh©n vµ gia®×nh ®èi víi çc d©n téc thiÓu sè (NghÞ ®Þnh sè 32/2002/N§-CP))th×quan hÖ h«n nh©n ®ã míi ®îc ph¸p luËt c«ng nhËn.

57


th× viÖc ®¨ng ký kÕt h«n ®îc thùc hiÖn t¹i Uû ban nh©n d©n cÊpx· n¬i bªn nam hoÆc bªn n÷ cã hé khÈu thêng tró;

. NÕu c¶ bªn nam vµ bªn n÷ ®Òu kh«ng cã hoÆc cha cã n¬i®¨ng ký hé khÈu thêng tró, nhng cã ®¨ng ký hé khÈu t¹m tró cãthêi h¹n th× viÖc ®¨ng ký kÕt h«n ®îc thùc hiÖn t¹i Uû ban nh©nd©n cÊp x· n¬i bªn nam hoÆc bªn n÷ ®¨ng ký t¹m tró cã thêi h¹n;

. NÕu c¶ bªn nam vµ bªn n÷ ®Òu lµ c«ng d©n ViÖt Nam ®ang häctËp, c«ng t¸c hoÆc lao ®éng cã thêi h¹n ë níc ngoµi, ®· c¾t hé khÈukhái n¬i thêng tró tríc khi xuÊt c¶nh, nay vÒ níc xin ®¨ng kýkÕt h«n th× Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i bªn nam hoÆc bªn n÷ ctró tríc khi xuÊt c¶nh lµ c¬ quan cã thÈm quyÒn ®¨ng ký kÕt h«n.

+ Thñ tôc ®¨ng ký kÕt h«n: Hå s¬ ®¨ng ký hîp lÖ bao gåm çc giÊy tê sau:. GiÊy tê ph¶i nép: Tê khai ®¨ng ký kÕt h«n cña ngêi xin ®¨ng

ký kÕt h«n (theo mÉu do Bé T ph¸p ban hµnh). VÊn ®Ò x¸c nhËn vÒ t×nh tr¹ng h«n nh©n cña ngêi xin ®¨ng

ký kÕt h«n quy ®Þnh trong NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP cã nhiÒu®iÓm míi nh sau:

NÕu c¶ hai bªn nam, n÷ ®Òu c tró trong cïng mét x·, phêng,thÞ trÊn th× kh«ng b¾t buéc ®¬ng sù ph¶i cã x¸c nhËn vÒ t×nh tr¹ngh«n nh©n trong hå s¬ ®¨ng ký kÕt h«n, bëi trong trêng hîp nµy, çnbé t ph¸p - hé tÞch cã thÓ n¾m râ vÒ t×nh tr¹ng h«n nh©n cña ngêic tró trong x·, phêng, thÞ trÊn qua tra cøu Sæ ®¨ng ký kÕt h«n;

Trong trêng hîp bªn nam hoÆc bªn n÷ c tró ë mét x·,phêng, thÞ trÊn kh¸c víi n¬i ®¨ng ký kÕt h«n, th× cÇn cã x¸c nhËnvÒ t×nh tr¹ng h«n nh©n cña Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i ngêi ®ãc tró. ViÖc x¸c nhËn vÒ t×nh tr¹ng h«n nh©n cã thÓ thùc hiÖn theo2 çch: trùc tiÕp x¸c nhËn vµo Tê khai ®¨ng ký kÕt h«n hoÆc cÊp58


riªng GiÊy x¸c nhËn t×nh tr¹ng h«n nh©n theo quy ®Þnh tõ §iÒu 65®Õn §iÒu 67 NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP.

. GiÊy tê ph¶i xuÊt tr×nh: Hai bªn nam, n÷ chØ cÇn ph¶i xuÊttr×nh mét lo¹i giÊy tê lµ GiÊy chøng minh nh©n d©n (kh«ng ph¶ixuÊt tr×nh GiÊy khai sinh, Sæ hé khÈu, GiÊy chøng nhËn søc khoÎnh quy ®Þnh tríc ®©y n÷a). CÇn lu ý lµ theo tinh thÇn c¶i çchhµnh chÝnh, ngay c¶ trong trêng hîp ®¬ng sù lµ ngêi ®· ly h«nhoÆc lµ ngêi ®· kÕt h«n nhng vî (hoÆc chång) ®· chÕt th× khi lµmthñ tôc ®¨ng ký kÕt h«n ®¬ng sù còng kh«ng ph¶i xuÊt tr×nh b¶n¸n, quyÕt ®Þnh thuËn t×nh ly h«n hoÆc GiÊy chøng tö cña ngêi vî(hoÆc ngêi chång) ®· chÕt. §¬ng sù chØ ph¶i xuÊt tr×nh nh÷nggiÊy tê nµy khi xin cÊp x¸c nhËn vÒ t×nh tr¹ng h«n nh©n.

Lu ý: Môc ®Ých cña viÖc x¸c nhËn t×nh tr¹ng h«n nh©n nh»mkh¼ng ®Þnh chÝnh x¸c ®¬ng sù cßn ®éc th©n vµo thêi ®iÓm xin ®¨ngký kÕt h«n. Çc c¬ quan cã thÈm quyÒn x¸c nhËn t×nh tr¹ng h«n nh©ncÇn nhËn thøc ®óng ®¾n tÇm quan träng vµ thùc hiÖn viÖc x¸c nhËnb¶o ®¶m yªu cÇu vÒ tÝnh chÝnh x¸c cña néi dung x¸c nhËn. Trªn thùctÕ cã t×nh tr¹ng mét sè c¬ quan cha coi träng c«ng t¸c nµy hoÆc qu¶nlý láng lÎo dÉn ®Õn hiÖn tîng x¸c nhËn kh«ng ®óng (®¬ng sù ®· kÕth«n nhng vÉn ®îc x¸c nhËn ®éc th©n) hoÆc ®¬ng sù xin x¸c nhËn®éc th©n nhiÒu lÇn mµ kh«ng biÕt. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy, NghÞ®Þnh sè 158/2005/N§-CP ®· dµnh toµn bé Ch¬ng V ®Ó quy ®Þnh côthÓ vÒ çc vÊn ®Ò ph¸p lý liªn quan ®Õn viÖc cÊp GiÊy x¸c nhËn t×nhtr¹ng h«n nh©n, cô thÓ lµ:

- Gi¸ trÞ sö dông cña GiÊy x¸c nhËn t×nh tr¹ng h«n nh©n: ®îc södông vµo viÖc ®¨ng ký kÕt h«n hoÆc çc môc ®Ých kh¸c mµ ngêi d©ncÇn chøng minh vÒ t×nh tr¹ng h«n nh©n cña m×nh (VÝ dô: ngêi ®·

59


thµnh niªn muèn xin GiÊy x¸c nhËn vÒ t×nh tr¹ng h«n nh©n ®Ó ®îcb¶o l·nh ra níc ngoµi ®Þnh c theo diÖn ®oµn tô cïng cha, mÑ). §©ylµ quy ®Þnh míi cña NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP. C¬ quan ®¨ngký hé tÞch cÇn t«n träng vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nh©n d©n trongviÖc cÊp GiÊy x¸c nhËn t×nh tr¹ng h«n nh©n.

- Thêi h¹n sö dông: GiÊy x¸c nhËn t×nh tr¹ng h«n nh©n cã gi¸ trÞsö dông trong 6 th¸ng, kÓ tõ ngµy cÊp.

- ThÈm quyÒn x¸c nhËn t×nh tr¹ng h«n nh©n: ®îc quy ®Þnh tËptrung vµo Uû ban nh©n d©n cÊp x·, n¬i c tró cña ngêi xin cÊp x¸cnhËn. So víi NghÞ ®Þnh sè 83/1998/N§-CP, NghÞ ®Þnh sè158/2005/N§-CP ®· h¹n chÕ ph¹m vi chñ thÓ cã thÈm quyÒn cÊp x¸cnhËn t×nh tr¹ng h«n nh©n. ThÈm quyÒn cÊp GiÊy x¸c nhËn t×nh tr¹ngh«n nh©n cho nh÷ng ®èi tîng ®Æc thï ®îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 18 vµ§iÒu 66 NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP nh sau:

+ ViÖc x¸c nhËn t×nh tr¹ng h«n nh©n cho çn bé, chiÕn sü thuéclùc lîng vò trang thuéc thÈm quyÒn cña Thñ trëng ®¬n vÞ.

+ ViÖc x¸c nhËn cho c«ng d©n ViÖt Nam ®ang c tró ë nícngoµi vÒ t×nh tr¹ng h«n nh©n trong thêi gian c tró ë trong nícthuéc thÈm quyÒn cña Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i ngêi ®ã c trótríc khi xuÊt c¶nh.

+ ViÖc x¸c nhËn cho c«ng d©n ViÖt Nam ®ang c tró ë níc ngoµivÒ t×nh tr¹ng h«n nh©n trong thêi gian c tró ë níc ngoµi thuéc thÈmquyÒn cña c¬ quan Ngo¹i giao, l·nh sù n¬i ngêi ®ã c tró.

®èi víi trêng hîp c«ng d©n ViÖt Nam ®ang häc tËp, lao ®éngcã thêi h¹n ë níc ngoµi nay vÒ níc xin ®¨ng ký kÕt h«n th× cÇn ph¶icã x¸c nhËn vÒ t×nh tr¹ng h«n nh©n cña nh÷ng c¬ quan sau:

X¸c nhËn cña c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao, l·nh sù cña ViÖt Nam

60


+ Thêi h¹n gi¶i quyÕt ®¨ng ký kÕt h«n:Thêi h¹n gi¶i quyÕt ®¨ng ký kÕt h«n trong NghÞ ®Þnh sè

158/2005/N§-CP ®îc quy ®Þnh ng¾n h¬n so víi NghÞ ®Þnh sè83/1998/N§-CP; theo ®ã, trong thêi h¹n 5 ngµy, tÝnh tõ ngµy nhËn®ñ giÊy tê hîp lÖ, nÕu xÐt thÊy hai bªn nam n÷ cã ®ñ ®iÒu kiÖn kÕt

t¹i níc n¬i ®¬ng sù häc tËp, lao ®éng vÒ t×nh tr¹ng h«n nh©n trongthêi gian ë níc ngoµi;

. X¸c nhËn cña Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i ®¬ng sù ®¨ng ký hékhÈu thêng tró vÒ t×nh tr¹ng h«n nh©n tríc khi xuÊt c¶nh (chØ ®Ætra nÕu n¬i ®¨ng ký kÕt h«n kh¸c víi n¬i ®¨ng ký hé khÈu thêng trótríc khi xuÊt c¶nh); trong trêng hîp ®¬ng sù xin ®¨ng ký kÕt h«nt¹i chÝnh n¬i ®¨ng ký hé khÈu thêng tró tríc khi xuÊt c¶nh th×kh«ng cÇn ph¶i x¸c nhËn nµy.

- Thñ tôc, tr×nh tù cÊp x¸c nhËn t×nh tr¹ng h«n nh©n vµo Tê khai®¨ng ký kÕt h«n hoÆc cÊp GiÊy x¸c nhËn t×nh tr¹ng h«n nh©n riªng:Ngêi yªu cÇu cÊp GiÊy x¸c nhËn t×nh tr¹ng h«n nh©n ph¶i nép Têkhai (theo mÉu quy ®Þnh). Trong trêng hîp ®¬ng sù ®· ly h«n hoÆc®· tõng cã vî (hoÆc chång) nhng ngêi kia ®· chÕt th× ph¶i xuÊttr×nh trÝch lôc b¶n ¸n hoÆc quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt cña Toµ¸n vÒ viÖc ly h«n hoÆc b¶n sao GiÊy chøng tö.

Sau khi nhËn ®ñ giÊy tê hîp lÖ, ngêi cã thÈm quyÒn x¸c nhËnvÒ t×nh tr¹ng h«n nh©n cã tr¸ch nhiÖm x¸c nhËn vµo Tê khai ®¨ng kýkÕt h«n cña ®¬ng sù hoÆc lËp vµ cÊp cho ®¬ng sù GiÊy x¸c nhËnt×nh tr¹ng h«n nh©n riªng theo mÉu quy ®Þnh. Trong trêng hîp cÇnph¶i x¸c minh thªm ®Ó kh¼ng ®Þnh chÝnh x¸c vÒ t×nh tr¹ng h«n nh©ncña ®¬ng sù th× c¬ quan cã thÈm quyÒn ®îc phÐp kÐo dµi thêi h¹ngi¶i quyÕt x¸c nhËn t×nh tr¹ng h«n nh©n kh«ng qu¸ 5 ngµy.

61


h«n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× Uû ban nh©n d©n cÊp x· ph¶ithùc hiÖn ®¨ng ký kÕt h«n cho ®¬ng sù. CÇn lu ý mét ®iÓm míivÒ thêi h¹n gi¶i quyÕt ®¨ng ký kÕt h«n trong NghÞ ®Þnh sè158/2005/N§-CP lµ kh«ng cho phÐp c¬ quan cã thÈm quyÒn ®¨ng kýkÕt h«n ®îc tr× ho·n viÖc gi¶i quyÕt trong bÊt kú trêng hîp nµo.

+ Tr×nh tù ®¨ng ký kÕt h«n:Bíc 1: TiÕp nhËn hå s¬ ®¨ng ký kÕt h«n, kiÓm tra çc giÊy tê

ngêi ®i ®¨ng ký kÕt h«n nép vµ xuÊt tr×nh ®· ®Çy ®ñ vµ ®óng quy®Þnh cha; xem xÐt viÖc ®¨ng ký khai sinh cã ®óng thÈm quyÒnkh«ng; c¨n cø vµo ®èi tîng ®¨ng ký kÕt h«n ®Ó x¸c ®Þnh thñ tôc,tr×nh tù ®¨ng ký kÕt h«n sÏ ¸p dông (®¨ng ký theo thñ tôc b×nhthêng hay ®¨ng ký theo thñ tôc ¸p dông ®èi víi ®ång bµo d©n técthiÓu sè hoÆc thñ tôc ®¨ng ký kÕt h«n ¸p dông ®èi víi khu vùcbiªn giíi).

Sau khi kiÓm tra hå s¬, nÕu çc giÊy tê cha hîp lÖ th× híngdÉn ®¬ng sù hoµn thiÖn hå s¬ (trong trêng hîp nµy coi nh chathô lý hå s¬ vµ cha tÝnh thêi h¹n gi¶i quyÕt); nÕu ph¸t hiÖn viÖc®¨ng ký kÕt h«n kh«ng thuéc thÈm quyÒn th× tr¶ hå s¬ vµ híngdÉn ®¬ng sù ®Õn ®¨ng ký t¹i c¬ quan cã thÈm quyÒn.

Bíc 2: KiÓm tra ®iÒu kiÖn kÕt h«n. Sau khi nhËn ®ñ hå s¬ hîp lÖ, çn bé t ph¸p - hé tÞch tiÕn

hµnh kiÓm tra xem hai bªn nam n÷ cã ®¸p øng ®Çy ®ñ çc ®iÒu kiÖnkÕt h«n theo quy ®Þnh cña LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh hay kh«ng.

Quy tr×nh ®¨ng ký kÕt h«n theo NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP®· bá thñ tôc niªm yÕt viÖc kÕt h«n. Do ®ã, sau khi kiÓm tra çc ®iÒukiÖn kÕt h«n qua giÊy tê ®¬ng sù nép vµ xuÊt tr×nh th× Uû bannh©n d©n cÊp x· th«ng b¸o cho ®¬ng sù biÕt vÒ ngµy sÏ tæ chøc LÔ®¨ng ký kÕt h«n.62


Bíc 3: Tæ chøc LÔ ®¨ng ký kÕt h«n.LÔ ®¨ng ký kÕt h«n ®îc tæ chøc t¹i trô së Uû ban nh©n d©n

cÊp x·, do ®¹i diÖn Uû ban nh©n d©n cÊp x· chñ tr×, cã sù tham giab¾t buéc cña çn bé t ph¸p - hé tÞch vµ hai bªn nam n÷. Ngêith©n vµ b¹n bÌ cña hai bªn nam n÷ cã thÓ cã mÆt ®Ó tham dù,chøng kiÕn LÔ ®¨ng ký kÕt h«n.

T¹i LÔ ®¨ng ký kÕt h«n, ®¹i diÖn Uû ban nh©n d©n cÊp x· yªucÇu hai bªn nam n÷ cho biÕt ý muèn tù nguyÖn kÕt h«n. NÕu hai bªn

Lu ý: KÕt thóc bíc kiÓm tra çc ®iÒu kiÖn kÕt h«n cã thÓ x¶y ramét trong çc trêng hîp sau:

- Tõ chèi ®¨ng ký kÕt h«n: NÕu qua kiÓm tra ph¸t hiÖn mét tronghai bªn nam n÷ hoÆc c¶ hai bªn kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn kÕt h«n (vÝ dô:kh«ng ®ñ tuæi kÕt h«n hoÆc ®ang cã vî, cã chång hoÆc viÖc kÕt h«nthuéc trêng hîp cÊm kÕt h«n...) th× Uû ban nh©n d©n cÊp x· th«ngb¸o b»ng v¨n b¶n vÒ viÖc tõ chèi ®¨ng ký kÕt h«n, trong ®ã nªu râ lýdo tõ chèi;

- Huû viÖc ®¨ng ký kÕt h«n: NÕu sau khi Uû ban nh©n d©n cÊp x·®· th«ng b¸o vÒ viÖc mêi ®¬ng sù lªn lµm LÔ ®¨ng ký kÕt h«n mµ haibªn nam n÷ kh«ng ®Õn ®¨ng ký kÕt h«n, còng kh«ng cã ®¬n ®Ò nghÞho·n thêi h¹n ®¨ng ký kÕt h«n víi lý do chÝnh ®¸ng th× Uû ban nh©nd©n huû viÖc ®¨ng ký kÕt h«n vµ th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n viÖc huû, lýdo huû ®¨ng ký kÕt h«n ®èi víi ®¬ng sù;

- Rót hå s¬ ®¨ng ký kÕt h«n: Trong thêi h¹n Uû ban nh©n d©n x·®ang tiÕn hµnh x¸c minh vÒ viÖc kÕt h«n mµ mét trong hai bªn hoÆc c¶hai bªn nam n÷ chñ ®éng xin rót l¹i hå s¬, kh«ng tiÕp tôc ®¨ng ký kÕth«n n÷a th× Uû ban nh©n d©n cÊp x· tr¶ l¹i hå s¬ cho ®¬ng sù. Trongtrêng hîp nµy kh«ng hoµn l¹i lÖ phÝ ®¨ng ký kÕt h«n cho ®¬ng sù.

63


kh¼ng ®Þnh ý chÝ tù nguyÖn kÕt h«n th× çn bé t ph¸p - hé tÞch cãtr¸ch nhiÖm ghi vµo Sæ ®¨ng ký kÕt h«n vµ GiÊy ®¨ng ký kÕt h«n.Sau ®ã mêi hai bªn nam n÷ cïng ký tªn vµo GiÊy chøng nhËn kÕt h«nvµ Sæ ®¨ng ký kÕt h«n. Sau ®ã, ®¹i diÖn Uû ban nh©n d©n cÊp x· kývµ trao cho mçi bªn 01 b¶n chÝnh GiÊy chøng nhËn kÕt h«n, gi¶i thÝchcho hai bªn vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña vî, chång theo quy ®Þnh cñaLuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh. NÕu ®¬ng sù cã yªu cÇu cÊp b¶n sao th×cÊp b¶n sao cho ®¬ng sù víi sè lîng theo yªu cÇu cña hä.

b) §¨ng ký nu«i con nu«iNu«i con nu«i lµ viÖc x¸c lËp quan hÖ cha mÑ vµ con gi÷a ngêi

nhËn nu«i con nu«i vµ ngêi ®îc nhËn lµm con nu«i, b¶o ®¶m chongêi ®îc nhËn lµm con nu«i ®îc tr«ng nom, nu«i dìng, ch¨msãc, gi¸o dôc phï hîp víi ®¹o ®øc x· héi. ViÖc x¸c lËp quan hÖ nu«icon nu«i lµm ph¸t sinh gi÷a ngêi nhËn nu«i con nu«i vµ ngêi®îc nhËn lµm con nu«i ®Çy ®ñ çc quyÒn vµ nghÜa vô cña cha mÑvµ con. ViÖc nu«i con nu«i chØ cã gi¸ trÞ ph¸p lý khi ®· ®îc ®¨ngký t¹i c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn.

HiÖn nay, t¹i mét sè vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè cßn tån t¹i tËpqu¸n nhËn con nu«i danh nghÜa: nhËn con cña l¸ng giÒng hoÆc nh÷ngngêi trong dßng hä lµm con nu«i nhng trªn thùc tÕ gi÷a ngêi nhËnnu«i vµ con nu«i kh«ng thùc sù ph¸t sinh çc nghÜa vô vµ quyÒn gi÷acha, mÑ vµ con; con nu«i vÉn sèng cïng cha, mÑ ®Î vµ tr¸ch nhiÖm nu«idìng, ch¨m sãc con vÉn hoµn toµn do cha, mÑ ®Î thùc hiÖn. ViÖc nhËncon nu«i danh nghÜa nh vËy kh«ng cã gi¸ trÞ ph¸p lý.

- ý nghÜa cña viÖc ®¨ng ký nu«i con nu«i:§¨ng ký nu«i con nu«i lµ viÖc c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn

c«ng nhËn viÖc x¸c lËp quan hÖ cha, mÑ, con gi÷a ngêi nhËn nu«icon nu«i (cha, mÑ nu«i) vµ ngêi ®îc nhËn lµm con nu«i (connu«i). ChØ sau khi viÖc ®¨ng ký nu«i con nu«i ®îc thùc hiÖn, gi÷acha, mÑ nu«i vµ con nu«i míi ph¸t sinh çc quyÒn vµ nghÜa vô64


ph¸p lý cña quan hÖ cha, mÑ, con.Quan hÖ nu«i con nu«i chØ ®îc Nhµ níc c«ng nhËn vµ b¶o hé khi

®· ®îc ®¨ng ký t¹i c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn. ViÖc nu«i connu«i kh«ng ®¨ng ký t¹i c¬ quan hé tÞch (nu«i con nu«i thùc tÕ) kh«ng®îc c«ng nhËn vÒ gi¸ trÞ ph¸p lý, do ®ã kh«ng lµm ph¸t sinh çc quyÒnvµ nghÜa vô gi÷a cha, mÑ nu«i vµ con nu«i theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

- §iÒu kiÖn ®Ó x¸c lËp quan hÖ nu«i con nu«i:+ §èi víi ngêi nhËn con nu«i:Ngêi nhËn con nu«i ph¶i cã ®ñ çc ®iÒu kiÖn sau ®©y:. Cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù ®Çy ®ñ;. H¬n con nu«i tõ 20 tuæi trë lªn; . Cã t çch ®¹o ®øc tèt;. Cã ®iÒu kiÖn thùc tÕ b¶o ®¶m viÖc tr«ng nom, ch¨m sãc, nu«i

dìng, gi¸o dôc con nu«i;. Kh«ng ph¶i lµ ngêi ®ang bÞ h¹n chÕ mét sè quyÒn cña cha,

mÑ ®èi víi con cha thµnh niªn hoÆc bÞ kÕt ¸n mµ cha ®îc xãa¸n tÝch vÒ mét trong çc téi cè ý x©m ph¹m tÝnh m¹ng, søc kháe,nh©n phÈm, danh dù cña ngêi kh¸c; ngîc ®·i hoÆc hµnh h¹ «ng,bµ, cha, mÑ, vî, chång, con, ch¸u, ngêi cã c«ng nu«i dìng m×nh;dô dç, Ðp buéc hoÆc chøa chÊp ngêi cha thµnh niªn ph¹m ph¸p;mua b¸n, ®¸nh tr¸o, chiÕm ®o¹t trÎ em; çc téi x©m ph¹m t×nh dôc®èi víi trÎ em; cã hµnh vi xói giôc, Ðp buéc con lµm nh÷ng viÖc tr¸iph¸p luËt, tr¸i ®¹o ®øc x· héi.

Lu ý: Trong trêng hîp vî chång cïng nhËn nu«i con nu«i th× c¶ngêi vî vµ ngêi chång ®Òu ph¶i ®¸p øng ®ñ çc ®iÒu kiÖn nªu trªn.

65


+ §èi víi ngêi ®îc nhËn lµm con nu«i:Ngêi ®îc nhËn lµm con nu«i ph¶i lµ ngêi tõ 15 tuæi trë

xuèng. §Ó b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn tèt ®Ñp cña quan hÖ nu«i connu«i, Nhµ níc vËn ®éng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè xo¸ bá tËp qu¸nnhËn nu«i con nu«i mµ ngêi nhËn nu«i con nu«i kh«ng h¬n ngêi®îc nhËn lµm con nu«i tõ 20 tuæi trë lªn.

Ngêi trªn 15 tuæi cã thÓ ®îc nhËn lµm con nu«i nÕu lµth¬ng binh, ngêi tµn tËt, ngêi mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sùhoÆc lµm con nu«i cña ngêi giµ yÕu c« ®¬n.

Mét ngêi chØ cã thÓ lµm con nu«i cña mét ngêi hoÆc cña c¶hai ngêi lµ vî chång.

+ Sù tù nguyÖn x¸c lËp quan hÖ nu«i con nu«i cña çc bªntham gia quan hÖ nu«i con nu«i: Quan hÖ nu«i con nu«i chØ ®îcx¸c lËp khi cã sù tù nguyÖn vµ ®ång ý thèng nhÊt cña bªn nhËn connu«i víi bªn cho con nu«i vµ b¶n th©n con nu«i (trong trêng hîptrÎ em ®îc nhËn lµm con nu«i ®· tõ ®ñ 09 tuæi trë lªn). ViÖc nhËnngêi cha thµnh niªn, ngêi ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vid©n sù lµm con nu«i ph¶i ®îc sù ®ång ý b»ng v¨n b¶n cña cha mÑ®Î cña ngêi ®ã; nÕu cha mÑ ®Î ®· chÕt, mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©nsù hoÆc kh«ng x¸c ®Þnh ®îc cha, mÑ th× ph¶i ®îc sù ®ång ý b»ngv¨n b¶n cña ngêi gi¸m hé.

- §¨ng ký nu«i con nu«i theo thñ tôc th«ng thêng: §îc quy ®Þnh tõ §iÒu 25 ®Õn §iÒu 28 NghÞ ®Þnh sè

158/2005/N§-CP.+ ThÈm quyÒn: Trªn c¬ së ph©n biÖt râ tõng ®èi tîng trÎ ®îc

nhËn lµm con nu«i, §iÒu 25 NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP ®· quy®Þnh râ thÈm quyÒn ®¨ng ký nu«i con nu«i trong tõng trêng hîpcô thÓ nh sau:66


. Trong trêng hîp trÎ ®îc nhËn lµm con nu«i tõ gia ®×nh, th×c¬ quan cã thÈm quyÒn ®¨ng ký nu«i con nu«i lµ Uû ban nh©n d©ncÊp x· n¬i c tró cña ngêi nhËn con nu«i;

. Trong trêng hîp trÎ ®îc nhËn lµm con nu«i lµ trÎ bÞ bá r¬i,cha ®îc ®a vµo c¬ së nu«i dìng th× c¬ quan cã thÈm quyÒn®¨ng ký nu«i con nu«i lµ Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i lËp vµ lugi÷ Biªn b¶n x¸c nhËn t×nh tr¹ng trÎ bÞ bá r¬i;

. Trong trêng hîp trÎ ®îc nhËn lµm con nu«i lµ trÎ bÞ bá r¬i®· ®îc ®a vµo c¬ së nu«i dìng th× c¬ quan cã thÈm quyÒn ®¨ngký nu«i con nu«i lµ Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i cã trô së cña c¬ sënu«i dìng.

+ Thñ tôc: ®Ó ®¨ng ký viÖc nu«i con nu«i, ngêi nhËn nu«i connu«i ph¶i hoµn chØnh hå s¬ ®¨ng ký nu«i con nu«i víi çc giÊy têsau ®©y:

. GiÊy tho¶ thuËn vÒ viÖc cho vµ nhËn con nu«i. GiÊy tho¶ thuËnnµy b¾t buéc ph¶i lËp theo mÉu quy ®Þnh víi ®Çy ®ñ çc néi dungth«ng tin cÇn thiÕt ®· cã trong mÉu, bëi mÉu GiÊy tho¶ thuËn vÒ viÖccho vµ nhËn con nu«i ®· ®îc chuÈn ho¸ vµ bao hµm c¶ nh÷ng th«ngtin cÇn thiÕt cña mÉu §¬n xin nhËn con nu«i tríc ®©y.

GiÊy tho¶ thuËn do cha, mÑ cña trÎ vµ ngêi nhËn con nu«ilËp, trong ®ã thÓ hiÖn ý chÝ tù nguyÖn cña bªn giao vµ bªn nhËncon nu«i. GiÊy tê nµy lµ c¬ së ®Ó tr¸nh ph¸t sinh nh÷ng tranh chÊpvÒ sau nªn ph¶i do cha, mÑ ®Î cña trÎ em ký, kÓ c¶ trêng hîp cha,mÑ ®· ly h«n. NÕu cha hoÆc mÑ ®Î cña trÎ ®· chÕt, bÞ mÊt n¨ng lùchµnh vi d©n sù hoÆc h¹n chÕ n¨ng lùc hµnh vi d©n sù th× chØ cÇnch÷ ký cña ngêi kia. NÕu c¶ cha, mÑ ®Î ®Òu ®· chÕt, mÊt n¨ng lùchµnh vi d©n sù hoÆc h¹n chÕ n¨ng lùc hµnh vi d©n sù th× GiÊy tho¶thuËn sÏ do ngêi hoÆc tæ chøc gi¸m hé cña trÎ em ký.

NÕu trÎ ®îc nhËn lµm con nu«i lµ trÎ bÞ bá r¬i hiÖn ®ang sèng67


trong c¬ së nu«i dìng, kh«ng x¸c ®Þnh ®îc ®Þa chØ cña cha, mÑ®Î, th× GiÊy tho¶ thuËn do ngêi ®¹i diÖn cña c¬ së nu«i dìng trÎem ký. NÕu trÎ sèng trong c¬ së nu«i dìng mµ vÉn cßn cha, mÑ ®Îvµ x¸c ®Þnh ®îc ®Þa chØ cña cha, mÑ ®Î th× GiÊy tho¶ thuËn vÉnph¶i do cha, mÑ ®Î cña trÎ ký.

NÕu trÎ ®îc nhËn lµm con nu«i tõ ®ñ 09 tuæi trë lªn th× trongGiÊy tho¶ thuËn ph¶i cã ý kiÕn cña trÎ vÒ viÖc ®ång ý lµm con nu«i(trõ trêng hîp trÎ bÞ mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù hoÆc h¹n chÕn¨ng lùc hµnh vi d©n sù).

. B¶n sao GiÊy khai sinh cña ngêi ®îc nhËn lµm con nu«i.

. Biªn b¶n x¸c nhËn t×nh tr¹ng trÎ bÞ bá r¬i (nÕu trÎ ®îc nhËn

Lu ý: Theo quy ®Þnh míi, ngêi nhËn con nu«i kh«ng ph¶i nép§¬n xin nhËn con nu«i n÷a, nh÷ng th«ng tin quan träng cña lo¹i giÊytê nµy ®· ®îc ®a vµo néi dung GiÊy tho¶ thuËn vÒ viÖc cho vµ nhËncon nu«i.

VÒ vÊn ®Ò x¸c nhËn ngêi nhËn con nu«i cã ®ñ ®iÒu kiÖn nu«icon nu«i: do thÈm quyÒn ®¨ng ký nu«i con nu«i ®îc quy ®Þnh tËptrung vµo Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i ngêi nhËn con nu«i c tró, lµc¬ quan cã ®iÒu kiÖn ®Ó n¾m v÷ng hoµn c¶nh sèng cña ngêi xin nhËncon nu«i, nªn NghÞ ®Þnh quy ®Þnh, viÖc x¸c nhËn vÒ viÖc ngêi nhËnnu«i con nu«i cã ®ñ ®iÒu kiÖn nu«i con nu«i chØ ®Æt ra trong trênghîp trÎ ®îc nhËn lµm con nu«i lµ trÎ bÞ bá r¬i. Trong trêng hîp nµy,Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i thùc hiÖn ®¨ng ký nu«i con nu«i kh«ngph¶i lµ n¬i c tró cña ®¬ng sù, do ®ã, ngêi xin nhËn con nu«i ph¶ixin x¸c nhËn vÒ viÖc m×nh cã ®ñ ®iÒu kiÖn nu«i con nu«i cña Uû bannh©n d©n x· n¬i m×nh c tró vµo GiÊy tho¶ thuËn.

68


lµm con nu«i lµ trÎ bÞ bá r¬i).Nh vËy, so víi quy ®Þnh tríc ®©y, quy ®Þnh hiÖn nay vÒ hå

s¬ ®¨ng ký nu«i con nu«i ®· ®îc bá ®i nhiÒu lo¹i giÊy tê. Theo ®ã,hå s¬ ®¨ng ký nu«i con nu«i kh«ng cÇn cã GiÊy khai sinh, GiÊychøng minh nh©n d©n cña ngêi nhËn con nu«i; Sæ hé khÈu gia®×nh hoÆc giÊy ®¨ng ký t¹m tró cã thêi h¹n cña ngêi nhËn nu«icon nu«i hoÆc cña ngêi ®îc nhËn lµm con nu«i.

+ Thêi h¹n gi¶i quyÕt ®¨ng ký nu«i con nu«i: viÖc ®¨ng ký nu«icon nu«i ph¶i ®îc Uû ban nh©n d©n cÊp x· gi¶i quyÕt trong thêih¹n 05 ngµy, tÝnh tõ ngµy nhËn ®ñ hå s¬ hîp lÖ. Tuy nhiªn, trongtrêng hîp cÇn cã thêi gian ®Ó x¸c minh thªm th× ®îc phÐp kÐodµi thêi h¹n gi¶i quyÕt nhng kh«ng qu¸ 05 ngµy.

+ Tr×nh tù ®¨ng ký nu«i con nu«i:Bíc 1: TiÕp nhËn, kiÓm tra hå s¬ ®¨ng ký nu«i con nu«i.Ngêi nhËn nu«i con nu«i cã tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp nép hå s¬

®¨ng ký nu«i con nu«i cho Uû ban nh©n d©n cÊp x·, n¬i cã thÈmquyÒn gi¶i quyÕt.

Khi ®¬ng sù nép hå s¬ ®¨ng ký nu«i con nu«i, çn bé t ph¸p- hé tÞch cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra tÝnh ®Çy ®ñ vµ hîp lÖ cña çc giÊytê trong hå s¬. NÕu xÐt thÊy hå s¬ b¶o ®¶m çc yªu cÇu theo quy®Þnh th× thô lý hå s¬ vµ thu lÖ phÝ.

Lu ý: Khi tiÕp nhËn hå s¬, çn bé t ph¸p - hé tÞch cÇn chó ý c¨ncø vµo çc giÊy tê mµ ®¬ng sù nép vµ xuÊt tr×nh ®Ó x¸c ®Þnh viÖc thôlý hå s¬ cã ®óng thÈm quyÒn hay kh«ng, ®ång thêi x¸c ®Þnh ®é tuæichªnh lÖch gi÷a cha, mÑ nu«i vµ con nu«i cã b¶o ®¶m quy ®Þnh haykh«ng. NÕu qua hå s¬ vµ tiÕp xóc thÊy cã nghi ngê ngêi nhËn nu«i

69


Bíc 2: X¸c minh çc ®iÒu kiÖn x¸c lËp quan hÖ nu«i con nu«i.Trong thêi h¹n 05 ngµy kÓ tõ ngµy thô lý hå s¬, çn bé t ph¸p

- hé tÞch nghiªn cøu kü çc th«ng tin vÒ ngêi nhËn con nu«i vµcon nu«i ®Ó lµm râ çc vÊn ®Ò sau:

. TÝnh tù nguyÖn cña viÖc cho vµ nhËn nu«i con nu«i;

. T çch cña ngêi nhËn con nu«i (®é tuæi chªnh lÖch víi connu«i; t çch, ®¹o ®øc, kh¶ n¨ng nu«i dìng con nu«i);

. Môc ®Ých nhËn con nu«i.Trong trêng hîp cÇn x¸c minh thªm th× thêi h¹n ®îc kÐo dµi

thªm nhng kh«ng qu¸ 05 ngµy. Sau khi kÕt thóc viÖc x¸c minh,nÕu thÊy viÖc x¸c lËp quan hÖ nu«i con nu«i kh«ng b¶o ®¶m çc®iÒu kiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× Uû ban nh©n d©n cÊp x·mêi çc bªn ®¬ng sù lªn th«ng b¸o quyÕt ®Þnh tõ chèi ®¨ng kýnu«i con nu«i vµ gi¶i thÝch râ lý do tõ chèi b»ng v¨n b¶n. Ngîcl¹i, nÕu xÐt thÊy viÖc nu«i con nu«i b¶o ®¶m çc ®iÒu kiÖn luËt ®Þnhth× Uû ban nh©n d©n th«ng b¸o cho çc bªn ®¬ng sù lªn trô së ®Óthùc hiÖn viÖc ®¨ng ký.

Lu ý: Çc trêng hîp rót hå s¬ ®¨ng ký nu«i con nu«i hoÆc huûviÖc ®¨ng ký nhËn nu«i con nu«i:

- Rót hå s¬ ®¨ng ký nu«i con nu«i: Tríc khi viÖc ®¨ng ký nu«icon nu«i ®îc thùc hiÖn, nÕu mét trong çc bªn ®¬ng sù thay ®æi ý

con nu«i m¾c bÖnh t©m thÇn th× yªu cÇu ®¬ng sù bæ sung GiÊy chøngnhËn søc khoÎ chuyªn khoa t©m thÇn cña c¬ quan y tÕ cã thÈm quyÒnvÒ viÖc ngêi ®ã cã ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ søc khoÎ ®Ó nu«i con nu«i.

70


Bíc 3: ®¨ng ký viÖc nu«i con nu«i.Khi tiÕn hµnh ®¨ng ký nu«i con nu«i ph¶i cã mÆt ®ñ c¶ bªn

cho, bªn nhËn con nu«i vµ con nu«i (nÕu con nu«i tõ ®ñ 09 tuæi trëlªn). ViÖc ®¨ng ký thùc hiÖn nh sau:

. Çn bé t ph¸p - hé tÞch ghi vµo Sæ ®¨ng ký nu«i con nu«i vµQuyÕt ®Þnh c«ng nhËn viÖc nu«i con nu«i;

. Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x· ký 02 b¶n chÝnh QuyÕt ®Þnhc«ng nhËn nu«i con nu«i vµ trao cho mçi bªn mét b¶n chÝnh. NÕu®¬ng sù yªu cÇu cÊp b¶n sao th× cÊp b¶n sao theo sè lîng ®¬ngsù yªu cÇu;

. Bªn giao con nu«i giao cho bªn nhËn con nu«i b¶n chÝnh GiÊykhai sinh cña con nu«i.

So víi quy tr×nh ®¨ng ký con nu«i tríc ®©y, NghÞ ®Þnh sè158/2005/N§-CP kh«ng quy ®Þnh vÒ viÖc ph¶i lËp Biªn b¶n giao

®Þnh vµ bµy tá nguyÖn väng kh«ng tiÕp tôc thñ tôc ®¨ng ký nu«i connu«i n÷a th× Uû ban nh©n d©n cÊp x· yªu cÇu ®¬ng sù thÓ hiÖn ý chÝb»ng v¨n b¶n vµ tr¶ l¹i hå s¬ cho çc bªn ®¬ng sù, kh«ng ph¶i hoµnl¹i lÖ phÝ ®· thu.

- Huû viÖc ®¨ng ký nu«i con nu«i: NÕu sau khi ®· th«ng b¸o cho®¬ng sù ®Õn lµm lÔ giao nhËn con nu«i mµ çc bªn ®¬ng sù kh«ng®Õn nhng kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng th× Uû ban nh©n d©n cÊp x· cãquyÒn huû viÖc ®¨ng ký nu«i con nu«i vµ cã tr¸ch nhiÖm th«ng b¸ocho ®¬ng sù biÕt.

Sau khi viÖc ®¨ng ký nu«i con nu«i chÊm døt do ®¬ng sù thay®æi ý ®Þnh hoÆc bÞ huû, nÕu çc bªn ®¬ng sù muèn ®¨ng ký l¹i viÖcnu«i con nu«i th× ph¶i tiÕn hµnh l¹i thñ tôc tõ ®Çu.

71


nhËn con nu«i khi ®¨ng ký nu«i con nu«i, ®ång thêi ®· bæ sung quy®Þnh vÒ viÖc cho phÐp bæ sung, söa ®æi GiÊy khai sinh cña con nu«isau khi hoµn tÊt viÖc ®¨ng ký nu«i con nu«i theo çch thøc díi ®©y.

Bíc 4: Bæ sung, söa ®æi GiÊy khai sinh cña con nu«i theo yªucÇu cña cha, mÑ nu«i.

Trong trêng hîp con nu«i lµ trÎ bÞ bá r¬i mµ phÇn khai vÒ cha,mÑ trong GiÊy khai sinh vµ Sæ ®¨ng ký khai sinh cßn ®Ó trèng, th×Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i ®· ®¨ng ký khai sinh c¨n cø vµo QuyÕt®Þnh c«ng nhËn viÖc nu«i con nu«i ®Ó ghi bæ sung çc th«ng tin vÒcha, mÑ nu«i vµo phÇn khai vÒ cha, mÑ trong GiÊy khai sinh cñacon nu«i vµ Sæ ®¨ng ký khai sinh, ®ång thêi ghi chó vµo Sæ ®¨ngký khai sinh néi dung �cha, mÑ nu«i�.

Trong trêng hîp trÎ ®· ®îc ®¨ng ký khai sinh nhng gi÷acha, mÑ ®Î vµ cha, mÑ nu«i cã sù tho¶ thuËn thèng nhÊt vÒ viÖcthay ®æi phÇn khai tõ cha, mÑ ®Î sang cha, mÑ nu«i trong GiÊykhai sinh cña con nu«i vµ Sæ ®¨ng ký khai sinh, th× Uû ban nh©nd©n cÊp x· n¬i ®· ®¨ng ký khai sinh cho con nu«i ®îc phÐp thùchiÖn viÖc ®¨ng ký l¹i khai sinh cho con nu«i theo néi dung thay ®æi.Lu ý lµ nÕu con nu«i tõ ®ñ 09 tuæi trë lªn th× sù thay ®æi nµy ph¶icã sù ®ång ý cña con nu«i.

ViÖc ®¨ng ký khai sinh l¹i trong trêng hîp nµy ph¶i ®îc ghirâ vµo cét ghi chó trong Sæ ®¨ng ký khai sinh tríc ®©y, ®ång thêiçn bé t ph¸p - hé tÞch ph¶i thu håi GiÊy khai sinh cò cña connu«i. Sau khi ®· ®¨ng ký l¹i, b¶n chÝnh vµ b¶n sao GiÊy khai sinhcña con nu«i ®îc cÊp theo néi dung khai sinh míi.

c) §¨ng ký viÖc nhËn cha, mÑ, con- ý nghÜa cña viÖc ®¨ng ký nhËn cha, mÑ, con:§¨ng ký nhËn cha, mÑ, con lµ viÖc c¬ quan nhµ níc cã thÈm

quyÒn c«ng nhËn viÖc tù nguyÖn x¸c lËp quan hÖ cha, mÑ, con gi÷a72


nh÷ng ngêi mµ v× çc lý do kh¸c nhau quan hÖ nµy kh«ng ®îc®¬ng nhiªn c«ng nhËn khi ®¨ng ký khai sinh cho ngêi con (vÝ dô:con ngoµi gi¸ thó, con bÞ lu l¹c tõ nhá...).

- §iÒu kiÖn ®Ó ®¨ng ký nhËn cha, mÑ, con:ViÖc ®¨ng ký nhËn cha, mÑ, con theo thñ tôc ®¨ng ký hé tÞch

chØ ®îc thùc hiÖn khi ®¸p øng ®Çy ®ñ çc ®iÒu kiÖn sau ®©y: + Quan hÖ cha, mÑ, con ®îc x¸c lËp trªn c¬ së ý chÝ tù nguyÖn

cña çc bªn;+ Kh«ng cã tranh chÊp liªn quan ®Õn viÖc x¸c lËp quan hÖ cha,

mÑ, con ®ã;+ Ngêi xin nhËn vµ ngêi ®îc nhËn lµ cha, mÑ, con ph¶i cßn

sèng vµo thêi ®iÓm ®¨ng ký.Trêng hîp ®Æc biÖt: truy nhËn cha, mÑ theo thñ tôc ®¨ng ký

hé tÞch. Kho¶n 2 §iÒu 32 NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP ®· quy®Þnh bæ sung trêng hîp ngêi con ®· thµnh niªn hoÆc ngêi gi¸mhé cña ngêi con cha thµnh niªn hoÆc ®· thµnh niªn nhng mÊtn¨ng lùc hµnh vi d©n sù còng cã quyÒn lµm thñ tôc ®¨ng ký nhËnngêi cha, ngêi mÑ ®· chÕt, nÕu viÖc nhËn cha, mÑ lµ tù nguyÖnvµ kh«ng cã tranh chÊp.

- ThÈm quyÒn ®¨ng ký viÖc nhËn cha, mÑ, con:ViÖc ®¨ng ký nhËn cha, mÑ, con cã thÓ ®îc thùc hiÖn t¹i Uû

ban nh©n d©n cÊp x·, n¬i c tró cña ngêi ®îc nhËn lµ con hoÆc

Lu ý: Trong trêng hîp cã tranh chÊp liªn quan ®Õn viÖc x¸c®Þnh cha, mÑ, con th× vô viÖc sÏ do Toµ ¸n cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕttheo thñ tôc tè tông d©n sù.

73


Uû ban nh©n d©n cÊp x·, n¬i c tró cña ngêi ®îc nhËn lµ cha,mÑ tuú theo sù lùa chän cña çc ®¬ng sù.

Khi x¸c ®Þnh c¬ quan cã thÈm quyÒn ®¨ng ký nhËn cha, mÑ,con, cÇn lu ý lµ ®èi víi trêng hîp ngêi gi¸m hé cña con chathµnh niªn hoÆc ®· thµnh niªn nhng mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©nsù th× c¬ quan cã thÈm quyÒn ®¨ng ký nhËn cha, mÑ, con lµ Uû bannh©n d©n cÊp x·, n¬i c tró cña ngêi nhËn hoÆc ®îc nhËn lµ cha,mÑ, con chø kh«ng ph¶i lµ Uû ban nh©n d©n cÊp x·, n¬i ngêi gi¸mhé c tró.

- Thñ tôc ®¨ng ký nhËn cha, mÑ, con:ViÖc nhËn cha, mÑ, con gåm 2 trêng hîp: cha, mÑ nhËn con

hoÆc con nhËn cha, mÑ, nhng thñ tôc ®¨ng ký t¬ng tù nh nhau.Ngêi ®øng ra lµm thñ tôc nhËn cha, mÑ, con ph¶i chuÈn bÞ hå s¬gåm çc giÊy tê ph¶i nép vµ xuÊt tr×nh sau ®©y:

+ GiÊy tê ph¶i nép: Tê khai xin nhËn cha, mÑ, con theo mÉuquy ®Þnh (thay cho §¬n xin nhËn cha, mÑ, con nh quy ®Þnhtríc ®©y).

Trong trêng hîp ngêi cha hoÆc mÑ xin nhËn con cha thµnhniªn ®ang sèng cïng ngêi mÑ hoÆc ngêi cha, th× trong Tê khaiph¶i thÓ hiÖn râ ý kiÕn cña ngêi hiÖn lµ mÑ hoÆc cha vÒ viÖc ®ångý cho ngêi kia ®îc nhËn lµ cha hoÆc mÑ cña con m×nh (trõ trênghîp ngêi ®ã ®· chÕt, mÊt tÝch, mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù hoÆch¹n chÕ n¨ng lùc hµnh vi d©n sù).

+ GiÊy tê ph¶i xuÊt tr×nh: . GiÊy khai sinh cña ngêi con (b¶n chÝnh hoÆc b¶n sao).. Çc giÊy tê, ®å vËt hoÆc çc chøng cø kh¸c ®Ó chøng minh mèi

quan hÖ cha, mÑ, con (nÕu cã).- Thêi h¹n, tr×nh tù ®¨ng ký viÖc nhËn cha, mÑ, con:

74


Trong thêi h¹n 05 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®ñ hå s¬ hîp lÖ, Uûban nh©n d©n cÊp x· ph¶i tiÕn hµnh viÖc x¸c minh. Trong trênghîp cÇn ph¶i x¸c minh thªm th× thêi h¹n kÐo dµi thªm kh«ng qu¸05 ngµy.

NÕu qua x¸c minh, xÐt thÊy kh«ng cã ®ñ c¬ së ®Ó c«ng nhËnviÖc nhËn cha, mÑ, con, hoÆc viÖc nhËn cha, mÑ, con cã tranh chÊpth× Uû ban nh©n d©n cÊp x· mêi ngêi xin nhËn cha, mÑ, con ®ÕnUû ban nh©n d©n ®Ó th«ng b¸o viÖc tõ chèi ®¨ng ký, lý do tõ chèiph¶i ghi râ b»ng v¨n b¶n. Ngîc l¹i, nÕu xÐt thÊy viÖc xin nhËncha, mÑ, con cã ®ñ ®iÒu kiÖn theo quy ®Þnh, th× Uû ban nh©n d©ncÊp x· thùc hiÖn hµnh vi ®¨ng ký nhËn cha, mÑ, con.

Khi ®¨ng ký viÖc nhËn cha, mÑ, con, th× c¶ cha, mÑ vµ ngêi®îc nhËn lµm con ph¶i cã mÆt, trõ trêng hîp ngêi ®îc nhËn lµcha hoÆc mÑ ®· chÕt. Çn bé t ph¸p - hé tÞch ghi vµo Sæ ®¨ng kýnhËn cha, mÑ, con vµ QuyÕt ®Þnh c«ng nhËn viÖc nhËn cha, mÑ,con. Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x· ký vµ cÊp cho mçi bªn métb¶n chÝnh QuyÕt ®Þnh c«ng nhËn viÖc nhËn cha, mÑ, con. B¶n saoQuyÕt ®Þnh c«ng nhËn ®îc cÊp theo yªu cÇu cña çc bªn.

- ViÖc bæ sung, c¶i chÝnh Sæ ®¨ng ký khai sinh vµ GiÊy khaisinh cña ngêi con sau khi cã QuyÕt ®Þnh c«ng nhËn viÖc nhËn cha,mÑ, con:

Nh»m ®¸p øng nguyÖn väng chÝnh ®¸ng cña ngêi d©n trongviÖc xin ghi bæ sung hoÆc c¶i chÝnh GiÊy khai sinh cña ngêi consau khi viÖc nhËn cha, mÑ, con ®îc c«ng nhËn, NghÞ ®Þnh sè158/2005/N§-CP ®· bæ sung quy ®Þnh míi t¹i §iÒu 35 ®Ó gi¶iquyÕt çc trêng hîp ph¸t sinh.

+ §èi víi viÖc bæ sung th«ng tin vµo GiÊy khai sinh cña con:Uû ban nh©n d©n cÊp x·, n¬i ®· ®¨ng ký khai sinh cho ngêi concã tr¸ch nhiÖm c¨n cø vµo QuyÕt ®Þnh c«ng nhËn viÖc nhËn cha,

75


mÑ, con ®Ó ghi bæ sung th«ng tin vµo phÇn khai vÒ cha, mÑ trongGiÊy khai sinh vµ Sæ ®¨ng ký khai sinh cña con (nÕu phÇn ®ã cßnbá trèng).

Trong trêng hîp Sæ ®¨ng ký khai sinh ®· ®îc chuyÓn lu 01quyÓn t¹i Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn, th× Uû ban nh©n d©n cÊpx· ®· thùc hiÖn viÖc ghi bæ sung cã tr¸ch nhiÖm th«ng b¸o cho Uûban nh©n d©n cÊp huyÖn ®Ó ghi tiÕp viÖc bæ sung vµo sæ lu ®ã.

- §èi víi viÖc c¶i chÝnh hé tÞch phÇn khai vÒ cha, mÑ trong Sæ®¨ng ký khai sinh vµ GiÊy khai sinh cña con: trong trêng hîpphÇn khai vÒ cha, mÑ trong Sæ ®¨ng ký khai sinh vµ b¶n chÝnhGiÊy khai sinh cña ngêi con ®· ghi tªn ngêi kh¸c kh«ng ph¶i lµcha, mÑ ®Î th× ®¬ng sù ph¶i lµm thñ tôc c¶i chÝnh hé tÞch.

2.3. §¨ng ký viÖc thay ®æi, c¶i chÝnh, bæ sung hé tÞchMét ®iÓm míi næi bËt trong sù ph©n cÊp thÈm quyÒn ®¨ng ký

hé tÞch theo NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP lµ Uû ban nh©n d©ncÊp x· ®îc ph©n cÊp thÈm quyÒn thùc hiÖn viÖc ®¨ng ký thay ®æi,c¶i chÝnh hé tÞch (tríc ®©y lo¹i viÖc nµy chØ thuéc thÈm quyÒn cñaUû ban nh©n d©n cÊp tØnh), ®ång thêi giao thªm lo¹i viÖc míi lµ bæsung hé tÞch. Thay ®æi, c¶i chÝnh hé tÞch lµ lo¹i viÖc kh¸ phøc t¹ptrong viÖc ¸p dông ph¸p luËt, nªn çn bé cÊp x· cÇn n¾m v÷ng çcvÊn ®Ò c¬ b¶n díi ®©y:

a) Ph¹m vi thay ®æi, c¶i chÝnh, bæ sung hé tÞch vµ c¨n cø ®Ógi¶i quyÕt thay ®æi, c¶i chÝnh hé tÞch

+ Ph¹m vi thay ®æi hé tÞch: ViÖc thay ®æi hé tÞch chØ ®îc thùchiÖn ®èi víi çc d÷ liÖu vÒ hä, tªn, ch÷ ®Öm ®· ®îc ®¨ng ký ®óngtrong Sæ ®¨ng ký khai sinh vµ b¶n chÝnh GiÊy khai sinh. Yªu cÇuthay ®æi hä, tªn, ch÷ ®Öm cña ç nh©n chØ ®îc xem xÐt gi¶i quyÕtkhi thuéc mét trong nh÷ng trêng hîp ®îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 27Bé luËt D©n sù n¨m 2005, cô thÓ lµ:76


+ Trêng hîp 1: Thay ®æi hä, tªn theo yªu cÇu cña ngêi cã hä,tªn mµ viÖc sö dông hä, tªn ®ã g©y nhÇm lÉn, ¶nh hëng ®Õn t×nhc¶m gia ®×nh, ®Õn danh dù, quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña ngêi ®ã;

+ Trêng hîp 2: Thay ®æi hä, tªn theo yªu cÇu cña cha nu«i,mÑ nu«i vÒ viÖc thay ®æi hä, tªn cho con nu«i hoÆc khi ngêi connu«i th«i kh«ng lµm con nu«i vµ ngêi nµy hoÆc cha ®Î, mÑ ®Î yªucÇu lÊy l¹i hä, tªn mµ cha ®Î, mÑ ®Î ®· ®Æt;

+ Trêng hîp 3: Thay ®æi hä, tªn theo yªu cÇu cña cha ®Î, mÑ®Î hoÆc ngêi con khi x¸c ®Þnh cha, mÑ cho con;

+ Trêng hîp 4: Thay ®æi hä cho con tõ hä cña cha sang hä cñamÑ hoÆc ngîc l¹i;

+ Trêng hîp 5: Thay ®æi hä, tªn cña ngêi bÞ lu l¹c ®· t×mra nguån gèc huyÕt thèng cña m×nh;

+ Trêng hîp 6: Thay ®æi hä, tªn cña ngêi ®îc x¸c ®Þnh l¹igiíi tÝnh;

+ Çc trêng hîp kh¸c do ph¸p luËt vÒ hé tÞch quy ®Þnh.

Lu ý: Trong viÖc ¸p dông çc c¨n cø cho phÐp thay ®æi hä, tªntheo quy ®Þnh t¹i §iÒu 27 Bé luËt D©n sù n¨m 2005, cÇn lu ý vËndông ph¸p luËt vÒ vÊn ®Ò ngêi cã quyÒn yªu cÇu thay ®æi hä, tªnnh sau:

§iÒu 27 Bé luËt D©n sù n¨m 2005 x¸c ®Þnh râ chñ thÓ cã quyÒnyªu cÇu thay ®æi hä, tªn trong mét sè trêng hîp (trêng hîp 1, 2, 3)víi ý nghÜa ghi nhËn quyÒn nh©n th©n cña ç nh©n. Theo ®ã, ç nh©n,kÓ c¶ ngêi cha thµnh niªn còng cã quyÒn yªu cÇu thay ®æi hä, tªncho m×nh khi thuéc çc trêng hîp nãi trªn. Tuy nhiªn, trong quan hÖhµnh chÝnh vÒ ®¨ng ký hé tÞch, ®Ó thuËn tiÖn cho viÖc gi¶i quyÕt thay

77


- Ph¹m vi c¶i chÝnh hé tÞch: ViÖc c¶i chÝnh hé tÞch ®îc thùchiÖn ®èi víi tÊt c¶ nh÷ng néi dung ®· ®îc ®¨ng ký trong Sæ ®¨ngký khai sinh vµ b¶n chÝnh GiÊy khai sinh, nhng cã sai sãt trongkhi ®¨ng ký (kh«ng chØ giíi h¹n trong viÖc c¶i chÝnh hä, tªn, ch÷®Öm, ngµy, th¸ng, n¨m sinh nh quy ®Þnh tríc ®©y trong NghÞ®Þnh sè 83/1998/N§-CP).

- Ph¹m vi bæ sung hé tÞch: ViÖc bæ sung hé tÞch ®îc thùc hiÖn®èi víi tÊt c¶ nh÷ng néi dung cha ®îc ®¨ng ký trong Sæ ®¨ng kýkhai sinh vµ b¶n chÝnh GiÊy khai sinh.

b) ThÈm quyÒn gi¶i quyÕt ®¨ng ký thay ®æi, c¶i chÝnh, bæ sunghé tÞch

- Uû ban nh©n d©n cÊp x·, n¬i ®· ®¨ng ký khai sinh cho ngêixin thay ®æi, c¶i chÝnh hé tÞch lµ c¬ quan cã thÈm quyÒn thùc hiÖnviÖc thay ®æi, c¶i chÝnh hé tÞch cho ngêi ®ã.

®æi hä, tªn, kho¶n 1 §iÒu 38 NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP ®· híngdÉn râ �ViÖc thay ®æi, c¶i chÝnh hé tÞch, x¸c ®Þnh l¹i d©n téc, x¸c ®Þnhl¹i giíi tÝnh, bæ sung hé tÞch cho ngêi cha thµnh niªn hoÆc ngêi mÊtn¨ng lùc hµnh vi d©n sù ®îc thùc hiÖn theo yªu cÇu cña cha, mÑ hoÆcngêi gi¸m hé�. Nh vËy, ngêi ®øng ra yªu cÇu c¬ quan hé tÞch thay®æi hä, tªn cho trÎ vÞ thµnh niªn lµ cha, mÑ (bao gåm c¶ cha, mÑ ®Î hoÆccha, mÑ nu«i trong tõng trêng hîp cô thÓ) hoÆc ngêi gi¸m hé.Nh÷ng ngêi nµy thùc hiÖn viÖc yªu cÇu thay ®æi hä, tªn cho trÎ víi tçch lµ ngêi ®¹i diÖn cho ngêi cha thµnh niªn, thùc hiÖn c«ng viÖcv× quyÒn vµ lîi Ých cña ngêi cha thµnh niªn. Ngêi cha thµnh niªnkh«ng ®îc tù lµm thñ tôc xin thay ®æi, c¶i chÝnh hé tÞch. Tuy nhiªn,®èi víi viÖc thay ®æi hä, tªn cho ngêi tõ ®ñ 09 tuæi trë lªn, th× cÇn cãsù ®ång ý cña ngêi ®ã vÒ viÖc thay ®æi hä, tªn cho m×nh.

78


- Giíi h¹n thÈm quyÒn gi¶i quyÕt viÖc thay ®æi, c¶i chÝnh hétÞch cña Uû ban nh©n d©n cÊp x·: Uû ban nh©n d©n cÊp x· chØ cãthÈm quyÒn gi¶i quyÕt viÖc thay ®æi, c¶i chÝnh hé tÞch ®èi víi ngêidíi 14 tuæi. Riªng viÖc bæ sung hé tÞch th× Uû ban nh©n d©n cÊp x·cã thÓ thùc hiÖn ®èi víi mäi trêng hîp, kh«ng ph©n biÖt ®é tuæi.

- ViÖc thay ®æi, c¶i chÝnh hé tÞch ®èi víi ngêi tõ ®ñ 14 tuæi trëlªn thuéc thÈm quyÒn cña Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn.

c) Thñ tôc gi¶i quyÕt viÖc thay ®æi, c¶i chÝnh, bæ sung hé tÞchNgêi yªu cÇu thay ®æi, c¶i chÝnh, bæ sung hé tÞch ph¶i nép vµ

xuÊt tr×nh çc giÊy tê sau:- GiÊy tê ph¶i nép: tê khai theo mÉu quy ®Þnh.- GiÊy tê ph¶i xuÊt tr×nh: + B¶n chÝnh GiÊy khai sinh cña ngêi cÇn thay ®æi, c¶i chÝnh,

bæ sung hé tÞch;+ Çc giÊy tê liªn quan kh¸c lµm c¨n cø cho viÖc thay ®æi, c¶i

chÝnh, bæ sung hé tÞch tuú theo tõng trêng hîp cô thÓ (vÝ dô: trongtrêng hîp thay ®æi hä, tªn cho con nu«i theo yªu cÇu cña cha, mÑnu«i th× cÇn xuÊt tr×nh QuyÕt ®Þnh c«ng nhËn viÖc nu«i con nu«i).

d) Thêi h¹n gi¶i quyÕt ViÖc thay ®æi, c¶i chÝnh hé tÞch ph¶i ®îc gi¶i quyÕt trong thêi

h¹n 05 ngµy, kÓ tõ ngµy thô lý hå s¬. Trong trêng hîp Uû bannh©n d©n cÊp x· cÇn x¸c minh thªm th× thêi h¹n gi¶i quyÕt ®îckÐo dµi thªm nhng kh«ng qu¸ 05 ngµy.

Riªng viÖc bæ sung hé tÞch ph¶i ®îc gi¶i quyÕt ngay sau khi®¬ng sù nép ®ñ giÊy tê hîp lÖ lµm c¨n cø cho viÖc bæ sung hé tÞch.

®) Tr×nh tù gi¶i quyÕt- Tr×nh tù gi¶i quyÕt thay ®æi, c¶i chÝnh hé tÞch:

79


+ Bíc 1: TiÕp nhËn, thô lý hå s¬. Çn bé tiÕp nhËn hå s¬ kiÓmtra xem çc néi dung trong Tê khai cña ®¬ng sù ®· ®óng vµ ®Çy®ñ cha; nÕu lµ trêng hîp xin thay ®æi hä, tªn, ch÷ ®Öm th× s¬ béx¸c ®Þnh thuéc trêng hîp nµo ®Ó xem ®¬ng sù ngoµi b¶n chÝnhGiÊy khai sinh cÇn xuÊt tr×nh thªm giÊy tê g× lµm c¨n cø gi¶iquyÕt. NÕu thÊy ®· ®ñ çc giÊy tê theo quy ®Þnh th× thô lý hå s¬.

+ Bíc 2: X¸c ®Þnh xem viÖc thay ®æi, c¶i chÝnh hé tÞch theoyªu cÇu cña ®¬ng sù cã ®¸p øng ®óng çc ®iÒu kiÖn theo quy ®Þnhph¸p luËt hay kh«ng. NÕu thÊy viÖc thay ®æi, c¶i chÝnh hé tÞch cãc¨n cø ph¸p luËt th× thùc hiÖn viÖc ®¨ng ký.

+ Bíc 3: §¨ng ký viÖc thay ®æi, c¶i chÝnh hé tÞch vµo Sæ ®¨ngký thay ®æi, c¶i chÝnh hé tÞch, lËp QuyÕt ®Þnh cho phÐp thay ®æi,c¶i chÝnh hé tÞch vµ tr×nh Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x· ký ®ÓcÊp cho ®¬ng sù (01 b¶n chÝnh, cßn b¶n sao cÊp theo yªu cÇu cña®¬ng sù).

Ghi chó çc néi dung vµ c¨n cø thay ®æi, c¶i chÝnh hé tÞch vµocét ghi chó trong Sæ ®¨ng ký khai sinh vµ mÆt sau b¶n chÝnh GiÊykhai sinh cña ngêi ®îc thay ®æi, c¶i chÝnh hé tÞch. Sau khi ®·thùc hiÖn viÖc ghi chó, nÕu ®¬ng sù xin cÊp b¶n sao GiÊy khaisinh th× ghi theo çc néi dung ®· ®îc thay ®æi, c¶i chÝnh.

Çn bé t ph¸p - hé tÞch cÇn lu ý, nÕu xÐt thÊy viÖc thay ®æi,c¶i chÝnh râ rµng, ®óng ph¸p luËt th× cÇn gi¶i quyÕt ngay trongngµy ®Ó ngêi d©n kh«ng ph¶i ®i l¹i nhiÒu lÇn.

- §èi víi viÖc bæ sung hé tÞch ViÖc bæ sung hé tÞch ®îc gi¶i quyÕt ngay sau khi nhËn ®ñ çc

giÊy tê hîp lÖ. Néi dung bæ sung ®îc ghi trùc tiÕp vµo nh÷ng cét,môc t¬ng øng trong Sæ ®¨ng ký khai sinh vµ b¶n chÝnh GiÊy khaisinh. PhÇn ghi bæ sung ph¶i ®îc ®ãng dÊu. Cét ghi chó trong Sæ®¨ng ký khai sinh vµ mÆt sau b¶n chÝnh GiÊy khai sinh ph¶i ghi80


râ néi dung bæ sung, c¨n cø ghi bæ sung; hä, tªn, ch÷ ký cña ngêighi bæ sung; ngµy, th¸ng, n¨m bæ sung.

2.4. §¨ng ký qu¸ h¹n, ®¨ng ký l¹i a) §¨ng ký qu¸ h¹n Lµ thñ tôc, tr×nh tù ¸p dông ®Ó ®¨ng ký hé tÞch ®èi víi çc sù

kiÖn sinh, tö ®· x¶y ra trªn thùc tÕ nhng cha ®îc ®¨ng ký trongthêi h¹n khai sinh, khai tö theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. VÊn ®Ò®¨ng ký qu¸ h¹n ®îc quy ®Þnh tõ §iÒu 43 ®Õn §iÒu 45 NghÞ ®Þnhsè 158/2005/N§-CP.

- Çc lo¹i viÖc hé tÞch ®îc ®¨ng ký qu¸ h¹n: Thñ tôc ®¨ng ký qu¸ h¹n chØ ®îc ¸p dông ®èi víi hai lo¹i viÖc

hé tÞch lµ ®¨ng ký khai sinh vµ ®¨ng ký khai tö, kh«ng ¸p dôngthñ tôc ®¨ng ký qu¸ h¹n ®èi víi viÖc kÕt h«n vµ nu«i con nu«i. CôthÓ nh sau:

+ Sù kiÖn sinh x¶y ra nhng cha ®îc ®¨ng ký trong thêi h¹n60 ngµy, kÓ tõ ngµy trÎ em ®îc sinh ra;

+ Sù kiÖn tö x¶y ra nhng cha ®îc ®¨ng ký trong thêi h¹n15 ngµy, kÓ tõ thêi ®iÓm ngêi ®ã chÕt.

Lu ý: Ph¸p luËt hé tÞch hiÖn hµnh kh«ng giíi h¹n thêi gian qu¸h¹n lµ bao l©u nhng trong thùc tiÔn gi¶i quyÕt Uû ban nh©n d©n cÊpx· cÇn chó ý mét mÆt t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi, b¶o ®¶m quyÒn ®¨ng kýqu¸ h¹n cña ngêi d©n, mÆt kh¸c, ®èi víi çc sù kiÖn sinh, tö ®· x¶y raqu¸ l©u th× cÇn tiÕn hµnh chÆt chÏ nh»m ng¨n ngõa trêng hîp ®¬ngsù lîi dông viÖc ®¨ng ký qu¸ h¹n, ®Æc biÖt lµ ®¨ng ký qu¸ h¹n khai sinh®Ó khai b¸o vµ ®¨ng ký sai sù thËt (vÝ dô: khai t¨ng hoÆc gi¶m tuæi...).

81


- ThÈm quyÒn ®¨ng ký qu¸ h¹n:Nguyªn t¾c chung ®Ó x¸c ®Þnh thÈm quyÒn ®¨ng ký khai sinh,

khai tö qu¸ h¹n ®îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 1, kho¶n 2 §iÒu 44 NghÞ®Þnh sè 158/2005/N§-CP: Uû ban nh©n d©n cÊp x·, n¬i cã thÈmquyÒn ®¨ng ký khai sinh, khai tö ®èi víi çc sù kiÖn sinh, tö ®ã lµc¬ quan cã thÈm quyÒn ®¨ng ký qu¸ h¹n. Nh vËy, thÈm quyÒn®¨ng ký qu¸ h¹n ®èi víi tõng lo¹i viÖc ®îc x¸c ®Þnh nh sau:

+ §èi víi ®¨ng ký khai sinh qu¸ h¹n: . Tríc hÕt, Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i c tró cña ngêi mÑ

lµ c¬ quan cã thÈm quyÒn ®¨ng ký khai sinh qu¸ h¹n cho trÎ em.. NÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®îc n¬i c tró cña ngêi mÑ th× Uû ban

nh©n d©n cÊp x· n¬i c tró cña ngêi cha thùc hiÖn viÖc ®¨ng kýkhai sinh qu¸ h¹n.

. NÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®îc n¬i c tró cña c¶ ngêi mÑ vµ ngêicha th× Uû ban nh©n d©n cÊp x·, n¬i trÎ em ®ang thùc tÕ sinh sèngthùc hiÖn viÖc ®¨ng ký khai sinh qu¸ h¹n.

. §èi víi trÎ em bÞ bá r¬i, viÖc ®¨ng ký khai sinh qu¸ h¹n thuécthÈm quyÒn cña Uû ban nh©n d©n cÊp x·, n¬i c tró cña ç nh©n,tæ chøc ®ang t¹m thêi nu«i dìng trÎ.

§èi víi trêng hîp ngêi ®· thµnh niªn cha ®îc ®¨ng kýkhai sinh, nay tù ®i ®¨ng ký khai sinh qu¸ h¹n cho m×nh th× cã thÓlùa chän n¬i ®¨ng ký khai sinh qu¸ h¹n nh trªn ®©y, hoÆc còngcã thÓ ®¨ng ký qu¸ h¹n t¹i Uû ban nh©n d©n cÊp x·, n¬i m×nh ®angc tró.

+ §èi víi ®¨ng ký khai tö qu¸ h¹n:. Uû ban nh©n d©n cÊp x·, n¬i c tró cuèi cïng cña ngêi chÕt

thùc hiÖn viÖc ®¨ng ký khai tö qu¸ h¹n.. NÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®îc n¬i c tró cuèi cïng cña ngêi chÕt

82


th× Uû ban nh©n d©n cÊp x·, n¬i ngêi ®ã chÕt thùc hiÖn viÖc ®¨ngký khai tö.

- Thñ tôc ®¨ng ký qu¸ h¹n:Mét ®iÓm míi c¬ b¶n cña thñ tôc ®¨ng ký qu¸ h¹n theo quy

®Þnh cña NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP lµ: ngêi ®i ®¨ng ký khaisinh, khai tö qu¸ h¹n kh«ng ph¶i nép çc lo¹i §¬n xin ®¨ng kýkhai sinh hoÆc khai tö qu¸ h¹n, hä chØ cÇn nép vµ xuÊt tr×nh çcgiÊy tê cÇn thiÕt t¬ng tù nh ®èi víi viÖc khai sinh, khai tö ®óngh¹n (®· tr×nh bµy ë phÇn trªn).

- Tr×nh tù ®¨ng ký qu¸ h¹n:ViÖc ®¨ng ký qu¸ h¹n còng ®îc gi¶i quyÕt t¬ng tù nh çc

trêng hîp ®¨ng ký ®óng h¹n. Tuy nhiªn, çn bé t ph¸p - hé tÞchcÇn lu ý ph¶i thùc hiÖn viÖc ghi chó vµo cét ghi chó cña Sæ ®¨ngký khai sinh hoÆc Sæ ®¨ng ký khai tö néi dung �§¨ng ký qu¸ h¹n�.

b) §¨ng ký l¹i Lµ viÖc ®¨ng ký hé tÞch ¸p dông theo çc quy ®Þnh tõ §iÒu 46

®Õn §iÒu 48 NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP.- Çc lo¹i viÖc hé tÞch ®îc ®¨ng ký l¹i:Thñ tôc ®¨ng ký l¹i ®îc ¸p dông ®èi víi 4 sù kiÖn hé tÞch:

sinh, tö, kÕt h«n, nhËn nu«i con nu«i. Tuy nhiªn, çc sù kiÖn hétÞch nµy chØ ®îc ®¨ng ký l¹i khi thuéc vµo trêng hîp sau ®©y:

+ Sù kiÖn hé tÞch ®ã ®· ®îc ®¨ng ký, nhng b¶n chÝnh vµ sægèc ®· bÞ mÊt hoÆc bÞ h háng kh«ng thÓ sö dông ®îc;

+ §èi víi sù kiÖn kÕt h«n vµ nu«i con nu«i xin ®¨ng ký l¹i, chØthô lý gi¶i quyÕt khi c¶ hai bªn vî vµ chång (trong viÖc kÕt h«n)hoÆc cha, mÑ nu«i vµ con nu«i (trong viÖc nu«i con nu«i) ®Òu cßnsèng vµo thêi ®iÓm ®¨ng ký l¹i vµ cã mÆt khi ®¨ng ký l¹i.

83


- ThÈm quyÒn ®¨ng ký l¹i: Ngêi muèn ®¨ng ký l¹i viÖc sinh, tö, kÕt h«n, nhËn nu«i con

nu«i cã thÓ lùa chän mét trong hai n¬i cã thÈm quyÒn ®¨ng ký l¹inh sau:

+ Uû ban nh©n d©n cÊp x·, n¬i ®¬ng sù ®ang c tró, hoÆc;+ Uû ban nh©n d©n cÊp x·, n¬i ®· thùc hiÖn viÖc ®¨ng ký khai

sinh, khai tö, kÕt h«n, nhËn nu«i con nu«i tríc ®©y. - Thñ tôc ®¨ng ký l¹i: Ngêi xin ®¨ng ký l¹i viÖc sinh, tö, kÕt h«n, nhËn nu«i con

nu«i, ph¶i nép Tê khai xin ®¨ng ký l¹i theo mÉu cña Bé T ph¸p.Trong trêng hîp viÖc ®¨ng ký l¹i ®îc thùc hiÖn t¹i Uû bannh©n d©n cÊp x· kh«ng ph¶i lµ n¬i ®· ®¨ng ký sù kiÖn hé tÞch ®ãtríc ®©y th× Tê khai ph¶i cã x¸c nhËn cña Uû ban nh©n d©n cÊpx·, n¬i ®· ®¨ng ký hé tÞch vÒ viÖc ®· thùc hiÖn viÖc ®¨ng ký hétÞch ®èi víi sù kiÖn hé tÞch mµ ®¬ng sù xin ®¨ng ký l¹i. Trongtrêng hîp ®¬ng sù xuÊt tr×nh ®îc b¶n sao giÊy tê hé tÞch vÒsù kiÖn mµ hä xin ®¨ng ký l¹i, th× Tê khai kh«ng ph¶i cã x¸cnhËn cña Uû ban nh©n d©n cÊp x·, n¬i ®· ®¨ng ký sù kiÖn hétÞch ®ã n÷a.

Lu ý: ViÖc ®¨ng ký khai sinh l¹i trong trêng hîp nh»m thay®æi phÇn khai vÒ cha, mÑ trong GiÊy khai sinh cña trÎ ®îc nhËnlµm con nu«i tõ cha, mÑ ®Î sang cha, mÑ nu«i theo quy ®Þnh t¹ikho¶n 2 §iÒu 28 NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP lµ trêng hîpngo¹i lÖ, kh«ng cÇn ®¸p øng yªu cÇu vÒ viÖc mÊt b¶n chÝnh GiÊykhai sinh vµ sæ gèc.

84


- Thêi h¹n gi¶i quyÕt ®¨ng ký l¹i:ViÖc ®¨ng ký l¹i ph¶i ®îc gi¶i quyÕt trong thêi h¹n 05 ngµy,

kÓ tõ ngµy ®¬ng sù nép ®ñ giÊy tê hîp lÖ. Trong trêng hîp Uûban nh©n d©n cÊp x· cÇn x¸c minh ®Ó kh¼ng ®Þnh chÝnh x¸c vÒ viÖc®¨ng ký l¹i, th× ®îc phÐp kÐo dµi thêi h¹n gi¶i quyÕt thªm kh«ngqu¸ 05 ngµy.

- Tr×nh tù gi¶i quyÕt ®¨ng ký l¹i:+ Bíc 1: Çn bé t ph¸p - hé tÞch kiÓm tra çc néi dung ®¬ng

sù khai trong Tê khai xem ®· ®óng yªu cÇu vÒ thñ tôc cha;+ Bíc 2: KiÓm tra, x¸c minh ®Ó kh¼ng ®Þnh vÒ tÝnh chÝnh x¸c

cña sù kiÖn hé tÞch mµ ®¬ng sù xin ®¨ng ký l¹i;+ Bíc 3: Thùc hiÖn viÖc ®¨ng ký. Tuú theo lo¹i viÖc hé tÞch mµ

®¬ng sù xin ®¨ng ký l¹i, çn bé t ph¸p - hé tÞch ghi vµo lo¹i sæhé tÞch phï hîp vµ lËp b¶n chÝnh giÊy tê hé tÞch phï hîp víi lo¹iviÖc ®ã (GiÊy khai sinh, GiÊy chøng tö, GiÊy chøng nhËn kÕt h«n,QuyÕt ®Þnh c«ng nhËn viÖc nu«i con nu«i), sau ®ã tr×nh Chñ tÞchUû ban nh©n d©n cÊp x· ký vµ cÊp cho ®¬ng sù 01 b¶n chÝnh giÊy

Lu ý: VÒ nguyªn t¾c, ngoµi Tê khai, ®¬ng sù kh«ng ph¶i néphoÆc xuÊt tr×nh thªm giÊy tê g×, nhng theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 9 NghÞ®Þnh sè 158/2005/N§-CP th× trong trêng hîp çn bé t ph¸p - hétÞch kh«ng biÕt râ vÒ nh©n th©n hoÆc n¬i c tró cña ®¬ng sù th× cãquyÒn yªu cÇu ®¬ng sù xuÊt tr×nh çc giÊy tê sau ®©y ®Ó kiÓm tra:

- Chøng minh nh©n d©n hoÆc hé chiÕu cña ngêi ®i ®¨ng ký l¹i®Ó x¸c ®Þnh vÒ ç nh©n ngêi ®ã;

- Sæ hé khÈu, GiÊy chøng nhËn nh©n khÈu tËp thÓ hoÆc GiÊy ®¨ngký t¹m tró cã thêi h¹n ®Ó x¸c ®Þnh thÈm quyÒn ®¨ng ký hé tÞch.

85


tê hé tÞch theo tõng lo¹i viÖc. Trong cét ghi chó cña Sæ hé tÞch vµdíi tiªu ®Ò cña b¶n chÝnh giÊy tê hé tÞch ph¶i ghi râ �§¨ng ký l¹i�.

+ Bíc 4: Çn bé t ph¸p - hé tÞch thu håi çc giÊy tê hé tÞchcò (nÕu cã) liªn quan ®Õn sù kiÖn hé tÞch ®¨ng ký l¹i ®Ó lu tronghå s¬.

- Ph©n biÖt ®¨ng ký l¹i khai sinh vµ cÊp l¹i b¶n chÝnh GiÊykhai sinh:

Bªn c¹nh thñ tôc ®¨ng ký l¹i khai sinh, NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP cßn quy ®Þnh c¶ thñ tôc cÊp l¹i b¶n chÝnh GiÊy khai sinh. §©y

Lu ý: Khi thùc hiÖn viÖc ®¨ng ký l¹i, nÕu ®¬ng sù xuÊt tr×nhb¶n sao giÊy tê hé tÞch ®· ®îc cÊp hîp lÖ tríc ®©y, th× néi dung khaisinh, khai tö, kÕt h«n, nu«i con nu«i ph¶i ®îc ghi theo ®óng néidung cña b¶n sao ®ã.

Khi thùc hiÖn ®¨ng ký l¹i viÖc sinh cho ngêi kh«ng cã b¶n saoGiÊy khai sinh ®îc cÊp tríc ®©y th× tu©n theo nguyªn t¾c sau:

+ Trong trêng hîp çc hå s¬, giÊy tê ç nh©n cña ®¬ng sù nh:Sæ hé khÈu, GiÊy chøng minh nh©n d©n, häc b¹, b»ng tèt nghiÖp, lýlÞch çn bé, lý lÞch ®¶ng viªn... cã sù thèng nhÊt vÒ hä, tªn, ch÷ ®Öm;ngµy, th¸ng, n¨m sinh; d©n téc; quèc tÞch; quª qu¸n, th× ®¨ng ký ®óngtheo néi dung thèng nhÊt ®ã;

+ Trêng hîp hä, tªn, ch÷ ®Öm; ngµy, th¸ng, n¨m sinh; d©n téc;quèc tÞch; quª qu¸n trong çc hå s¬, giÊy tê nãi trªn cña ngêi ®ãkh«ng thèng nhÊt th× ®¨ng ký theo hå s¬, giÊy tê ®îc lËp ®Çu tiªn;

- Trong trêng hîp ®Þa danh ®· cã thay ®æi, th× phÇn khai vÒ quªqu¸n ®îc ghi theo ®Þa danh hiÖn t¹i.

86


lµ mét lo¹i viÖc míi, tuy kh«ng thuéc thÈm quyÒn cña Uû ban nh©nd©n cÊp x·, nhng çn bé t ph¸p - hé tÞch cÇn n¾m v÷ng sù ph©nbiÖt gi÷a hai lo¹i viÖc nµy ®Ó híng dÉn ngêi d©n khi cÇn thiÕt.

Ph©n biÖt �§¨ng ký l¹i khai sinh� vµ �CÊp l¹i b¶n chÝnh GiÊy khai sinh�

(®èi víi c«ng d©n ViÖt Nam c tró ë trong níc)

87


Çc ®iÓm ph©n biÖt §¨ng ký l¹i khai sinh CÊp l¹i b¶n chÝnh GiÊy khai sinh

VÒ c¬ së ph¸p lý §îc quy ®Þnh tõ §iÒu 46 ®Õn §iÒu 48 NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§ -CP

§îc quy ®Þnh tõ §iÒu 62 ®Õn §iÒu 64 NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§ -CP

§iÒu kiÖn ®Ó ®îc gi¶i quyÕt

B¶n chÝnh GiÊy khai sinh + Sæ ®¨ng ký khai sinh ®Òu bÞ mÊt hoÆc h háng kh«ng sö dông ®îc n÷a

B¶n chÝnh GiÊy khai sinh bÞ mÊt, h háng hoÆc ®· ghi chó qu¸ nhiÒu néi dung + Sæ ®¨ng ký khai sinh cßn lu tr÷ ®îc

C¬ quan cã thÈm quyÒn - UBND cÊp x·, n¬i ®¬ ng sù c tró, hoÆc - UBND cÊp x·, n¬i ®· ®¨ng ký khai sinh

UBND cÊp huyÖn, n¬i lu tr÷ Sæ ®¨ng ký khai sinh

Çc giÊy tê ®¬ng sù ph¶i nép

Tê khai ®¨ng ký l¹i khai sinh (nÕu ®¨ng ký l¹i t¹i n¬i c tró kh«ng ph¶i n¬i ®· ®¨ng ký khai sinh lÇn ®Çu th× ph¶i cã b¶n sao khai sinh hoÆc Tê khai ph¶i cã x¸c nhËn cña UBND ®· ®¨ng ký tríc ®ã)

- Tê khai xin cÊp l¹i b¶n chÝnh GiÊy khai sinh - B¶n chÝnh GiÊy khai sinh (nÕu cßn)

- Thêi h¹n gi¶i quyÕt 05 ngµy (nÕu cÇn x¸c minh th× ®îc kÐo dµi thªm 05 ngµy)

Gi¶i quyÕt ng ay sau khi nhËn ®îc Tê khai cña ®¬ng sù

2.5. ViÖc cÊp b¶n sao giÊy tê hé tÞch; ghi vµo Sæ hé tÞch çcthay ®æi kh¸c vÒ hé tÞch

a) CÊp b¶n sao giÊy tê hé tÞch tõ Sæ hé tÞch B¶n sao giÊy tê hé tÞch do c¬ quan ®¨ng ký hé tÞch cÊp theo

ph¬ng thøc �sao tõ sæ gèc� cã gi¸ trÞ t¬ng ®¬ng víi b¶n sao®îc cÊp theo ph¬ng thøc �sao y b¶n chÝnh� thùc hiÖn t¹i c¬ quanc«ng chøng, chøng thùc, ®Òu cã gi¸ trÞ sö dông nh b¶n chÝnh giÊytê hé tÞch.

CÊp b¶n sao giÊy tê hé tÞch tõ sæ gèc lµ mét ho¹t ®éng nghiÖpvô thêng xuyªn cña Uû ban nh©n d©n cÊp x·. Khi thùc hiÖnnghiÖp vô nµy, çn bé t ph¸p - hé tÞch cÇn lu ý nh÷ng vÊn ®Ò sau:

- C¬ quan cã thÈm quyÒn cÊp b¶n sao tõ sæ gèc: C¬ quan nµo lutr÷ Sæ hé tÞch cã ®¨ng ký sù kiÖn hé tÞch mµ ®¬ng sù xin cÊp b¶nsao th× cã thÈm quyÒn cÊp b¶n sao giÊy tê hé tÞch vÒ lo¹i viÖc ®ã.

- Ph¬ng thøc cÊp b¶n sao tõ sæ gèc: C¬ quan lu tr÷ Sæ hé tÞchtra cøu th«ng tin trong Sæ hé tÞch vµ lËp b¶n sao b»ng çc biÓumÉu hé tÞch ®Ó cÊp cho ®¬ng sù.

+ Sè lîng b¶n sao cÊp theo yªu cÇu cña ®¬ng sù vµ thu lÖ phÝcÊp b¶n sao t¬ng øng.

+ Trong trêng hîp ®¬ng sù kh«ng thÓ trùc tiÕp ®Õn c¬ quancã thÈm quyÒn xin cÊp b¶n sao, th× cã thÓ göi ®Ò nghÞ qua ®êngbu ®iÖn ®Õn c¬ quan cã thÈm quyÒn ®Ó xin cÊp b¶n sao.

- Nguyªn t¾c ghi b¶n sao giÊy tê hé tÞch tõ sæ gèc:+ ViÖc cÊp b¶n sao çc giÊy tê vÒ hé tÞch ph¶i c¨n cø vµo sæ gèc.

Uû ban nh©n d©n cÊp x· chØ ®îc cÊp b¶n sao theo ®óng nh÷ng néidung th«ng tin ®· ®îc ®¨ng ký trong sæ gèc;

+ Trong trêng hîp Sæ hé tÞch ®ã ghi chó viÖc thay ®æi, c¶ichÝnh hé tÞch, x¸c ®Þnh l¹i d©n téc, x¸c ®Þnh l¹i giíi tÝnh, bæ sung88


hé tÞch hoÆc ®iÒu chØnh hé tÞch, th× b¶n sao giÊy tê hé tÞch tõ Sæ hétÞch ®îc ghi theo néi dung ®· ®îc ghi chó.

b) Ghi vµo sæ çc thay ®æi kh¸c vÒ hé tÞch Lµ viÖc c¬ quan ®· ®¨ng ký hé tÞch thùc hiÖn viÖc ghi chó vµo

Sæ hé tÞch çc d÷ liÖu vÒ sù thay ®æi hé tÞch cña ç nh©n ®· ®¨ngký hé tÞch trªn c¬ së quyÕt ®Þnh cã hiÖu lùc ph¸p luËt cña c¬ quannhµ níc cã thÈm quyÒn.

- Nh÷ng néi dung �thay ®æi kh¸c vÒ hé tÞch�: Bªn c¹nh viÖc ghi chó vµo Sæ hé tÞch viÖc thay ®æi, c¶i chÝnh

hé tÞch, x¸c ®Þnh l¹i d©n téc, x¸c ®Þnh l¹i giíi tÝnh, bæ sung, ®iÒuchØnh hé tÞch, viÖc ghi chó vµo Sæ hé tÞch t¹i Uû ban nh©n d©n cÊpx· cßn ®îc thùc hiÖn khi t×nh tr¹ng hé tÞch cña mét ç nh©n cãnh÷ng thay ®æi do 5 sù kiÖn sau ®©y:

+ X¸c ®Þnh cha, mÑ, con (ghi chó trªn c¬ së b¶n ¸n, quyÕt ®Þnhcã hiÖu lùc ph¸p luËt cña Toµ ¸n cã thÈm quyÒn vÒ viÖc x¸c ®Þnhcha, mÑ cho con hoÆc x¸c ®Þnh con cho cha, mÑ);

+ Thay ®æi quèc tÞch (ghi chó trªn c¬ së quyÕt ®Þnh cña ChñtÞch níc vÒ viÖc thay ®æi quèc tÞch cho mét ngêi);

+ Ly h«n (ghi chó trªn c¬ së B¶n ¸n ly h«n hoÆc quyÕt ®Þnhc«ng nhËn viÖc thuËn t×nh ly h«n cã hiÖu lùc ph¸p luËt cña Toµ ¸ncã thÈm quyÒn);

+ Huû viÖc kÕt h«n tr¸i ph¸p luËt (ghi chó trªn c¬ së quyÕt®Þnh huû viÖc kÕt h«n tr¸i ph¸p luËt cña Toµ ¸n cã thÈm quyÒn);

+ ChÊm døt nu«i con nu«i (ghi chó trªn c¬ së quyÕt ®Þnh chÊmdøt nu«i con nu«i cã hiÖu lùc ph¸p luËt cña Toµ ¸n cã thÈm quyÒn).

Çc c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn khi ra quyÕt ®Þnh vÒ çcsù kiÖn nãi trªn cã tr¸ch nhiÖm göi mét b¶n sao quyÕt ®Þnh vÒ c¬quan nhµ níc cã thÈm quyÒn, n¬i ®· ®¨ng ký çc sù kiÖn hé tÞch

89


cã liªn quan ®Ó c¬ quan nµy thùc hiÖn viÖc ghi vµo sæ néi dung çcthay ®æi hé tÞch ®ã.

- ý nghÜa cña viÖc ghi vµo sæ çc thay ®æi kh¸c vÒ hé tÞch:ViÖc ghi vµo sæ çc thay ®æi kh¸c vÒ hé tÞch nh»m gióp c¬ quan

®· ®¨ng ký hé tÞch ®èi víi ç nh©n cã thÓ qu¶n lý, theo dâi liªn tôcsù thay ®æi vÒ t×nh tr¹ng d©n sù cña ç nh©n, ®ång thêi còng lµ c¨ncø ®Ó sau nµy c¬ quan ®· ®¨ng ký hé tÞch xem xÐt, x¸c nhËn çnh©n ®ã cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó tham gia vµo çc quan hÖ ph¸p luËt cãliªn quan hay kh«ng.

VÝ dô: NÕu viÖc ly h«n cña mét ç nh©n ®· ®îc ghi chó vµo Sæ®¨ng ký kÕt h«n cña Uû ban nh©n d©n cÊp x·, th× sau nµy, khi çnh©n ®ã xin x¸c nhËn vÒ t×nh tr¹ng ®éc th©n ®Ó kÕt h«n, Uû bannh©n d©n cÊp x· sÏ cã c¬ së ®Ó x¸c nhËn vÒ t×nh tr¹ng h«n nh©ncña ®¬ng sù.

- ThÈm quyÒn ghi vµo sæ çc thay ®æi kh¸c vÒ hé tÞch:Uû ban nh©n d©n cÊp x·, n¬i ®· thùc hiÖn viÖc ®¨ng ký sù kiÖn

hé tÞch cã liªn quan lµ c¬ quan cã thÈm quyÒn ghi vµo sæ néi dungthay ®æi vÒ hé tÞch. Cô thÓ lµ:

+ Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i ®· ®¨ng ký kÕt h«n lµ c¬ quancã thÈm quyÒn ghi vµo sæ viÖc ly h«n vµ huû viÖc kÕt h«n tr¸iph¸p luËt;

+ Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i ®· ®¨ng ký khai sinh thùc hiÖnghi vµo sæ viÖc thay ®æi quèc tÞch, x¸c ®Þnh cha, mÑ, con;

+ Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i ®· ®¨ng ký viÖc nu«i con nu«ithùc hiÖn ghi vµo sæ viÖc chÊm døt nu«i con nu«i.

- Çch thøc ghi vµo sæ çc thay ®æi kh¸c vÒ hé tÞch: + Çch ghi vµo sæ çc thay ®æi kh¸c vÒ hé tÞch ®îc thùc hiÖn

nh sau: 90


. ViÖc ly h«n, huû h«n nh©n tr¸i ph¸p luËt ®îc ghi vµo cét ghichó cña Sæ ®¨ng ký kÕt h«n;

. ViÖc thay ®æi quèc tÞch ®îc ghi vµo cét ghi chó cña Sæ ®¨ngký khai sinh cña ngêi thay ®æi quèc tÞch;

. ViÖc x¸c ®Þnh cha, mÑ, con ®îc ghi vµo cét ghi chó cña Sæ®¨ng ký khai sinh cña ngêi con;

. ViÖc chÊm døt nu«i con nu«i ®îc ghi vµo Sæ ®¨ng ký viÖcnu«i con nu«i tríc ®©y.

+ Khi ghi vµo sæ çc thay ®æi kh¸c vÒ hé tÞch, çn bé t ph¸p -hé tÞch ph¶i ghi râ çc néi dung thay ®æi; sè quyÕt ®Þnh; ngµy,th¸ng, n¨m ra quyÕt ®Þnh; c¬ quan ban hµnh quyÕt ®Þnh vµ ngêiký quyÕt ®Þnh.

+ Riªng ®èi víi viÖc x¸c ®Þnh cha, mÑ, con th× cïng víi viÖc ghivµo sæ trªn c¬ së quyÕt ®Þnh cña Uû ban nh©n d©n hoÆc cña Toµ ¸n,çn bé t ph¸p - hé tÞch ®ång thêi ph¶i ghi bæ sung tªn cña ngêi®îc x¸c ®Þnh lµ cha hoÆc mÑ vµo phÇn khai cßn bá trèng trong Sæ®¨ng ký khai sinh vµ GiÊy khai sinh cña ngêi con. Trong trênghîp Sæ ®¨ng ký khai sinh vµ GiÊy khai sinh tríc ®©y ®· ghi tªnngêi kh¸c vµo phÇn ghi cña cha, mÑ (vÝ dô: ®· ghi tªn cha, mÑnu«i) th× ph¶i híng dÉn ®¬ng sù lµm thñ tôc xin thay ®æi, c¶ichÝnh hé tÞch.

+ Trong trêng hîp Sæ hé tÞch ®· ®îc chuyÓn lu mét quyÓnt¹i Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn, th× sau khi thùc hiÖn viÖc ghi vµosæ çc thay ®æi kh¸c vÒ hé tÞch, Uû ban nh©n d©n cÊp x· cã tr¸chnhiÖm göi th«ng b¸o nh÷ng néi dung thay ®æi cho Uû ban nh©nd©n cÊp huyÖn ®Ó c¬ quan nµy thùc hiÖn viÖc ghi tiÕp vµo Sæ hé tÞchlu t¹i Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn.

Trong trêng hîp Sæ hé tÞch chØ cßn lu t¹i Uû ban nh©n d©ncÊp huyÖn th× Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn thùc hiÖn viÖc ghi vµo

91


sæ çc thay ®æi kh¸c vÒ hé tÞch.

III. NH÷NG VÊN §Ò CÇN L¦U ý TRONG C¤NG T¸CQU¶N Lý Vµ §¡NG Ký Hé TÞCH ë §ÞA BµN tØnh L¹NG S¥N1. Nh÷ng yÕu tè kh¸ch quan ¶nh hëng tíi hiÖu qu¶ qu¶n lý hé

tÞch ë tØnh L¹ng S¬n1.1 §Æc ®iÓm vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn L¹ng S¬n lµ tØnh miÒn nói, ®Þa bµn réng, ®Þa h×nh phøc t¹p,

d©n c sèng r¶i r¸c, cã nhiÒu x· thuéc diÖn vïng s©u, vïng xa;®iÒu kiÖn giao th«ng cha ph¸t triÓn, v× vËy, viÖc ®i l¹i gi÷a çccôm d©n c trong mét x· hoÆc tõ côm d©n c tíi trung t©m x·kh«ng thuËn tiÖn, ®iÒu nµy g©y khã kh¨n cho chÝnh quyÒn trongviÖc n¾m b¾t vµ qu¶n lý kÞp thêi çc sù kiÖn hé tÞch ph¸t sinhtrong céng ®ång.

TØnh L¹ng S¬n còng lµ tØnh cã mét sè x·, huyÖn tiÕp gi¸p víiTrung Quèc. C«ng d©n ViÖt Nam vµ c«ng d©n Trung Quèc hai bªnbiªn giíi cã quan hÖ tõ l©u ®êi, trong ®êi sèng hµng ngµy cã nhiÒuphong tôc tËp qu¸n sinh ho¹t gÇn gòi, t¬ng ®ång víi nhau. Nh÷nggiao lu d©n sù gi÷a çc chñ thÓ nµy diÔn ra thêng xuyªn, hµngngµy, trªn mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi, trong ®ã cã çc quanhÖ h«n nh©n vµ gia ®×nh. Do ®Æc ®iÓm nµy nªn viÖc qu¶n lý hé tÞchë çc x·, phêng, thÞ trÊn thuéc tØnh L¹ng S¬n kh¸ ®a d¹ng vÒ ®èitîng qu¶n lý, viÖc vËn dông ph¸p luËt trong ho¹t ®éng ®¨ng kýhé tÞch còng phøc t¹p h¬n so víi çc x·, phêng, thÞ trÊn thuéc khuvùc ®ång b»ng.

Theo Th«ng t sè 179/2002/TT-BQP ngµy 22/01/2001 cña BéQuèc phßng, th× t¹i tØnh L¹ng S¬n, çc x·, thÞ trÊn sau ®©y ®îcx¸c ®Þnh lµ thuéc khu vùc biªn giíi:

92


1.2. Çc ®Æc ®iÓm vÒ d©n c- Tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ nhËn thøc ph¸p luËt cña mét bé phËn

d©n c cßn h¹n chÕ, ®Æc biÖt lµ t¹i çc x· miÒn nói, vïng s©u, vïngxa; nhiÒu ngêi d©n cha cã ý thøc tù gi¸c thùc hiÖn çc quyÒn vµnghÜa vô vÒ ®¨ng ký hé tÞch. T×nh tr¹ng kh«ng ®¨ng ký hé tÞchhoÆc ®¨ng ký qu¸ h¹n cßn tån t¹i;

- KÕt cÊu d©n c ®a d¹ng vÒ thµnh phÇn d©n téc víi nhiÒu

93


TØnh biªn giíi HuyÖn biªn giíi X·, thÞ trÊn biªn giíi Ghi chó 1. §×nh LËp 1. B¾c Xa

2. BÝnh X¸

2. Léc B×nh 3. Tam Gia 4. Tó MÞch 5. Yªn Kho¸i 6. MÉu S¬n

3. Cao Léc

7. MÉu S¬n 8. XuÊt LÔ 9. Cao L©u 10. Léc Thanh 11. B¶o L©m 12. §ång §¨ng (t hÞ trÊn)

4. V¨n L·ng

13. T©n Mü 14. T©n Thanh 15. Thanh Long 16. Thuþ Hïng 17. Trïng Kh¸nh

L¹ng S¬n

5. Trµng §Þnh 18. §µo Viªn 19. T©n Minh 20. §éi CÊn 21. Quèc Kh¸nh

ng«n ng÷ kh¸c nhau, trong ®ã phÇn lín ®ång bµo d©n téc thiÓu sèc tró ë vïng s©u, vïng xa cha th«ng th¹o tiÕng ViÖt khiÕn ho¹t®éng tuyªn truyÒn, phæ biÕn ph¸p luËt vÒ hé tÞch còng nh ho¹t®éng ®¨ng ký hé tÞch gÆp nhiÒu khã kh¨n;

- ChÞu ¶nh hëng cña mét sè phong tôc tËp qu¸n l¹c hËu:Trong ®êi sèng, sinh ho¹t cña ®ång bµo d©n téc thiÓu sè, çc phongtôc, tËp qu¸n truyÒn thèng chi phèi vµ ®iÒu chØnh hµnh vi cña conngêi rÊt s©u s¾c, ®Æc biÖt lµ çc phong tôc, tËp qu¸n vÒ h«n nh©nvµ gia ®×nh vèn cã tÝnh bÒn v÷ng vµ ®· ¨n s©u trong nhËn thøccña ngêi d©n tõ nhiÒu ®êi nay. Cã nh÷ng phong tôc, tËp qu¸n tèt®Ñp, thÓ hiÖn b¶n s¾c v¨n ho¸ truyÒn thèng cña mçi d©n téc,nhng bªn c¹nh ®ã còng tån t¹i kh«ng Ýt nh÷ng hñ tôc l¹c hËu,c¶n trë tiÕn bé x· héi.

- VÊn ®Ò di c tù do: L¹ng S¬n lµ n¬i vÊn ®Ò di c tù do diÔnra kh¸ phæ biÕn, bao gåm c¶ hiÖn tîng di c tù do tõ çc tØnh,thµnh phè kh¸c ®Õn. §iÒu nµy g©y khã kh¨n cho c¶ ho¹t ®éng qu¶nlý hé tÞch cña chÝnh quyÒn còng nh viÖc thùc hiÖn çc quyÒn vµnghÜa vô vÒ ®¨ng ký hé tÞch cña ngêi di c tù do.

Lu ý: Bªn c¹nh çc yÕu tè kh¸ch quan nãi trªn, hiÖu qu¶ qu¶n lýhé tÞch ë tØnh L¹ng S¬n chñ yÕu phô thuéc vµo çc yÕu tè chñ quan tõphÝa c¬ quan qu¶n lý hé tÞch, trong ®ã quan träng nhÊt lµ:

- Sù quan t©m thêng xuyªn cña cÊp uû vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý hé tÞch nãi riªng vµ qu¶n lý d©n c nãi chung;

- N¨ng lùc, tr×nh ®é chuyªn m«n, tÝnh chuyªn nghiÖp, kinhnghiÖm vµ nhiÖt t×nh c«ng t¸c cña çn bé t ph¸p - hé tÞch;

- TÝnh æn ®Þnh cña ®éi ngò çn bé t ph¸p - hé tÞch.

94


2. Vai trß ®Æc thï cña çn bé t ph¸p - hé tÞch tØnh L¹ng S¬n®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý hé tÞch

§èi víi çn bé t ph¸p - hé tÞch c«ng t¸c t¹i Uû ban nh©n d©nçc x· thuéc tØnh L¹ng S¬n th× viÖc thùc hiÖn çc nhiÖm vô, quyÒnh¹n nªu trªn cã mét sè nÐt ®Æc thï sau:

- Thø nhÊt, viÖc vËn dông ph¸p luËt vÒ hé tÞch phøc t¹p h¬n.Cïng mét lo¹i viÖc hé tÞch nhng ph¶i x¸c ®Þnh trêng hîp nµo ¸pdông thñ tôc ®¨ng ký th«ng thêng theo NghÞ ®Þnh sè158/2005/N§-CP, trêng hîp nµo ¸p dông thñ tôc u tiªn ®èi víi®ång bµo d©n téc thiÓu sè theo NghÞ ®Þnh sè 32/2002/N§-CP vµtrêng hîp nµo ¸p dông thñ tôc ®èi víi c«ng d©n thêng tró ë khuvùc biªn giíi theo NghÞ ®Þnh sè 68/2002/N§-CP. Do vËy, çn bé tph¸p - hé tÞch cÇn n¾m v÷ng hÖ thèng v¨n b¶n quy ph¹m ph¸pluËt vÒ hé tÞch ®Ó vËn dông chÝnh x¸c trong thùc tiÔn;

- Thø hai, ®èi víi çc x· thuéc diÖn vïng cao, vïng s©u, vïngxa, ®Þa bµn réng, d©n c sèng kh«ng tËp trung, viÖc ®i l¹i cñangêi d©n tõ çc th«n, b¶n tíi trô së Uû ban nh©n d©n x· gÆpnhiÒu khã kh¨n th× çn bé t ph¸p - hé tÞch cÇn xÕp lÞch ®Þnh kúxuèng ®Þa bµn d©n c thùc hiÖn ®¨ng ký lu ®éng, b¶o ®¶m kÞpthêi viÖc ®¨ng ký vµ qu¶n lý çc sù kiÖn hé tÞch ph¸t sinh trongcéng ®ång d©n c;

- Thø ba, do tr×nh ®é nhËn thøc ph¸p luËt cña mét bé phËn®ång bµo cßn h¹n chÕ, ®êi sèng h«n nh©n vµ gia ®×nh cßn bÞ chiphèi bëi phong tôc, tËp qu¸n, trong ®ã cã nh÷ng tËp tôc ¶nh hëng®Õn hiÖu qu¶ qu¶n lý hé tÞch nªn çn bé t ph¸p - hé tÞch cÇn ®Èym¹nh viÖc tuyªn truyÒn, vËn ®éng nh©n d©n, gióp hä thay ®æi lèisèng kh«ng phï hîp theo nh÷ng phong tôc, tËp qu¸n bÞ ph¸p luËtnghiªm cÊm (danh môc nh÷ng phong tôc, tËp qu¸n bÞ nghiªm cÊmvµ nh÷ng phong tôc tËp qu¸n ®îc nhµ níc vËn ®éng xo¸ bá ®îcquy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 32/2002/N§-CP);

95


- Thø t, tØnh L¹ng S¬n lµ n¬i tËp trung ®ång bµo thuéc nhiÒud©n téc kh¸c nhau, víi nhiÒu ng«n ng÷ kh¸c nhau. Do tr×nh ®é häcvÊn cña mét bé phËn kh«ng nhá d©n c cßn h¹n chÕ, kh¶ n¨ng södông tiÕng ViÖt kh«ng thµnh th¹o, chñ yÕu giao tiÕp b»ng ng«nng÷ d©n téc nªn viÖc khai b¸o hé tÞch kh«ng chÝnh x¸c, g©y khãkh¨n cho ho¹t ®éng ®¨ng ký cña çn bé t ph¸p - hé tÞch. Do vËy,mét nÐt ®Æc thï trong viÖc bè trÝ vµ sö dông çn bé t ph¸p - hétÞch ë tØnh L¹ng S¬n lµ cÇn bè trÝ çn bé lµ ngêi b¶n ®Þa vµ amhiÓu ®êi sèng cña céng ®ång d©n c. Bªn c¹nh ®ã, çn bé t ph¸p- hé tÞch cÇn dùa vµo sù gióp ®ì cña çc giµ lµng, trëng b¶n hoÆcçc ç nh©n cã uy tÝn, cã kinh nghiÖm trong céng ®ång d©n c ®Óth¸o gì nh÷ng khã kh¨n trong c«ng t¸c, gi¶i quyÕt c«ng viÖc ®¹thiÖu qu¶ cao.

3. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn lu ý vÒ ®¨ng ký kÕt h«n ®èi víi ®ång bµod©n téc thiÓu sè vµ ®¨ng ký kÕt h«n cã yÕu tè níc ngoµi t¹i khuvùc çc x· biªn giíi

3.1. §¨ng ký kÕt h«n ®èi víi ®ång bµo d©n téc thiÓu sèViÖc ®¨ng ký kÕt h«n ®èi víi ®ång bµo d©n téc thiÓu sè ®îc ¸p

dông theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 8 NghÞ ®Þnh sè 32/2002/N§-CP. ViÖckÕt h«n cña ®ång bµo d©n téc thiÓu sè vÉn ph¶i b¶o ®¶m ®Çy ®ñ çc®iÒu kiÖn kÕt h«n theo quy ®Þnh cña LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nhn¨m 2000, nhng NghÞ ®Þnh sè 32/2002/N§-CP quy ®Þnh thñ tôc,tr×nh tù ®¨ng ký kÕt h«n ®¬n gi¶n h¬n nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËnlîi vµ phï hîp víi ®êi sèng cña ®ång bµo d©n téc thiÓu sè.

a) §èi tîng ¸p dông Thñ tôc ®¨ng ký kÕt h«n ®èi víi ®ång bµo d©n téc thiÓu sè chØ

®îc ¸p dông víi ®èi tîng cã ®Çy ®ñ hai ®iÒu kiÖn vÒ d©n téc vµvÒ n¬i c tró nh sau:

- Thø nhÊt, ph¶i lµ c«ng d©n thuéc mét trong çc d©n téc thiÓu sè;96


- Thø hai, ®ang sinh sèng t¹i ®Þa bµn vïng s©u, vïng xa vµothêi ®iÓm xin ®¨ng ký kÕt h«n.

NÕu ®¬ng sù chØ tho¶ m·n mét trong hai ®iÒu kiÖn trªn th×kh«ng ®îc ¸p dông thñ tôc ®¨ng ký kÕt h«n theo NghÞ ®Þnh sè32/2002/N§-CP. VÝ dô, viÖc kÕt h«n cña ngêi d©n téc thiÓu sènhng hiÖn ®ang sinh sèng ë ®Þa bµn kh«ng thuéc diÖn vïng s©u,vïng xa kh«ng ®îc ¸p dông theo quy ®Þnh nµy.

b) Thñ tôc ®¨ng ký kÕt h«n

Lu ý: Danh môc çc x· thuéc diÖn vïng s©u, vïng xa ®îc quy®Þnh t¹i çc v¨n b¶n ph¸p luËt sau:

- QuyÕt ®Þnh sè 135/1998/Q§-TTg ngµy 31/7/1998 cña Thñtíng ChÝnh phñ vÒ viÖc phª duyÖt Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x·héi çc x· ®Æc biÖt khã kh¨n miÒn nói vµ vïng s©u, vïng xa.

- QuyÕt ®Þnh sè 1232/1999/Q§-TTg ngµy 24/12/1999 cña Thñtíng ChÝnh phñ vÒ viÖc phª duyÖt danh s¸ch çc x· ®Æc biÖt khãkh¨n vµ x· biªn giíi thuéc ph¹m vi Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x·héi çc x· ®Æc biÖt khã kh¨n miÒn nói vµ vïng s©u, vïng xa.

- QuyÕt ®Þnh sè 42/2001/Q§-TTg ngµy 26/3/2001 cña Thñtíng ChÝnh phñ vÒ viÖc bæ sung çc x· ®Æc biÖt khã kh¨n cñaCh¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi çc x· ®Æc biÖt khã kh¨n, vïng®ång bµo d©n téc miÒn nói, biªn giíi vµ vïng s©u, vïng xa (Ch¬ngtr×nh 135).

- QuyÕt ®Þnh sè 120/2002/Q§-TTg ngµy 18/9/2002 cña Thñtíng ChÝnh phñ vÒ viÖc bæ sung vµ thay tªn x· thuéc Ch¬ng tr×nhph¸t triÓn kinh tÕ x· héi çc x· ®Æc biÖt khã kh¨n, vïng ®ång bµo d©ntéc miÒn nói, biªn giíi vµ vïng s©u, vïng xa.

97


Ngêi ®¨ng ký kÕt h«n chØ ph¶i nép mét lo¹i giÊy tê duy nhÊtlµ Tê khai ®¨ng ký kÕt h«n theo mÉu quy ®Þnh, ®ång thêi xuÊttr×nh GiÊy chøng minh nh©n d©n hoÆc giÊy tê hîp lÖ thay thÕ lµhoµn tÊt hå s¬ ®¨ng ký kÕt h«n.

c) Tr×nh tù ®¨ng ký kÕt h«n Sau khi tiÕp nhËn çc giÊy tê do ngêi ®¨ng ký kÕt h«n nép vµ

xuÊt tr×nh, Uû ban nh©n d©n cÊp x· thùc hiÖn viÖc kiÓm tra xemçc bªn ®¬ng sù cã ®¸p øng ®Çy ®ñ çc ®iÒu kiÖn kÕt h«n theo quy®Þnh cña ph¸p luËt hay kh«ng. NÕu xÐt thÊy hai bªn nam n÷ cã ®ñ®iÒu kiÖn kÕt h«n theo quy ®Þnh cña LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh,®ång thêi tho¶ m·n çc ®iÒu kiÖn ®Ó ®îc ¸p dông ®¨ng ký kÕt h«ntheo NghÞ ®Þnh sè 32/2002/N§-CP th× Uû ban nh©n d©n cÊp x· tiÕnhµnh ngay viÖc ®¨ng ký kÕt h«n.

Khi tiÕn hµnh ®¨ng ký kÕt h«n, hai bªn nam, n÷ ký tªn vµoGiÊy chøng nhËn kÕt h«n vµ Sæ ®¨ng ký kÕt h«n tríc, sau ®ã ChñtÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x· ký vµ cÊp GiÊy chøng nhËn kÕt h«ncho çc ®¬ng sù.

Lu ý: §Ó phï hîp víi ®Æc thï cña khu vùc vïng s©u, vïng xavµ phong tôc, tËp qu¸n trong ®êi sèng cña ®ång bµo d©n téc thiÓu sè,thñ tôc, tr×nh tù vµ ®Þa ®iÓm ®¨ng ký kÕt h«n theo NghÞ ®Þnh sè32/2002/N§-CP ®· ®¬n gi¶n ho¸ vµ cã nh÷ng ®iÓm kh¸c c¬ b¶n sovíi thñ tôc, tr×nh tù ®¨ng ký kÕt h«n theo NghÞ ®Þnh sè 83/1998/N§-CP, cô thÓ lµ:

- VÒ thñ tôc: Tê khai ®¨ng ký kÕt h«n cña ®¬ng sù kh«ng cÇncã x¸c nhËn cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn vÒ t×nh tr¹ngh«n nh©n.

98


3.2. §¨ng ký kÕt h«n cã yÕu tè níc ngoµi t¹i khu vùc çc x·biªn giíi

Lµ viÖc ®¨ng ký kÕt h«n gi÷a c«ng d©n ViÖt Nam thêng tró ëkhu vùc biªn giíi víi c«ng d©n cña Trung Quèc thêng tró ë khuvùc biªn giíi víi ViÖt Nam.

�Khu vùc biªn giíi� ®îc hiÓu lµ çc x·, phêng, thÞ trÊn cñaViÖt Nam cã ®Þa giíi hµnh chÝnh tiÕp gi¸p víi ®êng biªn giíi quècgia trªn ®Êt liÒn theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 2 NghÞ ®Þnh sè34/2000/N§-CP ngµy 18/8/2000 cña ChÝnh phñ vÒ Quy chÕ khuvùc biªn giíi ®Êt liÒn níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam.

- VÒ tr×nh tù gi¶i quyÕt: Sau khi çc bªn nam n÷ nép ®ñ hå s¬ hîplÖ, Uû ban nh©n d©n cÊp x· cã tr¸ch nhiÖm tiÕn hµnh ngay viÖc kiÓmtra çc ®iÒu kiÖn kÕt h«n, nÕu xÐt thÊy çc ®¬ng sù ®¸p øng ®Çy ®ñçc ®iÒu kiÖn kÕt h«n th× Uû ban nh©n d©n tiÕn hµnh ®¨ng ký kÕt h«nngay mµ kh«ng phô thuéc vµo quy ®Þnh vÒ thêi h¹n 05 ngµy. Víi quytr×nh gi¶n lîc nh vËy, viÖc ®¨ng ký kÕt h«n ®èi víi ®ång bµo d©ntéc thiÓu sè cã thÓ hoµn tÊt ngay trong ngµy.

- VÒ ®Þa ®iÓm ®¨ng ký kÕt h«n: §Ó phï hîp víi tËp qu¸n sinhho¹t céng ®ång (ngµy kÕt h«n cña ®«i nam n÷ thêng lµ ngµy héi cñac¶ th«n, b¶n) vµ ®iÒu kiÖn ®i l¹i ë vïng s©u, vïng xa, ®ång thêikhuyÕn khÝch ®ång bµo thùc hiÖn viÖc ®¨ng ký kÕt h«n, chÊm døt t×nhtr¹ng chung sèng kh«ng ®¨ng ký tån t¹i rÊt phæ biÕn tríc ®©y, NghÞ®Þnh sè 32/2002/N§-CP quy ®Þnh viÖc tiÕn hµnh ®¨ng ký kÕt h«n cãthÓ t¹i trô së Uû ban nh©n d©n cÊp x· hoÆc t¹i tæ d©n phè, th«n, b¶n,n¬i c tró cña mét trong hai bªn nam, n÷.

- VÒ lÖ phÝ: viÖc ®¨ng ký kÕt h«n cho ®ång bµo d©n téc thiÓu sè ëvïng s©u, vïng xa ®îc miÔn lÖ phÝ.

99


�Khu vùc biªn giíi víi ViÖt Nam� (trong chuyªn ®Ò nµy) ®îchiÓu lµ çc ®¬n vÞ hµnh chÝnh cña Trung Quèc t¬ng ®¬ng víi x·,phêng, thÞ trÊn cña ViÖt Nam, cã ®Þa giíi hµnh chÝnh tiÕp gi¸p víi®êng biªn giíi quèc gia trªn ®Êt liÒn víi ViÖt Nam.

§©y lµ quan hÖ h«n nh©n cã yÕu tè níc ngoµi nhng thuécthÈm quyÒn ®¨ng ký kÕt h«n cña Uû ban nh©n d©n cÊp x·. ViÖc®¨ng ký kÕt h«n trong çc trêng hîp nµy ®îc thùc hiÖn theo quy®Þnh tõ §iÒu 65 ®Õn §iÒu 69 NghÞ ®Þnh sè 68/2002/N§-CP ngµy10/7/2002 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh mét sè ®iÒucña LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh vÒ quan hÖ h«n nh©n vµ gia ®×nhcã yÕu tè níc ngoµi. §©y lµ lo¹i viÖc ®¨ng ký kÕt h«n hoµn toµnmíi vµ cã nh÷ng khÝa c¹nh phøc t¹p nhÊt ®Þnh, do ®ã, çn bé tph¸p - hé tÞch t¹i khu vùc çc x· biªn giíi cÇn n¾m v÷ng nh÷ngquy ®Þnh vÒ ®èi tîng ¸p dông, thÈm quyÒn, thñ tôc, tr×nh tù ®ÓvËn dông chÝnh x¸c trong thùc tiÔn.

a) §èi tîng ¸p dông Thñ tôc ®¨ng ký kÕt h«n nµy chØ ®îc ¸p dông trong trêng

hîp c«ng d©n ViÖt Nam lµ ngêi thêng tró ë khu vùc biªn giíi vµc«ng d©n Trung Quèc lµ ngêi thêng tró ë khu vùc biªn giíi víiViÖt Nam (thÓ hiÖn qua Chøng minh th biªn giíi). NÕu mét tronghai bªn kh«ng ph¶i lµ ngêi thêng tró ë khu vùc biªn giíi th×kh«ng ®îc ¸p dông thñ tôc nµy ®Ó ®¨ng ký kÕt h«n, v× ®ã lµtrêng hîp kÕt h«n cã yÕu tè níc ngoµi thuéc thÈm quyÒn ®¨ngký cña Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh.

b) ThÈm quyÒn ®¨ng ký kÕt h«n Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i thêng tró cña c«ng d©n ViÖt

Nam ë khu vùc biªn giíi thùc hiÖn viÖc ®¨ng ký kÕt h«n gi÷a c«ngd©n ViÖt Nam thêng tró ë khu vùc biªn giíi víi c«ng d©n cñaTrung Quèc thêng tró ë khu vùc biªn giíi víi ViÖt Nam.100


c) Thñ tôc ®¨ng ký kÕt h«n Khi xin ®¨ng ký kÕt h«n thuéc trêng hîp nµy, çc ®¬ng sù

ph¶i nép hai bé hå s¬ gåm çc giÊy tê sau:- C«ng d©n ViÖt Nam ph¶i nép Tê khai ®¨ng ký kÕt h«n theo

mÉu quy ®Þnh;- C«ng d©n Trung Quèc ph¶i nép Tê khai ®¨ng ký kÕt h«n theo

mÉu quy ®Þnh, cã x¸c nhËn cha qu¸ 06 th¸ng, tÝnh ®Õn ngµy nhËnhå s¬, cña c¬ quan cã thÈm quyÒn cña Trung Quèc vÒ viÖc hiÖn t¹i®¬ng sù lµ ngêi kh«ng cã vî hoÆc kh«ng cã chång.

§ång thêi khi nép hå s¬, çc ®¬ng sù ph¶i xuÊt tr×nh giÊy têsau ®©y:

- C«ng d©n ViÖt Nam ph¶i xuÊt tr×nh GiÊy chøng minh nh©nd©n biªn giíi; trong trêng hîp kh«ng cã GiÊy chøng minh nh©nd©n biªn giíi th× ph¶i xuÊt tr×nh giÊy tê chøng minh viÖc thêngtró ë khu vùc biªn giíi kÌm theo giÊy tê tuú th©n kh¸c ®Ó kiÓm tra;

- C«ng d©n Trung Quèc ph¶i xuÊt tr×nh giÊy tê tuú th©n do c¬quan nhµ níc cã thÈm quyÒn cña Trung Quèc cÊp cho c«ng d©nthêng tró ë khu vùc biªn giíi víi ViÖt Nam; trong trêng hîpkh«ng cã giÊy tê tuú th©n nµy th× ph¶i xuÊt tr×nh giÊy tê chøngminh viÖc thêng tró ë khu vùc biªn giíi víi ViÖt Nam kÌm theogiÊy tê tuú th©n kh¸c ®Ó kiÓm tra;

- §èi víi ngêi tríc ®©y ®· cã vî hoÆc chång nhng ®· ly h«nhoÆc ngêi vî hoÆc ngêi chång ®ã ®· chÕt hoÆc bÞ tuyªn bè lµ ®·chÕt th× tuú trêng hîp cô thÓ, ®¬ng sù cßn ph¶i xuÊt tr×nh b¶n¸n, quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt vÒ viÖc cho ly h«n hoÆc giÊychøng tö cña ngêi vî hoÆc ngêi chång ®ã.

d) Thêi h¹n vµ tr×nh tù gi¶i quyÕt ®¨ng ký kÕt h«n- Bíc 1: Trong thêi h¹n 15 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®ñ hå s¬

101


hîp lÖ vµ lÖ phÝ, Uû ban nh©n d©n cÊp x· cã tr¸ch nhiÖm thÈm trahå s¬, kiÓm tra çc ®iÒu kiÖn kÕt h«n vµ tiÕn hµnh niªm yÕt viÖckÕt h«n trong 07 ngµy liªn tôc t¹i trô së Uû ban nh©n d©n. Sau khi®· thÈm tra hå s¬ vµ niªm yÕt viÖc kÕt h«n, Uû ban nh©n d©n cÊpx· cã c«ng v¨n, kÌm theo 01 bé hå s¬ ®¨ng ký kÕt h«n göi Së Tph¸p ®Ó xin ý kiÕn;

- Bíc 2: Trong thêi h¹n 15 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®îc c«ngv¨n xin ý kiÕn cña Uû ban nh©n d©n cÊp x·, Së T ph¸p xem xÐthå s¬ ®¨ng ký kÕt h«n vµ cã ý kiÕn tr¶ lêi b»ng v¨n b¶n cho Uû bannh©n d©n cÊp x·;

- Bíc 3: Trong thêi h¹n 07 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®îc ý kiÕn cñaSë T ph¸p, Uû ban nh©n d©n cÊp x· quyÕt ®Þnh viÖc ®¨ng ký kÕt h«nvµ th«ng b¸o cho ®¬ng sù biÕt vÒ ngµy tiÕn hµnh LÔ ®¨ng ký kÕt h«n;

- Bíc 4: Tæ chøc LÔ ®¨ng ký kÕt h«n nh ®èi víi trêng hîp®¨ng ký kÕt h«n gi÷a c«ng d©n ViÖt Nam ë trong níc víi nhautheo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®¨ng ký hé tÞch.

Lu ý: So víi viÖc ®¨ng ký kÕt h«n cã yÕu tè níc ngoµi thuécthÈm quyÒn cña Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh th× viÖc ®¨ng ký kÕt h«n gi÷ac«ng d©n ViÖt Nam ë khu vùc biªn giíi víi c«ng d©n cña Trung Quècë khu vùc biªn giíi víi ViÖt Nam ®îc hëng nh÷ng u tiªn sau ®©y:

- Thø nhÊt, giÊy tê do c¬ quan, tæ chøc cña Trung Quèc cÊp hoÆcc«ng chøng, chøng thùc cho c«ng d©n cña hä ë khu vùc biªn giíi ®Ósö dông vµo viÖc ®¨ng ký kÕt h«n ë khu vùc biªn giíi t¹i ViÖt Nam®îc miÔn hîp ph¸p ho¸ l·nh sù;

- Thø hai, çc giÊy tê nãi trªn nÕu lËp b»ng ng«n ng÷ cña TrungQuèc chØ cÇn dÞch ra tiÕng ViÖt vµ cã cam kÕt cña ngêi dÞch vÒ viÖcdÞch ®óng néi dung, kh«ng cÇn c«ng chøng b¶n dÞch;

102


4. §¨ng ký nu«i con nu«i ®èi víi ®ång bµo d©n téc thiÓu sè vµ®¨ng ký nu«i con nu«i cã yÕu tè níc ngoµi ®èi víi çc x· thuéckhu vùc biªn giíi

4.1. §¨ng ký nu«i con nu«i ®èi víi ®ång bµo d©n téc thiÓu sè §©y lµ viÖc ®¨ng ký nu«i con nu«i thùc hiÖn theo quy ®Þnh t¹i

§iÒu 16 NghÞ ®Þnh sè 32/2002/N§-CP.a) §èi tîng ¸p dông Thñ tôc nµy chØ ¸p dông ®èi víi viÖc ®¨ng ký quan hÖ nu«i con

nu«i cña ®ång bµo thuéc çc d©n téc thiÓu sè hiÖn ®ang sinh sèngë ®Þa bµn çc x· vïng s©u, xïng xa.

b) §iÒu kiÖn x¸c lËp quan hÖ nu«i con nu«i ®èi víi ®ång bµod©n téc thiÓu sè

Quan hÖ nu«i con nu«i cña ®ång bµo d©n téc thiÓu sè chØ ®îcx¸c lËp khi b¶o ®¶m çc ®iÒu kiÖn theo quy ®Þnh cña LuËt H«nnh©n vµ gia ®×nh n¨m 2000 (xem môc trªn).

Quan ®iÓm cña Nhµ níc ta lµ khuyÕn khÝch ph¸t huy tËpqu¸n cña çc d©n téc nhËn nh÷ng ngêi th©n thÝch trong dßng häcã hoµn c¶nh khã kh¨n vµ trÎ em må c«i kh«ng n¬i n¬ng tùa lµmcon nu«i, nÕu viÖc nu«i con nu«i cã ®ñ ®iÒu kiÖn theo quy ®Þnh cñaph¸p luËt; ®ång thêi vËn ®éng nh©n d©n xo¸ bá tËp qu¸n nhËnnu«i con nu«i mµ ngêi nhËn nu«i con nu«i kh«ng h¬n ngêi ®îcnhËn lµm con nu«i tõ 20 tuæi trë lªn.

c) Thñ tôc ®¨ng ký

- Thø ba, møc thu lÖ phÝ ®¨ng ký kÕt h«n trong çc trêng hîpnµy ®îc ¸p dông nh møc thu lÖ phÝ ®¨ng ký kÕt h«n gi÷a c«ng d©nViÖt Nam víi nhau ë trong níc (10.000 ®ång/trêng hîp).

103


Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 16 NghÞ ®Þnh sè 32/2002/N§-CP th× khi®¨ng ký nu«i con nu«i, ngêi xin nhËn nu«i con nu«i ph¶i nép §¬nxin nhËn nu«i con nu«i vµ çc giÊy tê hîp lÖ kh¸c lµm c¬ së ®Ó Uûban nh©n d©n cÊp x· kiÓm tra, x¸c minh xem viÖc x¸c lËp quan hÖnu«i con nu«i cã ®¸p øng ®Çy ®ñ çc ®iÒu kiÖn quy ®Þnh t¹i LuËtH«n nh©n vµ gia ®×nh hay kh«ng. Nh vËy, hå s¬ ®¨ng ký nu«icon nu«i trong trêng hîp nµy thùc hiÖn t¬ng tù nh thñ tôc®¨ng ký nu«i con nu«i th«ng thêng quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè158/2005/N§-CP.

d) Tr×nh tù ®¨ng ký VÒ c¬ b¶n, tr×nh tù gi¶i quyÕt ®¨ng ký nu«i con nu«i ®èi víi

®ång bµo d©n téc thiÓu sè vÉn bao gåm çc bíc nh thñ tôc ®¨ngký nu«i con nu«i th«ng thêng. Tuy nhiªn, thêi h¹n gi¶i quyÕt linhho¹t vµ ®îc rót ng¾n tuú thuéc vµo sù chñ ®éng cña Uû ban nh©nd©n cÊp x·. Tr×nh tù ®¨ng ký ®îc thùc hiÖn nh sau:

Sau khi nhËn ®ñ hå s¬ hîp lÖ, Uû ban nh©n d©n cÊp x· ®· thôlý hå s¬ tiÕn hµnh x¸c minh viÖc xin nhËn nu«i con nu«i, nÕu ®· cã®ñ ®iÒu kiÖn vÒ nu«i con nu«i theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, th× thùchiÖn viÖc ®¨ng ký nu«i con nu«i. Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x·ký QuyÕt ®Þnh c«ng nhËn nu«i con nu«i. B¶n chÝnh QuyÕt ®Þnhc«ng nhËn nu«i con nu«i ®îc trao cho mçi bªn mét b¶n t¹i trô sëUû ban nh©n d©n cÊp x· hoÆc t¹i n¬i c tró cña ngêi nhËn nu«icon nu«i hoÆc cña ngêi ®îc nhËn lµm con nu«i.

Lu ý: So víi viÖc gi¶i quyÕt ®¨ng ký nu«i con nu«i theo quy®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP th× viÖc gi¶i quyÕt nu«i connu«i theo NghÞ ®Þnh sè 32/2002/N§-CP lµ thñ tôc cã nhiÒu ®iÓm utiªn, cô thÓ lµ:

104


4.2. §¨ng ký nu«i con nu«i cã yÕu tè níc ngoµi ®èi víi çc x·thuéc khu vùc biªn giíi

ViÖc ®¨ng ký nu«i con nu«i cã yÕu tè níc ngoµi thuéc thÈmquyÒn ®¨ng ký cña Uû ban nh©n d©n cÊp x·, thùc hiÖn theo quy®Þnh t¹i §iÒu 65, §iÒu 66, §iÒu 67 vµ §iÒu 71 NghÞ ®Þnh sè68/2002/N§-CP.

a) §èi tîng ¸p dông T¬ng tù nh viÖc kÕt h«n ë khu vùc biªn giíi, ®©y lµ thñ tôc

®¨ng ký nu«i con nu«i chØ ®îc ¸p dông ®èi víi viÖc x¸c lËp quanhÖ nu«i con nu«i gi÷a c«ng d©n ViÖt Nam thêng tró ë khu vùcbiªn giíi víi c«ng d©n Trung Quèc thêng tró ë khu vùc biªn giíivíi ViÖt Nam.

b) Thñ tôc ®¨ng ký Hå s¬ ®¨ng ký nu«i con nu«i trong trêng hîp nµy gåm çc

giÊy tê sau:- GiÊy tê ph¶i nép:+ §¬n cña c«ng d©n Trung Quèc thêng tró ë khu vùc biªn giíi

- Tr×nh tù vµ thêi h¹n gi¶i quyÕt ®¬n gi¶n, ng¾n gän, linh ho¹t.Uû ban nh©n d©n cÊp x· khi ®¨ng ký nu«i con nu«i cho ®èi tîng ®ångbµo d©n téc thiÓu sè cã thÓ chñ ®éng rót ng¾n thêi h¹n gi¶i quyÕt;

- §Þa ®iÓm tæ chøc ®¨ng ký nu«i con nu«i kh«ng b¾t buéc ph¶i thùchiÖn t¹i trô së Uû ban nh©n d©n cÊp x· mµ cã thÓ tiÕn hµnh t¹i tæ d©nphè, th«n, b¶n, n¬i c tró cña ngêi nhËn nu«i con nu«i hoÆc con nu«i;

- ViÖc ®¨ng ký nu«i con nu«i theo NghÞ ®Þnh sè 32/2002/N§-CP®îc miÔn lÖ phÝ.

105


víi ViÖt Nam xin nhËn nu«i con nu«i theo mÉu quy ®Þnh, trong ®ãcã x¸c nhËn cña c¬ quan cã thÈm quyÒn cña Trung Quèc vÒ viÖc®¬ng sù cã ®ñ ®iÒu kiÖn nu«i con nu«i. NÕu vî chång xin nhËn connu«i th× trong ®¬n ph¶i cã ch÷ ký cña c¶ vî vµ chång;

+ GiÊy ®ång ý cho trÎ em lµm con nu«i cña cha mÑ ®Î trÎ em®îc nhËn lµm con nu«i. Trong trêng hîp cha hoÆc mÑ ®Î cña trÎem ®ã ®· chÕt hoÆc bÞ tuyªn bè lµ ®· chÕt hoÆc mÊt n¨ng lùc hµnhvi d©n sù th× chØ cÇn giÊy ®ång ý cña ngêi kia. Trong trêng hîpc¶ cha vµ mÑ ®Î cña trÎ em ®ã ®· chÕt hoÆc bÞ tuyªn bè lµ ®· chÕthoÆc mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù th× ph¶i cã sù ®ång ý b»ng v¨nb¶n cña ngêi gi¸m hé cña trÎ em ®ã;

+ Trong trêng hîp trÎ em ®îc nhËn lµm con nu«i tõ ®ñ 09tuæi trë lªn th× cßn ph¶i cã sù ®ång ý b»ng v¨n b¶n cña trÎ em ®ã.

Çc giÊy tê nãi trªn ®îc lËp thµnh 02 bé hå s¬ vµ nép t¹i Uûban nh©n d©n cÊp x· n¬i thêng tró ë khu vùc biªn giíi cña trÎ emViÖt Nam ®îc xin nhËn lµm con nu«i.

- GiÊy tê ph¶i xuÊt tr×nh:Khi nép hå s¬, ®¬ng sù ph¶i xuÊt tr×nh giÊy tê chøng minh vÒ

viÖc c tró ë khu vùc biªn giíi ®Ó kiÓm tra (yªu cÇu nµy thùc hiÖnt¬ng tù nh trong viÖc kÕt h«n ë khu vùc biªn giíi ®· nãi ë trªn).

c) Thêi h¹n vµ tr×nh tù ®¨ng kýTrong thêi h¹n 15 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®ñ hå s¬ hîp lÖ vµ lÖ

phÝ, Uû ban nh©n d©n cÊp x· cã tr¸ch nhiÖm thÈm tra hå s¬ vµ tiÕnhµnh niªm yÕt viÖc xin nhËn con nu«i trong 07 ngµy liªn tôc t¹i trôsë Uû ban nh©n d©n. Sau khi ®· thÈm tra hå s¬ vµ niªm yÕt viÖcxin nhËn con nu«i, Uû ban nh©n d©n cÊp x· cã c«ng v¨n göi Së Tph¸p, kÌm theo 01 bé hå s¬ ®Ó xin ý kiÕn.

Trong thêi h¹n 30 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®îc c«ng v¨n cña 106


Uû ban nh©n d©n cÊp x·, Së T ph¸p xem xÐt hå s¬ xin nhËn connu«i vµ cã ý kiÕn tr¶ lêi b»ng v¨n b¶n cho Uû ban nh©n d©n cÊp x·.

Trong thêi h¹n 07 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®îc ý kiÕn cña SëT ph¸p, Uû ban nh©n d©n cÊp x· quyÕt ®Þnh viÖc cho nhËn connu«i vµ tiÕn hµnh giao nhËn con nu«i nh ®èi víi trêng hîp ®¨ngký nu«i con nu«i gi÷a c«ng d©n ViÖt Nam víi nhau ë trong níctheo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®¨ng ký hé tÞch.

IV. DANH MôC V¡N B¶N PH¸P LUËT HIÖN HµNH VÒHé TÞCH1. NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP ngµy 27/12/2005 cña ChÝnh

phñ vÒ ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé tÞch.2. NghÞ ®Þnh sè 32/2002/N§-CP ngµy 27/3/2002 cña ChÝnh phñ

quy ®Þnh viÖc ¸p dông LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh ®èi víi çc d©ntéc thiÓu sè.

3. NghÞ ®Þnh sè 68/2002/N§-CP ngµy 10/7/2002 cña ChÝnh phñquy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh mét sè ®iÒu cña LuËt H«n nh©n vµ gia®×nh vÒ quan hÖ h«n nh©n vµ gia ®×nh cã yÕu tè níc ngoµi.

4. Th«ng t sè 07/2002/TT-BTP ngµy 16/02/2002 cña Bé T ph¸phíng dÉn thi hµnh mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh sè 68/2002/N§-CPngµy 10/7/2002 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh mét sè®iÒu cña LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh vÒ quan hÖ h«n nh©n vµ gia®×nh cã yÕu tè níc ngoµi.

5. QuyÕt ®Þnh sè 01/2006/Q§-BTP ngµy 29/3/2006 cña Bétrëng Bé T ph¸p vÒ viÖc ban hµnh Sæ hé tÞch, biÓu mÉu hé tÞch.

6. C«ng v¨n sè 2112/BTP-HCTP ngµy 31/3/2006 cña Bé Tph¸p híng dÉn viÖc triÓn khai NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP.

107


PhÇn IIC¤NG T¸C QU¶N Lý Hé KHÈU CñA CHÝNH QUYÒN CÊP X·I. NH÷NG VÊN §Ò CHUNG1. Nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n1.1. Qu¶n lý hé khÈu Qu¶n lý hé khÈu lµ biÖn ph¸p qu¶n lý hµnh chÝnh cña Nhµ

níc nh»m x¸c ®Þnh viÖc c tró cña c«ng d©n, nh»m b¶o ®¶m thùchiÖn quyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n, t¨ng cêng qu¶n lý x· héi,gi÷ v÷ng an ninh chÝnh trÞ vµ trËt tù x· héi.

Nh vËy, ho¹t ®éng qu¶n lý hé khÈu cã çc ®Æc ®iÓm sau:- Thø nhÊt, qu¶n lý hé khÈu lµ mét ho¹t ®éng qu¶n lý nhµ

níc vÒ d©n c, do çc c¬ quan qu¶n lý nhµ níc cã thÈm quyÒnthùc hiÖn. Qu¶n lý nhµ níc vÒ d©n c lµ lÜnh vùc qu¶n lý réng lín,bao gåm nhiÒu ho¹t ®éng kh¸c nhau, trong ®ã, qu¶n lý hé khÈu lµmét ho¹t ®éng cô thÓ. HiÖn nay, trong hÖ thèng hµnh chÝnh cñaNhµ níc ta, bªn c¹nh ho¹t ®éng qu¶n lý hé khÈu ®îc ChÝnh phñgiao cho Bé C«ng an chØ ®¹o thùc hiÖn, c«ng t¸c qu¶n lý nhµ nícvÒ d©n c cßn bao gåm çc ho¹t ®éng kh¸c nh: qu¶n lý d©n sè (doñy ban D©n sè, Gia ®×nh vµ TrÎ em chØ ®¹o thùc hiÖn); qu¶n lý hétÞch (do Bé T ph¸p chØ ®¹o thùc hiÖn); qu¶n lý ®Þnh canh ®Þnh c(do Uû ban D©n téc phèi hîp víi Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓnn«ng th«n chØ ®¹o thùc hiÖn).

- Thø hai, ®èi tîng cña qu¶n lý hé khÈu lµ ®Æc ®iÓm vÒ n¬i ctró cña ç nh©n (bao gåm c¶ c«ng d©n ViÖt Nam vµ ngêi níc108


ngoµi c tró t¹i ViÖt Nam). §©y lµ c¬ së ®Ó ph©n biÖt néi dungqu¶n lý hé khÈu víi çc ho¹t ®éng qu¶n lý d©n c kh¸c.

- Thø ba, môc ®Ých cña qu¶n lý hé khÈu thÓ hiÖn trªn haikhÝa c¹nh:

+ §èi víi c«ng d©n: th«ng qua viÖc ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé khÈu,Nhµ níc b¶o ®¶m çc quyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n liªn quan®Õn vÊn ®Ò c tró;

+ §èi víi Nhµ níc: th«ng qua c«ng t¸c qu¶n lý hé khÈu ®Ó b¶o®¶m trËt tù x· héi, gi÷ v÷ng an ninh chÝnh trÞ.

1.2. §¨ng ký hé khÈu Lµ hµnh vi hµnh chÝnh do c¬ quan cã thÈm quyÒn ®¨ng ký hé

khÈu thùc hiÖn nh»m x¸c ®Þnh viÖc c tró cña c«ng d©n, bao gåmçc lo¹i viÖc sau ®©y:

- §¨ng ký hé khÈu thêng tró;- §¨ng ký t¹m v¾ng;- §¨ng ký t¹m tró (gåm ®¨ng ký t¹m tró vµ ®¨ng ký t¹m tró

cã thêi h¹n);- §¨ng ký viÖc bæ sung, ®iÒu chØnh nh÷ng thay ®æi kh¸c vÒ hé

khÈu, nh©n khÈu.2. Ph©n biÖt �qu¶n lý hé tÞch� vµ �qu¶n lý hé khÈu�Thùc tÕ cho thÊy hiÖn nay sù nhÇm lÉn gi÷a çc kh¸i niÖm �hé

tÞch� vµ �hé khÈu� còng nh sù nhÇm lÉn vÒ ho¹t ®éng �qu¶n lý hétÞch� vµ ho¹t ®éng �qu¶n lý hé khÈu� trong nhËn thøc x· héi cßn kh¸phæ biÕn. Do ®ã, viÖc lµm râ çc dÊu hiÖu ph©n biÖt gi÷a qu¶n lý hétÞch vµ qu¶n lý hé khÈu lµ rÊt cÇn thiÕt vµ cã ý nghÜa thiÕt thùc.

Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 1 NghÞ ®Þnh sè 51/CP ngµy 10/5/1997109

PhÇn II. C«ng t¸c qu¶n lý hé khÈu cña chÝnh quyÒn cÊp x·

cña ChÝnh phñ vÒ qu¶n lý hé khÈu (NghÞ ®Þnh sè 51/CP) th×: �§¨ngký vµ qu¶n lý hé khÈu lµ biÖn ph¸p qu¶n lý hµnh chÝnh cña Nhµníc nh»m x¸c ®Þnh viÖc c tró cña c«ng d©n...�. Nh vËy, ho¹t®éng qu¶n lý hé tÞch vµ qu¶n lý hé khÈu ®Òu lµ çc ho¹t ®éng qu¶nlý d©n c nhng ®îc ph©n biÖt ë nh÷ng ®iÓm c¬ b¶n sau ®©y:

- VÒ c¬ së ph¸p lý: Qu¶n lý hé tÞch vµ qu¶n lý hé khÈu lµ nh÷ngho¹t ®éng qu¶n lý nhµ níc ®îc ®iÒu chØnh bëi çc v¨n b¶n ph¸pluËt kh¸c nhau. HiÖn nay, v¨n b¶n ph¸p luËt chñ ®¹o ®iÒu chØnh vÒqu¶n lý hé tÞch lµ NghÞ ®Þnh sè 158/2005/N§-CP ngµy 27/12/2005cña ChÝnh phñ vÒ qu¶n lý hé tÞch; cßn v¨n b¶n ph¸p luËt chñ ®¹o®iÒu chØnh vÒ qu¶n lý hé khÈu lµ NghÞ ®Þnh sè 51/CP vµ NghÞ ®Þnhsè 108/2005/N§-CP ngµy 19/8/2005 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc söa ®æi,bæ sung mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh sè 51/CP ngµy 10/5/1997 cñaChÝnh phñ vÒ qu¶n lý hé khÈu (NghÞ ®Þnh sè 108/2005/N§-CP);

- Qu¶n lý hé tÞch vµ qu¶n lý hé khÈu ®Òu quan t©m tíi çcth«ng tin vÒ nh©n th©n cña ç nh©n. Tuy nhiªn, ph¹m vi c«ng t¸ché khÈu chØ híng tíi mét ®èi tîng th«ng tin lµ ®Æc ®iÓm vÒ n¬ic tró cña ç nh©n trong khi ®èi tîng th«ng tin cña qu¶n lý hétÞch bao gåm tæng thÓ rÊt nhiÒu ®Æc ®iÓm nh©n th©n cña ç nh©ntõ khi sinh ra ®Õn khi chÕt: ngµy, th¸ng, n¨m sinh; d©n téc; quèctÞch; n¬i sinh; quª qu¸n; quan hÖ gia ®×nh; quan hÖ h«n nh©n; t×nhtr¹ng n¨ng lùc hµnh vi d©n sù;

- Theo ph¸p luËt hiÖn hµnh cña níc ta th× nhiÖm vô qu¶n lýhé tÞch lµ ho¹t ®éng chuyªn m«n cña ngµnh t ph¸p, cßn qu¶n lýhé khÈu lµ ho¹t ®éng chuyªn m«n cña ngµnh c«ng an.

- §¬n vÞ �hé� ®îc dïng lµm ®¬n vÞ qu¶n lý d©n c cña c¶ qu¶nlý hé tÞch vµ qu¶n lý hé khÈu, nhng trong qu¶n lý hé tÞch mèiquan hÖ gi÷a çc thµnh viªn trong hé chØ cã thÓ lµ mèi quan hÖ gia®×nh h×nh thµnh trªn c¬ së h«n nh©n, huyÕt thèng hoÆc nu«idìng; cßn trong qu¶n lý hé khÈu kh«ng nhÊt thiÕt çc thµnh viªn110


trong mét ®¬n vÞ hé khÈu ph¶i cã quan hÖ gia ®×nh víi nhau mµ chØcÇn ë chung mét nhµ còng cã thÓ cïng ®¨ng ký theo mét ®¬n vÞ hékhÈu. VÝ dô: §iÒu 5 NghÞ ®Þnh sè 51/CP quy ®Þnh: �Nh÷ng ngêi®ang lµm viÖc trong çc c¬ quan nhµ níc, çc tæ chøc kinh tÕ - x·héi sèng ®éc th©n t¹i nhµ ë tËp thÓ cña c¬ quan th× ®¨ng ký theonh©n khÈu tËp thÓ...� hoÆc mét ®¬n vÞ hé khÈu tËp thÓ qu©n nh©nhoÆc hé khÈu tËp thÓ C«ng an nh©n d©n bao gåm nh÷ng ngêicïng c«ng t¸c trong mét ®¬n vÞ.

MÆc dï cã sù ph©n biÖt kh¸ râ rµng nh trªn nhng trongthùc tÕ ®êi sèng cña mçi ç nh©n, çc vÊn ®Ò vÒ hé tÞch vµ hé khÈucã mèi quan hÖ hÕt søc mËt thiÕt. VÝ dô:

- Mét ®øa trÎ chØ cã thÓ ®îc ®¨ng ký tªn vµo Sæ hé khÈu gia®×nh sau khi ®· ®îc cha mÑ thùc hiÖn viÖc ®¨ng ký khai sinh.

- Sau khi ®· kÕt h«n, ngêi vî muèn chuyÓn hé khÈu vÒ n¬i ctró cña chång th× mét trong nh÷ng giÊy tê cÇn cã lµm c¨n cø ®Óthùc hiÖn viÖc chuyÓn hé khÈu lµ GiÊy chøng nhËn kÕt h«n.

- §Ó xo¸ tªn mét ngêi ®· chÕt trong Sæ hé khÈu gia ®×nh, c¬quan qu¶n lý hé khÈu ph¶i c¨n cø vµo GiÊy chøng tö cña ngêi ®ã.

3. Vai trß cña c«ng t¸c qu¶n lý hé khÈu ë cÊp x·Lµ ho¹t ®éng qu¶n lý nhµ níc vÒ c tró, môc ®Ých ®Çu tiªn

cña c«ng t¸c qu¶n lý hé khÈu lµ b¶o ®¶m trËt tù x· héi th«ng quaviÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c n¬i c tró cña tõng nh©n khÈu theo tõng®¬n vÞ ®¨ng ký hé khÈu, theo dâi, n¾m v÷ng mäi biÕn ®éng vÒ nh©nkhÈu, hé khÈu.

3.1. Vai trß cña c«ng t¸c qu¶n lý hé khÈu ®èi víi c«ng t¸c gi÷g×n an ninh, trËt tù x· héi vµ ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m

C«ng t¸c qu¶n lý hé khÈu phôc vô ®¾c lùc cho c«ng t¸c gi÷ g×nan ninh, trËt tù x· héi vµ ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m. Th«ng

111


qua viÖc n¾m v÷ng ®Æc ®iÓm vÒ tõng nh©n khÈu trªn ®Þa bµn theoyªu cÇu nghiÖp vô cña ngµnh c«ng an, ho¹t ®éng qu¶n lý hé khÈuphôc vô trùc tiÕp cho çc c«ng t¸c sau:

- Thu thËp th«ng tin phôc vô cho çc lùc lîng nghiÖp vôthuéc ngµnh c«ng an ®iÒu tra, b¾t gi÷ téi ph¹m;

- Ph©n lo¹i nh©n th©n, lý lÞch t ph¸p cña nh©n khÈu theoçc yªu cÇu nghiÖp vô lµm c¬ së ®Ó thùc hiÖn viÖc x¸c minh nh©nth©n ®èi tîng, phôc vô cho c«ng t¸c ®Êu tranh, ph¸ ¸n, truy n·téi ph¹m;

- ¸p dông biÖn ph¸p qu¶n lý thÝch hîp víi çc ®èi tîng viph¹m ph¸p luËt thuéc diÖn ph¶i qu¶n lý, theo dâi nh: qu¶n chÕhµnh chÝnh, ¸n treo, c¶i t¹o kh«ng giam gi÷, t¹i ngo¹i chê thi hµnh¸n; ®èi tîng bÞ ¸p dông çc biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh nh: gi¸odôc t¹i x·, phêng, thÞ trÊn, ®a vµo c¬ së gi¸o dôc, trêng gi¸odìng, c¬ së ch÷a bÖnh;

- Hç trî viÖc t¸i hoµ nhËp céng ®ång cña çc ®èi tîng vi ph¹mph¸p luËt trë vÒ ®Þa ph¬ng c tró; c¶m ho¸, gi¸o dôc ngêi lÇmlçi; vËn ®éng ®èi tîng ph¹m téi ®Çu thó.

3.2. Vai trß cña c«ng t¸c qu¶n lý hé khÈu phôc vô cho çc nhiÖmvô chÝnh trÞ, ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi

- C«ng t¸c qu¶n lý hé khÈu trùc tiÕp phôc vô viÖc gi÷ v÷ng æn®Þnh chÝnh trÞ t¹i ®Þa ph¬ng.

- Th«ng qua qu¶n lý hé khÈu, c«ng an çc cÊp cã thÓ cung cÊp®Çy ®ñ, chÝnh x¸c sè liÖu vµ t×nh h×nh vÒ nh©n khÈu, hé khÈu t¹i®Þa bµn qu¶n lý theo çc diÖn c tró kh¸c nhau hoÆc theo çc tiªuchÝ vÒ d©n téc, t«n gi¸o, ®é tuæi lao ®éng, viÖc lµm, ®é tuæi thùchiÖn nghÜa vô qu©n sù... lµm c¬ së ®Ó cÊp uû vµ chÝnh quyÒn çccÊp x©y dùng ch¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch, môc tiªu kinh tÕ, x· héi, an112


ninh, quèc phßng s¸t hîp víi t×nh h×nh ®Þa ph¬ng.- Th«ng qua c«ng t¸c qu¶n lý hé khÈu, chÝnh quyÒn çc cÊp cã

thÓ n¾m v÷ng t×nh h×nh ®Ó cã biÖn ph¸p phï hîp gi¶i quyÕt t×nhtr¹ng di c tù do. §èi víi khu vùc miÒn nói, biªn giíi, c«ng t¸cqu¶n lý hé khÈu cßn trùc tiÕp phôc vô viÖc gi¶i quyÕt hiÖn tîngdu canh, du c cña ®ång bµo d©n téc thiÓu sè hoÆc hiÖn tîng didÞch c cña c d©n ë khu vùc biªn giíi. Qu¶n lý hé khÈu cã ý nghÜaquan träng ®èi víi viÖc ph¸t hiÖn, ng¨n ngõa vµ gi¶i quyÕt kÞp thêinh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p x¶y ra tõ nh÷ng hiÖn hîng nãi trªn.

- Hç trî cho c«ng t¸c qu¶n lý vò khÝ, vËt liÖu næ; trong viÖcqu¶n lý c¬ së kinh doanh thuéc mét sè ngµnh nghÒ kinh doanh cã®iÒu kiÖn nh kinh doanh x¨ng dÇu, kinh doanh nhµ nghØ, kh¸chs¹n, dÞch vô karaoke, dÞch vô cÇm ®å...

3.3. Vai trß cña c«ng t¸c qu¶n lý hé khÈu ®èi víi viÖc thùc hiÖn çcquyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ngêi d©n

HiÖn nay, çc giÊy tê vÒ hé khÈu g¾n liÒn víi viÖc x¸c lËp çclo¹i giÊy tê chøng minh quyÒn së h÷u tµi s¶n, nhµ ®Êt cña c«ng d©nhoÆc tham gia vµo rÊt nhiÒu quan hÖ nh: vay vèn ph¸t triÓn s¶nxuÊt, xin viÖc lµm, xin ®i häc, xin cÊp hé chiÕu ®Ó xuÊt c¶nh,... §èivíi viÖc thùc hiÖn çc quyÒn vÒ ®¨ng ký hé tÞch cña c«ng d©n (khaisinh, kÕt h«n, nu«i con nu«i, nhËn cha, mÑ, con...), giÊy tê x¸c nhËnvÒ hé khÈu còng lµ giÊy tê cÇn thiÕt ®Ó x¸c ®Þnh thÈm quyÒn ®¨ngký hé tÞch ®èi víi sù kiÖn hé tÞch mµ ngêi d©n muèn ®¨ng ký.

4. Nguyªn t¾c ®¨ng ký hé khÈu4.1. §¨ng ký hé khÈu lµ quyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n, ®ång

thêi lµ tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan qu¶n lý hé khÈu Mäi c«ng d©n cã quyÒn vµ nghÜa vô thùc hiÖn viÖc khai b¸o vµ

®¨ng ký hé khÈu víi c¬ quan C«ng an theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.113


C«ng d©n tõ 15 tuæi trë lªn cã nghÜa vô ph¶i lµm b¶n tù khainh©n khÈu ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c theo mÉu quy ®Þnh.

Khi chuyÓn n¬i c tró, ç nh©n chuyÓn ®i hoÆc chñ hé gia ®×nh(trong trêng hîp chuyÓn c¶ hé gia ®×nh), ngêi phô tr¸ch nhµ ëtËp thÓ (trong trêng hîp chuyÓn c¶ nhµ ë tËp thÓ) cã tr¸ch nhiÖmlµm thñ tôc chuyÓn ®i t¹i c¬ quan ®¨ng ký hé khÈu n¬i ®ang c tróvµ lµm thñ tôc chuyÓn ®Õn t¹i c¬ quan ®¨ng ký hé khÈu phô tr¸chn¬i chuyÓn ®Õn.

§Ó phôc vô ngêi d©n thùc hiÖn quyÒn vµ nghÜa vô ®¨ng ký hékhÈu cña m×nh, c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn ®¨ng ký vµ qu¶nlý hé khÈu cã tr¸ch nhiÖm tæ chøc viÖc ®¨ng ký hé khÈu mét çchthuËn tiÖn, gi¶i quyÕt ®óng quy tr×nh, ®óng thñ tôc ph¸p luËt quy®Þnh vµ ®Ò cao tinh thÇn c¶i çch hµnh chÝnh trong gi¶i quyÕt ®¨ngký hé khÈu cho ngêi d©n.

4.2. ViÖc ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé khÈu ®îc thùc hiÖn theo ®¬nvÞ hé khÈu lµ hé gia ®×nh hoÆc nh©n khÈu tËp thÓ

* §èi víi hé gia ®×nh:Nh÷ng ngêi cã quan hÖ gia ®×nh («ng, bµ, bè, mÑ, vî, chång,

con, anh, chÞ, em ruét) vµ cïng ë chung mét nhµ th× ®¨ng ký hékhÈu theo ®¬n vÞ hé khÈu lµ hé gia ®×nh.

Mçi hé gia ®×nh ph¶i cã mét ngêi ®øng tªn chñ hé trong Sæ hékhÈu gia ®×nh. Chñ hé gia ®×nh lµ ngêi cã tr¸ch nhiÖm ®¹i diÖncho hé gia ®×nh trong viÖc thùc hiÖn çc quyÒn vµ nghÜa vô vÒ ®¨ngký hé khÈu theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Chñ hé gia ®×nh ph¶i lµngêi tõ ®ñ 18 tuæi trë lªn vµ cã ®ñ n¨ng lùc hµnh vi. Trong trênghîp hé gia ®×nh kh«ng cã ngêi tõ ®ñ 18 tuæi trë lªn th× ®îc cöngêi lín tuæi nhÊt trong hé lµm chñ hé.

114


* ®èi víi nh©n khÈu tËp thÓ:Lµ ®¬n vÞ qu¶n lý hé khÈu ¸p dông ®Ó ®¨ng ký hé khÈu ®èi víi

nh÷ng ngêi ®ang lµm viÖc trong çc c¬ quan nhµ níc, çc tæ chøckinh tÕ - x· héi sèng ®éc th©n t¹i nhµ ë tËp thÓ cña c¬ quan. Mçinhµ ë tËp thÓ ph¶i cã mét ngêi phô tr¸ch do c¬ quan, tæ chøc chñqu¶n nhµ ë tËp thÓ ®ã cö ra. Ngêi phô tr¸ch nhµ ë tËp thÓ cã tr¸chnhiÖm híng dÉn, kiÓm tra viÖc chÊp hµnh ph¸p luËt vÒ hé khÈucña çc nh©n khÈu trong nhµ ë mµ m×nh phô tr¸ch.

ViÖc ®¨ng ký hé khÈu theo nh©n khÈu tËp thÓ chØ ¸p dông ®èivíi çc nhãm ®èi tîng sau:

- Çn bé, c«ng chøc hoÆc ngêi ®îc ®iÒu ®éng, tuyÓn dông®Õn lµm viÖc theo chÕ ®é hîp ®ång kh«ng x¸c ®Þnh thêi h¹n ®angsèng ®éc th©n t¹i nhµ ë tËp thÓ cña çc c¬ quan, tæ chøc sau:

+ V¨n phßng Quèc héi, V¨n phßng Chñ tÞch níc;+ C¬ quan hµnh chÝnh nhµ níc ë ba cÊp: cÊp trung ¬ng, cÊp

tØnh vµ cÊp huyÖn;+ Toµ ¸n nh©n d©n, ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n çc cÊp;+ Qu©n ®éi nh©n d©n (chØ bao gåm çc ®èi tîng lµ sü quan,

qu©n nh©n chuyªn nghiÖp vµ c«ng chøc quèc phßng);

Lu ý: - Ngêi kh«ng cã quan hÖ gia ®×nh víi chñ hé nhng ®îc chñ

hé ®ång ý cho nhËp hé khÈu th× ®îc ®¨ng ký hé khÈu chung vµo Sæhé khÈu gia ®×nh cña hé ®ã.

- C«ng d©n ®ang trong thêi gian thùc hiÖn nghÜa vô qu©n sù th×kh«ng ®îc ®¨ng ký hé khÈu theo hé gia ®×nh.

115


+ C«ng an nh©n d©n (chØ bao gåm sü quan, h¹ sü quan nghiÖpvô; sü quan, h¹ sü quan chuyªn m«n kü thuËt, viªn chøc c«ng an);

+ C¬ quan cña §¶ng vµ c¬ quan cña 5 tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi(MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam, §oµn Thanh niªn Céng s¶n Hå ChÝMinh, Héi Liªn hiÖp phô n÷ ViÖt Nam, Héi N«ng d©n, Liªn ®oµnLao ®éng ViÖt Nam) ë ba cÊp: cÊp trung ¬ng, cÊp tØnh, cÊp huyÖn;

+ §¬n vÞ sù nghiÖp cña Nhµ níc vÒ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, khoahäc, y tÕ, v¨n ho¸, nghÖ thuËt, thÓ dôc thÓ thao vµ çc ®¬n vÞ sùnghiÖp kh¸c do c¬ quan cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh thµnh lËp ®Óphôc vô nhiÖm vô qu¶n lý nhµ níc hoÆc ®Ó thùc hiÖn dÞch vô c«ngcña bé, c¬ quan ngang bé, c¬ quan thuéc ChÝnh phñ, Héi ®ång nh©nd©n vµ Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh, cÊp huyÖn;

+ §¬n vÞ sù nghiÖp thuéc tæ chøc chÝnh trÞ; tæ chøc chÝnh trÞ -x· héi;

+ Doanh nghiÖp nhµ níc (chØ ¸p dông ®èi víi çc chøc danh:thµnh viªn Héi ®ång qu¶n trÞ, Tæng Gi¸m ®èc, Phã Tæng gi¸m ®èc,Gi¸m ®èc, Phã Gi¸m ®èc, KÕ to¸n trëng);

+ Ngêi ®îc c¬ quan nhµ níc, tæ chøc chÝnh trÞ, tæ chøcchÝnh trÞ - x· héi cã thÈm quyÒn ®iÒu ®éng, tuyÓn dông ®Õn lµmviÖc theo chÕ ®é hîp ®ång kh«ng x¸c ®Þnh thêi h¹n.

- Ngêi sèng trong c¬ së nu«i dìng tËp trung cña nhµ níc,bao gåm: th¬ng binh, bÖnh binh, ngêi thuéc diÖn chÝnh s¸ch,ngêi giµ yÕu, c« ®¬n, trÎ em, ngêi tµn tËt vµ çc trêng hîp kh¸c®îc nu«i dìng, ch¨m sãc tËp trung sèng trong çc c¬ së nu«idìng nh: tr¹i th¬ng binh, trung t©m ®iÒu dìng, trung t©m b¶otrî x· héi, lµng trÎ SOS...

- Ngêi sèng trong çc c¬ së t«n gi¸o, bao gåm: chøc s¾c t«ngi¸o, nhµ tu hµnh hoÆc nh÷ng ngêi kh¸c chuyªn ho¹t ®éng t«ngi¸o theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ tÝn ngìng, t«n gi¸o.116


4.3. Mçi c«ng d©n chØ ®îc ®¨ng ký hé khÈu thêng tró t¹i métn¬i c tró nhÊt ®Þnh lµ n¬i thêng xuyªn sinh sèng

Mçi c«ng d©n chØ ®îc ®¨ng ký hé khÈu (§KHK) thêng tró t¹imét n¬i c tró nhÊt ®Þnh, lµ n¬i thêng xuyªn sinh sèng. Trênghîp do ®iÒu kiÖn c«ng t¸c hoÆc sinh sèng thêng xuyªn lu ®éng,th× n¬i §KHK thêng tró lµ n¬i ®ãng trô së chÝnh cña c¬ quan, tæchøc, bÕn gèc hoÆc n¬i tríc ®ã c«ng d©n ®· cã hé khÈu thêng tró.

5. Néi dung qu¶n lý nhµ níc vÒ hé khÈu - Néi dung qu¶n lý nhµ níc vÒ hé khÈu gåm çc ho¹t ®éng cô

thÓ sau:+ §¨ng ký vµ qu¶n lý hé khÈu thêng tró (bao gåm ®¨ng ký

chuyÓn ®i, ®¨ng ký chuyÓn ®Õn ®èi víi hé gia ®×nh vµ nh©n khÈutËp thÓ);

+ §¨ng ký vµ qu¶n lý t¹m v¾ng (gåm ®¨ng ký t¹m v¾ng vµ®¨ng ký t¹m v¾ng cã thêi h¹n);

+ §¨ng ký vµ qu¶n lý t¹m tró (gåm ®¨ng ký t¹m tró vµ ®¨ngký t¹m tró cã thêi h¹n);

+ §¨ng ký viÖc bæ sung, ®iÒu chØnh nh÷ng thay ®æi kh¸c vÒ hékhÈu, nh©n khÈu;

+ KiÓm tra, xö lý çc vi ph¹m vÒ ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé khÈu.- §èi tîng cña qu¶n lý hé khÈu bao gåm:+ Hé gia ®×nh.+ C«ng d©n ViÖt Nam.+ Ngêi níc ngoµi c tró t¹i ViÖt Nam.Néi dung qu¶n lý hé khÈu nãi trªn ®îc thùc hiÖn bëi hÖ thèng

c¬ quan qu¶n lý hé khÈu tõ trung ¬ng tíi cÊp c¬ së. Mçi c¬ quan117


trong hÖ thèng qu¶n lý hé khÈu ®îc ph©n cÊp qu¶n lý nh÷ng néidung nhÊt ®Þnh trong qu¶n lý hé khÈu trªn c¬ së n¨ng lùc qu¶n lývµ ®Æc thï cña ®Þa bµn qu¶n lý.

6. HÖ thèng c¬ quan qu¶n lý hé khÈu, ph©n ®Þnh thÈm quyÒn®¨ng ký hé khÈu

6.1. HÖ thèng c¬ quan qu¶n lý hé khÈuTrong bé m¸y cña Nhµ níc ta, ChÝnh phñ lµ c¬ quan hµnh

chÝnh nhµ níc cao nhÊt, cã chøc n¨ng thèng nhÊt qu¶n lý viÖcthùc hiÖn toµn diÖn çc nhiÖm vô chÝnh trÞ, kinh tÕ - x· héi, quècphßng, an ninh vµ ®èi ngo¹i; b¶o ®¶m hiÖu lùc cña bé m¸y nhµníc tõ trung ¬ng ®Õn c¬ së; b¶o ®¶m viÖc t«n träng, chÊp hµnhHiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt. Trong ®ã, qu¶n lý hé khÈu chØ lµ métnhiÖm vô cô thÓ thuéc chøc n¨ng hµnh ph¸p cña ChÝnh phñ tronglÜnh vùc ph¸p luËt vµ hµnh chÝnh t ph¸p (®îc quy ®Þnh t¹i kho¶n4 §iÒu 18 LuËt Tæ chøc ChÝnh phñ n¨m 2001). Theo quy ®Þnh t¹i§iÒu 1 NghÞ ®Þnh sè 51/CP th× nhiÖm vô nµy ®îc ChÝnh phñ giaocho Bé Néi vô (nay lµ Bé C«ng an) trùc tiÕp phô tr¸ch, chØ ®¹o vµtæ chøc thùc hiÖn.

Theo nguyªn t¾c tæ chøc bé m¸y hµnh chÝnh cña Nhµ níc ta,nhiÖm vô qu¶n lý hé khÈu cã sù tham gia cña hÖ thèng c¬ quanhµnh chÝnh cã thÈm quyÒn chung tõ trung ¬ng ®Õn cÊp x· (ChÝnhphñ vµ Uû ban nh©n d©n çc cÊp) vµ hÖ thèng tæ chøc cña ngµnhC«ng an (Bé C«ng an vµ C«ng an çc cÊp), víi tÝnh chÊt lµ c¬ quanhµnh chÝnh cã thÈm quyÒn chuyªn m«n. Tuy nhiªn, kh¸c víi hÖthèng tæ chøc qu¶n lý hé tÞch, trong c«ng t¸c qu¶n lý hé khÈu, hÇuhÕt çc chøc n¨ng, nhiÖm vô, thÈm quyÒn cô thÓ vÒ qu¶n lý vµ®¨ng ký hé khÈu ®Òu do c¬ quan C«ng an çc cÊp trùc tiÕp ®¶mnhiÖm vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc cÊp uû ®¶ng vµ chÝnh quyÒn cïngcÊp. Theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 92, kho¶n 4 §iÒu 104, kho¶n118


4 §iÒu 115 LuËt Tæ chøc Héi ®ång nh©n d©n vµ Uû ban nh©n d©nn¨m 2003 th× chøc n¨ng, nhiÖm vô qu¶n lý hé khÈu cña Uû bannh©n d©n çc cÊp chØ tËp trung chñ yÕu vµo viÖc chØ ®¹o, kiÓm trac¬ quan C«ng an cïng cÊp tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c nµy, chøkh«ng trùc tiÕp thùc hiÖn çc thÈm quyÒn cô thÓ vÒ ®¨ng ký hékhÈu (trong c«ng t¸c qu¶n lý hé tÞch, Uû ban nh©n d©n çc cÊp lµc¬ quan cã thÈm quyÒn ®¨ng ký mét sè lo¹i viÖc hé tÞch).

Theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 3 §iÒu 16 LuËt C«ng an nh©n d©nn¨m 2005 th× nhiÖm vô qu¶n lý hé khÈu cña ngµnh c«ng an ®îcgiao cho lùc lîng c¶nh s¸t nh©n d©n trùc tiÕp thùc hiÖn. Tuynhiªn, trong hÖ thèng qu¶n lý hé khÈu cña ngµnh c«ng an, lùclîng C¶nh s¸t nh©n d©n ë mçi cÊp C«ng an ®îc ph¸p luËt quy®Þnh râ ph¹m vi thÈm quyÒn nhÊt ®Þnh phï hîp víi ®Þa vÞ ph¸p lývµ n¨ng lùc qu¶n lý cña m×nh. Cô thÓ lµ:

6.2. ThÈm quyÒn cô thÓa) Bé C«ng anLµ c¬ quan ®îc ChÝnh phñ giao nhiÖm vô phô tr¸ch, chØ ®¹o

c«ng t¸c ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé khÈu, Bé C«ng an cã tr¸ch nhiÖmthùc hiÖn çc nhiÖm vô qu¶n lý vÜ m« c¬ b¶n sau:

- ChØ ®¹o, híng dÉn, kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc tæ chøc thùc hiÖnçc quy ®Þnh vÒ ®¨ng ký qu¶n lý hé khÈu trong toµn quèc;

- §×nh chØ, b·i bá theo thÈm quyÒn hoÆc kiÕn nghÞ ChÝnh phñ,Thñ tíng ChÝnh phñ ra quyÕt ®Þnh b·i bá nh÷ng quy ®Þnh vÒ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé khÈu hoÆc liªn quan ®Õn c«ng t¸c ®¨ng kývµ qu¶n lý hé khÈu cña c¬ quan, tæ chøc, ®Þa ph¬ng tr¸i víi NghÞ®Þnh sè 51/CP ®îc söa ®æi, bæ sung theo NghÞ ®Þnh sè108/2005/N§-CP vµ Th«ng t sè 11/2005/TT-BCA-C11 ngµy07/10/2005 híng dÉn thi hµnh mét sè ®iÒu cña hai NghÞ ®Þnh nãitrªn (Th«ng t sè 11/2005/TT-BCA-C11);

119


- Tham mu cho ChÝnh phñ nh÷ng chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch,biÖn ph¸p vÒ ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé khÈu vµ gi¶i quyÕt nh÷ngvíng m¾c, vÊn ®Ò míi ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ngt¸c ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé khÈu;

- Chñ tr×, phèi hîp víi çc c¬ quan th«ng tin tuyªn truyÒn vµçc bé, ngµnh cã liªn quan phæ biÕn, tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ph¸pluËt vÒ ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé khÈu;

- Gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè ço vµ xö lý vi ph¹m vÒ ®¨ng ký vµqu¶n lý hé khÈu;

- Tæ chøc s¬ kÕt, tæng kÕt, nghiªn cøu khoa häc vÒ c«ng t¸c®¨ng ký vµ qu¶n lý hé khÈu.

b) C«ng an cÊp tØnhLµ c¬ quan chuyªn m«n chÞu tr¸ch nhiÖm tríc Bé trëng Bé

C«ng an vµ Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh vÒ hiÖu qu¶ qu¶nlý vµ ®¨ng ký hé khÈu t¹i ®Þa ph¬ng, C«ng an cÊp tØnh cã tr¸chnhiÖm:

- Tæ chøc thùc hiÖn nhiÖm vô qu¶n lý vµ ®¨ng ký hé khÈutrong ph¹m vi ®Þa ph¬ng; chØ ®¹o, híng dÉn, kiÓm tra nghiÖp vôqu¶n lý vµ ®¨ng ký hé khÈu cña C«ng an cÊp díi;

- Chñ tr×, phèi hîp víi c¬ quan th«ng tin tuyªn truyÒn vµ çcban, ngµnh ë ®Þa ph¬ng tæ chøc phæ biÕn, tuyªn truyÒn, gi¸o dôcçc quy ®Þnh vÒ ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé khÈu;

- B¸o ço ®Ò xuÊt víi Bé C«ng an t×nh h×nh, biÖn ph¸p gi¶iquyÕt nh÷ng víng m¾c vµ nh÷ng vÊn ®Ò míi n¶y sinh trong qu¸tr×nh thùc hiÖn c«ng t¸c ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé khÈu t¹i ®Þa ph¬ng;

- B¸o ço, ®Ò xuÊt víi Bé trëng Bé C«ng an vµ Chñ tÞch Uûban nh©n d©n cÊp tØnh vÒ çc trêng hîp ®Æc biÖt;

- Gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè ço vµ xö lý vi ph¹m vÒ ®¨ng ký vµ120


qu¶n lý hé khÈu theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt;- X¸c minh hé khÈu, nh©n khÈu.- B¸o ço sè liÖu vµ t×nh h×nh nh©n khÈu, hé khÈu víi Bé

C«ng an.- Tæ chøc s¬ kÕt, tæng kÕt, nghiªn cøu khoa häc, chuyªn ®Ò;

khen thëng çc ®¬n vÞ, tËp thÓ vµ ç nh©n cã thµnh tÝch trongc«ng t¸c ®¨ng ký qu¶n lý hé khÈu t¹i ®Þa ph¬ng.

c) C«ng an cÊp huyÖn Lµ cÊp trung gian trong hÖ thèng qu¶n lý hé khÈu ë ®Þa

ph¬ng, C«ng an cÊp huyÖn cã vai trß quan träng trong viÖc thùchiÖn c«ng t¸c qu¶n lý hé khÈu trªn c¶ hai mÆt: chÊp hµnh sù chØ®¹o vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc C«ng an cÊp tØnh vÒ hiÖu qu¶ qu¶nlý hé khÈu t¹i ®Þa bµn m×nh phô tr¸ch; tæ chøc viÖc ®¨ng ký, qu¶nlý hé khÈu theo thÈm quyÒn vµ chØ ®¹o C«ng an cÊp x· thùc hiÖnnhiÖm vô vÒ ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé khÈu.

HiÖn nay, C«ng an cÊp huyÖn lµ chñ thÓ ®îc ph©n cÊp thùchiÖn nhiÒu thÈm quyÒn vÒ ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé khÈu. Tuy nhiªn,c¨n cø vµo ®Æc thï cña ®Þa bµn qu¶n lý, n¨ng lùc qu¶n lý vµ tæ chøclùc lîng nªn ph¸p luËt quy ®Þnh nhiÖm vô, quyÒn h¹n ®¨ng ký,qu¶n lý hé khÈu cña C«ng an huyÖn, quËn cña thµnh phè trùcthuéc trung ¬ng vµ C«ng an thÞ x·, thµnh phè thuéc tØnh cãnh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt so víi nhiÖm vô, quyÒn h¹n ®¨ng ký, qu¶nlý hé khÈu cña C«ng an huyÖn thuéc tØnh. Cô thÓ lµ:

- Nh÷ng thÈm quyÒn chung cña C«ng an cÊp huyÖn trong ®¨ngký vµ qu¶n lý hé khÈu:

+ ChØ ®¹o, híng dÉn, kiÓm tra vµ tæ chøc thùc hiÖn çc quy®Þnh vÒ ®¨ng ký qu¶n lý hé khÈu ë ®Þa ph¬ng m×nh;

+ LËp, cÊp vµ qu¶n lý çc lo¹i sæ vµ giÊy chøng nhËn hé khÈu121


cho nh÷ng nh©n khÈu, hé khÈu ë ®Þa ph¬ng m×nh;+ §¨ng ký chuyÓn ®i, ®Ýnh chÝnh nh÷ng thay ®æi vÒ hé khÈu,

nh©n khÈu;+ LËp, qu¶n lý, sö dông, khai th¸c tµng th hå s¬ hé khÈu; bæ

sung, ®iÒu chØnh kÞp thêi çc thay ®æi, biÕn ®éng vÒ hé khÈu, nh©nkhÈu vµo Sæ ®¨ng ký hé khÈu vµ tµng th hå s¬ hé khÈu;

+ Tæ chøc x¸c minh hé khÈu, nh©n khÈu theo ®Ò nghÞ cña çccÊp, çc ngµnh vµ çc ®Þa ph¬ng kh¸c theo quy ®Þnh;

+ X¸c nhËn hé khÈu gèc cho çc trêng hîp ®· c¾t hé khÈuhoÆc ®· bÞ xãa tªn trong sæ hé khÈu vµ çc trêng hîp ®· chuyÓn®i ra ngoµi ph¹m vi quËn, huyÖn, thÞ x·, thµnh phè thuéc tØnh;

+ Tæ chøc s¬ kÕt, tæng kÕt; khen thëng çc ®¬n vÞ, tËp thÓ vµç nh©n cã thµnh tÝch; xö lý ®èi víi çc ®¬n vÞ, tËp thÓ vµ ç nh©ncã vi ph¹m c«ng t¸c ®¨ng ký qu¶n lý hé khÈu t¹i ®Þa ph¬ng theoquy ®Þnh;

+ TËp hîp t×nh h×nh sè liÖu nh©n khÈu, hé khÈu b¸o ço lªnC«ng an cÊp trªn theo quy ®Þnh.

- NhiÖm vô, quyÒn h¹n riªng cña C«ng an huyÖn, quËn cñathµnh phè trùc thuéc trung ¬ng vµ C«ng an thÞ x·, thµnh phèthuéc tØnh trong viÖc ®¨ng ký, qu¶n lý hé khÈu

Ngoµi thÈm quyÒn ®¨ng ký, qu¶n lý hé khÈu chung cña C«ngan cÊp huyÖn, çc chñ thÓ qu¶n lý lµ C«ng an huyÖn, quËn cñathµnh phè trùc thuéc trung ¬ng vµ C«ng an thÞ x·, thµnh phèthuéc tØnh cßn cã thÈm quyÒn riªng vÒ ®¨ng ký hé khÈu nh sau:

+ §¨ng ký qu¶n lý thêng tró ®èi víi ngêi chuyÓn ®Õn ®Þabµn huyÖn, quËn cña thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng hoÆc thÞ x·,thµnh phè thuéc tØnh cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®¨ng ký hé khÈu thêng trótheo quy ®Þnh t¹i çc kho¶n 1, 2, 3, 4 cña §iÒu 12 NghÞ ®Þnh sè122


51/CP ®îc söa ®æi, bæ sung theo NghÞ ®Þnh sè 108/2005/N§-CP;+ TiÕp nhËn hå s¬, x¸c minh, ®Ò xuÊt víi C«ng an cÊp tØnh

híng gi¶i quyÕt viÖc ®¨ng ký hé khÈu ®èi víi nh÷ng trêng hîp®Æc biÖt thuéc thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh cña Bé trëng Bé C«ng anhoÆc Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh.

d) C«ng an cÊp x·Lµ cÊp c¬ së trong hÖ thèng qu¶n lý hé khÈu, C«ng an cÊp x·

®îc giao çc nhiÖm vô, quyÒn h¹n chñ yÕu lµ mang tÝnh t¸cnghiÖp trong c«ng t¸c ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé khÈu. Ph¸p luËt vÒ hékhÈu hiÖn hµnh quy ®Þnh nhiÖm vô, quyÒn h¹n ®¨ng ký vµ qu¶nlý hé khÈu cña C«ng an x·, thÞ trÊn cña huyÖn thuéc tØnh cã nh÷ng®iÓm kh¸c biÖt so víi nhiÖm vô, quyÒn h¹n ®¨ng ký vµ qu¶n lý hékhÈu cña C«ng an phêng vµ C«ng an x·, thÞ trÊn cña huyÖn thuécthµnh phè trùc thuéc trung ¬ng. Cô thÓ lµ:

- Nh÷ng nhiÖm vô, quyÒn h¹n chung cña C«ng an cÊp x· trong®¨ng ký vµ qu¶n lý hé khÈu:

+ Tæ chøc thùc hiÖn viÖc ®¨ng ký, qu¶n lý t¹m tró, t¹m v¾ngvµ cÊp GiÊy ®¨ng ký t¹m tró cã thêi h¹n, GiÊy t¹m tró cã thêi h¹ncho nh÷ng nh©n khÈu c tró trªn ®Þa bµn m×nh phô tr¸ch.

+ KiÓm tra c«ng t¸c ®¨ng ký, qu¶n lý hé khÈu.+ X¸c minh hé khÈu, nh©n khÈu.+ B¸o ço thèng kª sè liÖu, t×nh h×nh hé khÈu, nh©n khÈu lªn

C«ng an cÊp trªn.- NhiÖm vô, quyÒn h¹n riªng cña C«ng an x·, thÞ trÊn cña çc

huyÖn thuéc tØnh trong c«ng t¸c ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé khÈu:Ngoµi thÈm quyÒn ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé khÈu trªn ®©y, C«ng

an x·, thÞ trÊn cña çc huyÖn thuéc tØnh cßn ®îc ph©n cÊp thÈmquyÒn riªng vÒ ®¨ng ký hé khÈu nh sau:

123


+ §¨ng ký chuyÓn ®Õn, ®iÒu chØnh nh÷ng thay ®æi kh¸c vÒ hékhÈu, nh©n khÈu.

+ §¨ng ký vµ cÊp GiÊy chøng nhËn chuyÓn ®i cho çc trêng hîpchuyÓn ®i ra ngoµi ph¹m vi x·, thÞ trÊn nhng trong cïng mét huyÖn.

- LËp Sæ ®¨ng ký hé khÈu; cÊp Sæ hé khÈu gia ®×nh, GiÊychøng nhËn nh©n khÈu tËp thÓ cho çc trêng hîp ®¨ng ký hékhÈu thêng tró trong ph¹m vi x·, thÞ trÊn;

+ B¸o ço vµ chuyÓn hå s¬ ®· ®¨ng ký hé khÈu (thêng tró,chuyÓn ®i, ®iÒu chØnh nh÷ng thay ®æi vÒ hé khÈu, nh©n khÈu) lªnC«ng an huyÖn ®Ó s¾p xÕp vµo tµng th hå s¬ hé khÈu.

Nh vËy, cã thÓ thÊy thÈm quyÒn ®¨ng ký hé khÈu cña C«ng anx·, thÞ trÊn cña huyÖn thuéc tØnh cã nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt so víithÈm quyÒn ®¨ng ký hé khÈu cña C«ng an phêng vµ C«ng an x·,thÞ trÊn cña huyÖn thuéc thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng nh sau:

124


Lo¹i viÖc C«ng an x·, thÞ trÊn cña çc huyÖn thuéc tØnh

C«ng an phêng vµ C«ng an x·, thÞ trÊn cña huyÖn

thuéc TP trùc thuéc TW

§¨ng ký hé khÈu thêng tró

§¨ng ký hé khÈu thêng tró cho c«ng d©n ViÖt Nam thêng tró trong ph¹m vi x·, thÞ trÊn, bao gåm: - §¨ng ký vµ cÊp GiÊy chøng nhËn chuyÓn ®i cho çc trêng hîp chuyÓn ®i ra ngoµi ph¹m vi x·, thÞ trÊn nhng trong cïng mét huyÖn - §¨ng ký chuyÓn ®Õn: LËp Sæ ®¨ng ký hé khÈu; cÊp Sæ hé khÈu gia ®×nh, GiÊy chøng nhËn nh©n khÈu tËp thÓ cho çc trêng hîp §KHK thêng tró trong ph¹m vi x·, thÞ trÊn

Kh«ng cã thÈm quyÒn

7. NhiÖm vô, quyÒn h¹n cña chÝnh quyÒn cÊp x· trong c«ng t¸cqu¶n lý vµ ®¨ng ký hé khÈu

7.1. NhiÖm vô, quyÒn h¹n cña Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x·Qu¶n lý hé khÈu lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô cña Chñ tÞch

Uû ban nh©n d©n cÊp x· trong lÜnh vùc thi hµnh ph¸p luËt vµ b¶o®¶m trËt tù x· héi t¹i ®Þa ph¬ng. MÆc dï t¹i chÝnh quyÒn cÊp x·,çc nghiÖp vô cô thÓ vÒ qu¶n lý vµ ®¨ng ký hé khÈu ®îc giao choTrëng C«ng an cÊp x· ®¶m nhiÖm, nhng Chñ tÞch Uû ban nh©nd©n cÊp x·, víi vai trß l·nh ®¹o c¬ quan qu¶n lý nhµ níc cã thÈmquyÒn chung t¹i ®Þa ph¬ng cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn çc nhiÖmvô vÒ qu¶n lý hé khÈu nh sau:

- Tæ chøc tuyªn truyÒn, híng dÉn çc quy ®Þnh vÒ ®¨ng ký,qu¶n lý hé khÈu cho çn bé, nh©n d©n;

- ChØ ®¹o, tæ chøc lùc lîng c«ng an t¹i ®Þa ph¬ng phèi hîpvíi trëng th«n, tæ trëng d©n phè trong c«ng t¸c qu¶n lý nh©nkhÈu, hé khÈu;

125


§¨ng ký t¹m v¾ng §¨ng ký t¹m v¾ng cho ngêi tõ 15 tuæi trë lªn ®i v¾ng qua ®ªm khái huyÖn, quËn, thÞ x·, thµnh phè thuéc tØnh

§¨ng ký t¹m v¾ng cã thêi h¹n

§¨ng ký t¹m v¾ng cã thêi h¹n cho hé gia ®×nh vµ ç nh©n thuéc diÖn t¹m v¾ng cã thêi h¹n

§¨ng ký t¹m tró §¨ng ký t¹m tró cho ngêi tõ 15 tuæi trë lªn lu tró l¹i qua ®ªm ë ®Þa bµn ngoµi ph¹m vi x·, phêng, thÞ trÊn n¬i ngêi ®ã ®¨ng ký hé khÈu thêng tró

§¨ng ký viÖc bæ sung, ®iÒu chØnh nh÷ng thay ®æi kh¸c vÒ hé khÈu, nh©n khÈu

Cã thÈm quyÒn ®¨ng ký viÖ c bæ sung, ®iÒu chØnh nh÷ng thay ®æi vÒ hé khÈu, nh©n khÈu cho çc trêng hîp ®· ®¨ng ký hé khÈu

Kh«ng cã thÈm quyÒn

- ChØ ®¹o, tæ chøc viÖc phèi hîp c«ng t¸c qu¶n lý hé khÈu víiçc lÜnh vùc c«ng t¸c kh¸c: hé tÞch, d©n sè, b¶o vÖ vµ ch¨m sãc trÎem... ®Ó phôc vô cho çc nhiÖm vô chÝnh trÞ vµ kinh tÕ, x· héi t¹i®Þa ph¬ng;

- ChØ ®¹o, tæ chøc viÖc x©y dùng vµ cñng cè çc ®iÓm khai b¸ot¹m tró, t¹m v¾ng ë çc khu vùc d©n c, ph©n c«ng çn bé trùc®¨ng ký, ®¶m b¶o cho nh©n d©n ®Õn tr×nh b¸o ®îc thuËn lîi.

Bªn c¹nh çc nhiÖm vô nãi trªn, Chñ tÞch Uû ban nh©n d©ncÊp x· cßn ph¶i thùc hiÖn mét nhiÖm vô quan träng lµ x¸c nhËn vÒt×nh tr¹ng nhµ ë cho c«ng d©n lµm c¨n cø ®Ó ®¨ng ký hé khÈuthêng tró trong nh÷ng trêng hîp ph¸p luËt quy ®Þnh.

7.2. NhiÖm vô, quyÒn h¹n cña Trëng C«ng an cÊp x· Trëng C«ng an cÊp x· lµ chØ huy cña C«ng an x·, phêng, thÞ

trÊn, cã tr¸ch nhiÖm tæ chøc lùc lîng c«ng an t¹i ®¬n vÞ m×nh phôtr¸ch ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô qu¶n lý vµ ®¨ng ký hé khÈu theothÈm quyÒn ®îc giao. Trëng C«ng an cÊp x· chÞu tr¸ch nhiÖmtríc chØ huy C«ng an cÊp trªn vµ tríc cÊp uû ®¶ng, chÝnh quyÒncïng cÊp vÒ viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô nµy.

Phã trëng C«ng an cÊp x· gióp viÖc Trëng C«ng an cÊp x·,thùc hiÖn nhiÖm vô theo sù ph©n c«ng cña Trëng C«ng an cÊp x·vµ thay mÆt Trëng C«ng an cÊp x· khi ®îc ñy quyÒn.

Trëng C«ng an x·, thÞ trÊn cña çc huyÖn thuéc tØnh lµ chøcdanh cã thÈm quyÒn ký Sæ hé khÈu gia ®×nh, GiÊy chøng nhËnnh©n khÈu tËp thÓ vµ Sæ ®¨ng ký hé khÈu theo ph©n cÊp; ®ång thêicã thÈm quyÒn cÊp ®æi, cÊp l¹i Sæ hé khÈu gia ®×nh, GiÊy chøngnhËn nh©n khÈu tËp thÓ ®èi víi çc trêng hîp ®· ®îc m×nh ®¨ngký hé khÈu.

126


II. NGHIÖP Vô §¡NG Ký Hé KHÈU CñA C¤NG AN X·,PH¦êNG, THÞ TRÊN1. Çc nghiÖp vô ®¨ng ký hé khÈu chung cña C«ng an cÊp x·1.1. §¨ng ký t¹m tró a) §èi tîng ®¨ng ký t¹m tró ViÖc ®¨ng ký t¹m tró ¸p dông ®èi víi nh÷ng ngêi tõ 15 tuæi

trë lªn lu tró l¹i qua ®ªm ë ngoµi ph¹m vi x·, phêng, thÞ trÊnn¬i ngêi ®ã ®¨ng ký hé khÈu thêng tró.

Qu©n nh©n vµ C«ng an nh©n d©n ®¨ng ký nh©n khÈu tËp thÓtheo ®¬n vÞ, khi lu tró l¹i qua ®ªm ngoµi doanh tr¹i vÒ viÖc riªngcòng ph¶i thùc hiÖn viÖc ®¨ng ký t¹m tró.

Trêng hîp nh÷ng ngêi cã quan hÖ gia ®×nh nh cha, mÑ, vî,chång, con kh«ng ®¨ng ký chung mét Sæ hé khÈu gia ®×nh nhngthêng xuyªn t¹m tró ë nhµ nhau th× chØ cÇn ®¨ng ký t¹m tró lÇn®Çu trong n¨m.

b) Tr¸ch nhiÖm ®¨ng ký t¹m tróKhi cã ngêi ®Õn t¹m tró, ®¹i diÖn hé gia ®×nh, nhµ ë tËp thÓ, ®¹i

diÖn c¬ së cho thuª lu tró hoÆc b¶n th©n ngêi t¹m tró cã tr¸ch nhiÖm®Õn ®¨ng ký t¹m tró t¹i çc ®iÓm ®¨ng ký t¹m tró, t¹m v¾ng cña C«ngan cÊp x· hoÆc ®ån, tr¹m C«ng an së t¹i tríc 23 giê. NÕu cã ngêi ®Õnt¹m tró sau 23 giê, th× ®¨ng ký t¹m tró vµo s¸ng h«m sau.

c) Thñ tôc ®¨ng ký t¹m tróNgêi ®i ®¨ng ký t¹m tró ph¶i nép PhiÕu khai b¸o t¹m tró vµ

xuÊt tr×nh Chøng minh nh©n d©n hoÆc giÊy tê tïy th©n kh¸c cñangêi t¹m tró.

d) Tr¸ch nhiÖm cña ngêi ®îc giao lµm c«ng t¸c ®¨ng kýt¹m tró

127


- Çn bé ®îc ph©n c«ng trùc tiÕp d©n t¹i çc ®iÓm ®¨ng kýt¹m tró, t¹m v¾ng cã tr¸ch nhiÖm híng dÉn c«ng d©n khai ®Çy ®ñçc néi dung trong PhiÕu khai b¸o t¹m tró, trong ®ã ®Æc biÖt quant©m tíi çc th«ng tin vÒ nh©n th©n ngêi t¹m tró;

- KiÓm tra l¹i néi dung khai b¸o b»ng viÖc ®èi chiÕu çc th«ngtin vÒ nh©n th©n ngêi t¹m tró gi÷a chøng minh nh©n d©n vµPhiÕu khai b¸o;

- Ký x¸c nhËn vµo phÇn phiÕu cÊp cho c«ng d©n;- Khi bµn giao ca trùc, çn bé ®· ®¨ng ký t¹m tró cã tr¸ch nhiÖm

giao phÇn phiÕu chøa ®ùng çc th«ng tin ®· ®¨ng ký cho çn bé phôtr¸ch hé khÈu cña C«ng an cÊp x· ®Ó tæ chøc viÖc s¾p xÕp, lu tr÷.PhiÕu ®¨ng ký t¹m tró ph¶i ®îc b¶o qu¶n, lu gi÷ Ýt nhÊt lµ 24 th¸ng.

1.2. §¨ng ký vµ qu¶n lý t¹m tró cã thêi h¹na) §èi tîng ¸p dông

Lu ý: §Ó thùc hiÖn tèt c«ng t¸c ®¨ng ký vµ qu¶n lý t¹m tró,C«ng an cÊp x· cÇn tæ chøc tèt hÖ thèng ®iÓm ®¨ng ký t¹m tró vµ tæchøc lùc lîng tham gia phèi hîp, trùc ban thêng xuyªn ®Ó võa t¹o®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ngêi ®¨ng ký t¹m tró, võa n©ng cao tû lÖ khaib¸o t¹m tró, phôc vô cho çc ho¹t ®éng nghiÖp vô cña ngµnh.

C«ng t¸c kiÓm tra t¹m tró cÇn ®îc tiÕn hµnh thêng xuyªn vµcã träng t©m, träng ®iÓm; trong ®ã cÇn tËp trung kiÓm tra thêngxuyªn hoÆc ®ét xuÊt ®èi víi çc c¬ së lu tró nh kh¸ch s¹n, nhµ trä,çc ®Þa bµn phøc t¹p vÒ trËt tù x· héi nh nhµ ga, bÕn xe, bÕn b·i ®Ëu,®ß, tµu, thuyÒn, n¬i tô c cña ngêi lao ®éng tù do. Th«ng qua c«ngt¸c kiÓm tra t¹m tró ®Ó ®iÓm danh, ®iÓm diÖn, n¾m v÷ng di biÕn ®éngcña çc ®èi tîng, phôc vô cho ho¹t ®éng nghiÖp vô cña ngµnh.

128


ViÖc ®¨ng ký t¹m tró cã thêi h¹n ®îc ¸p dông ®èi víi çctrêng hîp cô thÓ sau:

- Ngêi ®ang thùc tÕ c tró t¹i ®Þa ph¬ng nhng cha ®ñ®iÒu kiÖn ®Ó ®¨ng ký hé khÈu thêng tró (bao gåm c¶ hé gia ®×nhvµ ç nh©n);

- Häc sinh, sinh viªn, häc viªn häc t¹i çc trêng phæ th«ngnéi tró, häc viÖn, ®¹i häc, cao ®¼ng, trung häc chuyªn nghiÖp, d¹ynghÒ (trõ çc trêng hîp ®îc tuyÓn sinh vµo häc t¹i çc trêngQu©n ®éi, C«ng an), trêng ®µo t¹o nh÷ng ngêi chuyªn ho¹t®éng t«n gi¸o...;

- Ngêi ®Õn häc nghÒ t¹i çc c¬ së t nh©n, hîp t¸c x·, trungt©m d¹y nghÒ..., ngêi ®Õn lao ®éng tù do;

- Ngêi ®îc tuyÓn vµo lµm viÖc theo hîp ®ång lao ®éng t¹i çcc¬ quan, tæ chøc, çc doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ;v¨n phßng ®¹i diÖn hoÆc chi nh¸nh níc ngoµi t¹i ViÖt Nam nhngcha ®ñ ®iÒu kiÖn ®¨ng ký hé khÈu thêng tró;

- §èi víi nh÷ng ngêi thêng xuyªn sinh sèng trªn mÆt níc(nh©n khÈu mÆt níc), ngoµi viÖc ®¨ng ký hé khÈu thêng tró t¹inguyªn qu¸n hoÆc bÕn gèc, nÕu hä ®Õn n¬i kh¸c lµm ¨n th× ph¶i®¨ng ký t¹m tró hoÆc ®¨ng ký t¹m tró cã thêi h¹n víi C«ng an cÊpx· n¬i ®Õn.

b) Thñ tôc ®¨ng ký t¹m tró cã thêi h¹nNgêi ®i ®¨ng ký t¹m tró cã thêi h¹n ph¶i cã çc giÊy tê

sau ®©y:- Chøng minh nh©n d©n; trêng hîp kh«ng cã chøng minh

nh©n d©n th× ph¶i cã GiÊy t¹m tró hoÆc x¸c nhËn cña C«ng an cÊpx· n¬i ngêi ®ã ®¨ng ký hé khÈu thêng tró;

- PhiÕu b¸o thay ®æi hé khÈu, nh©n khÈu cã ý kiÕn ®ång ý cña129


chñ hé hoÆc chñ nhµ ®èi víi trêng hîp ë nhê hoÆc thuª nhµ; - Trêng hîp ngêi ®¨ng ký t¹m tró cã nhµ ë thuéc quyÒn së h÷u

cña m×nh hoÆc nhµ ë ®îc quyÒn sö dông hîp ph¸p (theo quy ®Þnht¹i kho¶n 1 kho¶n 2 §iÒu 11 NghÞ ®Þnh sè 51/CP ®îc söa ®æi, bæsung theo NghÞ ®Þnh sè 108/2005/N§-CP) th× xuÊt tr×nh giÊy tê nhµ;

- Häc sinh, sinh viªn, häc viªn häc t¹i çc trêng phæ th«ng néitró, häc viÖn, ®¹i häc, cao ®¼ng, trung häc chuyªn nghiÖp, d¹ynghÒ, trêng ®µo t¹o nh÷ng ngêi chuyªn ho¹t ®éng t«n gi¸o, th×PhiÕu b¸o thay ®æi hé khÈu, nh©n khÈu ph¶i cã x¸c nhËn lµ ngêicña ®Þa ph¬ng ®i häc cña C«ng an cÊp x·;

- Ngêi tõ 15 tuæi trë lªn ph¶i cã B¶n khai nh©n khÈu.c) Tr×nh tù, thêi h¹n gi¶i quyÕtKhi tiÕp nhËn hå s¬ ®¨ng ký t¹m tró cã thêi h¹n cña c«ng d©n,

çn bé tiÕp nhËn hå s¬ cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra xem çc giÊy tê cãtrong hå s¬ ®· ®Çy ®ñ cha, viÖc khai b¸o vµ x¸c nhËn trªn çc lo¹iphiÕu vµ b¶n khai ®· ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c vµ ®óng yªu cÇu cha. NÕuhå s¬ cña ®¬ng sù cha ®¸p øng yªu cÇu th× çn bé tiÕp nhËn cãtr¸ch nhiÖm híng dÉn mét lÇn cho ®¬ng sù ®Ó hoµn thiÖn hå s¬.

Trong thêi h¹n kh«ng qu¸ 07 ngµy lµm viÖc, kÓ tõ ngµy nhËn®ñ hå s¬ hîp lÖ, c¬ quan C«ng an ph¶i tr¶ kÕt qu¶ cho c«ng d©n.Trong thêi h¹n nµy, çn bé nghiÖp vô cã tr¸ch nhiÖm nghiªn cøuhå s¬, xem xÐt çc ®iÒu kiÖn ®Ó ®¨ng ký t¹m tró cã thêi h¹n cña®¬ng sù vµ ®èi chiÕu víi quy ®Þnh ph¸p luËt ®Ó tham mu choTrëng C«ng an cÊp x· quyÕt ®Þnh viÖc ®¨ng ký theo thÈm quyÒn.

Trëng C«ng an cÊp x· ký GiÊy ®¨ng ký t¹m tró cã thêi h¹ncho hé gia ®×nh t¹m tró vµ GiÊy t¹m tró cã thêi h¹n cho ç nh©nt¹m tró.

d) ViÖc sö dông giÊy tê chøng nhËn t¹m tró cã thêi h¹n130


GiÊy ®¨ng ký t¹m tró cã thêi h¹n vµ GiÊy t¹m tró cã thêi h¹ncã gi¸ trÞ theo thêi h¹n häc tËp, thêi h¹n lao ®éng hoÆc theo ®Ò nghÞcña c«ng d©n nhng tèi ®a kh«ng qu¸ 12 th¸ng. Khi giÊy hÕt h¹n,ngêi t¹m tró tiÕp tôc ë l¹i th× ph¶i ®Õn c¬ quan C«ng an n¬i cÊpgiÊy ®Ó xin gia h¹n hoÆc cÊp l¹i. Thêi h¹n gia h¹n theo ®Ò nghÞ cñac«ng d©n, nhng mçi lÇn gia h¹n kh«ng qu¸ 12 th¸ng.

Trong thêi h¹n t¹m tró, nÕu GiÊy ®¨ng ký t¹m tró cã thêi h¹nhoÆc GiÊy t¹m tró cã thêi h¹n bÞ mÊt, h háng, th× ngêi t¹m tró ph¶i®Õn c¬ quan C«ng an ®· cÊp giÊy ®Ó lµm thñ tôc xin cÊp ®æi, cÊp l¹i.

1.3. §¨ng ký vµ qu¶n lý t¹m v¾nga) §èi tîng ph¶i khai b¸o t¹m v¾ng Nh÷ng ngêi tõ 15 tuæi trë lªn ®i v¾ng qua ®ªm khái huyÖn,

quËn, thÞ x·, thµnh phè thuéc tØnh n¬i ®¨ng ký hé khÈu thêng tróv× viÖc riªng th× ph¶i khai b¸o t¹m v¾ng.

Lu ý: HiÖn nay, do t¸c ®éng cña kinh tÕ thÞ trêng nªn t×nhtr¹ng lao ®éng kh«ng cã viÖc lµm tõ n«ng th«n tù do ra thµnh phè,hoÆc di c tíi çc cöa khÈu vïng biªn ®Ó lµm ¨n ngµy cµng ®«ng, lµmgia t¨ng nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p vÒ an ninh, trËt tù x· héi. Çc ®iÓmtô c cña ngêi lao ®éng di c tù do thêng tiÒm Èn nhiÒu hiÖn tîngtiªu cùc vµ tÖ n¹n x· héi, ®ång thêi lµ ®Þa bµn trèn tr¸nh thuËn lîi cñaçc ®èi tîng h×nh sù bÞ truy n·. Do ®ã, c«ng t¸c qu¶n lý vµ ®¨ng kýt¹m tró cã thêi h¹n cÇn ®îc quan t©m ®óng møc, trong ®ã tr¸chnhiÖm trùc tiÕp vµ chñ yÕu thuéc vÒ lùc lîng qu¶n lý hé khÈu ë C«ngan cÊp x·. C¬ quan ®¨ng ký t¹m tró cã thêi h¹n cÇn thùc hiÖn tèt tinhthÇn c¶i çch hµnh chÝnh ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ngêi d©n ®Õn®¨ng ký, qua ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý nh©n khÈu t¹m tró.

131


§èi víi çc trêng hîp ®ang chÊp hµnh çc quy ®Þnh cña ph¸pluËt vÒ gi¸o dôc t¹i x·, phêng, thÞ trÊn, qu¶n chÕ hµnh chÝnh th×¸p dông theo çc quy ®Þnh ®ã.

b) Tr¸ch nhiÖm khai b¸o t¹m v¾ngKhi cã viÖc riªng cÇn ®i qua ®ªm khái ph¹m vi quËn, huyÖn, thÞ

x·, thµnh phè thuéc tØnh n¬i ®¨ng ký hé khÈu thêng tró, ngêit¹m v¾ng hoÆc ®¹i diÖn hé gia ®×nh, nhµ ë tËp thÓ n¬i ngêi ®ã ®¨ngký thêng tró cã tr¸ch nhiÖm ®Õn khai b¸o t¹m v¾ng t¹i çc ®iÓm®¨ng ký t¹m tró, t¹m v¾ng phô tr¸ch ®Þa bµn c tró cña m×nh.

c) Thñ tôc khai b¸o t¹m v¾ng Khi khai b¸o t¹m v¾ng, ngêi ®i khai b¸o cÇn cã çc giÊy tê

sau ®©y:- Chøng minh nh©n d©n (xuÊt tr×nh);- PhiÕu khai b¸o t¹m v¾ng.d) Tr¸ch nhiÖm cña ngêi ®îc giao lµm c«ng t¸c ®¨ng ký

t¹m v¾ng- Çn bé ®îc ph©n c«ng trùc tiÕp d©n t¹i çc ®iÓm ®¨ng ký

t¹m tró, t¹m v¾ng cã tr¸ch nhiÖm híng dÉn c«ng d©n khai ®Çy ®ñçc néi dung trong PhiÕu khai b¸o t¹m v¾ng, trong ®ã ®Æc biÖtquan t©m tíi çc th«ng tin vÒ nh©n th©n ngêi t¹m v¾ng;

- KiÓm tra l¹i néi dung khai b¸o b»ng viÖc ®èi chiÕu çc th«ngtin vÒ nh©n th©n ngêi t¹m v¾ng gi÷a chøng minh nh©n d©n vµPhiÕu khai b¸o t¹m v¾ng;

- Ký x¸c nhËn vµo phÇn phiÕu cÊp cho c«ng d©n; - Khi bµn giao ca trùc, çn bé ®· ®¨ng ký t¹m v¾ng cã tr¸ch

nhiÖm giao phÇn phiÕu chøa ®ùng çc th«ng tin ®· ®¨ng ký cho çnbé phô tr¸ch hé khÈu cña C«ng an cÊp x· ®Ó tæ chøc viÖc s¾p xÕp,132


lu tr÷. PhiÕu ®¨ng ký t¹m v¾ng ph¶i ®îc b¶o qu¶n, lu gi÷ ÝtnhÊt lµ 24 th¸ng.

2. C«ng t¸c ®¨ng ký hé khÈu thêng tró cña C«ng an x·, thÞtrÊn cña huyÖn thuéc tØnh

Lµ çc nghiÖp vô ®Ó thùc hiÖn thÈm quyÒn ®¨ng ký hé khÈuthêng tró cña riªng chñ thÓ qu¶n lý lµ C«ng an x·, thÞ trÊn cñahuyÖn thuéc tØnh. NghiÖp vô ®¨ng ký hé khÈu thêng tró gåm çcho¹t ®éng sau:

- §¨ng ký chuyÓn ®i;- §¨ng ký chuyÓn ®Õn;- LËp Sæ ®¨ng ký hé khÈu vµ cÊp Sæ hé khÈu gia ®×nh;- §¨ng ký viÖc ®iÒu chØnh, bæ sung nh÷ng thay ®æi kh¸c vÒ hé

khÈu, nh©n khÈu.2.1. §¨ng ký chuyÓn ®i Lµ thñ tôc ®¨ng ký hé khÈu ¸p dông khi hé gia ®×nh hoÆc nh©n

khÈu thay ®æi n¬i c tró.VÒ mÆt ph¸p lý, viÖc ®¨ng ký chuyÓn ®i (hay cßn gäi lµ chuyÓn

khÈu) ®îc nh×n nhËn lµ biÖn ph¸p qu¶n lý hé khÈu thÓ hiÖn haiý nghÜa sau:

- Lµm chÊm døt tr¸ch nhiÖm qu¶n lý hé khÈu cña c¬ quanqu¶n lý hé khÈu cã thÈm quyÒn ®èi víi hé gia ®×nh hoÆc nh©n khÈuchuyÓn ®i;

- Lµ c¬ së, c¨n cø lµm ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm qu¶n lý hé khÈucña c¬ quan qu¶n lý hé khÈu t¹i ®Þa bµn mµ hé gia ®×nh hoÆc nh©nkhÈu chuyÓn ®i sÏ ®Õn c tró.

Nh÷ng trêng hîp sau ®©y kh«ng ®îc chuyÓn hé khÈu thêng133


tró ®i n¬i kh¸c:- Ngêi ®ang chÊp hµnh quyÕt ®Þnh cÊm ®i khái n¬i c tró cña

c¬ quan cã thÈm quyÒn;- Ngêi ®ang chÊp hµnh quyÕt ®Þnh ¸p dông biÖn ph¸p qu¶n

chÕ hµnh chÝnh hoÆc ®ang chÊp hµnh h×nh ph¹t qu¶n chÕ.a) ThÈm quyÒn cÊp GiÊy chøng nhËn chuyÓn ®iC«ng an x·, thÞ trÊn cña huyÖn thuéc tØnh cã thÈm quyÒn cÊp

GiÊy chøng nhËn chuyÓn ®i ®èi víi çc trêng hîp chuyÓn ®i rangoµi ph¹m vi x·, thÞ trÊn nhng trong cïng mét huyÖn. Trênghîp chuyÓn ®i ra ngoµi ph¹m vi huyÖn th× thÈm quyÒn cÊp GiÊychøng nhËn chuyÓn ®i thuéc C«ng an huyÖn.

Ngêi cã thÈm quyÒn ký vµ cÊp GiÊy chøng nhËn chuyÓn ®i ëC«ng an x·, thÞ trÊn lµ Trëng C«ng an x·, thÞ trÊn.

Lu ý: Cã 6 trêng hîp kh«ng ph¶i cÊp GiÊy chøng nhËn chuyÓn ®i:- ChuyÓn ®i trong ph¹m vi x·, thÞ trÊn cña huyÖn thuéc tØnh;

chuyÓn ®i trong cïng mét huyÖn, quËn cña thµnh phè trùc thuéctrung ¬ng; chuyÓn ®i trong cïng mét thÞ x·, thµnh phè thuéc tØnh;

- Nh©n khÈu ®i nghÜa vô qu©n sù hoÆc nghÜa vô c«ng an;- Nh©n khÈu lµ häc sinh, sinh viªn häc t¹i çc trêng phæ th«ng

d©n téc néi tró, häc viÖn, ®¹i häc, cao ®¼ng, trung häc chuyªn nghiÖp,d¹y nghÒ, trêng ®µo t¹o nh÷ng ngêi chuyªn ho¹t ®éng t«n gi¸o...;

- Nh©n khÈu ®i häc t¹i çc trêng thuéc Qu©n ®éi nh©n d©n,C«ng an nh©n d©n hoÆc ®îc tuyÓn dông vµo çc lùc lîng nãi trªnvµ c tró tËp trung trong doanh tr¹i;

- XuÊt c¶nh;

134


b) Thñ tôc ®¨ng ký chuyÓn ®iKhi ®¨ng ký chuyÓn ®i, ngêi ®Õn lµm thñ tôc cÇn cã çc giÊy

tê sau: - Chøng minh nh©n d©n cña ngêi ®Õn lµm thñ tôc;- PhiÕu b¸o thay ®æi vÒ hé khÈu, nh©n khÈu;- Sæ hé khÈu gia ®×nh hoÆc GiÊy chøng nhËn nh©n khÈu tËp thÓ.

c) Tr×nh tù gi¶i quyÕtQuy tr×nh gi¶i quyÕt ®¨ng ký chuyÓn ®i thùc hiÖn nh sau: - TiÕp nhËn hå s¬ ®¨ng ký chuyÓn ®i: Khi nhËn hå s¬ cña c«ng

d©n, çn bé tiÕp d©n cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra kü hå s¬. NÕu hå s¬ ®ñçc giÊy tê theo yªu cÇu th× tiÕp nhËn, ghi vµo sæ theo dâi gi¶i quyÕthé khÈu, viÕt phiÕu biªn nhËn hÑn ngµy tr¶ kÕt qu¶. NÕu hå s¬ cña®¬ng sù cha ®¸p øng quy ®Þnh th× híng dÉn ®¬ng sù bæ sung.

Lu ý: Thñ tôc ®¨ng ký chuyÓn ®i kh«ng yªu cÇu ngêi chuyÓn®i ph¶i cã giÊy ®ång ý cho ®¨ng ký hé khÈu thêng tró cña c¬ quan®¨ng ký hé khÈu n¬i chuyÓn ®Õn, do ®ã, khi thô lý hå s¬ ®¨ng kýchuyÓn ®i, c¬ quan ®¨ng ký chuyÓn ®i kh«ng ®îc phÐp yªu cÇu®¬ng sù ph¶i nép lo¹i giÊy tê ®ã.

- ChÊp hµnh ¸n ph¹t tï trong çc tr¹i giam; chÊp hµnh quyÕt ®Þnh®a vµo trêng gi¸o dìng, c¬ së gi¸o dôc, c¬ së ch÷a bÖnh; chÊphµnh quyÕt ®Þnh qu¶n chÕ hµnh chÝnh ë ®Þa ph¬ng kh¸c víi n¬i ®¨ngký hé khÈu thêng tró.

135


- Trong thêi h¹n 03 ngµy lµm viÖc, tÝnh tõ ngµy tiÕp nhËn hå s¬,Trëng C«ng an x·, thÞ trÊn cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn thÈm quyÒn®¨ng ký chuyÓn ®i cho c«ng d©n víi çc hµnh vi nghiÖp vô sau:

+ Ký vµ cÊp GiÊy chøng nhËn chuyÓn ®i cho c«ng d©n;+ Giao l¹i phiÕu b¸o thay ®æi hé khÈu, nh©n khÈu ®· ®îc

®¬ng sù nép tríc ®ã;+ §ãng dÊu �huû� vµo Sæ hé khÈu gia ®×nh (trong trêng hîp

chuyÓn c¶ hé) hoÆc GiÊy chøng nhËn nh©n khÈu tËp thÓ vµ giao l¹icho ngêi ®¨ng ký chuyÓn ®i ®Ó ®Õn lµm thñ tôc ®¨ng ký hé khÈuthêng tró t¹i n¬i chuyÓn ®Õn.

d) ViÖc xo¸ tªn nh©n khÈu trong Sæ hé khÈu gia ®×nh hoÆcGiÊy chøng nhËn nh©n khÈu tËp thÓ

- Çc trêng hîp ph¶i xo¸ tªn trong giÊy tê chøng nhËn vÒhé khÈu:

+ Nh©n khÈu ®i häc t¹i çc trêng thuéc Qu©n ®éi nh©n d©n,C«ng an nh©n d©n hoÆc ®îc tuyÓn dông vµo çc lùc lîng nãi trªnvµ c tró tËp trung trong doanh tr¹i;

+ XuÊt c¶nh;+ ChÊp hµnh ¸n ph¹t tï trong çc tr¹i giam; chÊp hµnh quyÕt

®Þnh ®a vµo trêng gi¸o dìng, c¬ së gi¸o dôc, c¬ së ch÷a bÖnh;chÊp hµnh quyÕt ®Þnh qu¶n chÕ hµnh chÝnh ë ®Þa ph¬ng kh¸c víin¬i ®¨ng ký hé khÈu thêng tró;

+ Trong hé gia ®×nh cã ngêi chÕt hoÆc mÊt tÝch, ®îc c¬ quanhé tÞch ®¨ng ký khai tö hoÆc Toµ ¸n tuyªn bè mÊt tÝch theo quy®Þnh cña ph¸p luËt d©n sù;

+ Nh©n khÈu kh«ng c tró thêng xuyªn t¹i n¬i ®¨ng ký hékhÈu thêng tró mµ kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng hoÆc kh«ng thÓ ën¬i ®ã ®îc.136


- Thñ tôc xo¸ tªn:Khi cã nh÷ng thay ®æi vÒ nh©n khÈu trong çc trêng hîp nªu

trªn (trõ trêng hîp cuèi cïng) th× ®¹i diÖn hé gia ®×nh, nhµ ë tËpthÓ hoÆc b¶n th©n nh©n khÈu thay ®æi ph¶i ®Õn c¬ quan C«ng ann¬i ®¨ng ký hé khÈu thêng tró ®Ó lµm thñ tôc xãa tªn. Ngêi ®Õnlµm thñ tôc cÇn cã çc lo¹i giÊy tê sau:

+ Chøng minh nh©n d©n cña ngêi ®Õn lµm thñ tôc; + PhiÕu b¸o thay ®æi nh©n khÈu, hé khÈu; + Sæ hé khÈu gia ®×nh hoÆc GiÊy chøng nhËn nh©n khÈu tËp thÓ;+ GiÊy tê liªn quan ®Ó chøng minh cã thay ®æi vÒ nh©n khÈu.

VÝ dô: Th«ng b¸o tuyÓn sinh hoÆc quyÕt ®Þnh tuyÓn dông cña c¬quan C«ng an, qu©n sù cã thÈm quyÒn; quyÕt ®Þnh vÒ viÖc thi hµnh¸n ph¹t tï; quyÕt ®Þnh ¸p dông biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh...;

Sau khi xãa tªn trong Sæ hé khÈu gia ®×nh hoÆc GiÊy chøngnhËn nh©n khÈu tËp thÓ, c¬ quan C«ng an tiÕn hµnh ®iÒu chØnhtrong Sæ ®¨ng ký hé khÈu.

§èi víi trêng hîp xo¸ tªn do nh©n khÈu kh«ng c tró t¹i ®ÞachØ ®¨ng ký hé khÈu thêng tró th× tríc khi xãa tªn, c¬ quan C«ngan th«ng b¸o vµ yªu cÇu c«ng d©n chuyÓn hé khÈu thêng tró vÒn¬i thùc tÕ thêng xuyªn c tró; nÕu qu¸ 6 th¸ng kÓ tõ ngµy th«ngb¸o, c«ng d©n kh«ng chÊp hµnh th× lËp biªn b¶n xãa tªn.

2.2. §¨ng ký chuyÓn ®ÕnLµ thñ tôc ®¨ng ký hé khÈu, ®ång thêi lµ biÖn ph¸p qu¶n lý hé

khÈu ¸p dông ®Ó ®¨ng ký hé khÈu thêng tró cho hé gia ®×nh hoÆcç nh©n khi chuyÓn ®Õn n¬i ë míi. ViÖc ®¨ng ký chuyÓn ®Õn cã ýnghÜa ph¸p lý lµ lµm ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm qu¶n lý hé khÈu cñac¬ quan qu¶n lý hé khÈu cã thÈm quyÒn t¹i ®Þa bµn mµ hé gia ®×nhhoÆc nh©n khÈu chuyÓn ®Õn sÏ c tró.

137


a) §iÒu kiÖn ®Ó ®¨ng ký hé khÈu§Ó ®îc ®¨ng ký hé khÈu thêng tró t¹i n¬i chuyÓn ®Õn lµ ®Þa

bµn x·, thÞ trÊn cña huyÖn thuéc tØnh, hé gia ®×nh hoÆc ç nh©nchuyÓn ®Õn chØ cÇn ®¸p øng mét ®iÒu kiÖn nhËp khÈu duy nhÊt, ®ãlµ ph¶i cã nhµ ë hîp ph¸p (trêng hîp chuyÓn ®Õn çc x·, phêng,thÞ trÊn thuéc quËn, thÞ x·, thµnh phè thuéc tØnh, huyÖn thuécthµnh phè trùc thuéc trung ¬ng th× C«ng an cÊp huyÖn ®¨ng kýhé khÈu; khi ®ã, ngoµi ®iÒu kiÖn vÒ nhµ ë hîp ph¸p, ngêi chuyÓn®Õn cßn ph¶i thuéc ®èi tîng ®îc ®¨ng ký hé khÈu thêng tró vµoçc ®Þa bµn nµy theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt).

§iÒu kiÖn vÒ nhµ ë hîp ph¸p ®îc quy ®Þnh cô thÓ trong tõngtrêng hîp nh sau:

- Nhµ ë thuéc së h÷u cña ngêi chuyÓn ®Õn: ®îc hiÓu lµ nhµë thuéc së h÷u cña b¶n th©n ngêi nhËp hé khÈu hoÆc thuéc sëh÷u cña mét trong çc thµnh viªn trong hé gia ®×nh chuyÓn ®Õn,bao gåm:

+ Nhµ ë cã GiÊy chøng nhËn quyÒn së h÷u nhµ ë vµ quyÒn södông ®Êt ë hoÆc nhµ x©y trªn ®Êt ë cã GiÊy chøng nhËn quyÒn södông ®Êt;

+ Nhµ ë cã giÊy tê hîp lÖ vÒ nhµ ë, ®Êt ë. GiÊy tê hîp lÖ trongçc trêng hîp cô thÓ ®îc hiÓu nh sau:

. §èi víi trêng hîp nhµ ë qua mua b¸n, tÆng cho, thõa kÕcha lµm thñ tôc chuyÓn nhîng th× giÊy tê thÓ hiÖn viÖc mua b¸n,tÆng cho, thõa kÕ ®ã ph¶i ®îc Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i cã nhµë, ®Êt ë x¸c nhËn hoÆc ®îc c¬ quan c«ng chøng chøng thùc.Trêng hîp nhµ ë do c¬ quan, tæ chøc ®ang qu¶n lý th× cã x¸c nhËncña c¬ quan, tæ chøc ®ã;

. §èi víi nhµ ë x©y trªn ®Êt th× giÊy tê hîp lÖ lµ quyÕt ®Þnh giao®Êt cña c¬ quan cã thÈm quyÒn; 138


. §èi víi nhµ ë cã tranh chÊp th× giÊy tê hîp lÖ lµ b¶n ¸n hoÆcquyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt cña Toµ ¸n hoÆc cña c¬ quannhµ níc cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp vÒ nhµ ë, ®Êt ë;

. Nhµ ë cã hîp ®ång mua nhµ vµ cã biªn b¶n bµn giao nhµ (kÓc¶ mua tr¶ gãp) cña ç nh©n víi c¬ quan, tæ chøc cã chøc n¨ng kinhdoanh nhµ ë;

. Nhµ ë cã quyÕt ®Þnh cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒnho¸ gi¸, b¸n thanh lý, b¸n nhµ thuéc së h÷u nhµ níc cho ngêi®ang thuª;

. Nhµ ë cã quyÕt ®Þnh cña c¬ quan, tæ chøc vÒ viÖc tÆng nhµt×nh nghÜa, nhµ t×nh th¬ng;

. Nhµ ë cã giÊy tê vÒ nhµ ë, ®Êt ë ®· ®îc c¬ quan nhµ níc cãthÈm quyÒn cÊp tríc ®©y qua çc thêi kú (nhµ qua c¶i t¹o ë miÒnB¾c, nhµ ®îc cÊp ë miÒn Nam tríc vµ sau gi¶i phãng).

+ §èi víi trêng hîp nhµ ë kh«ng cã GiÊy chøng nhËn quyÒnsë h÷u nhµ ë vµ quyÒn sö dông ®Êt ë, GiÊy chøng nhËn quyÒn södông ®Êt hoÆc mét trong çc lo¹i giÊy tê hîp lÖ nh nãi trªn ®©yth× ph¶i ®îc Uû ban nh©n d©n cÊp x· x¸c nhËn lµ nhµ ë, ®Êt ë®ang sö dông æn ®Þnh, kh«ng cã tranh chÊp, kh«ng lÊn chiÕm,kh«ng trong quy ho¹ch ®· th«ng b¸o thêi gian di dêi cña c¬ quancã thÈm quyÒn.

- Nhµ ë mµ ngêi chuyÓn ®Õn ®îc quyÒn sö dông hîp ph¸p,bao gåm:

+ Nhµ ë cã hîp ®ång thuª nhµ cña ç nh©n víi c¬ quan, tæ chøc,ç nh©n cã chøc n¨ng kinh doanh nhµ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt;

+ Nhµ ë thuéc quyÒn qu¶n lý cña c¬ quan, tæ chøc cã quyÕt®Þnh giao nhµ hoÆc giao ®Êt cho ç nh©n sö dông.

- Nhµ ë hîp ph¸p cña chñ nhµ cho thuª hoÆc cho ë nhê. Nhµ139


cho thuª hoÆc cho ë nhê cã thÓ lµ mét phßng hoÆc mét sè phßngtrong mét c¨n nhµ hoÆc c¶ c¨n nhµ ë chung víi chñ nhµ, kh«ngtrong diÖn ®ang tranh chÊp vµ kh«ng ë trong vïng quy ho¹chph¶i dêi chuyÓn.

ViÖc ®¨ng ký hé khÈu thêng tró vµo nhµ thuª cña chñ nhµkh«ng cã chøc n¨ng kinh doanh nhµ vµ nhµ ë nhê, th× ph¶i ®îcchñ nhµ ®ång ý b»ng v¨n b¶n. Riªng ®èi víi nhµ ë nhê th× ph¶i ®¶mb¶o diÖn tÝch tèi thiÓu trªn mét ®Çu ngêi nÕu Uû ban nh©n d©ncÊp tØnh cã quy ®Þnh. §èi víi nh÷ng n¬i mµ Uû ban nh©n d©n cÊptØnh cha quy ®Þnh, th× khi ®¨ng ký hé khÈu kh«ng ¸p dông ®iÒukiÖn vÒ diÖn tÝch tèi thiÓu trªn mét ®Çu ngêi.

- Çc lo¹i nhµ ë kh«ng ®îc coi lµ nhµ ë hîp ph¸p ®Ó ®¨ng kýhé khÈu thêng tró (trõ trêng hîp bè, mÑ, vî, chång, con xin ®¨ngký hé khÈu vÒ víi nhau):

+ Nhµ ®ang cã tranh chÊp vÒ quyÒn së h÷u hoÆc quyÒn södông, ®ang trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt cña c¬ quan nhµ níc cãthÈm quyÒn;

+ Nhµ n»m trong vïng quy ho¹ch ®· cã th«ng b¸o thêi giandi dêi.

b) Thñ tôc ®¨ng ký chuyÓn ®ÕnTrong thêi h¹n 10 ngµy, kÓ tõ ngµy chuyÓn ®Õn n¬i ë míi, ®¹i

diÖn hé gia ®×nh, nhµ ë tËp thÓ hoÆc ngêi míi chuyÓn ®Õn ph¶i®Õn n¬i tiÕp d©n t¹i trô së C«ng an x·, thÞ trÊn n¬i chuyÓn ®Õn ®Ólµm thñ tôc ®¨ng ký hé khÈu thêng tró.

Khi ®Õn lµm thñ tôc ®¨ng ký chuyÓn ®Õn, ngêi chuyÓn ®Õnph¶i chuÈn bÞ hå s¬ gåm çc giÊy tê ph¶i nép vµ xuÊt tr×nh sau ®©y:

- Çc giÊy tê ph¶i xuÊt tr×nh b¶n chÝnh vµ nép b¶n sao (b¶nphotocopy kh«ng cÇn cã c«ng chøng, chøng thùc), gåm:140


+ Chøng minh nh©n d©n (trêng hîp kh«ng cã Chøng minhnh©n d©n th× cã thÓ xuÊt tr×nh giÊy tê kh¸c thay thÕ); Chøng minhsü quan hoÆc Chøng minh qu©n ®éi (®èi víi Qu©n ®éi); GiÊy chøngnhËn C¶nh s¸t nh©n d©n, GiÊy chøng minh an ninh nh©n d©n hoÆcGiÊy chøng nhËn c«ng nh©n, nh©n viªn (®èi víi C«ng an);

+ GiÊy tê ®Ó chøng minh nhµ ë hîp ph¸p, tuú tõng trêng hîpnhµ ë mµ xuÊt tr×nh mét trong çc lo¹i giÊy tê nhµ nh ®· nãi trªn®©y (trõ trêng hîp bè, mÑ, vî, chång, con vÒ ë víi nhau). Riªng®èi víi trêng hîp nhµ ë ®îc Uû ban nh©n d©n cÊp x· x¸c nhËnlµ nhµ ë, ®Êt ë ®ang sö dông æn ®Þnh, kh«ng cã tranh chÊp, kh«nglÊn chiÕm, kh«ng trong quy ho¹ch th× c¬ quan ®¨ng ký hé khÈukh«ng ®îc yªu cÇu c«ng d©n ph¶i cã thªm giÊy tê vÒ nguån gècnhµ ë, ®Êt ë.

Ngoµi çc giÊy tê nãi trªn, tuú tõng trêng hîp cô thÓ mµngêi chuyÓn ®Õn cßn ph¶i xuÊt tr×nh b¶n chÝnh vµ nép b¶n sao çcgiÊy tê liªn quan ®Õn viÖc nhËp khÈu cña m×nh nh:

+ Hé chiÕu, giÊy khai sinh, giÊy chøng tö, giÊy chøng nhËnkÕt h«n, b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh vÒ viÖc ly h«n, quyÕt ®Þnh c¶i chÝnhhé tÞch...;

+ QuyÕt ®Þnh ®iÒu ®éng, tuyÓn dông, nghØ hu, nghØ mÊt søc,th«i viÖc...

- Çc giÊy tê ph¶i nép:+ PhiÕu b¸o thay ®æi hé khÈu, nh©n khÈu; + B¶n khai nh©n khÈu cña nh÷ng ngêi thuéc diÖn sau: ngêi

tõ tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng kh¸c chuyÓn ®Õn; ngêië níc ngoµi vÒ níc; ngêi chÊp hµnh xong h×nh ph¹t tï, ngêichÊp hµnh xong quyÕt ®Þnh ®a vµo trêng gi¸o dìng, c¬ së gi¸odôc, c¬ së ch÷a bÖnh, qu¶n chÕ hµnh chÝnh ë ®Þa ph¬ng kh¸c trëvÒ; ngêi thuéc lùc lîng Qu©n ®éi nh©n d©n vµ C«ng an nh©n d©n

141


khi ®¨ng ký hé khÈu víi gia ®×nh; + GiÊy chøng nhËn chuyÓn ®i hoÆc giÊy tê kh¸c thay thÕ. NÕu

bÞ xo¸ tªn trong Sæ hé khÈu gia ®×nh hoÆc GiÊy chøng nhËn nh©nkhÈu tËp thÓ, th× GiÊy chøng nhËn chuyÓn ®i thay b»ng x¸c nhËncña C«ng an cÊp huyÖn n¬i ®¨ng ký hé khÈu thêng tró cò vÒ viÖc®· xo¸ tªn;

+ Sæ hé khÈu gia ®×nh (nÕu ngêi chuyÓn ®Õn ®¨ng ký hé khÈuthêng tró vµo cïng Sæ hé khÈu gia ®×nh).

c) Tr×nh tù vµ tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt cña C«ng an x·, thÞ trÊn - ViÖc tiÕp nhËn hå s¬: C«ng an x·, thÞ trÊn ph¶i bè trÝ çn bé

cã n¨ng lùc, tr×nh ®é, phÈm chÊt tèt ®Ó tiÕp d©n gi¶i quyÕt ®¨ng kýhé khÈu. Khi tiÕp nhËn hå s¬ ph¶i kiÓm tra kü, nÕu thÊy ®ñ thñtôc theo quy ®Þnh th× tiÕp nhËn, ghi vµo sæ theo dâi gi¶i quyÕt hékhÈu, viÕt biªn nhËn, hÑn ngµy tr¶ kÕt qu¶; nÕu hå s¬ cßn thiÕuhoÆc cha ®óng th× híng dÉn mét lÇn b»ng giÊy cho c«ng d©n. ChØnhËn hå s¬ ®¨ng ký hé khÈu sau khi ®· ®ñ thñ tôc.

- Sau khi hå s¬ ®îc tiÕp nhËn, çn bé ®îc ph©n c«ng gi¶iquyÕt cã tr¸ch nhiÖm nghiªn cøu, ®èi chiÕu víi çc quy ®Þnh cñaph¸p luËt ®Ó tham mu, ®Ò xuÊt hoµn thµnh thñ tôc ®¨ng ký vµcÊp sæ hé khÈu gia ®×nh hoÆc GiÊy chøng nhËn nh©n khÈu tËp thÓcho ®¬ng sù.

- Trong thêi h¹n kh«ng qu¸ 15 ngµy lµm viÖc, kÓ tõ ngµy nhËnhå s¬, C«ng an x·, thÞ trÊn n¬i c«ng d©n chuyÓn ®Õn ph¶i gi¶iquyÕt, tr¶ kÕt qu¶ cho c«ng d©n. Trêng hîp cã víng m¾c, ph¸tsinh trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt th× ®îc kÐo dµi thêi h¹n gi¶iquyÕt, nhng tèi ®a kh«ng qu¸ 10 ngµy lµm viÖc.

Riªng viÖc nhËp khÈu cho trÎ em míi sinh, thêi gian gi¶i quyÕtvµ tr¶ kÕt qu¶ tèi ®a kh«ng qu¸ 05 ngµy lµm viÖc.

- Sau khi ®¨ng ký hé khÈu thêng tró, c¬ quan C«ng an ph¶i142


tr¶ l¹i b¶n chÝnh çc lo¹i giÊy tê mµ ®¬ng sù ®· nép b¶n sao theoquy ®Þnh. B¶n sao çc giÊy tê mµ ®¬ng sù xuÊt tr×nh cïng víi çcgiÊy tê mµ ®¬ng sù ph¶i nép ph¶i ®îc s¾p xÕp thµnh hå s¬ vµlu trong tµng th hå s¬ hé khÈu.

d) §¨ng ký hé khÈu thêng tró ®èi víi mét sè trêng hîp®Æc biÖt

- §¨ng ký hé khÈu thêng tró cho ngêi c tró t¹i çc c¬ sët«n gi¸o:

§èi tîng ®îc ®¨ng ký hé khÈu thêng tró lµ chøc s¾c t«ngi¸o, nhµ tu hµnh vµ nh÷ng ngêi kh¸c chuyªn ho¹t ®éng t«n gi¸o®· ®îc c¬ quan cã thÈm quyÒn c«ng nhËn theo quy ®Þnh cña ph¸pluËt vÒ tÝn ngìng, t«n gi¸o.

Thñ tôc ®¨ng ký hé khÈu trong trêng hîp nµy ngoµi çc giÊytê ph¶i nép vµ xuÊt tr×nh theo quy ®Þnh chung trªn ®©y, ngêi®¨ng ký hé khÈu cßn ph¶i xuÊt tr×nh giÊy tê chøng minh lµ chøcs¾c, nhµ tu hµnh, ngêi chuyªn ho¹t ®éng t«n gi¸o. Bªn c¹nh ®ã,tuú tõng trêng hîp cô thÓ mµ cßn ph¶i cã thªm mét trong çc giÊytê sau:

+ §èi víi nhµ tu hµnh t¹i c¬ së t«n gi¸o míi thµnh lËp th× ph¶ixuÊt tr×nh thªm giÊy tê chøng minh c¬ së t«n gi¸o hîp ph¸p;

+ §èi víi trêng hîp çc chøc s¾c, nhµ tu hµnh, ngêi chuyªnho¹t ®éng t«n gi¸o thuyªn chuyÓn ®Þa bµn ho¹t ®éng th× ph¶i cãv¨n b¶n thÓ hiÖn ý kiÕn chÊp thuËn cña Uû ban nh©n d©n cÊp cãthÈm quyÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ tÝn ngìng, t«n gi¸o.

- §¨ng ký hé khÈu thêng tró cho ngêi c tró t¹i çc trungt©m b¶o trî x· héi:

Çc trung t©m b¶o trî x· héi nãi ë ®©y lµ tr¹i th¬ng binh,trung t©m ®iÒu dìng, trung t©m b¶o trî x· héi, lµng SOS...

143


Çc giÊy tê cÇn ph¶i cã gåm: + Chøng minh nh©n d©n hoÆc GiÊy khai sinh hoÆc giÊy tê kh¸c

thay thÕ; + GiÊy chøng nhËn chuyÓn ®i ®èi víi çc trêng hîp ®· ®¨ng

ký hé khÈu thêng tró; + C«ng v¨n ®Ò nghÞ cña c¬ së nu«i dìng, kÌm theo danh s¸ch

trÝch ngang; + QuyÕt ®Þnh thµnh lËp c¬ së nu«i dìng cña c¬ quan cã

thÈm quyÒn.- §¨ng ký hé khÈu thêng tró vµo x·, thÞ trÊn thuéc khu vùc

biªn giíi ViÖc ®¨ng ký hé khÈu thêng tró vµo çc x·, thÞ trÊn thuéc

khu vùc biªn giíi, ngoµi viÖc thùc hiÖn theo çc quy ®Þnh cña ph¸pluËt vÒ hé khÈu cßn ph¶i c¨n cø vµo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Nhµníc vÒ khu vùc biªn giíi.

- §¨ng ký hé khÈu thêng tró cho ngêi c tró t¹i çc n«ngtrêng, l©m trêng:

+ §èi víi çc hé gia ®×nh, ç nh©n cã hîp ®ång nhËn kho¸n ®Êtcña çc n«ng, l©m trêng, ®îc Gi¸m ®èc n«ng, l©m trêng chophÐp lµm nhµ ë ®Ó canh t¸c hoÆc trång, ch¨m sãc, b¶o vÖ vµ ph¸ttriÓn rõng vµ thùc tÕ hä ®· c tró, th× ®¨ng ký hé khÈu thêng trótheo ®Þa giíi hµnh chÝnh n¬i hä ®ang c tró.

§èi víi trêng hîp mua b¸n, chuyÓn nhîng tr¸i phÐp ®Êt nhËnkho¸n cña n«ng, l©m trêng th× kh«ng gi¶i quyÕt §KHK thêng tró.

2.3. §¨ng ký viÖc bæ sung, ®iÒu chØnh nh÷ng thay ®æi kh¸c vÒhé khÈu, nh©n khÈu

a) T¸ch Sæ hé khÈu gia ®×nh 144


- §iÒu kiÖn ¸p dông: ViÖc t¸ch Sæ hé khÈu gia ®×nh cho nh÷ngnh©n khÈu ®ang c tró trong cïng mét nhµ ®îc ¸p dông trongnh÷ng trêng hîp sau:

+ KÕt h«n; + Ly h«n; + Trêng hîp cã con (kÓ c¶ con nu«i) hoÆc ngêi tõ ®ñ 18 tuæi

trë lªn, cã kh¶ n¨ng tù lËp vµ cã nhu cÇu t¸ch hé; + §èi víi nh÷ng trêng hîp nhËp nhê chØ ®îc t¸ch hé khi kÕt

h«n vµ ph¶i ®îc chñ hé (hoÆc chñ nhµ nÕu chñ hé kh«ng ph¶i lµchñ nhµ) ®ång ý b»ng v¨n b¶n;

- Thñ tôc t¸ch Sæ hé khÈu gia ®×nh: Ngêi xin t¸ch hé khÈu®Ó lËp hé khÈu míi ph¶i nép hå s¬ xin t¸ch hé khÈu gåm çc giÊytê sau:

+ Sæ hé khÈu gia ®×nh; + PhiÕu b¸o thay ®æi hé khÈu, nh©n khÈu cã ý kiÕn ®ång ý cña

chñ hé vµo phiÕu b¸o ®ã. Trêng hîp ®· nhËp nhê nay xin t¸ch héth× ph¶i ®îc chñ hé hoÆc chñ nhµ (nÕu chñ hé kh«ng ph¶i lµ chñnhµ) ®ång ý b»ng v¨n b¶n;

+ GiÊy ®¨ng ký kÕt h«n (®èi víi trêng hîp kÕt h«n), ly h«n(®èi víi trêng hîp ly h«n), GiÊy khai sinh cña con (®èi víi trênghîp cã con), GiÊy khai sinh cña b¶n th©n (®èi víi trêng hîp ngêitõ ®ñ 18 tuæi trë lªn, cã kh¶ n¨ng tù lËp vµ cã nhu cÇu t¸ch hé).

- Thêi h¹n gi¶i quyÕt: Trong thêi h¹n kh«ng qu¸ 10 ngµy lµmviÖc, kÓ tõ ngµy nhËn ®ñ hå s¬ xin t¸ch hé, c¬ quan C«ng an ph¶itr¶ kÕt qu¶ viÖc xin t¸ch Sæ hé khÈu gia ®×nh cho c«ng d©n.

b) §iÒu chØnh Sæ hé khÈu gia ®×nh khi thay ®æi chñ hé - §iÒu kiÖn ¸p dông: Khi cã thay ®æi vÒ chñ hé nh: chñ hé

145


chuyÓn ®i n¬i kh¸c, mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, chÕt..., th× hé gia®×nh ph¶i cö ngêi kh¸c lµm chñ hé.

- Thñ tôc: ®Ó ®iÒu chØnh tªn chñ hé trong Sæ ®¨ng ký hé khÈugia ®×nh, cÇn ph¶i cã çc giÊy tê sau:

+ Chøng minh nh©n d©n; + PhiÕu b¸o thay ®æi hé khÈu, nh©n khÈu;+ Sæ hé khÈu gia ®×nh; + GiÊy tê chøng minh lý do thay ®æi chñ hé. - Thêi h¹n gi¶i quyÕt: ViÖc thay ®æi chñ hé ph¶i ®îc gi¶i

quyÕt trong thêi h¹n 05 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®ñ hå s¬ hîp lÖ cñac«ng d©n.

c) §iÒu chØnh, bæ sung çc néi dung ghi trong Sæ hé khÈu gia®×nh hoÆc GiÊy chøng nhËn nh©n khÈu tËp thÓ

- §iÒu chØnh, bæ sung khi cã thay ®æi vÒ hé tÞch+ §iÒu kiÖn ¸p dông: viÖc ®iÒu chØnh, bæ sung th«ng tin trong

Sæ hé khÈu hoÆc GiÊy chøng nhËn nh©n khÈu tËp thÓ ®îc ¸p dôngkhi cã thay ®æi vÒ hé tÞch cña nh©n khÈu trong Sæ hé khÈu hoÆcGiÊy chøng nhËn nh©n khÈu tËp thÓ, cô thÓ lµ: thay ®æi hä, tªn, ch÷®Öm; ngµy, th¸ng, n¨m sinh; hoÆc çc thay ®æi kh¸c vÒ hé tÞch.

+ Thñ tôc: giÊy tê cÇn thiÕt ®Ó ®iÒu chØnh khi cã thay ®æi vÒ hétÞch bao gåm:

. Chøng minh nh©n d©n;

. Sæ hé khÈu gia ®×nh hoÆc GiÊy chøng nhËn nh©n khÈu tËp thÓ;

. PhiÕu b¸o thay ®æi hé khÈu, nh©n khÈu;

. GiÊy khai sinh ®· ®îc ghi chó néi dung thay ®æi hé tÞch hoÆcquyÕt ®Þnh c«ng nhËn viÖc thay ®æi hé tÞch cña c¬ quan cã thÈm146


quyÒn ®¨ng ký hé tÞch. - §iÒu chØnh, bæ sung khi cã sù thay ®æi tªn ®¬n vÞ hµnh chÝnh,

®êng phè: c¬ quan C«ng an c¨n cø vµo quyÕt ®Þnh cña c¬ quannhµ níc cã thÈm quyÒn ®Ó ®iÒu chØnh tªn ®¬n vÞ hµnh chÝnh,®êng phè ghi trong Sæ hé khÈu gia ®×nh hoÆc GiÊy chøng nhËnnh©n khÈu tËp thÓ. Thñ tôc hµnh chÝnh bao gåm: Sæ hé khÈu gia®×nh hoÆc GiÊy chøng nhËn nh©n khÈu tËp thÓ.

- §iÒu chØnh, bæ sung khi cã sù thay ®æi sè nhµ: Chñ hé hoÆcngêi trong hé ph¶i ®Õn c¬ quan C«ng an n¬i ®¨ng ký hé khÈuthêng tró ®Ó ®iÒu chØnh sè nhµ.

Thñ tôc bao gåm: + Chøng minh nh©n d©n; + PhiÕu b¸o thay ®æi hé khÈu, nh©n khÈu; + Sæ hé khÈu gia ®×nh hoÆc GiÊy chøng nhËn nh©n khÈu tËp thÓ; + QuyÕt ®Þnh cÊp sè nhµ míi. - §iÒu chØnh n¬i ®¨ng ký hé khÈu thêng tró khi chuyÓn ®i

trong ph¹m vi x·, thÞ trÊn cña huyÖn thuéc tØnh: khi chuyÓn n¬i ëtrong ph¹m vi x·, thÞ trÊn, chñ hé hoÆc ngêi trong hé ph¶i ®ÕnC«ng an x·, thÞ trÊn n¬i ®· ®¨ng ký hé khÈu thêng tró ®Ó ®iÒuchØnh th«ng tin vÒ n¬i ®¨ng ký hé khÈu thêng tró.

Thñ tôc bao gåm: + Chøng minh nh©n d©n; + PhiÕu b¸o thay ®æi hé khÈu, nh©n khÈu; + Sæ hé khÈu gia ®×nh hoÆc GiÊy chøng nhËn nh©n khÈu tËp thÓ;+ GiÊy tê ®Ó chøng minh nhµ ë hîp ph¸p: Tïy tõng trêng hîp

nhµ ë mµ xuÊt tr×nh mét trong çc lo¹i giÊy tê nhµ t¬ng tù nhyªu cÇu khi ®¨ng ký hé khÈu ®· nãi trªn ®©y.

147


2.4. ViÖc lËp Sæ ®¨ng ký hé khÈu vµ cÊp Sæ hé khÈu gia ®×nh,GiÊy chøng nhËn nh©n khÈu tËp thÓ

a) ViÖc lËp vµ sö dông Sæ ®¨ng ký hé khÈu Sæ ®¨ng ký hé khÈu hay cßn gäi Sæ hé khÈu gèc, lµ tµi liÖu gèc,

lµ c«ng cô qu¶n lý cã gi¸ trÞ ph¸p lý lµm c¨n cø gi¶i quyÕt çc c«ngviÖc vÒ hé khÈu nh: ®¨ng ký, cÊp l¹i, ®iÒu chØnh Sæ hé khÈu gia®×nh, GiÊy chøng nhËn nh©n khÈu tËp thÓ, chøng nhËn viÖc c tróhîp ph¸p cña c«ng d©n. Sæ ®¨ng ký hé khÈu ®îc lu tr÷ vµ khaith¸c l©u dµi.

C«ng an x·, thÞ trÊn cã tr¸ch nhiÖm lËp vµ lu gi÷ Sæ ®¨ngký hé khÈu lµm c«ng cô ®Ó ®¨ng ký, theo dâi, qu¶n lý vµ ®iÒuchØnh biÕn ®éng vÒ hé khÈu, nh©n khÈu. Trëng C«ng an x·, thÞtrÊn lµ ngêi cã thÈm quyÒn ký Sæ ®¨ng ký hé khÈu t¹i ®Þa bµnm×nh phô tr¸ch.

Sæ ®¨ng ký hé khÈu ®îc lËp theo th«n, xãm, Êp, b¶n, ®êngphè, tæ d©n phè hoÆc theo nhµ ë tËp thÓ cña çc c¬ quan, tæ chøc.Trong mçi trang cña sæ chØ ghi mét hé, cuèi mçi trang ngêi cãthÈm quyÒn ph¶i ký chèt. Khi th«ng tin vÒ tõng ngêi trong hé cã

Lu ý: Thêi h¹n ®Ó gi¶i quyÕt çc yªu cÇu vÒ thay ®æi, ®iÒu chØnhth«ng tin ®· ®îc ®¨ng ký trong giÊy tê chøng nhËn vÒ hé khÈu trongçc trêng hîp nãi trªn ®îc quy ®Þnh thèng nhÊt kh«ng qu¸ 05 ngµylµm viÖc, kÓ tõ ngµy nhËn ®ñ hå s¬.

Khi thùc hiÖn viÖc ®iÒu chØnh, bæ sung Sæ hé khÈu gia ®×nh hoÆcGiÊy chøng nhËn nh©n khÈu tËp thÓ, nÕu c«ng d©n cã yªu cÇu cÊp ®æisæ hoÆc giÊy míi th× c¬ quan C«ng an kÕt hîp viÖc ®iÒu chØnh, bæ sungvíi viÖc cÊp ®æi Sæ hé khÈu gia ®×nh hoÆc GiÊy chøng nhËn nh©n khÈutËp thÓ míi cho ®¬ng sù.

148


nh÷ng thay ®æi, C«ng an x·, thÞ trÊn ph¶i tiÕn hµnh ®iÒu chØnh kÞpthêi ®Ó thÓ hiÖn néi dung thay ®æi ®ã trong sæ.

C«ng an x·, thÞ trÊn khi thùc hiÖn çc nghiÖp vô ®¨ng kýchuyÓn ®i, chuyÓn ®Õn, ®iÒu chØnh çc thay ®æi vÒ hé khÈu, nh©nkhÈu cho çc nh©n khÈu thuéc ph¹m vi x·, thÞ trÊn, trong thêi h¹n07 ngµy ph¶i viÕt phiÕu th«ng tin thay ®æi vÒ nh©n, hé khÈu vµchuyÓn hå s¬ ®· gi¶i quyÕt lªn C«ng an huyÖn.

Sau khi nhËn ®îc hå s¬, C«ng an huyÖn cã tr¸ch nhiÖm s¾pxÕp, ®iÒu chØnh trong tµng th hå s¬ hé khÈu vµ viÕt phiÕu th«ngtin thay ®æi vÒ nh©n, hé khÈu cho tµng th chøng minh nh©n d©nvÒ sù thay ®æi ®ã. §ång thêi ph¶i thêng xuyªn kiÓm tra viÖc lËp,qu¶n lý vµ sö dông Sæ ®¨ng ký hé khÈu t¹i C«ng an x·, thÞ trÊn.

Bªn c¹nh Sæ ®¨ng ký hé khÈu do C«ng an x·, thÞ trÊn qu¶n lý,t¹i çc nhµ ë tËp thÓ ®îc lËp mét b¶n sao Sæ ®¨ng ký hé khÈu, dongêi phô tr¸ch nhµ ë tËp thÓ qu¶n lý ®Ó theo dâi, ®èi chiÕu víi GiÊychøng nhËn nh©n khÈu tËp thÓ cña tõng ngêi trong nhµ ë tËp thÓcña m×nh. Tuy nhiªn, b¶n sao Sæ ®¨ng ký hé khÈu nµy kh«ng cã gi¸trÞ vÒ mÆt ph¸p lý thay thÕ Sæ hé khÈu gèc ë c¬ quan C«ng an.

b) ViÖc cÊp Sæ hé khÈu gia ®×nh, GiÊy chøng nhËn nh©n khÈutËp thÓ

Sæ hé khÈu gia ®×nh, GiÊy chøng nhËn nh©n khÈu tËp thÓ cãgi¸ trÞ ph¸p lý trong viÖc gi¶i quyÕt çc c«ng viÖc vÒ hé khÈu vµ çcc«ng viÖc cã liªn quan ®Õn hé khÈu. ViÖc cÊp vµ sö dông çc lo¹igiÊy tê hé khÈu nµy ®îc thùc hiÖn nh sau:

- Nguyªn t¾c cÊp giÊy tê chøng nhËn vÒ hé khÈu:+ Mçi hé gia ®×nh ®îc cÊp mét Sæ hé khÈu gia ®×nh; + Mçi nh©n khÈu tËp thÓ ®îc cÊp mét GiÊy chøng nhËn nh©n

khÈu tËp thÓ. 149


- ThÈm quyÒn ký Sæ hé khÈu tËp thÓ, GiÊy chøng nhËn nh©nkhÈu tËp thÓ: Trëng C«ng an x·, thÞ trÊn cã thÈm quyÒn ký Sæ hékhÈu gia ®×nh, GiÊy chøng nhËn nh©n khÈu tËp thÓ ®Ó cÊp chonh÷ng trêng hîp thuéc thÈm quyÒn ®¨ng ký hé khÈu cña m×nh.

- ViÖc qu¶n lý vµ sö dông giÊy tê chøng nhËn vÒ hé khÈu:+ Ngêi trong hé gia ®×nh vµ nh©n khÈu tËp thÓ cã tr¸ch

nhiÖm b¶o qu¶n, sö dông Sæ hé khÈu gia ®×nh, GiÊy chøng nhËnnh©n khÈu tËp thÓ theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ hé khÈu(NghÞ ®Þnh sè 51/CP ®îc söa ®æi, bæ sung theo NghÞ ®Þnh sè108/2005/N§-CP; Th«ng t sè 11/2005/TT-BCA-C11);

+ Hé gia ®×nh vµ ç nh©n cã nghÜa vô xuÊt tr×nh Sæ hé khÈugia ®×nh, GiÊy chøng nhËn nh©n khÈu tËp thÓ khi çn bé C«ng ancã thÈm quyÒn kiÓm tra theo chøc tr¸ch;

+ Nghiªm cÊm söa ch÷a, tÈy xãa, thÕ chÊp, cho mîn, cho thuªhoÆc sö dông Sæ hé khÈu gia ®×nh, GiÊy chøng nhËn nh©n khÈutËp thÓ vµo çc môc ®Ých kh¸c tr¸i ph¸p luËt;

+ Trêng hîp Sæ hé khÈu gia ®×nh, GiÊy chøng nhËn nh©nkhÈu tËp thÓ bÞ mÊt th× ph¶i tr×nh b¸o ngay víi c¬ quan C«ng an®· cÊp sæ vµ giÊy ®ã.

Lu ý: yªu cÇu kü thuËt ®èi víi viÖc viÕt vµ cÊp giÊy tê hé khÈu: - Ph¶i viÕt ®Çy ®ñ, râ rµng, kh«ng viÕt t¾t, tÈy xãa çc néi dung

trong Sæ ®¨ng ký hé khÈu, Sæ hé khÈu gia ®×nh vµ GiÊy chøng nhËnnh©n khÈu tËp thÓ.

- Khi cÊp l¹i Sæ hé khÈu gia ®×nh, GiÊy chøng nhËn nh©n khÈutËp thÓ ph¶i ®ãng dÊu tiªu ®Ò �cÊp l¹i� ngoµi b×a vµ ghi râ cÊp l¹ilÇn thø mÊy.

150


III. NH÷NG VÊN §Ò CÇN L¦U ý1. ViÖc qu¶n lý vµ ®¨ng ký hé khÈu ë çc x·, thÞ trÊn thuéc khu

vùc biªn giíi Khu vùc biªn giíi ®Êt liÒn ®îc hiÓu lµ çc x·, phêng, thÞ trÊn

cã ®Þa giíi hµnh chÝnh tiÕp gi¸p víi ®êng biªn giíi quèc gia trªn®Êt liÒn. Danh môc çc x· biªn giíi thuéc tØnh L¹ng S¬n ®îc x¸c®Þnh t¹i Phô lôc sè 1 kÌm theo Th«ng t sè 179/2001/TT-BQP ngµy22/01/2001 híng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh sè 34/2000/N§-CPngµy 18/8/2000 vÒ Quy chÕ khu vùc biªn giíi ®Êt liÒn níc Cénghßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (NghÞ ®Þnh sè 34/2000/N§-CP).

- Ngêi ®îc c tró ë khu vùc biªn giíi gåm:+ C«ng d©n ViÖt Nam cã hé khÈu thêng tró ë khu vùc biªn giíi; + Ngêi thuéc c¬ quan, tæ chøc, ®¬n vÞ lùc lîng vò trang cã

trô së lµm viÖc thêng xuyªn ë khu vùc biªn giíi;+ Ngêi ®Õn x©y dùng vïng kinh tÕ míi theo kÕ ho¹ch vµ quy

ho¹ch cña Uû ban nh©n d©n tØnh biªn giíi;+ Ngêi ®Õn khu vùc biªn giíi ®Ó ®oµn tô víi gia ®×nh (cha, mÑ,

vî, chång hoÆc con) hiÖn cã hé khÈu thêng tró ë khu vùc biªn giíi. - Çn bé, c«ng nh©n, viªn chøc cña çc c¬ quan, c¬ së kinh tÕ,

tæ chøc, ®¬n vÞ lùc lîng vò trang ®· ®¨ng ký hé khÈu tËp thÓ ëkhu vùc biªn giíi, nay nghØ hu, th«i viÖc muèn ë l¹i c tró ë khuvùc biªn giíi th× ph¶i chuyÓn ®¨ng ký hé khÈu thêng tró theo quy®Þnh cña ph¸p luËt.

- Ngêi ®ang c tró hîp ph¸p ë khu vùc biªn giíi (cã hé khÈuthêng tró ë khu vùc biªn giíi) ®· ®îc cÊp Chøng minh nh©n d©nbiªn giíi, khi chuyÓn chç ë khái khu vùc biªn giíi ph¶i ®Õn c¬ quanC«ng an n¬i cÊp ®Ó ®æi giÊy chøng minh nh©n d©n vµ chuyÓn hékhÈu ®Õn n¬i c tró míi theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

151


ViÖc c tró ë khu vùc vµnh ®ai biªn giíi: ChØ nh÷ng c«ng d©nViÖt Nam cã hé khÈu thêng tró ë khu vùc biªn giíi míi ®îc phÐpc tró ë khu vùc vµnh ®ai biªn giíi.

2. ViÖc ¸p dông ph¸p luËt vÒ ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé khÈu Tríc thêi ®iÓm Bé C«ng an ban hµnh Th«ng t sè

11/2005/TT-BCA-C11 híng dÉn thi hµnh mét sè ®iÒu cña NghÞ®Þnh sè 51/CP ngµy 10/5/1997 vµ NghÞ ®Þnh sè 108/2005/N§-CP,mét sè tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng cã ban hµnh çc quy®Þnh cô thÓ vÒ viÖc ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé khÈu t¹i ®Þa ph¬ng,trong ®ã cã viÖc ph©n cÊp thÈm quyÒn ®¨ng ký t¹m v¾ng cã thêih¹n cho C«ng an cÊp huyÖn thùc hiÖn. Sau khi Bé C«ng an banhµnh Th«ng t sè 11/2005/TT-BCA-C11, çc tØnh, thµnh phè ph¶isöa ®æi, huû bá nh÷ng quy ®Þnh kh«ng phï hîp víi quy ®Þnh thèngnhÊt t¹i Th«ng t nµy.

Lu ý: Nh÷ng ngêi ®Õn lµm ¨n, sinh sèng ë khu vùc biªn giíitríc khi NghÞ ®Þnh sè 34/2000/N§-CP cã hiÖu lùc nhng cha ®îcC«ng an tØnh cÊp giÊy phÐp, cha ®¨ng ký hé khÈu th× §ån biªnphßng phèi hîp víi C«ng an, chÝnh quyÒn cÊp x· tiÕn hµnh kiÓm tra,xem xÐt.

NÕu ®ñ ®iÒu kiÖn ®îc c tró ë khu vùc biªn giíi th× híng dÉnhä lµm thñ tôc chuyÓn ®Õn vµ ®¨ng ký hé khÈu theo quy ®Þnh cñaph¸p luËt.

Trêng hîp hä thuéc diÖn cÊm c tró ë khu vùc biªn giíi theoquy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 4 NghÞ ®Þnh sè 34/2000/N§-CP th× Bé ®éibiªn phßng thèng nhÊt víi c¬ quan C«ng an tham mu cho chÝnhquyÒn cÊp x· cã biÖn ph¸p gi¸o dôc, vËn ®éng, yªu cÇu hä rêi kháikhu vùc biªn giíi.

152


3. ViÖc x¸c nhËn t×nh tr¹ng nhµ ë ®Ó ®¨ng ký hé khÈu thêngtró cho c«ng d©n

Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®¨ng ký hé khÈu thêng trótheo quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 108/2005/N§-CP, t¹i nhiÒu ®Þaph¬ng ®· ph¸t sinh víng m¾c liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖnquy ®Þnh t¹i kho¶n 1 ®iÒu 1 cña NghÞ ®Þnh söa ®æi ®iÓm ckho¶n 1 §iÒu 11 NghÞ ®Þnh sè 108/2005/N§-CP (lµ trêng hîpnhµ ë cha cã giÊy tê chøng minh quyÒn së h÷u hoÆc giÊy têhîp lÖ vÒ quyÒn sö dông nhµ ë, ®Êt ë, cÇn cã x¸c nhËn cña Uûban nh©n d©n cÊp x· vÒ t×nh tr¹ng hîp ph¸p cña nhµ ë, ®Êt ë).§Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ngêi d©n vµ tæ chøc thùc hiÖnquy ®Þnh nµy, mét sè tØnh, thµnh phè ®· ban hµnh quy ®Þnhhíng dÉn néi dung, çch thøc, thñ tôc, tr×nh tù x¸c nhËn vÊn®Ò nãi trªn. Cã thÓ tham kh¶o kinh nghiÖm cña thµnh phè HåChÝ Minh vÒ vÊn ®Ò nµy:

+ T¹i C«ng v¨n sè 8115/UBND-NC ngµy 14/12/2005 cña Uûban nh©n d©n thµnh phè Hå ChÝ Minh vÒ x¸c nhËn t×nh tr¹ng nhµë kh«ng cã giÊy tê hîp lÖ ®Ó lËp thñ tôc ®¨ng ký hé khÈu t¹i thµnhphè Hå ChÝ Minh quy ®Þnh nh sau:

VÒ néi dung x¸c nhËn t×nh tr¹ng nhµ ë:+ T×nh tr¹ng sö dông æn ®Þnh (ghi râ nhµ ë thuéc së h÷u nhµ

níc hay së h÷u t nh©n; nÕu së h÷u nhµ níc th× ®ang thuª hay®· mua l¹i, ®· sang nhîng; nÕu së h÷u t nh©n th× do ai t¹o lËp,x©y dùng cã phÐp hay kh«ng phÐp; cã thuéc quy ho¹ch khu d©n cæn ®Þnh hay kh«ng);

+ T×nh tr¹ng tranh chÊp (ghi râ vµ cô thÓ t×nh tr¹ng ®angtranh chÊp, ®· ®îc c¬ quan cã thÈm quyÒn nµo gi¶i quyÕt cha);

+ T×nh tr¹ng lÊn chiÕm (ghi râ vµ cô thÓ ®èi víi trêng hîp ®anglÊn chiÕm ®Êt thuéc çc c¬ quan, ®¬n vÞ nhµ níc ®ang sö dông vµ

153


qu¶n lý, ®· ®îc c¬ quan cã thÈm quyÒn nµo gi¶i quyÕt cha);+ T×nh tr¹ng quy ho¹ch (ghi râ vµ cô thÓ t×nh tr¹ng quy ho¹ch

cña khu vùc cã nhµ ë, cã th«ng b¸o thêi h¹n di dêi cña c¬ quan cãthÈm quyÒn cha).

- VÒ thñ tôc yªu cÇu x¸c nhËn: Ngêi muèn xin x¸c nhËn t×nhtr¹ng nhµ ë ph¶i lµm §¬n ®Ò nghÞ x¸c nhËn t×nh tr¹ng nhµ ë, tèithiÓu lµ 03 b¶n (01 b¶n do Uû ban nh©n d©n phêng cÊp x¸c nhËnlu gi÷; 01 b¶n ®¬ng sù gi÷ ®Ó sö dông cho nhu cÇu riªng vµ 01b¶n ®¬ng sù nép cho c¬ quan C«ng an khi lËp thñ tôc ®¨ng ký hékhÈu thêng tró).

4. ViÖc qu¶n lý hé khÈu ë çc x· miÒn nói, biªn giíi, n¬i tËptrung ®ång bµo d©n téc thiÓu sè

- CÇn t¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý hé khÈu ®Ó h¹n chÕ hiÖntîng di dÞch c tr¸i phÐp cña ®ång bµo d©n téc thiÓu sè, æn ®Þnh®êi sèng d©n c.

- C«ng t¸c qu¶n lý hé khÈu ph¶i lu«n ®îc ®Æt trong sù g¾nkÕt víi c«ng t¸c qu¶n lý biªn giíi, c«ng t¸c qu¶n lý hé tÞch, c«ng t¸cd©n téc vµ c«ng t¸c t«n gi¸o, nh»m b¶o ®¶m an ninh chÝnh trÞ vµtrËt tù x· héi t¹i ®Þa bµn.

- Çc ®Þa bµn cã cöa khÈu biªn giíi cÇn tËp trung lµm tèt c«ngt¸c ®¨ng ký t¹m tró, t¹m v¾ng ®ång thêi t¨ng cêng kiÓm tra viÖcchÊp hµnh ph¸p luËt vÒ hé khÈu ®Ó ph¸t hiÖn çc ®èi tîng xÊu,phßng ngõa téi ph¹m. C¬ quan qu¶n lý hé khÈu cÇn thêng xuyªntiÕn hµnh viÖc ph©n lo¹i nh©n khÈu theo híng dÉn cña ngµnh ®Ólµm c¬ së n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý nhµ níc ®èi víi lÜnh vùc c«ngt¸c nµy, ®ång thêi phôc vô cho çc ho¹t ®éng kinh tÕ, x· héi, anninh, quèc phßng t¹i ®Þa ph¬ng.

154


IV. DANH MôC V¡N B¶N PH¸P LUËT HIÖN HµNH VÒ§¡NG Ký Vµ QU¶N Lý Hé KHÈU1. NghÞ ®Þnh sè 51/CP ngµy 10/5/1997 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc

®¨ng ký vµ qu¶n lý hé khÈu.2. NghÞ ®Þnh sè 108/2005/N§-CP ngµy 19/8/2005 cña ChÝnh

phñ vÒ söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh sè 51/CP ngµy10/5/1997 cña ChÝnh phñ vÒ ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé khÈu.

3. Th«ng t sè 11/2005/TT-BCA-C11 ngµy 07/10/2005 cña BéC«ng an híng dÉn thi hµnh mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh sè 51/CPngµy 10/5/1997 vµ NghÞ ®Þnh sè 108/2005/N§-CP ngµy 19/8/2005cña ChÝnh phñ vÒ ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé khÈu.

4. NghÞ ®Þnh sè 34/2000/N§-CP ngµy 18/8/2000 cña ChÝnh phñvÒ Quy chÕ khu vùc biªn giíi ®Êt liÒn cña níc Céng hoµ x· héi chñnghÜa ViÖt Nam.

155


PhÇn IIIPH¸P LUËT VÒ c«ng chøng, CHøNG THùCVµ NHIÖM Vô CñA Uû BAN NH¢N D¢N CÊP X·I. NH÷NG VÊN §Ò CHUNG VÒ C¤NG CHøNG, CHøNG THùC1. Kh¸i niÖm c«ng chøng, chøng thùc§iÒu 2 LuËt C«ng chøng ®îc Quèc héi kho¸ XI kú häp thø 10

th«ng qua ngµy 29/11/2006, cã hiÖu lùc tõ ngµy 01/7/2007 quy ®Þnh:C«ng chøng lµ viÖc C«ng chøng viªn chøng nhËn tÝnh

x¸c thùc, tÝnh hîp ph¸p cña hîp ®ång, giao dÞch kh¸c (sau®©y gäi lµ hîp ®ång, giao dÞch) b»ng v¨n b¶n mµ theo quy®Þnh cña ph¸p luËt ph¶i c«ng chøng hoÆc ç nh©n, tæ chøctù nguyÖn yªu cÇu c«ng chøng.

Theo §iÒu 2 NghÞ ®Þnh sè 75/2000/N§-CP ngµy 08/12/2000cña ChÝnh phñ vÒ c«ng chøng vµ chøng thùc (sau ®©y viÕt t¾t lµNghÞ ®Þnh sè 75/2000/N§-CP)(1):

�Chøng thùc lµ viÖc Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn, cÊp x·x¸c nhËn sao y giÊy tê, hîp ®ång, giao dÞch vµ ch÷ ký cñaç nh©n trong çc giÊy tê phôc vô cho viÖc thùc hiÖn çcgiao dÞch cña hä theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh nµy�.

(1) NghÞ ®Þnh nµy hiÖn nay vÉn cßn hiÖu lùc mÆc dï LuËt C«ng chøng n¨m2006 ®· ®îc ban hµnh, v× phÇn quy ®Þnh vÒ chøng thùc trong NghÞ ®Þnh sè75/2000/N§-CP kh«ng ®îc quy ®Þnh trong LuËt C«ng chøng vµ cha cãNghÞ ®Þnh míi cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt vÒ vÊn ®Ò nµy.

156


Tõ ®Þnh nghÜa c«ng chøng vµ chøng thùc nªu trªn, cã thÓ ph©nbiÖt hai ho¹t ®éng nµy nh sau:

- VÒ chñ thÓ cã thÈm quyÒn, c«ng chøng lµ c«ng viÖc cña PhßngC«ng chøng (cô thÓ lµ cña C«ng chøng viªn), cßn chøng thùc lµ c«ngviÖc cña Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn vµ Uû ban nh©n d©n cÊp x·.

- VÒ b¶n chÊt, ho¹t ®éng c«ng chøng vµ ho¹t ®éng chøng thùccã sù kh¸c biÖt c¬ b¶n. C«ng chøng lµ ho¹t ®éng chøng nhËn tÝnhx¸c thùc; cßn chøng thùc lµ x¸c nhËn. XÐt vÒ mÆt ng÷ nghÜa cña haitõ �chøng nhËn � vµ �x¸c nhËn� th× cã kh¸c nhau vÒ møc ®é cao thÊptrong mèi liªn hÖ víi thùc tÕ vµ kh¸c nhau vÒ quy tr×nh thao t¸c.X¸c nhËn cã nghÜa lµ thõa nhËn lµ ®óng sù thËt. Th«ng thêng,�x¸c nhËn� chØ mang tÝnh chÊt bµn giÊy (VÝ dô: x¸c nhËn ch÷ ký,x¸c nhËn lêi khai...). Cßn chøng nhËn cã nghÜa lµ nhËn cho ®Ó lµmb»ng lµ cã, lµ ®óng sù thËt (Tõ ®iÓn TiÕng ViÖt - NXB. §µ N½ngn¨m 1996). §Ó chøng nhËn mét sù viÖc, th«ng thêng ngêi chøngnhËn ph¶i qua mét lo¹t thao t¸c kiÓm tra, x¸c minh, ®èi chiÕu... VÝdô, ®Ó chøng nhËn mét hîp ®ång mua - b¸n nhµ th× C«ng chøngviªn ph¶i kiÓm tra, x¸c minh toµn bé çc vÊn ®Ò nh: t çch chñthÓ cña çc bªn mua, b¸n ng«i nhµ ®ã cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó mua - b¸nkh«ng, tÝnh hîp ph¸p cña néi dung tháa thuËn gi÷a bªn mua vµ bªnb¸n, ph¬ng thøc thanh to¸n gi÷a çc bªn, quyÒn vµ nghÜa vô cñaçc bªn trong hîp ®ång, çc yÕu tè b¶o ®¶m cho hîp ®ång cã hiÖulùc... Tãm l¹i, cã thÓ hiÓu lµ hµnh vi x¸c nhËn cã tÝnh chÊt ®¬n gi¶nh¬n, Ýt phøc t¹p h¬n hµnh vi chøng nhËn. V× vËy, ph¸p luËt ®· quy®Þnh nh÷ng viÖc phøc t¹p th× thuéc thÈm quyÒn cña c¬ quan c«ngchøng, nh÷ng viÖc Ýt phøc t¹p h¬n th× thuéc thÈm quyÒn chøng thùccña Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn vµ Uû ban nh©n d©n cÊp x·.

2. Vai trß, ý nghÜa cña ho¹t ®éng c«ng chøng, chøng thùc trong®êi sèng x· héi

Ho¹t ®éng c«ng chøng, chøng thùc cã mèi liªn quan rÊt mËt157

PhÇn III. Ph¸p luËt vÒ c«ng chøng, chøng thùc vµ nhiÖm vô cña Uû ban nh©n d©n cÊp x·

thiÕt víi çc hîp ®ång, giao dÞch cña mäi ç nh©n, tæ chøc trong ®êisèng kinh tÕ, x· héi. B»ng hµnh vi c«ng chøng, chøng thùc, ngêithùc hiÖn c«ng chøng, chøng thùc ®· ®em l¹i cho çc hîp ®ång, giaodÞch tÝnh chÝnh x¸c, ®Ých thùc, hîp ph¸p..., b¶o ®¶m ®é an toµn ph¸plý cho çc hîp ®ång, giao dÞch ®ã. §iÒu nµy cã ý nghÜa quan trängtrong ®iÒu kiÖn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®ang ph¸t triÓn ë nícta. Bëi v×, trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, çc chñ thÓ kinh doanh thùchiÖn ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh th«ng qua çc hîp ®ång, giaodÞch vµ hä cÇn ®Õn c«ng chøng, chøng thùc nh lµ mét h×nh thøcph¸p lý ®Ó tù b¶o vÖ m×nh. MÆt kh¸c, ho¹t ®éng c«ng chøng, chøngthùc còng lµ ph¬ng tiÖn cña qu¶n lý nhµ níc, nã gióp cho Nhµníc kiÓm so¸t ®îc çc hîp ®ång, giao dÞch vµ h¹n chÕ nh÷ng viph¹m, tranh chÊp cã thÓ x¶y ra gi÷a çc chñ thÓ. Ngoµi ra, ho¹t ®éngchøng thùc cña Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn vµ Uû ban nh©n d©ncÊp x· cßn lµ mét ho¹t ®éng mang tÝnh chÊt hµnh chÝnh, çc thñ tôchµnh chÝnh ®îc thùc hiÖn th«ng qua hµnh vi qu¶n lý cña chÝnhquyÒn. VÝ dô: chøng thùc çc b¶n sao giÊy tê, v¨n b»ng, chøng chØ...

Nh vËy, ho¹t ®éng c«ng chøng, chøng thùc cã ý nghÜa rÊt quanträng ®èi víi qu¸ tr×nh qu¶n lý nhµ níc vÒ çc mÆt cña ®êi sèng x·héi còng nh ®èi víi çc ho¹t ®éng giao lu d©n sù, kinh tÕ cña ngêid©n, gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®Êt níc.

Khi nãi ®Õn vai trß, ý nghÜa cña ho¹t ®éng c«ng chøng, chøngthùc, cÇn ®Ò cËp ®Õn gi¸ trÞ ph¸p lý cña v¨n b¶n c«ng chøng, v¨nb¶n chøng thùc. Bëi v×, cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, toµn bé kÕt qu¶cña ho¹t ®éng c«ng chøng, chøng thùc ®îc kÕt tinh trong v¨n b¶nc«ng chøng, chøng thùc, do ®ã, ý nghÜa cña ho¹t ®éng c«ng chøng,chøng thùc ®îc thÓ hiÖn th«ng qua gi¸ trÞ ph¸p lý cña v¨n b¶nc«ng chøng, v¨n b¶n chøng thùc.

V¨n b¶n c«ng chøng lµ çc hîp ®ång, giao dÞch b»ng v¨n b¶n ®·®îc c«ng chøng theo quy ®Þnh cña LuËt C«ng chøng; bao gåm çc néi158


dung sau: a) Hîp ®ång, giao dÞch; b) Lêi chøng cña C«ng chøng viªn.V¨n b¶n chøng thùc lµ çc hîp ®ång, giao dÞch, b¶n sao giÊy tê vµ ch÷ký cña ç nh©n trong çc giÊy tê phôc vô cho viÖc thùc hiÖn çc giaodÞch ®· ®îc Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn, cÊp x· chøng thùc.

Theo §iÒu 6 LuËt C«ng chøng n¨m 2006 quy ®Þnh vÒ gi¸ trÞph¸p lý cña v¨n b¶n c«ng chøng nh sau:

�1. V¨n b¶n c«ng chøng cã hiÖu lùc thi hµnh ®èi víi çcbªn liªn quan; trong trêng hîp bªn cã nghÜa vô kh«ngthùc hiÖn nghÜa vô cña m×nh th× bªn kia cã quyÒn yªu cÇuToµ ¸n gi¶i quyÕt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, trõ trênghîp çc bªn tham gia hîp ®ång, giao dÞch cã tho¶ thuËnkh¸c. 2. V¨n b¶n c«ng chøng cã gi¸ trÞ chøng cø; nh÷ngt×nh tiÕt, sù kiÖn trong v¨n b¶n c«ng chøng kh«ng ph¶ichøng minh, trõ trêng hîp bÞ Toµ ¸n tuyªn bè lµ v« hiÖu�.

Ngoµi ra, cã thÓ tham kh¶o quy ®Þnh t¹i §iÒu 14 NghÞ ®Þnh sè75/2000/N§-CP:

�V¨n b¶n c«ng chøng, v¨n b¶n chøng thùc cã gi¸ trÞchøng cø, trõ trêng hîp ®îc thùc hiÖn kh«ng ®óng thÈmquyÒn hoÆc kh«ng tu©n theo quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh nµyhoÆc bÞ Toµ ¸n tuyªn bè lµ v« hiÖu.

Hîp ®ång ®· ®îc c«ng chøng, chøng thùc cã gi¸ trÞ thihµnh ®èi víi çc bªn giao kÕt; trong trêng hîp bªn cãnghÜa vô kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô cña m×nh, th× bªn kiacã quyÒn yªu cÇu c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn gi¶iquyÕt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

Mét viÖc c«ng chøng hoÆc chøng thùc mµ NghÞ ®Þnh nµyquy ®Þnh cïng thuéc thÈm quyÒn cña çc c¬ quan kh¸cnhau, th× v¨n b¶n c«ng chøng hoÆc v¨n b¶n chøng thùc

159


®îc thùc hiÖn t¹i bÊt kú c¬ quan cã thÈm quyÒn nµo trongsè çc c¬ quan ®ã ®Òu cã gi¸ trÞ ngang nhau�.

Tõ quy ®Þnh nµy, cã thÓ thÊy râ gi¸ trÞ ph¸p lý cña v¨n b¶nc«ng chøng, chøng thùc ®îc thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm sau:

- Thø nhÊt, v¨n b¶n c«ng chøng, chøng thùc cã gi¸ trÞ rµng buécsù chÊp hµnh cña çc bªn tham gia giao dÞch. Giao dÞch d©n sù ®îch×nh thµnh trªn c¬ së sù tù nguyÖn, tho¶ thuËn cña çc bªn giao kÕtnªn kh«ng ph¶i chØ khi giao dÞch ®îc c«ng chøng, chøng thùc th×çc bªn míi cã nghÜa vô thùc hiÖn nghiªm chØnh çc quyÒn vµ nghÜavô ®· tho¶ thuËn víi nhau. Tuy nhiªn, khi giao dÞch ®ã ®· ®îc c«ngchøng, chøng thùc th× cã nghÜa giao dÞch ®ã ®· ®îc ngêi thùc hiÖnc«ng chøng, chøng thùc c«ng nhËn tÝnh chÝnh x¸c, ®Ých thùc. Do ®ã,nÕu mét trong çc bªn kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô th× ®¬ng nhiªn bÞcoi lµ ®· vi ph¹m tho¶ thuËn vµ bÞ buéc ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô ®·cam kÕt. MÆt kh¸c, khi mét giao dÞch ®îc c«ng chøng, chøng thùcth× nã kh«ng chØ cã ý nghÜa rµng buéc sù chÊp hµnh cña çc bªntham gia giao dÞch mµ nã cßn cã gi¸ trÞ ®èi víi çc ç nh©n, tæ chøc,c¬ quan nhµ níc cã liªn quan... vµ nh÷ng chñ thÓ nµy ph¶i cã nghÜavô t«n träng giao dÞch ®ã. VÝ dô, hai ngêi mua b¸n nhµ ë vµ hîp®ång mua b¸n nhµ ®· ®îc c«ng chøng, chøng thùc th× ngêi thø baph¶i cã nghÜa vô t«n träng hiÖu lùc cña hîp ®ång ®ã;

- Thø hai, v¨n b¶n c«ng chøng, chøng thùc cã gi¸ trÞ chøng cø.V¨n b¶n c«ng chøng, chøng thùc lµ v¨n b¶n do c¬ quan cã thÈmquyÒn c«ng chøng, chøng thùc trùc tiÕp lËp ra theo nh÷ng tr×nh tù,thñ tôc do ph¸p luËt quy ®Þnh, ghi nhËn mét çch chÝnh x¸c ý chÝ,nguyÖn väng vµ néi dung tho¶ thuËn cña çc bªn. MÆt kh¸c, nãcòng ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c vÒ kh«ng gian, thêi gian lËp v¨n b¶n.Do ®ã, nã cã gi¸ trÞ chøng cø tríc Toµ ¸n. §iÓm c kho¶n 1 §iÒu 80Bé luËt Tè tông d©n sù n¨m 2004 quy ®Þnh: �Nh÷ng t×nh tiÕt, sù160


kiÖn ®· ®îc ghi trong v¨n b¶n vµ ®îc c«ng chøng, chøng thùchîp ph¸p� ... lµ nh÷ng t×nh tiÕt, sù kiÖn kh«ng ph¶i chøng minh.

3. C¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn c«ng chøng, chøng thùcvµ ngêi thùc hiÖn c«ng chøng, chøng thùc

3.1. §èi víi ho¹t ®éng c«ng chøng- Tríc ®©y, Phßng C«ng chøng lµ c¬ quan duy nhÊt chuyªn

tr¸ch vÒ ho¹t ®éng c«ng chøng. Nay theo LuËt C«ng chøng n¨m2006 (§iÒu 23, 24, 26), cã hai h×nh thøc tæ chøc hµnh nghÒ c«ngchøng lµ Phßng C«ng chøng vµ V¨n phßng C«ng chøng.

Phßng C«ng chøng do Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh quyÕt ®Þnhthµnh lËp, lµ ®¬n vÞ sù nghiÖp thuéc Së T ph¸p, cã trô së, con dÊuvµ tµi kho¶n riªng; cã ngêi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt cña PhßngC«ng chøng lµ Trëng phßng, Trëng phßng. C«ng chøng ph¶i lµC«ng chøng viªn vµ do Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh bænhiÖm, miÔn nhiÖm, çch chøc. Tªn gäi cña Phßng C«ng chøng baogåm sè thø tù thµnh lËp vµ tªn cña tØnh, thµnh phè trùc thuéctrung ¬ng n¬i Phßng C«ng chøng ®îc thµnh lËp.

V¨n phßng c«ng chøng do mét C«ng chøng viªn thµnh lËp ®îctæ chøc vµ ho¹t ®éng theo lo¹i h×nh doanh nghiÖp t nh©n. V¨nphßng C«ng chøng do hai C«ng chøng viªn trë lªn thµnh lËp ®îc tæchøc vµ ho¹t ®éng theo lo¹i h×nh c«ng ty hîp danh. Ngêi ®¹i diÖntheo ph¸p luËt cña V¨n phßng C«ng chøng lµ Trëng phßng C«ngchøng vµ ph¶i lµ C«ng chøng viªn. V¨n phßng C«ng chøng cã trô së,con dÊu vµ tµi kho¶n riªng, ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c tù chñ vÒ tµichÝnh b»ng nguån thu tõ kinh phÝ ®ãng gãp cña C«ng chøng viªn,phÝ c«ng chøng, thï lao c«ng chøng vµ çc nguån thu hîp ph¸p kh¸c.Tªn gäi cña V¨n phßng C«ng chøng do C«ng chøng viªn lùa chännhng ph¶i bao gåm côm tõ �V¨n phßng C«ng chøng�, kh«ng ®îctrïng hoÆc g©y nhÇm lÉn víi tªn cña tæ chøc hµnh nghÒ c«ng chøng

161


kh¸c, kh«ng ®îc sö dông tõ ng÷, ký hiÖu vi ph¹m truyÒn thèng lÞchsö, v¨n ho¸, ®¹o ®øc vµ thuÇn phong, mü tôc cña d©n téc.

- Ngêi thùc hiÖn c«ng chøng: Theo quy ®Þnh t¹i LuËt C«ngchøng n¨m 2006 th× C«ng chøng viªn lµ ngêi cã ®ñ tiªu chuÈntheo quy ®Þnh cña LuËt nµy, ®îc bæ nhiÖm ®Ó hµnh nghÒ c«ngchøng; cô thÓ lµ c«ng d©n ViÖt Nam thêng tró t¹i ViÖt Nam,trung thµnh víi Tæ quèc, tu©n thñ HiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt, cãphÈm chÊt ®¹o ®øc tèt vµ cã ®ñ çc tiªu chuÈn sau:

+ Cã b»ng cö nh©n luËt; + Cã thêi gian c«ng t¸c ph¸p luËt tõ n¨m n¨m trë lªn t¹i çc

c¬ quan, tæ chøc;+ Cã GiÊy chøng nhËn tèt nghiÖp ®µo t¹o nghÒ c«ng chøng;

+ §· qua thêi gian tËp sù hµnh nghÒ c«ng chøng; + Cã ®ñ søc khoÎ b¶o ®¶m hµnh nghÒ c«ng chøng vµ ®îc Bé

trëng Bé T ph¸p bæ nhiÖm vµ cÊp thÎ C«ng chøng viªn.- Ngoµi çc c¬ quan, tæ chøc chuyªn tr¸ch ho¹t ®éng c«ng chøng

nªu trªn, c¬ quan ®¹i diÖn ViÖt Nam ë níc ngoµi cã thÈm quyÒn c«ngchøng çc hîp ®ång, giao dÞch theo quy ®Þnh cña LuËt C«ng chøngn¨m 2006 vµ ph¸p luËt vÒ l·nh sù, ngo¹i giao trõ hîp ®ång mua b¸n,chuyÓn ®æi, chuyÓn nhîng, tÆng cho, cho thuª, thÕ chÊp bÊt ®éngs¶n, hîp ®ång gãp vèn b»ng bÊt ®éng s¶n, v¨n b¶n tho¶ thuËn ph©nchia di s¶n, v¨n b¶n khai nhËn di s¶n lµ bÊt ®éng s¶n. Ngêi thùchiÖn viÖc c«ng chøng lµ viªn chøc l·nh sù, viªn chøc ngo¹i giao ®îcgiao thùc hiÖn c«ng chøng (®iÒu 65 LuËt C«ng chøng n¨m 2006).

3.2 ®èi víi ho¹t ®éng chøng thùca) Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn- Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn lµ c¬ quan cã thÈm quyÒn chøng

162


thùc çc lo¹i viÖc theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 ®iÒu 22 NghÞ ®Þnh sè75/2000/N§-CP.

- Ngêi thùc hiÖn chøng thùc cña Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn:Kho¶n 2 §iÒu 22 NghÞ ®Þnh sè 75/2000/N§-CP quy ®Þnh:

�Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn uû quyÒn choTrëng phßng T ph¸p thùc hiÖn çc viÖc chøng thùc quy®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu nµy. Trëng phßng T ph¸p ph¶i®¨ng ký ch÷ ký t¹i Së T ph¸p. Mçi Phßng T ph¸p ph¶i cãçn bé chuyªn tr¸ch gióp Trëng phßng T ph¸p thùc hiÖnviÖc chøng thùc; çn bé t ph¸p chuyªn tr¸ch ph¶i cã b»ngcö nh©n luËt vµ ®· ®îc båi dìng nghiÖp vô chøng thùc�.

Nh vËy, theo quy ®Þnh nµy th× Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊphuyÖn kh«ng lµ ngêi trùc tiÕp thùc hiÖn nhiÖm vô chøng thùc mµ uûquyÒn cho Trëng phßng T ph¸p thùc hiÖn. Quy ®Þnh trªn ®©y xuÊtph¸t tõ thùc tÕ: mÆc dï nhiÖm vô chøng thùc lµ thuéc Uû ban nh©nd©n cÊp huyÖn nhng Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn chÞutr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt nhiÒu c«ng viÖc, trong khi yªu cÇu chøng thùccña ngêi d©n th× rÊt nhiÒu vµ thêng xuyªn nªn cÇn ph¶i cã sù uûquyÒn. MÆt kh¸c, ho¹t ®éng chøng thùc, ®Æc biÖt lµ chøng thùc çchîp ®ång, giao dÞch nh ®· nãi ë trªn, lµ ho¹t ®éng mang tÝnh nghiÖpvô, chuyªn m«n cao, ®ßi hái ngêi chøng thùc ph¶i cã tr×nh ®é, kiÕnthøc ph¸p luËt chuyªn s©u vÒ d©n sù, kinh tÕ, h«n nh©n vµ gia ®×nh,hµnh chÝnh... ViÖc uû quyÒn cho Trëng phßng T ph¸p lµ hîp lý. Tuynhiªn, Trëng phßng T ph¸p ngoµi nhiÖm vô chøng thùc cßn rÊtnhiÒu nhiÖm vô kh¸c; do ®ã, ph¶i cã çn bé chuyªn m«n gióp viÖc choTrëng phßng trong c«ng t¸c chøng thùc. Çn bé nµy ph¶i lµ ngêi cãtr×nh ®é cö nh©n luËt vµ ®· ®îc båi dìng nghiÖp vô chøng thùc.

Trëng phßng T ph¸p thùc hiÖn çc viÖc chøng thùc thuéc163


thÈm quyÒn cña Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn theo uû quyÒn cñaChñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn. Trëng phßng T ph¸p ph¶i®¨ng ký ch÷ ký t¹i Së T ph¸p. Khi thùc hiÖn chøng thùc, Trëngphßng T ph¸p ký v¨n b¶n chøng thùc víi t çch �thõa uû quyÒn�vµ ®ãng dÊu Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn.

b. Uû ban nh©n d©n cÊp x·- Uû ban nh©n d©n cÊp x· lµ c¬ quan cã thÈm quyÒn chøng

thùc çc lo¹i viÖc quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 24 NghÞ ®Þnh sè75/2000/N§-CP.

- Ngêi thùc hiÖn chøng thùc cña Uû ban nh©n d©n cÊp x·:Theo kho¶n 2 §iÒu 24 NghÞ ®Þnh sè 75/2000/N§-CP th×

�Chñ tÞch hoÆc Phã Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x· phôtr¸ch t ph¸p thùc hiÖn viÖc chøng thùc quy ®Þnh t¹i kho¶n 1§iÒu nµy vµ ph¶i ®¨ng ký ch÷ ký t¹i Së T ph¸p. Çn bé tph¸p cÊp x· gióp Chñ tÞch hoÆc Phã Chñ tÞch Uû ban nh©nd©n cÊp x· thùc hiÖn viÖc chøng thùc; çn bé t ph¸p cÊp x·ph¶i cã ®ñ tiªu chuÈn theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 13 cña NghÞ®Þnh sè 83/1998/N§-CP ngµy 10/10/1998 cña ChÝnh phñ vÒ®¨ng ký hé tÞch vµ ®îc båi dìng vÒ nghiÖp vô chøng thùc�.

Nh vËy, ngêi thùc hiÖn chøng thùc cña Uû ban nh©n d©ncÊp x· lµ Chñ tÞch hoÆc Phã Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n phô tr¸cht ph¸p. Theo híng dÉn t¹i môc III.3 Th«ng t sè 03/2001/TP-CCngµy 14/3/2001 cña Bé T ph¸p vÒ viÖc híng dÉn thi hµnh NghÞ®Þnh sè 75/2000/N§-CP (Th«ng t sè 03/2001/TP-CC), trong trênghîp trùc tiÕp phô tr¸ch t ph¸p, th× Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊpx· thùc hiÖn viÖc chøng thùc. NÕu ®îc ph©n c«ng phô tr¸ch tph¸p, th× Phã Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x· thùc hiÖn viÖcchøng thùc. Khi thùc hiÖn chøng thùc, Phã Chñ tÞch Uû ban nh©nd©n cÊp x· ghi chøc vô cña m×nh vµo v¨n b¶n chøng thùc. Tuy164


nhiªn, cÇn lu ý lµ chØ sau khi ®¨ng ký ch÷ ký t¹i Së T ph¸p, ChñtÞch hoÆc Phã Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x· phô tr¸ch t ph¸pmíi ®îc thùc hiÖn chøng thùc.

4. Qu¶n lý nhµ níc vÒ c«ng chøng, chøng thùc4.1. §èi víi ho¹t ®éng c«ng chøngTheo ®iÒu 11 LuËt C«ng chøng n¨m 2006, ChÝnh phñ thèng

nhÊt qu¶n lý nhµ níc vÒ c«ng chøng.Bé T ph¸p chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ChÝnh phñ trong viÖc thùc

hiÖn qu¶n lý nhµ níc vÒ c«ng chøng. Bé Ngo¹i giao cã tr¸chnhiÖm phèi hîp víi Bé T ph¸p trong viÖc híng dÉn, kiÓm tra,thanh tra viÖc thùc hiÖn c«ng chøng cña c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹igiao, c¬ quan L·nh sù cña Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ëníc ngoµi vµ tæ chøc båi dìng nghiÖp vô c«ng chøng cho viªnchøc l·nh sù, viªn chøc ngo¹i giao ®îc giao thùc hiÖn c«ng chøng.Bé, c¬ quan ngang bé kh¸c trong ph¹m vi, nhiÖm vô, quyÒn h¹ncña m×nh cã tr¸ch nhiÖm phèi hîp víi Bé T ph¸p trong viÖc thùchiÖn qu¶n lý nhµ níc vÒ c«ng chøng.

Uû ban nh©n d©n tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng (sau®©y gäi lµ Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh) thùc hiÖn viÖc qu¶n lý nhµníc vÒ c«ng chøng t¹i ®Þa ph¬ng.

4.2 §èi víi ho¹t ®éng chøng thùc- Theo quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 75/2000/N§-CP, Bé T ph¸p

gióp ChÝnh phñ thùc hiÖn qu¶n lý thèng nhÊt vÒ chøng thùc trongph¹m vi c¶ níc.

- Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh thùc hiÖn qu¶n lý nhµ níc vÒchøng thùc trong ph¹m vi ®Þa ph¬ng m×nh, cã nhiÖm vô, quyÒnh¹n sau ®©y:

+ ChØ ®¹o ho¹t ®éng chøng thùc; 165


+ Gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè ço vÒ chøng thùc theo thÈm quyÒn; +Båi dìng nghiÖp vô cho ngêi thùc hiÖn chøng thùc cña Uû

ban nh©n d©n cÊp huyÖn, cÊp x·; + Tæng hîp t×nh h×nh vµ thèng kª sè liÖu vÒ chøng thùc trong

®Þa ph¬ng göi Bé T ph¸p theo ®Þnh kú 6 th¸ng vµ hµng n¨m.Së T ph¸p gióp Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh thùc hiÖn çc

nhiÖm vô, quyÒn h¹n nªu trªn.- Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn thùc hiÖn qu¶n lý nhµ níc vÒ

chøng thùc trong ®Þa ph¬ng m×nh, cã nhiÖm vô, quyÒn h¹n sau ®©y:+ Híng dÉn, chØ ®¹o ho¹t ®éng chøng thùc cña Phßng T

ph¸p vµ Uû ban nh©n d©n cÊp x·;+ KiÓm tra, thanh tra ho¹t ®éng chøng thùc cña Phßng T

ph¸p vµ Uû ban nh©n d©n cÊp x·;+ Gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè ço vÒ chøng thùc theo thÈm quyÒn;+ Tæng hîp t×nh h×nh vµ thèng kª sè liÖu vÒ chøng thùc ®Ó b¸o

ço Së T ph¸p theo ®Þnh kú 6 th¸ng vµ hµng n¨m.Phßng T ph¸p gióp Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn thùc hiÖn çc

nhiÖm vô, quyÒn h¹n nªu trªn.

II. QUY §ÞNH PH¸P LUËT VÒ HO¹T §éNG C¤NG CHøNG,CHøNG THùC

1. ThÈm quyÒn c«ng chøng, chøng thùc çc lo¹i viÖc 1.1. ThÈm quyÒn c«ng chøngTheo quy ®Þnh t¹i LuËt C«ng chøng n¨m 2006, çc tæ chøc

hµnh nghÒ c«ng chøng cã quyÒn c«ng chøng hîp ®ång vµ çc giaodÞch kh¸c b»ng v¨n b¶n mµ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ph¶i c«ng166


chøng hoÆc ç nh©n, tæ chøc tù nguyÖn yªu cÇu c«ng chøng.Nh vËy, ph¹m vi çc v¨n b¶n mµ çc tæ chøc hµnh nghÒ c«ng

chøng ®îc quyÒn c«ng chøng lµ rÊt réng: bao gåm c¶ v¨n b¶nb»ng tiÕng ViÖt vµ tiÕng níc ngoµi (b¶n dÞch tõ tiÕng níc ngoµisang tiÕng ViÖt). VÒ lo¹i viÖc, c¨n cø vµo quy ®Þnh cña Bé luËt D©nsù n¨m 2005 (vÒ çc lo¹i hîp ®ång, giao dÞch) vµ LuËt C«ng chøngn¨m 2006, çc lo¹i v¨n b¶n nµy lµ kÕt qu¶ cña çc giao dÞch d©n sù(hîp ®ång hoÆc hµnh vi ph¸p lý ®¬n ph¬ng lµm ph¸t sinh, thay®æi hoÆc chÊm døt quyÒn, nghÜa vô d©n sù) trong ®ã thêng gÆpnhÊt lµ hîp ®ång d©n sù, bao gåm çc lo¹i th«ng dông nh: hîp®ång mua b¸n tµi s¶n, hîp ®ång mua b¸n nhµ, hîp ®ång tÆng chotµi s¶n, hîp ®ång vay tµi s¶n, hîp ®ång thuª (hoÆc thuª kho¸n) tµis¶n, hîp ®ång mîn tµi s¶n, hîp ®ång liªn quan ®Õn quyÒn södông ®Êt, hîp ®ång dÞch vô, hîp ®ång vËn chuyÓn, hîp ®ång göi gi÷tµi s¶n, hîp ®ång b¶o hiÓm, hîp ®ång uû quyÒn, høa thëng vµ thicã gi¶i... Bªn c¹nh ®ã, çc lo¹i viÖc c«ng chøng giÊy tê liªn quan®Õn thõa kÕ còng rÊt phæ biÕn gåm: di chóc, v¨n b¶n tho¶ thuËnph©n chia di s¶n, v¨n b¶n khai nhËn di s¶n, v¨n b¶n tõ chèi nhËndi s¶n...

CÇn lu ý r»ng, riªng ®èi víi çc hîp ®ång, giao dÞch vÒ bÊt®éng s¶n, LuËt C«ng chøng n¨m 2006 quy ®Þnh râ ph¹m vi thÈmquyÒn cña tæ chøc hµnh nghÒ c«ng chøng. Theo §iÒu 37 cña LuËtnµy, C«ng chøng viªn cña tæ chøc hµnh nghÒ c«ng chøng cã thÈmquyÒn c«ng chøng çc hîp ®ång, giao dÞch vÒ bÊt ®éng s¶n trongph¹m vi tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng n¬i tæ chøc hµnhnghÒ c«ng chøng ®Æt trô së, trõ trêng hîp c«ng chøng di chóc,v¨n b¶n tõ chèi nhËn di s¶n lµ bÊt ®éng s¶n thuéc thÈm quyÒnc«ng chøng cña C«ng chøng viªn trong çc tæ chøc hµnh nghÒ c«ngchøng theo quy ®Þnh ph¸p luËt. Nh vËy, çc hîp ®ång, giao dÞchvÒ bÊt ®éng s¶n chØ ®îc c«ng chøng t¹i tæ chøc hµnh nghÒ c«ng

167


chøng cã trô së ®Æt t¹i tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng n¬icã bÊt ®éng s¶n ®ã.

Còng theo LuËt C«ng chøng n¨m 2006 (®iÒu 65), c¬ quan ®¹idiÖn ViÖt Nam ë níc ngoµi cã thÈm quyÒn c«ng chøng çc hîp®ång, giao dÞch theo quy ®Þnh cña LuËt nµy vµ ph¸p luËt vÒ l·nhsù, ngo¹i giao, trõ hîp ®ång mua b¸n, chuyÓn ®æi, chuyÓn nhîng,tÆng cho, cho thuª, thÕ chÊp bÊt ®éng s¶n, hîp ®ång gãp vèn b»ngbÊt ®éng s¶n, v¨n b¶n tho¶ thuËn ph©n chia di s¶n, v¨n b¶n khainhËn di s¶n lµ bÊt ®éng s¶n.

1.2. ThÈm quyÒn chøng thùc a) Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn chøng thùc çc lo¹i v¨n b¶n,

giÊy tê sau:- B¶n sao giÊy tê, v¨n b»ng, chøng chØ b»ng tiÕng ViÖt vµ tiÕng

níc ngoµi;- Ch÷ ký cña c«ng d©n ViÖt Nam trong çc giÊy tê phôc vô cho

viÖc thùc hiÖn çc giao dÞch d©n sù ë trong níc;- Hîp ®ång, giao dÞch liªn quan ®Õn ®éng s¶n cã gi¸ trÞ díi 50

triÖu ®ång;- V¨n b¶n tho¶ thuËn ph©n chia di s¶n, v¨n b¶n khai nhËn

di s¶n.

Lu ý: Theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh sè 75/2000/N§-CP th× Uû bannh©n d©n cÊp huyÖn cßn cã thÈm quyÒn chøng thùc çc hîp ®ång, giaodÞch liªn quan ®Õn bÊt ®éng s¶n, nhng hiÖn nay th× thÈm quyÒn nµy cñaUû ban nh©n d©n cÊp huyÖn kh«ng cßn n÷a - chØ thuéc thÈm quyÒn cñaPhßng C«ng chøng vµ Uû ban nh©n d©n cÊp x· (theo §iÒu 119 NghÞ ®Þnhsè 181/2004/N§-CP ngµy 29/10/2004 vÒ thi hµnh LuËt §Êt ®ai n¨m 2003).

168


b) Uû ban nh©n d©n cÊp x· cã thÈm quyÒn chøng thùc çc giÊytê sau:

- Ch÷ ký cña c«ng d©n ViÖt Nam trong çc giÊy tê phôc vô choviÖc thùc hiÖn çc giao dÞch d©n sù ë trong níc;

- Di chóc, v¨n b¶n tõ chèi nhËn di s¶n; - Hîp ®ång, giao dÞch vÒ quyÒn sö dông ®Êt cña hé gia ®×nh,

ç nh©n víi hé gia ®×nh, ç nh©n; hîp ®ång, giao dÞch vÒ quyÒn södông ®Êt mµ mét bªn lµ hé gia ®×nh, ç nh©n vµ bªn kia lµ tæ chøctrong níc hoÆc ngêi ViÖt Nam ®Þnh c ë níc ngoµi, tæ chøc nícngoµi, ç nh©n níc ngoµi.

2. Nguyªn t¾c thùc hiÖn c«ng chøng, chøng thùcHo¹t ®éng c«ng chøng, chøng thùc ph¶i tu©n thñ çc nguyªn

t¾c nhÊt ®Þnh sau ®©y:- §îc tiÕn thµnh theo quy ®Þnh ph¸p luËt: LuËt C«ng chøng

n¨m 2006, NghÞ ®Þnh sè 75/2000/N§-CP ngµy 08/12/2000 cñaChÝnh phñ vµ çc v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c cã liªn quan;

- Ngêi thùc hiÖn viÖc c«ng chøng, chøng thùc ph¶i kh¸chquan, trung thùc vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc c«ng chøng, chøngthùc cña m×nh. Trong nh÷ng trêng hîp sau, kh«ng ®îc tiÕnhµnh c«ng chøng chøng thùc:

+ Néi dung c«ng chøng, chøng thùc lµ tr¸i ph¸p luËt, tr¸i ®¹o®øc x· héi;

+ ViÖc c«ng chøng, chøng thùc liªn quan ®Õn tµi s¶n, lîi Ýchcña b¶n th©n m×nh hoÆc nh÷ng ngêi th©n thÝch cña m×nh;

+ ViÖc kh«ng thuéc thÈm quyÒn c«ng chøng, chøng thùc cña c¬quan m×nh;

+ Cã v¨n b¶n yªu cÇu t¹m dõng c«ng chøng, chøng thùc cña c¬169


quan nhµ níc cã thÈm quyÒn;+ ViÖc liªn quan ®Õn yªu cÇu c«ng chøng, chøng thùc ®ang cã

tranh chÊp; + çc trêng hîp kh¸c do ph¸p luËt quy ®Þnh;- LuËt C«ng chøng n¨m 2006 (®iÒu 12) quy ®Þnh nghiªm cÊm

C«ng chøng viªn thùc hiÖn çc hµnh vi sau ®©y: + TiÕt lé th«ng tin vÒ néi dung c«ng chøng mµ m×nh biÕt ®îc khi

hµnh nghÒ, trõ trêng hîp ®îc ngêi yªu cÇu c«ng chøng ®ång ý b»ngv¨n b¶n hoÆc ph¸p luËt cã quy ®Þnh kh¸c; sö dông th«ng tin ®ã ®Ó x©mh¹i quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña ngêi kh¸c;

+ S¸ch nhiÔu, g©y khã kh¨n cho ngêi yªu cÇu c«ng chøng; + NhËn, ®ßi hái bÊt kú mét kho¶n tiÒn, lîi Ých nµo kh¸c tõ ngêi

yªu cÇu c«ng chøng ngoµi phÝ c«ng chøng, thï lao c«ng chøng vµ chiphÝ kh¸c ®· ®îc x¸c ®Þnh, tho¶ thuËn;

+ Thùc hiÖn c«ng chøng trong trêng hîp môc ®Ých vµ néi dungcña hîp ®ång, giao dÞch vi ph¹m ph¸p luËt, tr¸i ®¹o ®øc x· héi; c«ngchøng liªn quan ®Õn tµi s¶n, lîi Ých cña b¶n th©n m×nh hoÆc cña nh÷ngngêi th©n thÝch lµ vî hoÆc chång, cha mÑ ®Î, cha mÑ vî hoÆc cha mÑchång, cha mÑ nu«i, con ®Î, con nu«i, con d©u, con rÓ, «ng bµ néi, «ngbµ ngo¹i, anh chÞ em ruét cña m×nh, cña vî hoÆc chång, ch¸u lµ con cñacon trai, con g¸i, con nu«i;

- Ngêi c«ng chøng, chøng thùc ph¶i gi÷ bÝ mËt vÒ néi dungc«ng chøng, chøng thùc vµ nh÷ng th«ng tin cã liªn quan ®Õn viÖcnµy trõ trêng hîp cung cÊp b¶n sao v¨n b¶n c«ng chøng hoÆc v¨nb¶n chøng thùc vµ çc giÊy tê kh¸c cã liªn quan theo yªu cÇu b»ngv¨n b¶n cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn vÒ viÖc cung cÊp hås¬ c«ng chøng hoÆc hå s¬ chøng thùc phôc vô cho viÖc kiÓm tra,thanh tra, ®iÒu tra, truy tè, xÐt xö liªn quan ®Õn viÖc ®· c«ngchøng hoÆc chøng thùc. 170


3. Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n cña ngêi thùc hiÖn c«ng chøng,chøng thùc

Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, ngêi thùc hiÖn c«ng chøng,chøng thùc cã çc tr¸ch nhiÖm sau:

- Thùc hiÖn viÖc c«ng chøng, chøng thùc thuéc thÈm quyÒnc«ng chøng, chøng thùc cña c¬ quan, tæ chøc m×nh;

- TiÕp nhËn, kiÓm tra çc giÊy tê do ngêi yªu cÇu c«ng chøng,chøng thùc xuÊt tr×nh; híng dÉn thñ tôc, tr×nh tù thùc hiÖn c«ngchøng, chøng thùc cho ngêi yªu cÇu c«ng chøng, chøng thùc, nÕucÇn thiÕt;

- Gi¶i thÝch cho ngêi yªu cÇu c«ng chøng, chøng thùc hiÓu râquyÒn, nghÜa vô vµ lîi Ých hîp ph¸p cña hä, ý nghÜa vµ hËu qu¶ph¸p lý cña viÖc c«ng chøng, chøng thùc;

- Thùc hiÖn çc nhiÖm vô kh¸c theo quy ®Þnh cña LuËt C«ngchøng n¨m 2006 vµ NghÞ ®Þnh sè 75/2000/N§-CP vÒ c«ng chøng,chøng thùc;

Ngêi thùc hiÖn c«ng chøng, chøng thùc cã quyÒn h¹n sau ®©y:- Yªu cÇu ngêi yªu cÇu c«ng chøng, chøng thùc xuÊt tr×nh ®ñ

çc giÊy tê cÇn thiÕt cho viÖc thùc hiÖn c«ng chøng, chøng thùc;- §Ò nghÞ c¬ quan nhµ níc, tæ chøc cã liªn quan cung cÊp

th«ng tin cÇn thiÕt cho viÖc thùc hiÖn c«ng chøng, chøng thùc; c¬quan nhµ níc, tæ chøc nhËn ®îc ®Ò nghÞ cã tr¸ch nhiÖm kÞp thêicung cÊp çc th«ng tin ®ã;

- Yªu cÇu c¬ quan chuyªn m«n gi¸m ®Þnh hoÆc t vÊn khi thÊycÇn thiÕt; chi phÝ gi¸m ®Þnh giÊy tê do ngêi yªu cÇu c«ng chøng,chøng thùc tr¶ khi cã kÕt luËn gi¸m ®Þnh giÊy tê ®ã lµ gi¶ m¹o;

- LËp biªn b¶n t¹m gi÷ giÊy tê cã dÊu hiÖu gi¶ m¹o; phèi hîp víic¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn trong viÖc xö lý çc trêng hîp sö

171


dông giÊy tê gi¶ m¹o, cã nh÷ng biÖn ph¸p ®èi víi nh÷ng trêng hîpngêi yªu cÇu c«ng chøng, chøng thùc cã hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt;

- Tõ chèi c«ng chøng, chøng thùc trong çc trêng hîp ph¸pluËt quy ®Þnh kh«ng ®îc c«ng chøng, chøng thùc vµ gi¶i thÝch râlý do cho ngêi yªu cÇu c«ng chøng, chøng thùc; híng dÉn hä ®Õnc¬ quan kh¸c cã thÈm quyÒn nÕu viÖc c«ng chøng, chøng thùckh«ng thuéc thÈm quyÒn cña c¬ quan m×nh.

4. Quy tr×nh, thñ tôc tiÕn hµnh çc ho¹t ®éng chøng thùc ë Uûban nh©n d©n cÊp x·

4.1. Chøng thùc di chóc, v¨n b¶n tõ chèi nhËn di s¶na) Mét sè quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ di chóc- Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 646 Bé luËt D©n sù n¨m 2005, di chóc lµ

sù thÓ hiÖn ý chÝ cña ç nh©n nh»m chuyÓn tµi s¶n cña m×nh cho ngêikh¸c sau khi chÕt. Di chóc tríc hÕt ph¶i lµ sù thÓ hiÖn ý chÝ cña chÝnhç nh©n vµ viÖc thÓ hiÖn ý chÝ nµy ph¶i tù nguyÖn, kh«ng bÞ lõa dèi, Ðpbuéc. Ngêi lËp di chóc chØ thÓ hiÖn ®îc ý chÝ cña m×nh trong tr¹ngth¸i minh mÉn, s¸ng suèt, kh«ng bÞ mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù. Do®ã, viÖc chøng thùc di chóc trong bÊt kú trêng hîp nµo còng kh«ng®îc thùc hiÖn th«ng qua uû quyÒn mµ ngêi lËp di chóc ph¶i trùc tiÕp®Õn trô së c¬ quan cã thÈm quyÒn chøng thùc ®Ó yªu cÇu chøng thùcdi chóc hoÆc trong trêng hîp ®Æc biÖt, th× ngêi thùc hiÖn chøng thùcph¶i ®Õn tËn n¬i ngêi lËp di chóc cã mÆt ®Ó chøng thùc di chóc.

- Di chóc b»ng v¨n b¶n gåm 4 lo¹i: di chóc b»ng v¨n b¶n kh«ngcã ngêi lµm chøng; di chóc b»ng v¨n b¶n cã ngêi lµm chøng; dichóc b»ng v¨n b¶n cã c«ng chøng; di chóc b»ng v¨n b¶n cã chøngthùc. Bèn lo¹i di chóc nµy cã hiÖu lùc ph¸p lý t¬ng ®¬ng nhau.

Theo kho¶n 5 §iÒu 667 Bé luËt D©n sù n¨m 2005, �khi métngêi ®Ó l¹i nhiÒu b¶n di chóc ®èi víi mét tµi s¶n, th× chØ b¶n di chócsau cïng míi cã hiÖu lùc ph¸p luËt�. Nh vËy, hiÖu lùc ph¸p luËt cña172


di chóc phô thuéc vµo thêi ®iÓm lËp di chóc chø kh«ng phô thuéc vµoh×nh thøc cña di chóc. Ngêi lËp di chóc cã quyÒn lùa chän mét h×nhthøc di chóc mµ hä cho lµ tiÖn lîi nhÊt, kh«ng nhÊt thiÕt trong mäitrêng hîp ®Òu ph¶i cã chøng nhËn cña c¬ quan c«ng chøng hoÆc Uûban nh©n d©n cÊp x·. ChØ riªng di chóc cña ngêi bÞ h¹n chÕ vÒ thÓchÊt hoÆc cña ngêi kh«ng biÕt ch÷ th× b¾t buéc ph¶i ®îc ngêi lµmchøng lËp thµnh v¨n b¶n vµ ph¶i cã chøng nhËn cña c«ng chøng nhµníc hoÆc chøng thùc cña Uû ban nh©n d©n cÊp x· (kho¶n 3 §iÒu652 Bé luËt D©n sù n¨m 2005). Quy ®Þnh nµy ®· thÓ hiÖn tèi ®a sùb¶o vÖ cña Nhµ níc ®èi víi quyÒn tù ®Þnh ®o¹t cña ngêi lËp dichóc, t¹o thuËn lîi cho ngêi lËp di chóc trong viÖc ®Þnh ®o¹t tµi s¶n.

- ChØ ç nh©n míi cã quyÒn lËp di chóc. Kho¶n 1 §iÒu 647 BéluËt D©n sù n¨m 2005 quy ®Þnh: �Ngêi ®· thµnh niªn cã quyÒnlËp di chóc, trõ trêng hîp ngêi ®ã bÞ bÖnh t©m thÇn hoÆc m¾cbÖnh kh¸c mµ kh«ng thÓ nhËn thøc vµ lµm chñ ®îc hµnh vi cñam×nh�. Ngoµi ra, kho¶n 2 §iÒu 647 cña Bé luËt D©n sù n¨m 2005còng cho phÐp ngêi tõ ®ñ 15 tuæi ®Õn cha ®ñ 18 tuæi cã thÓ lËpdi chóc, nÕu ®îc cha, mÑ hoÆc ngêi gi¸m hé ®ång ý.

- HiÖu lùc ph¸p lý vµ gi¸ trÞ ph¸p lý cña di chóc cã c«ng chøng:Di chóc hîp ph¸p sÏ ph¸t sinh hiÖu lùc ph¸p luËt khi héi ®ñ çc®iÒu kiÖn: ngêi lËp di chóc tù nguyÖn lËp di chóc trong lóc minhmÉn, s¸ng suèt, kh«ng bÞ lõa dèi, ®e do¹, cìng Ðp; néi dung dichóc kh«ng tr¸i ph¸p luËt, h×nh thøc di chóc phï hîp ph¸p luËt.Thêi ®iÓm di chóc cã hiÖu lùc lµ thêi ®iÓm më thõa kÕ. Di chóc ®·®îc c«ng chøng cã gi¸ trÞ thùc hiÖn ®èi víi nh÷ng ngêi ®îc chØ®Þnh lµ ngêi hëng thõa kÕ di s¶n khi më di chóc ®Ó ph©n chia tµis¶n, ®ång thêi lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó chuyÓn quyÒn së h÷u, quyÒn södông tõ ngêi ®Ó l¹i di s¶n cho nh÷ng ngêi thõa kÕ.

b) Tr×nh tù, thñ tôc chøng thùc di chóc Th«ng thêng, thñ tôc chøng thùc di chóc ®îc tiÕn hµnh theo

173


çc bíc chÝnh sau:Bíc 1: TiÕp nhËn hå s¬.Khi tiÕp nhËn yªu cÇu chøng thùc di chóc, ngêi thùc hiÖn chøng

thùc cÇn ®Ò nghÞ ngêi lËp di chóc xuÊt tr×nh nh÷ng giÊy tê sau:- PhiÕu yªu cÇu chøng thùc;- GiÊy tê tuú th©n (chøng minh th, sæ hé khÈu...);- GiÊy tê chøng minh quyÒn së h÷u, quyÒn sö dông ®èi víi tµi

s¶n nÕu di chóc liªn quan ®Õn tµi s¶n ph¶i ®¨ng ký quyÒn së h÷u,quyÒn sö dông.

Bíc 2: KiÓm tra hå s¬.Sau khi tiÕp nhËn çc giÊy tê do ngêi lËp di chóc xuÊt tr×nh,

ngêi thùc hiÖn chøng thùc cÇn nghe ngêi yªu cÇu tr×nh bµy ý®Þnh cña hä ®Ó n¾m ®îc ý chÝ cña hä, yªu cÇu chøng thùc cã tr¸iph¸p luËt hay tr¸i ®¹o ®øc kh«ng, tr¹ng th¸i tinh thÇn cña hä cãminh mÉn kh«ng, kiÓm tra tÝnh hîp ph¸p cña çc giÊy tê ®ã; ®ångthêi kiÓm tra, nhËn d¹ng ngêi lËp di chóc, ®èi chiÕu víi giÊy têtuú th©n ®Ó x¸c ®Þnh ngêi ®ã cã ®óng lµ ngêi cã tªn trong giÊy têtuú th©n ®· xuÊt tr×nh nh»m tr¸nh t×nh tr¹ng gi¶ danh ®Ó lËp dichóc ®Þnh ®o¹t tµi s¶n cña ngêi kh¸c; x¸c ®Þnh ®é tuæi cña ngêi®ã ®Ó lo¹i bá çc trêng hîp cha ®ñ tuæi lËp di chóc.

Ngêi thùc hiÖn chøng thùc ph¶i quan s¸t b»ng trùc quan kÕthîp víi pháng vÊn trùc tiÕp ®Ó kiÓm tra sù tù nguyÖn vµ x¸c ®Þnht×nh tr¹ng tinh thÇn cña ngêi ®ã. NÕu nghi ngê ngêi lËp di chócbÞ bÖnh t©m thÇn hoÆc m¾c çc bÖnh kh¸c mµ kh«ng thÓ nhËn thøcvµ lµm chñ ®îc hµnh vi cña m×nh hoÆc nghi ngê viÖc lËp di chóccã dÊu hiÖu bÞ lõa dèi, ®e do¹ hoÆc cìng Ðp, th× ngêi thùc hiÖnchøng thùc ph¶i tõ chèi kh«ng chøng thùc di chóc ®ã. NÕu di chócliªn quan ®Õn tµi s¶n ph¶i ®¨ng ký quyÒn së h÷u, quyÒn sö dông174


th× ngêi thùc hiÖn chøng thùc cÇn kiÓm tra tÝnh hîp ph¸p cña çcgiÊy tê chøng minh quyÒn së h÷u, quyÒn sö dông ®Ó kh¼ng ®Þnhngêi lËp di chóc ®óng lµ ngêi cã tµi s¶n ®ã. NÕu çc giÊy tê mµhä xuÊt tr×nh cha ®Çy ®ñ, th× ngêi chøng thùc yªu cÇu hä bæsung çc giÊy tê hoÆc thñ tôc cÇn thiÕt.

Bíc 3: X¸c ®Þnh t×nh tr¹ng h«n nh©n cña ngêi lËp di chóc.Th«ng qua viÖc kiÓm tra çc giÊy tê cã liªn quan ®Ó x¸c ®Þnh

ngêi lËp di chóc lµ ngêi ®éc th©n hay lµ ngêi ®ang cã vî hoÆc®ang cã chång. ViÖc nµy nh»m môc ®Ých kiÓm tra xem tµi s¶n ®ãcã ph¶i lµ tµi s¶n riªng cña ngêi ®ã kh«ng (v× theo quy ®Þnh cñaph¸p luËt th× ngêi lËp di chóc chØ cã quyÒn ®Þnh ®o¹t ®èi víi tµis¶n thuéc phÇn quyÒn së h÷u cña b¶n th©n m×nh, kh«ng ®îc ®Þnh®o¹t tµi s¶n thuéc phÇn quyÒn së h÷u cña vî (hoÆc chång) nÕukh«ng ®îc sù ®ång ý cña ngêi ®ã, kÓ c¶ phÇn tµi s¶n cã trongkhèi tµi s¶n chung hîp nhÊt cña vî chång).

Bíc 4: T vÊn, gi¶i thÝch cho ngêi lËp di chóc mét sè quy®Þnh cña ph¸p luËt liªn quan ®Õn viÖc chøng thùc di chóc.

- CÇn kÕt hîp gi¶i thÝch cho ngêi chøng thùc mét sè quy ®ÞnhvÒ quyÒn cña ngêi yªu cÇu chøng thùc di chóc trong viÖc lËp, söa®æi, bæ sung, thay thÕ hoÆc huû bá di chóc; vÒ thêi ®iÓm cã hiÖu lùcph¸p luËt cña di chóc; vÒ viÖc göi gi÷ di chóc vµ c«ng bè di chóc.

VÝ dô: VÒ di chóc chung cña vî chång, ®iÒu 663 Bé luËt D©nsù n¨m 2005 quy ®Þnh: �Vî, chång cã thÓ lËp di chóc chung ®Ó ®Þnh®o¹t tµi s¶n chung�. Nh vËy, vî chång ®îc lËp di chóc chung ®Ó®Þnh ®o¹t tµi s¶n chung chø kh«ng ®îc lËp di chóc chung ®Ó ®Þnh®o¹t tµi s¶n riªng cña mçi ngêi. Vî, chång cã thÓ söa ®æi, bæ sung,thay thÕ, huû bá di chóc chung bÊt cø lóc nµo. Khi vî (hoÆc chång)muèn söa ®æi, bæ sung, thay thÕ, huû bá di chóc chung, th× ph¶i®îc sù ®ång ý cña ngêi kia; nÕu mét bªn ®· chÕt, th× ngêi cßn

175


sèng chØ cã thÓ söa ®æi, bæ sung di chóc liªn quan ®Õn phÇn tµi s¶ncña m×nh trong khèi tµi s¶n chung. VÒ söa ®æi, bæ sung, thay thÕhoÆc huû bá di chóc, nÕu phÇn söa ®æi, bæ sung m©u thuÉn víi néidung ®· lËp tríc ®ã th× phÇn söa ®æi, bæ sung cã hiÖu lùc ph¸pluËt. ViÖc huû bá di chóc ®îc thùc hiÖn b»ng çch ngêi lËp dichóc tù tiªu huû çc di chóc ®· lËp hoÆc lËp mét di chóc kh¸c tuyªnbè huû çc di chóc ®· lËp.

- Khi cÇn thiÕt, ngêi chøng thùc cÇn t vÊn cho ngêi lËp dichóc ®Ó hä cã sù lùa chän tèi u trong viÖc ®Þnh ®o¹t tµi s¶n chophï hîp víi ph¸p luËt, kh«ng tr¸i ®¹o ®øc x· héi mµ vÉn ®¶m b¶oquyÒn tù quyÕt ®Þnh cña hä.

Bíc 5: LËp di chóc.- Trêng hîp ngêi yªu cÇu chøng thùc ®· cã di chóc so¹n

th¶o s½n:+ Ngêi chøng thùc kiÓm tra néi dung di chóc, sao chôp l¹i

nh÷ng giÊy tê liªn quan cÇn thiÕt ®Ó lu hå s¬. Di chóc ph¶i thÓhiÖn râ: ngµy, th¸ng, n¨m lËp di chóc; hä tªn, n¬i c tró cña ngêilËp di chóc; hä tªn, ®Þa chØ cña ngêi hay tæ chøc ®îc hëng dis¶n; liÖt kª, m« t¶ tõng lo¹i di s¶n vµ n¬i cã di s¶n ®ã; ph©n ®ÞnhphÇn di s¶n cho tõng ngêi thõa kÕ; chØ ®Þnh ngêi thùc hiÖn nghÜavô vµ néi dung nghÜa vô...;

+ Ngêi lËp di chóc, ngêi lµm chøng (nÕu cã) ký vµo b¶n dichóc tríc mÆt ngêi cã thÈm quyÒn chøng thùc (ký t¾t vµo tõngtrang vµ ký ®Çy ®ñ vµo trang cuèi), nép lÖ phÝ chøng thùc vµ çcchi phÝ kh¸c (nÕu cã), ngêi chøng thùc ghi lêi chøng (thÓ hiÖn ®Çy®ñ giê, phót, ngµy, th¸ng, n¨m; hä tªn ngêi chøng thùc vµ tªnUû ban nh©n d©n thùc hiÖn viÖc chøng thùc; néi dung lêi chøngnhËn), ký t¾t vµo tõng trang, ký vµ ®ãng dÊu vµo trang cuèi cñab¶n di chóc.176


Theo quy ®Þnh cña Bé luËt D©n sù n¨m 2005, kh«ng ph¶i mäidi chóc ®îc lËp b»ng v¨n b¶n ®Òu ph¶i cã ngêi lµm chøng. Trongtrêng hîp ngêi lËp di chóc kh«ng ®äc ®îc hoÆc kh«ng nghe ®îcb¶n di chóc (vÝ dô: c©m, ®iÕc...) kh«ng ký ®îc hoÆc kh«ng ®iÓm chØ®îc (vÝ dô: côt c¶ hai bµn tay...), th× viÖc lËp di chóc cÇn ph¶i cãngêi lµm chøng vµ viÖc nµy còng ph¶i ®îc nªu râ trong di chóc.Ngêi lµm chøng ph¶i ký x¸c nhËn tríc mÆt ngêi cã thÈm quyÒnchøng thùc. Ngêi chøng thùc x¸c nhËn b¶n di chóc tríc mÆtngêi lËp di chóc vµ ngêi lµm chøng. Ngêi lµm chøng cã thÓ dongêi lËp di chóc chØ ®Þnh, nÕu ngêi lËp di chóc kh«ng chØ ®Þnh®îc th× ngêi thùc hiÖn chøng thùc chØ ®Þnh;

+ Ngêi chøng thùc giao b¶n di chóc cho ngêi lËp di chóc, ghiviÖc chøng thùc vµo Sæ chøng thùc.

- Trêng hîp chøng thùc di chóc do ngêi chøng thùc so¹nth¶o theo tuyªn bè cña ngêi lËp di chóc hoÆc theo mÉu quy ®Þnh

+ Ngêi lËp di chóc tuyªn bè néi dung cña di chóc tríc ngêicã thÈm quyÒn chøng thùc cña Uû ban nh©n d©n cÊp x·. Ngêichøng thùc ph¶i ghi chÐp l¹i néi dung mµ ngêi lËp di chóc ®·tuyªn bè. Ngêi chøng thùc kh«ng ®îc can thiÖp hoÆc gîi ý chongêi lËp di chóc vÒ ý chÝ cña hä. Ngêi lËp di chóc ký hoÆc ®iÓmchØ vµo b¶n di chóc sau khi x¸c nhËn b¶n di chóc ®· ®îc ghi chÐpchÝnh x¸c vµ thÓ hiÖn ®óng ý chÝ cña m×nh. Ngêi chøng thùc kývµo b¶n di chóc;

§Æc biÖt lu ý: CÇn tr¸nh viÖc khi chøng thùc di chóc so¹n th¶o s½n,ngêi chøng thùc kh«ng ghi râ lêi chøng nhËn vÒ nh©n th©n ngêi lËpdi chóc, t×nh tr¹ng tinh thÇn cña hä vµo thêi ®iÓm lËp di chóc vµ çc néidung kh¸c theo quy ®Þnh mµ chØ ®¬n thuÇn x¸c nhËn hä, tªn, ®Þa chØ vµhé khÈu, n¬i ë cña ngêi lËp di chóc.

177


+ Khi lËp di chóc, ngêi chøng thùc ph¶i chó ý ®Ó di chóc ®¶mb¶o çc néi dung c¬ b¶n theo quy ®Þnh, ®ã lµ:

PhÇn ®Çu cña di chóc: cã ®ñ çc yÕu tè: quèc hiÖu, tªn Uû bannh©n d©n thùc hiÖn chøng thùc, sè v¨n b¶n, thêi ®iÓm lËp di chóc;hä tªn ngêi chøng thùc, hä tªn, ®Þa chØ, sè Chøng minh nh©n d©ncña ngêi lËp di chóc; hä tªn; ®Þa chØ ngêi lµm chøng.

Giê, phót, ngµy, th¸ng, n¨m lËp di chóc. §©y lµ mét néi dungrÊt quan träng, bëi v× thêi ®iÓm lËp di chóc ®îc coi lµ c¨n cø quanträng ®Ó xem xÐt hiÖu lùc cña b¶n di chóc ®ã.

§Þa ®iÓm lËp di chóc: mäi trêng hîp ®Òu ph¶i ghi ®Þa ®iÓmchøng thùc di chóc. ViÖc ghi râ ®Þa ®iÓm lËp di chóc gãp phÇnkh¼ng ®Þnh tÝnh x¸c thùc cña b¶n di chóc ®ã.

Hä, tªn vµ n¬i c tró cña ngêi lËp di chóc.PhÇn néi dung tuyªn bè cña ngêi lËp di chóc: Trong t×nh

tr¹ng tinh thÇn hoµn toµn minh mÉn, s¸ng suèt, kh«ng bÞ lõa dèi,®e do¹, cìng Ðp, «ng (bµ)..... (hoÆc «ng..... vµ bµ.....) ®· ®äc cho t«i(hä tªn, chøc danh), ký tªn díi ®©y ghi toµn v¨n di chóc nh sau:�Hä, tªn, ®Þa chØ cña ngêi, c¬ quan, tæ chøc ®îc hëng di s¶n; liÖtkª, m« t¶ tõng lo¹i di s¶n vµ n¬i cã di s¶n ®ã; ph©n ®Þnh phÇn dis¶n cho tõng ngêi thõa kÕ; chØ ®Þnh ngêi thùc hiÖn nghÜa vô vµnéi dung nghÜa vô�.

Hä, tªn ngêi, c¬ quan, tæ chøc ®îc hëng di s¶n hoÆc x¸c®Þnh râ çc ®iÒu kiÖn ®Ó ç nh©n, c¬ quan, tæ chøc ®îc hëng dis¶n: nÕu lµ ç nh©n hëng di s¶n th× ph¶i ghi râ hä tªn, nÕu cÇnthiÕt th× ghi râ tªn cha, mÑ, ngµy, th¸ng, n¨m sinh, n¬i c tró cñangêi ®ã...; nÕu lµ c¬ quan, tæ chøc th× cÇn ghi râ tªn, trô së...

Di s¶n ®Ó l¹i vµ n¬i cã di s¶n: di s¶n cã thÓ lµ çc tµi s¶n cô thÓnhng còng cã thÓ lµ çc quyÒn tµi s¶n, trong ®ã cã çc kho¶n nî(nÕu cã). 178


Di chóc kh«ng ®îc viÕt t¾t hoÆc viÕt b»ng ký hiÖu; nÕu di chócgåm nhiÒu trang, th× mçi trang ph¶i ®îc ®¸nh sè thø tù vµ cã ch÷ký hoÆc ®iÓm chØ cña ngêi lËp di chóc.

PhÇn cuèi di chóc: ghi lêi cam ®oan cña ngêi lËp di chóc, lêix¸c nhËn cña ngêi lµm chøng (nÕu cã). Ngêi lËp di chóc ký, ghirâ hä tªn hoÆc ®iÓm chØ; ngêi lµm chøng (nÕu cã) ký, ghi râ hä tªnhoÆc ®iÓm chØ.

- Trong trêng hîp do tÝnh m¹ng bÞ ®e do¹ hoÆc nguyªn nh©nkh¸c nh tai n¹n, ngêi giµ yÕu kh«ng ®i l¹i ®îc, bÞ bÖnh b¹iliÖt... mµ ngêi lËp di chóc kh«ng thÓ ®Õn trô së Uû ban nh©n d©ncÊp x· th× viÖc chøng thùc di chóc ®îc thùc hiÖn t¹i chç ë hoÆc n¬icã mÆt ngêi lËp di chóc. Ngêi thùc hiÖn chøng thùc ph¶i ghi râ®Þa ®iÓm chøng thùc lµ ®Þa chØ n¬i ë hoÆc n¬i cã mÆt ngêi lËp dichóc nh bÖnh viÖn, c¬ quan, n¬i lµm viÖc, n¬i x¶y ra tai n¹n...Tr×nh tù, thñ tôc tiÕn hµnh nh ®èi víi çc trêng hîp th«ngthêng, trõ trêng hîp ngêi lËp di chóc tÝnh m¹ng ®ang bÞ ®e do¹th× kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i xuÊt tr×nh giÊy tê tuú th©n hoÆc giÊy têchøng minh quyÒn së h÷u, sö dông tµi s¶n. Sau khi ghi lêi chøngvµ ký vµo di chóc t¹i ®Þa ®iÓm ngoµi trô së Uû ban nh©n d©n cÊpx·, ngêi thùc hiÖn chøng thùc ph¶i ®ãng dÊu, ghi vµo sæ chøngthùc trong thêi gian sím nhÊt trong ngµy lµm viÖc hoÆc ngµy lµmviÖc tiÕp theo vµ ghi chó trong sæ chøng thùc.

c) VÒ chøng thùc v¨n b¶n tõ chèi nhËn di s¶n- Theo quy ®Þnh ph¸p luËt, ngêi ®îc hëng di s¶n theo di

chóc hoÆc theo ph¸p luËt cã thÓ yªu cÇu c«ng chøng, chøng thùcv¨n b¶n tõ chèi nhËn di s¶n, trong ®ã cã cam kÕt viÖc tõ chèi nhËndi s¶n kh«ng nh»m trèn tr¸nh viÖc thùc hiÖn nghÜa vô tµi s¶n cñam×nh ®èi víi ngêi kh¸c. ViÖc c«ng chøng, chøng thùc v¨n b¶n tõchèi nhËn di s¶n ®îc thùc hiÖn t¹i bÊt kú c¬ quan nhµ níc cãthÈm quyÒn c«ng chøng, chøng thùc nµo.

179


- Khi ®îc yªu cÇu, Uû ban nh©n d©n cÊp x· tiÕn hµnh viÖcchøng thùc v¨n b¶n tõ chèi nhËn di s¶n theo tr×nh tù, thñ tôc nhvíi trêng hîp chøng thùc di chóc.

4.2. Chøng thùc ch÷ ký ç nh©n, ®iÓm chØa) Mét sè quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ ch÷ ký ç nh©n, ®iÓm chØ- Cha cã ®iÒu kho¶n ph¸p lý nµo x¸c ®Þnh kh¸i niÖm ch÷ ký,

®iÓm chØ. Theo Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt, ch÷ ký lµ nÐt ch÷ viÕt nhanh domçi ngêi tù t¹o ra ®Ó lµm ký hiÖu cho tªn cña m×nh díi mét d¹ng®Æc biÖt vµ kh«ng ®æi, mçi ngêi tù viÕt lÊy ®Ó x¸c nhËn tÝnh chÝnhx¸c cña mét v¨n b¶n hoÆc ®Ó nhËn tr¸ch nhiÖm vÒ mét v¨n b¶n.Cßn ®iÓm chØ lµ in v©n ®Çu ngãn tay vµo giÊy tê ®Ó lµm b»ng chøng,thêng ®îc tiÕn hµnh trong trêng hîp mét ngêi kh«ng biÕt ch÷hoÆc trêng hîp theo quy ®Þnh cÇn ®iÓm chØ ®Ó ®¶m b¶o tÝnh x¸cthùc cña giÊy tê (Theo ®iÓm 3 PhÇn I Th«ng t sè 03/2001/TP-CCngµy 14/3/2001 cña Bé T ph¸p híng dÉn thi hµnh NghÞ ®Þnh sè75/2000/N§-CP th× �viÖc ®iÓm chØ ®îc thay thÕ cho viÖc ký trongçc giÊy tê yªu cÇu c«ng chøng, chøng thùc, nÕu ngêi yªu cÇu c«ngchøng, chøng thùc kh«ng ký ®îc do khuyÕt tËt hoÆc kh«ng biÕt ký�.

- Mét giao dÞch, hîp ®ång chØ cã ý nghÜa ph¸p lý khi çc bªn ®·tù tay m×nh �ký tªn� hoÆc �®iÓm chØ� vµo v¨n b¶n giao dÞch, hîp®ång ®ã. Theo quy ®Þnh t¹i Bé luËt D©n sù n¨m 2005, thêi ®iÓmgiao kÕt hîp ®ång b»ng v¨n b¶n lµ thêi ®iÓm bªn sau cïng ký vµov¨n b¶n, trõ trêng hîp ph¶i cã chøng nhËn cña c«ng chøng nhµníc, ®¨ng ký hoÆc xin phÐp.

- Theo quy ®Þnh t¹i ®iÓm a kho¶n 1 §iÒu 24 NghÞ ®Þnh sè75/2000/N§-CP th× Uû ban nh©n d©n cÊp x· cã thÈm quyÒn chøngthùc ch÷ ký cña c«ng d©n ViÖt Nam trong çc giÊy tê phôc vô choviÖc thùc hiÖn çc giao dÞch d©n sù ë trong níc. 180


- Ç nh©n yªu cÇu chøng thùc ch÷ ký, ®iÓm chØ cña m×nh trongçc giÊy tê phôc vô giao dÞch ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ néi dungcña giÊy tê vµ ký tríc mÆt ngêi thùc hiÖn chøng thùc. Kho¶n 1§iÒu 56 NghÞ ®Þnh sè 75/2000/N§-CP quy ®Þnh: �Ç nh©n yªu cÇuc«ng chøng, chøng thùc ch÷ ký cña m×nh trong giÊy tê phôc vô choçc giao dÞch ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ néi dung cña giÊy tê vµ kýtríc mÆt ngêi thùc hiÖn c«ng chøng, chøng thùc. Sau khi x¸c®Þnh ngêi ®ã ®óng víi giÊy tê tuú th©n, giÊy tê giao dÞch vµ yªucÇu kh«ng tr¸i ph¸p luËt, ®¹o ®øc x· héi, th× thùc hiÖn viÖc c«ngchøng, chøng thùc ch÷ ký cña ngêi ®ã�.

- Nh÷ng trêng hîp chøng thùc ch÷ ký, ®iÓm chØ cña ç nh©ntrong çc giÊy tê giao dÞch: vÒ nguyªn t¾c, tÊt c¶ çc ®¬n tõ, giÊy têgiao dÞch cã néi dung kh«ng tr¸i ph¸p luËt vµ ®¹o ®øc x· héi th×®Òu cã thÓ ®îc c«ng chøng, chøng thùc.

b) Tr×nh tù, thñ tôc chøng thùc ch÷ ký, ®iÓm chØ - Khi yªu cÇu chøng thùc ch÷ ký, ngêi yªu cÇu chøng thùc

ch÷ ký ph¶i xuÊt tr×nh:+ GiÊy tê tuú th©n;+ GiÊy tê cã néi dung cÇn chøng thùc ch÷ ký.- Ngêi thùc hiÖn chøng thùc kiÓm tra néi dung giÊy tê, nÕu

thÊy kh«ng tr¸i ph¸p luËt vµ ®¹o ®øc x· héi, th× yªu cÇu hä ký vµov¨n b¶n tríc mÆt m×nh vµ thùc hiÖn viÖc ghi lêi chøng, ký vµ ®ãngdÊu vµo v¨n b¶n chøng thùc.

B¶n chÊt cña viÖc chøng thùc ch÷ ký lµ x¸c nhËn ch÷ ký ®· kýtrªn giÊy tê, tµi liÖu ®óng lµ cña ngêi ®· ký chø kh«ng ph¶i lµ cñaai kh¸c. NghÜa lµ chØ thuÇn tuý chøng thùc ch÷ ký, chø kh«ng x¸cnhËn néi dung çc giÊy tê cã ch÷ ký ®ã. Tuy nhiªn, ®iÒu nµy kh«ngcã nghÜa lµ ngêi thùc hiÖn chøng thùc hoµn toµn bá qua néi dungv¨n b¶n mµ vÉn ph¶i kiÓm tra ®Ó ®¶m b¶o néi dung v¨n b¶n ®ã

181


phï hîp víi nguyªn t¾c chung lµ �kh«ng tr¸i ph¸p luËt vµ ®¹o ®øcx· héi� th× míi thùc hiÖn chøng thùc ch÷ ký. Cßn ngêi yªu cÇuchøng thùc ph¶i tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh chÝnh x¸c còng nhnh÷ng néi dung ®· ghi trong giÊy tê ®ã. V× vËy, khi chøng thùc ch÷ký th× ngêi thùc hiÖn chøng thùc cÇn nãi râ lµ kh«ng chÞu tr¸chnhiÖm vÒ néi dung cña giÊy tê cã ch÷ ký ®ã.

Ngêi yªu cÇu chøng thùc ch÷ ký ph¶i ký tríc mÆt ngêi thùchiÖn chøng thùc. §©y lµ mét nguyªn t¾c rÊt quan träng, thÓ hiÖnrâ b¶n chÊt cña hµnh vi chøng thùc ch÷ ký. Trªn thùc tÕ, do thãiquen, nhiÒu ngêi thêng ký s½n tríc khi ®Õn chøng thùc. V× vËy,ngêi thùc hiÖn chøng thùc cÇn híng dÉn vµ gi¶i thÝch cho hähiÓu viÖc ký s½n nh vËy lµ kh«ng hîp ph¸p, kh«ng ®¶m b¶o ®îcb¶n chÊt cña viÖc chøng thùc ch÷ ký.

ViÖc chøng thùc ch÷ ký chØ thùc hiÖn ®èi víi ch÷ ký cña çnh©n. Tuy nhiªn, kh«ng nhÊt thiÕt lµ chØ chøng thùc ch÷ ký cñamét ç nh©n trong mét v¨n b¶n mµ cã thÓ chøng thùc ch÷ ký cñanhiÒu ç nh©n trong cïng mét v¨n b¶n.

Trêng hîp ®iÓm chØ, cÇn yªu cÇu ngêi yªu cÇu chøng thùc södông ngãn trá ph¶i, nÕu kh«ng thÓ th× dïng ngãn trá tr¸i, nÕukh«ng thÓ b»ng hai ngãn tay ®ã th× ®iÓm chØ b»ng ngãn tay kh¸cvµ ghi râ ®iÓm chØ b»ng ngãn nµo, cña bµn tay nµo.

c) Mét sè lu ý khi thùc hiÖn viÖc chøng thùc ch÷ ký, ®iÓm chØ- Trªn thùc tÕ, nh÷ng giÊy tê yªu cÇu chøng thùc ch÷ ký cña

ç nh©n thêng lµ nh÷ng giÊy tê do hä tù lËp, cã néi dung ®¬n gi¶nnh: giÊy cam ®oan, cam kÕt, biªn b¶n... Tuy nhiªn, còng kh«nglo¹i trõ nh÷ng trêng hîp lîi dông quy ®Þnh vÒ chøng thùc ch÷ ký®Ó yªu cÇu chøng thùc ch÷ ký ®èi víi çc hîp ®ång, giao dÞch...nh»m ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc. V× vËy, ngêi thùc hiÖn chøng thùc cÇnchó ý ®Ò phßng nh÷ng trêng hîp cã ngêi yªu cÇu chøng thùc ch÷182


ký nh»m hîp ph¸p ho¸ néi dung cña giÊy tê mµ hä muèn, tøc lµbiÕn chøng thùc ch÷ ký thµnh chøng nhËn néi dung giÊy tê. NÕugÆp trêng hîp ngêi yªu cÇu chøng thùc xuÊt tr×nh nh÷ng giÊy têmµ xÐt thÊy néi dung cña giÊy tê ®ã, theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt,ph¶i ®îc chøng thùc néi dung th× cÇn híng dÉn hä thùc hiÖntheo thñ tôc hoÆc chøng thùc ®èi víi lo¹i viÖc ®ã chø kh«ng thÓ chØ®¬n thuÇn lµ chøng thùc ch÷ ký. VÝ dô: mét hîp ®ång mua - b¸nhoÆc hîp ®ång uû quyÒn hay di chóc... th× kh«ng thÓ chØ ®¬n thuÇnchøng thùc ch÷ ký cña ç nh©n theo tr×nh tù, thñ tôc chøng thùcch÷ ký mµ ph¶i thùc hiÖn chøng thùc toµn bé néi dung cña v¨n b¶n®ã theo tr×nh tù, thñ tôc phï hîp.

- Çc trêng hîp chøng thùc sau ®©y cã thÓ ®îc thùc hiÖnngoµi trô së Uû ban nh©n d©n: chøng thùc ch÷ ký cña ngêi ®angbÞ t¹m giam hoÆc thi hµnh ¸n ph¹t tï, ngêi bÞ b¹i liÖt, ngêi giµyÕu kh«ng thÓ ®i l¹i ®îc hoÆc cã lý do chÝnh ®¸ng kh¸c kh«ng thÓ®Õn trô së c¬ quan cã thÈm quyÒn chøng thùc. §èi víi çc trênghîp nµy ®Òu ph¶i ghi ®Þa ®iÓm chøng thùc, riªng viÖc chøng thùc®îc thùc hiÖn ngoµi giê lµm viÖc, th× ph¶i ghi thªm giê, phót mµngêi thùc hiÖn ký vµo v¨n b¶n chøng thùc.

- ViÖc ®iÓm chØ còng cã thÓ ®îc thùc hiÖn ®ång thêi víi viÖcký trong mét sè trêng hîp sau: chøng thùc di chóc; theo ®Ò nghÞcña ngêi yªu cÇu chøng thùc; theo yªu cÇu cña ngêi thùc hiÖnchøng thùc khi xem xÐt çc giÊy tê xuÊt tr×nh, nÕu thÊy cha rârµng vÒ nhËn d¹ng ngêi yªu cÇu chøng thùc; ngêi yªu cÇu chøngthùc Ýt khi ký; hoÆc xÐt thÊy cÇn thiÕt ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cho ngêichøng thùc.

4.3. Chøng thùc hîp ®ång, giao dÞch vÒ quyÒn sö dông ®Êt a) Mét sè quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ hîp ®ång, giao dÞch vÒ quyÒn

sö dông ®Êt183


- Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 121, §iÒu 124 Bé luËt D©n sù n¨m2005, giao dÞch d©n sù lµ hîp ®ång hoÆc hµnh vi ph¸p lý ®¬nph¬ng lµm ph¸t sinh, thay ®æi hoÆc chÊm døt quyÒn, nghÜa vôd©n sù. Giao dÞch d©n sù ®îc thÓ hiÖn b»ng lêi nãi, b»ng v¨n b¶nhoÆc b»ng hµnh vi cô thÓ. Trong trêng hîp ph¸p luËt quy ®Þnhgiao dÞch d©n sù ph¶i ®îc thÓ hiÖn b»ng v¨n b¶n, ph¶i cã c«ngchøng hoÆc chøng thùc, ph¶i ®¨ng ký hoÆc xin phÐp th× ph¶i tu©ntheo çc quy ®Þnh ®ã.

Hîp ®ång d©n sù lµ sù tho¶ thuËn gi÷a çc bªn vÒ viÖc x¸c lËp,thay ®æi hoÆc chÊm døt quyÒn, nghÜa vô d©n sù (§iÒu 388). Hîp®ång d©n sù cã thÓ ®îc giao kÕt b»ng lêi nãi, b»ng v¨n b¶n hoÆcb»ng hµnh vi cô thÓ, khi ph¸p luËt kh«ng quy ®Þnh lo¹i hîp ®ång®ã ph¶i ®îc giao kÕt b»ng mét h×nh thøc nhÊt ®Þnh. Trong trênghîp ph¸p luËt cã quy ®Þnh hîp ®ång ph¶i ®îc thÓ hiÖn b»ng v¨nb¶n cã c«ng chøng hoÆc chøng thùc, ph¶i ®¨ng ký hoÆc xin phÐpth× ph¶i tu©n theo çc quy ®Þnh ®ã.

- Çc giao dÞch vÒ quyÒn sö dông ®Êt � theo quy ®Þnh cña BéluËt D©n sù n¨m 2005 (PhÇn thø n¨m, tõ ®iÒu 688 ®Õn ®iÒu 735)- cßn gäi lµ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt, ®îc thùc hiÖn th«ng quahîp ®ång, trõ trêng hîp thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt. Hîp ®ångchuyÓn quyÒn sö dông ®Êt ph¶i ®îc lËp thµnh v¨n b¶n, cã c«ngchøng, chøng thùc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. ViÖc chuyÓnquyÒn sö dông ®Êt cã hiÖu lùc kÓ tõ thêi ®iÓm ®¨ng ký quyÒn södông ®Êt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai.

ViÖc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt gåm çc h×nh thøc sau: + Hîp ®ång chuyÓn ®æi quyÒn sö dông ®Êt: lµ sù tho¶ thuËn

gi÷a çc bªn, theo ®ã çc bªn chuyÓn giao ®Êt vµ chuyÓn quyÒn södông ®Êt cho nhau theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt;

+ Hîp ®ång chuyÓn nhîng quyÒn sö dông ®Êt: lµ sù tho¶184


thuËn gi÷a çc bªn, theo ®ã bªn chuyÓn nhîng quyÒn sö dông ®ÊtchuyÓn giao ®Êt vµ quyÒn sö dông ®Êt cho bªn nhËn chuyÓnnhîng, cßn bªn nhËn chuyÓn nhîng tr¶ tiÒn cho bªn chuyÓnnhîng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt;

+ Hîp ®ång thuª quyÒn sö dông ®Êt lµ sù tho¶ thuËn gi÷a çcbªn, theo ®ã bªn cho thuª chuyÓn giao ®Êt cho bªn thuª ®Ó sö dôngtrong mét thêi h¹n, cßn bªn thuª ph¶i sö dông ®Êt ®óng môc ®Ých,tr¶ tiÒn thuª vµ tr¶ l¹i ®Êt khi hÕt thêi h¹n thuª theo quy ®Þnh cñaph¸p luËt;

+ Hîp ®ång thuª l¹i quyÒn sö dông ®Êt: Trong trêng hîpph¸p luËt kh«ng cã quy ®Þnh kh¸c th× hîp ®ång thuª l¹i quyÒn södông ®Êt ®îc thùc hiÖn nh hîp ®ång thuª quyÒn sö dông ®Êt;

+ Hîp ®ång thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt: lµ sù tho¶ thuËn gi÷açc bªn, theo ®ã bªn sö dông ®Êt (sau ®©y gäi lµ bªn thÕ chÊp) dïngquyÒn sö dông ®Êt cña m×nh ®Ó b¶o ®¶m viÖc thùc hiÖn nghÜa vôd©n sù víi bªn kia (sau ®©y gäi lµ bªn nhËn thÕ chÊp). Bªn thÕchÊp ®îc tiÕp tôc sö dông ®Êt trong thêi h¹n thÕ chÊp;

+ Hîp ®ång tÆng cho quyÒn sö dông ®Êt: lµ sù tho¶ thuËn gi÷açc bªn, theo ®ã bªn tÆng cho giao quyÒn sö dông ®Êt cho bªn ®îctÆng cho mµ kh«ng yªu cÇu ®Òn bï, cßn bªn ®îc tÆng cho ®ång ýnhËn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt;

+ Hîp ®ång gãp vèn b»ng gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt: lµ sù tho¶thuËn gi÷a çc bªn, theo ®ã ngêi sö dông ®Êt (sau ®©y gäi lµ bªngãp vèn) gãp phÇn vèn cña m×nh b»ng gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt ®Óhîp t¸c s¶n xuÊt, kinh doanh víi ç nh©n, ph¸p nh©n, hé gia ®×nh,chñ thÓ kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt;

+ Thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt: lµ viÖc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êtcña ngêi chÕt sang cho ngêi thõa kÕ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

Ç nh©n ®îc Nhµ níc giao ®Êt, cho thuª ®Êt, nhËn chuyÓn185


quyÒn sö dông ®Êt cã quyÒn ®Ó thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt theoquy ®Þnh cña ph¸p luËt d©n sù vµ ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai. Hé gia ®×nh®îc Nhµ níc giao ®Êt nÕu trong hé cã thµnh viªn chÕt th× quyÒnsö dông ®Êt cña thµnh viªn ®ã ®îc ®Ó l¹i cho nh÷ng ngêi thõakÕ theo quy ®Þnh ph¸p luËt.

- Kh¸i niÖm hé gia ®×nh:§iÒu 106 Bé luËt D©n sù n¨m 2005 quy ®Þnh:

�Hé gia ®×nh mµ çc thµnh viªn cã tµi s¶n chung, cïng®ãng gãp c«ng søc ®Ó ho¹t ®éng kinh tÕ chung trong s¶nxuÊt n«ng, l©m, ng nghiÖp hoÆc mét sè lÜnh vùc s¶n xuÊt,kinh doanh kh¸c do ph¸p luËt quy ®Þnh, lµ chñ thÓ khitham gia quan hÖ d©n sù thuéc çc lÜnh vùc nµy�.

§iÒu quan träng ®Ó x¸c ®Þnh mét hé gia ®×nh cã ®îc coi lµ chñthÓ cña quan hÖ ph¸p luËt d©n sù t¬ng øng hay kh«ng phô thuécvµo viÖc çc thµnh viªn trong hé ®ã cã tµi s¶n chung hay kh«ng chøkh«ng phô thuéc vµo viÖc hä cã cïng n¬i c tró. MÆt kh¸c, hé gia®×nh chØ lµ chñ thÓ trong nh÷ng quan hÖ ®Æc biÖt, liªn quan ®Õnquan hÖ sö dông ®Êt, trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng, l©m, ngnghiÖp vµ trong mét sè lÜnh vùc s¶n xuÊt, kinh doanh kh¸c doph¸p luËt quy ®Þnh. Nh vËy, t çch chñ thÓ cña hé gia ®×nh chØlµ t çch chñ thÓ h¹n chÕ.

Muèn thùc hiÖn tèt viÖc chøng thùc çc hîp ®ång, giao dÞchliªn quan ®Õn quyÒn sö dông ®Êt cña hé gia ®×nh, ç nh©n th×ngêi thùc hiÖn chøng thùc tríc hÕt cÇn n¾m v÷ng ph¹m viquyÒn, nghÜa vô cña hé gia ®×nh, ç nh©n trong viÖc thùc hiÖn çcquyÒn cña ngêi sö dông ®Êt, còng nh nh÷ng c¨n cø lµm ph¸tsinh quyÒn sö dông ®Êt cña hé gia ®×nh, ç nh©n.

- Çc ®iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cña hîp ®ång, giao dÞch:186


Theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 122 Bé luËt D©n sù n¨m 2005th× mét giao dÞch d©n sù nãi chung chØ cã hiÖu lùc khi ®¸p øng ®ñçc ®iÒu kiÖn sau:

+ Ngêi tham gia giao dÞch cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù. ChØnh÷ng ngêi tõ ®ñ 18 tuæi trë lªn míi ®îc coi lµ ngêi cã n¨ng lùchµnh vi d©n sù ®Çy ®ñ (trõ trêng hîp bÞ Toµ ¸n tuyªn bè mÊt hoÆch¹n chÕ n¨ng lùc hµnh vi d©n sù). NÕu ngêi tham gia giao dÞchkh«ng cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù phï hîp theo quy ®Þnh cña ph¸pluËt th× nh÷ng giao dÞch do ngêi ®ã x¸c lËp cã thÓ bÞ tuyªn bè lµv« hiÖu;

+ Môc ®Ých vµ néi dung cña giao dÞch kh«ng vi ph¹m ®iÒu cÊmcña ph¸p luËt, kh«ng tr¸i ®¹o ®øc x· héi. §©y lµ mét yÕu tè rÊtquan träng bëi v× mét giao dÞch chØ cã thÓ ph¸t huy ®îc tÝnh tÝchcùc ®èi víi ®êi sèng vµ sù ph¸t triÓn x· héi khi môc ®Ých vµ néidung cña nã phï hîp víi quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ kh«ng tr¸i víi®¹o ®øc x· héi. Nhµ níc chØ cho phÐp vµ thõa nhËn nh÷ng giaodÞch mµ môc ®Ých vµ néi dung cña nã lµ hîp ph¸p vµ kh«ng tr¸i®¹o ®øc x· héi.

ChÝnh v× lÏ ®ã, t¹i kho¶n 2 §iÒu 6 NghÞ ®Þnh sè 75/2000/N§-CP quy ®Þnh: �khi thùc hiÖn c«ng chøng, chøng thùc, ngêi thùchiÖn c«ng chøng, chøng thùc ph¶i... chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc c«ngchøng, chøng thùc cña m×nh; trong trêng hîp biÕt hoÆc ph¶i biÕtviÖc c«ng chøng, chøng thùc hoÆc néi dung c«ng chøng, chøng thùclµ tr¸i ph¸p luËt, ®¹o ®øc x· héi, th× kh«ng ®îc thùc hiÖn c«ngchøng, chøng thùc�;

+ Ngêi tham gia giao dÞch hoµn toµn tù nguyÖn. NÕu ngêitham giao dÞch bÞ lõa dèi hoÆc bÞ ®e do¹, cìng Ðp th× sÏ kh«ng thÓthÓ hiÖn ®óng ý chÝ cña m×nh vµ giao dÞch do ngêi ®ã x¸c lËp cònghoµn toµn bÞ v« hiÖu.

Ngoµi ra, h×nh thøc giao dÞch lµ ®iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cña giao187


dÞch trong trêng hîp ph¸p luËt cã quy ®Þnh. Theo quy ®Þnh cña Bé luËt D©n sù n¨m 2005 th× h×nh thøc cña

giao dÞch nãi chung cã thÓ lµ hµnh vi, lêi nãi hoÆc v¨n b¶n. Tuynhiªn, ®èi víi çc hîp ®ång, giao dÞch vÒ ®Êt ®ai th× b¾t buéc ph¶ilËp thµnh v¨n b¶n.

Ngoµi çc quy ®Þnh chung vÒ chøng thùc çc lo¹i viÖc, tr×nhtù, thñ tôc chøng thùc çc hîp ®ång, giÊy tê thùc hiÖn quyÒn cñangêi sö dông ®Êt cßn ®îc híng dÉn cô thÓ, chi tiÕt t¹i Th«ngt liªn tÞch sè 04/2006/TTLT - BTP - BTNMT ngµy 13/6/2006cña Bé T ph¸p vµ Bé Tµi nguyªn vµ M«i trêng híng dÉn viÖcc«ng chøng, chøng thùc hîp ®ång, v¨n b¶n thùc hiÖn quyÒn cñangêi sö dông ®Êt (Th«ng t liªn tÞch sè 04/2006/TTLT-BTP-BTNMT). §©y lµ c¬ së ph¸p lý quan träng ®Ó çn bé chÝnh quyÒncÊp x· ¸p dông thùc hiÖn nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña m×nh trongqu¸ tr×nh chøng thùc lo¹i giÊy tê, v¨n b¶n nµy - mét lÜnh vùc cãthÓ coi lµ phøc t¹p nhÊt trong çc lo¹i viÖc chøng thùc ë Uû bannh©n d©n cÊp x·.

b) Çc trêng hîp vµ ®iÒu kiÖn chøng thùc hîp ®ång, giao dÞchvÒ quyÒn sö dông ®Êt ë Uû ban nh©n d©n cÊp x·

- Theo quy ®Þnh cña LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 vµ v¨n b¶nhíng dÉn thi hµnh, hîp ®ång hoÆc giÊy tê khi ngêi sö dông®Êt thùc hiÖn çc quyÒn chuyÓn ®æi, chuyÓn nhîng, cho thuª,cho thuª l¹i, thõa kÕ, tÆng cho quyÒn sö dông ®Êt, thÕ chÊp,b¶o l·nh, gãp vèn b»ng quyÒn sö dông ®Êt ph¶i cã chøng nhËncña c«ng chøng nhµ níc hoÆc chøng thùc cña Uû ban nh©nd©n cÊp x·.

Theo quy ®Þnh t¹i ®iÓm 2.2 Th«ng t liªn tÞch sè04/2006/TTLT-BTP-BTNMT th×: �Hîp ®ång, v¨n b¶n vÒ bÊt ®éngs¶n mµ bªn cã bÊt ®éng s¶n lµ hé gia ®×nh, ç nh©n th× hé gia ®×nh,188


ç nh©n ®ã ®îc lùa chän h×nh thøc c«ng chøng t¹i Phßng C«ngchøng hoÆc chøng thùc t¹i Uû ban nh©n d©n x·, phêng, thÞ trÊnn¬i cã bÊt ®éng s¶n�.

Nh vËy, Uû ban nh©n d©n cÊp x· chØ cã thÈm quyÒn chøngthùc hîp ®ång, giÊy tê giao dÞch vÒ quyÒn sö dông ®Êt cña hé gia®×nh, ç nh©n trong níc víi nhau. Cô thÓ gåm çc lo¹i hîp ®ång,v¨n b¶n sau ®©y:

+ Hîp ®ång chuyÓn ®æi, chuyÓn nhîng, tÆng cho, thuª, thuªl¹i quyÒn sö dông ®Êt; hîp ®ång thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt, hîp®ång thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt cña ngêi thø ba mµ LuËt §Êt®ai gäi lµ b¶o l·nh b»ng quyÒn sö dông ®Êt (gäi lµ hîp ®ång thÕchÊp quyÒn sö dông ®Êt); hîp ®ång gãp vèn b»ng quyÒn sö dông®Êt; di chóc ®Ó thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt, v¨n b¶n ph©n chia thõakÕ quyÒn sö dông ®Êt, v¨n b¶n nhËn thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êttrong trêng hîp ngêi nhËn thõa kÕ lµ ngêi duy nhÊt (sau ®©ygäi lµ hîp ®ång, v¨n b¶n vÒ quyÒn sö dông ®Êt);

+ Hîp ®ång mua b¸n, thuª, tÆng cho, thÕ chÊp tµi s¶n g¾n liÒnvíi ®Êt; hîp ®ång gãp vèn b»ng tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt; di chóc ®Óthõa kÕ tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt, v¨n b¶n ph©n chia thõa kÕ tµi s¶ng¾n liÒn víi ®Êt; v¨n b¶n nhËn thõa kÕ tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êttrong trêng hîp ngêi nhËn thõa kÕ lµ ngêi duy nhÊt (sau ®©ygäi lµ hîp ®ång, v¨n b¶n vÒ tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt);

+ Hîp ®ång thÕ chÊp tµi s¶n h×nh thµnh trong t¬ng lai mµ tµis¶n ®ã g¾n liÒn víi ®Êt;

+ Hîp ®ång, v¨n b¶n vÒ quyÒn sö dông ®Êt vµ tµi s¶n g¾n liÒnvíi ®Êt;

+ Hîp ®ång thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt vµ tµi s¶n h×nh thµnhtrong t¬ng lai mµ tµi s¶n ®ã g¾n liÒn víi ®Êt;

189


+ Hîp ®ång, v¨n b¶n nªu trªn ®îc gäi lµ hîp ®ång, v¨n b¶nvÒ bÊt ®éng s¶n.

Çc trêng hîp kh¸c thuéc thÈm quyÒn c«ng chøng cña phßngC«ng chøng.

- Ngoµi ®iÒu kiÖn vÒ thÈm quyÒn nªu trªn, viÖc chøng thùc lo¹ihîp ®ång, giao dÞch nµy cßn ph¶i cã çc ®iÒu kiÖn kh¸c nh: NgêitiÕn hµnh giao dÞch, chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt ph¶i cã GiÊy chøngnhËn quyÒn sö dông ®Êt hoÆc giÊy tê hîp ph¸p vÒ quyÒn sö dông®Êt; quyÒn sö dông ®Êt kh«ng bÞ tranh chÊp, khiÕu n¹i...

Theo quy ®Þnh chung, khi thùc hiÖn chøng thùc, ngêi chøngthùc ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ: thêi ®iÓm, ®Þa ®iÓm c«ng chøng,chøng thùc; n¨ng lùc hµnh vi d©n sù cña çc bªn giao kÕt hîp ®ånghoÆc x¸c lËp v¨n b¶n vÒ bÊt ®éng s¶n t¹i thêi ®iÓm c«ng chøng,chøng thùc; néi dung tho¶ thuËn cña çc bªn giao kÕt hîp ®ånghoÆc néi dung v¨n b¶n vÒ bÊt ®éng s¶n kh«ng vi ph¹m ®iÒu cÊmcña ph¸p luËt, kh«ng tr¸i ®¹o ®øc x· héi; ch÷ ký cña çc bªn giaokÕt hîp ®ång hoÆc x¸c lËp v¨n b¶n vÒ bÊt ®éng s¶n.

c) Tr×nh tù, thñ tôc chøng thùc çc hîp ®ång, v¨n b¶n thùchiÖn quyÒn cña ngêi sö dông ®Êt ë Uû ban nh©n d©n cÊp x·

- Trêng hîp hîp ®ång ®· ®îc so¹n th¶o s½n:ViÖc chøng thùc ®îc thùc hiÖn theo çc bíc sau:Bíc 1: LËp hå s¬ chøng thùc. Yªu cÇu ngêi yªu cÇu chøng thùc nép hå s¬ yªu cÇu chøng

thùc, gåm:+ PhiÕu yªu cÇu chøng thùc hîp ®ång, v¨n b¶n (theo MÉu sè

31/PYC);+ B¶n sao GiÊy chøng minh nh©n d©n hoÆc Hé chiÕu; b¶n sao

giÊy tê chøng minh thÈm quyÒn cña ngêi ®¹i diÖn (nÕu lµ ngêi190


®¹i diÖn); + B¶n sao GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt; b¶n sao GiÊy

chøng nhËn quyÒn së h÷u nhµ ë vµ quyÒn sö dông ®Êt ë theo quy®Þnh cña ph¸p luËt vÒ nhµ ë; NÕu ngêi ®ang sö dông ®Êt cha cãGiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt th× ph¶i cã b¶n sao mét trongçc lo¹i giÊy tê vÒ quyÒn sö dông ®Êt theo quy ®Þnh t¹i çc kho¶n1, 2 vµ 5 §iÒu 50 LuËt §Êt ®ai; trêng hîp ngêi sö dông ®Êt cãtªn trong sæ ®¨ng ký ruéng ®Êt hoÆc sæ ®Þa chÝnh th× ph¶i cã x¸cnhËn b»ng v¨n b¶n (b¶n sao) cña Uû ban nh©n d©n cÊp x·;

+ Hîp ®ång, v¨n b¶n vÒ bÊt ®éng s¶n.Ngoµi çc giÊy tê nªu trªn, tuú vµo tõng trêng hîp cô thÓ mµ

hå s¬ yªu cÇu chøng thùc cßn cã thªm mét hoÆc çc giÊy tê sau ®©y:+ B¶n sao Sæ hé khÈu ®èi víi trêng hîp nhËn chuyÓn ®æi

quyÒn sö dông ®Êt n«ng nghiÖp hoÆc nhËn chuyÓn nhîng, nhËntÆng cho quyÒn sö dông ®Êt ë, ®Êt n«ng nghiÖp trong ph©n khu b¶ovÖ nghiªm ngÆt, ph©n khu phôc håi sinh th¸i thuéc rõng ®Æc dông,trong khu vùc rõng phßng hé;

+ §¬n xin t¸ch thöa, hîp thöa trong trêng hîp thùc hiÖnquyÒn cña ngêi sö dông ®Êt ®èi víi mét phÇn thöa ®Êt;

+ B¶n sao GiÊy chøng tö cña ngêi ®Ó l¹i di s¶n, giÊy tê chøngminh quan hÖ gi÷a ngêi ®Ó l¹i di s¶n vµ ngêi ®îc hëng di s¶n,nÕu lµ ngêi ®îc hëng di s¶n theo ph¸p luËt; B¶n sao di chóc,GiÊy chøng tö cña ngêi ®Ó l¹i di s¶n, nÕu lµ ngêi ®îc hëng dis¶n theo di chóc mµ trong di chóc ®ã kh«ng x¸c ®Þnh râ phÇn di s¶n®îc hëng cña tõng ngêi; B¶n sao GiÊy chøng tö cña ngêi ®Ól¹i di s¶n, giÊy tê chøng minh quan hÖ gi÷a ngêi ®Ó l¹i di s¶n vµngêi ®îc hëng di s¶n mµ ngêi nhËn thõa kÕ lµ ngêi duy nhÊt;

+ B¶n sao GiÊy chøng nhËn quyÒn së h÷u nhµ ë ®îc cÊp theoquy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ nhµ ë, GiÊy chøng nhËn quyÒn së h÷u

191


c«ng tr×nh x©y dùng ®îc cÊp theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh sè95/2005/N§-CP ngµy 15/7/2005 cña ChÝnh phñ (gäi chung lµ GiÊychøng nhËn quyÒn së h÷u tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt) ®èi víi trênghîp cã tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt mµ ngêi së h÷u tµi s¶n ®ã b¸n, chothuª, thõa kÕ, tÆng cho, thÕ chÊp, gãp vèn;

+ V¨n b¶n x¸c nhËn tiÒn sö dông ®Êt, tiÒn nhËn chuyÓnnhîng quyÒn sö dông ®Êt ®· tr¶ kh«ng cã nguån gèc ng©n s¸chnhµ níc ®èi víi trêng hîp bªn cã quyÒn sö dông ®Êt lµ tæ chøckinh tÕ ®îc Nhµ níc giao ®Êt cã thu tiÒn sö dông ®Êt; ®îc Nhµníc cho thuª ®Êt tríc ngµy 01/7/2004 mµ ®· tr¶ tiÒn thuª ®Êt choc¶ thêi gian thuª hoÆc ®· tr¶ tríc tiÒn thuª ®Êt cho nhiÒu n¨m mµthêi h¹n thuª ®Êt ®· ®îc tr¶ tiÒn cßn l¹i Ýt nhÊt lµ 5 n¨m; tæ chøckinh tÕ nhËn chuyÓn nhîng quyÒn sö dông ®Êt;

+ B¶n sao giÊy phÐp x©y dùng hoÆc dù ¸n ®Çu t ®· ®îc c¬quan nhµ níc cã thÈm quyÒn phª duyÖt ®èi víi trêng hîp thÕchÊp tµi s¶n h×nh thµnh trong t¬ng lai mµ theo quy ®Þnh cñaph¸p luËt th× tµi s¶n ®ã ph¶i ®îc cÊp phÐp x©y dùng hoÆc ph¶i lËpdù ¸n ®Çu t.

Ngêi yªu cÇu chøng thùc nép mét (01) bé hå s¬ yªu cÇuchøng thùc vµ xuÊt tr×nh b¶n chÝnh cña giÊy tê ®· nép b¶n sao ®Ó®èi chiÕu.

Çn bé t ph¸p - hé tÞch tiÕp nhËn, kiÓm tra giÊy tê mµ ngêiyªu cÇu chøng thùc xuÊt tr×nh, nÕu hîp lÖ vµ ®Çy ®ñ th× thô lý, ghivµo sæ chøng thùc hîp ®ång, giao dÞch (theo mÉu) vµ trong trênghîp yªu cÇu chøng thùc kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc ngay trong ngµy,th× ghi phiÕu hÑn (theo mÉu) cho ngêi yªu cÇu chøng thùc.

NÕu hå s¬ kh«ng hîp lÖ hoÆc khi gi¶i quyÕt yªu cÇu chøng thùcmµ ph¸t hiÖn ngêi cã bÊt ®éng s¶n kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn thùc hiÖnquyÒn cña ngêi cã bÊt ®éng s¶n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th×192


çn bé t ph¸p - hé tÞch cÊp x· tr¶ l¹i hå s¬ vµ th«ng b¸o râ lý dob»ng v¨n b¶n cho ngêi yªu cÇu chøng thùc.

ViÖc chøng thùc hîp ®ång, v¨n b¶n vÒ bÊt ®éng s¶n ®îc thùchiÖn trong ngµy nhËn hå s¬; nÕu nép hå s¬ yªu cÇu chøng thùc sauba giê (chiÒu tøc sau 15 giê) th× viÖc chøng thùc ®îc thùc hiÖnchËm nhÊt trong ngµy lµm viÖc tiÕp theo; trêng hîp hîp ®ång, v¨nb¶n cã t×nh tiÕt phøc t¹p th× thêi h¹n chøng thùc kh«ng qu¸ ba (03)ngµy lµm viÖc kÓ tõ ngµy nhËn ®ñ hå s¬ hîp lÖ.

Bíc 2: Nghiªn cøu hå s¬, chuÈn bÞ v¨n b¶n chøng thùc.+ X¸c ®Þnh n¨ng lùc hµnh vi d©n sù cña ngêi yªu cÇu

chøng thùc;+ X¸c ®Þnh tÝnh hîp ph¸p, tÝnh phï hîp víi ®¹o ®øc x· héi cña

néi dung hîp ®ång. NÕu hîp ®ång kh«ng ®¸p øng yªu cÇu phï hîpph¸p luËt vµ ®¹o ®øc x· héi th× yªu cÇu ®¬ng sù söa ®æi, bæ sung.Cho ®Õn nay, cha cã quy ®Þnh vÒ mÉu hîp ®ång c«ng chøng,chøng thùc t¹i c¬ quan cã thÈm quyÒn mµ míi chØ cã quy ®Þnh vÒmÉu lêi chøng. Ngêi chøng thùc cÇn kiÓm tra hîp ®ång vÒ c¶ h×nhthøc vµ néi dung, ®èi chiÕu víi çc quy ®Þnh ph¸p luËt ®Ó x¸c ®Þnhnh÷ng ®iÓm phï hîp hoÆc kh«ng phï hîp;

+ ChuÈn bÞ néi dung lêi chøng theo mÉu quy ®Þnh (ghi râ thêi®iÓm giao kÕt hîp ®ång, ®Þa ®iÓm c«ng chøng, ®¶m b¶o yªu cÇu vÒkü thuËt: ch÷ viÕt cã thÓ lµ ch÷ viÕt tay, ®¸nh m¸y nhng ph¶i viÕtliÒn m¹ch, kh«ng ®îc viÕt t¾t hoÆc b»ng ký hiÖu, kh«ng viÕt xendßng, ®Ì dßng, viÕt thªm, ®Ó trèng dßng; nÕu söa ch÷a hoÆc viÕtthªm th× ®îc thùc hiÖn b»ng çch ghi bªn lÒ, ký vµ ®ãng dÊu vµochç söa hoÆc viÕt thªm ®ã.

Bíc 3: Ký vµ chøng thùc hîp ®ång.+ Thêi h¹n chøng thùc kh«ng qu¸ 03 ngµy lµm viÖc ®èi víi hîp

®ång ®¬n gi¶n, kh«ng qu¸ 10 ngµy lµm viÖc ®èi víi hîp ®ång phøc193


t¹p, kh«ng qu¸ 30 ngµy lµm viÖc ®èi víi hîp ®ång ®Æc biÖt phøct¹p, kÓ tõ khi thô lý;

+ §Õn ngµy hÑn, çc bªn ®Õn trô së Uû ban nh©n d©n n¬i yªucÇu chøng thùc ®Ó ký hîp ®ång. Sau khi çc bªn xuÊt tr×nh biªnnhËn hå s¬ cïng víi Chøng minh nh©n d©n vµ hé khÈu, çn béchøng thùc nhËn, kiÓm tra ®Ó kh¼ng ®Þnh ngêi giao kÕt hîp ®ångchÝnh lµ ngêi cã tªn vµ ®Þa chØ ghi trong hîp ®ång;

+ Çc bªn ®äc l¹i nguyªn v¨n b¶n hîp ®ång ®· ®îc so¹n th¶o.NÕu hä nhÊt trÝ víi toµn v¨n néi dung hîp ®ång th× tiÕn hµnh choçc bªn ký vµo hîp ®ång theo çch thøc ký t¾t tõng trang vµ ký,ghi hä tªn ®Çy ®ñ ë trang cuèi hîp ®ång;

+ Ngêi chøng thùc (Chñ tÞch hoÆc Phã Chñ tÞch Uû ban nh©nd©n) ký tªn chøng nhËn vµo hîp ®ång (ký t¾t vµo tõng trang cñahîp ®ång, trõ trang cuèi ph¶i ký ®Çy ®ñ vµ ®ãng dÊu vµo hîp ®ång)víi lêi chøng thùc ®îc viÕt theo mÉu quy ®Þnh;

+ Thñ tôc cuèi cïng lµ ghi biªn lai, nép tiÒn lÖ phÝ chøng thùctheo quy ®Þnh.

- Trêng hîp chøng thùc hîp ®ång do ngêi thùc hiÖn chøngthùc so¹n th¶o theo ®Ò nghÞ cña ngêi yªu cÇu chøng thùc:

+ Ngêi yªu cÇu chøng thùc cã thÓ ®Ò nghÞ ngêi thùc hiÖnchøng thùc so¹n th¶o hîp ®ång gióp m×nh.

+ Tr×nh tù, thñ tôc chøng thùc trong trêng hîp nµy còng ®îctiÕn hµnh nh ®èi víi trêng hîp chøng thùc hîp ®ång ®· ®îcso¹n th¶o s½n. §iÓm kh¸c biÖt trong thñ tôc nµy lµ: Ngêi yªu cÇuchøng thùc tuyªn bè néi dung cña hîp ®ång tríc ngêi thùc hiÖnchøng thùc. Ngêi thùc hiÖn chøng thùc ph¶i ghi chÐp l¹i ®Çy ®ñnéi dung mµ ngêi yªu cÇu chøng thùc ®· tuyªn bè; nÕu néi dungtuyªn bè kh«ng tr¸i ph¸p luËt, ®¹o ®øc x· héi, th× so¹n th¶o hîp®ång. Çc lo¹i hîp ®ång chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt cô thÓ nh194


chuyÓn nhîng, chuyÓn ®æi, cho thuª, tÆng cho, gãp vèn, thÕchÊp... quyÒn sö dông ®Êt thêng ®îc so¹n th¶o theo mÉu hîp®ång d©n sù chung hoÆc mÉu hîp ®ång t¬ng øng.

- CÊp b¶n sao chøng thùc:Theo quy ®Þnh chung, ngêi ®· yªu cÇu c«ng chøng, chøng

thùc hîp ®ång, giao dÞch t¹i c¬ quan c«ng chøng, chøng thùc nµo,th× cã quyÒn ®Ò nghÞ c¬ quan ®ã cÊp b¶n sao v¨n b¶n c«ng chøng,v¨n b¶n chøng thùc. C¬ quan c«ng chøng, chøng thùc cã tr¸chnhiÖm cÊp cho hä b¶n sao tõ b¶n chÝnh ®ang ®îc lu tr÷.

Do ®ã, trong trêng hîp nÕu ngêi yªu cÇu chøng thùc yªu cÇucung cÊp b¶n sao hîp ®ång, giÊy tê giao dÞch ®· ®îc chøng thùcth× Uû ban nh©n d©n n¬i ®· tiÕn hµnh chøng thùc hîp ®ång, giÊytê giao dÞch ®ã cã tr¸ch nhiÖm cÊp b¶n sao cho hä.

d) Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn lu ý trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn viÖcchøng thùc hîp ®ång, giÊy tê giao dÞch vÒ quyÒn sö dông ®Êt

VÒ çc lo¹i giÊy tê cÇn thiÕt mµ ngêi yªu cÇu chøng thùcxuÊt tr×nh:

+ CÇn lu ý r»ng, giÊy tê chøng minh quyÒn sö dông ®Êt vµquyÒn së h÷u tµi s¶n cã nhiÒu d¹ng kh¸c nhau víi møc ®é néi dungkh¸c nhau vµ viÖc x¸c ®Þnh tÝnh hîp ph¸p cña çc giÊy tê ®ã trongthùc tÕ thêng kh«ng dÔ dµng, ®¬n gi¶n. Ngêi chøng thùc cÇnn¾m v÷ng quy ®Þnh ph¸p luËt ®Ó viÖc thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm nµy®¶m b¶o ®óng ®¾n; ®Æc biÖt lµ nh÷ng vÊn ®Ò sau:

GiÊy tê liªn quan ®Õn tµi s¶n chung - riªng cña vî chång: quy®Þnh chung lµ ph¶i ghi tªn c¶ hai vî chång nhng thùc tÕ cã trênghîp giÊy tê chØ ghi tªn mét ngêi (vî hoÆc chång). Khi gi¶i quyÕtchøng thùc hîp ®ång, giao dÞch vÒ quyÒn sö dông ®Êt, ph¶i cã ýkiÕn cña c¶ hai vî chång, trõ trêng hîp hä cã giÊy tê chøng minh®ã lµ quyÒn së h÷u riªng.

195


GiÊy tê vÒ quyÒn sö dông ®Êt, quyÒn së h÷u nhµ ghi chñ së h÷ulµ A (vî hoÆc chång lµ B ®· chÕt) cÇn ®îc hiÓu lµ ®Õn thêi ®iÓm®îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¬ng sù cha lµm thñ tôc khai nhËnthõa kÕ ®èi víi di s¶n cña ngêi ®· chÕt nªn khi cÊp giÊy chøngnhËn c¬ quan cã thÈm quyÒn ®· ghi c¶ tªn ngêi ®· chÕt.

Çc trêng hîp quyÒn ®Þnh ®o¹t cña chñ së h÷u bÞ h¹n chÕkh«ng ®îc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt gåm: ®Êt kh«ng cã giÊy têhîp ph¸p (lÊn chiÕm, mua b¸n viÕt tay...); nhµ ®Êt ®· thÕ chÊp, høab¸n, b¸n trao tay, kª khai lµm vèn cña bÊt kú doanh nghiÖp nµo;nhµ ®Êt ®ang cã tranh chÊp, kiÖn tông vÒ quyÒn sö dông, quyÒn sëh÷u hoÆc ®ang bÞ xö lý bëi c¬ quan cã thÈm quyÒn (nh kª biªn,tÞch thu...).

+ VÒ giÊy tê hé tÞch: GiÊy chøng nhËn kÕt h«n, giÊy chøng tölµ mét trong nh÷ng c¨n cø chøng minh tµi s¶n chung hay tµi s¶nriªng cña vî chång.

+ GiÊy tê uû quyÒn: cã nhiÒu trêng hîp ghi kh«ng cô thÓ hoÆckh«ng ®Çy ®ñ hoÆc kh«ng ®îc lµm ®óng thñ tôc quy ®Þnh. Ngêichøng thùc cÇn chó ý tíi vÊn ®Ò nµy ®Ó yªu cÇu ngêi yªu cÇuchøng thùc gi¶i tr×nh râ hoÆc bæ sung giÊy tê cho ®Çy ®ñ, ®¶m b¶o®óng ph¸p luËt.

5. Gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè ço trong ho¹t ®éng chøng thùc- Ngêi yªu cÇu chøng thùc cã quyÒn khiÕu n¹i viÖc tõ chèi

chøng thùc kh«ng ®óng víi quy ®Þnh cña ph¸p luËt. - Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x· gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn

®Çu ®èi víi viÖc tõ chèi chøng thùc thuéc thÈm quyÒn cña Uû bannh©n d©n cÊp x·. Ngêi yªu cÇu chøng thùc kh«ng ®ång ý víi viÖcgi¶i quyÕt khiÕu n¹i cña Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x· th× cãquyÒn khiÕu n¹i tiÕp lªn Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖnhoÆc khëi kiÖn t¹i Toµ ¸n nh©n d©n cÊp huyÖn. 196


ViÖc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i ®îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cñaph¸p luËt vÒ khiÕu n¹i.

- ViÖc tè ço hµnh vi tr¸i ph¸p luËt cña ngêi thùc hiÖn c«ngchøng, chøng thùc ®îc gi¶i quyÕt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËtvÒ tè ço.

III. MéT Sè L¦U ý KHI ¸P DôNG QUY §ÞNH PH¸PLUËT VÒ CHøNG THùC ë Uû ban nh©n d©n CÊP X·Ngoµi nh÷ng vÊn ®Ò cÇn lu ý ®èi víi tõng lo¹i viÖc chøng thùc

®· nªu trªn ®©y, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm, thÈmquyÒn chøng thùc, çn bé Uû ban nh©n d©n cÊp x· cßn cÇn lu ýmét sè vÊn ®Ò chung sau:

1. X¸c ®Þnh ®óng ph¹m vi thÈm quyÒn chøng thùc gi÷a Uû bannh©n d©n cÊp x·, Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn vµ çc tæ chøc hµnhnghÒ c«ng chøng

Çn bé Uû ban nh©n d©n cÊp x·, ®Æc biÖt lµ çc chøc danh ChñtÞch, Phã Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n vµ çn bé t ph¸p - hé tÞchcÇn n¾m v÷ng quy ®Þnh vÒ çc lo¹i viÖc cô thÓ thuéc thÈm quyÒnchøng thùc cña Uû ban nh©n d©n cÊp x·.

Trong sè çc lo¹i viÖc nµy, cÇn chó träng mét sè lÜnh vùc chøngthùc thêng cã nhiÒu yÕu tè phøc t¹p trong thùc tÕ nh hîp ®ång,v¨n b¶n thùc hiÖn quyÒn cña ngêi sö dông ®Êt, çc giÊy tê liªnquan ®Õn viÖc thõa kÕ di s¶n. ®©y lµ nh÷ng lÜnh vùc mµ vÒ thÈmquyÒn th× theo quy ®Þnh võa thuéc thÈm quyÒn cña çc tæ chøchµnh nghÒ c«ng chøng võa thuéc thÈm quyÒn cña çc c¬ quanchøng thùc; cßn vÒ néi dung th× thêng ®ßi hái ngêi thùc hiÖnc«ng chøng, chøng thùc ph¶i tiÕn hµnh rÊt chÆt chÏ còng nh ph¶icã am hiÓu nhiÒu vÒ v¨n b¶n, quy ®Þnh ph¸p luËt vµ n¾m v÷ng t×nh

197


h×nh thùc tÕ t¹i ®Þa ph¬ng, çc th«ng tin liªn quan ®Õn ngêi yªucÇu c«ng chøng, chøng thùc.

Còng cÇn lu ý thªm r»ng, theo quy ®Þnh hiÖn hµnh th× viÖcchøng thùc b¶n sao giÊy tê, v¨n b»ng, chøng chØ b»ng tiÕng ViÖt vµtiÕng níc ngoµi thuéc thÈm quyÒn cña Uû ban nh©n d©n cÊphuyÖn. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ do nhu cÇu thùc hiÖn c«ng viÖc nµycña ngêi d©n rÊt lín nªn lîng viÖc nµy ë çc Phßng C«ng chøng,Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn thêng xuyªn qu¸ t¶i. ®Ó t¹o ®iÒukiÖn cho ngêi d©n, mét sè ®Þa ph¬ng nh thµnh phè Hå ChÝMinh ®· vµ ®ang thÝ ®iÓm ®a viÖc chøng thùc b¶n sao vÒ thùchiÖn t¹i Uû ban nh©n d©n cÊp x· vµ ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn, ®Ó lo¹i viÖc nµy ®îc thùc hiÖn réng r·i t¹iUû ban nh©n d©n cÊp x· trong c¶ níc th× cÇn ph¶i cã quy ®Þnhph¸p luËt chÝnh thøc cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn.

2. N¾m v÷ng nguyªn t¾c ¸p dông ph¸p luËt ®Ó x¸c ®Þnh chÝnhx¸c cÇn ¸p dông quy ®Þnh ph¸p luËt nµo trong lÜnh vùc chøng thùclo¹i viÖc hîp ®ång, v¨n b¶n vÒ quyÒn sö dông ®Êt còng nh viÖc gi¶iquyÕt khiÕu n¹i, khiÕu kiÖn vÒ c«ng chøng, chøng thùc. Cô thÓ lµ:NhiÒu quy ®Þnh trong NghÞ ®Þnh sè 75/2000/N§-CP vµ v¨n b¶nhíng dÉn ®Õn nay kh«ng phï hîp víi quy ®Þnh míi cña ph¸p luËt®Êt ®ai, ph¸p luËt khiÕu n¹i, tè ço. Do ®ã, cÇn ¸p dông nh÷ng quy®Þnh míi hiÖn nay ®Ó x¸c ®Þnh thÈm quyÒn, thñ tôc gi¶i quyÕt çcc«ng viÖc liªn quan ®Õn yªu cÇu c«ng chøng, chøng thùc cña ngêid©n. Sau khi LuËt C«ng chøng n¨m 2006 cã hiÖu lùc, ChÝnh phñ sÏban hµnh nghÞ ®Þnh híng dÉn vÒ ho¹t ®éng c«ng chøng vµ ho¹t®éng chøng thùc cho phï hîp víi çc quy ®Þnh ph¸p luËt hiÖn hµnh.

3. ViÖc chøng thùc çc giÊy tê, v¨n b¶n ë Uû ban nh©n d©n cÊpx· ®ßi hái çn bé chÝnh quyÒn kh«ng nh÷ng am hiÓu ph¸p luËt mµcßn ph¶i c«ng t©m, kh¸ch quan vµ cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm ®Ó®¶m b¶o mäi viÖc lµm cña m×nh ®óng quy ®Þnh ph¸p luËt. XuÊt198


ph¸t tõ gi¸ trÞ ph¸p lý cña v¨n b¶n chøng thùc cã ý nghÜa trongviÖc c«ng d©n thùc hiÖn nhiÒu giao dÞch, ho¹t ®éng ph¸p lý kh¸cnhau trong ®êi sèng x· héi, viÖc chøng thùc tr¸i ph¸p luËt hoÆcthiÕu sãt sÏ dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ phøc t¹p. V× vËy, ngêi thùchiÖn chøng thùc còng nh çn bé tham mu gióp viÖc ph¶i tr¸nhnh÷ng trêng hîp chøng thùc khi cha ®ñ hoÆc kh«ng ®ñ ®iÒukiÖn. VÝ dô: §¬ng sù kh«ng trùc tiÕp thùc hiÖn çc thñ tôc yªucÇu chøng thùc mµ nhê ngêi kh¸c mang giÊy tê ®Õn Uû ban nh©nd©n cÊp x· yªu cÇu chøng thùc; ®¬ng sù kh«ng thùc hiÖn ®óngquy tr×nh yªu cÇu chøng thùc t¹i Uû ban nh©n d©n cÊp x·; hå s¬yªu cÇu chøng thùc kh«ng ®Çy ®ñ, ®óng ph¸p luËt�

4. ViÖc chøng thùc çc giÊy tê, v¨n b¶n liªn quan ®Õn tµi s¶ncña ç nh©n, tæ chøc cÇn ph¶i ®îc tiÕn hµnh thËn träng. Çn béc¬ së cÇn t×m hiÓu kü quy ®Þnh ph¸p luËt cã liªn quan, tÝch cùctham gia çc ho¹t ®éng häc tËp nghiÖp vô, nghiªn cøu trao ®æikinh nghiÖm ®Ó kh«ng ngõng n©ng cao chÊt lîng nghiÖp vô cñam×nh nh»m ®¸p øng yªu cÇu ngµy cµng ®a d¹ng vµ phøc t¹p cñac«ng t¸c qu¶n lý nhµ níc t¹i c¬ së.

IV. DANH MôC V¡N B¶N PH¸P LUËT1. Bé luËt D©n sù n¨m 2005.2. LuËt §Êt ®ai n¨m 2003.3. LuËt KhiÕu n¹i, tè ço n¨m 1998 (söa ®æi, bæ sung n¨m 2005).4. LuËt C«ng chøng n¨m 2006.5. Ph¸p lÖnh Thñ tôc gi¶i quyÕt çc vô ¸n hµnh chÝnh n¨m

1996 (söa ®æi, bæ sung n¨m 1998, 2006).6. NghÞ ®Þnh sè 75/2000/N§-CP ngµy 08/12/2000 cña ChÝnh

phñ vÒ c«ng chøng, chøng thùc. 199


7. NghÞ ®Þnh sè 62/2003/N§-CP ngµy 06/6/2003 cña ChÝnh phñquy ®Þnh chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ c¬ cÊu tæ chøc cña BéT ph¸p.

8. NghÞ ®Þnh sè 181/2004/N§-CP ngµy 29/10/2004 cña ChÝnhphñ vÒ thi hµnh LuËt §Êt ®ai.

9. NghÞ ®Þnh sè 17/2006/N§-CP ngµy 27/01/2006 cña ChÝnhphñ vÒ söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña çc NghÞ ®Þnh híng dÉnthi hµnh LuËt §Êt ®ai vµ nghÞ ®Þnh sè 187/2004/N§-CP vÒ viÖcchuyÓn c«ng ty nhµ níc thµnh c«ng ty cæ phÇn.

10. ChØ thÞ sè 01/2000/CT-TTg ngµy 08/12/2000 cña Thñ tíngChÝnh phñ vÒ triÓn khai thùc hiÖn NghÞ ®Þnh sè 75/2000/N§-CPngµy 08/12/2000 cña ChÝnh phñ.

11. Th«ng t sè 03/2001/TT-BTP ngµy 14/3/2001 cña Bé Tph¸p híng dÉn thi hµnh NghÞ ®Þnh sè 75/2000/N§-CP ngµy8/12/2000 cña ChÝnh phñ vÒ c«ng chøng, chøng thùc.

12. Th«ng t liªn tÞch sè 93/2001/TTLT/BTC-BTP ngµy21/11/2001 cña Bé Tµi chÝnh vµ Bé T ph¸p híng dÉn chÕ ®é thunép vµ qu¶n lý sö dông lÖ phÝ c«ng chøng, chøng thùc.

13. Th«ng t liªn tÞch sè 04/2006/TTLT-BTP-BTNMT ngµy13/6/2006 cña Bé T ph¸p vµ Bé Tµi nguyªn vµ M«i trêng híngdÉn viÖc c«ng chøng, chøng thùc hîp ®ång, v¨n b¶n thùc hiÖnquyÒn cña ngêi sö dông ®Êt.

200


PhÇn IVC¤NG T¸C V¡N TH¦ Vµ HO¹T §éNG SO¹N TH¶O, BAN HµNH ÇC V¡N B¶N HµNH CHÝNH Ç BIÖTI. MéT Sè VÊN §Ò CHUNG VÒ C¤NG T¸C V¡N TH¦ VµHO¹T §éNG BAN HµNH V¡N B¶N HµNH CHÝNH 1. C«ng t¸c v¨n th1.1. Kh¸i niÖm c«ng t¸c v¨n th - C«ng t¸c v¨n th bao gåm çc c«ng viÖc vÒ so¹n th¶o, ban

hµnh v¨n b¶n; qu¶n lý v¨n b¶n vµ tµi liÖu kh¸c h×nh thµnh trongqu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña çc c¬ quan, tæ chøc; qu¶n lý vµ sö dôngcon dÊu trong c«ng t¸c v¨n th.

- C«ng t¸c v¨n th ®îc thùc hiÖn theo çc quy ®Þnh cña NghÞ®Þnh sè 110/2004/N§-CP ngµy 08/4/2004 cña ChÝnh phñ vÒ c«ngt¸c v¨n th (sau ®©y viÕt t¾t lµ NghÞ ®Þnh sè 110/2004/N§-CP),trong ®ã quy ®Þnh vÒ c«ng t¸c v¨n th vµ qu¶n lý nhµ níc vÒ c«ngt¸c v¨n th; ®îc ¸p dông ®èi víi çc c¬ quan nhµ níc, tæ chøcchÝnh trÞ, tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi, tæ chøc x· héi, tæ chøc x· héi- nghÒ nghiÖp, tæ chøc kinh tÕ vµ ®¬n vÞ vò trang nh©n d©n (sau®©y gäi chung lµ c¬ quan, tæ chøc).

1.2. Néi dung cña c«ng t¸c v¨n th Néi dung cña c«ng t¸c v¨n th bao gåm nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ

sau ®©y:- X©y dùng vµ ban hµnh çc v¨n b¶n, trong ®ã, b¶o ®¶m çc

201

PhÇn IV. C«ng t¸c v¨n th vµ ho¹t ®éng so¹n th¶o,ban hµnh çc v¨n b¶n hµnh chÝnh ç biÖt

nguyªn t¾c vµ tiªu chuÈn khoa häc vÒ: thÓ thøc çc lo¹i v¨n b¶n;hÖ thèng v¨n b¶n vµ thÈm quyÒn ban hµnh tõng lo¹i; quy tr×nh x©ydùng b¶n th¶o, tõ khi míi khëi th¶o söa ch÷a ®Õn duyÖt b¶n th¶o;nh©n b¶n, sao in, ®¸nh m¸y; nguyªn t¾c ký, ®ãng dÊu (bao gåm c¶viÖc qu¶n lý vµ sö dông dÊu) vµ ban hµnh v¨n b¶n.

- Tæ chøc qu¶n lý vµ gi¶i quyÕt v¨n b¶n trong ho¹t ®éng cñac¬ quan, gåm: tæ chøc qu¶n lý vµ göi v¨n b¶n ®i; xö lý th«ng tin,qu¶n lý vµ theo dâi gi¶i quyÕt v¨n b¶n ®Õn; tæ chøc qu¶n lý v¨n b¶nh×nh thµnh trong ho¹t ®éng néi bé c¬ quan; tæ chøc qu¶n lý vµ xölý v¨n b¶n mËt; ®¨ng ký, thèng kª lµm c«ng cô tra cøu; kiÓm traviÖc thùc hiÖn v¨n b¶n.

- X©y dùng danh môc hå s¬, lËp hå s¬ vµ giao nép hå s¬ gåm:thùc hiÖn çc quy tr×nh x©y dùng danh môc hå s¬ vµ lËp hå s¬; phèihîp víi lu tr÷ c¬ quan (lu tr÷ hiÖn hµnh) x¸c ®Þnh thêi h¹n b¶oqu¶n cña tµi liÖu vµ x¸c ®Þnh tµi liÖu cã gi¸ trÞ lu tr÷ lÞch sö, gi¸trÞ lu tr÷ hiÖn hµnh; chuyÓn giao tµi liÖu ®· sö dông ®Ó gi¶i quyÕtc«ng viÖc xong ë v¨n th vµo lu tr÷ c¬ quan.

- B¶o qu¶n an toµn vµ phôc vô sö dông tµi liÖu.- Nghiªn cøu øng dông çc ph¬ng tiÖn hiÖn ®¹i trong c«ng t¸c

v¨n th vµo lu tr÷ c¬ quan.1.3. Tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan, tæ chøc trong c«ng t¸c v¨n th Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 3 NghÞ ®Þnh sè 110/2004/N§-CP,

ngêi ®øng ®Çu c¬ quan, tæ chøc - trong ph¹m vi quyÒn h¹n ®îcgiao - cã tr¸ch nhiÖm chØ ®¹o c«ng t¸c v¨n th, chØ ®¹o viÖc nghiªncøu, øng dông khoa häc vµ c«ng nghÖ vµo c«ng t¸c v¨n th. §ångthêi, mäi ç nh©n trong qu¸ tr×nh theo dâi, gi¶i quyÕt c«ng viÖc cãliªn quan ®Õn c«ng t¸c v¨n th, ph¶i thùc hiÖn nghiªm chØnh quy®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh nµy vµ quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt vÒ c«ngt¸c v¨n th.202


C¨n cø khèi lîng c«ng viÖc, çc c¬ quan, tæ chøc ph¶i thµnhlËp phßng, tæ v¨n th hoÆc bè trÝ ngêi lµm v¨n th (cã thÓ gäichung lµ v¨n th c¬ quan). Theo §iÒu 29 NghÞ ®Þnh sè110/2004/N§-CP, v¨n th c¬ quan cã nh÷ng nhiÖm vô cô thÓ sau:

- TiÕp nhËn, ®¨ng ký v¨n b¶n ®Õn;- Tr×nh, chuyÓn giao v¨n b¶n ®Õn cho çc ®¬n vÞ, ç nh©n;- Gióp Ch¸nh V¨n phßng, Trëng phßng Hµnh chÝnh hoÆc

ngêi ®îc giao tr¸ch nhiÖm theo dâi, ®«n ®èc viÖc gi¶i quyÕt v¨nb¶n ®Õn;

- TiÕp nhËn çc dù th¶o v¨n b¶n tr×nh ngêi cã thÈm quyÒnxem xÐt, duyÖt, ký ban hµnh;

- KiÓm tra thÓ thøc, h×nh thøc vµ kü thuËt tr×nh bµy; ghi sè vµngµy, th¸ng; ®ãng dÊu møc ®é khÈn, mËt;

- §¨ng ký, lµm thñ tôc ph¸t hµnh, chuyÓn ph¸t vµ theo dâiviÖc chuyÓn ph¸t v¨n b¶n ®i;

- S¾p xÕp, b¶o qu¶n vµ phôc vô viÖc tra cøu, sö dông b¶n lu;- Qu¶n lý sæ s¸ch vµ c¬ së d÷ liÖu ®¨ng ký, qu¶n lý v¨n b¶n;

lµm thñ tôc cÊp giÊy giíi thiÖu, giÊy ®i ®êng cho çn bé, c«ngchøc, viªn chøc;

- B¶o qu¶n, sö dông con dÊu cña c¬ quan, tæ chøc vµ çc lo¹icon dÊu kh¸c.

Ngêi ®îc bè trÝ lµm v¨n th ph¶i cã ®ñ tiªu chuÈn nghiÖp vôcña ng¹ch c«ng chøc v¨n th theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

Theo quy ®Þnh t¹i Th«ng t sè 21/2005/TT-BNV ngµy 01/02/2005cña Bé trëng Bé Néi vô híng dÉn chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒnh¹n vµ tæ chøc cña tæ chøc v¨n th, lu tr÷ bé, c¬ quan ngang bé,c¬ quan thuéc ChÝnh phñ vµ Uû ban nh©n d©n, t¹i Uû ban nh©n

203


d©n cÊp x· cã bé phËn lµm c«ng t¸c v¨n th, lu tr÷ hiÖn hµnh vµbè trÝ c«ng chøc v¨n phßng - thèng kª phô tr¸ch c«ng t¸c v¨n th,lu tr÷. Çn bé, c«ng chøc cÊp x· kiªm nhiÖm lµm c«ng t¸c v¨nth, lu tr÷ ph¶i thùc hiÖn theo híng dÉn chuyªn m«n nghiÖp vôcña V¨n phßng Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh vµ cÊp huyÖn, chÞu tr¸chnhiÖm tríc Uû ban nh©n d©n cÊp x· vÒ qu¶n lý vµ tæ chøc thùchiÖn c«ng t¸c v¨n th, lu tr÷ cña x·, phêng, thÞ trÊn. Çn bé,c«ng chøc cÊp x· kiªm nhiÖm lµm c«ng t¸c v¨n th, lu tr÷ ph¶i cã®ñ tiªu chuÈn nghiÖp vô theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

1.4. Néi dung qu¶n lý nhµ níc vÒ c«ng t¸c v¨n thTheo quy ®Þnh t¹i §iÒu 27 NghÞ ®Þnh sè 110/2004/N§-CP, néi

dung qu¶n lý nhµ níc vÒ c«ng t¸c v¨n th bao gåm:- X©y dùng, ban hµnh vµ chØ ®¹o, híng dÉn thùc hiÖn çc v¨n

b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ c«ng t¸c v¨n th;- Qu¶n lý thèng nhÊt vÒ nghiÖp vô c«ng t¸c v¨n th;- Qu¶n lý nghiªn cøu khoa häc, øng dông khoa häc vµ c«ng

nghÖ trong c«ng t¸c v¨n th; - Qu¶n lý ®µo t¹o, båi dìng çn bé, c«ng chøc, viªn chøc v¨n

th; qu¶n lý c«ng t¸c thi ®ua, khen thëng trong c«ng t¸c v¨n th;- Thanh tra, kiÓm tra, gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè ço vµ xö lý vi

ph¹m ph¸p luËt vÒ c«ng t¸c v¨n th;- Tæ chøc s¬ kÕt, tæng kÕt c«ng t¸c v¨n th;- Hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc v¨n th.1.5. Tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n cña çc c¬ quan nhµ níc, tæ chøc

trong c«ng t¸c v¨n th- Bé Néi vô chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ChÝnh phñ thùc hiÖn qu¶n

204


lý nhµ níc vÒ c«ng t¸c v¨n th. - Côc V¨n th vµ Lu tr÷ nhµ níc cã tr¸ch nhiÖm gióp Bé

trëng Bé Néi vô thùc hiÖn qu¶n lý nhµ níc vÒ c«ng t¸c v¨n th.- Trong ph¹m vi nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña m×nh, çc bé, c¬

quan ngang bé, c¬ quan thuéc ChÝnh phñ; c¬ quan trung ¬ng cñatæ chøc chÝnh trÞ, tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi, tæ chøc x· héi, tæ chøcx· héi - nghÒ nghiÖp, tæ chøc kinh tÕ vµ uû ban nh©n d©n çc cÊpcã tr¸ch nhiÖm:

+ C¨n cø quy ®Þnh cña ph¸p luËt, ban hµnh vµ híng dÉn thùchiÖn çc chÕ ®é, quy ®Þnh vÒ c«ng t¸c v¨n th;

+ KiÓm tra viÖc thùc hiÖn çc chÕ ®é, quy ®Þnh vÒ c«ng t¸c v¨nth ®èi víi çc c¬ quan, tæ chøc thuéc ph¹m vi qu¶n lý cña m×nh;gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè ço vµ xö lý vi ph¹m ph¸p luËt vÒ c«ng t¸cv¨n th theo thÈm quyÒn;

+ Tæ chøc, chØ ®¹o viÖc nghiªn cøu, øng dông khoa häc vµ c«ngnghÖ vµo c«ng t¸c v¨n th;

+ Tæ chøc ®µo t¹o, båi dìng çn bé, c«ng chøc, viªn chøc v¨nth; qu¶n lý c«ng t¸c thi ®ua, khen thëng trong c«ng t¸c v¨n th;

+ Tæ chøc s¬ kÕt, tæng kÕt vÒ c«ng t¸c v¨n th trong ph¹m vingµnh, lÜnh vùc vµ ®Þa ph¬ng.

2. QuyÕt ®Þnh hµnh chÝnh ç biÖt vµ çc v¨n b¶n hµnh chÝnh kh¸c2.1. Kh¸i niÖm §iÒu 4 NghÞ ®Þnh sè 110/2004/N§-CP vÒ c«ng t¸c v¨n th quy

®Þnh çc h×nh thøc v¨n b¶n h×nh thµnh trong ho¹t ®éng cña çc c¬quan, tæ chøc bao gåm:

- V¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt theo quy ®Þnh cña LuËt Banhµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt n¨m 1996 vµ LuËt söa ®æi, bæ

205


sung mét sè ®iÒu cña LuËt Ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËtn¨m 2002;

- V¨n b¶n hµnh chÝnh: quyÕt ®Þnh (ç biÖt), chØ thÞ (ç biÖt),th«ng ço, th«ng b¸o, ch¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch, ph¬ng ¸n, ®Ò ¸n,b¸o ço, biªn b¶n, tê tr×nh, hîp ®ång, c«ng v¨n, c«ng ®iÖn, giÊychøng nhËn, giÊy uû nhiÖm, giÊy mêi, giÊy giíi thiÖu, giÊy nghØphÐp, giÊy ®i ®êng, giÊy biªn nhËn hå s¬, phiÕu göi, phiÕu chuyÓn;

- V¨n b¶n chuyªn ngµnh (do Bé trëng, Thñ trëng c¬ quanqu¶n lý ngµnh quy ®Þnh sau khi tho¶ thuËn thèng nhÊt víi Bétrëng Bé Néi vô);

- V¨n b¶n cña tæ chøc chÝnh trÞ, tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi (dongêi ®øng ®Çu c¬ quan trung ¬ng cña tæ chøc chÝnh trÞ, tæ chøcchÝnh trÞ - x· héi quy ®Þnh).

Çc h×nh thøc v¨n b¶n nªu trªn còng ®îc quy ®Þnh t¹i Th«ngt liªn tÞch sè 55/2005/TTLT-BNV-VPCP ngµy 06/5/2005 cña BéNéi vô vµ V¨n phßng ChÝnh phñ híng dÉn vÒ thÓ thøc vµ küthuËt tr×nh bµy v¨n b¶n (Th«ng t liªn tÞch sè 55/2005/TTLT-BNV-VPCP):

- Çc v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt bao gåm: luËt, ph¸p lÖnh,lÖnh, nghÞ quyÕt, nghÞ quyÕt liªn tÞch, nghÞ ®Þnh, quyÕt ®Þnh, chØthÞ, th«ng t, th«ng t liªn tÞch;

- Çc v¨n b¶n hµnh chÝnh bao gåm: quyÕt ®Þnh (ç biÖt), chØ thÞ(ç biÖt), th«ng ço, th«ng b¸o, ch¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch, ph¬ng ¸n,®Ò ¸n, b¸o ço, biªn b¶n, tê tr×nh, hîp ®ång, c«ng ®iÖn, giÊy chøngnhËn, giÊy uû nhiÖm, giÊy mêi, giÊy giíi thiÖu, giÊy nghØ phÐp, giÊy®i ®êng, giÊy biªn nhËn hå s¬, phiÕu göi, phiÕu chuyÓn;

- Ngoµi ra cßn cã çc b¶n sao v¨n b¶n, gåm b¶n sao y b¶nchÝnh, b¶n trÝch sao, b¶n sao lôc.

Theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 3 NghÞ ®Þnh sè 161/2005/N§-206


CP ngµy 27/12/2005 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt vµ híng dÉnthi hµnh LuËt Ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt n¨m 1996söa ®æi, bæ sung n¨m 2002 (NghÞ ®Þnh sè 161/2005/N§-CP) nh÷ngv¨n b¶n sau ®©y do c¬ quan nhµ níc, ngêi cã thÈm quyÒn banhµnh nhng kh«ng cã ®Çy ®ñ çc yÕu tè cña v¨n b¶n quy ph¹mph¸p luËt vµ kh«ng ph¶i lµ v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt:

- NghÞ quyÕt cña Quèc héi vÒ ch¬ng tr×nh x©y dùng luËt,ph¸p lÖnh vµ nghÞ quyÕt vÒ ®iÒu chØnh ch¬ng tr×nh x©y dùngluËt, ph¸p lÖnh;

- NghÞ quyÕt cña ChÝnh phñ vÒ ch¬ng tr×nh x©y dùng nghÞquyÕt, nghÞ ®Þnh; nghÞ quyÕt vÒ ®iÒu chØnh ch¬ng tr×nh x©y dùngnghÞ quyÕt, nghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ;

- NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ phª chuÈn ®¬n vÞ bÇu cö vµ sèlîng ®¹i biÓu Héi ®ång nh©n d©n cÊp tØnh;

- NghÞ quyÕt cña Quèc héi vÒ miÔn nhiÖm, b·i nhiÖm hoÆc phªduyÖt kÕt qu¶ bÇu cö ®¹i biÓu Quèc héi vµ çc chøc vô kh¸c;

- QuyÕt ®Þnh phª duyÖt ®Ò ¸n kho¸n biªn chÕ vµ kinh phÝ qu¶nlý hµnh chÝnh cña c¬ quan, ®¬n vÞ;

- QuyÕt ®Þnh vÒ thµnh lËp c¬ quan, ®¬n vÞ; - QuyÕt ®Þnh giao chØ tiªu kinh tÕ - x· héi cho c¬ quan, ®¬n vÞ;

quyÕt ®Þnh thµnh lËp çc ban chØ ®¹o, héi ®ång, Uû ban l©m thêi®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô trong mét thêi gian x¸c ®Þnh;

- LÖnh c«ng bè luËt, ph¸p lÖnh cña Chñ tÞch níc; - QuyÕt ®Þnh phª duyÖt ®iÒu lÖ cña héi, tæ chøc phi chÝnh phñ; - QuyÕt ®Þnh lªn l¬ng, khen thëng, kû luËt, ®iÒu ®éng c«ng t¸c; - QuyÕt ®Þnh bæ nhiÖm, miÔn nhiÖm, çch chøc, cho tõ chøc,

t¹m ®×nh chØ c«ng t¸c çn bé, c«ng chøc; 207


- QuyÕt ®Þnh phª chuÈn kÕt qu¶ bÇu cö çc thµnh viªn Uû bannh©n d©n cÊp tØnh;

- QuyÕt ®Þnh xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh; - V¨n b¶n quy ph¹m néi bé cña c¬ quan, ®¬n vÞ;- V¨n b¶n ç biÖt ®Ó ph¸t ®éng phong trµo thi ®ua, biÓu d¬ng

ngêi tèt, viÖc tèt;- V¨n b¶n ç biÖt cã tÝnh chÊt chØ ®¹o, ®iÒu hµnh hµnh chÝnh

hoÆc ®Ó híng dÉn chuyªn m«n, nghiÖp vô; - Çc v¨n b¶n ç biÖt kh¸c ®Ó gi¶i quyÕt vô viÖc cô thÓ ®èi víi

®èi tîng cô thÓ. Trong sè çc lo¹i v¨n b¶n nªu trªn, cã çc lo¹i v¨n b¶n sau ®©y

lµ quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh ç biÖt:- QuyÕt ®Þnh phª duyÖt ®Ò ¸n kho¸n biªn chÕ vµ kinh phÝ qu¶n

lý hµnh chÝnh cña c¬ quan, ®¬n vÞ;- QuyÕt ®Þnh vÒ thµnh lËp c¬ quan, ®¬n vÞ; - QuyÕt ®Þnh giao chØ tiªu kinh tÕ - x· héi cho c¬ quan, ®¬n vÞ;

quyÕt ®Þnh thµnh lËp çc ban chØ ®¹o, héi ®ång, Uû ban l©m thêi®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô trong mét thêi gian x¸c ®Þnh;

- QuyÕt ®Þnh phª duyÖt ®iÒu lÖ cña héi, tæ chøc phi ChÝnh phñ;- QuyÕt ®Þnh lªn l¬ng, khen thëng, kû luËt, ®iÒu ®éng c«ng t¸c; - QuyÕt ®Þnh bæ nhiÖm, miÔn nhiÖm, çch chøc, cho tõ chøc,

t¹m ®×nh chØ c«ng t¸c çn bé, c«ng chøc; - QuyÕt ®Þnh xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh.Çc v¨n b¶n ç biÖt kh¸c bao gåm: - V¨n b¶n ç biÖt ®Ó ph¸t ®éng phong trµo thi ®ua, biÓu d¬ng

ngêi tèt, viÖc tèt; 208


- V¨n b¶n ç biÖt cã tÝnh chÊt chØ ®¹o, ®iÒu hµnh hµnh chÝnhhoÆc ®Ó híng dÉn chuyªn m«n, nghiÖp vô;

- Çc v¨n b¶n ç biÖt kh¸c ®Ó gi¶i quyÕt vô viÖc cô thÓ ®èi víi®èi tîng cô thÓ.

QuyÕt ®Þnh hµnh chÝnh ç biÖt (cßn gäi lµ v¨n b¶n ¸p dôngquy ph¹m ph¸p luËt) lµ quyÕt ®Þnh b»ng v¨n b¶n cña c¬ quanhµnh chÝnh nhµ níc hoÆc cña ngêi cã thÈm quyÒn trong c¬ quanhµnh chÝnh nhµ níc, ®îc ¸p dông mét lÇn ®èi víi mét hoÆc métsè ®èi tîng cô thÓ vÒ mét vÊn ®Ò cô thÓ trong ho¹t ®éng qu¶n lýhµnh chÝnh.

QuyÕt ®Þnh hµnh chÝnh ç biÖt cã nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau:- Lµ quyÕt ®Þnh b»ng v¨n b¶n (th«ng thêng, theo tõng lo¹i

mÉu thèng nhÊt), ngoµi ra, cã khi chØ lµ mét lêi phª duyÖt cã tÝnhquyÕt ®Þnh trong mét tê ®¬n cña ç nh©n, tæ chøc hay mét c«ngv¨n, mét th«ng b¸o trong ®ã cã néi dung quyÕt ®Þnh...;

- Do çc c¬ quan hµnh chÝnh nhµ níc hoÆc ngêi cã thÈmquyÒn trong c¬ quan hµnh chÝnh nhµ níc ban hµnh;

- §îc ban hµnh trªn c¬ së quyÕt ®Þnh quy ph¹m ph¸p luËt cñac¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn hoÆc trªn c¬ së quyÕt ®Þnh ç biÖtcña cÊp trªn; cã nhiÒu lo¹i víi sè lîng lín ®Ó ®iÒu chØnh hÇu hÕtmäi quan hÖ x· héi thuéc qu¸ tr×nh hµnh ph¸p;

- ChØ ®îc ¸p dông mét lÇn ®èi víi mét hoÆc mét sè ®èi tîngcô thÓ trong ho¹t ®éng qu¶n lý hµnh chÝnh; ®èi tîng ¸p dông lµç nh©n hoÆc tæ chøc cã quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p liªn quan trùc tiÕpvµ ®îc ghi nhËn trong néi dung cña quyÕt ®Þnh.

2.2. Ph©n biÖt quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh ç biÖt vµ v¨n b¶n quyph¹m ph¸p luËt cña chÝnh quyÒn cÊp x·

- QuyÕt ®Þnh hµnh chÝnh ç biÖt cÇn ph¶i ®îc ph©n biÖt víi209


quyÕt ®Þnh quy ph¹m (cßn gäi lµ v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt) lµv¨n b¶n do c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn ban hµnh theo tr×nhtù, thñ tôc luËt ®Þnh, trong ®ã cã çc quy t¾c xö sù chung ®iÒu chØnhmét lÜnh vùc quan hÖ x· héi nhÊt ®Þnh, ®îc ¸p dông nhiÒu lÇn víinhiÒu ®èi tîng kh¸c nhau, ®îc Nhµ níc b¶o ®¶m thùc hiÖn.

- ë chÝnh quyÒn cÊp x·, hÖ thèng v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËtbao gåm:

+ NghÞ quyÕt cña Héi ®ång nh©n d©n cÊp x·: NghÞ quyÕt cña Héi ®ång nh©n d©n x·, thÞ trÊn ®îc ban hµnh

®Ó quyÕt ®Þnh chñ tr¬ng, biÖn ph¸p trong çc lÜnh vùc kinh tÕ, gi¸odôc, y tÕ, x· héi, ®êi sèng, v¨n ho¸, th«ng tin, thÓ dôc thÓ thao, b¶ovÖ tµi nguyªn vµ m«i trêng, quèc phßng, an ninh, trËt tù an toµnx· héi, thùc hiÖn chÝnh s¸ch d©n téc vµ chÝnh s¸ch t«n gi¸o, thihµnh ph¸p luËt, x©y dùng chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng trªn ®Þa bµn x·,thÞ trÊn quy ®Þnh t¹i çc ®iÒu 29, 30, 31, 32, 33 vµ 34 cña LuËt Tæchøc Héi ®ång nh©n d©n vµ Uû ban nh©n d©n vµ çc v¨n b¶n quyph¹m ph¸p luËt kh¸c cã liªn quan cña c¬ quan nhµ níc cÊp trªn.

NghÞ quyÕt cña Héi ®ång nh©n d©n phêng ®îc ban hµnh ®ÓquyÕt ®Þnh chñ tr¬ng, biÖn ph¸p nh nªu trªn vµ chñ tr¬ng, biÖnph¸p kh¸c vÒ x©y dùng, ph¸t triÓn ®« thÞ trªn ®Þa bµn phêng quy®Þnh t¹i §iÒu 35 LuËt Tæ chøc Héi ®ång nh©n d©n vµ Uû ban nh©nd©n vµ çc v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt kh¸c cã liªn quan cña c¬quan nhµ níc cÊp trªn.

+ QuyÕt ®Þnh cña Uû ban nh©n d©n cÊp x·: QuyÕt ®Þnh cña Uû ban nh©n d©n x·, thÞ trÊn ®îc ban hµnh

®Ó thùc hiÖn chñ tr¬ng, biÖn ph¸p trong çc lÜnh vùc kinh tÕ, gi¸odôc, y tÕ, x· héi, v¨n ho¸, thÓ dôc thÓ thao, quèc phßng, an ninh,trËt tù an toµn x· héi, thùc hiÖn chÝnh s¸ch d©n téc vµ chÝnh s¸cht«n gi¸o, thi hµnh ph¸p luËt trªn ®Þa bµn x·, thÞ trÊn quy ®Þnh t¹i210


çc ®iÒu 111, 112, 113, 114, 115, 116 vµ 117 cña LuËt Tæ chøc Héi®ång nh©n d©n vµ Uû ban nh©n d©n vµ çc v¨n b¶n quy ph¹mph¸p luËt kh¸c cã liªn quan cña c¬ quan nhµ níc cÊp trªn.

QuyÕt ®Þnh cña Uû ban nh©n d©n phêng ®îc ban hµnh ®Óthùc hiÖn chñ tr¬ng, biÖn ph¸p nh nªu trªn vµ thùc hiÖn chñtr¬ng, biÖn ph¸p kh¸c vÒ x©y dùng, ph¸t triÓn ®« thÞ trªn ®Þa bµnphêng quy ®Þnh t¹i §iÒu 118 LuËt Tæ chøc Héi ®ång nh©n d©n vµUû ban nh©n d©n vµ çc v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt kh¸c cã liªnquan cña c¬ quan nhµ níc cÊp trªn.

+ ChØ thÞ cña Uû ban nh©n d©n cÊp x·: ChØ thÞ cña Uû ban nh©n d©n cÊp x· ®îc ban hµnh ®Ó quy

®Þnh biÖn ph¸p chØ ®¹o, kiÓm tra ho¹t ®éng cña c¬ quan, tæ chøc,ç nh©n thuéc ph¹m vi qu¶n lý trong viÖc thùc hiÖn v¨n b¶n cñac¬ quan nhµ níc cÊp trªn, cña Héi ®ång nh©n d©n cïng cÊp vµquyÕt ®Þnh cña m×nh.

Çc v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt nªu trªn cã ®Æc ®iÓm, tÝnhchÊt riªng, kh¸c biÖt so víi quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh ç biÖt vµ cãtr×nh tù, thñ tôc ban hµnh riªng, ®îc quy ®Þnh cô thÓ t¹i LuËtBan hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cña Héi ®ång nh©n d©n vµuû ban nh©n d©n n¨m 2004.

II. QUY §ÞNH PH¸P LUËT VÒ C¤NG T¸C V¡N TH¦ VµSO¹N TH¶O, BAN HµNH V¡N B¶N HµNH CHÝNH Ç BIÖT

1. Tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c v¨n th1.1. Nguyªn t¾c tæ chøc gi¶i quyÕt vµ qu¶n lý v¨n b¶nViÖc gi¶i quyÕt vµ qu¶n lý v¨n b¶n cÇn ®îc thùc hiÖn trªn c¬

së ®¸nh gi¸ çc v¨n b¶n, phï hîp víi çc nguyªn t¾c luËt ®Þnh vµkhoa häc nhÊt ®Þnh.

211


NghiÖp vô qu¶n lý v¨n b¶n ®Õn, ®i ®îc thùc hiÖn theo híngdÉn cña Côc trëng Côc V¨n th vµ Lu tr÷ nhµ níc.

VÒ tæng thÓ, viÖc qu¶n lý vµ xö lý v¨n b¶n cÇn tu©n thñ nh÷ngnguyªn t¾c ph©n c«ng nh sau:

- Ch¸nh V¨n phßng, Trëng phßng Hµnh chÝnh gióp Thñtrëng c¬ quan qu¶n lý v¨n b¶n ®Õn, v¨n b¶n ®i vµ viÖc sao in v¨nb¶n t¹i c¬ quan; ®«n ®èc vµ lËp hå s¬ theo dâi thêi gian xö lý v¨nb¶n theo quy chÕ ho¹t ®éng cña c¬ quan t¹i çc ®¬n vÞ, bé phËntrong c¬ quan; b¸o ço tæng hîp t×nh h×nh xö lý v¨n b¶n trong çcbuæi häp giao ban hµng tuÇn cña c¬ quan.

- Trëng çc ®¬n vÞ, bé phËn chÞu tr¸ch nhiÖm tríc Thñ trëngc¬ quan vÒ t×nh h×nh xö lý v¨n b¶n, qu¶n lý hå s¬, tµi liÖu cña ®¬nvÞ m×nh; kiÓm tra vµ ký x¸c nhËn b¸o ço thèng kª t×nh h×nh xö lýv¨n b¶n hµng tuÇn cña ®¬n vÞ do bé phËn v¨n th chuyÓn ®Õn.

- Çc chuyªn viªn, çn bé chuyªn m«n cã tr¸ch nhiÖm nghiªncøu, thÈm tra, xö lý v¨n b¶n ®Õn, so¹n th¶o v¨n b¶n ®óng thñ tôcquy ®Þnh, ®óng thêi h¹n vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ néi dung v¨n b¶nm×nh so¹n th¶o, qu¶n lý hå s¬, tµi liÖu vµ gi÷ bÝ mËt vÒ vÊn ®Òm×nh theo dâi xö lý theo ®óng quy ®Þnh.

- Th ký l·nh ®¹o c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm gióp l·nh ®¹o theodâi, qu¶n lý hå s¬, tµi liÖu göi ®Õn l·nh ®¹o; kiÓm tra thñ tôc tr×nh,néi dung phiÕu tr×nh vµ néi dung dù th¶o v¨n b¶n tr×nh ký do v¨nth chuyÓn ®Õn.

- Trëng bé phËn tin häc (nÕu cã) cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý viÖcsö dông m¹ng tin häc, híng dÉn ch¬ng tr×nh qu¶n lý v¨n b¶n,qu¶n lý çc th«ng tin theo chÕ ®é b¶o mËt trong m¹ng, b¶o ®¶mm¹ng tin häc ho¹t ®éng th«ng suèt, liªn tôc, phôc vô kÞp thêi, cãhiÖu qu¶ sù chØ ®¹o, ®iÒu hµnh cña l·nh ®¹o c¬ quan.

- V¨n th çc ®¬n vÞ, bé phËn (nÕu cã) cã tr¸ch nhiÖm gióp trëng212


çc ®¬n vÞ theo dâi, ®èi chiÕu kÕt qu¶ xö lý v¨n b¶n cña ®¬n vÞ víi b¸oço thèng kª hµng tuÇn cña v¨n phßng; cËp nhËt ®Çy ®ñ v¨n b¶n ®Õn,v¨n b¶n ®i cña ®¬n vÞ vµo m¸y tÝnh (nÕu cã) theo ch¬ng tr×nh qu¶nlý v¨n b¶n, th«ng tin cña c¬ quan; chÞu sù kiÓm tra, híng dÉn, qu¶nlý vÒ nghiÖp vô c«ng t¸c v¨n th cña v¨n phßng vµ vÒ kü thuËt tinhäc cña bé phËn chuyªn tr¸ch vÒ tin häc (nÕu cã).

1.2. Tæ chøc gi¶i quyÕt vµ qu¶n lý v¨n b¶n ®Õn- TÊt c¶ v¨n b¶n, kÓ c¶ ®¬n, th do ç nh©n göi ®Õn c¬ quan,

tæ chøc (sau ®©y gäi chung lµ v¨n b¶n ®Õn) ph¶i ®îc qu¶n lý theoçc quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 110/2004/N§-CP (çc ®iÒu tõ §iÒu12 ®Õn §iÒu 16, Môc 1 Ch¬ng III), theo ®ã tr×nh tù qu¶n lý v¨nb¶n ®Õn bao gåm çc bíc sau ®©y: tiÕp nhËn, ®¨ng ký v¨n b¶n®Õn; tr×nh, chuyÓn giao v¨n b¶n ®Õn; gi¶i quyÕt vµ theo dâi, ®«n®èc viÖc gi¶i quyÕt v¨n b¶n ®Õn.

- V¨n b¶n ®Õn tõ bÊt kú nguån nµo ®Òu ph¶i ®îc tËp trung t¹iv¨n th c¬ quan, tæ chøc ®Ó lµm thñ tôc tiÕp nhËn, ®¨ng ký. Nh÷ngv¨n b¶n ®Õn kh«ng ®îc ®¨ng ký t¹i v¨n th, çc ®¬n vÞ, ç nh©nkh«ng cã tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt.

- V¨n b¶n ®Õn ph¶i ®îc kÞp thêi tr×nh cho ngêi cã tr¸chnhiÖm vµ chuyÓn giao cho çc ®¬n vÞ, ç nh©n gi¶i quyÕt. V¨n b¶n®Õn cã dÊu chØ çc møc ®é khÈn ph¶i ®îc tr×nh vµ chuyÓn giaongay sau khi nhËn ®îc. ViÖc chuyÓn giao v¨n b¶n ph¶i b¶o ®¶mchÝnh x¸c vµ gi÷ g×n bÝ mËt néi dung v¨n b¶n.

- Trong gi¶i quyÕt vµ theo dâi, ®«n ®èc viÖc gi¶i quyÕt v¨n b¶n®Õn, ngêi ®øng ®Çu c¬ quan, tæ chøc cã tr¸ch nhiÖm chØ ®¹o gi¶iquyÕt kÞp thêi v¨n b¶n ®Õn. CÊp phã cña ngêi ®øng ®Çu c¬ quan,tæ chøc ®îc giao chØ ®¹o gi¶i quyÕt nh÷ng v¨n b¶n ®Õn theo sù uûnhiÖm cña ngêi ®øng ®Çu vµ nh÷ng v¨n b¶n ®Õn thuéc çc lÜnhvùc ®îc ph©n c«ng phô tr¸ch.

213


- C¨n cø néi dung v¨n b¶n ®Õn, ngêi ®øng ®Çu c¬ quan, tæchøc giao cho ®¬n vÞ hoÆc ç nh©n gi¶i quyÕt. §¬n vÞ hoÆc ç nh©ncã tr¸ch nhiÖm nghiªn cøu, gi¶i quyÕt v¨n b¶n ®Õn theo thêi h¹n®îc ph¸p luËt quy ®Þnh hoÆc theo quy ®Þnh cña c¬ quan, tæ chøc.

Ngêi ®øng ®Çu c¬ quan, tæ chøc cã thÓ giao cho Ch¸nh V¨nphßng, Trëng phßng Hµnh chÝnh hoÆc ngêi ®îc giao tr¸chnhiÖm thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc sau:

+ Xem xÐt toµn bé v¨n b¶n ®Õn vµ b¸o ço vÒ nh÷ng v¨n b¶nquan träng, khÈn cÊp;

+ Ph©n v¨n b¶n ®Õn cho çc ®¬n vÞ, ç nh©n gi¶i quyÕt; + Theo dâi, ®«n ®èc viÖc gi¶i quyÕt v¨n b¶n ®Õn.Quy tr×nh xö lý v¨n b¶n ®Õn vÒ tæng thÓ ®îc tr×nh bµy t¹i

s¬ ®å 1.

214


L·nh ®¹o:xem xÐt, ph©n phèi, gi¶i quyÕt

V¨n b¶n ®Õn

§¶ng,§oµn thÓ

V¨n th

§¬n vÞ, çn bé gi¶i quyÕt

Ph©nlo¹i

s¬ béBãc b× Lu§ãng dÊu ®Õn, vµo sæ ®¨ng ký Nh©n

b¶n

1x

CÇn lu ý, gi¶i quyÕt v¨n b¶n ®Õn lµ nhiÖm vô cña thñ trëngc¬ quan, Thñ trëng çc ®¬n vÞ vµ çn bé chuyªn m«n. V¨n th chØcã thÓ ®îc giao gi¶i quyÕt mét sè c«ng v¨n giÊy tê ®¬n gi¶n. KÕtqu¶ cña viÖc gi¶i quyÕt v¨n b¶n thuéc mét quy tr×nh kh¸c cña c«ngt¸c v¨n th: so¹n th¶o vµ ban hµnh v¨n b¶n.

- Sau khi c«ng viÖc ®îc gi¶i quyÕt xong cÇn lËp hå s¬ c«ng viÖcvµ chuyÓn giao hå s¬ ®ã vµo lu tr÷ hiÖn hµnh.

1.3. Tæ chøc vµ gi¶i quyÕt v¨n b¶n ®i- TÊt c¶ v¨n b¶n do c¬ quan, tæ chøc ph¸t hµnh (sau ®©y gäi

chung lµ v¨n b¶n ®i) ph¶i ®îc qu¶n lý theo çc quy ®Þnh t¹i NghÞ®Þnh sè 110/2004/N§-CP (çc ®iÒu tõ §iÒu 17 ®Õn §iÒu 20 Môc 2Ch¬ng III), theo ®ã tr×nh tù qu¶n lý v¨n b¶n ®i bao gåm çc bícsau ®©y: KiÓm tra thÓ thøc, h×nh thøc vµ kü thuËt tr×nh bµy; ghi sè,ký hiÖu vµ ngµy, th¸ng cña v¨n b¶n; §ãng dÊu c¬ quan vµ dÊu møc®é khÈn, mËt (nÕu cã); §¨ng ký v¨n b¶n ®i; Lµm thñ tôc, chuyÓnph¸t vµ theo dâi viÖc chuyÓn ph¸t v¨n b¶n ®i; Lu v¨n b¶n ®i.

- V¨n b¶n ®i ph¶i ®îc hoµn thµnh thñ tôc v¨n th vµ chuyÓnph¸t ngay trong ngµy v¨n b¶n ®· ®îc ký, chËm nhÊt lµ trong ngµylµm viÖc tiÕp theo. V¨n b¶n ®i cã thÓ ®îc chuyÓn cho n¬i nhËnb»ng Fax hoÆc chuyÓn qua m¹ng ®Ó th«ng tin nhanh.

- Khi lu v¨n b¶n ®i cÇn lu ý: mçi v¨n b¶n ®i ph¶i lu Ýt nhÊthai b¶n chÝnh; mét b¶n ®Ó lËp hå s¬ vµ theo dâi c«ng viÖc ë ®¬n vÞthõa hµnh, mét b¶n lu t¹i v¨n th c¬ quan, tæ chøc ®Ó tra t×m,phôc vô khi cÇn thiÕt. B¶n lu v¨n b¶n ®i t¹i v¨n th c¬ quan, tæchøc ph¶i ®îc s¾p xÕp theo tõng lo¹i, thø tù ®¨ng ký, v¨n b¶n cñan¨m nµo ®Ó riªng n¨m Êy. Riªng b¶n lu v¨n b¶n quy ph¹m ph¸pluËt vµ v¨n b¶n quan träng kh¸c cña c¬ quan, tæ chøc ph¶i ®îclµm b»ng lo¹i giÊy tèt, cã ®é PH trung tÝnh vµ ®îc in b»ng mùcbÒn l©u. Tuú theo tÝnh chÊt vµ néi dung c«ng viÖc mµ cã thÓ lu

215


thªm mét sè b¶n sao nhÊt ®Þnh.- V¨n b¶n ph¸t hµnh cã néi dung mËt vµ çc v¨n b¶n kh¸c do

l·nh ®¹o c¬ quan ký cÇn ®îc tËp trung ®¸nh m¸y t¹i bé phËn®¸nh m¸y chuyªn tr¸ch cña c¬ quan; çc v¨n b¶n kh¸c cã thÓ doçn bé, chuyªn viªn so¹n th¶o tù ®¸nh m¸y theo ®óng quy ®Þnh vÒthÓ thøc v¨n b¶n theo quy ®Þnh chung. Chuyªn viªn so¹n th¶o chÞutr¸ch nhiÖm vÒ néi dung b¶n th¶o, phßng ®¸nh m¸y ®äc so¸t b¶n®¸nh m¸y, b¶o ®¶m ®óng víi néi dung vµ c©u ch÷ trong b¶n th¶o,nÕu ph¸t hiÖn trong b¶n th¶o cã lçi th× th«ng b¸o ngay cho chuyªnviªn so¹n th¶o biÕt.

- V¨n b¶n ®i nhÊt thiÕt ph¶i qua v¨n th ®Ó ®¨ng ký, ®ãng dÊuvµ lµm thñ tôc göi ®i. V¨n th chØ tiÕp nhËn ®Ó ph¸t hµnh nh÷ngv¨n b¶n ®· ®îc ®¸nh m¸y ®óng quy ®Þnh, s¹ch sÏ, kh«ng söach÷a, tÈy xãa vµ ph¶i kiÓm tra thñ tôc hµnh chÝnh, ®¨ng ký sè,ngµy, th¸ng cña v¨n b¶n tríc khi chuyÓn bé phËn ®¸nh m¸y nh©nb¶n ®óng sè lîng vµ thêi gian yªu cÇu.

- TÊt c¶ çn bé, c«ng chøc, nh©n viªn cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lývµ gi÷ g×n v¨n b¶n, hå s¬, tµi liÖu. HÕt giê lµm viÖc, v¨n b¶n, hå s¬,tµi liÖu ph¶i ®îc cÊt gi÷ vµo tñ cã khãa; nh÷ng ®ît nghØ lÔ, tÕt dµingµy ph¶i niªm phong tñ ®ùng v¨n b¶n, hå s¬, tµi liÖu vµ phßnglµm viÖc. Kh«ng cung cÊp cho nh÷ng c¬ quan, tæ chøc, ç nh©nkh«ng cã tr¸ch nhiÖm biÕt nh÷ng th«ng tin vÒ v¨n b¶n, hå s¬, tµiliÖu ®ang cßn trong qu¸ tr×nh xö lý.

1.4. Tæ chøc qu¶n lý vµ sö dông con dÊuCon dÊu lµ mét trong nh÷ng c«ng cô quan träng ®Ó thùc hiÖn

c«ng t¸c qu¶n lý nhµ níc ®èi víi mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi.Trong ho¹t ®éng cña çc c¬ quan, v¨n b¶n ban hµnh ®îc ®¶m b¶ogi¸ trÞ ph¸p lý b»ng mét yÕu tè thÓ thøc quan träng lµ con dÊu. CondÊu thÓ hiÖn quyÒn lùc cña chÝnh quyÒn çc cÊp. 216


ViÖc qu¶n lý vµ sö dông con dÊu trong c«ng t¸c v¨n th ®îcthùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ qu¶n lý vµ sö dông condÊu vµ çc quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh sè 110/2004/N§-CP (çc ®iÒutõ ®iÒu 25 ®Õn ®iÒu 26 Môc 4 Ch¬ng III).

Con dÊu cña c¬ quan, tæ chøc ph¶i ®îc giao cho nh©n viªn v¨nth gi÷ vµ ®ãng dÊu t¹i c¬ quan, tæ chøc. Nh©n viªn v¨n th cãtr¸ch nhiÖm thùc hiÖn nh÷ng quy ®Þnh sau:

- Kh«ng giao con dÊu cho ngêi kh¸c khi cha ®îc phÐp b»ngv¨n b¶n cña ngêi cã thÈm quyÒn;

- Ph¶i tù tay ®ãng dÊu vµo çc v¨n b¶n, giÊy tê cña c¬ quan,tæ chøc;

- ChØ ®îc ®ãng dÊu vµo nh÷ng v¨n b¶n, giÊy tê sau khi ®· cãch÷ ký cña ngêi cã thÈm quyÒn;

- Kh«ng ®îc ®ãng dÊu khèng chØ.Néi dung cña con dÊu ph¶i trïng víi tªn c¬ quan ban hµnh v¨n

b¶n, tøc lµ nh÷ng v¨n b¶n do c¬ quan, tæ chøc ban hµnh ph¶i ®ãngdÊu cña c¬ quan, tæ chøc; nh÷ng v¨n b¶n do v¨n phßng hay ®¬n vÞban hµnh trong ph¹m vi quyÒn h¹n ®îc giao ph¶i ®ãng dÊu cñav¨n phßng hay dÊu cña ®¬n vÞ ®ã.

DÊu ®ãng ph¶i râ rµng, ngay ng¾n, ®óng chiÒu vµ dïng ®óngmùc dÊu quy ®Þnh. Khi ®ãng dÊu lªn ch÷ ký th× dÊu ®ãng ph¶itrïm lªn kho¶ng 1/3 ch÷ ký vÒ phÝa bªn tr¸i.

ViÖc ®ãng dÊu lªn çc phô lôc kÌm theo v¨n b¶n chÝnh dongêi ký v¨n b¶n quyÕt ®Þnh vµ dÊu ®îc ®ãng lªn trang ®Çu, trïmlªn mét phÇn tªn c¬ quan, tæ chøc hoÆc tªn cña phô lôc.

ViÖc ®ãng dÊu gi¸p lai, ®ãng dÊu næi trªn v¨n b¶n, tµi liÖuchuyªn ngµnh ®îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña Bé trëng, Thñtrëng c¬ quan qu¶n lý ngµnh.

217


DÊu ®ãng mê ph¶i ®îc ®ãng l¹i.Kh«ng ®îc lµm biÕn d¹ng con dÊu. NÕu ®Ó mÊt con dÊu, ®ãng

dÊu kh«ng ®óng quy ®Þnh, lîi dông viÖc b¶o qu¶n, sö dông con dÊu®Ó ho¹t ®éng ph¹m ph¸p sÏ bÞ xö lý hµnh chÝnh hoÆc truy tè trícph¸p luËt; khi mÊt con dÊu ph¶i b¸o ço ngay cho c¬ quan C«ng ancÊp giÊy phÐp kh¾c dÊu biÕt ®Ó phèi hîp truy t×m vµ th«ng b¸o huûbá con dÊu ®ã. Con dÊu ®ang sö dông bÞ mßn, háng hoÆc mÉu dÊukh«ng ®óng víi quy ®Þnh ph¶i xin phÐp kh¾c l¹i con dÊu míi, népl¹i con dÊu cò.

Nghiªm cÊm dïng con dÊu gi¶, sö dông con dÊu kh«ng ®óngquy ®Þnh.

2. C«ng t¸c lËp hå s¬2.1. Sù cÇn thiÕt cña c«ng t¸c lËp hå s¬- §Ó gióp cho mçi çn bé, nh©n viªn s¾p xÕp v¨n b¶n cã khoa

häc, thuËn tiÖn cho viÖc nghiªn cøu, ®Ò xuÊt ý kiÕn vµ gi¶i quyÕtc«ng viÖc khi cÇn thiÕt, qu¶n lý chÆt chÏ, gi÷ g×n bÝ mËt c«ng v¨n,giÊy tê, n©ng cao hiÖu suÊt c«ng t¸c, chuÈn bÞ tèt cho viÖc lu tr÷hå s¬, tµi liÖu, ®ång thêi ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho l·nh ®¹o c¬ quanqu¶n lý toµn bé c«ng viÖc cña c¬ quan, nhÊt thiÕt ph¶i tiÕn hµnhc«ng t¸c lËp hå s¬. §©y lµ mét kh©u quan träng, kh©u cuèi cïngcña c«ng t¸c v¨n th, ®ång thêi, còng lµ kh©u then chèt cña c«ngt¸c lu tr÷.

- §èi tîng cña c«ng t¸c lËp hå s¬ lµ çc hå s¬. Hå s¬ lµ méttËp v¨n b¶n, tµi liÖu cã liªn quan víi nhau vÒ mét vÊn ®Ò, mét sùviÖc, mét ®èi tîng cô thÓ hoÆc cã mét (hoÆc mét sè) ®Æc ®iÓmchung nh tªn lo¹i v¨n b¶n; c¬ quan, tæ chøc ban hµnh v¨n b¶n;thêi gian hoÆc nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c h×nh thµnh trong qu¸ tr×nhtheo dâi, gi¶i quyÕt c«ng viÖc thuéc ph¹m vi chøc n¨ng, nhiÖm vôcña mét c¬ quan, tæ chøc hoÆc cña mét ç nh©n. 218


- C«ng t¸c lËp hå s¬ lµ qu¸ tr×nh c¨n cø vµo chøc n¨ng, nhiÖmvô c«ng viÖc cô thÓ ®îc giao, dùa trªn mét sè ®Æc trng phæ biÕngièng nhau cña v¨n b¶n (®Æc trng vÊn ®Ò, ®Æc trng tªn gäi, ®Æctrng t¸c gi¶, ®Æc trng giao dÞch, ®Æc trng ®Þa d, ®Æc trng thêigian) hoÆc dùa vµo danh môc hå s¬ (nÕu c¬ quan cã) mµ tËp hîp v¨nb¶n ®îc ban hµnh trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt c«ng viÖc, s¾p xÕpthµnh tõng vÊn ®Ò, tõng sù viÖc (hoÆc tõng ngêi) hoÆc thµnh tõngtËp v¨n kiÖn ®Ó phôc vô c«ng viÖc tríc m¾t vµ nghiªn cøu sau nµy.

NghiÖp vô lËp hå s¬ hiÖn hµnh vµ giao nép hå s¬, tµi liÖu vµolu tr÷ hiÖn hµnh ®îc thùc hiÖn theo híng dÉn cña Côc trëngCôc V¨n th vµ Lu tr÷ nhµ níc.

- Ngêi ®øng ®Çu c¬ quan, tæ chøc cã tr¸ch nhiÖm chØ ®¹o c«ngt¸c lËp hå s¬ vµ giao nép hå s¬, tµi liÖu vµo lu tr÷ hiÖn hµnh ®èivíi çc c¬ quan, tæ chøc thuéc ph¹m vi qu¶n lý cña m×nh.

Ch¸nh V¨n phßng, Trëng phßng Hµnh chÝnh, ngêi ®îc giaotr¸ch nhiÖm cã nhiÖm vô: tham mu cho ngêi ®øng ®Çu c¬ quan,tæ chøc trong viÖc chØ ®¹o, kiÓm tra, híng dÉn viÖc lËp hå s¬ vµgiao nép hå s¬, tµi liÖu vµo lu tr÷ hiÖn hµnh ®èi víi çc c¬ quan,tæ chøc cÊp díi; tæ chøc thùc hiÖn viÖc lËp hå s¬ vµ giao nép hå s¬,tµi liÖu vµo lu tr÷ hiÖn hµnh t¹i c¬ quan, tæ chøc m×nh.

- Thñ trëng çc ®¬n vÞ trong c¬ quan, tæ chøc chÞu tr¸chnhiÖm tríc ngêi ®øng ®Çu c¬ quan, tæ chøc vÒ viÖc lËp hå s¬, b¶oqu¶n vµ giao nép hå s¬, tµi liÖu cña ®¬n vÞ vµo lu tr÷ hiÖn hµnhcña c¬ quan, tæ chøc.

- Trong qu¸ tr×nh theo dâi, gi¶i quyÕt c«ng viÖc, mçi ç nh©nph¶i lËp hå s¬ vÒ c«ng viÖc ®ã.

2.2. Quy tr×nh lËp hå s¬- ViÖc lËp hå s¬ hiÖn hµnh vµ giao nép tµi liÖu vµo lu tr÷ hiÖn

219


hµnh cña c¬ quan, tæ chøc cÇn ®îc thùc hiÖn theo çc quy ®Þnh t¹iNghÞ ®Þnh sè 110/2004/N§-CP (çc ®iÒu tõ ®iÒu 21 ®Õn ®iÒu 24Môc 3 Ch¬ng III), theo ®ã quy tr×nh lËp hå s¬ hiÖn hµnh bao gåm:

+ Më hå s¬;+ Thu thËp, cËp nhËt v¨n b¶n, tµi liÖu h×nh thµnh trong qu¸

tr×nh theo dâi, gi¶i quyÕt c«ng viÖc vµo hå s¬;+ KÕt thóc vµ biªn môc hå s¬.- Mçi hå s¬ ®îc lËp ph¶i ®¶m b¶o ph¶n ¸nh ®óng chøc n¨ng,

nhiÖm vô cña ®¬n vÞ hoÆc cña c¬ quan, tæ chøc; v¨n b¶n, tµi liÖu®îc thu thËp vµo hå s¬ ph¶i cã sù liªn quan chÆt chÏ víi nhau vµph¶n ¸nh ®óng tr×nh tù diÔn biÕn cña sù viÖc hay tr×nh tù gi¶iquyÕt c«ng viÖc; ph¶i cã gi¸ trÞ b¶o qu¶n t¬ng ®èi ®ång ®Òu.

- §Ó thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ viÖc giao nép tµi liÖu vµo lu tr÷ hiÖnhµnh cña c¬ quan, tæ chøc, çc ®¬n vÞ vµ ç nh©n cã tr¸ch nhiÖm giaonép nh÷ng hå s¬, tµi liÖu cã gi¸ trÞ lu tr÷ vµo lu tr÷ hiÖn hµnh cñac¬ quan, tæ chøc theo thêi h¹n ®îc quy ®Þnh nh sau:

+ Tµi liÖu hµnh chÝnh: sau mét n¨m kÓ tõ n¨m c«ng viÖc kÕt thóc;+ Tµi liÖu nghiªn cøu khoa häc, øng dông khoa häc vµ c«ng

nghÖ: sau mét n¨m kÓ tõ n¨m c«ng tr×nh ®îc nghiÖm thuchÝnh thøc;

+ Tµi liÖu x©y dùng c¬ b¶n: sau ba th¸ng kÓ tõ khi c«ng tr×nh®îc quyÕt to¸n;

+ Tµi liÖu ¶nh, phim ®iÖn ¶nh; mi-cr«-phim; tµi liÖu ghi ©m,ghi h×nh vµ tµi liÖu kh¸c: sau ba th¸ng kÓ tõ khi c«ng viÖc kÕt thóc.

- Trêng hîp ®¬n vÞ hoÆc ç nh©n cÇn gi÷ l¹i nh÷ng hå s¬, tµiliÖu ®· ®Õn h¹n nép lu th× ph¶i lËp danh môc göi cho lu tr÷ hiÖnhµnh cña c¬ quan, tæ chøc nhng thêi h¹n gi÷ l¹i kh«ng ®îc qu¸hai n¨m.220


- Mäi çn bé, c«ng chøc, viªn chøc tríc khi nghØ hu, th«i viÖchay chuyÓn c«ng t¸c kh¸c ®Òu ph¶i bµn giao l¹i hå s¬, tµi liÖu cho®¬n vÞ hay ngêi kÕ nhiÖm.

- Khi giao nép tµi liÖu ph¶i lËp hai b¶n �Môc lôc hå s¬, tµi liÖunép lu� vµ hai b¶n �Biªn b¶n giao nhËn tµi liÖu�. §¬n vÞ hoÆc çnh©n giao nép tµi liÖu vµ lu tr÷ hiÖn hµnh cña c¬ quan, tæ chøcgi÷ mçi lo¹i mét b¶n.

3. So¹n th¶o, ban hµnh çc quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh vµ v¨n b¶nhµnh chÝnh ç biÖt kh¸c

3.1. Quy ®Þnh chung vÒ thÓ thøc v¨n b¶n hµnh chÝnha) VÒ thÓ thøc v¨n b¶n- ThÓ thøc v¨n b¶n lµ tËp hîp çc thµnh phÇn cÊu thµnh v¨n

b¶n, bao gåm nh÷ng thµnh phÇn chung ¸p dông ®èi víi çc lo¹iv¨n b¶n vµ çc thµnh phÇn bæ sung trong nh÷ng trêng hîp cô thÓhoÆc ®èi víi mét sè lo¹i v¨n b¶n nhÊt ®Þnh.

- Çc néi dung cô thÓ cña thÓ thøc v¨n b¶n gåm:+ Quèc hiÖu ghi trªn v¨n b¶n bao gåm 2 dßng ch÷: �Céng hoµ

x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam� vµ �§éc lËp - Tù do - H¹nh phóc�;+ Tªn c¬ quan, tæ chøc ban hµnh v¨n b¶n: bao gåm tªn cña c¬

quan, tæ chøc ban hµnh v¨n b¶n vµ tªn cña c¬ quan, tæ chøc chñqu¶n cÊp trªn trùc tiÕp (nÕu cã);

+ Sè, ký hiÖu cña v¨n b¶n hµnh chÝnh: Sè cña v¨n b¶n hµnhchÝnh lµ sè thø tù ®¨ng ký v¨n b¶n do c¬ quan, tæ chøc ban hµnhtrong mét n¨m. Ký hiÖu cña v¨n b¶n hµnh chÝnh ®îc quy ®Þnhriªng biÖt ®èi víi quyÕt ®Þnh (ç biÖt), chØ thÞ (ç biÖt) vµ cña çch×nh thøc v¨n b¶n cã tªn lo¹i kh¸c bao gåm ch÷ viÕt t¾t tªn lo¹iv¨n b¶n cña c«ng v¨n bao gåm ch÷ viÕt t¾t tªn c¬ quan, tæ chøc

221


hoÆc chøc danh nhµ níc ban hµnh c«ng v¨n vµ ch÷ viÕt t¾t tªn®¬n vÞ so¹n th¶o hoÆc chñ tr× so¹n th¶o c«ng v¨n ®ã (nÕu cã).

+ §Þa danh vµ ngµy, th¸ng, n¨m ban hµnh v¨n b¶n:. §Þa danh ghi trªn v¨n b¶n lµ tªn gäi chÝnh thøc cña ®¬n vÞ

hµnh chÝnh (tªn riªng cña tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng;huyÖn, quËn, thÞ x·, thµnh phè thuéc tØnh; x·, phêng, thÞ trÊn)n¬i c¬ quan, tæ chøc ®ãng trô së.

. Ngµy, th¸ng, n¨m ban hµnh v¨n b¶n lµ ngµy, th¸ng, n¨m v¨nb¶n ®îc ký ban hµnh.

. Tªn lo¹i vµ trÝch yÕu néi dung cña v¨n b¶n.

. Tªn lo¹i v¨n b¶n lµ tªn cña tõng lo¹i v¨n b¶n do c¬ quan, tæchøc ban hµnh. Khi ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vµ v¨nb¶n hµnh chÝnh, ®Òu ph¶i ghi tªn lo¹i, trõ c«ng v¨n.

. TrÝch yÕu néi dung cña v¨n b¶n lµ mét c©u ng¾n gän hoÆc métcôm tõ, ph¶n ¸nh kh¸i qu¸t néi dung chñ yÕu cña v¨n b¶n.

+ Néi dung v¨n b¶n: lµ thµnh phÇn chñ yÕu cña mét v¨n b¶n,trong ®ã cã çc quy ®Þnh ®îc ®Æt ra, çc vÊn ®Ò, sù viÖc ®îctr×nh bµy.

V¨n b¶n hµnh chÝnh cã thÓ ®îc bè côc nh sau:. QuyÕt ®Þnh (ç biÖt): theo ®iÒu, kho¶n, ®iÓm; çc quy chÕ (quy

®Þnh) ban hµnh kÌm theo quyÕt ®Þnh: theo ch¬ng, môc, ®iÒu,kho¶n, ®iÓm.

. ChØ thÞ (ç biÖt): theo kho¶n, ®iÓm.

. Çc h×nh thøc v¨n b¶n hµnh chÝnh kh¸c: theo phÇn, môc,kho¶n, ®iÓm.

+ Chøc vô, hä tªn vµ ch÷ ký cña ngêi cã thÈm quyÒn:. Trêng hîp ký thay mÆt tËp thÓ th× ph¶i ghi ch÷ viÕt t¾t

222


�TM.� (thay mÆt) vµo tríc tªn tËp thÓ l·nh ®¹o hoÆc tªn c¬ quan,tæ chøc.

. Trêng hîp ký thay ngêi ®øng ®Çu c¬ quan, tæ chøc th×ph¶i ghi ch÷ viÕt t¾t �KT.� (ký thay) vµo tríc chøc vô cña ngêi®øng ®Çu.

. Trêng hîp ký thõa lÖnh th× ph¶i ghi ch÷ viÕt t¾t �TL.� (thõalÖnh) vµo tríc chøc vô cña ngêi ®øng ®Çu c¬ quan, tæ chøc.

. Trêng hîp ký thõa uû quyÒn th× ph¶i ghi ch÷ viÕt t¾t�TUQ.� (thõa uû quyÒn) vµo tríc chøc vô cña ngêi ®øng ®Çu c¬quan, tæ chøc.

+ Chøc vô ghi trªn v¨n b¶n lµ chøc danh l·nh ®¹o chÝnh thøccña ngêi ký v¨n b¶n trong c¬ quan, tæ chøc. Hä tªn bao gåm hä,tªn ®Öm (nÕu cã) vµ tªn cña ngêi ký v¨n b¶n.

+ ViÖc ®ãng dÊu trªn v¨n b¶n ®îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cñaph¸p luËt.

+ N¬i nhËn: x¸c ®Þnh nh÷ng c¬ quan, tæ chøc, ®¬n vÞ vµ çnh©n nhËn v¨n b¶n víi môc ®Ých vµ tr¸ch nhiÖm cô thÓ nh: ®ÓkiÓm tra, gi¸m s¸t; ®Ó xem xÐt, gi¶i quyÕt; ®Ó thi hµnh; ®Ó trao ®æic«ng viÖc; ®Ó biÕt vµ ®Ó lu. N¬i nhËn ph¶i ®îc x¸c ®Þnh cô thÓtrong v¨n b¶n.

+ DÊu chØ møc ®é khÈn, mËt: viÖc x¸c ®Þnh møc ®é khÈn cñav¨n b¶n ®îc thùc hiÖn nh sau: tuú theo møc ®é cÇn ®îc chuyÓnph¸t nhanh, v¨n b¶n ®îc x¸c ®Þnh ®é khÈn theo ba møc sau: ho¶tèc, thîng khÈn hoÆc khÈn. Khi so¹n th¶o v¨n b¶n cã tÝnh chÊtkhÈn, ®¬n vÞ hoÆc ç nh©n so¹n th¶o v¨n b¶n ®Ò xuÊt møc ®é khÈntr×nh ngêi ký v¨n b¶n quyÕt ®Þnh.

ViÖc x¸c ®Þnh vµ ®ãng dÊu ®é mËt (tuyÖt mËt, tèi mËt hoÆcmËt), dÊu thu håi ®èi víi v¨n b¶n cã néi dung bÝ mËt nhµ níc ®îc

223


thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ b¶o vÖ bÝ mËt nhµ níc.+ Çc thµnh phÇn thÓ thøc kh¸c cña v¨n b¶n bao gåm: ®Þa chØ

c¬ quan, tæ chøc; ®Þa chØ E-mail; ®Þa chØ trªn m¹ng (Website); sè®iÖn tho¹i, sè Telex, sè Fax ®èi víi c«ng v¨n, c«ng ®iÖn, giÊy giíithiÖu, giÊy mêi, phiÕu göi, phiÕu chuyÓn ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËnlîi cho viÖc liªn hÖ; çc chØ dÉn vÒ ph¹m vi lu hµnh; ký hiÖungêi ®¸nh m¸y vµ sè lîng b¶n ph¸t hµnh; dÉn vÒ phô lôc kÌmtheo; sè trang...

- ThÓ thøc b¶n sao ®îc thùc hiÖn nh sau:+ H×nh thøc sao bao gåm mét trong çc dßng ch÷ �sao y b¶n

chÝnh�, �trÝch sao� hoÆc �sao lôc�. + Tªn c¬ quan, tæ chøc sao v¨n b¶n lµ tªn cña c¬ quan, tæ chøc

thùc hiÖn viÖc sao v¨n b¶n.+ Sè, ký hiÖu b¶n sao bao gåm sè thø tù ®¨ng ký ®îc ®¸nh

chung cho çc lo¹i b¶n sao do c¬ quan, tæ chøc thùc hiÖn vµ ch÷ viÕtt¾t tªn lo¹i b¶n sao.

+ Çc thµnh phÇn thÓ thøc kh¸c cña b¶n sao v¨n b¶n gåm ®Þadanh vµ ngµy, th¸ng, n¨m sao; chøc vô, hä tªn vµ ch÷ ký cña ngêicã thÈm quyÒn; dÊu cña c¬ quan, tæ chøc sao v¨n b¶n vµ n¬i nhËn.

b) VÒ kü thuËt tr×nh bµy - Kü thuËt tr×nh bµy v¨n b¶n bao gåm khæ giÊy, kiÓu tr×nh bµy,

®Þnh lÒ trang v¨n b¶n, vÞ trÝ tr×nh bµy çc thµnh phÇn thÓ thøc,ph«ng ch÷, cì ch÷, kiÓu ch÷ vµ çc chi tiÕt tr×nh bµy kh¸c, ®îc ¸pdông ®èi víi v¨n b¶n ®îc so¹n th¶o trªn m¸y vi tÝnh sö dôngch¬ng tr×nh so¹n th¶o v¨n b¶n (nh Microsoft Word for Windows)vµ in ra giÊy; cã thÓ ¸p dông ®èi víi v¨n b¶n ®îc so¹n th¶o b»ngçc ph¬ng ph¸p hay ph¬ng tiÖn kü thuËt kh¸c hoÆc ®èi víi v¨nb¶n ®îc lµm trªn giÊy mÉu in s½n; kh«ng ¸p dông ®èi víi v¨n b¶n224


®îc in thµnh s¸ch, in trªn b¸o, t¹p chÝ vµ çc lo¹i Ên phÈm kh¸c. - Ph«ng ch÷ sö dông ®Ó tr×nh bµy v¨n b¶n ph¶i lµ çc ph«ng

ch÷ tiÕng ViÖt víi kiÓu ch÷ ch©n ph¬ng, b¶o ®¶m tÝnh trangträng, nghiªm tóc cña v¨n b¶n. §èi víi nh÷ng v¨n b¶n dïng trongtrao ®æi th«ng tin ®iÖn tö gi÷a çc c¬ quan, tæ chøc cña Nhµ níc,ph¶i sö dông çc ph«ng ch÷ cña bé m· ký tù ch÷ ViÖt (ph«ng ch÷tiÕng ViÖt Unicode) theo Tiªu chuÈn ViÖt Nam TCVN 6909:2001.

- Khæ giÊy: giÊy khæ A4 (210mm x 297mm). Çc lo¹i v¨n b¶nnh giÊy giíi thiÖu, giÊy biªn nhËn hå s¬, phiÕu göi, phiÕu chuyÓncã thÓ ®îc tr×nh bµy trªn giÊy khæ A5 (148mm x 210mm) hoÆctrªn giÊy mÉu in s½n.

- KiÓu tr×nh bµy: theo chiÒu dµi cña trang giÊy khæ A4 (®Þnhhíng b¶n in theo chiÒu dµi). Trêng hîp néi dung v¨n b¶n cã çcb¶ng, biÓu nhng kh«ng ®îc lµm thµnh çc phô lôc riªng th× v¨nb¶n cã thÓ ®îc tr×nh bµy theo chiÒu réng cña trang giÊy (®Þnhhíng b¶n in theo chiÒu réng).

- §Þnh lÒ trang v¨n b¶n (®èi víi khæ giÊy A4):+ Trang mÆt tríc:LÒ trªn: çch mÐp trªn tõ 20-25mm;LÒ díi: çch mÐp díi tõ 20-25mm; LÒ tr¸i: çch mÐp tr¸i tõ 30-35mm;LÒ ph¶i: çch mÐp ph¶i tõ 15-20mm;+ Trang mÆt sau:LÒ trªn: çch mÐp trªn tõ 20-25mm; LÒ díi: çch mÐp díi tõ 20-25mm;LÒ tr¸i: çch mÐp tr¸i tõ 15-20mm;LÒ ph¶i: çch mÐp ph¶i tõ 30-35mm.

225


VÞ trÝ tr×nh bµy çc thµnh phÇn thÓ thøc v¨n b¶n trªn méttrang giÊy khæ A4 ®îc thùc hiÖn theo S¬ ®å bè trÝ çc thµnh phÇnthÓ thøc v¨n b¶n kÌm theo Th«ng t liªn bé sè 55/2005/TTLT-BNV-VPCP.

3.2. Quy ®Þnh chung vÒ so¹n th¶o, ban hµnh v¨n b¶n hµnh chÝnh Theo quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 110/2004/N§-CP, viÖc so¹n

th¶o, ban hµnh çc v¨n b¶n hµnh chÝnh ph¶i tu©n thñ çc quy ®Þnhchung sau ®©y:

a) So¹n th¶o v¨n b¶n hµnh chÝnh - C¨n cø tÝnh chÊt, néi dung cña v¨n b¶n cÇn so¹n th¶o, ngêi

®øng ®Çu c¬ quan, tæ chøc giao cho ®¬n vÞ hoÆc ç nh©n so¹n th¶ohoÆc chñ tr× so¹n th¶o.

- §¬n vÞ hoÆc ç nh©n cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn çc c«ng viÖcsau: x¸c ®Þnh h×nh thøc, néi dung vµ ®é mËt, ®é khÈn cña v¨n b¶ncÇn so¹n th¶o; thu thËp, xö lý th«ng tin cã liªn quan; so¹n th¶ov¨n b¶n; trong trêng hîp cÇn thiÕt, ®Ò xuÊt víi ngêi ®øng ®Çu c¬quan, tæ chøc viÖc tham kh¶o ý kiÕn cña çc c¬ quan, tæ chøc hoÆc®¬n vÞ, ç nh©n cã liªn quan; nghiªn cøu tiÕp thu ý kiÕn ®Ó hoµnchØnh b¶n th¶o; tr×nh duyÖt b¶n th¶o v¨n b¶n kÌm theo tµi liÖu cãliªn quan.

b) DuyÖt b¶n th¶o, söa ch÷a, bæ sung b¶n th¶o ®· duyÖt B¶n th¶o v¨n b¶n ph¶i do ngêi cã thÈm quyÒn ký v¨n b¶n

duyÖt. Trêng hîp söa ch÷a, bæ sung b¶n th¶o v¨n b¶n ®· ®îcduyÖt ph¶i tr×nh ngêi duyÖt xem xÐt, quyÕt ®Þnh.

c) §¸nh m¸y, nh©n b¶n ViÖc ®¸nh m¸y, nh©n b¶n v¨n b¶n ph¶i b¶o ®¶m nh÷ng yªu

cÇu sau:226


- §¸nh m¸y ®óng nguyªn v¨n b¶n th¶o, ®óng thÓ thøc vµ küthuËt tr×nh bµy v¨n b¶n. Trêng hîp ph¸t hiÖn cã sù sai sãt hoÆckh«ng râ rµng trong b¶n th¶o th× ngêi ®¸nh m¸y ph¶i hái l¹i ®¬nvÞ hoÆc ç nh©n so¹n th¶o hoÆc ngêi duyÖt b¶n th¶o ®ã;

- Nh©n b¶n ®óng sè lîng quy ®Þnh;- Gi÷ g×n bÝ mËt néi dung v¨n b¶n vµ thùc hiÖn ®¸nh m¸y,

nh©n b¶n theo ®óng thêi gian quy ®Þnh.d) KiÓm tra v¨n b¶n tríc khi ký ban hµnh- Thñ trëng ®¬n vÞ hoÆc ç nh©n chñ tr× so¹n th¶o v¨n b¶n

ph¶i kiÓm tra vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ®é chÝnh x¸c cña néi dungv¨n b¶n.

- Ch¸nh V¨n phßng çc bé, c¬ quan ngang bé, c¬ quan thuécChÝnh phñ vµ Uû ban nh©n d©n çc cÊp (sau ®©y gäi t¾t lµ Ch¸nhV¨n phßng); Trëng phßng Hµnh chÝnh ë nh÷ng c¬ quan, tæ chøckh«ng cã v¨n phßng (sau ®©y gäi t¾t lµ Trëng phßng Hµnh chÝnh);ngêi ®îc giao tr¸ch nhiÖm gióp ngêi ®øng ®Çu c¬ quan, tæ chøcqu¶n lý c«ng t¸c v¨n th ë nh÷ng c¬ quan, tæ chøc kh¸c (sau ®©ygäi t¾t lµ ngêi ®îc giao tr¸ch nhiÖm) ph¶i kiÓm tra vµ chÞu tr¸chnhiÖm vÒ h×nh thøc, thÓ thøc, kü thuËt tr×nh bµy vµ thñ tôc banhµnh v¨n b¶n.

®) Ký v¨n b¶n- ë c¬ quan, tæ chøc lµm viÖc theo chÕ ®é thñ trëng, ngêi

®øng ®Çu c¬ quan, tæ chøc cã thÈm quyÒn ký tÊt c¶ v¨n b¶n cña c¬quan, tæ chøc. Ngêi ®øng ®Çu c¬ quan, tæ chøc cã thÓ giao cho cÊpphã cña m×nh ký thay (KT.) çc v¨n b¶n thuéc çc lÜnh vùc ®îcph©n c«ng phô tr¸ch.

- ë c¬ quan, tæ chøc lµm viÖc chÕ ®é tËp thÓ: ®èi víi nh÷ng vÊn®Ò quan träng cña c¬ quan, tæ chøc mµ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt

227


hoÆc theo ®iÒu lÖ cña tæ chøc, ph¶i ®îc th¶o luËn tËp thÓ vµ quyÕt®Þnh theo ®a sè, ngêi ®øng ®Çu c¬ quan, tæ chøc thay mÆt (TM.)tËp thÓ l·nh ®¹o ký çc v¨n b¶n cña c¬ quan, tæ chøc; cÊp phã cñangêi ®øng ®Çu vµ çc thµnh viªn gi÷ chøc vô l·nh ®¹o kh¸c ®îcthay mÆt tËp thÓ, ký thay ngêi ®øng ®Çu c¬ quan, tæ chøc nh÷ngv¨n b¶n theo uû quyÒn cña ngêi ®øng ®Çu vµ nh÷ng v¨n b¶nthuéc çc lÜnh vùc ®îc ph©n c«ng phô tr¸ch. ViÖc ký v¨n b¶n vÒnh÷ng vÊn ®Ò kh¸c ®îc thùc hiÖn nh ®èi víi c¬ quan, tæ chøc lµmviÖc theo chÕ ®é thñ trëng.

- Trong trêng hîp ®Æc biÖt, ngêi ®øng ®Çu c¬ quan, tæ chøccã thÓ uû quyÒn cho mét çn bé phô tr¸ch díi m×nh mét cÊp kýthõa uû quyÒn (TUQ.) mét sè v¨n b¶n mµ m×nh ph¶i ký. ViÖc giaoký thõa uû quyÒn ph¶i ®îc quy ®Þnh b»ng v¨n b¶n vµ giíi h¹ntrong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Ngêi ®îc uû quyÒn kh«ng ®îcuû quyÒn l¹i cho ngêi kh¸c ký.

- Ngêi ®øng ®Çu c¬ quan, tæ chøc cã thÓ giao cho Ch¸nh V¨nphßng, Trëng phßng Hµnh chÝnh hoÆc trëng mét sè ®¬n vÞ kýthõa lÖnh (TL.) mét sè lo¹i v¨n b¶n. ViÖc giao ký thõa lÖnh ph¶i®îc quy ®Þnh cô thÓ trong quy chÕ ho¹t ®éng hoÆc quy chÕ c«ngt¸c v¨n th cña c¬ quan, tæ chøc.

- Khi ký v¨n b¶n kh«ng dïng bót ch×; kh«ng dïng mùc ®á hoÆcçc thø mùc dÔ phai.

e) B¶n sao v¨n b¶n H×nh thøc sao: sao y b¶n chÝnh, trÝch sao hoÆc sao lôc; tªn c¬

quan, tæ chøc sao v¨n b¶n; sè, ký hiÖu b¶n sao; ®Þa danh vµ ngµy,th¸ng, n¨m sao; chøc vô, hä tªn vµ ch÷ ký cña ngêi cã thÈmquyÒn; dÊu cña c¬ quan, tæ chøc sao v¨n b¶n; n¬i nhËn. B¶n sao yb¶n chÝnh, b¶n trÝch sao vµ b¶n sao lôc ®îc thùc hiÖn theo ®óngthÓ thøc quy ®Þnh cã gi¸ trÞ ph¸p lý nh b¶n chÝnh. B¶n sao chôp228


c¶ dÊu vµ ch÷ ký cña v¨n b¶n kh«ng ®îc thùc hiÖn theo ®óng thÓthøc quy ®Þnh chØ cã gi¸ trÞ th«ng tin, tham kh¶o.

3.3. Quy tr×nh, thñ tôc so¹n th¶o, ban hµnh quyÕt ®Þnh hµnhchÝnh vµ v¨n b¶n hµnh chÝnh ç biÖt kh¸c ë chÝnh quyÒn cÊp x·

a) QuyÕt ®Þnh hµnh chÝnh (ç biÖt) cña Uû ban nh©n d©n cÊp x·- Nh÷ng trêng hîp ban hµnh quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh (ç biÖt)

ë Uû ban nh©n d©n cÊp x·Theo quy ®Þnh ph¸p luËt, Uû ban nh©n d©n cÊp x· th¶o luËn

tËp thÓ vµ quyÕt ®Þnh theo ®a sè çc vÊn ®Ò sau ®©y: Ch¬ng tr×nhlµm viÖc cña Uû ban nh©n d©n; KÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x·héi, dù to¸n ng©n s¸ch, quyÕt to¸n ng©n s¸ch hµng n¨m vµ quü dùtr÷ cña ®Þa ph¬ng tr×nh Héi ®ång nh©n d©n quyÕt ®Þnh; KÕ ho¹ch®Çu t, x©y dùng çc c«ng tr×nh träng ®iÓm ë ®Þa ph¬ng tr×nh Héi®ång nh©n d©n quyÕt ®Þnh; KÕ ho¹ch huy ®éng nh©n lùc, tµi chÝnh®Ó gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò cÊp b¸ch cña ®Þa ph¬ng tr×nh Héi ®ångnh©n d©n quyÕt ®Þnh; Çc biÖn ph¸p thùc hiÖn nghÞ quyÕt cña Héi®ång nh©n d©n vÒ kinh tÕ - x· héi; Th«ng qua b¸o ço cña Uû bannh©n d©n tríc khi tr×nh Héi ®ång nh©n d©n; §Ò ¸n thµnh lËp míi,s¸p nhËp, gi¶i thÓ çc c¬ quan chuyªn m«n thuéc Uû ban nh©n d©nvµ viÖc thµnh lËp míi, nhËp, chia, ®iÒu chØnh ®Þa giíi hµnh chÝnhë ®Þa ph¬ng (§iÒu 124 LuËt Tæ chøc Héi ®ång nh©n d©n vµ Uûban nh©n d©n n¨m 2003).

Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x· cã nh÷ng nhiÖm vô vµ quyÒnh¹n sau ®©y:

+ L·nh ®¹o c«ng t¸c cña Uû ban nh©n d©n, çc thµnh viªn cñaUû ban nh©n d©n, çc c¬ quan chuyªn m«n thuéc Uû ban nh©n d©nth«ng qua viÖc ®«n ®èc, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn HiÕn ph¸p, luËt,çc v¨n b¶n cña c¬ quan nhµ níc cÊp trªn, nghÞ quyÕt cña Héi®ång nh©n d©n vµ quyÕt ®Þnh, chØ thÞ cña Uû ban nh©n d©n cïng

229


cÊp; QuyÕt ®Þnh çc vÊn ®Ò thuéc nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña Uû bannh©n d©n cÊp m×nh, trõ çc vÊn ®Ò Uû ban nh©n d©n cÊp x· th¶oluËn tËp thÓ vµ quyÕt ®Þnh theo ®a sè; ¸p dông çc biÖn ph¸pnh»m c¶i tiÕn lÒ lèi lµm viÖc; Qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh bé m¸y hµnhchÝnh ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶; Ng¨n ngõa vµ ®Êu tranh chèng çcbiÓu hiÖn quan liªu, v« tr¸ch nhiÖm, h¸ch dÞch, cöa quyÒn, thamnhòng, l·ng phÝ vµ çc biÓu hiÖn tiªu cùc kh¸c cña çn bé, c«ngchøc vµ trong bé m¸y chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng; Tæ chøc viÖc tiÕpd©n, xÐt vµ gi¶i quyÕt kiÕn nghÞ, khiÕu n¹i, tè ço cña nh©n d©ntheo quy ®Þnh cña ph¸p luËt;

+ TriÖu tËp vµ chñ täa çc phiªn häp cña Uû ban nh©n d©n;+ §×nh chØ viÖc thi hµnh hoÆc b·i bá nh÷ng v¨n b¶n tr¸i ph¸p

luËt cña c¬ quan chuyªn m«n thuéc Uû ban nh©n d©n cÊp m×nh;+ ChØ ®¹o vµ ¸p dông çc biÖn ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt çc c«ng viÖc

®ét xuÊt, khÈn cÊp trong phßng, chèng thiªn tai, ch¸y, næ, dÞchbÖnh, an ninh, trËt tù vµ b¸o ço Uû ban nh©n d©n trong phiªn häpgÇn nhÊt.

§Ó thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n nªu trªn, ChñtÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x· ban hµnh nh÷ng quyÕt ®Þnh vµ chØthÞ ç biÖt.

- Yªu cÇu cô thÓ trong so¹n th¶o, ban hµnh quyÕt ®Þnh+ QuyÕt ®Þnh ç biÖt ®îc ban hµnh cÇn ®¶m b¶o nh÷ng yªu

cÇu hîp ph¸p nh: phï hîp víi nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖnhµnh; trong ph¹m vi thÈm quyÒn cña Uû ban nh©n d©n cÊp x·; cãnh÷ng c¨n cø hoÆc lý do x¸c thùc; ®óng h×nh thøc vµ thñ tôc doph¸p luËt quy ®Þnh. Nh÷ng v¨n b¶n ®· ®îc mÉu ho¸ cÇn ®îc ¸pdông triÖt ®Ó nghiªm tóc. §ång thêi, quyÕt ®Þnh ®ã còng ph¶i ®¶mb¶o nh÷ng yªu cÇu hîp lý nh: ®¶m b¶o hµi hoµ lîi Ých nhµ níc,tËp thÓ vµ ç nh©n; cã tÝnh cô thÓ vµ phï hîp víi tõng vÊn ®Ò, víi230


çc ®èi tîng thùc hiÖn; ban hµnh ®óng lóc, phï hîp víi nhu cÇuqu¶n lý; cã tÝnh hÖ thèng toµn diÖn, çc biÖn ph¸p ®Ò ra trong quyÕt®Þnh ph¶i phï hîp, ®ång bé víi çc biÖn ph¸p trong çc quyÕt ®Þnhcã liªn quan; ®îc viÕt râ rµng, chÝnh x¸c, dÔ hiÓu vµ ng¾n gän;

+ QuyÕt ®Þnh cã thÓ trùc tiÕp ®a ra çc quy ®Þnh hoÆc gi¸ntiÕp th«ng qua çc v¨n b¶n phô hoÆc çc phô lôc. Khi ban hµnhkÌm theo v¨n b¶n phô th× thêng kh«ng qu¸ 5 ®iÒu, trong ®ã ®iÒu1 thêng lµ: �Ban hµnh kÌm theo quyÕt ®Þnh nµy Quy chÕ ... �. Çc®iÒu ®îc tr×nh bµy c« ®äng, kh«ng dïng çc c©u vµ tõ chuyÓntiÕp, ®îc s¾p xÕp theo tr×nh tù l« gÝc nhÊt ®Þnh. Trong phÇn ®iÒukho¶n thi hµnh cÇn nªu râ, cô thÓ (nh÷ng) ®èi tîng chÞu tr¸chnhiÖm thi hµnh. Khi nªu çc ®èi tîng thi hµnh nªn ®Ó ®èi tîngchÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh lªn tríc, sau ®ã míi ®Õn çc ®èi tîng cãliªn quan;

+ Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n ký çc v¨n b¶n ç biÖt cña Uû bannh©n d©n vµ cã thÓ giao cho cÊp phã ký thay nh÷ng v¨n b¶n thuéclÜnh vùc ®îc ph©n c«ng.

+ Mäi quyÕt ®Þnh sai tr¸i (kh«ng hîp ph¸p hoÆc/vµ kh«ng hîplý) cÇn ®îc xö lý kÞp thêi. Mäi quyÕt ®Þnh xö lý ph¶i ®îc thÓhiÖn b»ng v¨n b¶n t¬ng øng theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËthiÖn hµnh.

- MÉu thÓ thøc quyÕt ®ÞnhQuyÕt ®Þnh trùc tiÕp ®a ra quy ®Þnh (Xem BiÓu mÉu 1, tr.243)MÉu phô lôc kÌm theo quyÕt ®Þnh (Xem BiÓu mÉu 2, tr.245)b) Çc v¨n b¶n hµnh chÝnh kh¸cb.1) C«ng v¨n* Néi dung c«ng v¨nC«ng v¨n lµ lo¹i v¨n b¶n kh«ng cã tªn lo¹i, ®îc dïng ®Ó th«ng

231


tin trong ho¹t ®éng giao dÞch, trao ®æi c«ng t¸c,... gi÷a çc chñ thÓcã thÈm quyÒn ®Ó gi¶i quyÕt çc nhiÖm vô cã liªn quan.

C«ng v¨n cã thÓ lµ v¨n b¶n néi bé hoÆc v¨n b¶n ®Õn vµ ®i, víiçc néi dung chñ yÕu sau ®©y:

- Th«ng b¸o mét (hoÆc mét vµi) vÊn ®Ò trong ho¹t ®éng c«ngvô ®îc t¹o nªn do mét v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt ®· ban hµnh.

- Híng dÉn thùc hiÖn v¨n b¶n cña cÊp trªn.- Th«ng b¸o mét sè ho¹t ®éng dù kiÕn x¶y ra, vÝ dô, vÒ viÖc më

líp ®µo t¹o, båi dìng...- Xin ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò nµo ®ã trong ho¹t ®éng cña c¬ quan.- Tr×nh kÕ ho¹ch míi, ®Ò nghÞ míi lªn cÊp trªn.- X¸c nhËn vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña c¬ quan.- Th¨m hái, c¶m ¬n, phóc ®¸p. - v.v...Phï hîp víi tõng néi dung cã thÓ cã çc lo¹i c«ng v¨n nh:

híng dÉn, gi¶i thÝch, phóc ®¸p, ®«n ®èc, giao dÞch, ®Ò nghÞ, ®ÒxuÊt, th¨m hái, c¶m ¬n, chèi tõ...

Néi dung cña c«ng v¨n thêng bao gåm:- §Æt vÊn ®Ò: nªu lý do, c¬ së ban hµnh. Th«ng thêng ®îc b¾t

®Çu b»ng çc côm ng÷ sau: �Phóc ®¸p C«ng v¨n sè ...��Uû ban nh©n d©n x·... chóng t«i ®· nhËn ®îc c«ng v¨n cña

quý ... sè: ... ngµy ... th¸ng ... n¨m ... vÒ vÊn ®Ò nªu trªn, chóng t«ixin cã ý kiÕn nh sau:...�

�Võa qua nh©n dÞp kû niÖm ... ngµy ... vµ ®ãn nhËn Hu©nch¬ng ... Uû ban nh©n d©n x· chóng t«i ®· nhËn ®îc nhiÒu th,232


®iÖn chóc mõng vµ quµ tÆng cña c¬ quan, ç nh©n göi tíi�- Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò: tr×nh bµy yªu cÇu gi¶i quyÕt. Néi dung cÇn

tr×nh bµy cô thÓ, râ rµng, ®i th¼ng vµo träng t©m vÊn ®Ò ®Æt ra(®îc nªu ë trÝch yÕu), theo híng viÖn dÉn, gi¶i quyÕt vµ kÕt luËnvÊn ®Ò. Çch hµnh v¨n cÇn phï hîp tõng lo¹i c«ng v¨n, song ph¶ilu«n b¶o ®¶m tÝnh thuyÕt phôc nh»m lµm cho ngêi ®äc cã thÓ tinvµo nh÷ng ®iÒu c«ng v¨n ®· nªu ra, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi chonghiªn cøu gi¶i quyÕt.

- KÕt luËn vÊn ®Ò: ViÕt ng¾n gän, kh¼ng ®Þnh thªm nh÷ng néidung ®· nªu, hoÆc lµm s¸ng tá thªm yªu cÇu thùc hiÖn, nhÊn m¹nhtr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt v¨n b¶n khi cÇn thiÕt. PhÇn kÕt luËn nµycã thÓ mang s¾c th¸i biÓu c¶m, dï thùc chÊt chØ mang tÝnh h×nhthøc, th«ng qua çc c©u kÕt nh:

�RÊt mong sím nhËn ®îc v¨n b¶n cña quý c¬ quan gãp ý kiÕncho b¶n ®Ò ¸n cña chóng t«i.

Xin ch©n thµnh c¶m ¬n!��Chóc çc ®ång chÝ sím kh¾c phôc ®îc hËu qu¶ nÆng nÒ cña

®ît b·o lò võa qua ®Ó dÇn dÇn æn ®Þnh ®êi sèng nh©n d©n, tiÕp tôcphÊn ®Êu x©y dùng ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi tØnh nhµ.

Xin göi tíi çc ®ång chÝ lêi chµo th©n ¸i!�* MÉu thÓ thøc c«ng v¨n (theo MÉu 2.3 - C«ng v¨n hµnh chÝnh,

theo Th«ng t liªn tÞch sè 55/2005/TTLT-BNV-VPCP) (Xem BiÓumÉu 3, tr.246)

* C«ng v¨n mêi häp- C«ng v¨n mêi häp lµ v¨n b¶n ®Ó çc c¬ quan nhµ níc triÖu

tËp chÝnh thøc çc c¬ quan, tæ chøc, ç nh©n h÷u quan ®Õn dù häp,héi nghÞ, th¶o luËn... vÒ çc vÊn ®Ò cã liªn quan.

- C«ng v¨n mêi häp cã thÓ thøc vµ néi dung rÊt gÇn víi giÊy233


mêi häp. CÇn lu ý ®iÓm nµy ®Ó tuú trêng hîp mµ sö dông chothÝch hîp.

- Néi dung mêi häp thêng bao gåm:+ §Æt vÊn ®Ò: nªu lý do tæ chøc cuéc häp;+ Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò: nªu néi dung chÝnh cña cuéc häp (vÒ vÊn

®Ò g×), thêi gian, ®Þa ®iÓm häp, nh÷ng ®Ò nghÞ, yªu cÇu cÇn thiÕt(nh chuÈn bÞ tríc tµi liÖu, b¸o ço, ý kiÕn...). Trong trêng hîpcÇn thiÕt cã thÓ göi kÌm theo ch¬ng tr×nh nghÞ sù hoÆc nªu rânh÷ng yªu cÇu vÒ trang phôc, lÔ phôc;

+ PhÇn kÕt luËn: nªu yªu cÇu ®Õn häp ®óng thµnh phÇn ®îcmêi vµ nÕu kh«ng ®Õn dù ®îc xin th«ng b¸o cho biÕt theo ®Þa chØ... tríc ngµy ... giê ...

MÉu c«ng v¨n mêi häp (Xem BiÓu mÉu 4, tr.248)b.2) Th«ng b¸o

* Néi dung vµ bè côc cña th«ng b¸o- Th«ng b¸o lµ v¨n b¶n th«ng tin vÒ çc ho¹t ®éng cña c¬ quan

nhµ níc, tæ chøc x· héi. Th«ng b¸o cã cÊu tróc néi dung nh sau:+ Th«ng b¸o mét (hoÆc mét vµi) vÊn ®Ò trong ho¹t ®éng c«ng

vô ®îc t¹o nªn do mét v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt ®· ban hµnh.+ Th«ng b¸o mét sè ho¹t ®éng ®ang thùc hiÖn hoÆc dù kiÕn x¶y

ra, vÝ dô, vÒ viÖc më líp ®µo t¹o, båi dìng...+ Th«ng b¸o kÕ ho¹ch míi, ®Ò nghÞ míi lªn cÊp trªn. + Th«ng b¸o kÕt luËn vÒ néi dung héi nghÞ, cuéc häp...- Víi néi dung ®a d¹ng nh vËy, cÇn lu ý kh«ng nhÇm lÉn

c«ng v¨n mang tÝnh chÊt th«ng b¸o víi th«ng b¸o. - Th«ng b¸o thêng cã bè côc gåm:

234


+ §Æt vÊn ®Ò: kh«ng tr×nh bµy lý do, mµ giíi thiÖu trùc tiÕpnh÷ng vÊn ®Ò cÇn th«ng b¸o;

+ Néi dung th«ng b¸o: §èi víi th«ng b¸o truyÒn ®¹t chñtr¬ng, chÝnh s¸ch, quyÕt ®Þnh, chØ thÞ cÇn nh¾c l¹i tªn v¨n b¶n®îc truyÒn ®¹t, tãm t¾t néi dung c¬ b¶n cña v¨n b¶n ®ã vµ yªucÇu qu¸n triÖt, triÓn khai, thùc hiÖn. §èi víi th«ng b¸o vÒ kÕt qu¶çc héi nghÞ, cuéc häp ph¶i nªu ngµy, giê häp, thµnh phÇn thamdù, ngêi chñ tr×; tãm t¾t néi dung héi nghÞ, çc quyÕt ®Þnh, nghÞquyÕt nÕu cã cña héi nghÞ, cuéc häp ®ã. §èi víi th«ng b¸o vÒ nhiÖmvô ®îc giao ghi râ, ng¾n gän, ®Çy ®ñ nhiÖm vô, nh÷ng yªu cÇukhi thùc hiÖn nhiÖm vô, çc biÖn ph¸p cÇn ¸p dông ®Ó triÓn khai,thùc hiÖn.

Th«ng b¸o vÒ th«ng tin ho¹t ®éng nªu râ néi dung ho¹t ®éngqu¶n lý, lý do tiÕn hµnh vµ thêi gian tiÕn hµnh ho¹t ®éng ®ã.

Th«ng b¸o vÒ kÕt luËn cña mét cÊp cã thÈm quyÒn cÇn nªu râhä tªn cÊp cã thÈm quyÒn ®ã, néi dung cuéc häp dÉn ®Õn kÕt luËn,thµnh phÇn b¸o ço viªn, néi dung cña kÕt luËn, vµ chØ râ nh÷ngc¬ quan, tæ chøc, ç nh©n cã tr¸ch nhiÖm thi hµnh.

Th«ng b¸o ph¶i ®îc viÕt ng¾n gän, cô thÓ, dÔ hiÓu, ®ñ lîngth«ng tin cÇn thiÕt.

+ KÕt thóc th«ng b¸o: nh¾c l¹i néi dung chÝnh, träng t©m cÇnnhÊn m¹nh, lu ý ngêi ®äc hoÆc mét néi dung x· giao, çm ¬n nÕuxÐt thÊy cÇn thiÕt.

* MÉu thÓ thøc th«ng b¸o (Xem BiÓu mÉu 5, tr.250.)* MÉu th«ng b¸o kÕt luËn (Xem BiÓu mÉu 6, tr.251)b.3) B¸o ço* Néi dung vµ bè côc cña b¸o ço- B¸o ço lµ v¨n b¶n tr×nh bµy nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc trong

235


ho¹t ®éng cña c¬ quan nhµ níc, tæ chøc x· héi nh»m gióp cho viÖc®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc tÕ qu¶n lý, l·nh ®¹o, lµ c¨n cø ®Ó cÊp trªnra quyÕt ®Þnh qu¶n lý phï hîp.

- B¸o ço ph¶i cã néi dung trung thùc, chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ, kÞpthêi. B¸o ço cã thÓ lµ b¸o ço thêng kú, b¸o ço ®ét xuÊt, b¸o ços¬ kÕt, b¸o ço tæng kÕt, b¸o ço chuyªn ®Ò,... B¸o ço cã cÊu trócnéi dung nh sau:

+ §Æt vÊn ®Ò: nªu nh÷ng ®iÓm chÝnh vÒ chñ tr¬ng c«ng t¸c,nhiÖm vô ®îc giao vµ hoµn c¶nh thùc hiÖn;

+ Néi dung b¸o ço: kiÓm ®iÓm nh÷ng viÖc ®· lµm, nh÷ng viÖc®· hoµn thµnh, nh÷ng viÖc cha hoµn thµnh, nh÷ng u khuyÕt®iÓm cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn; ®¸nh gi¸ kÕt qu¶, chØ ra nguyªnnh©n thµnh c«ng vµ thÊt b¹i;

+ KÕt thóc b¸o ço: kiÕn nghÞ nh÷ng ph¬ng híng, gi¶i ph¸pkh¾c phôc tån t¹i trong ho¹t ®éng tiÕp theo, nhËn ®Þnh triÓn väng,nªu kiÕn nghÞ nÕu cã.

* Yªu cÇu so¹n th¶o- B¸o ço ®îc viÕt trung thùc, kh«ng thªm bít, kh«ng bãp

mÐo hoÆc xuyªn t¹c sù thËt, kh¸ch quan ®¸nh gi¸ t×nh h×nh, cãth«ng tin cô thÓ, träng ®iÓm. Cã thÓ dïng biÓu mÉu, s¬ ®å, b¶n ®èichiÕu ®Ó minh ho¹ cho çc luËn ®iÓm, nh»m t¨ng thªm ®é tin cËycña b¸o ço.

- Hµnh v¨n ng¾n gän, râ rµng, m¹ch l¹c, kh«ng cÇu kú, khoatr¬ng, sa vµo chi tiÕt rêm rµ. Néi dung cña b¸o ço lµ mét v¨nb¶n m« t¶ chø kh«ng ph¶i suy luËn, tøc lµ kh«ng ®a ra nh÷ngluËn gi¶i mang tÝnh s¸ng t¹o, kiÕn nghÞ (nh trong tê tr×nh), mµchØ ®îc tr×nh bµy nh÷ng ®¸nh gi¸, nhËn ®Þnh dùa trªn kÕt qu¶ ®·kh¶o s¸t, m« t¶. Çc vÊn ®Ò ®a ra ph¶i ®îc m« t¶ ®Çy ®ñ, chÝnhx¸c vµ cã tÝnh kh¸i qu¸t, ®ång thêi ph¶i cô thÓ. 236


- Khi so¹n th¶o b¸o ço (nhÊt lµ b¸o ço thêng kú) ngêi so¹nth¶o th«ng thêng ph¶i c¨n cø vµo mÉu, vµo quy ®Þnh cña cÊp trªn- cÊp nhËn b¸o ço, v× trong nhiÒu trêng hîp cÊp nhËn b¸o ço ®·cã híng dÉn lµm b¸o ço theo çc yªu cÇu, mÉu, cét, môc thèngkª. Trong trêng hîp nµy ngêi b¸o ço kh«ng ®îc tuú tiÖn c¾t báçc yªu cÇu, thay ®æi cét, môc ®· ®îc quy ®Þnh v× bÊt cø lý do g×.Trong trêng hîp kh«ng cã mÉu quy ®Þnh ngêi lµm b¸o ço ph¶itù x¸c ®Þnh çc yªu cÇu, néi dung vµ môc ®Ých th«ng qua viÖc c¨ncø vµo yªu cÇu, môc ®Ých vµ ®èi chiÕu kÕt qu¶ c«ng t¸c.

- Sau khi x¸c ®Þnh râ môc tiªu, yªu cÇu, ngêi lµm b¸o ço b¾ttay vµo thu thËp tµi liÖu ®Ó viÕt ®îc mét b¸o ço t¬ng øng víithùc tr¹ng c«ng t¸c. Mét b¸o ço cã chÊt lîng ph¶i cã ®ñ hai yÕutè: têng tr×nh vÊn ®Ò vµ kiÕn nghÞ vÒ vÊn ®Ò.

* MÉu thÓ thøc b¸o ço (Xem BiÓu mÉu 7, tr.253)b.4) Tê tr×nh* Néi dung vµ bè côc cña tê tr×nh- Tê tr×nh lµ v¨n b¶n ®Ò xuÊt víi cÊp trªn mét vÊn ®Ò míi, xin

cÊp trªn phª duyÖt. §ã cã thÓ lµ mét chñ tr¬ng, mét ph¬ng ¸nc«ng t¸c, mét chÝnh s¸ch, mét chÕ ®é, mét tiªu chuÈn, ®Þnh møchoÆc mét ®Ò nghÞ, bá sung, b·i bæ mét v¨n b¶n, quy ®Þnh lçi thêihoÆc lµ nh÷ng vÊn ®Ò th«ng thêng trong ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý ëc¬ quan nh më réng quy m«, thay ®æi chøc n¨ng ho¹t ®éng, x©ydùng thªm c¬ së vËt chÊt.

- Tê tr×nh cã cÊu tróc néi dung nh sau:+ §Æt vÊn ®Ò: nªu lý do ®a ra néi dung tr×nh duyÖt, ph©n tÝch

nh÷ng c¨n cø thùc tÕ lµm næi bËt çc nhu cÇu bøc thiÕt cña vÊn ®ÒcÇn tr×nh duyÖt;

+ Néi dung tê tr×nh: nªu tãm t¾t néi dung cña ®Ò nghÞ míi, çc237


ph¬ng ¸n kh¶ thi mét çch cô thÓ, râ rµng, kh«ng ph©n tÝchchung chung. Çc luËn cø kÌm theo tµi liÖu ph¶i cã th«ng tin trungthùc, ®é tin cËy cao. Ph©n tÝch nh÷ng ph¶n øng cã thÓ x¶y ra xoayquanh ®Ò nghÞ míi nÕu ®îc ¸p dông, nh÷ng khã kh¨n, thuËn lîikhi triÓn khai thùc hiÖn; nh÷ng biÖn ph¸p cÇn kh¾c phôc ph¶i®îc tr×nh bµy kh¸ch quan, tr¸nh nh÷ng nhËn xÐt chñ quan, thiªnvÞ. Nªu ý nghÜa, t¸c dông cña ®Ò nghÞ míi ®èi víi s¶n xuÊt, ®êi sèngx· héi, c«ng t¸c l·nh ®¹o, qu¶n lý;

+ KÕt thóc tê tr×nh: ®a ra kiÕn nghÞ cÊp trªn xem xÐt chÊpthuËn ®Ò xuÊt míi ®· nªu ®Ó sím ®îc triÓn khai thùc hiÖn. Cã thÓnªu mét vµi ph¬ng ¸n ®Ó cÊp trªn duyÖt, nh»m khi cÇn thiÕt cãthÓ chuyÓn ®æi ph¬ng ¸n. KiÕn nghÞ ph¶i x¸c ®¸ng. Tê tr×nh cãthÓ ®Ýnh kÌm theo çc v¨n b¶n phô ®Ó minh ho¹ cho çc ph¬ng¸n ®îc ®Ò xuÊt trong tê tr×nh.

* Yªu cÇu so¹n th¶o- Cã thÓ mÉu ho¸ tê tr×nh ®èi víi nh÷ng c«ng viÖc th«ng dông

nh tr×nh duyÖt v¨n b¶n; kÕ ho¹ch s¶n xuÊt - kinh doanh ng¾nh¹n,... §èi víi nh÷ng c«ng viÖc hµng ngµy, ®¬n gi¶n th× nªn lµmphiÕu tr×nh. Kh«ng nªn dïng tê tr×nh thay thÕ cho nh÷ng v¨n b¶nkh¸c nh b¸o ço, c«ng th,�

- TÊt c¶ çc tê tr×nh ®Òu ph¶i thùc hiÖn ®óng çc quy ®Þnhhµnh chÝnh, néi dung tr×nh ph¶i râ rµng. Trêng hîp kh«ng ®óngçc quy ®Þnh hoÆc néi dung kh«ng râ, v¨n phßng sÏ tr¶ l¹i, ®¬n vÞtr×nh ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ sù chËm trÔ ®ã. Çc tê tr×nh ®Òuph¶i do l·nh ®¹o çc ®¬n vÞ, bé phËn ký tr×nh. V¨n phßng thùc hiÖnviÖc tãm t¾t néi dung tr×nh, kiÕn nghÞ cña ®¬n vÞ tr×nh vµo �PhiÕutr×nh gi¶i quyÕt c«ng viÖc� ®Ó tr×nh ban l·nh ®¹o phª duyÖt. Çc®¬n vÞ c¨n cø ý kiÕn phª duyÖt cña ban l·nh ®¹o trªn phiÕu tr×nhgi¶i quyÕt c«ng viÖc ®Ó thùc hiÖn vµ lu v¨n b¶n gèc theo quy ®Þnh.

* MÉu thÓ thøc tê tr×nh (Xem BiÓu mÉu 8, tr.254)238


b.5) Biªn b¶n* Néi dung cña biªn b¶n- Biªn b¶n lµ v¨n b¶n hµnh chÝnh dïng ®Ó ghi chÐp l¹i nh÷ng

sù viÖc ®· x¶y ra hoÆc ®ang x¶y ra trong ho¹t ®éng cña çc c¬quan, tæ chøc do nh÷ng ngêi chøng kiÕn thùc hiÖn. Trong ®ã, cãthÓ thÊy biªn b¶n héi nghÞ lµ lo¹i v¨n b¶n hµnh chÝnh dïng ®Ó ghichÐp l¹i, ph¶n ¸nh l¹i nh÷ng ý kiÕn th¶o luËn cña héi nghÞ, nh÷ngkÕt luËn, quyÕt ®Þnh cña héi nghÞ.

- Biªn b¶n héi nghÞ lµ c¬ së ®Ó ban hµnh çc v¨n b¶n nh nghÞquyÕt, quyÕt ®Þnh, chØ thÞ,... Biªn b¶n héi nghÞ cßn lµ c¬ së ®Ó kiÓmtra viÖc thùc hiÖn çc quyÕt ®Þnh cña héi nghÞ.

* Ph©n lo¹i biªn b¶n - Biªn b¶n héi nghÞ, cuéc häp: dïng ®Ó ghi chÐp l¹i diÔn biÕn

cña héi nghÞ. Biªn b¶n héi nghÞ th«ng thêng gåm hai phÇn:+ PhÇn dÉn: giíi thiÖu môc ®Ých cuéc häp, thêi gian, ®Þa ®iÓm,

thµnh phÇn tham dù, ch¬ng tr×nh nghÞ sù, chñ to¹, th ký, giíithiÖu ®¹i biÓu tham dù.

+ PhÇn néi dung: diÔn v¨n khai m¹c, b¸o ço, tham luËn, ýkiÕn th¶o luËn, biÓu quyÕt (nÕu cã) th«ng qua çc v¨n kiÖn, lêi kÕtthóc vµ bÕ m¹c. Néi dung çc ph¸t biÓu nÕu cã v¨n b¶n kÌm theoth× chØ ghi tªn ngêi tr×nh bµy vµ ghi �xem v¨n b¶n kÌm theo�; nÕukh«ng cã v¨n b¶n th× ghi tãm t¾t néi dung.

Biªn b¶n héi nghÞ lµ mét bé phËn cÊu thµnh hå s¬ héi nghÞ vµcÇn ph¶i ®îc ban hµnh ®óng theo quy ®Þnh.

- Biªn b¶n sù viÖc x¶y ra: ghi thêi gian vµ ®Þa ®iÓm lËp biªnb¶n, thµnh phÇn tham dù, diÔn biÕn vô viÖc x¶y ra, kÕt luËnbíc ®Çu vÒ nguyªn nh©n x¶y ra sù viÖc, ai lµ ngêi chÞu tr¸chnhiÖm chÝnh.

239


- Biªn b¶n bµn giao, nghiÖm thu c«ng viÖc: ghi nh÷ng c¨n cøcña viÖc bµn giao, ngµy th¸ng n¨m, ®Þa ®iÓm, thµnh phÇn tham giavµ nh÷ng néi dung bµn giao.

- Çc lo¹i biªn b¶n kh¸c nh: biªn b¶n hoµ gi¶i, biªn b¶n xö lývi ph¹m,... Mét sè biªn b¶n lo¹i nµy ®· ®îc quy ®Þnh bëi ph¸pluËt, vÝ dô:

Biªn b¶n xö lý vi ph¹m kû luËt lao ®éng gåm çc néi dung chñyÕu sau ®©y: Ngµy, th¸ng, n¨m, ®Þa ®iÓm xö lý vi ph¹m kû luËtlao ®éng; hä, tªn, chøc tr¸ch nh÷ng ngêi cã mÆt; hµnh vi vi ph¹mkû luËt lao ®éng, møc ®é vi ph¹m, møc ®é thiÖt h¹i g©y ra chodoanh nghiÖp (nÕu cã); ý kiÕn cña ®¬ng sù, cña ngêi bµo ch÷a,hoÆc ngêi lµm chøng (nÕu cã); ý kiÕn cña ®¹i diÖn Ban chÊp hµnhC«ng ®oµn c¬ së; kÕt luËn vÒ h×nh thøc xö lý vi ph¹m kû luËt lao®éng, møc ®é thiÖt h¹i, møc båi thêng vµ ph¬ng thøc båi thêng(nÕu cã); ®¬ng sù, ®¹i diÖn Ban chÊp hµnh C«ng ®oµn c¬ së, ngêicã thÈm quyÒn xö lý vi ph¹m kû luËt lao ®éng ký vµo biªn b¶n.§¬ng sù, ®¹i diÖn Ban chÊp hµnh C«ng ®oµn c¬ së cã quyÒn ghi ýkiÕn b¶o lu; nÕu kh«ng ký th× ph¶i ghi râ lý do.

CÇn lu ý, biªn b¶n xö lý chØ cã thÓ lµ mét trong nh÷ng b»ngchøng quan träng ®Ó ban hµnh nh÷ng quyÕt ®Þnh t¬ng øng,kh«ng nªn (vµ kh«ng ®îc) sö dông biªn b¶n ®Ó thay thÕ chonh÷ng v¨n b¶n ®a ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý.

* CÊu tróc néi dung biªn b¶n vµ yªu cÇu so¹n th¶o- §Æt vÊn ®Ò: ghi râ thêi gian lËp biªn b¶n, ®Þa ®iÓm, thµnh

phÇn tham gia.- Néi dung biªn b¶n: ghi diÔn biÕn sù kiÖn. Néi dung biªn b¶n ph¶i ®îc ghi chÐp chÝnh x¸c, cô thÓ, trung

thùc çc sè liÖu, sù kiÖn, kh«ng suy ®o¸n chñ quan mµ ®i vµo trängt©m, träng ®iÓm, kh«ng diÔn gi¶i lan man. 240


Biªn b¶n cã thÓ ®îc ghi chÐp mét çch chi tiÕt vµ ®Çy ®ñ mäibiÓu hiÖn liªn quan ®Õn sù kiÖn, ®Æc biÖt lµ ®èi víi çc cuéc bµngiao, kiÓm tra, cuéc häp quan träng; còng cã thÓ ghi chÐp theo çchtæng hîp hoÆc cã thÓ ghi theo çch ®iÒn vµo çc cét môc theo quy®Þnh mÉu cã s½n (biªn b¶n xö lý vi ph¹m, biªn b¶n hoµ gi¶i...).

ViÖc ghi biªn b¶n ph¶i ®¶m b¶o çc yªu cÇu sau ®©y:+ Trung thùc; + Kh¸ch quan;+ ChÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ.- KÕt thóc biªn b¶n: Ghi thêi gian kÕt thóc.Biªn b¶n tèi thiÓu ph¶i cã hai ngêi ký. Con dÊu hîp ph¸p

®îc ®ãng lªn ch÷ ký cña chñ to¹ phiªn häp ®èi víi biªn b¶n héinghÞ, cuéc häp.

* MÉu thÓ thøc biªn b¶n (Xem BiÓu mÉu 9, tr.255)* MÉu biªn b¶n cña Héi ®ång nh©n d©n (Xem BiÓu mÉu 10, tr.256)* Biªn b¶n bµn giao c«ng viÖc Néi dung chÝnh cña biªn b¶n bµn giao c«ng viÖc thêng bao

gåm nh÷ng ®iÓm sau ®©y: + C¨n cø vµo quyÕt ®Þnh (chñ tr¬ng, ý kiÕn chØ ®¹o) t¹i v¨n

b¶n sè mÊy, cña ai, vÒ vÊn ®Ò g×; + §Þa ®iÓm bµn giao;+ Ngµy, th¸ng, n¨m tiÕn hµnh bµn giao; + Çc bªn bµn giao (ai giao cho ai); + Néi dung bµn giao chÝnh (bao gåm çc mÆt vÒ tæ chøc, nh©n sù,

c¬ së vËt chÊt, vÒ c«ng viÖc ®ang triÓn khai, vÒ hå s¬ tµi liÖu lu tr÷);nh÷ng c«ng viÖc cã liªn quan kh¸c ®îc ®Ò cËp trong viÖc bµn giao;

241


+ Sè lîng b¶n (biªn b¶n lËp thµnh nhiÒu b¶n göi cho çc bªncã liªn quan);

+ Thêi gian kÕt thóc viÖc bµn giao;+ Ký x¸c nhËn vÒ viÖc bµn giao (çc bªn ký nhËn vµ tr×nh lªn

cÊp trªn x¸c nhËn viÖc bµn giao).* MÉu biªn b¶n bµn giao c«ng viÖc (Xem BiÓu mÉu 11, tr.258)* MÉu biªn b¶n hoµ gi¶i (Xem BiÓu mÉu 12, tr.260)III. DANH MôC V¡N B¶N PH¸P LUËT Cã LI£N QUAN1. LuËt Ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt n¨m 1996. 2. LuËt Söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt Ban hµnh v¨n

b¶n quy ph¹m ph¸p luËt n¨m 2002.3. LuËt Ban bµnh v¨n b¶n quy ph¹m cña Héi ®ång nh©n d©n

vµ Uû ban nh©n d©n n¨m 2004.4. LuËt Tæ chøc Héi ®ång nh©n d©n vµ Uû ban nh©n d©n n¨m

2003.5. NghÞ ®Þnh sè 161/2005/N§-CP ngµy 27/12/2005 cña ChÝnh

phñ quy ®Þnh chi tiÕt vµ híng dÉn thi hµnh LuËt Ban hµnh v¨nb¶n quy ph¹m ph¸p luËt n¨m 1996 söa ®æi, bæ sung n¨m 2002.

6. NghÞ ®Þnh sè 110/2004/N§-CP ngµy 08/4/2004 cña ChÝnhphñ vÒ c«ng t¸c v¨n th.

7. Th«ng t liªn tÞch sè 55/2005/TTLT-BNV-VPCP ngµy06/5/2005 cña Bé Néi vô vµ V¨n phßng ChÝnh phñ híng dÉn vÒthÓ thøc vµ kü thuËt tr×nh bµy v¨n b¶n.

242


BiÓu mÉu 1Uû BAN NH¢N D¢N X· CéNG HOµ X· HéI CHñ NGHÜA VIÖT NAM

... §éc lËp - Tù do - H¹nh phócSè:... /Q§-UBND ...(§Þa danh), ngµy� th¸ng � n¨m...

QUYÕT §ÞNHVÒ viÖc ...........................(1)

CHñ TÞCH Uû BAN NH¢N D¢N C¨n cø LuËt Tæ chøc Héi ®ång nh©n d©n vµ Uû ban nh©n d©n

ngµy 26 th¸ng 11 n¨m 2003;C¨n cø vµo.............................................................................(2);XÐt ®Ò nghÞ cña........................................................................,

QUYÕT §ÞNH:§iÒu 1. ..........................................................................(3)

§iÒu 2. ......................................................................................§iÒu ... Çc ...............................(4) chÞu tr¸ch nhiÖm thi hµnh

QuyÕt ®Þnh nµy.N¬i nhËn: CHñ TÞCH (5)

- ...............;- ................; (Ch÷ ký, dÊu)- Lu: VT, ...(6). A.XX(7) NguyÔn V¨n A

243


Ghi chó:(1) TrÝch yÕu néi dung quyÕt ®Þnh.(2) Çc c¨n cø kh¸c (nÕu cã).(3) Néi dung cña quyÕt ®Þnh.(4) Nªu ®Çy ®ñ çc c¬ quan, tæ chøc, ç nh©n cã liªn quan.(5) HoÆc Phã Chñ tÞch ký thay.(6) Ch÷ viÕt t¾t tªn ®¬n vÞ so¹n th¶o hoÆc chñ tr× so¹n th¶o vµ sè lîng

b¶n lu (nÕu cÇn).(7) Ký hiÖu ngêi ®¸nh m¸y, nh©n b¶n vµ sè lîng b¶n ph¸t hµnh

(nÕu cÇn).

244


BiÓu mÉu 2DANH S¸CH

.......................................(1)

(KÌm theo QuyÕt ®Þnh cña Uû ban nh©n d©n x· ...... sè .../Q§-UBND ngµy... th¸ng ... n¨m ... )

.......................................................................................................

.......................................................................................................

.......................................................................................................

.................................................................................................(2);

Chó gi¶i:(1) TrÝch yÕu néi dung cña Phô lôc hoÆc tªn cña Phô lôc.(2) Néi dung cña Phô lôc. Cã thÓ ®îc tr×nh bµy b»ng b¶ng biÓu, s¬ ®å.

245


BiÓu mÉu 3T£N C¥ QUAN, Tæ CHøC CéNG HOµ X· HéI CHñ NGHÜA VIÖT NAM

CÊP TR£N (1) §éc lËp - Tù do - H¹nh phócT£N C¥ QUAN, Tæ CHøC(2)

Sè: /... (3) ... (4) ..... (5), ngµy ... th¸ng ... n¨m 20... V/v .� (6)

KÝnh göi: - ....................................................;- ...................................................;- ...................................................;

.......................................................................................................

.......................................................................................................

....................................................................................................(7)

N¬i nhËn: QUYÒN H¹N, CHøC Vô - Nh trªn; CñA NG¦êI Ký(8)

- ................; (Ch÷ ký, dÊu)- Lu: VT, ... (9) A.XX(10) NguyÔn V¨n A

Sè XX phè Trµng TiÒn, quËn Hoµn KiÕm, Hµ Néi§T: (04) XXXXXXX, Fax: (04) XXXXXXX E-mail: .............................. Website: ��.. (11)

246


Ghi chó:(1) Tªn c¬ quan, tæ chøc cÊp trªn (nÕu cã). (2) Tªn c¬ quan, tæ chøc hoÆc chøc danh nhµ níc ban hµnh c«ng v¨n.(3) Ch÷ viÕt t¾t tªn c¬ quan, tæ chøc hoÆc chøc danh nhµ níc ban hµnh

c«ng v¨n.(4) Ch÷ viÕt t¾t tªn ®¬n vÞ hoÆc bé phËn so¹n th¶o hoÆc chñ tr× so¹n

th¶o c«ng v¨n.(5) §Þa danh.(6) TrÝch yÕu néi dung c«ng v¨n.(7) Néi dung c«ng v¨n.(8) Ghi quyÒn h¹n, chøc vô cña ngêi ký nh Bé trëng, Côc trëng,

Gi¸m ®èc, ViÖn trëng...; trêng hîp ký thay mÆt tËp thÓ l·nh ®¹o th× ghich÷ viÕt t¾t �TM.� tríc tªn c¬ quan, tæ chøc hoÆc tªn tËp thÓ l·nh ®¹o, vÝdô: TM.Uû ban nh©n d©n, Ban thêng vô, Héi ®ång�; nÕu ngêi ký c«ngv¨n lµ cÊp phã cña ngêi ®øng ®Çu c¬ quan, tæ chøc th× ghi ch÷ viÕt t¾t �KT.�vµo tríc chøc vô cña ngêi ®øng ®Çu, bªn díi ghi chøc vô cña ngêi kýc«ng v¨n; çc trêng hîp kh¸c thùc hiÖn theo híng dÉn t¹i kho¶n 7 Môc IIcña Th«ng t liªn tÞch sè 55/2005/TTLT-BNV-VPCP.

(9) Ch÷ viÕt t¾t tªn ®¬n vÞ so¹n th¶o hoÆc chñ tr× so¹n th¶o vµ sè lîngb¶n lu (nÕu cÇn).

(10) Ký hiÖu ngêi ®¸nh m¸y, nh©n b¶n vµ sè lîng b¶n ph¸t hµnh (nÕu cÇn).(11) §Þa chØ c¬ quan, tæ chøc; sè ®iÖn tho¹i, sè Telex, sè Fax; ®Þa chØ

E-mail; Website (nÕu cÇn).

247


BiÓu mÉu 4Uû BAN NH¢N D¢N X·... CéNG HOµ X· HéI CHñ NGHÜA VIÖT NAM

Sè: .../UBND §éc lËp - Tù do - H¹nh phócV/v Mêi häp

...(§Þa danh), ngµy ... th¸ng ... n¨m...

KÝnh göi: ......................................Uû ban nh©n d©n kÝnh mêi «ng (bµ) ��.. tham dù cuéc häp vÒ:

.........................................................................................................(1)

Thêi gian: tõ ... giê ... ngµy ... th¸ng ... n¨m ...§Þa ®iÓm: .....................................................................................§Ò nghÞ .................................................................................(2)

Yªu cÇu ®Õn häp ®óng thµnh phÇn ®îc mêi.NÕu kh«ng tham dù ®îc ®Ò nghÞ ¤ng (bµ) b¸o tríc � giê,

ngµy ... th¸ng ... n¨m ... theo ®Þa chØ ......................................................................................................................................................N¬i nhËn:- Nh trªn;- ................;- Lu: VT, ... (4) A.XX(5) CHñ TÞCH (3)

(Ch÷ ký, dÊu)

NguyÔn V¨n A 248


Ghi chó:(1) Néi dung mêi häp.(2) Nh÷ng ®Ò nghÞ ngêi tham dù häp chuÈn bÞ tríc tµi liÖu, b¸o ço,

ý kiÕn ...(3) HoÆc Phã Chñ tÞch ký thay.(4) Ch÷ viÕt t¾t tªn ®¬n vÞ so¹n th¶o hoÆc chñ tr× so¹n th¶o vµ sè lîng

b¶n lu (nÕu cÇn).(5) Ký hiÖu ngêi ®¸nh m¸y, nh©n b¶n vµ sè lîng b¶n ph¸t hµnh

(nÕu cÇn).

249



Sè: .../TB-UBND §éc lËp - Tù do - H¹nh phóc...(§Þa danh), ngµy ... th¸ng ... n¨m...

TH¤NG B¸OVÒ .............................

��................................................................................................................................................................................................................................................................................................................(1)

N¬i nhËn: CHñ TÞCH (2)

- ................; (Ch÷ ký, dÊu)- Lu: VT.

NguyÔn V¨n A

Ghi chó:(1) Néi dung th«ng b¸o.(2) HoÆc Phã Chñ tÞch ký thay.

250



Sè: .../TB-UBND §éc lËp - Tù do - H¹nh phóc


TH¤NG B¸OKÕt luËn cña Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n

vÒ viÖc ��.......(1)

......................................................................................................

....................................................................................................(2)

C¨n cø..................(3) Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n ®· cã kÕt luËnnh sau:

1..................................................................................................(4)

2...................................................................................................3...................................................................................................Uû ban nh©n d©n xin th«ng b¸o �..(5) ®Ó biÕt vµ thùc hiÖn.

N¬i nhËn: CHñ TÞCH (6)

- ................; (Ch÷ ký, dÊu)- Lu: VT.

NguyÔn V¨n A

251


Ghi chó:(1) TrÝch yÕu: tãm t¾t néi dung ®Ò cËp trong kÕt luËn cña Chñ tÞch Uû ban

nh©n d©n ®îc th«ng b¸o (hoÆc héi nghÞ, cuéc häp) ngµy.....th¸ng....n¨m.... vÒ ....(2) Nªu tãm t¾t thêi gian, ®Þa ®iÓm, thµnh phÇn phiªn häp, cuéc häp,

héi nghÞ,�(3) Nªu b¸o ço hoÆc ý kiÕn lµm c¨n cø cho viÖc tæ chøc häp.(4) Néi dung cña kÕt luËn ®îc th«ng b¸o, ghi râ tõng ®iÓm mét.(5) Nªu nh÷ng chñ thÓ cã tr¸ch nhiÖm thi hµnh.(6) HoÆc Phã chñ tÞch ký thay.

252



Sè: .../BC-UBND §éc lËp - Tù do - H¹nh phóc


B¸O ÇOVÒ .............................

......................................................................................................

......................................................................................................

....................................................................................................(1)

N¬i nhËn:- ................;- Lu: VT. CHñ TÞCH (2)

(Ch÷ ký, dÊu)

NguyÔn V¨n A Ghi chó:(1) Néi dung b¸o ço.(2) HoÆc Phã Chñ tÞch ký thay.

253



Sè: .../TTr-UBND §éc lËp - Tù do - H¹nh phóc...(§Þa danh), ngµy ... th¸ng ... n¨m...

Tê TR×NHVÒ .............................��

KÝnh göi:.........................................................................................................................................................................................................................................................................(1)

N¬i nhËn:- ................;- Lu: VT. CHñ TÞCH (2)

(Ch÷ ký, dÊu)

NguyÔn V¨n A Ghi chó:(1) Néi dung tê tr×nh.(2) HoÆc Phã Chñ tÞch ký thay.

254



Sè: .../BB-UBND §éc lËp - Tù do - H¹nh phóc...(§Þa danh), ngµy ... th¸ng ... n¨m ...

BI£N B¶NVÒ viÖc.............................��

- Thêi gian vµ ®Þa ®iÓm tiÕn hµnh lËp biªn b¶n.- Thµnh phÇn tham gia lËp biªn b¶n.- DiÔn biÕn sù viÖc x¶y ra.-...............................................................................................��(1)

...... (2) ....� �... (3) ..�..N¬i nhËn: - ............... (Ký tªn, ®ãng dÊu)- ............... - Lu: .......... Hä vµ tªn ®Çy ®ñChó gi¶i:(1) TrÝch yÕu: tãm t¾t néi dung cña vÊn ®Ò ph¶i lËp biªn b¶n.(2) N¬i ký x¸c nhËn cña Th ký kú häp (biªn b¶n häp, héi nghÞ) hoÆc çc

bªn tham gia kh¸c (ngêi vi ph¹m, ngêi bµn giao,...).(3) ThÈm quyÒn ký: Thñ trëng c¬ quan lËp biªn b¶n hoÆc ngêi cã

thÈm quyÒn lËp biªn b¶n.

255


BiÓu mÉu 10Héi ®ång NH¢N D¢N X·... CéNG HOµ X· HéI CHñ NGHÜA VIÖT NAM

Sè: .../BB-H§ND §éc lËp - Tù do - H¹nh phóc... (§Þa danh), ngµy ... th¸ng ... n¨m ...

BI£N B¶NHäp Héi ®ång nh©n d©n x· N

Kho¸ ..., Kú häp thø ...(tõ ngµy ... th¸ng ... n¨m ... ®Õn ngµy ... th¸ng ... n¨m ...)

1. Thêi gian häp:- Khai m¹c: ... giê ... ngµy ... th¸ng ... n¨m ...- §Þa ®iÓm t¹i: .............................................................................- Néi dung kú häp: ......................................................................2. Thµnh phÇn dù häp:- §¹i biÓu Héi ®ång nh©n d©n cã mÆt ... trªn tæng sè �- §¹i biÓu Quèc héi (nÕu cã): .....................................................- Tæng sè thµnh viªn tham dù häp: ...........................................3. Chñ to¹ kú häp:- ...............................................................................................(1)

4. Th ký kú häp- ................................................................................................(2)

256


5. Çc b¸o ço t¹i kú häp:- ................................................................................................(3)

6. Th¶o luËn t¹i kú häp...........................................................(4)

7. KÕt thóc kú häp..................................................................................................(5)

Th ký kú häp Chñ to¹ kú häpTM. HéI §åNG NH¢N D¢N

CHñ TÞCH(Ký tªn) (Ký tªn, ®ãng dÊu)

Hä vµ tªn ®Çy ®ñ Hä vµ tªn ®Çy ®ñN¬i nhËn: - ............... - ............... - Lu: ..........

Chó gi¶i:(1), (2) Ghi râ hä tªn, chøc vô c«ng t¸c.(3) Ghi theo thø tù çc b¸o ço t¹i kú häp, hä vµ tªn, chøc vô ngêi

b¸o ço (trong trêng hîp häp nhiÒu ngµy th× ghi râ tõng ngµy mét).(4) Ghi ý kiÕn cña tõng ngêi ph¸t biÓu, ý kiÕn cña chñ to¹ kú häp.(5) Th«ng qua dù th¶o nghÞ quyÕt, biÓu quyÕt, chñ to¹ kÕt thóc kú häp.

257



Sè: .../BB-UBND §éc lËp - Tù do - H¹nh phóc... (§Þa danh), ngµy ... th¸ng ... n¨m ...

BI£N B¶NVÒ viÖc bµn giao...........................(1)

- C¨n cø QuyÕt ®Þnh sè ... ký hiÖu ... ngµy ... th¸ng ... n¨m ...cña ... vÒ viÖc ......................................................................................

H«m nay, ngµy ... th¸ng ... n¨m ... lóc ... giê ..., ....... (2) chÝnhthøc bµn giao cho.........................................................................................................(3)

I. Néi dung bµn giao chÝnh thøc gåm çc môc sau ®©y:1) VÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô.2) VÒ tæ chøc.3) VÒ nh©n sù.4) VÒ c¬ së vËt chÊt.5) VÒ hå s¬, tµi liÖu lu tr÷.II. Nh÷ng viÖc kh¸c:1) ............................................................ 2) ............................................................

258


3) ............................................................Biªn b¶n nµy ®îc lËp thµnh ... (4) b¶n ®Ó göi ®Õn çc n¬i cã liªn

quan nh sau:1) ............................................................ 2) ............................................................ 3) ............................................................Biªn b¶n lËp t¹i ... ngµy ... giê ... nãi trªn.§¹i diÖn bªn giao §¹i diÖn bªn nhËn

(Ký tªn, hä vµ tªn) (Ký tªn, hä vµ tªn)Chøng thùc (x¸c nhËn) cña c¬ quan (cÊp) ra quyÕt ®Þnh

bµn giao§Þa danh, ngµy ... th¸ng ... n¨m ...

..... (5).....(Ký tªn, ®ãng dÊu, hä vµ tªn)

Chó gi¶i:(1) TrÝch yÕu: tãm t¾t néi dung cña vÊn ®Ò bµn giao.(2) Tªn bé phËn, ç nh©n bµn giao.(3) Tªn bé phËn, ç nh©n nhËn bµn giao.(4) Sè lîng b¶n.(5) ThÈm quyÒn ký x¸c nhËn cña c¬ quan ra quyÕt ®Þnh bµn giao.

259



Sè.../BB-UBND §éc lËp - Tù do - H¹nh phóc... (®Þa danh), ngµy ... th¸ng ... n¨m ...

BI£N B¶NVÒ viÖc hßa gi¶i

H«m nay, lóc ... giê ... ngµy ... th¸ng ... n¨m ... T¹i Uû ban nh©n d©n x· (phêng thÞ trÊn)................ Chóng t«i lµ: - Hä vµ tªn: .................................................................................- Chøc vô: ....................................................................................- C«ng t¸c t¹i Uû ban nh©n d©n x· .................Cã lËp biªn b¶n vÒ viÖc: 1. Mét bªn lµ:- Hä vµ tªn: ..................................................................................- NghÒ nghiÖp: .............................................................................- Hé khÈu thêng tró: ................................................................- CMND sè ................. do ....................... cÊp ngµy ...................2. Mét bªn lµ:- Hä vµ tªn: ..................................................................................

260


- NghÒ nghiÖp: ............................................................................- Hé khÈu thêng tró: ................................................................- CMND sè ................. do ....................... cÊp ngµy .....................Ngoµi ra tham dù cßn cã: - Hä vµ tªn: ..................................................................................- NghÒ nghiÖp: .............................................................................- Hé khÈu thêng tró: ... ............................................................- CMND sè ................. do ....................... cÊp ngµy .....................Néi dung sù viÖc:.............................................................................................................................................................................................................KÕt qu¶ hßa gi¶i:.............................................................................................................................................................................................................Biªn b¶n ®· ®äc l¹i cho mäi ngêi cïng nghe c«ng nhËn lµ

®óng vµ cïng ký tªn.¤ng (Bµ) §¹i diÖn Uû ban nh©n d©n x· N ¤ng (Bµ)(Ký tªn, (Ký tªn, ®ãng dÊu, (Ký tªn,

hä vµ tªn) ghi râ hä vµ tªn, chøc vô) hä vµ tªn)

261


PhÇn VC¤NG T¸C THI HµNH ¸N Vµ TR¸CH NHIÖMCñA CHÝNH QUYÒN CÊP X· TRONG C¤NG T¸C THI HµNH ¸NI. NH÷NG VÊN §Ò CHUNG VÒ THI HµNH ¸N 1. Kh¸i niÖm vµ ý nghÜa cña ho¹t ®éng thi hµnh ¸nViÖc thùc thi b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n ®· trë thµnh yªu

cÇu nÒn t¶ng trong mét x· héi tiÕn bé vµ v¨n minh. Nguyªn t¾cnµy ®· ®îc kh¼ng ®Þnh trong HiÕn ph¸p - ®¹o luËt tèi cao cñaníc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam nh sau: �Çc b¶n ¸n,quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n nh©n d©n ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt ph¶i®îc çc c¬ quan nhµ níc, tæ chøc kinh tÕ, tæ chøc x· héi, çc ®¬nvÞ vò trang nh©n d©n vµ mäi c«ng d©n t«n träng, nh÷ng ngêi vµ®¬n vÞ h÷u quan ph¶i nghiªm chØnh chÊp hµnh� (§iÒu 136 HiÕnph¸p n¨m 1992 söa ®æi, bæ sung n¨m 2001).

Víi ý nghÜa nh vËy, thi hµnh ̧ n cã vai trß ®Æc biÖt quan träng: - Tríc hÕt, th«ng qua thi hµnh ¸n, ph¸p chÕ vµ trËt tù ph¸p

luËt ®îc b¶o vÖ, bëi lÏ, ho¹t ®éng xÐt xö cña Toµ ¸n nh»m môc ®Ýchb¶o vÖ çc quan hÖ x· héi bÞ x©m ph¹m: mét ç nh©n, tæ chøc cã ®Çy®ñ n¨ng lùc chñ thÓ sÏ ph¶i g¸nh chÞu tr¸ch nhiÖm ph¸p lý do hµnhvi vi ph¹m cña m×nh g©y ra theo ph¸n quyÕt cña Toµ ¸n. NÕu kh«ngcã ho¹t ®éng thi hµnh ¸n - nghÜa lµ biÕn nh÷ng ph¸n quyÕt cña Toµ¸n thµnh hiÖn thùc trong ®êi sèng, th× môc tiªu trõng trÞ hµnh vi viph¹m ph¸p luËt khã ®îc b¶o toµn. Vµ nÕu b¶n ̧ n cña Toµ ̧ n kh«ng®îc chÊp hµnh nghiªm chØnh trong ®êi sèng, sÏ kh«ng thÓ nãi ®Õnt¸c dông r¨n ®e, phßng ngõa ®èi víi nh÷ng ngêi xung quanh. Cã262


thi hµnh ̧ n tèt th× b¶n ̧ n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ̧ n míi ®îc t«n trängvµ chÊp hµnh nghiªm chØnh, ph¸p chÕ ®îc t«n vinh. B¶n ¸n vµquyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n dï cã ®îc xÐt xö nghiªm minh ®Õn ®©u songnÕu kh«ng ®îc thi hµnh hoÆc thi hµnh kh«ng ®Çy ®ñ th× chóngcòng vÉn chØ lµ giÊy tê mµ cha ®îc ®i vµo thùc tÕ ®êi sèng x· héi.

- Thø hai, th«ng qua thi hµnh ¸n, quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸pcña çc ®¬ng sù ®îc b¶o vÖ. Ph¸n quyÕt cña Toµ ¸n trong rÊtnhiÒu trêng hîp, ®Æc biÖt trong giao dÞch d©n sù, kh«ng chØ nh»mtrõng trÞ bªn vi ph¹m ph¸p luËt mµ ®ång thêi cßn b¶o vÖ quyÒn vµlîi Ých chÝnh ®¸ng cña çc bªn liªn quan. RÊt nhiÒu trêng hîptrong thùc tÕ, bªn cã nghÜa vô trong b¶n ¸n (vÝ dô: bªn cã nghÜa vôtr¶ tiÒn, giao tµi s¶n cho bªn kia) kh«ng tù nguyÖn chÊp hµnh, nhvËy, nÕu kh«ng cã sù tæ chøc thùc thi ph¸n quyÕt ®ã th«ng quaho¹t ®éng cña C¬ quan thi hµnh ¸n, khã cã thÓ nãi lµ quyÒn lîi cñabªn cßn l¹i ®· ®îc Nhµ níc b¶o vÖ mét çch vÑn toµn.

2. Çc lo¹i h×nh thi hµnh ¸n ë níc ta hiÖn nayVÒ c¬ b¶n, çc lo¹i h×nh thi hµnh ¸n ë níc ta hiÖn nay gåm:

thi hµnh ¸n d©n sù, thi hµnh ¸n h×nh sù, thi hµnh ¸n hµnh chÝnh. 2.1. Thi hµnh ¸n d©n sù Trong nhãm nµy, cã thÓ ph©n biÖt çc lo¹i h×nh thi hµnh ¸n

cô thÓ nh:- Thi hµnh ¸n d©n sù (theo nghÜa hÑp): lµ viÖc thùc thi çc b¶n

¸n, quyÕt ®Þnh do Toµ ¸n çc cÊp tuyªn theo thñ tôc tè tông d©nsù. DÊu hiÖu ®Æc trng cña thi hµnh ¸n d©n sù lµ quyÒn tù ®Þnh®o¹t cña ®¬ng sù: çc bªn cã quyÒn tho¶ thuËn víi nhau vÒ viÖcthi hµnh ¸n víi ®iÒu kiÖn kh«ng tr¸i ph¸p luËt vµ ®¹o ®øc x· héi.

- Thi hµnh ¸n kinh tÕ: nh×n chung, tr×nh tù vµ thñ tôc thihµnh ¸n kinh tÕ t¬ng tù nh thi hµnh ¸n d©n sù. Bªn c¹nh ®ã,

263

PhÇn V. C«ng t¸c thi hµnh ¸n vµ tr¸ch nhiÖmcña chÝnh quyÒn cÊp x· trong c«ng t¸c thi hµnh ¸n

viÖc thi hµnh lo¹i ¸n nµy cã nh÷ng ®iÓm riªng kh«ng hoµn toµngièng thi hµnh ¸n d©n sù, cô thÓ lµ: thø nhÊt, b¶n ¸n, quyÕt ®Þnhcã hiÖu lùc ph¸p luËt chØ ®îc C¬ quan thi hµnh ¸n thi hµnh khicã ®¬n yªu cÇu cña ®¬ng sù; thø hai, trong thi hµnh ¸n kinh tÕ,kh«ng ®Æt ra vÊn ®Ò miÔn, gi¶m chi phÝ cìng chÕ thi hµnh ¸nngêi ph¶i thi hµnh ¸n chÞu mäi chi phÝ cìng chÕ thi hµnh ¸nnh: chi phÝ kª biªn tµi s¶n, chi phÝ ®Þnh gi¸ tµi s¶n, thï lao cìngchÕ,...; thø ba, çc biÖn ph¸p cìng chÕ trong thi hµnh ¸n kinh tÕcòng Ýt h¬n thi hµnh ¸n d©n sù, chñ yÕu lµ trõ vµo tµi kho¶n vµkª biªn, b¸n ®Êu gi¸ tµi s¶n.

- Thi hµnh ¸n d©n sù trong vô ¸n h×nh sù: Trong b¶n ¸n, quyÕt®Þnh h×nh sù cã nh÷ng néi dung liªn quan ®Õn vÊn ®Ò tµi s¶n (vÝdô: båi thêng thiÖt h¹i do hµnh vi ph¹m téi g©y ra; ph¹t tiÒn h×nhsù, tÞch thu tµi s¶n,...). Thñ tôc thi hµnh néi dung nµy cña b¶n ¸nh×nh sù ®îc ¸p dông theo nh÷ng nguyªn t¾c chung cña thñ tôc thihµnh ¸n d©n sù. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña lo¹i vô viÖc thi hµnh ¸n nµylµ rÊt nhiÒu trêng hîp ngêi ph¶i thi hµnh ¸n l¹i ®ang ph¶i thihµnh ¸n vµ kh«ng cã tµi s¶n, nguån thu nhËp.

2.2. Thi hµnh ¸n h×nh sù §©y lµ biÖn ph¸p cìng chÕ nghiªm kh¾c nhÊt, cã thÓ tíc bá

hoÆc h¹n chÕ nh÷ng quyÒn, lîi Ých vÒ vËt chÊt hoÆc tinh thÇn quanträng nhÊt cña ngêi bÞ kÕt ¸n. Cô thÓ, ®ã lµ qu¸ tr×nh tæ chøc thùchiÖn çc ¸n tö h×nh, tï chung th©n, tï cã thêi h¹n, tï cho hëng¸n treo, c¶i t¹o kh«ng giam gi÷, trôc xuÊt, ph¹t tiÒn, b¾t buéc ch÷abÖnh, gi¸o dôc ngêi cha thµnh niªn t¹i x·, phêng, thÞ trÊn, ®avµo trêng gi¸o dìng.

2.3. Thi hµnh ¸n hµnh chÝnh§©y lµ mét lo¹i h×nh thi hµnh ¸n míi, ra ®êi cïng víi sù xuÊt

hiÖn ho¹t ®éng gi¶i quyÕt çc vô ¸n hµnh chÝnh cña Toµ ¸n nh©n264


d©n tõ n¨m 1996. §Æc trng næi bËt nhÊt trong vô ¸n hµnh chÝnhlµ ngêi bÞ kiÖn chÝnh lµ c¬ quan nhµ níc hoÆc ngêi cã thÈmquyÒn trong c¬ quan nhµ níc (vÝ dô: Uû ban nh©n d©n huyÖn A bÞkhiÕu kiÖn v× ®· ra quyÕt ®Þnh thu håi ®Êt kh«ng cã c¨n cø; Chi côctrëng Chi côc kiÓm l©m B bÞ khiÕu kiÖn v× ®· ra quyÕt ®Þnh xöph¹t hµnh chÝnh tr¸i ph¸p luËt,...).

- Trêng hîp mét phÇn néi dung cña b¶n ¸n hµnh chÝnh cã liªnquan ®Õn tµi s¶n, vÝ dô, viÖc båi thêng thiÖt h¹i do quyÕt ®Þnhhµnh chÝnh tr¸i ph¸p luËt g©y ra, th× viÖc tæ chøc thi hµnh néidung nµy ®îc ¸p dông theo nh÷ng quy ®Þnh chung cña ph¸p luËtthi hµnh ¸n d©n sù.

- Riªng ®èi víi phÇn néi dung b¶n ¸n hµnh chÝnh kh«ng liªnquan ®Õn tµi s¶n, viÖc thi hµnh kh«ng tu©n theo tr×nh tù, thñ tôcchung nh thi hµnh ¸n d©n sù. §iÒu nµy xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓmcña néi dung thi hµnh ¸n hµnh chÝnh: buéc huû bá, söa ®æi néidung quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh tr¸i ph¸p luËt hoÆc chÊm døt hµnhvi tr¸i ph¸p luËt. C«ng viÖc nµy cã nh÷ng ®Æc thï, bëi ®èi tîngph¶i chÊp hµnh ë ®©y lµ c¬ quan hµnh chÝnh hoÆc ngêi cã thÈmquyÒn trong c¬ quan nhµ níc, viÖc cìng chÕ hÇu nh rÊt khãtiÕn hµnh bëi mét c¬ quan n»m ngoµi hÖ thèng hµnh chÝnh. V×vËy, cho ®Õn nay, míi chØ cã §iÒu 74 Ph¸p lÖnh Thñ tôc gi¶i quyÕtçc vô ¸n hµnh chÝnh n¨m 1996 (söa ®æi, bæ sung n¨m 1998, 2006)quy ®Þnh vÒ viÖc thùc thi nµy, nhng kh«ng ®Ò cËp ®Õn tr×nh tù,thñ tôc cô thÓ: �ChÝnh phñ thèng nhÊt qu¶n lý nhµ níc vÒ c«ngt¸c thi hµnh ¸n hµnh chÝnh trong ph¹m vi c¶ níc. Ç nh©n, c¬quan nhµ níc, tæ chøc cã nghÜa vô chÊp hµnh b¶n ¸n, quyÕt ®Þnhcña Toµ ¸n ph¶i nghiªm chØnh chÊp hµnh. Thñ trëng c¬ quannhµ níc cÊp trªn trùc tiÕp cã tr¸ch nhiÖm theo dâi, gi¸m s¸t viÖcthi hµnh ¸n hµnh chÝnh; trong trêng hîp cÇn thiÕt cã quyÒn buécph¶i chÊp hµnh quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n vÒ vô ¸n hµnh chÝnh.

265


Ngêi nµo thiÕu tr¸ch nhiÖm trong viÖc thi hµnh ¸n hµnh chÝnhhoÆc cè t×nh kh«ng chÊp hµnh b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n vÒvô ¸n hµnh chÝnh, th× tuú theo tÝnh chÊt, møc ®é vi ph¹m cã thÓbÞ xö lý kû luËt hoÆc truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù�. Trong t¬nglai, tr×nh tù, thñ tôc thi hµnh b¶n ¸n vµ quyÕt ®Þnh hµnh chÝnhcÇn ph¶i ®îc quy ®Þnh cô thÓ h¬n.

3. Mèi quan hÖ gi÷a çc lo¹i h×nh thi hµnh ¸n vµ gi÷a thi hµnh¸n víi çc ho¹t ®éng kh¸c cña Nhµ níc

3.1. Mèi quan hÖ gi÷a çc lo¹i h×nh thi hµnh ¸n- Thi hµnh ¸n d©n sù vµ thi hµnh ¸n h×nh sù:Sù ph©n chia thi hµnh ¸n lµm hai nhãm chÝnh lµ thi hµnh ¸n

d©n sù vµ thi hµnh ¸n h×nh sù thùc ra chØ mang ý nghÜa t¬ng ®èi.Bëi th«ng thêng trong mét néi dung ¸n h×nh sù, chñ thÓ võa cãnghÜa vô thi hµnh ¸n h×nh sù, võa cã nghÜa vô thi hµnh ¸n d©n sù.

V× vËy, ngoµi tr¸ch nhiÖm chÊp hµnh b¶n ¸n h×nh sù, ngêiph¹m téi cßn ph¶i thùc hiÖn nh÷ng nghÜa vô d©n sù ph¸t sinh vµphÇn nµy ®îc tiÕn hµnh theo thñ tôc thi hµnh ¸n d©n sù. Do ®ã, rÊtcÇn cã sù g¾n kÕt, liªn th«ng gi÷a hai c«ng t¸c nµy. Sù g¾n kÕt, liªnth«ng sÏ cho phÐp c¬ quan cã thÈm quyÒn ®¸nh gi¸ mét çch kh¸chquan vµ chÝnh x¸c tinh thÇn vµ th¸i ®é c¶i t¹o cña ph¹m nh©n, tõ®ã mµ cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n trong viÖc xÐt miÔn, gi¶m h×nhph¹t, quyÕt ®Þnh ®Æc x¸; h¬n n÷a sù g¾n kÕt nµy cho phÐp c¬ quanthi hµnh ¸n d©n sù n¾m b¾t th«ng tin kÞp thêi vÒ ®èi tîng ph¶ichÊp hµnh ¸n ®Ó cã biÖn ph¸p buéc hä ph¶i chÊp hµnh phÇn ¸n d©nsù, gãp phÇn gi¶m ¸n d©n sù d©y da tån ®äng. VÊn ®Ò nµy ®Æc biÖtcÇn thiÕt trong bèi c¶nh hiÖn nay, khi mµ theo sè liÖu B¸o ço tængkÕt cña Bé T ph¸p n¨m 2005 th× sè lîng ¸n d©n sù trong h×nh sùchiÕm 34,2% sè lîng vô viÖc d©n sù ph¶i thi hµnh, trong ®ã riªngsè lîng ¸n d©n sù trong h×nh sù tån ®äng chiÕm gÇn 30% sè lîng266


¸n tån ®äng kh«ng cã ®iÒu kiÖn thi hµnh(1).Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n cña sù kÕt hîp láng lÎo ho¹t

®éng thi hµnh ¸n d©n sù vµ thi hµnh ¸n h×nh sù lµ do hai c«ng t¸cnµy ®îc giao cho 3 c¬ quan kh¸c nhau qu¶n lý (Bé T ph¸p qu¶nlý thi hµnh ¸n d©n sù; Bé C«ng an qu¶n lý tr¹i giam, Bé Quècphßng qu¶n lý thi hµnh ¸n c¶ h×nh sù vµ d©n sù trong qu©n ®éi),h¬n n÷a cã nhiÒu lùc c¶n tõ phÝa c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, nguån lùc, dÉn®Õn nh÷ng khã kh¨n trong mèi quan hÖ phèi hîp nµy.

C¬ chÕ qu¶n lý ®ã còng lµm cho viÖc thi hµnh ¸n d©n sù vµh×nh sù cña cïng mét bÞ ço t¸ch rêi nhau. C¬ quan thi hµnh ̧ n d©nsù kh«ng ®îc th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ thêi gian ra tï, ®Þa chØ cña bÞ çosau khi rêi khái nhµ tï. Cã bÞ ço sau khi m·n h¹n tï ®· bá ®i n¬ikh¸c nh»m trèn viÖc thi hµnh phÇn d©n sù trong b¶n ¸n. Ngîc l¹i,cã bÞ ço ®· thùc hiÖn xong phÇn tr¸ch nhiÖm d©n sù tríc vµ trongthêi gian thi hµnh ¸n nhng còng kh«ng ®îc hëng u tiªn choviÖc xÐt gi¶m thêi h¹n ph¹t tï, ®iÒu nµy kh«ng khuyÕn khÝch ®¬ngsù chÊp hµnh nghiªm chØnh phÇn d©n sù trong b¶n ¸n h×nh sù.

- Thi hµnh ¸n d©n sù víi çc lo¹i h×nh thi hµnh ¸n kh¸c:T¬ng tù, trong çc lo¹i h×nh thi hµnh ¸n h«n nh©n gia ®×nh,

kinh tÕ, lao ®éng hay hµnh chÝnh, thêng hay cã néi dung liªnquan ®Õn phÇn tµi s¶n vµ phÇn néi dung nµy còng ®îc thùc hiÖntheo thñ tôc thi hµnh ¸n d©n sù.

VÝ dô: Sau 8 n¨m chung sèng, gi÷a hai vî chång cãnh÷ng m©u thuÉn kh«ng thÓ dµn hoµ ®îc, anh H vµ chÞN ®· lµm ®¬n thuËn t×nh ly h«n. Sau nhiÒu lÇn hoµ gi¶ikh«ng thµnh, Toµ ¸n nh©n d©n huyÖn L, tØnh M ®· quyÕt

(1) Xem Tê tr×nh Quèc héi vÒ Dù ¸n Bé luËt Thi hµnh ¸n, do ChÝnh phñ ®Ötr×nh ngµy 19/10/2005, tr.3.

267


®Þnh: xö ly h«n cho anh H vµ chÞ N. VÒ phÇn tµi s¶n, giaocho anh H së h÷u nhµ x©y m¸i b»ng, bÕp x©y, bÓ x©y, giÕngkhoan trªn diÖn tÝch ®Êt cò 97m2 mang tªn anh H; anh Hcã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n tr¶ chÞ N 4.500.000®, ngoµi raanh cßn ph¶i nép 2.275.000® ¸n phÝ ly h«n vµ ¸n phÝ chiatµi s¶n. Anh H kh«ng chÞu thi hµnh vµ chÞ N ®· lµm ®¬nyªu cÇu c¬ quan thi hµnh ¸n can thiÖp ®Ó thùc hiÖn phÇn¸n vÒ tµi s¶n liªn quan ®Õn chÞ.

3.2. Mèi quan hÖ gi÷a ho¹t ®éng thi hµnh ¸n vµ ho¹t ®éng xÐt xö- XÐt xö lµ ho¹t ®éng cña Toµ ¸n, nh»m thùc hiÖn quyÒn lùc

cña Nhµ níc trong lÜnh vùc t ph¸p, nghÜa lµ viÖc ®¸nh gi¸ ®óngsai, Ên ®Þnh quyÒn vµ nghÜa vô cho çc bªn tham gia çc quan hÖx· héi.

- Thi hµnh ¸n lµ giai ®o¹n ®îc thùc hiÖn sau khi b¶n ¸n,quyÕt ®Þnh ®· ®îc Toµ ¸n ban hµnh. Khi ®ã, ®©y lµ ho¹t ®éng södông quyÒn lùc nhµ níc ®Ó thi hµnh nh÷ng quyÒn vµ nghÜa vômµ Toµ ¸n ®· tuyªn. Sù kh¸c nhau gi÷a xÐt xö vµ thi hµnh ¸n lµ:nÕu nh vÊn ®Ò cèt lâi trong giai ®o¹n xÐt xö lµ ph¸n quyÕt quyÒnlîi, nghÜa vô cho çc chñ thÓ cô thÓ, th× mÊu chèt cña giai ®o¹nthi hµnh ¸n lµ sù thùc thi çc quyÒn, nghÜa vô ®ã cho tõng chñthÓ cô thÓ.

Mèi quan hÖ kh¨ng khÝt gi÷a hai ho¹t ®éng nµy thÓ hiÖn ëchç: sau ho¹t ®éng xÐt xö, qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt mét vô ¸n chØ kÕtthóc khi b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n ®îc thi hµnh ®Çy ®ñ vµkÞp thêi.

§iÓm gièng nhau cña hai giai ®o¹n lµ ®Òu mang tÝnh quyÒnlùc nhµ níc: chØ cã Nhµ níc míi cã quyÒn ph¸n xÐt tÝnh ®óng,sai vµ quyÒn lîi, tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cho çc ®¬ng sù; mÆt kh¸ccòng chØ cã Nhµ níc míi cã quyÒn ¸p dông çc biÖn ph¸p cìng268


chÕ m¹nh mÏ ®Ó thi hµnh b¶n ¸n, mang l¹i c«ng b»ng x· héi (®ã lµçc biÖn ph¸p: thi hµnh h×nh ph¹t tï, tö h×nh, h×nh ph¹t qu¶n chÕ,cÊm c tró trong ¸n h×nh sù; cìng chÕ giao tµi s¶n, kª biªn ®Êugi¸ tµi s¶n ®Ó tr¶ nî, ph¸ dì c«ng tr×nh x©y dùng lÊn chiÕm�trong ¸n d©n sù).

Tuy nhiªn, tÝnh quyÒn lùc nhµ níc trong thi hµnh ¸n kh«nghiÖn diÖn ë tÊt c¶ mäi giai ®o¹n hay mäi ho¹t ®éng. VÝ dô, trongthi hµnh ¸n d©n sù cã nh÷ng c«ng viÖc thuÇn tuý mang tÝnh t¸cnghiÖp mµ kh«ng cã tÝnh quyÒn lùc nhµ níc nh: tèng ®¹t çcquyÕt ®Þnh, giÊy tê, x¸c minh tµi s¶n cña ngêi thi hµnh ¸n.

- Trong quan hÖ víi ho¹t ®éng xÐt xö, thi hµnh ¸n còng cã tÝnh®éc lËp t¬ng ®èi cña nã: b¶n ¸n vµ quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùc ph¸pluËt kh«ng ph¶i lµ c¬ së duy nhÊt ®Ó thi hµnh ¸n (vÝ dô, thi hµnh¸n cßn dùa trªn nh÷ng ph¸n quyÕt cña träng tµi); thi hµnh ¸n ®ßihái cã nh÷ng nguyªn t¾c, thñ tôc vµ çch thøc ho¹t ®éng riªng (vÝdô, ph¶i cã mét quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n cña c¬ quan thi hµnh ¸n cãthÈm quyÒn vµ ph¶i dùa trªn çc v¨n b¶n ph¸p luËt riªng vÒ thihµnh ¸n).

4. Çc nguyªn t¾c c¬ b¶n cña thi hµnh ¸nÇc nguyªn t¾c nµy lµ nh÷ng t tëng qu¸n triÖt vµ xuyªn

suèt trong toµn bé qu¸ tr×nh x©y dùng ph¸p luËt còng nh thùchiÖn çc giai ®o¹n cña ho¹t ®éng thi hµnh ¸n; cã thÓ ¸p dông chungcho c¶ ho¹t ®éng thi hµnh ¸n h×nh sù còng nh ho¹t ®éng thi hµnh¸n d©n sù, bao gåm:

4.1. Nguyªn t¾c ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜaPh¸p chÕ cã nghÜa lµ sù tu©n thñ tuyÖt ®èi, nghiªm minh çc

quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Trong thi hµnh ¸n, nguyªn t¾c ph¸p chÕthÓ hiÖn ë çc khÝa c¹nh nh:

269


- Thø nhÊt, viÖc x©y dùng vµ ban hµnh çc quy ®Þnh ph¸p luËtvÒ thi hµnh ¸n ph¶i ®îc tiÕn hµnh hîp ph¸p vµ dùa trªn çc quy®Þnh cña ph¸p luËt. Cô thÓ h¬n, çc c¬ quan hay ç nh©n cã thÈmquyÒn kh«ng ®îc tù tiÖn bæ sung nh÷ng ®iÒu cÊm hay b¾t buéc®èi víi ®¬ng sù;

- Thø hai, trong qu¸ tr×nh thi hµnh ¸n trªn thùc tÕ, nguyªn t¾cph¸p chÕ cßn cã nghÜa lµ çc ç nh©n, tæ chøc cã thÈm quyÒn trongthi hµnh ¸n vµ c¶ ç nh©n, tæ chøc ph¶i thi hµnh ¸n ph¶i tu©n thñtuyÖt ®èi çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ thi hµnh ¸n, cô thÓ lµ Ph¸plÖnh Thi hµnh ¸n d©n sù n¨m 2004; Bé luËt Tè tông h×nh sù vµ çcv¨n b¶n ph¸p luËt cã liªn quan. Mäi hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt thihµnh ¸n ®Òu bÞ coi lµ bÊt hîp ph¸p vµ ph¶i bÞ xö lý thÝch ®¸ng.

4.2. Nguyªn t¾c ph¸p chÕ trong thi hµnh ¸n ®îc cô thÓ ho¸díi mét khÝa c¹nh ®Æc biÖt: ®ã lµ nguyªn t¾c b¶o ®¶m hiÖu lùc cñab¶n ¸n vµ quyÕt ®Þnh

Thi hµnh ¸n thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn nh÷ngph¸n quyÕt ®· tuyªn trong b¶n ¸n vµ quyÕt ®Þnh cña Toµ. V× vËy,trong bÊt kú giai ®o¹n nµo cña thi hµnh ¸n còng ph¶i ®¶m b¶o môctiªu: tÊt c¶ çc ç nh©n, c¬ quan, tæ chøc h÷u quan trong ph¹m vitr¸ch nhiÖm cña m×nh ph¶i chÊp hµnh nghiªm chØnh b¶n ¸n, quyÕt®Þnh cña Toµ ¸n.

4.3. Nguyªn t¾c b¶o ®¶m tÝnh nh©n ®¹o vµ b¶o vÖ quyÒn lîi cñaçc bªn trong thi hµnh ¸n

Song song víi viÖc b¶o ®¶m tÝnh nghiªm minh trong tu©n thñph¸p luËt, thi hµnh ¸n cßn ph¶i thÓ hiÖn b¶n chÊt nh©n ®¹o:quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña ngêi ®îc thi hµnh ¸n hay ngêi ph¶ithi hµnh ¸n ®Òu ®îc b¶o vÖ; danh dù, nh©n phÈm cña ç nh©n®îc ph¸p luËt t«n träng vµ b¶o vÖ, ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng ®èi270


tîng yÕu thÕ trong x· héi (ngêi cha thµnh niªn, phô n÷, ngêigiµ yÕu bÖnh tËt, ngêi cã hoµn c¶nh khã kh¨n, ngêi d©n técthiÓu sè...).

VÝ dô: Ph¸p luËt thi hµnh ¸n d©n sù quy ®Þnh: ngêi®îc thi hµnh ¸n thuéc ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi, chÝnhs¸ch d©n téc hoÆc cã khã kh¨n vÒ kinh tÕ ®îc miÔn lÖ phÝnép ®¬n yªu cÇu thi hµnh ¸n; nÕu ngêi ph¶i thi hµnh ¸nkh«ng cã tµi s¶n, thu nhËp hoÆc ®iÒu kiÖn kh¸c ®Ó thi hµnhth× cã thÓ ®îc xÐt miÔn, gi¶m nghÜa vô thi hµnh ¸n sau 5hoÆc 10 n¨m theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt...

Trong thi hµnh ¸n h×nh sù, nguyªn t¾c nh©n ®¹o thÓ hiÖn ëchç: viÖc ¸p dông çc h×nh ph¹t ®èi víi ngêi bÞ kÕt ¸n kh«ng nh»mmôc ®Ých g©y ®au ®ín vÒ thÓ x¸c hay lµ sØ nhôc vÒ tinh thÇn ®èivíi hä. Bªn c¹nh ®ã, ph¸p luËt h×nh sù cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ miÔn,gi¶m viÖc chÊp hµnh h×nh ph¹t ®èi víi çc ®èi tîng lµ ngêi chathµnh niªn, phô n÷ cã thai hoÆc ®ang nu«i con nhá...

4.4. Nguyªn t¾c d©n chñNguyªn t¾c d©n chñ cã nghÜa lµ b¶o ®¶m sù tham gia cña nh©n

d©n, çc c¬ quan vµ tæ chøc bªn ngoµi vµo ho¹t ®éng thi hµnh ¸n.Trong thi hµnh ¸n d©n sù, nguyªn t¾c d©n chñ thÓ hiÖn ë sù phèikÕt hîp gi÷a c¬ quan thi hµnh ¸n víi çc tæ chøc ®oµn thÓ cña nh©nd©n, víi nh©n d©n vµ chÝnh quyÒn n¬i ngêi thi hµnh ¸n c tró.D©n chñ cßn thÓ hiÖn ë xu híng x· héi ho¸ çc ho¹t ®éng thi hµnh¸n d©n sù, vÝ dô: trong t¬ng lai sÏ chuyÓn giao viÖc tèng ®¹t giÊytê ®Õn ®¬ng sù cho çc tæ chøc n»m ngoµi c¬ quan thi hµnh ¸n vµkh«ng mang tÝnh quyÒn lùc nhµ níc...

T¬ng tù, d©n chñ trong thi hµnh ¸n h×nh sù thÓ hiÖn ë sùtham gia cña céng ®ång, cô thÓ lµ vai trß cña Tæ d©n phè, çc ®oµn

271


thÓ quÇn chóng nh §oµn Thanh niªn, Héi Phô n÷, Héi Ngêi caotuæi, Héi Cùu chiÕn binh... trong viÖc phèi hîp víi chÝnh quyÒn ®Ógi¸o dôc ngêi bÞ kÕt ¸n, híng hä vÒ ®êi sèng l¬ng thiÖn.

4.5. Nguyªn t¾c çc bªn trong thi hµnh ¸n ®Òu b×nh ®¼ng trícph¸p luËt

Nguyªn t¾c nµy cã nghÜa lµ mäi c«ng d©n, tæ chøc - dï lµ ngêi®îc thi hµnh ¸n hay ph¶i thi hµnh ¸n - ®Òu cã nghÜa vô chÊphµnh çc quy ®Þnh ph¸p luËt thi hµnh ¸n nh nhau; ngîc l¹i, häcòng ®îc t«n träng b¶o vÖ quyÒn lîi, danh dù nh nhau, kh«ngph©n biÖt giíi tÝnh, d©n téc, t«n gi¸o, chÝnh kiÕn, nghÒ nghiÖp, ®ÞavÞ x· héi; còng kh«ng cã bÊt kú sù ph©n biÖt hoÆc dµnh riªng ®ÆcquyÒn ®Æc lîi cho bÊt kú lo¹i ngêi nµo trong thi hµnh ¸n.

4.6. Nguyªn t¾c b¶o ®¶m sù ®éc lËp cña c¬ quan vµ ngêi cãthÈm quyÒn trong thi hµnh ¸n

Muèn thùc sù b¶o ®¶m ph¸p chÕ hay t«n träng sù b×nh ®¼ngcña çc bªn trong thi hµnh ¸n, mét ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt lµ çc c¬quan thi hµnh ¸n ph¶i cã vÞ thÕ ®éc lËp, kh«ng chÞu sù can thiÖphay chØ ®¹o trùc tiÕp tõ bÊt kú c¬ quan hay ç nh©n nµo. Mäi hµnhvi c¶n trë ho¹t ®éng theo ®óng ph¸p luËt cña C¬ quan thi hµnh ¸n®Òu ph¶i bÞ coi lµ vi ph¹m vµ bÞ xö lý theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

4.7. Nguyªn t¾c b¶o ®¶m sù phèi hîp gi÷a çc c¬ quan thi hµnh¸n vµ çc c¬ quan, tæ chøc, ç nh©n trong ho¹t ®éng thi hµnh ¸n

Trong qu¸ tr×nh thi hµnh ¸n, cïng víi viÖc thùc hiÖn ®óngchøc n¨ng, nhiÖm vô cña m×nh, çc c¬ quan thi hµnh ¸n ph¶i cã sùphèi hîp víi nhau vµ víi çc ç nh©n, tæ chøc kh¸c. Sù phèi hîpnµy gióp cho C¬ quan thi hµnh ¸n chñ ®éng, thuËn lîi trong tæchøc thi hµnh ¸n vµ ®îc quy ®Þnh cô thÓ trong çc v¨n b¶n quyph¹m ph¸p luËt.272


II. THI HµNH ̧ N D¢N Sù Vµ VAI TRß CñA CHÝNH QUYÒNCÊP X· TRONG THI HµNH ¸N D¢N Sù1. Kh¸i qu¸t chungTõ n¨m 1950, c«ng t¸c thi hµnh ¸n ®îc giao cho ThÈm ph¸n

çc Toµ ¸n nh©n d©n cÊp huyÖn trùc tiÕp ®¶m nhËn. Tõ n¨m 1960trë ®i, t¹i çc Toµ ¸n nh©n d©n cÊp huyÖn vµ cÊp tØnh h×nh thµnhchøc danh ChÊp hµnh viªn vµ lùc lîng çn bé lµm c«ng t¸c thihµnh ¸n d©n sù. Ph¸p lÖnh Thi hµnh ¸n d©n sù ®Çu tiªn ®· ra ®êingµy 28/8/1989 ®Æt c¬ së ph¸p lý cho viÖc t¨ng cêng vµ hoµn thiÖntæ chøc ho¹t ®éng thi hµnh ¸n. Tõ n¨m 1993 ®Õn nay, theo Ph¸plÖnh Thi hµnh ¸n d©n sù (cã hiÖu lùc tõ ngµy 01/6/1993), c«ng t¸cthi hµnh ¸n ®îc chuyÓn giao tõ Toµ ¸n nh©n d©n sang çc c¬ quanthuéc ChÝnh phñ ®¶m nhiÖm. Bé T ph¸p ®îc giao chøc n¨ngqu¶n lý nhµ níc thèng nhÊt vÒ c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù.

Ph¸p lÖnh Thi hµnh ¸n d©n sù (söa ®æi, bæ sung) n¨m 2004 ®·cã nh÷ng quy ®Þnh míi liªn quan ®Õn tr×nh tù vµ thñ tôc thi hµnh¸n d©n sù nh»m gi¶i quyÕt çc khã kh¨n, víng m¾c trong thihµnh ¸n trong thêi gian tríc ®ã.

Cho ®Õn nay, hÖ thèng çc v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ thi hµnh ¸nd©n sù ®· kh¸ ®Çy ®ñ, nh÷ng v¨n b¶n quan träng lµ: Bé luËt D©nsù n¨m 2005; Ph¸p lÖnh Thi hµnh ¸n d©n sù (söa ®æi, bæ sung)n¨m 2004 vµ çc v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh nh: NghÞ ®Þnh sè164/2004/N§-CP ngµy 14/9/2004 cña ChÝnh phñ vÒ kª biªn, ®Êugi¸ quyÒn sö dông ®Êt ®Ó ®¶m b¶o thi hµnh ¸n; NghÞ ®Þnh sè173/2004/N§-CP ngµy 30/9/2004 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh vÒ thñtôc cìng chÕ vµ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong thi hµnh ¸nd©n sù; NghÞ ®Þnh sè 05/2005/N§-CP ngµy 18/01/2005 cña ChÝnhphñ vÒ b¸n ®Êu gi¸ tµi s¶n; QuyÕt ®Þnh sè 136/2005/Q§-TTg ngµy09/6/2005 cña Thñ tíng ChÝnh phñ vÒ viÖc hç trî tµi chÝnh tõ

273


ng©n s¸ch nhµ níc ®Ó thi hµnh ¸n d©n sù,...2. Nh÷ng quy ®Þnh c¬ b¶n cña ph¸p luËt hiÖn hµnh vÒ thi hµnh

¸n d©n sù2.1. Ph¹m vi thi hµnh ¸n d©n sùÇc b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®îc thi hµnh theo thñ tôc thi hµnh ¸n

d©n sù bao gåm:a) Çc b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh d©n sù ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt.§ã lµ nh÷ng b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh d©n sù sau:- B¶n ¸n hoÆc phÇn b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n cÊp s¬ thÈm

kh«ng bÞ kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ theo thñ tôc phóc thÈm. Cô thÓlµ: nh÷ng b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh s¬ thÈm nµy sau khi tuyªn ¸n (®èivíi trêng hîp ®¬ng sù cã mÆt t¹i phiªn toµ) hoÆc sau khi giao cho®¬ng sù hoÆc niªm yÕt (trong trêng hîp v¾ng mÆt ®¬ng sù) 15ngµy mµ kh«ng bÞ ®¬ng sù kh¸ng ço; còng sau 15 ngµy (®èi víiViÖn KiÓm s¸t nh©n d©n cïng cÊp) hay 30 ngµy (®èi víi ViÖn KiÓms¸t nh©n d©n cÊp trªn trùc tiÕp) mµ kh«ng bÞ kh¸ng nghÞ th× coi lµcã hiÖu lùc thi hµnh.

- B¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n cÊp phóc thÈm.Kh¸c víi cÊp s¬ thÈm, b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n cÊp phóc

thÈm sau khi tuyªn sÏ cã hiÖu lùc thi hµnh ngay vµ trë thµnh ®èitîng thi hµnh ¸n.

- QuyÕt ®Þnh gi¸m ®èc thÈm hoÆc t¸i thÈm cña Toµ ¸n.VÒ nguyªn t¾c, b¶n ¸n vµ quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n ®· cã hiÖu lùc

ph¸p luËt ph¶i ®îc c¬ quan, tæ chøc vµ mäi c«ng d©n t«n träng.Tuy nhiªn, ®Ó tr¸nh trêng hîp b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùcph¸p luËt nhng ph¸t hiÖn cã sai lÇm nghiªm träng g©y thiÖt h¹i®Õn quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n, lîi Ých cña x· héi, cña274


Nhµ níc, b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®ã cÇn ph¶i ®îc xem xÐt l¹i theotr×nh tù gi¸m ®èc thÈm. Nãi çch kh¸c, gi¸m ®èc thÈm lµ xÐt l¹ib¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt nhng bÞkh¸ng nghÞ v× ph¸t hiÖn cã vi ph¹m ph¸p luËt nghiªm träng trongqu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n. Toµ ¸n cÊp gi¸m ®èc thÈm kh«ng cãquyÒn xö l¹i néi dung vô viÖc mµ chØ cã quyÒn huû b¶n ¸n, quyÕt®Þnh cña Toµ ¸n cÊp díi ®Ó Toµ ¸n cÊp phóc thÈm hay s¬ thÈmxÐt xö l¹i theo ®óng ph¸p luËt. QuyÕt ®Þnh nµy trë thµnh ®èi tîngthi hµnh ¸n d©n sù.

T¸i thÈm lµ viÖc xÐt l¹i b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n ®· cãhiÖu lùc ph¸p luËt nhng bÞ kh¸ng nghÞ v× cã nh÷ng t×nh tiÕt míi®îc ph¸t hiÖn cã thÓ lµm thay ®æi c¬ b¶n néi dung cña b¶n ¸n,quyÕt ®Þnh mµ Toµ ¸n hay çc ®¬ng sù ®· kh«ng thÓ biÕt ®îc khira b¶n ¸n tríc ®ã. Kh¸c víi gi¸m ®èc thÈm, thñ tôc t¸i thÈm xuÊthiÖn khi çc c¬ quan tè tông ®· lµm hÕt tr¸ch nhiÖm trong qu¸tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n vµ kh«ng cã vi ph¹m ph¸p luËt nghiªmträng, nhng sau khi sù viÖc ®· ®îc gi¶i quyÕt, b¶n ¸n ®· cã hiÖulùc ph¸p luËt míi ph¸t hiÖn ra t×nh tiÕt míi cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh:lµm thay ®æi néi dung vô ¸n (vÝ dô: vô ¸n ®· ®îc xö dùa trªn çcchøng cø gi¶ m¹o...).

- B¶n ¸n, quyÕt ®Þnh d©n sù cña Toµ ¸n níc ngoµi, quyÕt ®Þnhcña Träng tµi níc ngoµi ®· cã quyÕt ®Þnh cã hiÖu lùc ph¸p luËtcña Toµ ¸n ViÖt Nam c«ng nhËn vµ cho thi hµnh t¹i ViÖt Nam.

B¶n ¸n, quyÕt ®Þnh d©n sù cña Toµ ¸n níc ngoµi ®îc hiÓulµ b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh vÒ d©n sù, h«n nh©n gia ®×nh, lao ®éng,quyÕt ®Þnh vÒ tµi s¶n trong b¶n ¸n h×nh sù. Ngêi ®îc thi hµnh¸n trong b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh nµy cã quyÒn göi ®¬n yªu cÇu Toµ ¸nViÖt Nam xÐt c«ng nhËn vµ cho thi hµnh t¹i ViÖt Nam b¶n ¸n,quyÕt ®Þnh ®ã nÕu ngêi ph¶i thi hµnh ¸n c tró hoÆc lµm viÖc t¹iViÖt Nam hoÆc tµi s¶n liªn quan ®Õn thi hµnh ¸n cã t¹i ViÖt Nam.

275


Lu ý r»ng, kh«ng ph¶i tÊt c¶ mäi trêng hîp ®Òu cã thÓ thùchiÖn nh vËy. Theo Th«ng t liªn ngµnh sè 04/TTLN ngµy24/7/1993 cña Bé T ph¸p, ViÖn KiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao, Toµ ¸nnh©n d©n tèi cao híng dÉn thùc hiÖn mét sè quy ®Þnh cña Ph¸plÖnh C«ng nhËn vµ thi hµnh t¹i ViÖt Nam b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh d©nsù cña Toµ ¸n níc ngoµi, chóng ta chØ xÐt c«ng nhËn vµ thi hµnht¹i ViÖt Nam nh÷ng b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh d©n sù cña nh÷ng níc mµViÖt Nam víi níc ®ã ®· ký HiÖp ®Þnh T¬ng trî t ph¸p trong ®ãcã quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò nµy.

QuyÕt ®Þnh cña Träng tµi níc ngoµi ®îc hiÓu lµ quyÕt ®Þnh®îc tuyªn ngoµi l·nh thæ ViÖt Nam cña träng tµi do çc bªn tho¶thuËn lùa chän ®Ó gi¶i quyÕt çc tranh chÊp ph¸t sinh trongth¬ng m¹i; hoÆc ®ã lµ çc quyÕt ®Þnh tuyªn t¹i ViÖt Nam nhngkh«ng do Träng tµi ViÖt Nam tuyªn.

Nh×n chung, viÖc c«ng nhËn çc quyÕt ®Þnh nµy ë níc ta cßnkh¸ h¹n chÕ, nªn sè vô viÖc ®îc c«ng nhËn vµ cho thi hµnh lµ rÊtnhá so víi thùc tÕ. Bëi nÕu chØ cho c«ng nhËn vµ thi hµnh b¶n ¸n,quyÕt ®Þnh d©n sù cña nh÷ng níc ®· ký kÕt HiÖp ®Þnh T¬ng trît ph¸p víi ViÖt Nam th× chØ rÊt Ýt ái (cho ®Õn nay chØ cã kho¶ng 14níc mµ phÇn lín trong ®ã lµ çc níc x· héi chñ nghÜa tríc ®©y).

b) Ngoµi çc b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh nãi trªn, nh÷ng b¶n ¸n, quyÕt®Þnh sau ®©y cña Toµ ¸n cÊp s¬ thÈm cã thÓ ®îc thi hµnh ngaymÆc dï cã thÓ bÞ kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ. §ã lµ:

- B¶n ¸n, quyÕt ®Þnh vÒ cÊp dìng, tr¶ c«ng lao ®éng, nhËnngêi lao ®éng trë l¹i lµm viÖc, tr¶ l¬ng, trî cÊp mÊt viÖc lµm, b¶ohiÓm x· héi hoÆc båi thêng thiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng, søc khoÎ, tænthÊt tinh thÇn cña c«ng d©n.

- QuyÕt ®Þnh ¸p dông biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi.Theo ph¸p luËt, çc biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi lµ nh÷ng

276


biÖn ph¸p ¸p dông trong qu¸ tr×nh xÐt xö, tríc khi cã b¶n ¸n hoÆcquyÕt ®Þnh ®îc ban hµnh, nh»m môc tiªu gi¶i quyÕt yªu cÇu cÊpb¸ch cña ®¬ng sù, b¶o vÖ chøng cø, b¶o toµn t×nh tr¹ng hiÖn cã,tr¸nh g©y thiÖt h¹i kh«ng thÓ kh¾c phôc ®îc hoÆc ®Ó ®¶m b¶o viÖcthi hµnh ¸n.

VÝ dô: trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n tranh chÊpquyÒn sö dông ®Êt gi÷a nh÷ng ngêi ®ang chiÕm h÷um¶nh ®Êt tranh chÊp, Toµ ¸n ra quyÕt ®Þnh cÊm mäi giaodÞch cña mét hoÆc c¶ hai bªn liªn quan ®Õn m¶nh ®Êt nµy,nh b¸n, cÇm cè, thÕ chÊp...

Cã thÓ dÉn chøng mét sè biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi thênggÆp nh: kª biªn tµi s¶n ®ang tranh chÊp; cÊm chuyÓn dÞch quyÒnvÒ tµi s¶n ®èi víi tµi s¶n ®ang tranh chÊp; cÊm thay ®æi hiÖn tr¹ngtµi s¶n ®ang tranh chÊp, cho thu ho¹ch, cho b¸n hoa mµu hoÆc s¶nphÈm, hµng ho¸ kh¸c, phong to¶ tµi kho¶n t¹i ng©n hµng; cÊmhoÆc buéc ®¬ng sù thùc hiÖn nh÷ng hµnh vi nhÊt ®Þnh (vÝ dô: cÊmxuÊt c¶nh).

Lu ý r»ng, viÖc khiÕu n¹i ®èi víi quyÕt ®Þnh ¸p dông biÖn ph¸pkhÈn cÊp t¹m thêi kh«ng lµm ®×nh chØ hiÖu lùc thi hµnh chóng.

c) QuyÕt ®Þnh vÒ båi thêng thiÖt h¹i trong b¶n ¸n, quyÕt ®Þnhh×nh sù cña Toµ ¸n.

d) Ph¸n quyÕt cña Träng tµi Th¬ng m¹i ViÖt Nam cã hiÖu lùcthi hµnh.

2.2. §¬ng sù vµ çc c¬ quan, tæ chøc h÷u quan trong thi hµnh¸n d©n sù

a) §¬ng sù vµ quyÒn yªu cÇu thi hµnh ¸n cña ®¬ng sù* §¬ng sù trong thi hµnh ¸n d©n sù

277


§¬ng sù trong THA d©n sù gåm cã: ngêi ®îc thi hµnh ¸n,ngêi ph¶i thi hµnh ¸n, ngêi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan.

- Ngêi ®îc thi hµnh ¸n lµ ç nh©n, tæ chøc ®îc hëng quyÒnvµ lîi Ých trong b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n ®îc thi hµnh.

- Ngêi ph¶i thi hµnh ¸n lµ ç nh©n, tæ chøc ph¶i thùc hiÖnnghÜa vô trong b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n ®îc thi hµnh.

- Ngêi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan lµ ç nh©n, tæ chøccã quyÒn, nghÜa vô liªn quan ®Õn viÖc thi hµnh ¸n (cã thÓ lµ ngêiqu¶n lý thu nhËp cña ngêi ph¶i thi hµnh ¸n; ng©n hµng; tæ chøctÝn dông; kho b¹c qu¶n lý tiÒn, gi÷ tµi s¶n cña ngêi ph¶i thihµnh ¸n...).

Ngoµi ra, cßn cã ngêi ®¹i diÖn trong thi hµnh ¸n d©n sù lµngêi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt hoÆc theo uû quyÒn nh»m thùc hiÖnnghÜa vô, quyÒn cña ngêi ®îc thi hµnh ¸n, ngêi ph¶i thi hµnh¸n, ngêi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan ®Õn viÖc thi hµnh ¸n.

* QuyÒn yªu cÇu thi hµnh ¸n cña ®¬ng sù- Nguyªn t¾c tù nguyÖn trong thi hµnh ¸n d©n sù:Mét nguyªn t¾c rÊt quan träng trong luËt d©n sù lµ t«n träng

quyÒn tù ®Þnh ®o¹t cña çc bªn tham gia quan hÖ ph¸p luËt d©nsù. Nguyªn t¾c nµy ®îc qu¸n triÖt c¶ trong giai ®o¹n thi hµnh ¸n:ph¸p luËt khuyÕn khÝch çc ®¬ng sù khi cã ®Çy ®ñ çc c¨n cø ®Óthi hµnh b¶n ¸n hoÆc quyÕt ®Þnh th× tù nguyÖn thi hµnh b¶n ¸n,quyÕt ®Þnh ®ã. Ngêi ®îc thi hµnh ¸n, ngêi ph¶i thi hµnh ¸n cãquyÒn tho¶ thuËn víi nhau vÒ thêi gian, ®Þa ®iÓm, ph¬ng thøc thihµnh ¸n tríc khi cã quyÕt ®Þnh cìng chÕ thi hµnh ¸n. Néi dungtho¶ thuËn nh thÕ nµo hoµn toµn do çc ®¬ng sù tù chän nhngkh«ng ®îc tr¸i víi ph¸p luËt vµ ®¹o ®øc x· héi.

Trong trêng hîp çc bªn ®¬ng sù kh«ng tù nguyÖn thi hµnh278


th× míi sö dông quyÒn yªu cÇu thi hµnh ¸n.- Nh÷ng ®èi tîng cã quyÒn yªu cÇu thi hµnh ¸n bao gåm:+ Ngêi ®îc thi hµnh ¸n;+ Ngêi ph¶i thi hµnh ¸n: §©y lµ mét ®iÓm míi so víi quy ®Þnh

trong Ph¸p lªnh Thi hµnh ¸n d©n sù n¨m 1993, xuÊt ph¸t tõ thùctÕ lµ viÖc yªu cÇu thi hµnh ¸n kh«ng chØ lµ quyÒn cña ngêi ®îcthi hµnh ¸n mµ cßn lµ quyÒn cña ngêi ph¶i thi hµnh ¸n.

- Çc h×nh thøc yªu cÇu thi hµnh ¸n:+ §Çu tiªn, ®¬ng sù cã thÓ yªu cÇu trùc tiÕp (b»ng miÖng) t¹i

trô së c¬ quan thi hµnh ¸n; + NÕu kh«ng, ®¬ng sù cã thÓ nép ®¬n yªu cÇu thi hµnh ¸n. §¬n yªu cÇu thi hµnh ¸n ph¶i cã nh÷ng néi dung chñ yÕu nh:

ngµy, th¸ng, n¨m viÕt ®¬n; tªn C¬ quan thi hµnh ¸n ®îc yªu cÇu;hä tªn, ®Þa chØ cña ngêi ®îc thi hµnh ¸n vµ ngêi ph¶i thi hµnh¸n; sè b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n; çc yªu cÇu cô thÓ ®èi víiviÖc thi hµnh ¸n; çc th«ng tin vÒ tµi s¶n hoÆc ®iÒu kiÖn thi hµnh¸n cña ngêi ph¶i thi hµnh ¸n. §¬n ph¶i cã ch÷ ký cña ngêi yªucÇu, hoÆc cã dÊu vµ ch÷ ký cña ngêi ®¹i diÖn cña ph¸p nh©n.

- Thêi hiÖu thi hµnh ¸n:QuyÒn yªu cÇu C¬ quan thi hµnh ¸n cã thÈm quyÒn ra quyÕt

®Þnh thi hµnh ¸n chØ ®îc thùc hiÖn trong mét thêi gian nhÊt ®Þnhdo ph¸p luËt quy ®Þnh, nÕu qu¸ thêi h¹n nµy, ®¬ng sù kh«ng cãquyÒn yªu cÇu thi hµnh ¸n n÷a. §©y lµ quy ®Þnh nh»m ®¶m b¶ocho viÖc thi hµnh ¸n ®îc nhanh chãng kÞp thêi, ®ång thêi t¨ngcêng tr¸ch nhiÖm cña çc c¬ quan h÷u quan.

§iÒu 25 vµ §iÒu 28 Ph¸p lÖnh Thi hµnh ¸n d©n sù n¨m 2004quy ®Þnh thêi hiÖu nµy lµ 3 n¨m kÓ tõ ngµy b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cñaToµ ̧ n cã hiÖu lùc ph¸p luËt, ̧ p dông chung cho c¶ ç nh©n vµ tæ chøc.

279


b) C¬ quan thi hµnh ̧ n d©n sù vµ çc c¬ quan, tæ chøc h÷u quan * Çc c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sùÇc c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù lµ nh÷ng c¬ quan cã tr¸ch

nhiÖm trùc tiÕp tæ chøc viÖc thi hµnh çc b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh thuécph¹m vi thi hµnh ¸n d©n sù; bao gåm:

- Thø nhÊt: Phßng thi hµnh ¸n thuéc Së T ph¸p tØnh, thµnhphè trùc thuéc trung ¬ng

Phßng thi hµnh ¸n gåm cã Trëng thi hµnh ¸n, Phã Trëng thihµnh ¸n, ChÊp hµnh viªn, ThÈm tra viªn, ThÈm tra viªn chÝnh vµçc chøc danh kh¸c. MÆc dï lµ c¬ quan thuéc Së T ph¸p nhngbiªn chÕ cña Phßng thi hµnh ¸n l¹i kh«ng n»m trong biªn chÕ ®Þaph¬ng mµ do Bé T ph¸p qu¶n lý thèng nhÊt. Sè lîng ChÊphµnh viªn trong mét phßng thi hµnh ¸n kh«ng qu¸ 2/3 tæng sè biªnchÕ. Cô thÓ: çc Phßng thi hµnh ¸n ë Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝMinh kh«ng qu¸ 15 ngêi; çc tØnh ®ång b»ng, trung du kh«ng qu¸10 ngêi, çc tØnh miÒn nói kh«ng qu¸ 7 ngêi.

Phßng thi hµnh ¸n võa trùc tiÕp tæ chøc thi hµnh çc b¶n ¸n,quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n cã hiÖu lùc ph¸p luËt võa chÞu tr¸ch nhiÖmbåi dìng chuyªn m«n nghiÖp vô thi hµnh ¸n vµ qu¶n lý c«ng t¸cthi hµnh ¸n trªn ®Þa bµn tØnh.

- Thø hai: §éi thi hµnh ¸n thuéc Phßng T ph¸p quËn, huyÖn,thÞ x·, thµnh phè thuéc tØnh

Biªn chÕ cña §éi thi hµnh ¸n còng do Bé T ph¸p quy ®Þnh, cãnghÜa lµ n»m ngoµi biªn chÕ ®Þa ph¬ng. Cô thÓ: c¬ quan thi hµnh¸n d©n sù ë çc quËn thuéc thµnh phè Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝMinh kh«ng qu¸ 10 ngêi; ë thµnh phè thuéc tØnh, quËn cña thµnhphè H¶i Phßng kh«ng qu¸ 6 ngêi; t¹i huyÖn ®ång b»ng, trung dutõ 3-5 ngêi; çc huyÖn miÒn nói lµ 2 ngêi.

Çc ®éi thi hµnh ¸n lµ c¬ quan trùc tiÕp tæ chøc thi hµnh çc280


b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n theo quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh Thihµnh ¸n d©n sù; thùc hiÖn viÖc thèng kª, b¸o ço vÒ c«ng t¸c thihµnh ¸n.

- Thi hµnh ¸n trong qu©n ®éi cã Phßng thi hµnh ¸n qu©n khuvµ cÊp t¬ng ®¬ng, ho¹t ®éng ®éc lËp, chÞu sù chØ ®¹o trùc tiÕpcña T lÖnh Qu©n khu, qu©n chñng vµ do Bé Tham mu qu©n khu,qu©n chñng qu¶n lý.

* Sù phèi hîp cña çc tæ chøc, c¬ quan kh¸c trong thi hµnh ¸nd©n sù

- Toµ ¸n nh©n d©nTõ khi Toµ ¸n thô lý vô ¸n, mäi kho¶n t¹m øng ¸n phÝ do

®¬ng sù nép ®Òu do C¬ quan thi hµnh ¸n thu khi cã ®Ò xuÊt cñaToµ ¸n. C¬ quan thi hµnh ¸n cßn cã thÓ tiÕp nhËn t¹i Toµ çc tangvËt ®Ó xö lý (tiªu huû, tr¶ l¹i ®¬ng sù hay sung c«ng).

Khi tæ chøc thi hµnh ¸n, nÕu trong b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ¸n cã ®iÓm cha râ, cã sai sãt vÒ sè liÖu do tÝnh to¸n kh«ng ®óng,C¬ quan thi hµnh ¸n cã quyÒn göi v¨n b¶n yªu cÇu Toµ ¸n ®ã gi¶ithÝch hay ®Ýnh chÝnh; thËm chÝ nÕu thÊy trong b¶n ¸n, quyÕt ®Þnhcã sai lÇm, C¬ quan thi hµnh ¸n cã quyÒn kiÕn nghÞ Toµ ¸n cã thÈmquyÒn xö l¹i.

Vai trß cña Toµ ¸n nh©n d©n thÓ hiÖn trong qu¸ tr×nh tæ chøcthi hµnh ¸n nh: göi b¶n sao b¶n ¸n, gi¶i thÝch b¶n ¸n, gi¶i quyÕtyªu cÇu khiÕu n¹i, tè ço cña c«ng d©n liªn quan ®Õn viÖc xÐt xöcña Toµ ¸n theo thñ tôc gi¸m ®èc thÈm, t¸i thÈm, yªu cÇu ho·n thihµnh ¸n, gi¶i thÝch xem xÐt l¹i b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh.

Thùc tiÔn cho thÊy, nhiÒu khi c«ng t¸c thi hµnh ¸n gÆp khãkh¨n do nh÷ng nguyªn nh©n tõ phÝa Toµ ¸n:

+ Mét lµ, do b¶n ¸n tuyªn kh«ng râ rµng, khi C¬ quan thi hµnh281


¸n yªu cÇu Toµ ¸n gi¶i thÝch th× l¹i kh«ng ®îc tr¶ lêi kÞp thêi haykh«ng cã håi ©m. VÝ dô: ¸n tuyªn th¸o dì mét phÇn c«ng tr×nh x©ydùng nhng kh«ng ®Þnh râ vÞ trÝ; hoÆc ¸n buéc tr¶ l¹i mét phÇn ®Êttrªn ®ã ®· cã nhµ x©y kiªn cè...

+ Hai lµ, b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt vµ ®·®îc thi hµnh xong, nhng sau khi xÐt xö gi¸m ®èc thÈm th× l¹i bÞxö huû bá hay xö ngîc víi b¶n ¸n ®· ®îc thi hµnh, nhng trongb¶n ¸n míi nµy kh«ng ®Ò cËp ®Õn gi¶i quyÕt hËu qu¶ do viÖc thihµnh ¸n ®· bÞ huû bá, dÉn ®Õn khiÕu kiÖn kÐo dµi.

- ViÖn KiÓm s¸t nh©n d©n: Víi chøc n¨ng lµ c¬ quan kiÓm s¸t viÖc tu©n theo ph¸p luËt cña

C¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù vµ çc ChÊp hµnh viªn, ViÖn KiÓm s¸tnh©n d©n cã quyÒn ho·n, t¹m ®×nh chØ thi hµnh ¸n vµ trùc tiÕpkiÓm tra ho¹t ®éng thi hµnh ¸n ë çc c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù.ViÖn KiÓm s¸t nh©n d©n thùc hiÖn quyÒn kh¸ng nghÞ ®èi víi C¬quan thi hµnh ¸n cïng cÊp vµ cÊp díi, víi ChÊp hµnh viªn trongthi hµnh ¸n. NÕu C¬ quan thi hµnh ¸n kh«ng chÊp nhËn viÖckh¸ng nghÞ cña ViÖn KiÓm s¸t cïng cÊp th× cã thÓ göi v¨n b¶n ®ÕnViÖn KiÓm s¸t cÊp trªn.

MÆt kh¸c, ViÖn KiÓm s¸t nh©n d©n cßn cã tr¸ch nhiÖm kiÓms¸t viÖc tu©n theo ph¸p luËt cña çc c¬ quan, tæ chøc vµ ç nh©n lµ®¬ng sù trong thi hµnh ¸n. Trªn ph¬ng diÖn nµy, ho¹t ®éng cñaViÖn KiÓm s¸t cã ý nghÜa phèi hîp gióp C¬ quan thi hµnh ¸n hoµnthµnh tèt c«ng viÖc ®îc giao vµ b¶o ®¶m ho¹t ®éng hîp ph¸p cñaC¬ quan thi hµnh ¸n.

- Uû ban nh©n d©n çc cÊpTheo quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh Thi hµnh ¸n d©n sù n¨m 2004 + Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn lµ c¬ quan tham gia chØ ®¹o

c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù t¹i ®Þa ph¬ng. Uû ban nh©n d©n cÊp282


x· cã tr¸ch nhiÖm gióp C¬ quan thi hµnh ¸n trong viÖc tèng ®¹t tíi®¬ng sù giÊy mêi, giÊy b¸o vµ x¸c minh tµi s¶n khi cã yªu cÇu cñaC¬ quan thi hµnh ¸n (®èi víi nh÷ng vô viÖc thi hµnh ¸n thuécthÈm quyÒn cña C¬ quan thi hµnh ¸n); trùc tiÕp thi hµnh nh÷ngviÖc thi hµnh ¸n cã gi¸ trÞ díi 500.000 ®ång.

Uû ban nh©n d©n cÊp x· cã tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp ®«n ®èc viÖcthi hµnh nh÷ng vô viÖc do C¬ quan thi hµnh ¸n chuyÓn giao theoTh«ng t sè 05/2002/TT-BTP ngµy 27/02/2002 cña Bé T ph¸phíng dÉn chuyÓn giao mét sè viÖc trong thi hµnh ¸n cho Uû bannh©n d©n x·, phêng, thÞ trÊn trùc tiÕp ®«n ®èc thi hµnh, ®ã lµnh÷ng vô viÖc mµ sè tiÒn, trÞ gi¸ tµi s¶n ph¶i thi hµnh kh«ng qu¸500.000 ®ång hoÆc lín h¬n 500.000 ®ång nhng tríc ®ã c¬ quanthi hµnh ¸n ®· thi hµnh vµ sè tiÒn, trÞ gi¸ tµi s¶n cßn l¹i kh«ng qu¸500.000 ®ång; thi hµnh quyÕt ®Þnh ph¹t tiÒn cña ChÊp hµnh viªn,Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n; çc kho¶n tiÒn chi phÝ cìng chÕthi hµnh ¸n kh«ng qu¸ 500.000 ®ång trong trêng hîp C¬ quan thihµnh ¸n cha thu ®îc hoÆc kh«ng cã ®iÒu kiÖn khÊu trõ vµo sètiÒn b¸n tµi s¶n ®Ó thi hµnh ¸n...

Çc c¬ quan chuyªn m«n cña Uû ban nh©n d©n cÊp x·, nh çnbé T ph¸p, çn bé Tµi chÝnh, çn bé §Þa chÝnh... cã tr¸ch nhiÖmgióp C¬ quan thi hµnh ¸n trong viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña tµi s¶nkhi ph¶i thi hµnh ¸n; hoµn tÊt çc thñ tôc vÒ së h÷u tµi s¶n theoquy ®Þnh cña ph¸p luËt (nh lËp hå s¬ ®Þa chÝnh, ph©n chia tµis¶n...); tuyªn truyÒn thuyÕt phôc çc ®¬ng sù trong qu¸ tr×nh thihµnh ¸n.

+ C¬ quan C«ng an cã vai trß lµ lùc lîng b¶o vÖ cho ChÊphµnh viªn thùc hiÖn viÖc cìng chÕ thi hµnh ¸n d©n sù. C¬ quanc«ng an còng gióp C¬ quan thi hµnh ¸n tèng ®¹t giÊy mêi, giÊyb¸o, x¸c minh tµi s¶n cña ®¬ng sù khi cã yªu cÇu (®Æc biÖt ®èi víilùc lîng C¶nh s¸t khu vùc, C«ng an cÊp x·).

283


- Çc c¬ quan, tæ chøc kh¸c+ Çc ng©n hµng, tæ chøc tÝn dông, tµi chÝnh, b¶o hiÓm... cã

tr¸ch nhiÖm gióp ®ì C¬ quan thi hµnh ¸n ¸p dông çc biÖn ph¸pvÒ xö lý tµi s¶n cña ngêi ph¶i thi hµnh ¸n. �Khi ph¸t hiÖn ngêiph¶i thi hµnh ¸n cã tiÒn trong tµi kho¶n t¹i ng©n hµng, tæ chøc tÝndông hoÆc Kho b¹c Nhµ níc th× ChÊp hµnh viªn ra quyÕt ®ÞnhkhÊu trõ ®Ó thi hµnh ¸n. Ng©n hµng, tæ chøc tÝn dông hoÆc Khob¹c Nhµ níc ph¶i cung cÊp sè liÖu vÒ tµi kho¶n cña ngêi ph¶ithi hµnh ¸n vµ thùc hiÖn quyÕt ®Þnh cña ChÊp hµnh viªn vÒ viÖckhÊu trõ tµi kho¶n cña ngêi ®ã. Khi cã c¨n cø cho r»ng ngêiph¶i thi hµnh ¸n cã dÊu hiÖu tÈu t¸n tiÒn trong tµi kho¶n th× ChÊphµnh viªn cã thÓ ra quyÕt ®Þnh phong to¶ tµi kho¶n. §èi víi çckho¶n tiÒn, giÊy tê cã gi¸ cña ngêi ph¶i thi hµnh ¸n ®ang dongêi thø ba gi÷ th× ChÊp hµnh viªn ra quyÕt ®Þnh trõ vµo tiÒnhoÆc thu håi giÊy tê cã gi¸ ®Ó thi hµnh ¸n... (§iÒu 39 Ph¸p lÖnhThi hµnh ¸n d©n sù n¨m 2004).

Tr¸ch nhiÖm cña ng©n hµng vµ çc tæ chøc tÝn dông lµ méttrong nh÷ng �c¬ quan, tæ chøc, ç nh©n qu¶n lý thu nhËp cña ngêiph¶i thi hµnh ¸n thùc hiÖn viÖc khÊu trõ thu nhËp cña ngêi ph¶ithi hµnh ¸n. Trong thêi h¹n kh«ng qu¸ 7 ngµy lµm viÖc, kÓ tõ ngµykhÊu trõ thu nhËp, c¬ quan, tæ chøc, ç nh©n nãi trªn cã nghÜa vôchuyÓn cho C¬ quan thi hµnh ¸n sè tiÒn ®ã ®Ó chi tr¶ cho ngêi®îc thi hµnh ¸n. Khi cã sù thay ®æi n¬i tr¶ thu nhËp vµ møc thunhËp cña ngêi ph¶i thi hµnh ¸n th× c¬ quan, tæ chøc, ç nh©n®ang thùc hiÖn quyÕt ®Þnh trõ vµo thu nhËp cña ngêi ®ã ph¶ith«ng b¸o ngay cho C¬ quan thi hµnh ¸n biÕt. Trong thêi h¹n 7ngµy lµm viÖc, kÓ tõ ngµy x¸c ®Þnh ®îc n¬i tr¶ thu nhËp míi hoÆcmøc thu nhËp míi cña ngêi ph¶i thi hµnh ¸n, ChÊp hµnh viªnph¶i ra quyÕt ®Þnh kh¸c vÒ viÖc trõ vµo thu nhËp cña ngêi ph¶ithi hµnh ¸n... (§iÒu 40 Ph¸p lÖnh Thi hµnh ¸n d©n sù n¨m 2004).284


+ Tæ d©n phè, th«n b¶n: Gióp chÝnh quyÒn cÊp x· thùc hiÖnmét sè nghÜa vô qu¶n lý, tham gia gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tranh chÊptrong nh©n d©n tõ c¬ së, gióp C¬ quan thi hµnh ¸n hoµ gi¶i, x¸cminh, ®«n ®èc ®¬ng sù thùc hiÖn çc quyÒn vµ nghÜa vô.

+ Héi phô n÷, Héi cùu chiÕn binh... lµ tæ chøc cã ý kiÕn thamgia vµo qu¸ tr×nh thi hµnh ¸n nh ®éng viªn, thuyÕt phôc, híngdÉn héi viªn, ®Æc biÖt lµ ®èi víi çc b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh vÒ h«n nh©ngia ®×nh, lao ®éng, båi thêng thiÖt h¹i.

2.3. Quy tr×nh thi hµnh ¸n d©n sùa) Ra quyÕt ®Þnh vÒ thi hµnh ¸n- Ngêi cã quyÒn ra quyÕt ®Þnh vÒ thi hµnh ¸n: Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh, thÈm quyÒn nµy

thuéc vÒ Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n. Cô thÓ: Trëng thi hµnh ¸n cÊp tØnh vµ Trëng thi hµnh ¸n

cÊp huyÖn cã thÈm quyÒn ra quyÕt ®Þnh yªu cÇu thi hµnh ¸n ®èivíi çc b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n cïng cÊp (riªng Trëng thihµnh ¸n cÊp huyÖn cã quyÒn ra quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n ®èi víi c¶b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh phóc thÈm cña Toµ ¸n nh©n d©n cÊp tØnh);ngo¹i trõ nh÷ng trêng hîp uû th¸c thi hµnh ¸n.

- Thêi h¹n ra quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n: + Trong vßng 5 ngµy lµm viÖc kÓ tõ ngµy nhËn ®îc b¶n ¸n,

quyÕt ®Þnh, Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n chñ ®éng ra quyÕt®Þnh thi hµnh ¸n ®èi víi çc b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh do Toµ ¸n chuyÓnsang; ®©y lµ lo¹i quyÕt ®Þnh mµ Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸ncã thÓ tù ban hµnh trong nh÷ng trêng hîp nhÊt ®Þnh mµ kh«ngcÇn ®¬n yªu cÇu cña ngêi ®îc thi hµnh ¸n.

+ Trong thêi h¹n 5 ngµy lµm viÖc kÓ tõ ngµy nhËn ®îc ®¬nyªu cÇu thi hµnh ¸n, Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n ra quyÕt

285


®Þnh thi hµnh ¸n. §èi víi trêng hîp nµy, Thñ trëng C¬ quan thihµnh ¸n chØ ra quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n nh÷ng phÇn mµ ngêi ®îcthi hµnh ¸n cã ®¬n yªu cÇu.

- C¨n cø ®Ó ra quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n:+ Thø nhÊt, quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n cã thÓ dùa trªn ®¬n yªu

cÇu cña ®¬ng sù - nh ®· tr×nh bµy trªn.+ Thø hai, trong mét sè trêng hîp, Thñ trëng C¬ quan thi

hµnh ¸n cã quyÒn chñ ®éng ra quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n. VÝ dô: RaquyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n ®èi víi phÇn b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh liªn quan®Õn ¸n phÝ, lÖ phÝ Toµ ¸n; tr¶ l¹i tiÒn t¹m øng ¸n phÝ, lÖ phÝ Toµ¸n; tiÒn t¹m øng phÝ thi hµnh ¸n, lÖ phÝ nép ®¬n yªu cÇu thi hµnh¸n; ph¹t tiÒn, tÞch thu tµi s¶n, çc kho¶n båi thêng cho Nhµ níc;truy thu thuÕ, truy thu tiÒn thu lîi bÊt chÝnh; thu håi ®Êt vµ tµis¶n sung c«ng�

b) Tæ chøc thùc hiÖn quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n- Sau khi ra quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n, Thñ trëng C¬ quan thi

hµnh ¸n giao quyÕt ®Þnh cho ChÊp hµnh viªn cña c¬ quan m×nh ®Óthi hµnh. ChÊp hµnh viªn cã tr¸ch nhiÖm tèng ®¹t quyÕt ®Þnh nµy®Õn ngêi ®îc thi hµnh ¸n, ngêi ph¶i thi hµnh ¸n vµ ngêi cãquyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan ®Õn thi hµnh ¸n.

ViÖc tèng ®¹t giÊy tê cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc b¶o®¶m quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cho ®¬ng sù. V× vËy, viÖc tèng ®¹tph¶i ®îc thùc hiÖn nghiªm chØnh: hoÆc b»ng çch giao trùc tiÕpcho ®¬ng sù, nÕu hä v¾ng mÆt th× giao cho th©n nh©n cïng sèngtrong gia ®×nh ngêi ph¶i thi hµnh ¸n, hoÆc giao cho Thñ trëng c¬quan n¬i ngêi ph¶i thi hµnh ¸n lµm viÖc; hoÆc çn bé t ph¸p cÊpx· n¬i ngêi ®ã c tró ®Ó chuyÓn ®Õn cho ngêi ph¶i thi hµnh ¸n.

Trêng hîp kh«ng thÓ th«ng b¸o trùc tiÕp, ngêi cã nghÜa vôth«ng b¸o ph¶i tæ chøc niªm yÕt c«ng khai giÊy tê t¹i Uû ban nh©n286


d©n cÊp x·, n¬i ngêi ph¶i thi hµnh ¸n c tró hoÆc cã tµi s¶n, hoÆcn¬i ë cña hä. ViÖc niªm yÕt ph¶i ®îc lËp thµnh biªn b¶n cã x¸cnhËn cña Uû ban nh©n d©n cÊp x·. Khi kh«ng thÓ niªm yÕt, ph¶ith«ng b¸o trªn b¸o, ®µi ph¸t thanh hoÆc truyÒn h×nh cña trung¬ng hoÆc cÊp tØnh.

- ChÊp hµnh viªn tèng ®¹t çc giÊy tê vµ Ên ®Þnh cho ngêiph¶i thi hµnh ¸n kh«ng qu¸ 30 ngµy ®Ó thi hµnh ¸n. NÕu qu¸ thêih¹n ®ã mµ hä cè t×nh kh«ng chÊp hµnh th× ChÊp hµnh viªn míi®îc ¸p dông çc biÖn ph¸p cìng chÕ cÇn thiÕt. Kho¶ng thêi giannµy cho phÐp ngêi ph¶i thi hµnh ¸n tù thi hµnh ®Ó tr¸nh nh÷ngtæn thÊt vÒ vËt chÊt, tinh thÇn khi cìng chÕ. MÆt kh¸c, ChÊphµnh viªn còng cã ®ñ thêi gian cÇn thiÕt ®Ó gi¸o dôc, thuyÕt phôcngêi ph¶i thi hµnh ¸n tu©n thñ ph¸p luËt tù gi¸c thi hµnh.

§ång thêi víi viÖc tèng ®¹t giÊy tê, ChÊp hµnh viªn ph¶i x¸cminh tµi s¶n cña ngêi ph¶i thi hµnh ¸n. C«ng viÖc nµy nh»m giópChÊp hµnh viªn ph©n lo¹i ¸n cã ®iÒu kiÖn thi hµnh hay kh«ng. NÕuqua x¸c minh mµ ngêi ph¶i thi hµnh ¸n kh«ng cã ®iÒu kiÖn thihµnh ¸n th× Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n sÏ dùa vµo biªn b¶nx¸c minh mµ tr¶ l¹i ®¬n yªu cÇu thi hµnh ¸n víi lý do ¸n kh«ng cã®iÒu kiÖn thi hµnh.

NÕu ngêi ph¶i thi hµnh ¸n tù nguyÖn thi hµnh, hä ph¶ith«ng b¸o cho ngêi ®îc thi hµnh biÕt vÒ thêi gian, ®Þa ®iÓm, çchthøc thùc hiÖn nghÜa vô. Sau 10 ngµy kÓ tõ khi ®îc th«ng b¸o mµngêi ®îc thi hµnh ¸n kh«ng tiÕp nhËn tµi s¶n th× ngêi ph¶i thihµnh ¸n cã quyÒn göi tµi s¶n cho ngêi thø ba nhËn gi÷ vµ th«ngb¸o ®iÒu nµy cho ngêi ®îc thi hµnh ¸n biÕt, chi phÝ ph¸t sinhtrong göi gi÷ do ngêi ®îc thi hµnh ¸n chÞu tr¸ch nhiÖm.

c) Cìng chÕ thi hµnh ¸nSau khi tèng ®¹t giÊy tê, hÕt thêi h¹n tù nguyÖn thi hµnh ¸n

287


mµ ®¬ng sù vÉn cè t×nh kh«ng chÊp hµnh, ChÊp hµnh viªn ph¶i tæchøc cìng chÕ. QuyÕt ®Þnh cìng chÕ ph¶i ®îc th«ng b¸o cho çcbªn (ngêi ph¶i thi hµnh, ngêi ®îc thi hµnh, bªn cã quyÒn, nghÜavô liªn quan) vµ Uû ban nh©n d©n cÊp x·, n¬i tæ chøc cìng chÕ.Sau ®ã, th«ng thêng C¬ quan thi hµnh ¸n tæ chøc cuéc häp trï bÞcïng çc c¬ quan tham dù tríc khi tæ chøc cìng chÕ, cã th«ng b¸ocho Uû ban nh©n d©n cÊp x·, huyÖn ®Ó Chñ tÞch Uû ban nh©n d©ncã thÓ chØ ®¹o çc c¬ quan ®Þa ph¬ng tham gia cìng chÕ.

Çc biÖn ph¸p cìng chÕ thi hµnh ¸n bao gåm:- KhÊu trõ tµi kho¶n, trõ vµo tiÒn, thu håi giÊy tê cã gi¸ cña

ngêi ph¶i thi hµnh ¸n;- Trõ vµo thu nhËp cña ngêi ph¶i thi hµnh ¸n gåm: tiÒn

l¬ng, trî cÊp hu trÝ hoÆc mÊt søc vµ çc thu nhËp hîp ph¸p kh¸ccña ngêi ph¶i thi hµnh ¸n;

- Phong to¶ tµi kho¶n, tµi s¶n, cña ngêi ph¶i thi hµnh ¸n t¹ing©n hµng, tæ chøc tÝn dông, Kho b¹c Nhµ níc;

- Kª biªn, xö lý tµi s¶n cña ngêi ph¶i thi hµnh ¸n, kÓ c¶ tµis¶n cña ngêi ph¶i thi hµnh ¸n ®ang do ngêi thø ba gi÷.

Nguyªn t¾c kª biªn tµi s¶n lµ: mäi tµi s¶n cña ngêi ph¶i thihµnh ¸n ®Òu cã thÓ kª biªn, kÓ c¶ tµi s¶n thuéc së h÷u chung víingêi kh¸c. Kª biªn tµi s¶n thuéc së h÷u riªng tríc, nÕu kh«ng cãhoÆc kh«ng ®ñ th× míi kª biªn phÇn tµi s¶n cña ngêi ph¶i thihµnh ¸n n»m trong khèi tµi s¶n chung.

Cã mét sè tµi s¶n kh«ng ®îc kª biªn (trong trêng hîp ngêiph¶i thi hµnh ¸n lµ ç nh©n) lµ: sè l¬ng thùc ®¸p øng nhu cÇuthiÕt yÕu cña ngêi ph¶i thi hµnh ¸n vµ gia ®×nh trong thêi giancha cã thu nhËp, thu ho¹ch míi; sè thuèc men cÇn dïng cho nhucÇu phßng, ch÷a bÖnh cña ngêi ph¶i thi hµnh ¸n vµ gia ®×nh; çcc«ng cô lao ®éng th«ng thêng cÇn thiÕt ®îc dïng lµm ph¬ng288


tiÖn sinh sèng chñ yÕu hoÆc duy nhÊt; çc ®å dïng thê cóng th«ngthêng theo tËp qu¸n ë ®Þa ph¬ng; quÇn ¸o, ®å dïng sinh ho¹tth«ng thêng cÇn thiÕt cho ngêi ph¶i thi hµnh ¸n vµ gia ®×nh theomøc tèi thiÓu ë tõng ®Þa ph¬ng (trõ çc ®å sinh ho¹t, t trang cãgi¸ trÞ).

Khi tiÕn hµnh kª biªn, ChÊp hµnh viªn ph¶i lËp biªn b¶n cãngêi chøng kiÕn. Tµi s¶n ®· kª biªn cã thÓ ®îc b¸n ®Êu gi¸ (®èi víibÊt ®éng s¶n vµ ®éng s¶n cã gi¸ trÞ lín, tõ 10.000.000 ®ång trë lªn).

§èi víi tÊt c¶ çc biÖn ph¸p cìng chÕ thi hµnh ¸n cã liªn quan®Õn tµi s¶n vµ quy tr¶ b»ng tiÒn, thø tù thanh to¸n tiÒn thi hµnh¸n nh sau: tiÒn cÊp dìng; tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng lao ®éng, trî cÊpth«i viÖc, trî cÊp mÊt viÖc lµm, b¶o hiÓm x· héi; tiÒn båi thêngthiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng, søc khoÎ; ¸n phÝ, lÖ phÝ Toµ ¸n; tiÒn ph¹t,tiÒn tÞch thu, truy thu thuÕ vµ çc kho¶n thu kh¸c cho Ng©n s¸chnhµ níc�

- Buéc ngêi ph¶i thi hµnh ¸n giao nhµ, chuyÓn quyÒn sö dông®Êt hoÆc giao vËt, tµi s¶n kh¸c.

Trong trêng hîp ngêi ph¶i thi hµnh ¸n cã nghÜa vô tr¶ nhµ,ChÊp hµnh viªn ph¶i th«ng b¸o cho nh÷ng ngêi ®ang sinh sèngtrong nhµ ®ã thêi h¹n tr¶ nhµ trong vßng 30 ngµy. HÕt thêi h¹n ®ãChÊp hµnh viªn yªu cÇu cìng chÕ ®a hä cïng tµi s¶n ra kháinhµ, nÕu hä kh«ng tù nguyÖn chÊp hµnh.

- CÊm hoÆc buéc ngêi ph¶i thi hµnh ¸n lµm hoÆc kh«ng lµmc«ng viÖc nhÊt ®Þnh.

d) Çc trêng hîp ho·n, t¹m ®×nh chØ, ®×nh chØ vµ kÕt thóc thihµnh ¸n d©n sù

* Ho·n thi hµnh ¸n d©n sù- Khi ngêi ph¶i thi hµnh ¸n èm nÆng kh«ng thÓ thùc hiÖn

289


nghÜa vô.- Khi ngêi ®îc thi hµnh ¸n yªu cÇu hoÆc ®ång ý cho ngêi

ph¶i thi hµnh ¸n ho·n viÖc thi hµnh.- Khi cã yªu cÇu cña ngêi cã quyÒn kh¸ng nghÞ b¶n ¸n, quyÕt

®Þnh theo thñ tôc gi¸m ®èc thÈm hoÆc t¸i thÈm.Khi çc ®iÒu kiÖn ho·n kh«ng cßn, Thñ trëng C¬ quan thi

hµnh ¸n ra quyÕt ®Þnh tiÕp tôc viÖc thi hµnh b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®ã.* T¹m ®×nh chØ thi hµnh ¸n d©n sùÇc ®iÒu kiÖn ®Ó cã thÓ t¹m ®×nh chØ thi hµnh ̧ n d©n sù bao gåm:- Ngêi ph¶i thi hµnh ¸n èm nÆng mµ theo b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh

th× ngêi ®ã cã nghÜa vô ph¶i tù m×nh thùc hiÖn;- Cã sù ®ång ý cña ngêi ®îc thi hµnh ¸n vÒ viÖc t¹m ®×nh chØ;- Ngêi kh¸ng nghÞ b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùc ph¸p

luËt cã quyÒn ra quyÕt ®Þnh t¹m ®×nh chØ thi hµnh b¶n ¸n, quyÕt®Þnh ®ã (trong thêi h¹n kh«ng qu¸ 6 th¸ng kÓ tõ ngµy cã quyÕt®Þnh kh¸ng nghÞ).

* §×nh chØ thi hµnh ¸nÇc trêng hîp ®×nh chØ thi hµnh ¸n bao gåm:- Ngêi ph¶i thi hµnh ¸n chÕt mµ trong b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña

Toµ tuyªn vÒ nghÜa vô thùc hiÖn kh«ng ®îc chuyÓn giao cho ngêithõa kÕ;

- Ngêi ®îc thi hµnh ¸n chÕt mµ quyÒn, nghÜa vô còng kh«ngcã ngêi thõa kÕ;

- Ngêi ®îc thi hµnh ¸n tù nguyÖn yªu cÇu kh«ng thihµnh n÷a;

- B¶n ¸n, quyÕt ®Þnh bÞ Toµ ¸n cã thÈm quyÒn huû bá;290


- Thêi hiÖu yªu cÇu thi hµnh ¸n ®· hÕt.ý nghÜa cña ®×nh chØ thi hµnh ¸n lµ: khi ®îc ®×nh chØ, viÖc thi

hµnh ¸n ®ã coi nh ®· ®îc thi hµnh xong, C¬ quan thi hµnh ¸nd©n sù cã quyÒn xo¸ sæ thô lý vô viÖc.

* KÕt thóc viÖc thi hµnh ¸nCã hai c¨n cø ®Ó kÕt thóc viÖc thi hµnh ¸n: - Thø nhÊt, çc bªn ®¬ng sù ®· thùc hiÖn xong quyÒn vµ

nghÜa vô theo b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n. - Thø hai, khi cã quyÕt ®Þnh ®×nh chØ thi hµnh ̧ n cña Thñ trëng

C¬ quan thi hµnh ¸n cã thÈm quyÒn theo nh÷ng c¨n cø nãi trªn.ViÖc ra quyÕt ®Þnh kÕt thóc thi hµnh ¸n cã ý nghÜa quan träng:

®èi víi ®¬ng sù, ®©y lµ c¬ së ®Ó chøng minh quyÒn, nghÜa vô thihµnh ¸n cña ®¬ng sù ®· thùc hiÖn xong hoÆc kh«ng thùc hiÖnn÷a; ®èi víi C¬ quan thi hµnh ¸n, ®©y lµ c¬ së ®Ó chøng minh c¬quan ®· hoµn thµnh nhiÖm vô cña m×nh.

2.4. KhiÕu n¹i, tè ço, khen thëng vµ xö lý vi ph¹m trong thihµnh ¸n d©n sù

a) Gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè ço- Trong qu¸ tr×nh thi hµnh ¸n, çc ®¬ng sù cã quyÒn khiÕu

n¹i, tè ço ®Ó yªu cÇu c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn b¶o vÖ çcquyÒn, lîi Ých bÞ x©m ph¹m.

- §¬ng sù cã quyÒn khiÕu n¹i çc quyÕt ®Þnh, hµnh vi cña C¬quan thi hµnh ¸n vµ ChÊp hµnh viªn, nh QuyÕt ®Þnh gi¶i quyÕtkhiÕu n¹i cña Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n, QuyÕt ®Þnh cìngchÕ cña ChÊp hµnh viªn, QuyÕt ®Þnh kª biªn tµi s¶n... hoÆc tè çohµnh vi tr¸i ph¸p luËt cña ChÊp hµnh viªn vµ çn bé thi hµnh ¸n.

- ViÖc khiÕu n¹i vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i vÒ thi hµnh ¸n d©n sù291


®îc thùc hiÖn theo hai cÊp. C¬ quan cao nhÊt cã thÈm quyÒn gi¶iquyÕt khiÕu n¹i lµ Bé trëng Bé T ph¸p, Bé trëng Bé Quèc phßng.ë ®Þa ph¬ng, Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ̧ n cÊp huyÖn gi¶i quyÕtkhiÕu n¹i ®èi víi quyÕt ®Þnh, hµnh vi tr¸i ph¸p luËt cña ChÊp hµnhviªn cÊp huyÖn. Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n cÊp tØnh gi¶i quyÕtkhiÕu n¹i ®èi víi quyÕt ®Þnh, hµnh vi tr¸i ph¸p luËt cña ChÊp hµnhviªn cÊp tØnh vµ cña Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n cÊp huyÖn.Thñ trëng C¬ quan qu¶n lý thi hµnh ¸n thuéc Bé T ph¸p gi¶iquyÕt khiÕu n¹i quyÕt ®Þnh, hµnh vi cña Thñ trëng C¬ quan thihµnh ¸n cÊp tØnh. §©y lµ viÖc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn ®Çu.

Trêng hîp kh«ng ®ång ý víi kÕt qu¶ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn®Çu, ngêi khiÕu n¹i cã quyÒn khiÕu n¹i ®Õn Thñ trëng C¬ quan thihµnh ¸n cÊp trªn trùc tiÕp cña ngêi gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn ®Çu.

- Ngêi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt khiÕu n¹i cã quyÒn yªu cÇuC¬ quan thi hµnh ¸n t¹m dõng viÖc thi hµnh ¸n trong thêi h¹nb»ng thêi h¹n gi¶i quyÕt khiÕu n¹i.

- ViÖc gi¶i quyÕt tè ço trong thi hµnh ¸n d©n sù ®îc thùchiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ khiÕu n¹i, tè ço.

b) Khen thëng vµ xö lý vi ph¹m trong thi hµnh ¸n d©n sù- Tæ chøc, ç nh©n cã thµnh tÝch trong thi hµnh ¸n d©n sù th×

®îc khen thëng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.- Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n, ChÊp hµnh viªn vi ph¹m

quy ®Þnh ph¸p luËt sÏ bÞ xö lý theo quy ®Þnh.- Ngêi ph¶i thi hµnh ¸n, c¬ quan, tæ chøc, ç nh©n cã liªn

quan vi ph¹m quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ thi hµnh ¸n th× tuú møc ®é,tÝnh chÊt vi ph¹m mµ bÞ xö ph¹t hµnh chÝnh, båi thêng thiÖt h¹i,xö lý kû luËt hoÆc truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù.

- VÒ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh, NghÞ ®Þnh sè 173/2004/N§-292


CP ngµy 30/9/2004 vÒ thñ tôc cìng chÕ vµ xö ph¹t vi ph¹m hµnhchÝnh trong thi hµnh ¸n d©n sù ®· quy ®Þnh rÊt cô thÓ. Trong ®ã,cÇn lu ý quy ®Þnh vÒ thÈm quyÒn xö ph¹t vi ph¹m nh sau:

+ ChÊp hµnh viªn ®ang thi hµnh c«ng vô cã quyÒn ph¹t c¶nhço, ph¹t tiÒn ®Õn 200.000 ®ång;

+ Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n cÊp huyÖn cã quyÒn ph¹tc¶nh ço, ph¹t tiÒn ®Õn 500.000 ®ång;

+ Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n cÊp tØnh, Thñ trëng C¬quan thi hµnh ¸n cÊp qu©n khu cã quyÒn ph¹t c¶nh ço, ph¹t tiÒn®Õn 1.000.000 ®ång;

+ Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x· cã quyÒn ph¹t c¶nh ço,ph¹t tiÒn ®Õn 100.000 ®ång (®èi víi hµnh vi cè t×nh kh«ng nhËngiÊy b¸o, giÊy triÖu tËp cña C¬ quan thi hµnh ¸n hoÆc ®· nhËn giÊyb¸o lÇn thø hai nhng kh«ng ®Õn ®Þa ®iÓm ghi trong giÊy b¸o ®Òthi hµnh ¸n mµ kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng).

3. ChÝnh quyÒn cÊp x· víi c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sùTheo §iÒu 117 LuËt Tæ chøc Héi ®ång nh©n d©n vµ Uû ban

nh©n d©n n¨m 2003, Uû ban nh©n d©n cÊp x· cã nhiÖm vô: �Tæchøc thùc hiÖn hoÆc phèi hîp víi çc c¬ quan chøc n¨ng trong viÖcthi hµnh ¸n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt�. Nh vËy, vai trß cñachÝnh quyÒn cÊp x· trong thi hµnh ¸n d©n sù cã thÓ nh×n nhËn tõhai gãc ®é: hoÆc chÝnh quyÒn cÊp x· hç trî cho ho¹t ®éng thi hµnh¸n trong hÇu hÕt mäi trêng hîp; hoÆc chÝnh c¬ quan nµy cã thÈmquyÒn trùc tiÕp trong trêng hîp ®îc giao cho thi hµnh ¸n nh÷ngvô viÖc cã gi¸ trÞ nhá h¬n 500.000 ®ång.

3.1. ChÝnh quyÒn cÊp x· vµ vai trß hç trî, phèi hîp trong c«ngt¸c thi hµnh ¸n d©n sù

Cã thÓ nãi, chÝnh quyÒn cÊp x· n¾m vai trß rÊt quan träng293


trong viÖc thi hµnh ¸n d©n sù. Vai trß cña Uû ban nh©n d©n cÊp x·thÓ hiÖn trong nhiÒu ho¹t ®éng kh¸c nhau nh tèng ®¹t giÊy tê,quyÕt ®Þnh cho ®¬ng sù; cung cÊp çc giÊy tê nh»m x¸c minh tµis¶n cña ngêi ph¶i thi hµnh ¸n; tham gia trong thµnh phÇn cñaHéi ®ång cìng chÕ thi hµnh ¸n hoÆc ®Þnh gi¸, b¸n ®Êu gi¸ tµi s¶n.

Cô thÓ, sù phèi hîp cña chÝnh quyÒn cÊp x· trong thi hµnh ¸nd©n sù thÓ hiÖn ë çc c«ng viÖc sau:

b) Th«ng b¸o çc quyÕt ®Þnh vÒ thi hµnh ¸n:Çn bé t ph¸p cña Uû ban nh©n d©n cÊp x· ph¶i trùc tiÕp tiÕp

nhËn giÊy tê tõ ChÊp hµnh viªn ®îc giao gi¶i quyÕt viÖc thi hµnh¸n råi chuyÓn cho ®¬ng sù.

Trong trêng hîp ®¬ng sù nÐ tr¸nh kh«ng chÞu nhËn, v¨nb¶n, quyÕt ®Þnh vµ çc giÊy tê liªn quan (nÕu cã) sÏ ®îc niªm yÕtc«ng khai t¹i trô së Uû ban nh©n d©n cÊp x·.

Mäi quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n, cìng chÕ thi hµnh ¸n, ho·n, t¹m®×nh chØ hay ®×nh chØ thi hµnh ¸n ph¶i ®îc göi 1 b¶n cho Uû bannh©n d©n cÊp x· n¬i ngêi ph¶i thi hµnh ¸n c tró ®Ó theo dâi vµphèi hîp thi hµnh ¸n.

b. X¸c minh tµi s¶n ®Ó thi hµnh ¸n:Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay cha cã c¬ chÕ h÷u hiÖu kiÓm so¸t

thu nhËp, t×nh h×nh tµi chÝnh cña çc ç nh©n hay tæ chøc; trongthùc tÕ tµi s¶n cña ngêi ph¶i thi hµnh ¸n chñ yÕu lµ nhµ ®Êt, vênc©y l©u n¨m, trô së..., mµ viÖc qu¶n lý nh÷ng tµi s¶n nµy th«ngthêng thuéc thÈm quyÒn Uû ban nh©n d©n cÊp x·. V× vËy, khi x¸c®Þnh nguån gèc vµ thùc tr¹ng tµi s¶n th× kh«ng thÓ thiÕu vai trßcña Uû ban nh©n d©n cÊp x·.

Trªn thùc tÕ, cã trêng hîp ChÊp hµnh viªn göi phiÕu x¸cminh tµi s¶n ®Ò nghÞ Uû ban nh©n d©n cÊp x· lµm gióp. Ngay c¶294


khi ChÊp hµnh viªn ®i x¸c minh trùc tiÕp t¹i ®Þa ph¬ng vµ lËpbiªn b¶n chuÈn bÞ cho viÖc cìng chÕ, th× b¾t buéc ph¶i cã sù phèihîp cña Ban t ph¸p cÊp x·; C«ng an cÊp x· (c¶nh s¸t khu vùc - ëthµnh thÞ) vµ Trëng th«n, Tæ trëng tæ d©n phè.

ViÖc x¸c minh ®iÒu kiÖn thi hµnh ¸n ph¶i më réng ®Õn nhiÒulÜnh vùc nh: hoµn c¶nh sèng, tµi s¶n, t×nh tr¹ng søc khoÎ, quanhÖ x· héi cña ngêi ph¶i thi hµnh ¸n ®Ó gióp C¬ quan thi hµnh ¸n®Þnh liÖu hÕt nh÷ng t×nh huèng phøc t¹p ph¶i gi¶i quyÕt, ®Æc biÖtlµ khi cìng chÕ thi hµnh ¸n. Uû ban nh©n d©n cÊp x· cã vai trßhÕt søc quan träng trong c«ng t¸c nµy. Trong thùc tÕ, viÖc thi hµnh¸n cÇn cã ®Çy ®ñ th«ng tin vµ Uû ban nh©n d©n cÊp x· cÇn më réngsù tham gia cña nh÷ng çn bé ®oµn thÓ, trëng th«n, giµ lµng (®èivíi ngêi ph¶i thi hµnh ¸n lµ ®ång bµo d©n téc thiÓu sè).

Tuy nhiªn, ®èi víi nh÷ng çn bé ë chÝnh quyÒn cÊp x· (chñ yÕulµ çn bé t ph¸p - hé tÞch), c«ng t¸c hç trî thi hµnh ¸n kh«ng ph¶ithuéc chøc tr¸ch chÝnh cña hä, l¹i thêng ph¶i lµm ngoµi giê hµnhchÝnh vµ kh«ng cã kho¶n chi phÝ chÝnh thøc nµo tõ phÝa Nhµ níc.Víi xu híng tinh gi¶n biªn chÕ, sè lîng çn bé chuyªn m«n gi¶m,viÖc thùc hiÖn çc c«ng viÖc nµy thêng gÆp nhiÒu khã kh¨n, ®ßihái çn bé Uû ban nh©n d©n cÊp x· ®îc giao nhiÖm vô ph¶i cãtinh thÇn tr¸ch nhiÖm vµ thùc sù tÝch cùc, nhiÖt t×nh míi hoµnthµnh nhiÖm vô phèi hîp, hç trî thi hµnh ¸n.

c) Tæ chøc cìng chÕ thi hµnh ¸n§a sè çc biÖn ph¸p cìng chÕ thi hµnh ¸n khi thùc hiÖn ®ßi

hái ph¶i cã sù hç trî cña chÝnh quyÒn cÊp x·.- §Ó ng¨n ngõa viÖc tÈu t¸n tµi s¶n nh»m trèn tr¸nh thi hµnh

¸n, C¬ quan thi hµnh ¸n ph¶i göi v¨n b¶n ng¨n chÆn chuyÓn dÞchquyÒn së h÷u ®Õn chÝnh quyÒn cÊp x·; vÝ dô, ng¨n chÆn viÖc b¸nnhµ, ®Êt cña ngêi ph¶i thi hµnh ¸n. HiÖu qu¶ cña biÖn ph¸p ng¨n

295


chÆn lóc nµy tuú thuéc rÊt nhiÒu vµo chÝnh quyÒn cÊp x·.- Kª biªn tµi s¶n lµ nhµ ë hoÆc ®å vËt nhng ngêi ph¶i thi

hµnh ¸n v¾ng mÆt th× nhÊt thiÕt ph¶i cã Ýt nhÊt hai ngêi lµmchøng vµ sù tham gia cña ®¹i diÖn Uû ban nh©n d©n cÊp x·, liÖt kªçc tµi s¶n vµ kª biªn.

- §èi víi biÖn ph¸p cìng chÕ nh trôc xuÊt ngêi ph¶i thihµnh ¸n ra khái nhµ, cÇn sù cã mÆt tham gia cña chÝnh quyÒn cÊpx·, thËm chÝ cña c¶ çc ®oµn thÓ ®Þa ph¬ng ®Ó hç trî C¬ quan thihµnh ¸n.

3.2. ChÝnh quyÒn cÊp x· vµ viÖc thi hµnh ¸n d©n sù cã gi¸ trÞkh«ng qu¸ 500.000 ®ång

a) Sù cÇn thiÕt chuyÓn giao cho Uû ban nh©n d©n cÊp x· thihµnh ¸n ®èi víi nh÷ng vô viÖc cã gi¸ trÞ kh«ng qu¸ 500.000 ®ång

- Theo quy ®Þnh ph¸p luËt hiÖn hµnh, çc c¬ quan thi hµnh ¸nd©n sù ®îc tæ chøc ë hai cÊp: cÊp tØnh vµ cÊp huyÖn. Víi biªn chÕvµ lùc lîng máng, c«ng viÖc nhiÒu, rÊt dÔ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ®Ó¸n d©n sù tån ®äng kÐo dµi, ¶nh hëng ®Õn hiÖu lùc cña b¶n ¸n,lµm gi¶m niÒm tin cña ngêi d©n vµo ph¸p luËt vµ c«ng lý. Trongkhu«n khæ c¶i çch hµnh chÝnh, kh«ng thÓ t¨ng thªm biªn chÕ,nh©n sù thi hµnh ¸n nªn tríc m¾t çch lµm thuËn lîi nhÊt lµ phèihîp sö dông nguån nh©n lùc ë trong çc c¬ quan nhµ níc kh¸c cã®iÒu kiÖn lµm c«ng viÖc nµy. Uû ban nh©n d©n cÊp x· lµ mét trongnh÷ng c¬ quan ®ã.

- H¬n n÷a, viÖc sö dông nguån lùc lµ Uû ban nh©n d©n cÊp x·trong thi hµnh ¸n ë ®Þa ph¬ng cßn xuÊt ph¸t tõ viÖc Uû ban nh©nd©n cÊp x· lµ cÊp chÝnh quyÒn gÇn d©n nhÊt, n¾m b¾t râ rµng nhÊtnh÷ng ®èi tîng d©n c sinh sèng trªn ®Þa bµn nªn cã nhiÒu ®iÒukiÖn ®Ó lµm viÖc, vËn ®éng çc ®¬ng sù ph¶i thi hµnh ¸n.296


- Nh÷ng vô viÖc thi hµnh ¸n cã gi¸ trÞ kh«ng qu¸ 500.000 ®ång®Òu lµ nh÷ng vô viÖc ®¬n gi¶n, kh«ng cã nhiÒu yÕu tè phøc t¹p vµkh«ng cÇn nhiÒu nghiÖp vô chuyªn m«n cña ChÊp hµnh viªn, nªnchuyÓn giao cho chÝnh quyÒn cÊp x· thi hµnh lµ rÊt phï hîp.

- §èi víi nh÷ng ®Þa ph¬ng miÒn nói, vïng s©u, vïng xa, viÖcchuyÓn giao thi hµnh ¸n d©n sù díi 500.000®ång cho chÝnh quyÒncÊp x· cµng cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng:

+ Thø nhÊt, ®©y lµ gi¶i ph¸p tiÕt kiÖm chi phÝ, t¨ng tÝnh kh¶thi cña thi hµnh ¸n d©n sù. Bëi ë vïng nói, ®a sè ngêi ph¶i thihµnh ¸n sinh sèng ë ®Þa ph¬ng xa huyÖn lþ (trong çc lµng b¶n),th«ng thêng hä lµ ngêi nghÌo, kh«ng cã tµi s¶n hoÆc nguån thunhËp kh«ng thêng xuyªn, æn ®Þnh. ChÝnh v× vËy, nÕu ®Ó C¬ quanthi hµnh ¸n ®«n ®èc trùc tiÕp nh÷ng vô viÖc nµy sÏ g©y l·ng phÝkh¸ lín: trªn thùc tÕ, cã kh«ng Ýt trêng hîp ChÊp hµnh viªn vµçn bé thi hµnh ¸n ph¶i ®i mÊt hai, ba ngµy ®êng míi ®Õn ®îcn¬i ë cña ngêi ph¶i thi hµnh ¸n ®Ó x¸c minh tµi s¶n, sau ®ã ®«n®èc thi hµnh ¸n, nhng gÆp ph¶i lóc hä ®i v¾ng hoÆc kh«ng cã tµis¶n, dÉn ®Õn viÖc ph¶i ®i l¹i rÊt nhiÒu lÇn mµ vÉn kh«ng gi¶i quyÕt®îc viÖc trong khi sè tiÒn ph¶i thu l¹i rÊt nhá. Trong trêng hîpnµy, viÖc giao cho Uû ban nh©n d©n cÊp x· ®«n ®èc thi hµnh sÏ lµgi¶i ph¸p tiÕt kiÖm chi phÝ vµ gi¶m thiÓu khã kh¨n cho C¬ quanthi hµnh ¸n.

+ Thø hai, chÝnh quyÒn së t¹i cã nhiÒu lîi thÕ vµ ®iÒu kiÖntrong viÖc tham gia thi hµnh ¸n t¹i ®Þa ph¬ng nh th«ng qua viÖcsö dông nh÷ng quan hÖ gÇn gòi mµ g©y t¸c ®éng ®Õn ngêi ph¶i thihµnh ¸n (th«ng qua vai trß cña trëng hä, giµ lµng, trëng b¶n...).

ViÖc chuyÓn giao ¸n cã gi¸ trÞ díi 500.000 ®ång cho Uû bannh©n d©n cÊp x· ®«n ®èc thi hµnh ®îc quy ®Þnh t¹i hai v¨n b¶nph¸p luËt sau:

- ChØ thÞ sè 20/2001/CT-TTg ngµy 11/9/2001 cña Thñ tíng297


ChÝnh phñ vÒ viÖc t¨ng cêng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c thihµnh ¸n d©n sù.

- Th«ng t sè 05/2002/TT-BTP ngµy 27/02/2002 cña Bé Tph¸p híng dÉn chuyÓn giao mét sè viÖc trong thi hµnh ¸n cho Uûban nh©n d©n x·, phêng, thÞ trÊn trùc tiÕp ®«n ®èc thi hµnh.

b) Ph¹m vi nh÷ng viÖc thi hµnh ¸n ®îc chuyÓn giao cho Uûban nh©n d©n cÊp x· bao gåm:

- Vô viÖc mµ sè tiÒn, trÞ gi¸ tµi s¶n ®¬ng sù ph¶i thi hµnhkh«ng qu¸ 500.000 ®ång hoÆc lín h¬n 500.000 ®ång nhng tríc®ã c¬ quan thi hµnh ¸n ®· thi hµnh vµ sè tiÒn, trÞ gi¸ tµi s¶n cßnl¹i ph¶i thi hµnh kh«ng qu¸ 500.000 ®ång.

- Vô viÖc thi hµnh theo ®Þnh kú mµ sè tiÒn, trÞ gi¸ tµi s¶n thihµnh theo tõng kú kh«ng qu¸ 500.000 ®ång.

- Thi hµnh quyÕt ®Þnh ph¹t tiÒn cña ChÊp hµnh viªn, Thñtrëng C¬ quan thi hµnh ¸n.

- Çc kho¶n tiÒn chi phÝ cìng chÕ thi hµnh ¸n kh«ng qu¸500.000 ®ång trong trêng hîp C¬ quan thi hµnh ¸n cha thu ®îchoÆc kh«ng cã ®iÒu kiÖn khÊu trõ vµo sè tiÒn b¸n tµi s¶n ®Ó thihµnh ¸n.

c) Quy tr×nh thñ tôc thùc hiÖn viÖc thi hµnh ¸n cã gi¸ trÞ kh«ngqu¸ 500.000 ®ång

Quy tr×nh thñ tôc thùc hiÖn viÖc thi hµnh ¸n do Uû bannh©n d©n cÊp x· trùc tiÕp ®«n ®èc thi hµnh bao gåm nh÷ng bícc¬ b¶n sau:

- Ra quyÕt ®Þnh: Trëng Thi hµnh ¸n cÊp huyÖn ra quyÕt ®ÞnhchuyÓn giao cho Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i c tró, n¬i cã tµi s¶ncña ®¬ng sù ®«n ®èc thi hµnh. QuyÕt ®Þnh chuyÓn giao ph¶i ghirâ nh÷ng néi dung ®«n ®èc thi hµnh. QuyÕt ®Þnh chuyÓn giao ph¶i298


®îc göi cho ngêi ®îc thi hµnh ¸n, ngêi ph¶i thi hµnh ¸n, ngêicã quyÒn, lîi Ých liªn quan vµ ViÖn KiÓm s¸t nh©n d©n cïng cÊp.

- LËp hå s¬ chuyÓn giao: §éi thi hµnh ¸n ph¶i më �Sæ giaonhËn hå s¬ vµ theo dâi kÕt qu¶ thi hµnh ¸n ®èi víi çc viÖc chuyÓnUû ban nh©n d©n x·, phêng�. Uû ban nh©n d©n ph¶i më �Sæ theodâi viÖc ®«n ®èc thi hµnh ¸n�. Hå s¬ chuyÓn giao gåm: QuyÕt ®ÞnhchuyÓn giao; B¶n sao b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n (b¶n ph« t«,cã x¸c nhËn cña C¬ quan thi hµnh ¸n); B¶n sao quyÕt ®Þnh thihµnh ¸n; Ngoµi ra, tuú tõng trêng hîp cô thÓ, hå s¬ chuyÓn giaocÇn cã: QuyÕt ®Þnh ph¹t tiÒn, quyÕt ®Þnh vÒ viÖc thu çc kho¶n chiphÝ cìng chÕ thi hµnh ¸n, çc tµi liÖu cÇn thiÕt liªn quan (nÕu cã).

- Thñ tôc giao, nhËn:+ Sau khi ra quyÕt ®Þnh chuyÓn giao, ChÊp hµnh viªn ®îc

ph©n c«ng tæ chøc thi hµnh vô viÖc ph¶i lËp vµ chuyÓn ®Çy ®ñ hås¬, cung cÊp biªn lai thu, chi tiÒn thi hµnh ¸n cho Uû ban nh©nd©n cÊp x·. ViÖc giao nhËn hå s¬ ®îc thùc hiÖn trùc tiÕp hoÆcth«ng qua c¬ quan bu ®iÖn, nhng ph¶i ký nhËn, ghi râ thêi gianvµo �Sæ giao nhËn hå s¬ vµ theo dâi kÕt qu¶ viÖc thi hµnh ¸n ®èivíi çc vô viÖc chuyÓn Uû ban nh©n d©n x·, phêng� (nÕu göi trùctiÕp) hoÆc cã phiÕu göi (nÕu chuyÓn qua ®êng bu ®iÖn) nhngph¶i lu phiÕu göi cã x¸c nhËn cña Uû ban nh©n d©n cÊp x· ®·nhËn hå s¬.

+ Çn bé Uû ban nh©n d©n cÊp x· ®îc ph©n c«ng khi nhËn hås¬ ph¶i ký nhËn vµo Sæ giao nhËn hå s¬ (nÕu nhËn trùc tiÕp) hoÆcký nhËn vµo phiÕu göi vµ chuyÓn l¹i §éi thi hµnh ¸n.

C¬ quan thi hµnh ¸n (§éi Thi hµnh ¸n) chuyÓn giao vô viÖc choUû ban nh©n d©n cÊp x· cã tr¸ch nhiÖm:

+ Híng dÉn, gi¸m s¸t, kiÓm tra Uû ban nh©n d©n cÊp x·trong viÖc më sæ s¸ch, lËp hå s¬ thi hµnh ¸n vµ thùc hiÖn thñ tôc

299


®«n ®èc thi hµnh ¸n; ®¸p øng kÞp thêi ®Ò nghÞ cña Uû ban nh©nd©n cÊp x· nh»m th¸o gì víng m¾c, khã kh¨n trong qu¸ tr×nh thihµnh ¸n.

+ LËp vµ chuyÓn ®Çy ®ñ hå s¬, cung cÊp biªn lai thu, chi tiÒnthi hµnh ¸n cho Uû ban nh©n d©n cÊp x·.

+ Gi¶i quyÕt khiÕu n¹i liªn quan ®Õn viÖc ®«n ®èc thi hµnh ¸ncña Uû ban nh©n d©n cÊp x· theo quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh Thihµnh ¸n d©n sù.

d) Tr¸ch nhiÖm cña Uû ban nh©n d©n cÊp x· trong viÖc thihµnh ¸n do ®îc chuyÓn giao

- Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x·: ChÞu tr¸ch nhiÖm tríc §éi thi hµnh ¸n vµ Uû ban nh©n d©n

cÊp trªn trong viÖc ®«n ®èc thi hµnh ¸n t¹i ®Þa ph¬ng m×nh; ph©nc«ng çn bé thuéc Ban t ph¸p trùc tiÕp ®«n ®èc thi hµnh ¸n vµth«ng b¸o cho §éi thi hµnh ¸n biÕt; ®¶m b¶o viÖc ®«n ®èc thi hµnh¸n tu©n thñ ®óng ph¸p luËt; tæ chøc tæng kÕt, thùc hiÖn chÕ ®é b¸oço vÒ thi hµnh ¸n.

Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nÕu cã víng m¾c, Chñ tÞch Uû bannh©n d©n cÊp x· kÞp thêi b¸o ço ®Ó §éi thi hµnh ¸n chØ ®¹o, híngdÉn cô thÓ.

- Ban t ph¸p x·: + Më sæ s¸ch, thô lý, lu gi÷, chuyÓn tr¶ hå s¬ theo quy ®Þnh; + Thùc hiÖn néi dung ®«n ®èc thi hµnh ¸n theo híng dÉn cña

§éi thi hµnh ¸n vµ chØ ®¹o cña Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x·;+ Gióp Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x· thùc hiÖn c«ng t¸c

hµnh chÝnh - tµi chÝnh trong viÖc ®«n ®èc thi hµnh ¸n. - §èi víi çc lo¹i viÖc thi hµnh ¸n ®îc chuyÓn giao, th× tuú

300


tõng trêng hîp cô thÓ, çn bé Uû ban nh©n d©n cÊp x· ®îc ph©nc«ng nhiÖm vô ph¶i thùc hiÖn çc c«ng viÖc sau:

+ Tèng ®¹t çc quyÕt ®Þnh, th«ng b¸o vÒ thi hµnh ¸n;+ B¸o gäi ®¬ng sù ®Õn trô së Uû ban nh©n d©n cÊp x· ®Ó gi¶i

quyÕt thi hµnh ¸n;+ Gi¸o dôc, thuyÕt phôc, tæ chøc hoµ gi¶i, tho¶ thuËn ®Ó çc

bªn ®¬ng sù tù nguyÖn thi hµnh ¸n;+ X¸c minh ®iÒu kiÖn thi hµnh ¸n cña ®¬ng sù;+ Thu tiÒn, tµi s¶n thi hµnh ¸n theo híng dÉn cña §éi thi

hµnh ¸n. Khi ph¸t hiÖn ngêi ph¶i thi hµnh ¸n cã tµi s¶n, thunhËp, th× yªu cÇu ®¬ng sù nép tiÒn, tµi s¶n ®Ó thi hµnh ¸n; nÕu®¬ng sù kh«ng tù nguyÖn thi hµnh ¸n, th× ®Ò nghÞ C¬ quan thihµnh ¸n ra quyÕt ®Þnh ¸p dông biÖn ph¸p cìng chÕ thi hµnh ¸n.

Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x· cã tr¸ch nhiÖm huy ®éng lùclîng c«ng an, d©n qu©n tù vÖ, phèi hîp çc tæ chøc, ®oµn thÓ ®Þaph¬ng ®Ó b¶o vÖ, hç trî viÖc cìng chÕ thi hµnh ¸n.

NÕu ®¬ng sù cã hµnh vi c¶n trë, chèng ®èi viÖc thi hµnh ¸nth× ®Ò nghÞ ChÊp hµnh viªn, Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n raquyÕt ®Þnh ph¹t tiÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

+ Phèi hîp víi C¬ quan thi hµnh ¸n trong viÖc tæ chøc b¸n ®Êugi¸ tµi s¶n ®Ó thi hµnh ¸n. Trong trêng hîp tµi s¶n thu ®îcthuéc lo¹i mau háng (nh rau qu¶, thùc phÈm t¬i sèng...), ®Ótr¸nh thiÖt h¹i, th× lËp biªn b¶n ghi râ t×nh tr¹ng tµi s¶n vµ tæ chøcb¸n, ®ång thêi th«ng b¸o cho C¬ quan thi hµnh ¸n biÕt.

+ LËp biªn b¶n vÒ viÖc thi hµnh trùc tiÕp gi÷a çc ®¬ng sù víinhau vÒ çc kho¶n tiÒn, tµi s¶n theo híng dÉn cña §éi thi hµnh¸n; chi tiÒn thi hµnh ¸n cho ®¬ng sù khi ®îc C¬ quan thi hµnh¸n uû quyÒn.

301


®) C¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi vô viÖc thi hµnh ¸n ®îcchuyÓn giao

Theo quy ®Þnh t¹i Th«ng t liªn tÞch sè 15/2002/TTLT-BTC-BTP ngµy 08/02/2002 cña Bé Tµi chÝnh vµ Bé T ph¸p, viÖc qu¶nlý tµi chÝnh ®èi víi çc vô viÖc thi hµnh ¸n chuyÓn giao cho Uû bannh©n d©n cÊp x· nh sau:

- Vô thi hµnh ¸n mµ sè tiÒn, tµi s¶n thu ®îc ph¶i tr¶ chongêi ®îc thi hµnh ¸n th× sau khi thu ®îc Uû ban nh©n d©n cÊpx· nép 100% sè tiÒn ®· thu ®îc cña vô ¸n ®ã cho c¬ quan thi hµnh¸n ®Ó thùc hiÖn chi tr¶ cho ngêi ®îc thi hµnh ¸n.

- Vô thi hµnh ¸n mµ sè tiÒn, tµi s¶n thu ®îc ph¶i nép Ng©ns¸ch nhµ níc th× sau khi ®èi chiÕu vµ cã x¸c nhËn cña C¬ quan thihµnh ¸n, Uû ban nh©n d©n cÊp x· ®îc ®Ó l¹i 100% sè thu ®ã ®Óthùc hiÖn chi hç trî c«ng t¸c thi hµnh ¸n ë x·, phêng, thÞ trÊndíi sù gi¸m s¸t cña C¬ quan thi hµnh ¸n, cô thÓ lµ:

+ Chi thï lao cho nh÷ng ®èi tîng tham gia vµo viÖc ®«n ®èc,x¸c minh, tèng ®¹t (møc chi kh«ng qu¸ 50.000 ®ång/ngêi/vô);

+ Häp s¬ kÕt, tæng kÕt c«ng t¸c thi hµnh ̧ n ë x·, phêng, thÞ trÊn;+ Mua v¨n phßng phÈm phôc vô c«ng t¸c thi hµnh ¸n;+ Chi kh¸c (nÕu cã).§èi víi hiÖn vËt, tµi s¶n cã gi¸ trÞ kh«ng qu¸ 500.000 ®ång, Uû

ban nh©n d©n cÊp x· phèi hîp víi C¬ quan thi hµnh ¸n b¸n ®Êugi¸, sè tiÒn thu ®îc xö lý nh nªu trªn ®©y.

Uû ban nh©n d©n cÊp x· ph¶i lËp sæ s¸ch thu chi vµ b¸o ço®Þnh kú theo yªu cÇu cña C¬ quan thi hµnh ¸n vµ Uû ban nh©n d©ncÊp trªn.

e) Nh÷ng ®iÓm cÇn lu ý ®èi víi Uû ban nh©n d©n cÊp x· trongc«ng t¸c thi hµnh ¸n ®èi víi çc vô viÖc cã gi¸ trÞ kh«ng qu¸302


500.000 ®ång- Çn bé cã tr¸ch nhiÖm ë Uû ban nh©n d©n cÊp x· ph¶i x¸c

®Þnh thÕ m¹nh cña chÝnh quyÒn cÊp x· trong thi hµnh ¸n: nÕu nhçc c¬ quan thi hµnh ̧ n cã thÕ m¹nh lµ kh¶ n¨ng sö dông lùc lîngcìng chÕ (huy ®éng c«ng an, KiÓm s¸t viªn... trong thi hµnh ¸n)th× chÝnh quyÒn cÊp x· l¹i cã thÕ m¹nh lµ quan hÖ gÇn gòi víingêi d©n b¶n ®Þa. §©y chÝnh lµ kh¶ n¨ng kÕt hîp søc m¹nh cñanhiÒu tæ chøc ®oµn thÓ, cña hä hµng dßng téc trong viÖc thuyÕtphôc vµ qu¶n lý nghÜa vô thi hµnh ¸n cña ®¬ng sù.

VÝ dô: Uû ban nh©n d©n x· cã thÓ lËp ra Ban ChØ ®¹othi hµnh ¸n ®èi víi nh÷ng vô viÖc díi 500.000®ång, thµnhviªn Ban ChØ ®¹o cã thÓ gåm l·nh ®¹o x·, çn bé t ph¸p,C«ng an x· vµ çc Trëng th«n, Trëng xãm. HoÆc tuú t×nhh×nh ®Þa ph¬ng, cÊp uû §¶ng vµ Uû ban nh©n d©n x· cãthÓ giao tr¸ch nhiÖm cho Uû ban MÆt trËn Tæ quèc x· vµçc ®oµn thÓ, kÕt hîp víi Trëng th«n, cö ngêi ®Õn gia®×nh ngêi ph¶i thi hµnh ¸n ®éng viªn, thuyÕt phôc hä tùnguyÖn thi hµnh.

Çc ®Þa ph¬ng còng cã thÓ vËn dông çch lµm phï hîp ®Ó®«n ®èc thi hµnh ¸n cã hiÖu qu¶. VÝ dô: çn bé t ph¸p lªn danhs¸ch cô thÓ nh÷ng ngêi ph¶i thi hµnh ¸n trªn ®Þa bµn, göi danhs¸ch ®Õn tõng khu phè, tæ d©n c, th«n b¶n, c¶nh s¸t khu vùc vµçc ban, ngµnh, ®oµn thÓ ®Ó phèi hîp ®«n ®èc thi hµnh ¸n.

Tãm l¹i, ë chÝnh quyÒn cÊp x· kh«ng nªn ®Ó t×nh tr¹ng �kho¸ntr¾ng� c«ng viÖc thi hµnh ¸n cho çn bé t ph¸p, mµ cÇn kÕt hîpc¶ vai trß cña chÝnh quyÒn lÉn søc m¹nh cña çc ®oµn thÓ, dßng téctrong thùc thi c«ng viÖc nµy.

§èi víi çc tØnh miÒn nói vµ cã ®ång bµo d©n téc thiÓu sè sinh303


sèng, vai trß cña thuyÕt phôc, gi¸o dôc thi hµnh ¸n cµng quanträng. §ång bµo d©n téc víi nÕp sèng truyÒn thèng cña m×nh, vènxa l¹ víi nh÷ng biÖn ph¸p cìng chÕ tõ chÝnh quyÒn, ngîc l¹i, rÊtcoi träng nh÷ng quan hÖ céng ®ång, nh÷ng søc m¹nh phi quanph¬ng nh lêi khuyªn cña Giµ lµng, Trëng b¶n, quan hÖ dßngtéc. Uû ban nh©n d©n cÊp x· gi÷ nh÷ng quan hÖ chÆt chÏ víi çcTrëng th«n, Giµ lµng, sÏ lµ �kªnh� quan träng ®Ó qua ®ã thùc hiÖnçc biÖn ph¸p t¸c ®éng ®Õn ®èi tîng ph¶i thi hµnh ¸n.

- Trong c«ng t¸c thi hµnh ¸n ë cÊp x· nªn ®Æc biÖt coi trängviÖc tuyªn truyÒn, vËn ®éng. Lµ cÊp chÝnh quyÒn gÇn d©n nhÊt, Uûban nh©n d©n cÊp x· vµ çn bé cÊp x· cã thÓ n¾m b¾t ®îc hoµnc¶nh gia ®×nh, ®iÒu kiÖn kinh tÕ, t©m t nguyÖn väng cña ngêiph¶i thi hµnh ¸n, tõ ®ã vËn dông linh ho¹t çch thøc ®«n ®èc, g¾nviÖc ®éng viªn thuyÕt phôc ®¬ng sù víi çc biÖn ph¸p qu¶n lýhµnh chÝnh cña ®Þa ph¬ng. §ång thêi, çn bé cÊp x· còng ph¶in¾m b¾t, lùa chän thêi ®iÓm thÝch hîp khi ®¬ng sù cã ®iÒu kiÖnthùc hiÖn nghÜa vô thi hµnh ¸n mµ tæ chøc thi hµnh ¸n.

- CÇn lu ý ph©n biÖt çc biÖn ph¸p thi hµnh ¸n víi ho¹t ®énghµnh chÝnh cña chÝnh quyÒn cÊp x·. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ kh«ng thÓsö dông biÖn ph¸p qu¶n lý hµnh chÝnh ®Ó g©y søc Ðp cho c«ng t¸cthi hµnh ¸n. VÝ dô: khi ®¬ng sù cÇn xin chøng nhËn cña Uû bannh©n d©n cÊp x· vµo lý lÞch th× çn bé Uû ban nh©n d©n ra ®iÒukiÖn ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô thi hµnh ¸n míi cÊp dÊu... QuyÒn®îc chøng thùc vµ nghÜa vô thi hµnh ¸n cña ®¬ng sù lµ hai quanhÖ rÊt kh¸c nhau. Trong trêng hîp nµy, çn bé cÊp x· chØ cã thÓtranh thñ vËn ®éng ®¬ng sù thi hµnh ¸n ngay t¹i c¬ quan c«ngquyÒn. Hµnh vi ch©y ú, trèn tr¸nh thi hµnh ¸n cña ®¬ng sù sÏ bÞxö lý b»ng çc biÖn ph¸p kh¸c nh: xö ph¹t hµnh chÝnh, thËm chÝtruy tè vÒ téi kh«ng thi hµnh b¶n ¸n cña Toµ ¸n. ChØ khi trong tµiliÖu nµo ®ã cÇn cã nhËn xÐt cña chÝnh quyÒn vÒ th¸i ®é chÊp hµnh304


ph¸p luËt cña ®¬ng sù, th× çn bé cÊp x· míi cã thÓ ghi chó vÒ sùbÊt hîp t¸c, trèn tr¸nh thi hµnh ¸n nµy.

- Trong thi hµnh ¸n ë cÊp x·, dï vô viÖc liªn quan cã sè tµi s¶nnhá (kh«ng qu¸ 500.000®ång), çn bé t ph¸p vÉn ph¶i thùc hiÖn®Çy ®ñ tÊt c¶ çc nghiÖp vô b¾t buéc cña c«ng t¸c nµy; cô thÓ lµ:

+ Thø nhÊt, ph¶i t«n träng ®Çy ®ñ çc tr×nh tù, thñ tôc thihµnh ¸n. Çn bé t ph¸p kh«ng ®îc phÐp bá qua bÊt kú giai ®o¹nnµo cña thi hµnh ¸n, bao gåm: tríc hÕt, ph¶i ®i ®Õn chç ë cña®¬ng sù ®Ó x¸c minh ®iÒu kiÖn thi hµnh ̧ n; tiÕp theo lµ ®éng viªn,gi¸o dôc, thuyÕt phôc ®¬ng sù thi hµnh ¸n; sau ®ã míi ®Õn thutiÒn thi hµnh ¸n. CÇn tr¸nh trêng hîp çn bé cÊp x· tiÕn hµnhngay viÖc thu tiÒn thi hµnh ¸n mµ kh«ng ¸p dông çc biÖn ph¸pnghiÖp vô kÓ trªn.

ViÖc qu¶n lý, sö dông tiÒn thi hµnh ¸n do Uû ban nh©n d©ncÊp x· thu ®îc trong thi hµnh ¸n cÇn thùc hiÖn ®óng quy ®Þnh:ph¶i vµo sæ s¸ch kÕ to¸n; tr¸nh t×nh tr¹ng kh«ng kÞp thêi lµm thñtôc nhËp quü, kh«ng chi båi dìng cho nh÷ng ngêi tham gia thihµnh ¸n hay ngîc l¹i, chi qu¸ møc quy ®Þnh; mäi viÖc thu chi ®Òuph¶i cã chøng tõ thu chi ®Çy ®ñ,... Sè tiÒn thu ®îc trong qu¸ tr×nh®«n ®èc thi hµnh ¸n ph¶i ®îc nép ng©n s¸ch x·, phêng, thÞ trÊntheo ®óng quy ®Þnh ph¸p luËt; sè tiÒn thi hµnh cho c«ng d©n ph¶i®îc nép l¹i cho C¬ quan thi hµnh ¸n ®Ó chi tr¶ cho ngêi ®îc thihµnh ¸n kÞp thêi, ®Çy ®ñ. §èi víi Uû ban nh©n d©n cÊp x·, cã sèthu Ýt vµ kh«ng thêng xuyªn trong thi hµnh ¸n, nÕu ®îc sù ®ångý cña C¬ quan thi hµnh ¸n th× cã thÓ sö dông ngay sè tiÒn thu ®îcvµo viÖc gi¶i quyÕt thi hµnh ¸n mµ kh«ng cÇn göi vµo tµi kho¶nt¹m gi÷ ë Kho b¹c Nhµ níc.

+ Thø hai, çc tµi liÖu, hå s¬ giÊy tê trong thi hµnh ¸n cÇn ph¶i®Çy ®ñ vµ nghiªm chØnh theo ®óng quy ®Þnh ph¸p luËt, bao gåmçc sæ s¸ch, biªn lai, phiÕu thu, phiÕu chi tiÒn thi hµnh ¸n, mÉu

305


biÓu b¸o ço thèng kª kÕt qu¶ ®«n ®èc thi hµnh ¸n. Hå s¬ thi hµnh¸n do Uû ban nh©n d©n cÊp x· lËp cÇn thÓ hiÖn ®Çy ®ñ qu¸ tr×nh®«n ®èc thi hµnh ¸n, mäi tµi liÖu giÊy tê cña vô viÖc cÇn ®îc lugi÷ ®Çy ®ñ nh: biªn b¶n x¸c minh ®iÒu kiÖn thi hµnh ¸n, biªn b¶ngi¶i quyÕt viÖc thi hµnh ¸n. Hå s¬ cña mçi vô viÖc sau khi xongph¶i ®îc s¾p xÕp theo thø tù, ®¸nh bót lôc vµ chuyÓn tr¶ cho C¬quan thi hµnh ¸n ®Ó lu tr÷.

§èi víi çc x· miÒn nói, vïng s©u th× viÖc qu¶n lý lu tr÷ hås¬ cµng quan träng v× Ýt cã c¬ héi liªn l¹c thêng xuyªn víi C¬ quanthi hµnh ¸n ë huyÖn lþ. §Ó lµm ®îc viÖc nµy, çn bé t ph¸p x·cÇn ph¶i ®îc tËp huÊn kü vÒ nghiÖp vô thi hµnh ¸n tríc khi triÓnkhai c«ng viÖc, vµ bµn giao ®Çy ®ñ tÊt c¶ hå s¬, tµi liÖu trong thihµnh ¸n khi ®îc yªu cÇu.

III. THI HµNH ̧ N H×NH Sù Vµ VAI TRß CñA CHÝNH QUYÒNCÊP X· TRONG THI HµNH ¸N H×NH Sù

1. Çc c¬ quan thi hµnh ¸n h×nh sù1.1. Kh¸i qu¸t chungÇc c¬ quan, tæ chøc cã nhiÖm vô thi hµnh b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh

cña Toµ ¸n bao gåm:- Thø nhÊt, c¬ quan C«ng an thi hµnh h×nh ph¹t trôc xuÊt, tï

cã thêi h¹n, tï chung th©n vµ tham gia Héi ®ång Thi hµnh h×nhph¹t tö h×nh.

§Ó thùc hiÖn viÖc thi hµnh ¸n ph¹t tï, cã c¬ quan chuyªn tr¸chtrùc thuéc Bé C«ng an, ®ã lµ Côc Qu¶n lý tr¹i giam, c¬ së gi¸o dôcvµ trêng gi¸o dìng.

- Thø hai, ®èi víi çc lo¹i h×nh ph¹t, biÖn ph¸p t ph¸p kh¸c,cha cã c¬ quan chuyªn tr¸ch riªng mµ trªn thùc tÕ, nhiÖm vô nµy306


®îc giao cho chÝnh quyÒn cÊp x·, cô thÓ lµ: + ChÝnh quyÒn cÊp x· hoÆc c¬ quan, tæ chøc n¬i ngêi bÞ kÕt

¸n c tró, lµm viÖc cã nhiÖm vô theo dâi, gi¸o dôc, gi¸m s¸t viÖcc¶i t¹o cña nh÷ng ngêi ®îc hëng ¸n treo hoÆc bÞ ph¹t c¶i t¹okh«ng giam gi÷.

Còng nh vËy, viÖc thi hµnh h×nh ph¹t qu¶n chÕ, cÊm c tró,tíc mét sè quyÒn c«ng d©n, cÊm ®¶m nhiÖm chøc vô, cÊm hµnhnghÒ hoÆc lµm c«ng viÖc nhÊt ®Þnh do chÝnh quyÒn cÊp x· hoÆc c¬quan, tæ chøc n¬i thi hµnh ¸n ®¶m nhiÖm.

+ C¬ së chuyªn khoa y tÕ thi hµnh quy ®Þnh vÒ b¾t buéc ch÷abÖnh.

- ViÖc thi hµnh b¶n ¸n vµ quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n qu©n sù doçc tæ chøc trong Qu©n ®éi ®¶m nhiÖm, trõ h×nh ph¹t trôc xuÊt.

Nh vËy, cã thÓ thÊy ngo¹i trõ mét sè h×nh ph¹t ®Æc biÖt nhtï giam, tö h×nh, tr¸ch nhiÖm thi hµnh çc lo¹i ¸n cßn l¹i chñ yÕugiao cho hÖ thèng chÝnh quyÒn cÊp x·.

NhiÖm vô c¬ b¶n cña çc c¬ quan nãi trªn lµ: ®a çc b¶n ¸n,quyÕt ®Þnh h×nh sù cña Toµ ¸n cã hiÖu lùc ph¸p luËt thùc hiÖn trªnthùc tÕ. Song song víi nhiÖm vô nµy, çc c¬ quan, tæ chøc ®ã cßn cãtr¸ch nhiÖm gi¸o dôc, c¶i t¹o ngêi bÞ kÕt ¸n trë thµnh c«ng d©ncã Ých cho x· héi, phßng ngõa hä ph¹m téi míi, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó hät¸i hoµ nhËp céng ®ång vµ gi¸o dôc chung bªn ngoµi x· héi.

1.2. Sù phèi hîp gi÷a çc c¬ quan thi hµnh ¸n h×nh sù vµ çcc¬ quan tæ chøc kh¸c

a) Mèi quan hÖ gi÷a C¬ quan thi hµnh ¸n víi C¬ quan ®iÒu traHo¹t ®éng t ph¸p h×nh sù bao gåm çc giai ®o¹n kÕ tiÕp

nhau: ®iÒu tra, truy tè, xÐt xö vµ thi hµnh ¸n. §iÒu tra vµ thihµnh ¸n n»m trong mét hÖ thèng kh«ng thÓ t¸ch rêi cña chu tr×nh

307


nµy. Ho¹t ®éng ®iÒu tra nÕu ®îc tiÕn hµnh tèt sÏ phôc vô kh«ngnhá cho ho¹t ®éng thi hµnh ¸n h×nh sù, ®iÒu nµy thÓ hiÖn ë nh÷ng®iÓm sau:

- NÕu trong giai ®o¹n ®iÒu tra, C¬ quan ®iÒu tra ®· lµm s¸ngtá çc t×nh tiÕt vÒ nh©n th©n bÞ can th× kÕt qu¶ nµy cã thÓ phôc vôtrùc tiÕp cho c«ng t¸c thi hµnh ¸n. Bëi nghiªn cøu vÒ nh©n th©nngêi bÞ kÕt ¸n cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng trong viÖc ®Ò xuÊtçc biÖn ph¸p gi¸o dôc, c¶i t¹o, ®Æc biÖt ®èi víi trêng hîp ngêibÞ kÕt ¸n lµ ngêi cha thµnh niªn, ngêi ph¹m téi ®Æc biÖt nguyhiÓm hoÆc t¸i ph¹m nguy hiÓm.

T¬ng tù nh th«ng tin vÒ nh©n th©n, çc nguån tin vÒnguyªn nh©n, ®iÒu kiÖn ph¸t sinh téi ph¹m do C¬ quan ®iÒu trakhai th¸c ®îc trong ho¹t ®éng ®iÒu tra sÏ phôc vô trùc tiÕp choho¹t ®éng thi hµnh ¸n h×nh sù: dùa vµo chóng mµ çc c¬ quan thihµnh ¸n h×nh sù cã thÓ ®Ò ra çc biÖn ph¸p c¶i t¹o, gi¸o dôc, phßngngõa riªng ®èi víi tõng ngêi bÞ kÕt ¸n cô thÓ.

- VÒ chiÒu ngîc l¹i, ho¹t ®éng cña C¬ quan thi hµnh ¸n cònghç trî trùc tiÕp cho c«ng t¸c ®iÒu tra. §ã lµ trêng hîp ngêi bÞthi hµnh ¸n l¹i thùc hiÖn téi ph¹m míi: lóc nµy c¬ quan ®iÒu trasÏ sö dông nh÷ng th«ng tin vÒ nh©n th©n ngêi ®ã trong qu¸tr×nh thô ¸n ®Ó lµm s¸ng tá h¬n çc yÕu tè nh ®éng c¬, môc ®Ýchcña téi ph¹m.

Ngoµi ra trong çc tr¹i giam do Côc Qu¶n lý tr¹i giam, c¬ së gi¸odôc, trêng gi¸o dìng qu¶n lý, còng cã nh÷ng ngêi bÞ kÕt ¸n vÒ çclo¹i h×nh ph¹t kh«ng tíc quyÒn tù do, cã kh«ng Ýt çc ®èi tîng cãliªn quan ®Õn nh÷ng vô ¸n h×nh sù kh¸c cha ®îc ph¸t hiÖn. NÕuC¬ quan thi hµnh ¸n n¾m b¾t ®îc th«ng tin vµ b¸o cho c¬ quan ®iÒutra sÏ hç trî rÊt lín vµo ho¹t ®éng phßng, chèng téi ph¹m.

b) Mèi quan hÖ gi÷a C¬ quan thi hµnh ¸n víi ViÖn KiÓm s¸t308


nh©n d©nViÖn KiÓm s¸t nh©n d©n, theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, lµ c¬

quan cã chøc n¨ng �kiÓm s¸t viÖc tu©n theo ph¸p luËt cña Toµ ¸nnh©n d©n, C¬ quan thi hµnh ¸n, ChÊp hµnh viªn, c¬ quan, tæ chøc,®¬n vÞ vµ ç nh©n trong viÖc thi hµnh b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖulùc ph¸p luËt vµ nh÷ng b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®îc thi hµnh ngaynh»m ®¶m b¶o çc b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®ã ®îc thi hµnh ®óng ph¸pluËt, ®Çy ®ñ, kÞp thêi� (§iÒu 24 LuËt Tæ chøc ViÖn KiÓm s¸t nh©nd©n n¨m 2002).

Nh÷ng vi ph¹m ph¸p luËt trong qu¸ tr×nh thi hµnh ¸n h×nhsù nÕu bÞ ph¸t hiÖn sÏ bÞ ViÖn KiÓm s¸t kiÕn nghÞ xö lý; ngîc l¹iC¬ quan thi hµnh ¸n h×nh sù cã nghÜa vô cung cÊp ®Çy ®ñ çcth«ng tin, tµi liÖu vÒ thi hµnh ¸n ®Ó ViÖn KiÓm s¸t theo dâi kÞp thêikÕt qu¶ xö lý vô ¸n h×nh sù.

c) Mèi quan hÖ gi÷a C¬ quan thi hµnh ¸n víi Toµ ¸n§èi víi Toµ ¸n ®· ra b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh h×nh sù ph¶i thi hµnh,

C¬ quan thi hµnh ¸n cã mèi quan hÖ rÊt chÆt chÏ, ®îc thÓ hiÖn ënh÷ng ph¬ng diÖn chÝnh nh sau:

- Sau khi ra quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n, Toµ ¸n ph¶i göi quyÕt®Þnh thi hµnh ¸n trÝch lôc b¶n ¸n hoÆc quyÕt ®Þnh cho C¬ quan thihµnh ¸n.

- C¬ quan thi hµnh ¸n ph¶i b¸o ço cho Tßa ¸n ®· ra quyÕt®Þnh thi hµnh ¸n vÒ viÖc b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®· ®îc thi hµnh, nÕucha thi hµnh th× ph¶i nªu lý do.

- Mäi xÐt gi¶m møc h×nh ph¹t ®· tuyªn ®èi víi ngêi bÞ kÕt ¸nc¶i t¹o kh«ng giam gi÷; xÐt gi¶m thêi h¹n chÊp hµnh h×nh ph¹t tï,rót ng¾n thêi h¹n thö th¸ch ®èi víi ngêi ®îc hëng ¸n treo� doToµ ¸n thùc hiÖn, chØ cã thÓ ®îc thùc hiÖn trªn c¬ së ®Ò nghÞ cñaC¬ quan thi hµnh ¸n h×nh sù.

309


2. Ra quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n h×nh sù vµ xo¸ ¸n tÝcha) Ra quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n h×nh sù- C¨n cø thi hµnh ¸n h×nh sù: + Thø nhÊt, ph¶i cã b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n ®· cã hiÖu

lùc ph¸p luËt hoÆc tuy cha cã hiÖu lùc ph¸p luËt nhng ph¶i ®îcthi hµnh ngay theo quy ®Þnh ph¸p luËt;

+ Thø hai, ph¶i cã quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n cña ngêi cã thÈmquyÒn theo luËt ®Þnh.

- Ngêi cã quyÒn ra quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n h×nh sù:+ Thø nhÊt, Ch¸nh Toµ ®· xö s¬ thÈm cã quyÒn ra quyÕt ®Þnh

thi hµnh ¸n h×nh sù, trõ ¸n ph¹t tiÒn vµ ¸n tÞch thu tµi s¶n;+ Thø hai, ®èi víi ¸n ph¹t tiÒn vµ tÞch thu tµi s¶n, do Thñ

trëng C¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù ra quyÕt ®Þnh thi hµnh.QuyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n h×nh sù ph¶i ®îc ban hµnh trong thêi

h¹n 15 ngµy kÓ tõ ngµy b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh s¬ thÈm cña Toµ ¸n cãhiÖu lùc ph¸p luËt hoÆc kÓ tõ ngµy nhËn ®îc b¶n ¸n, quyÕt ®Þnhgi¸m ®èc thÈm, t¸i thÈm. QuyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n ph¶i ®îc göicho ViÖn KiÓm s¸t cïng cÊp n¬i thi hµnh ¸n.

b) Xo¸ ¸n tÝchTheo quy ®Þnh ph¸p luËt, ngêi ®îc xo¸ ¸n tÝch th× coi nh

cha bÞ kÕt ¸n vµ ®îc Toµ ¸n cÊp giÊy chøng nhËn. NÕu nh ngêi®· ®îc xo¸ ¸n tÝch ph¹m téi míi, th× Toµ ¸n kh«ng ®îc c¨n cøvµo tiÒn ¸n ®· ®îc xo¸ ¸n tÝch ®Ó x¸c ®Þnh t¸i ph¹m hay t¸i ph¹mnguy hiÓm.

Cã thÓ cã çc trêng hîp xo¸ ¸n tÝch nh:- §¬ng nhiªn ®îc xo¸ ¸n tÝch: ¸p dông cho ngêi ®îc miÔn

h×nh ph¹t; cho ngêi bÞ kÕt ¸n kh«ng ph¶i vÒ téi ®Æc biÖt nguy310


hiÓm x©m ph¹m an ninh quèc gia hoÆc çc téi ph¸ ho¹i hoµ b×nh,chèng loµi ngêi, téi ph¹m chiÕn tranh, mµ tõ khi chÊp hµnh xongb¶n ¸n hoÆc tõ khi hÕt thêi hiÖu thi hµnh b¶n ¸n, ngêi ®ã kh«ngph¹m téi míi trong thêi h¹n luËt ®Þnh.

- Xo¸ ¸n trong trêng hîp ®Æc biÖt: ¸p dông cho ngêi bÞ kÕt¸n cã nh÷ng biÓu hiÖn tiÕn bé râ rÖt vµ ®· lËp c«ng vµ ®îc c¬quan, tæ chøc n¬i ngêi ®ã c«ng t¸c hoÆc chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ngn¬i ngêi ®ã thêng tró ®Ò nghÞ, Toµ ¸n cã thÓ xo¸ ¸n tÝch nÕungêi ®ã ®· b¶o ®¶m ®îc Ýt nhÊt 1/3 thêi h¹n quy ®Þnh.

CÇn lu ý, Toµ ¸n kh«ng ph¶i cÊp giÊy chøng nhËn cho tÊt c¶nh÷ng ngêi ®îc ®¬ng nhiªn xo¸ ¸n mµ chØ cÊp giÊy chøng nhËnkhi nh÷ng ngêi ®îc xo¸ ¸n yªu cÇu.

3. Çc biÖn ph¸p xö lý h×nh sù cô thÓ, thùc tiÔn vËn dông vµnh÷ng ®iÓm cÇn lu ý ®èi víi chÝnh quyÒn cÊp x·

Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, çc biÖn ph¸p xö lý h×nh sù bao gåm: - Çc h×nh ph¹t chÝnh: C¶nh ço, ph¹t tiÒn, c¶i t¹o kh«ng giam

gi÷, trôc xuÊt, tï cã thêi h¹n, tï chung th©n, tö h×nh.- Çc h×nh ph¹t bæ sung: cÊm ®¶m nhiÖm chøc vô, cÊm hµnh

nghÒ hoÆc lµm c«ng viÖc nhÊt ®Þnh; cÊm c tró; qu¶n chÕ; tíc métsè quyÒn c«ng d©n; tÞch thu tµi s¶n; ph¹t tiÒn; trôc xuÊt (khi kh«ng¸p dông lµ h×nh ph¹t chÝnh).

- Ngoµi ra, cã mét sè biÖn ph¸p t ph¸p kh¸c nh: tÞch thu vËt,tiÒn trùc tiÕp liªn quan ®Õn téi ph¹m; tr¶ l¹i tµi s¶n, söa ch÷a hoÆcbåi thêng thiÖt h¹i; buéc c«ng khai xin lçi; b¾t buéc ch÷a bÖnh;çc biÖn ph¸p t ph¸p ¸p dông víi ngêi cha thµnh niªn ph¹m téinh gi¸o dôc t¹i x·, phêng, thÞ trÊn; ®a vµo trêng gi¸o dìng.

Vai trß cña chÝnh quyÒn cÊp x· trong thi hµnh ¸n h×nh sù còngthÓ hiÖn ë hai gãc ®é: hç trî thi hµnh ¸n hoÆc trùc tiÕp thi hµnh

311


¸n. Tuy nhiªn, ®iÓm kh¸c biÖt so víi thi hµnh ¸n d©n sù lµ cã rÊtnhiÒu biÖn ph¸p h×nh sù cÇn cã sù thi hµnh trùc tiÕp cña chÝnhquyÒn cÊp x·: ®a sè çc h×nh ph¹t kh«ng ph¶i lµ h×nh ph¹t tï. ë®©y, cã thÓ hiÓu Uû ban nh©n d©n cÊp x· chÝnh lµ C¬ quan thihµnh ¸n h×nh sù.

3.1. Çc h×nh ph¹t chÝnha) H×nh ph¹t c¶nh ço§©y lµ h×nh ph¹t nhÑ nhÊt trong sè çc h×nh ph¹t: ®ã lµ sù

khiÓn tr¸ch c«ng khai cña Nhµ níc do Toµ ¸n ¸p dông ®èi víingêi ph¹m téi Ýt nghiªm träng vµ cã nhiÒu t×nh tiÕt gi¶m nhÑ.H×nh ph¹t nµy kh«ng g©y ra nh÷ng tæn thÊt vÒ vËt chÊt mµ chØmang tÝnh trõng trÞ vÒ tinh thÇn.

Trong Bé luËt Tè tông h×nh sù n¨m 2003, kh«ng cã bÊt kú métquy ®Þnh nµo ®Ò cËp tíi viÖc tæ chøc thi hµnh h×nh ph¹t nµy, còngkh«ng cã quy ®Þnh vÒ viÖc Toµ ¸n khi tuyªn ph¹t c¶nh ço ph¶ith«ng b¸o cho c¬ quan, tæ chøc, chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng n¬i ngêibÞ kÕt ¸n lµm viÖc hay c tró biÕt. V× thÕ khã cã thÓ biÕt ngêi bÞkÕt ¸n ph¶i chÊp hµnh h×nh ph¹t c¶nh ço. ChÝnh h¹n chÕ nµy lµmgi¶m ®i rÊt nhiÒu hiÖu qu¶ cu¶ h×nh ph¹t nµy: trung b×nh hµngn¨m Toµ ¸n çc cÊp chØ ¸p dông tõ 60 - 70 trêng hîp(1).

Vai trß cña chÝnh quyÒn cÊp x· trong thi hµnh h×nh ph¹t c¶nhço kh«ng quan träng: trªn thùc tÕ, do cha cã quy ®Þnh ph¸p luËtvÒ viÖc th«ng b¸o cña Toµ ¸n ®Õn chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng trong ¸pdông h×nh ph¹t nµy nªn dÉn ®Õn viÖc chÝnh quyÒn kh«ng thÓ n¾mb¾t vµ do ®ã, khã qu¶n lý ®¬ng sù chÞu h×nh ph¹t nµy.

(1) Sè liÖu theo: Th«ng tin Khoa häc ph¸p lý, sè 6/2002, chuyªn ®Ò: Mét sè vÊn®Ò vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng thi hµnh ¸n hiÖn nay, ViÖn Nghiªn cøu khoa häcph¸p lý, Bé T ph¸p, tr. 54.

312


b) H×nh ph¹t trôc xuÊt§©y lµ mét h×nh ph¹t míi, chØ ¸p dông cho ngêi níc ngoµi

ph¹m téi vµ buéc ngêi bÞ kÕt ¸n ph¶i rêi khái l·nh thæ ViÖt Nam,®îc quy ®Þnh trong Bé luËt H×nh sù n¨m 1999. Ngêi bÞ trôc xuÊtph¶i rêi khái ViÖt Nam trong thêi h¹n 15 ngµy, kÓ tõ khi cã quyÕt®Þnh thi hµnh ¸n. C¬ quan chÞu tr¸ch nhiÖm tæ chøc thi hµnh h×nhph¹t trôc xuÊt lµ C¬ quan Qu¶n lý xuÊt nhËp c¶nh trùc thuéc BéC«ng an. Ngêi bÞ trôc xuÊt khi rêi khái l·nh thæ ViÖt Nam ®îcmang theo tµi s¶n hîp ph¸p cña m×nh vµ chÞu chi phÝ vÒ ph¬ngtiÖn xuÊt c¶nh(2).

c) H×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷C¶i t¹o kh«ng giam gi÷ lµ h×nh ph¹t chÝnh cã thêi h¹n tõ 6

th¸ng ®Õn 3 n¨m ®îc ¸p dông víi ngêi ph¹m téi Ýt nghiªm tränghoÆc ph¹m téi nghiªm träng mµ ®ang cã n¬i thêng tró râ rµng khixÐt thÊy kh«ng cÇn thiÕt ph¶i çch ly hä khái x· héi.

NÕu ngêi bÞ kÕt ¸n ®· bÞ t¹m gi÷, t¹m giam th× cø 1 ngµy t¹mgi÷, t¹m giam ®îc tÝnh b»ng 3 ngµy c¶i t¹o kh«ng giam gi÷.

C¬ quan chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn h×nh ph¹t trong trênghîp nµy rÊt linh ®éng: cã thÓ lµ c¬ quan nhµ níc hoÆc mét tæ chøcx· héi nÕu ngêi bÞ kÕt ¸n ®ang lµm viÖc ë ®ã; lµ doanh nghiÖp nÕungêi bÞ kÕt ¸n lµ ®èi tîng lµm c«ng ¨n l¬ng; lµ ®¬n vÞ qu©n ®éi(cÊp ®¹i ®éi trë lªn) nÕu ngêi bÞ kÕt ¸n lµ qu©n nh©n vµ lµ Uû bannh©n d©n cÊp x·, n¬i ngêi bÞ kÕt ¸n c tró, nÕu ngêi nµy cha cãc«ng ¨n viÖc lµm ë n¬i kh¸c.

* Nh÷ng ®iÓm cÇn lu ý ®èi víi chÝnh quyÒn cÊp x· trong ¸pdông h×nh ph¹t nµy

(2) §iÒu 3 vµ ®iÒu 5 NghÞ ®Þnh sè 54/2001/N§-CP ngµy 23/8/2001 cña ChÝnhphñ híng dÉn thi hµnh h×nh ph¹t trôc xuÊt.

313


Uû ban nh©n d©n cÊp x· lµ c¬ quan chÞu tr¸ch nhiÖm tæ chøcthùc hiÖn h×nh ph¹t nµy, trong trêng hîp ngêi bÞ kÕt ¸n kh«ngthuéc biªn chÕ cña c¬ quan, tæ chøc nµo vµ cã n¬i thêng tró rârµng (t¹i x·, phêng, thÞ trÊn ®ã).

§Ó lµm tèt c«ng viÖc nµy, Uû ban nh©n d©n cÊp x· cÇn lu ýçc bíc sau:

- Thø nhÊt: Ngay sau khi tiÕp nhËn b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ¸n, ph¶i tæ chøc ph©n c«ng ngêi trùc tiÕp gi¸m s¸t, gi¸o dôc ngêibÞ kÕt ¸n. Ngêi theo dâi hå s¬ lu«n lµ Trëng c«ng an cÊp x·nhng tuú tõng ®èi tîng cô thÓ mµ ph©n c«ng ngêi gi¸m s¸t phïhîp: cã thÓ lµ C¶nh s¸t khu vùc (hoÆc C«ng an viªn) phèi hîp çc®oµn thÓ nh Héi phô n÷ (®èi víi ngêi bÞ kÕt ¸n lµ n÷); Cùu chiÕnbinh (®èi víi ngêi bÞ kÕt ¸n lµ nam giíi)... vµ l«i kÐo ngêi bÞ kÕt¸n tham gia vµo ho¹t ®éng cña çc tæ chøc ®ã. §ång thêi, Uû bannh©n d©n cÊp x· cÇn gi÷ mèi liªn hÖ thêng xuyªn víi gia ®×nhngêi ph¹m téi ®Ó theo dâi vµ phèi hîp gióp ®ì hä c¶i t¹o. §èi víingêi bÞ kÕt ¸n cha thµnh niªn, Uû ban nh©n d©n cÊp x· cÇn yªucÇu gia ®×nh lËp b¶n cam kÕt gi¸o dôc.

§èi víi ngêi bÞ kÕt ¸n lµ ®ång bµo d©n téc thiÓu sè, cÇn tËndông vai trß gi¸m s¸t chÆt chÏ vµ hiÖu qu¶ cña céng ®ång, vÝ dô:giao cho Trëng hä, Trëng b¶n cã tr¸ch nhiÖm theo dâi vµ gi¸odôc ®èi tîng nµy.

- Thø hai: Gi¸m s¸t, theo dâi qu¸ tr×nh c¶i t¹o cña ®èi tîng.Ngêi ®îc Uû ban nh©n d©n cÊp x· ph©n c«ng gi¸m s¸t ph¶i

yªu cÇu ngêi bÞ c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ thùc hiÖn çc c«ng viÖc sau:+ Lµm b¶n cam kÕt trong ®ã nªu râ quyÕt t©m vµ ®Þnh híng

söa ch÷a lçi lÇm, sau ®ã ®a cho ngêi gi¸m s¸t ký nhËn;+ Ghi chÐp ®Çy ®ñ çc néi dung cÇn thiÕt vµo Sæ theo dâi vµ

314


nép l¹i cho ngêi cã tr¸ch nhiÖm khi ®· hÕt thêi h¹n c¶i t¹o. + B¸o ço hµng th¸ng b»ng v¨n b¶n vÒ t×nh h×nh tu dìng, rÌn

luyÖn cña m×nh, vµ cø 3 th¸ng mét lÇn ph¶i tù kiÓm ®iÓm tríc tËpthÓ n¬i c tró (th«n, xãm) vÒ néi dung thùc hiÖn b¶n cam kÕt.

+ Khi muèn ®i khái n¬i c tró trong thêi h¹n ng¾n th× ph¶i b¸oço víi ngêi cã tr¸ch nhiÖm theo dâi, gi¸o dôc ®Ó ngêi nµy cã ýkiÕn chuyÓn lªn Uû ban nh©n d©n cÊp x· quyÕt ®Þnh. Trêng hîp®i v¾ng h¬n 30 ngµy, ph¶i cã sù ®ång ý cña Uû ban nh©n d©n cÊpx· n¬i ®ang c tró.

- Thø ba: Uû ban nh©n d©n cÊp x· cã thÓ tù m×nh xem xÐt hoÆctheo ®Ò nghÞ cña ngêi bÞ c¶i t¹o, lµm ®¬n ®Ò nghÞ Toµ ¸n cÊphuyÖn miÔn hoÆc gi¶m chÊp hµnh h×nh ph¹t cßn l¹i.

- Cuèi cïng: Uû ban nh©n d©n cÊp x· cã tr¸ch nhiÖm nhËn xÐtb»ng v¨n b¶n vµ ghi vµo sè theo dâi kÕt qu¶ c¶i t¹o cña ®èi tîngkhi hä chuyÓn ®i n¬i kh¸c; cÊp GiÊy chøng nhËn ®· chÊp hµnhxong thêi h¹n c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ cho ngêi bÞ kÕt ¸n.

Nh vËy, cã thÓ thÊy r»ng, nhiÖm vô theo dâi, gi¸m s¸t viÖc c¶it¹o kh«ng giam gi÷ ®èi víi ngêi ph¹m téi chñ yÕu dån lªn vaichÝnh quyÒn cÊp x· hoÆc c¬ quan n¬i hä lµm viÖc. HiÖu qu¶ cña viÖcchÊp hµnh h×nh ph¹t nµy v× thÕ phô thuéc phÇn nhiÒu vµo ý thøc,ph¬ng tiÖn vµ ®iÒu kiÖn thùc hiÖn cña çc c¬ quan ®ã.

d) H×nh ph¹t tï nhng cho hëng ¸n treo¸n treo lµ biÖn ph¸p miÔn chÊp hµnh h×nh ph¹t tï cã ®iÒu

kiÖn, ®îc ¸p dông ®èi víi ngêi bÞ ph¹t tï kh«ng qu¸ 3 n¨m.Trong trêng hîp nµy, c¨n cø vµo nh©n th©n ngêi ph¹m téi vµ çct×nh tiÕt gi¶m nhÑ, nÕu xÐt thÊy kh«ng cÇn thiÕt ph¶i b¾t chÊphµnh h×nh ph¹t tï th× Toµ ¸n cho hëng ¸n treo nhng Ên ®Þnhthêi gian thö th¸ch lµ 1- 5 n¨m.

315


§©y lµ biÖn ph¸p mang ý nghÜa nh©n ®¹o s©u s¾c: mét mÆtkh«ng b¾t çch ly ngêi ph¹m téi víi x· héi, t¹o ®iÒu kiÖn cho häcã c¬ héi tu dìng vµ mÆt kh¸c ®Ó hä tù thö th¸ch m×nh kh«ngthùc hiÖn nh÷ng vi ph¹m míi.

Tr¸ch nhiÖm qu¶n lý, gi¸m s¸t ngêi chÊp hµnh h×nh ph¹t tïnhng hëng ¸n treo ®îc giao cho Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬ingêi ®ã thêng tró (nÕu ngêi ®ã kh«ng ph¶i lµ çn bé, c«ng chøchay qu©n nh©n).

T¬ng tù nh ®èi víi h×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷, Uûban nh©n d©n cÊp x· ph¶i ph©n c«ng ngêi trùc tiÕp gi¸m s¸t, gi¸odôc ngêi ®îc hëng ¸n treo.

¸n treo kh«ng ph¶i lµ mét h×nh ph¹t mµ lµ biÖn ph¸p miÔnchÊp hµnh h×nh ph¹t tï cã ®iÒu kiÖn, do vËy tr×nh tù thùc hiÖn Ýtnghiªm kh¾c h¬n so víi c¶i t¹o kh«ng giam gi÷.

C¬ chÕ thùc hiÖn cña Uû ban nh©n d©n cÊp x· nh×n chunggièng nh çc bíc trong thi hµnh ¸n c¶i t¹o kh«ng giam gi÷nhng cã ®iÓm kh¸c lµ: chØ yªu cÇu ngêi ®îc hëng ¸n treo lµmb¶n tù kiÓm ®iÓm khi ®· chÊp hµnh ®îc 1/2 thêi gian thö th¸ch;ngêi ®îc hëng ¸n treo chØ ph¶i lµm b¸o ço lªn Chñ tÞch Uû bannh©n d©n cÊp x· 1 lÇn khi ®· hÕt thêi gian thö th¸ch.

®) H×nh ph¹t tïCã 2 h×nh thøc ph¹t tï: tï cã thêi h¹n hoÆc tï chung th©n. Dï

lµ cã thêi h¹n hay suèt ®êi, h×nh ph¹t nµy ®Òu cã ®iÓm chung lµbuéc ngêi bÞ kÕt ¸n ph¶i chÊp hµnh h×nh ph¹t t¹i tr¹i giam, t¹i®©y hä bÞ çch ly khái x· héi vµ ph¶i häc tËp, lao ®éng theo quy®Þnh cña ph¸p luËt.

Møc ®é çch ly phô thuéc vµo tr¹i giam n¬i ngêi ®ã chÊp hµnh¸n: møc ®é çch ly tèi ®a thuéc vÒ tr¹i giam lo¹i I; tèi thiÓu thuécvÒ tr¹i giam lo¹i III, ngoµi ra, nÕu ph¹m nh©n vi ph¹m kû luËt bÞ316


giam ë buång kû luËt.Tr¹i giam lo¹i I lµ n¬i giam gi÷, gi¸o dôc ngêi bÞ kÕt ¸n tï vÒ

téi ®Æc biÖt nguy hiÓm x©m ph¹m an ninh quèc gia, ngêi bÞ kÕt ¸ntï thuéc lo¹i t¸i ph¹m nguy hiÓm, ngêi bÞ kÕt ¸n tï 20 n¨m, tïchung th©n. Tr¹i giam lo¹i II dµnh cho ngêi bÞ kÕt ¸n tï vÒ çc téix©m ph¹m an ninh quèc gia vµ ngêi bÞ kÕt ¸n tï trªn 5 n¨m ®Õndíi 20 n¨m tï giam. Tr¹i giam lo¹i III lµ n¬i giam gi÷, gi¸o dôcnh÷ng ®èi tîng kh«ng thuéc trêng hîp trªn vµ ngêi bÞ kÕt ¸ntï lµ ngêi cha thµnh niªn.

Çc tr¹i giam ®îc b¶o vÖ nghiªm ngÆt vµ an toµn, çc buånggiam ®îc thiÕt kÕ ch¾c ch¾n ®Ó phßng chèng ph¹m nh©n trèn; cãlùc lîng b¶o vÖ 24/24h. TÊt c¶ çc ph¹m nh©n ®Òu ph¶i ë trongbuång giam, khi ra khái buång giam ph¶i ®îc phÐp cña gi¸m thÞtr¹i giam. Ngoµi ra, theo Quy chÕ Tr¹i giam, gi¸m thÞ cã thÓ kiÓmtra ngêi, t trang vµ chç ë cña ph¹m nh©n ®Þnh kú hay bÊt thêng.

- NÕp sinh ho¹t trong tr¹i giam ®îc quy ®Þnh chÆt chÏ, vÝ dô:®îc nhËn quµ gia ®×nh vµ tiÒn thëng trong lao ®éng ®Ó ¨n thªmnhng kh«ng ®îc qu¸ 3 lÇn ®Þnh lîng hµng th¸ng; ®îc gÆp th©nnh©n 1 th¸ng 1 lÇn t¹i nhµ tiÕp ®ãn cña tr¹i giam, mçi lÇn gÆpkh«ng qu¸ 1 giê (trõ trêng hîp cã sù ®ång ý cña Gi¸m thÞ tr¹igiam)... Quµ vµ th ®Õn hay ®i ®Òu bÞ kiÓm duyÖt.

- Khi ph¹m nh©n cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ®îc t¹m ®×nh chØ hoÆcgi¶m thêi h¹n chÊp hµnh ¸n tï, Gi¸m thÞ tr¹i giam cã tr¸ch nhiÖmlµm çc thñ tôc ®Ó miÔn gi¶m cho hä.

Th«ng thêng, nh÷ng ngêi ®ñ tiªu chuÈn ®îc xÐt gi¶m ph¶itho¶ m·n çc ®iÒu kiÖn nh: ®· chÊp hµnh ®îc 1/3 thêi h¹n h×nhph¹t (nÕu bÞ tï chung th©n th× ®· chÊp hµnh h×nh ph¹t ®îc 10n¨m); ®· chøng tá quyÕt t©m c¶i t¹o nh: thµnh thËt hèi lçi, tÝch cùclao ®éng, häc tËp, nghiªm chØnh chÊp hµnh néi quy, chÕ ®é cña tr¹i.

317


- Sau khi ph¹m nh©n ®· chÊp hµnh xong ¸n ph¹t tï th× Gi¸mthÞ tr¹i giam ph¶i ngay lËp tøc tr¶ tù do cho hä vµ lµm çc thñ tôccÇn thiÕt ®Ó hä trë vÒ t¸i hoµ nhËp céng ®ång. Theo §iÒu 33 Ph¸plÖnh Thi hµnh ¸n ph¹t tï: 2 th¸ng tríc khi ngêi bÞ kÕt ¸n tï hÕtthêi h¹n chÊp hµnh h×nh ph¹t t¹i tr¹i giam, Gi¸m thÞ ph¶i th«ngb¸o cho Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i hä vÒ c tró. Tr¸ch nhiÖm cßnl¹i thuéc vÒ chÝnh quyÒn cÊp x· trong viÖc t¹o ®iÒu kiÖn cho hä t¹olËp l¹i ®êi sèng b×nh thêng sau khi m·n h¹n tï.

e) H×nh ph¹t tö h×nhTö h×nh lµ h×nh ph¹t ®Æc biÖt v× nã tíc ®i sù sèng cña ngêi

bÞ kÕt ¸n; râ rµng kh«ng cßn ®Æt ra môc tiªu gi¸o dôc, c¶i t¹o ngêibÞ kÕt ¸n v× tÝnh chÊt ®Æc biÖt nghiªm träng cña hµnh vi ph¹m téivµ nh÷ng ®Æc ®iÓm nh©n th©n cña ngêi ph¹m téi ®· hoµn toµnphñ nhËn kh¶ n¨ng thùc hiÖn môc ®Ých ®ã. Tö h×nh nh»m môc®Ých lo¹i bá hoµn toµn kh¶ n¨ng thùc hiÖn téi ph¹m ë ngêi bÞ kÕt¸n, cã t¸c dông r¨n ®e nh÷ng ngêi kh¸c.

Tö h×nh ë níc ta ®îc thùc hiÖn díi h×nh thøc xö b¾n vµ tuyBé luËt H×nh sù kh«ng cã quy ®Þnh cô thÓ nhng theo tinh thÇnChØ thÞ sè 138 cña Bé C«ng an, th«ng thêng çc c¬ quan kh«ngcho phÐp th©n nh©n ngêi bÞ kÕt ¸n ®îc nhËn thi thÓ cña hä vÒch«n cÊt, nh»m lo¹i bá kh¶ n¨ng cã thÓ x¶y ra nh÷ng ¶nh hëngphøc t¹p tíi an ninh, trËt tù x· héi.

Xu híng chung trªn thÕ giíi lµ gi¶m dÇn h×nh ph¹t tö h×nh.ë ViÖt Nam còng nh vËy, theo Bé luËt H×nh sù n¨m 1999 chØ cßn29 téi ph¹m quy ®Þnh h×nh ph¹t nµy, gi¶m 15 cÊu thµnh téi ph¹mtheo Bé luËt H×nh sù n¨m 1985. Tö h×nh lµ �h×nh ph¹t ®Æc biÖt chØ¸p dông ®èi víi ngêi ph¹m téi ®Æc biÖt nghiªm träng� (§iÒu 35 BéluËt H×nh sù n¨m 1999).

V× tÝnh nghiªm träng cña nã, thñ tôc ¸p dông h×nh ph¹t nµy318


rÊt chÆt chÏ: trong thêi h¹n 2 th¸ng kÓ tõ ngµy göi hå s¬ vô ¸n lªnCh¸nh ¸n Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao vµ ViÖn trëng ViÖn KiÓm s¸tnh©n d©n tèi cao, nh÷ng ngêi nµy ph¶i quyÕt ®Þnh kh¸ng nghÞhay kh«ng kh¸ng nghÞ gi¸m ®èc thÈm hoÆc t¸i thÈm. Trong thêih¹n 7 ngµy kÓ tõ khi b¶n ¸n cã hiÖu lùc ph¸p luËt, ngêi bÞ kÕt ¸n®îc göi ®¬n xin ©n gi¶m lªn Chñ tÞch níc.

Nh vËy, b¶n ¸n tö h×nh chØ cã thÓ ®îc thi hµnh khi kh«ng cãkh¸ng nghÞ cña Ch¸nh ¸n Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao hoÆc ViÖntrëng ViÖn KiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao trong thêi h¹n luËt ®Þnh vµph¶i cã quyÕt ®Þnh b¸c ®¬n xin ©n gi¶m cña Chñ tÞch níc (nÕungêi bÞ kÕt ¸n ®· lµm ®¬n xin ©n gi¶m). Tuy nhiªn, Bé luËt H×nhsù cha quy ®Þnh thêi h¹n Chñ tÞch níc ra quyÕt ®Þnh ©n gi¶m hayb¸c ®¬n xin ©n gi¶m. HËu qu¶ lµ cã t×nh tr¹ng b¶n ¸n tö h×nh chËm®îc thi hµnh, cã nhiÒu trêng hîp kÐo dµi ®Õn hµng n¨m, g©y ranhiÒu khã kh¨n cho c«ng t¸c qu¶n lý, giam gi÷ cña tr¹i giam.

3.2. Thi hµnh çc h×nh ph¹t bæ sunga) Thi hµnh h×nh ph¹t cÊm ®¶m nhiÖm chøc vô, cÊm hµnh

nghÒ hoÆc lµm c«ng viÖc nhÊt ®ÞnhH×nh ph¹t nµy ®îc ¸p dông khi xÐt thÊy nÕu ®Ó ngêi bÞ kÕt

¸n ®¶m nhiÖm chøc vô, hµnh nghÒ hoÆc lµm mét c«ng viÖc nµo ®ãcã thÓ g©y nguy h¹i cho x· héi. Môc ®Ých cña h×nh ph¹t nµy lµ lo¹ibá ®iÒu kiÖn cho viÖc t¸i ph¹m. Thêi h¹n cÊm lµ tõ 1 ®Õn 5 n¨m kÓtõ ngµy chÊp hµnh xong h×nh ph¹t tï hoÆc kÓ tõ ngµy b¶n ¸n cãhiÖu lùc ph¸p luËt (nÕu h×nh ph¹t chÝnh lµ c¶nh ço, ph¹t tiÒn, c¶it¹o kh«ng giam gi÷ hoÆc ®îc hëng ¸n treo).

Tr¸ch nhiÖm tæ chøc thùc hiÖn thuéc vÒ chÝnh quyÒn cÊp x·hoÆc c¬ quan, tæ chøc n¬i ngêi ph¶i thi hµnh ¸n lµm viÖc.

Víi ®Þa bµn biªn giíi, çc c«ng viÖc bÞ cÊm cã thÓ liªn quan ®Õnan ninh trËt tù nh: l¸i xe, hµnh nghÒ söa ch÷a v« tuyÕn ®iÖn,

319


truyÒn thanh, in Ên,...b) Thi hµnh h×nh ph¹t cÊm c tró§ã lµ viÖc buéc ngêi bÞ kÕt ¸n kh«ng ®îc t¹m tró vµ thêng

tró ë mét sè ®Þa ph¬ng nhÊt ®Þnh. Thêi h¹n cÊm c tró tõ 1 ®Õn5 n¨m kÓ tõ ngµy chÊp hµnh xong h×nh ph¹t tï.

Môc ®Ých cña cÊm c tró lµ kh«ng ®Ó ngêi bÞ kÕt ¸n sö dôngçc ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh ë çc ®Þa ph¬ng ®ã ®Ó tiÕp tôc ph¹m téi.Çc ®Þa ph¬ng bÞ cÊm c tró th«ng thêng lµ çc thµnh phè, khuvùc biªn giíi, h¶i ®¶o, khu vùc cã c¨n cø qu©n sù, c¬ së quèc phßng,çc ®Çu mèi giao th«ng quan träng.

Ngêi bÞ cÊm c tró ®îc lùa chän çc n¬i c tró kh¸c ngoµin¬i bÞ cÊm; kh«ng bÞ h¹n chÕ viÖc ®i l¹i, hµnh nghÒ hoÆc lµm c«ngviÖc nÕu kh«ng cã b¶n ¸n hay quyÕt ®Þnh kh¸c cña Toµ ¸n cÊmhµnh nghÒ vµ lµm c«ng viÖc ®ã. Hä còng cã thÓ ®îc phÐp ®Õn n¬ibÞ cÊm c tró nÕu cã lý do chÝnh ®¸ng vµ cã th©n nh©n gia ®×nhsinh sèng, víi ®iÒu kiÖn ph¶i ®îc sù ®ång ý cña Uû ban nh©n d©ncÊp x· n¬i ®ã; thêi gian lu tró do Uû ban nh©n d©n cÊp x· quyÕt®Þnh nhng kh«ng ®îc qu¸ 5 ngµy.

Tr¸ch nhiÖm cña Uû ban nh©n d©n cÊp x· trong thi hµnh h×nhph¹t cÊm c tró ®îc ®Æc biÖt ®Ò cao ë nh÷ng ®Þa ph¬ng biªn giíihoÆc gÇn c¨n cø qu©n sù - ®Þa bµn thêng bÞ ¸p dông h×nh ph¹tcÊm c tró ®èi víi çc téi ph¹m vÒ an ninh quèc gia.

Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i ngêi bÞ kÕt ¸n bÞ cÊm c tró cãtr¸ch nhiÖm cô thÓ lµ:

- Theo dâi kh«ng ®Ó ngêi bÞ cÊm c tró trë vÒ thêng tró, t¹mtró t¹i ®Þa ph¬ng trong thêi gian bÞ cÊm c tró.

- NÕu ph¸t hiÖn thÊy ngêi bÞ cÊm c tró cã mÆt ë ®Þa ph¬ngbÞ cÊm, Uû ban nh©n d©n x· lËp tøc ph¶i kiÓm tra, lËp biªn b¶n vµ320


buéc hä rêi khái ®Þa ph¬ng (trõ trêng hîp ngo¹i lÖ nªu trªn);®ång thêi th«ng b¸o cho Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i ®¬ng sù ctró biÕt.

Uû ban nh©n d©n cÊp x· ph¶i th«ng b¸o vÒ ®èi tîng bÞ cÊm ctró cho çc trëng th«n, xãm vµ ngêi ®øng ®Çu çc ®oµn thÓ, hoÆcgiao cho C¶nh s¸t khu vùc, C«ng an viªn n¾m ®Þa bµn biÕt vÒ danhs¸ch ngêi bÞ cÊm c tró ngay sau khi cã th«ng b¸o tõ phÝa Toµ ¸nchuyÓn sang. Khi ph¸t hiÖn hoÆc cã tin b¸o vÒ ngêi bÞ cÊm c tró®Õn ®Þa bµn, nh÷ng chøc danh nµy sÏ lËp biªn b¶n vµ b¸o Chñ tÞchUû ban nh©n d©n cÊp x· ra quyÕt ®Þnh buéc rêi n¬i c tró. §Ó biÕtviÖc di chuyÓn cña ngêi bÞ cÊm c tró, chÝnh quyÒn cÊp x· cÇnn¾m v÷ng çc ®Çu mèi cung cÊp th«ng tin quan träng, vÝ dô:trëng b¶n, hä hµng th©n téc, hµng xãm cña ngêi bÞ kÕt ¸n.

- Khi ngêi bÞ kÕt ¸n ®· chÊp hµnh ¸n xong, Uû ban nh©n d©ncÊp x· ph¶i tiÕp nhËn vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho hä lµm ¨n sinh sèng ë®Þa ph¬ng.

§èi víi Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i ngêi bÞ kÕt ¸n ®Õn c tró:Ph¶i tiÕp nhËn, qu¶n lý, gi¸o dôc, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ngêi bÞ kÕt ¸nlµm ¨n sinh sèng, häc tËp b×nh thêng, trë thµnh ngêi cã Ých chox· héi. §©y còng lµ c¬ quan cã quyÒn cÊp GiÊy chøng nhËn ®· chÊphµnh xong thêi h¹n cÊm c tró cho ngêi bÞ kÕt ¸n, ®ång thêi göib¶n sao cho Toµ ¸n ®· ra quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n, cho Toµ ¸n vµC«ng an cÊp huyÖn n¬i ngêi bÞ cÊm c tró ®Õn c tró.

c) Thi hµnh h×nh ph¹t qu¶n chÕKh¸c víi h×nh ph¹t cÊm c tró, qu¶n chÕ l¹i buéc ngêi bÞ kÕt

¸n ph¹t tï ph¶i c tró, lµm ¨n sinh sèng vµ c¶i t¹o ë mét ®Þaph¬ng nhÊt ®Þnh, cã sù kiÓm so¸t, gi¸o dôc cña chÝnh quyÒn vµnh©n d©n ®Þa ph¬ng, sau khi hä ®· chÊp hµnh xong h×nh ph¹t tï.Trong thêi gian nµy, ngêi bÞ qu¶n chÕ kh«ng ®îc tù ý ra khái n¬i

321


c tró, bÞ tíc mét sè quyÒn c«ng d©n vµ bÞ cÊm hµnh nghÒ hoÆclµm c«ng viÖc nhÊt ®Þnh.

C¬ quan thi hµnh h×nh ph¹t qu¶n chÕ lµ chÝnh quyÒn cÊp x·n¬i thùc hiÖn viÖc qu¶n chÕ.

NÕu sau khi ®· chÊp hµnh h×nh ph¹t tï, trë vÒ ®Þa ph¬ng mµ®¬ng sù kh«ng ®Õn tr×nh diÖn, Uû ban nh©n d©n cÊp x· ph¶i triÖutËp hä ®Õn vµ lËp hå s¬ qu¶n chÕ (®Ó biÕt ®îc ®¬ng sù cã thuécdiÖn bÞ qu¶n chÕ hay kh«ng th× tr¸ch nhiÖm thuéc Toµ ¸n: sau xÐtxö ph¶i göi b¶n sao b¶n ¸n hoÆc th«ng b¸o ®Õn Uû ban nh©n d©ncÊp x·).

KÓ c¶ khi ®¬ng sù tù nguyÖn tr×nh diÖn, Uû ban nh©n d©n cÊpx· ph¶i lËp hå s¬ theo dâi ngêi bÞ qu¶n chÕ. Hå s¬ nµy bao gåm:trÝch lôc hoÆc b¶n sao b¶n ¸n cña Toµ ¸n; GiÊy chøng nhËn vÒ viÖc®· chÊp hµnh xong h×nh ph¹t tï; çc tµi liÖu vÒ qu¸ tr×nh chÊphµnh h×nh ph¹t qu¶n chÕ (vÝ dô: chøng nhËn cña çn bé t ph¸pcÊp x· vÒ viÖc tr×nh diÖn mçi th¸ng 1 lÇn vµo ®Çu th¸ng cña ®¬ngsù, çc biªn b¶n cã liªn quan vÒ hµnh vi cña ®¬ng sù trong thêigian nµy).

C«ng an viªn vµ çn bé t ph¸p x·, phêng, thÞ trÊn phèi hîp,®Þnh kú 3 th¸ng 1 lÇn lËp b¶n nhËn xÐt vÒ viÖc chÊp hµnh ¸n cña®¬ng sù vµ lÊy ch÷ ký Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x·, göi lªnTrëng C«ng an cÊp huyÖn.

Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x· cã quyÒn cÊp giÊy phÐp chongêi bÞ qu¶n chÕ rêi khái ®Þa ph¬ng trong thêi h¹n ng¾n ®Ó gi¶iquyÕt viÖc ç nh©n. Lu ý r»ng, Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x·chØ cã quyÒn cÊp giÊy phÐp ®i l¹i trong ph¹m vi huyÖn, quËn, thÞx·, thµnh phè thuéc tØnh (trong ph¹m vi tØnh, thµnh phè trùcthuéc trung ¬ng thuéc thÈm quyÒn Trëng c«ng an cÊp huyÖn).

Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x· cÊp GiÊy chøng nhËn ®· thi322


hµnh h×nh ph¹t qu¶n chÕ vµ göi cho Toµ ̧ n n¬i ra quyÕt ®Þnh thi hµnh¸n, cho Toµ ¸n vµ C«ng an cÊp huyÖn n¬i thùc hiÖn viÖc qu¶n chÕ.

d) Thi hµnh h×nh ph¹t tíc mét sè quyÒn c«ng d©nH×nh ph¹t nµy ¸p dông ®èi víi ngêi bÞ kÕt ¸n tï vÒ téi x©m

ph¹m an ninh quèc gia hoÆc mét sè trêng hîp kh¸c. Nh÷ng quyÒnc«ng d©n mµ hä bÞ tíc cã thÓ lµ mét hay mét sè quyÒn chÝnh trÞnh sau: quyÒn bÇu cö, øng cö; quyÒn lµm viÖc trong çc c¬ quannhµ níc hay trong lùc lîng vò trang nh©n d©n.

Thêi h¹n bÞ tíc nh÷ng quyÒn nµy cã thÓ tõ 1 ®Õn 5 n¨m; chÝnhquyÒn cÊp x· lµ c¬ quan gi¸m s¸t viÖc thùc thi h×nh ph¹t nµy.

- Lu ý, ®Ó thùc hiÖn tèt biÖn ph¸p nµy, Uû ban nh©n d©n cÊpx· cÇn lªn danh s¸ch chung vÒ nh÷ng ®èi tîng bÞ tíc quyÒn c«ngd©n ë ®Þa bµn m×nh, sau ®ã ph©n chia theo tõng th«n vµ ®a danhs¸ch ®Õn Trëng th«n; tríc mçi dÞp bÇu cö ®a ra ®èi chiÕu khilËp danh s¸ch cö tri ë tõng khu vùc.

§Ó kh«ng bá lät ®èi tîng, danh s¸ch cö tri hoÆc nh÷ng ngêitham gia ®¨ng ký nghÜa vô qu©n sù, thi tuyÓn c«ng chøc... ®îcniªm yÕt c«ng khai vµ Uû ban nh©n d©n cÊp x· cÇn th«ng b¸o réngr·i t¹i çc ®¬n vÞ bÇu cö, çc n¬i tuyÓn dông vÒ ®èi tîng bÞ h¹nchÕ quyÒn; çc quy ®Þnh cÊm bÇu cö, tuyÓn dông ®Ó nh©n d©ntham kh¶o vµ ph¸t hiÖn trong trêng hîp chÝnh quyÒn cã thiÕu sãt®a nh÷ng ngêi nµy vµo danh s¸ch.

3.3. Thi hµnh çc biÖn ph¸p t ph¸p ¸p dông ®èi víi ngêi chathµnh niªn ph¹m téi

a) Thi hµnh biÖn ph¸p gi¸o dôc t¹i x·, phêng, thÞ trÊnBiÖn ph¸p nµy ®îc ¸p dông cho ngêi cha thµnh niªn ph¹m

téi Ýt nghiªm träng hoÆc nghiªm träng. B¶n chÊt cña biÖn ph¸p nµylµ b¾t buéc ngêi vi ph¹m chÊp hµnh nh÷ng nghÜa vô vÒ häc tËp,

323


lao ®éng, tu©n theo ph¸p luËt díi sù gi¸m s¸t, gi¸o dôc cña chÝnhquyÒn cÊp x· vµ tæ chøc x· héi do Toµ ¸n giao tr¸ch nhiÖm.

NghÞ ®Þnh sè 59/2000/N§-CP ngµy 30/10/2000 cña ChÝnh phñquy ®Þnh vÒ biÖn ph¸p gi¸o dôc t¹i x·, phêng, thÞ trÊn ®èi víingêi cha thµnh niªn ph¹m téi ®· x¸c ®Þnh râ: tr¸ch nhiÖm cñachÝnh quyÒn cÊp x· còng nh cña gia ®×nh trong viÖc gi¸o dôcngêi cha thµnh niªn ph¹m téi; quyÒn vµ nghÜa vô cña ngêicha thµnh niªn ph¹m téi (trong ®ã cã quyÒn kh«ng bÞ ph©n biÖt®èi xö, kh«ng bÞ h¹n chÕ ®i l¹i,...).

b) Thi hµnh biÖn ph¸p ®a vµo trêng gi¸o dìng§©y lµ biÖn ph¸p nghiªm kh¾c h¬n so víi gi¸o dôc t¹i x·,

phêng, thÞ trÊn, bëi tÝnh chÊt h¹n chÕ quyÒn tù do rÊt cao: ngêivi ph¹m ph¶i ®a vµo çc trêng gi¸o dìng n¬i mµ hä b¾t buéc bÞqu¶n lý, gi¸o dôc, rÌn luyÖn vµ lao ®éng ®Ó trë thµnh ngêi l¬ngthiÖn. Còng bëi vËy, viÖc ¸p dông biÖn ph¸p nµy ph¶i c¨n cø vµotÝnh chÊt nguy hiÓm cña hµnh vi ph¹m téi, nh©n th©n vµ m«itrêng sèng cña ngêi ®ã. Thêi h¹n ®a vµo trêng gi¸o dìng lµtõ 1 ®Õn 2 n¨m.

c) Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn lu ý liªn quan ®Õn chÝnh quyÒn cÊp x·trong viÖc ¸p dông hai biÖn ph¸p: gi¸o dôc t¹i x·, phêng, thÞ trÊnvµ ®a vµo trêng gi¸o dìng

* CÇn ph¶i ph©n biÖt râ tÝnh chÊt kh¸c nhau cña viÖc ¸p dôngçc biÖn ph¸p nµy

- Víi t çch lµ biÖn ph¸p t ph¸p, mét néi dung g¾n víi thihµnh ¸n h×nh sù, çc biÖn ph¸p trªn do Toµ ¸n quyÕt ®Þnh, theothñ tôc t ph¸p vµ mäi vÊn ®Ò liªn quan ®Õn chÊm døt thi hµnhçc biÖn ph¸p ®ã còng ph¶i do Toµ ¸n quyÕt ®Þnh. ChÝnh quyÒn ®Þaph¬ng chØ cã vai trß tæ chøc thùc hiÖn theo quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n.§èi tîng bÞ ¸p dông trong çc trêng hîp nµy còng kh¸c: ®ã lµ324


ngêi cha thµnh niªn (cha ®ñ 18 tuæi) nhng ®· thùc hiÖn hµnhvi ph¹m téi.

- Khi çc biÖn ph¸p nµy ®îc ¸p dông víi t çch lµ biÖn ph¸pxö lý hµnh chÝnh, ngêi cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh ë ®©y lµ ChñtÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x·, thñ tôc ®îc thùc hiÖn theo quy ®Þnhcña Ph¸p lÖnh Xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh n¨m 2002. ChÝnh quyÒn®Þa ph¬ng võa lµ ngêi ra quyÕt ®Þnh võa tæ chøc thùc thi quyÕt®Þnh cña m×nh.

Thêi h¹n theo thñ tôc hµnh chÝnh còng ng¾n h¬n. VÝ dô, ®èivíi biÖn ph¸p ®a vµo trêng gi¸o dìng do Chñ tÞch Uû ban nh©nd©n cÊp huyÖn quyÕt ®Þnh cã thêi h¹n thÊp nhÊt lµ 6 th¸ng (nÕudo Toµ ¸n quyÕt ®Þnh: thêi h¹n tèi thiÓu lµ 1 n¨m).

* ChÝnh quyÒn cÊp x· cÇn ®Æc biÖt coi träng mèi liªn hÖ víi gia®×nh vµ céng ®ång (th«n b¶n) trong viÖc gi¸m s¸t, gi¸o dôc ®èi tîng

Gia ®×nh, víi søc m¹nh t×nh c¶m lµ nh÷ng yÕu tè quan trängnhÊt ¶nh hëng tíi qu¸ tr×nh rÌn luyÖn c¶i t¹o cña ngêi bÞ kÕt ¸n.ChÝnh nh÷ng ngêi th©n trong gia ®×nh h¬n ai hÕt kh«ng tiÕc c«ngsøc ®Ó gióp ®ì d×u d¾t ngêi vi ph¹m. Gia ®×nh hiÓu s©u s¾c vµ rânhÊt vÒ ngêi bÞ kÕt ¸n, n¾m b¾t ®Æc ®iÓm nh©n çch, ®iÒu kiÖnsèng cña ®èi tîng, do vËy, gi¸o dôc tõ gia ®×nh mang tÝnh ç thÓho¸ cao nhÊt. Còng nh vËy, céng ®ång n¬i ®¬ng sù sinh sèng lµn¬i va ch¹m thêng xuyªn vµ ¶nh hëng trùc tiÕp nhÊt tíi ®¬ngsù. V× vËy, nÕu bá qua vai trß cña gia ®×nh, cña céng ®ång th× rÊtkhã ph¸t huy hiÖu qu¶ cña çc biÖn ph¸p t ph¸p nªu trªn.

ChÝnh quyÒn cÊp x· cã tr¸ch nhiÖm trong viÖc thi hµnh çcbiÖn ph¸p gi¸o dôc t¹i x·, phêng, thÞ trÊn, ®a vµo trêng gi¸odìng, hay h×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ ph¶i biÕt tËn dôngtriÖt ®Ó søc m¹nh cña gia ®×nh vµ céng ®ång. CÇn t×m hiÓu t×nhh×nh cña gia ®×nh ®¬ng sù vÒ çc mÆt: ®iÒu kiÖn vËt chÊt, tinh

325


thÇn, çc mèi quan hÖ s½n cã trong gia ®×nh, uy tÝn cña cha mÑ ®èivíi con çi, th¸i ®é cña ngêi bÞ kÕt ¸n ®èi víi «ng bµ, cha mÑ, anhchÞ vµ b¹n bÌ, l¸ng giÒng, tõ ®ã ®Ò ra çc biÖn ph¸p xö lý phï hîp.VÝ dô: ®èi víi gia ®×nh cã quan ®iÓm sai tr¸i, l¹c hËu, phã mÆcngêi bÞ kÕt ¸n cho chÝnh quyÒn, hoÆc gia ®×nh cã lèi sèng kh«nglµnh m¹nh, vi ph¹m ph¸p luËt vµ ®¹o ®øc th× kh«ng thÓ giao hoµntoµn tr¸ch nhiÖm gi¸o dôc cho gia ®×nh. Trong çc trêng hîpkh¸c, chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ph¶i phèi hîp chÆt chÏ víi gia ®×nhvµ céng ®ång, vÝ dô: phèi hîp t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ngêi bÞ kÕt ¸n cãviÖc lµm; ®¹i diÖn chÝnh quyÒn tæ chøc th¨m hái gia ®×nh; gia ®×nhliªn hÖ thêng xuyªn ®Ó hái chÝnh quyÒn vÒ çc biÖn ph¸p gi¸ms¸t, gi¸o dôc ngêi bÞ kÕt ¸n; bµn çc biÖn ph¸p ph¶i ¸p dông nÕungêi nµy cã vi ph¹m. Çc ®oµn thÓ nh Héi Phô n÷, Héi N«ngd©n, §oµn Thanh niªn.. cÇn phèi hîp víi gia ®×nh ®Ó l«i cuèn ngêibÞ kÕt ¸n vµo çc ho¹t ®éng x· héi ë ®Þa ph¬ng.

§èi víi ®ång bµo d©n téc thiÓu sè, ngoµi gia ®×nh cßn cã thÓ södông thÕ m¹nh cña dßng téc hay Giµ lµng, Trëng b¶n. Trong b¶nthêng cã mét sè ngêi víi kiÕn thøc, kinh nghiÖm sèng cña m×nhnªn cã uy tÝn víi bµ con, tiÕng nãi cña hä cã søc thuyÕt phôc lín.NÕu chÝnh quyÒn cã sù phèi hîp nh÷ng ngêi nµy ®Ó gi¸o dôc vµc¶m ho¸ ®¬ng sù, sÏ mang l¹i hiÖu qu¶ rÊt to lín.

3.4. Tr¸ch nhiÖm cña chÝnh quyÒn cÊp x· trong viÖc hç trî t¸ihoµ nhËp céng ®ång

T¸i hoµ nhËp céng ®ång lµ viÖc gióp ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîicho nh÷ng ngêi ®· chÊp hµnh xong h×nh ph¹t tï hoÆc çc biÖnph¸p t ph¸p, hµnh chÝnh kh¸c t¹o lËp cuéc sèng b×nh thêng, trëvÒ vµ hoµ nhËp víi céng ®ång, cã Ých cho gia ®×nh vµ x· héi, h¹nchÕ tèi ®a t×nh tr¹ng t¸i ph¹m.

a) §èi tîng t¸i hoµ nhËp céng ®ång326


§ã lµ nh÷ng ngêi bÞ thi hµnh ¸n h×nh sù hoÆc bÞ ¸p dông métsè biÖn ph¸p hµnh chÝnh víi h×nh thøc çch ly ra khái céng ®ångtrong mét thêi gian.

Cô thÓ ®ã lµ nh÷ng ®èi tîng sau:- Ngêi bÞ kÕt ¸n tï cã thêi h¹n, tï chung th©n.- Ngêi bÞ ®a vµo c¬ së gi¸o dôc, c¬ së ch÷a bÖnh.- Ngêi bÞ ®a vµo trêng gi¸o dìng.Nh÷ng ®èi tîng trªn cã chung ®Æc ®iÓm: trong mét thêi gian

nhÊt ®Þnh hä kh«ng ®îc sèng trong x· héi, kh«ng tham gia vµoçc quan hÖ x· héi trong céng ®ång nªn kh«ng tr¸nh khái sù �bìngì� trong xö sù khi trë l¹i céng ®ång. V¶ l¹i do çch ly l©u, hä cãthÓ kh«ng thÝch øng víi nh÷ng ®æi thay cña ®êi sèng x· héi. ChÝnhv× vËy, rÊt cÇn cã thêi gian vµ sù gióp ®ì ®Ó hä häc hái vµ ®iÒuchØnh l¹i m×nh hoµ nhËp víi céng ®ång

b) Vai trß cña chÝnh quyÒn cÊp x· trong t¸i hoµ nhËp céng ®ångDo ngêi bÞ kÕt ¸n bao giê còng sinh sèng vµ trë vÒ trªn mét

®Þa ph¬ng nhÊt ®Þnh, chÝnh quyÒn cÊp x· gi÷ vai trß trùc tiÕp vµquan träng nhÊt trong sè çc c¬ quan gióp hä t¸i hoµ nhËp céng®ång. NhiÖm vô cña chÝnh quyÒn cÊp x· thÓ hiÖn trªn hai khÝac¹nh: tiÕp nhËn, qu¶n lý ®¬ng sù trë vÒ vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho hät¸i hoµ nhËp.

* Çc ho¹t ®éng qu¶n lý, tiÕp nhËn ®¬ng sù Çc ho¹t ®éng nµy mang tÝnh nghiÖp vô vµ chñ yÕu ®îc thùc

hiÖn bëi lùc lîng C«ng an cÊp x·.Çc c«ng viÖc cô thÓ cÇn tiÕn hµnh bao gåm:

- TiÕp nhËn viÖc tr×nh diÖn cña ®¬ng sù t¹i trô së C«ng an cÊpx·. Hå s¬ cÇn xuÊt tr×nh bao gåm çc giÊy tê ra tr¹i. C«ng an cÊp

327


x· cÇn t×m hiÓu trong dÞp nµy, nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn ®èitîng nh: qu¸ tr×nh c¶i t¹o, hoµn c¶nh gia ®×nh, nh÷ng khã kh¨nvíng m¾c vµ t©m t nguyÖn väng cña hä... vµ cÇn híng dÉn häthùc hiÖn çc quy ®Þnh vÒ thñ tôc nhËp hé khÈu, cÊp GiÊy chøngminh nh©n d©n, khai b¸o t¹m tró t¹m v¾ng.

- C«ng an cÊp x· cÇn tiÕn hµnh ph©n lo¹i ®èi tîng. VÝ dô: cãthÓ ph©n ra çc ®èi tîng nh: lu manh chuyªn nghiÖp, ph¹m téido hoµn c¶nh khã kh¨n, do nhËn thøc Êu trÜ� ViÖc ph©n lo¹i giópcho çn bé t×m ra çc biÖn ph¸p qu¶n lý vµ gi¸o dôc phï hîp ®èivíi tõng lo¹i ®èi tîng.

- C«ng an cÊp x· lËp hå s¬ theo dâi vµ qu¶n lý ®èi tîng: côthÓ lµ lªn danh s¸ch nh÷ng ngêi m·n h¹n tï vÒ, trong ®ã ghi râ®Þa chØ cña ®èi tîng, nghÒ nghiÖp tríc khi bÞ b¾t, nghÒ nghiÖphiÖn nay, téi danh, møc ¸n, ngµy b¾t, ngµy tha, kÕt qu¶ gi¸o dôc�

- §èi víi nh÷ng ®èi tîng cã biÓu hiÖn tiÕp tôc ph¹m ph¸p,chÝnh quyÒn cÊp x· ph¶i ph©n c«ng ngêi trùc tiÕp theo dâi, gióp®ì hä võa ®Ó gi¸o dôc c¶m ho¸ võa ®Ó kÞp thêi ph¸t hiÖn nh÷ngdÊu hiÖu vi ph¹m, hµng th¸ng cã nh÷ng nhËn xÐt, b¸o ço göi choC«ng an cÊp x·. C«ng an cÊp x· nÕu xÐt thÊy hä cã vi ph¹m trËt tùan ninh th× cã thÓ tæ chøc cuéc häp ®a ®èi tîng ra kiÓm ®iÓmtríc d©n nh»m môc ®Ých r¨n ®e vµ gi¸o dôc.

* Çc ho¹t ®éng t¹o ®iÒu kiÖn cho ®èi tîng t¸i hoµ nhËpcéng ®ång

- ChÝnh quyÒn cÊp x· cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi m·n h¹ntï vay vèn ®Ó s¶n xuÊt hoÆc t×m viÖc lµm. VÝ dô: th«ng b¸o cho häbiÕt vÒ çc ch¬ng tr×nh ®µo t¹o nghÒ, t¹o ®iÒu kiÖn vÒ thñ tôc gióphä tham gia. §èi víi çc huyÖn lþ cã thÓ dÔ t×m viÖc lµm h¬n, kinhnghiÖm mét sè ®Þa ph¬ng lµ u tiªn cho hä thuª ®Þa ®iÓm lµm dÞchvô nh ch÷a xe, c¾t tãc, b¸n hµng� Sau khi thÊy hä cã tiÕn bé vµ328


thùc sù cã quyÕt t©m lµm l¹i cuéc ®êi, cã thÓ giíi thiÖu cho hä liªnhÖ t×m viÖc lµm t¹i çc ®¬n vÞ kinh tÕ hay c¬ quan ®ãng trªn ®Þa bµn.

ChÝnh quyÒn cÊp x· còng cã thÓ phèi hîp víi çc trêng häc,trêng d¹y nghÒ trªn ®Þa bµn ®Ó bè trÝ cho ngêi cha thµnh niªnsau tï hay gi¸o dìng ®îc theo häc.

- Çc ®oµn thÓ còng lµ mét �kªnh� ®Ó gi¸m s¸t vµ gióp ®ì ngêit¸i hoµ nhËp. Sù gióp ®ì nµy bao gåm c¶ vÒ mÆt kinh tÕ còng nhx· héi.

+ Trªn ph¬ng diÖn kinh tÕ: VÝ dô, ®èi víi ngêi m·n h¹n tï lµn÷ giíi, cã ®Þa ph¬ng ®· x©y dùng m« h×nh Héi Phô n÷ cho vayvèn gióp lµm ¨n. §Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ®èi tîng sö dông vèn vµotiªu xµi, kh«ng chÞu lµm ¨n, Héi buéc hä tham gia vµo çc tæ hîpt¸c víi t çch lµ mét thµnh viªn ®Ó cïng vay vèn lµm kinh tÕ,nh»m môc ®Ých rµng buéc hä vµo tËp thÓ, ®Ó çc chÞ em kh¸c trongnhãm qu¶n lý ®«n ®èc hä cïng lµm ¨n; sau ®ã thÊy hä thùc sù cãnguyÖn väng vµ kh¶ n¨ng lµm ¨n th× míi xÐt cho vay vèn riªng.

+ VÒ mÆt x· héi: çc ®oµn thÓ nªn thu hót nh÷ng ®èi tîng nµytham gia vµo ho¹t ®éng v¨n ho¸, thÓ thao hay çc ho¹t ®éng tõthiÖn trªn ®Þa bµn nh: lao ®éng vÖ sinh xãm lµng, tu söa ®êngx¸, chïa chiÒn trong th«n, tæ chøc vµ chuÈn bÞ tr¹i hÌ thiÕu nhi...nh»m ®éng viªn khÝch lÖ hä xo¸ ®i nh÷ng mÆc c¶m t©m lý, th¸i ®é�quay lng� ®èi víi x· héi. §©y sÏ lµ çch tá th¸i ®é chÊp nhËn rârÖt nhÊt vµ gióp hä xo¸ bá t©m lý mÆc c¶m mét çch nhanh nhÊt.

- ChÝnh quyÒn cÊp x· ph¶i kÕt hîp sù tham gia cña gia ®×nh,hä téc vµ nh÷ng ngêi cã uy tÝn trong céng ®ång vµo viÖc gi¸o dôc,qu¶n lý ®èi tîng.

VÝ dô, víi ®èi tîng lµ ngêi d©n téc thiÓu sè, do nÕp sinh ho¹ttruyÒn thèng, vai trß cña trëng téc hoÆc nh÷ng ngêi cã uy tÝntrong céng ®ång cµng cao. Do ®ã, tranh thñ sù ñng hé, gióp ®ì cña

329


nh÷ng nh©n vËt nµy sÏ lµ çch cã hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó qu¶n lý, gi¸odôc hä. Bëi nh÷ng ngêi nµy cã søc nÆng lín trong céng ®ång,®¬ng nhiªn víi c¶ ®èi tîng t¸i hoµ nhËp. Th¸i ®é chia sÎ cña häsÏ lµm g¬ng cho c¶ céng ®ång cïng chÊp nhËn ngêi vi ph¹m,nh÷ng khuyªn r¨n gi¸o dôc cña hä trùc tiÕp cã t¸c ®éng ®Õn ngêivi ph¹m. Víi ®èi tîng lµ ngêi cha thµnh niªn ph¹m téi, ë çc®Þa bµn thµnh thÞ cã thÓ tæ chøc m« h×nh C©u l¹c bé �¤ng bµ ch¸u�gåm nh÷ng Héi viªn cña Héi Cùu chiÕn binh, Héi Ngêi cao tuæi,çc nhµ gi¸o ®· nghØ hu, cã tr¸ch nhiÖm tæ chøc çc ho¹t ®éng vuich¬i gi¶i trÝ cho trÎ em, kÓ chuyÖn truyÒn thèng vµ cã thÓ tæ chøc®a çc em tham quan hay tham gia çc phong trµo kh¸c ë ®Þa bµn.

Çc m« h×nh gi¸o dôc nªn kÕt hîp víi sù trî gióp vÒ kinh tÕ.Ban Chñ nhiÖm çc c©u l¹c bé, ngêi ®øng ®Çu çc ®oµn thÓ cã thÓ®øng ra xin vay tiÒn trî gióp cho nh÷ng ®èi tîng cã hoµn c¶nhkhã kh¨n.

IV. DANH MôC ÇC V¡N B¶N PH¸P LUËT Cã LI£N QUANA. VÒ thi hµnh ¸n d©n sù1. Bé luËt D©n sù n¨m 2005.2. Ph¸p lÖnh Thi hµnh ¸n d©n sù n¨m 1993 (söa ®æi, bæ sung

n¨m 2004).3. NghÞ ®Þnh sè 164/2004/N§-CP ngµy 14/9/2004 cña ChÝnh

phñ vÒ viÖc kª biªn quyÒn sö dông ®Êt ®Ó ®¶m b¶o viÖc thi hµnh ¸n.4. NghÞ ®Þnh sè 173/2004/N§-CP ngµy 30/9/2004 cña ChÝnh

phñ vÒ thñ tôc cìng chÕ vµ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong thihµnh ¸n d©n sù.

5. NghÞ ®Þnh sè 05/2005/N§-CP ngµy 18/01/2005 cña ChÝnhphñ vÒ b¸n ®Êu gi¸.330


6. QuyÕt ®Þnh sè 136/2005/Q§-TTg ngµy 09/7/2005 cña Thñtíng ChÝnh phñ liªn quan ®Õn trî gióp tµi chÝnh cho thi hµnh ̧ n d©nsù.

7. Th«ng t sè 86/2005/TT-BTC ngµy 03/10/2005 cña Bétrëng Bé Tµi chÝnh quy ®Þnh thÓ thøc ¸p dông mét sè ®iÒu cñaQuyÕt ®Þnh sè 136/2005/Q§-TTg ngµy 09/7/2005 cña Thñ tíngChÝnh phñ.

8. Th«ng t liªn bé sè 02/2005/TTLT cña Toµ ¸n nh©n d©n tèicao, ViÖn KiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao, Bé trëng Bé T ph¸p, Bétrëng Bé Néi vô vµ Bé trëng Bé Tµi chÝnh quy ®Þnh vÒ miÔngi¶m nghÜa vô thi hµnh ¸n.

9. Th«ng t sè 117/2005/TT-BQP ngµy 12/8/2005 cña Bétrëng Bé Quèc phßng quy ®Þnh vÒ xö lý çc tµi s¶n tÞch thu theoquyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n qu©n sù.

10. ChØ thÞ sè 20/2001/CT-TTg ngµy 11/9/2001 cña Thñ tíngChÝnh phñ vÒ t¨ng cêng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c thi hµnh¸n d©n sù.

11. Th«ng t sè 05/2002/TT-BTP ngµy 27/02/2002 cña Bé Tph¸p híng dÉn chuyÓn giao mét sè vô viÖc trong thi hµnh ¸n choUû ban nh©n d©n x·, phêng, thÞ trÊn trùc tiÕp ®«n ®èc thi hµnh.

12. C«ng v¨n sè 296/THA ngµy 14/11/2002 cña Bé T ph¸p vÒviÖc híng dÉn sö dông biªn lai thu tiÒn ¸n phÝ, thu ph¹t, thu sungc«ng do Uû ban nh©n d©n cÊp x· thùc hiÖn vµ qu¶n lý sö dông sètiÒn ®· thu.

B. VÒ thi hµnh ¸n h×nh sù1. Bé luËt Tè tông h×nh sù n¨m 2003.2. Ph¸p lÖnh Thi hµnh ¸n ph¹t tï n¨m 1993.

331


3. NghÞ ®Þnh sè 60/CP ngµy 16/9/1993 cña ChÝnh phñ banhµnh Quy chÕ tr¹i giam.

4. NghÞ ®Þnh sè 59/2000/N§-CP ngµy 30/10/2000 cña ChÝnhphñ quy ®Þnh thi hµnh biÖn ph¸p gi¸o dôc t¹i x·, phêng, thÞ trÊn®èi víi ngêi cha thµnh niªn ph¹m téi.

5. NghÞ ®Þnh sè 60/2000/N§-CP ngµy 30/10/2000 cña ChÝnhphñ quy ®Þnh vÒ viÖc thi hµnh h×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷.

6. NghÞ ®Þnh sè 61/2000/N§-CP ngµy 30/10/2000 cña ChÝnhphñ quy ®Þnh viÖc thi hµnh h×nh ph¹t tï cho hëng ¸n treo.

7. NghÞ ®Þnh sè 52/2001/N§-CP ngµy 23/8/2001 cña ChÝnh phñhíng dÉn thi hµnh biÖn ph¸p t ph¸p ®a vµo trêng gi¸o dìng.

8. NghÞ ®Þnh sè 53/2001/N§-CP ngµy 23/8/2001 cña ChÝnh phñhíng dÉn thi hµnh çc h×nh ph¹t cÊm c tró vµ qu¶n chÕ.

9. NghÞ ®Þnh sè 54/2001/N§-CP ngµy 23/8/2001 cña ChÝnh phñhíng dÉn thi hµnh h×nh ph¹t trôc xuÊt.

10. Th«ng t liªn tÞch sè 03/TTLT ngµy 30/6/1993 cña Toµ ¸nnh©n d©n tèi cao, Bé Néi vô, ViÖn KiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao híngdÉn viÖc thùc hiÖn mét sè quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh Thi hµnh ¸nph¹t tï.

C. VÒ thi hµnh ¸n hµnh chÝnhPh¸p lÖnh Thñ tôc gi¶i quyÕt çc vô ¸n hµnh chÝnh n¨m 1996,

söa ®æi, bæ sung n¨m 1998 vµ n¨m 2006.

332


PhÇn VIPH¸P LUËT VÒ GI¶I QUYÕT KHIÕU KIÖN HµNH CHÝNH T¹I TOµ ¸NVµ MéT Sè VÊN §Ò LI£N QUAN TíI CHÝNH QUYÒN CÊP X·I. NHËN THøC CHUNG VÒ HO¹T §éNG KHIÕU KIÖN VµGI¶I QUYÕT KHIÕU KIÖN HµNH CHÝNH T¹I TOµ ̧ N NH¢N D¢N1. Kh¸i niÖm khiÕu kiÖn hµnh chÝnh vµ mét sè vÊn ®Ò cã liªn quan 1.1. KhiÕu kiÖn hµnh chÝnhTheo quy ®Þnh t¹i Ph¸p lÖnh Thñ tôc gi¶i quyÕt çc vô ¸n

hµnh chÝnh n¨m 1996 ®· ®îc söa ®æi, bæ sung n¨m 1998 vµ 2006(sau ®©y viÕt t¾t lµ Ph¸p lÖnh TTGQCVAHC), khiÕu kiÖn hµnhchÝnh lµ viÖc ç nh©n, c¬ quan, tæ chøc theo thñ tôc do ph¸p luËtquy ®Þnh thùc hiÖn quyÒn yªu cÇu Toµ ¸n gi¶i quyÕt vô ¸n hµnhchÝnh ®èi víi quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh (Q§HC), hµnh vi hµnh chÝnh(HVHC), quyÕt ®Þnh kû luËt buéc th«i viÖc çn bé, c«ng chøc gi÷chøc tõ Vô trëng vµ t¬ng ®¬ng trë xuèng (Q§KLBTV) tr¸iph¸p luËt nh»m b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh.

Ph©n biÖt khiÕu kiÖn theo thñ tôc tè tông vµ khiÕu n¹i theo thñtôc hµnh chÝnh

Theo quy ®Þnh cña LuËt KhiÕu n¹i, tè ço n¨m 1998 (söa ®æi,bæ sung n¨m 2005), khiÕu n¹i lµ viÖc c«ng d©n, c¬ quan, tæ chøchoÆc çn bé, c«ng chøc theo thñ tôc do ph¸p luËt quy ®Þnh ®Ò nghÞc¬ quan, tæ chøc, ç nh©n cã thÈm quyÒn xem xÐt l¹i Q§HC, HVHChoÆc Q§KLBTV çn bé, c«ng chøc khi cã c¨n cø cho r»ng quyÕt®Þnh hoÆc hµnh vi ®ã lµ tr¸i ph¸p luËt, x©m ph¹m quyÒn, lîi Ých

333

PhÇn VI. Ph¸p luËt vÒ gi¶i quyÕt khiÕu kiÖn hµnh chÝnh t¹i Toµ ¸nvµ mét sè vÊn ®Ò liªn quan tíi chÝnh quyÒn cÊp x·

hîp ph¸p cña m×nh.§iÓm ph©n biÖt gi÷a khiÕu kiÖn vµ khiÕu n¹i hµnh chÝnh lµ:

KhiÕu kiÖn thùc hiÖn theo thñ tôc tè tông (t ph¸p) t¹i Toµ ¸n (c¬quan t ph¸p); cßn khiÕu n¹i thùc hiÖn theo thñ tôc hµnh chÝnh t¹içc c¬ quan hµnh chÝnh. Do ®ã, ngêi cã thÈm quyÒn vµ tr×nh tù,thñ tôc gi¶i quyÕt ®èi víi hai lo¹i ho¹t ®éng nµy cã nhiÒu ®iÓmkh¸c nhau. Tuy nhiªn, gi÷a khiÕu kiÖn hµnh chÝnh vµ khiÕu n¹ihµnh chÝnh lu«n cã mèi liªn hÖ mËt thiÕt. KhiÕu n¹i lÇn ®Çu theothñ tôc hµnh chÝnh lµ thñ tôc b¾t buéc khi ç nh©n, c¬ quan, tæchøc kh«ng ®ång ý víi Q§HC, HVHC cña c¬ quan, ngêi cã thÈmquyÒn. Sau khi khiÕu n¹i lÇn ®Çu vµ ®· hoÆc kh«ng ®îc gi¶i quyÕtmµ hä kh«ng ®ång ý víi viÖc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i ®ã th× hä cãquyÒn khiÕu n¹i lÇn hai tíi ngêi cã thÈm quyÒn hoÆc khëi kiÖn t¹iToµ ¸n. Nh vËy, trong cïng mét vô viÖc, khiÕu n¹i vµ khëi kiÖn®Òu cã chung ®èi tîng (Q§HC, HVHC), cã chung chñ thÓ tham giaquan hÖ khiÕu n¹i - khiÕu kiÖn vµ theo ph¸p luËt hiÖn hµnh, khiÕun¹i lµ ®iÒu kiÖn b¾t buéc tríc khi khëi kiÖn vô ¸n hµnh chÝnh -cßn gäi lµ ®iÒu kiÖn �tiÒn tè tông�.

1.2. §èi tîng cña khiÕu kiÖn hµnh chÝnh t¹i Toµ ¸n§èi tîng khiÕu kiÖn t¹i Toµ ¸n theo thñ tôc tè tông t ph¸p

lµ Q§HC, HVHC, Q§KLBTV cña c¬ quan hµnh chÝnh nhµ níchoÆc ngêi cã thÈm quyÒn trong c¬ quan hµnh chÝnh nhµ níc.

a) QuyÕt ®Þnh hµnh chÝnh�QuyÕt ®Þnh hµnh chÝnh� lµ quyÕt ®Þnh b»ng v¨n b¶n cña c¬

quan hµnh chÝnh nhµ níc hoÆc cña ngêi cã thÈm quyÒn trong c¬quan hµnh chÝnh nhµ níc ®îc ¸p dông mét lÇn ®èi víi mét hoÆcmét sè ®èi tîng cô thÓ vÒ mét vÊn ®Ò cô thÓ trong ho¹t ®éng qu¶nlý hµnh chÝnh.

Kh«ng ph¶i mäi Q§HC ®Òu thuéc ph¹m vi ®îc khëi kiÖn t¹i334


Toµ ¸n. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, Q§HC lµ ®èi tîng khiÕu kiÖnt¹i Toµ ¸n ph¶i ®¸p øng nh÷ng ®iÒu kiÖn sau:

- Q§HC ç biÖt, ph¶i b»ng v¨n b¶n vµ do çc c¬ quan hµnhchÝnh nhµ níc hoÆc ngêi cã thÈm quyÒn trong c¬ quan hµnhchÝnh nhµ níc ban hµnh.

C¬ quan hµnh chÝnh nhµ níc ë ®©y lµ çc c¬ quan cã chøcn¨ng c¬ b¶n qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ níc th«ng qua ho¹t ®éngchÊp hµnh, ®iÒu hµnh. Ngoµi ra, çc Q§HC cña mét sè c¬ quannh V¨n phßng Quèc héi, V¨n phßng Chñ tÞch níc, Toµ ¸n nh©nd©n, ViÖn KiÓm s¸t nh©n d©n còng ®îc coi lµ ®èi tîng khëi kiÖn(mÆc dï theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× nh÷ng c¬ quan nµy kh«ngph¶i lµ c¬ quan hµnh chÝnh nhµ níc).

Q§HC ®îc khiÕu kiÖn ph¶i lµ quyÕt ®Þnh ç biÖt, nghÜa lµ chØ®îc ¸p dông mét lÇn ®èi víi mét hoÆc mét sè ®èi tîng cô thÓtrong ho¹t ®éng qu¶n lý hµnh chÝnh (cßn ®îc gäi lµ quyÕt ®Þnh ¸pdông ph¸p luËt) vµ cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn quyÒn, lîi Ých hîpph¸p cña ngêi khëi kiÖn.

§èi tîng ¸p dông cña quyÕt ®Þnh cã thÓ lµ ngêi khëi kiÖn vô¸n hµnh chÝnh ®èi víi Q§HC ®ã (vÝ dô, ngêi bÞ thu håi giÊy phÐps¶n xuÊt kinh doanh, ngêi bÞ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh). Tuynhiªn, kh«ng ph¶i bÊt cø ngêi khëi kiÖn nµo còng ®Òu lµ ®èi tîngghi trong quyÕt ®Þnh. Ch¼ng h¹n, c¬ quan cã thÈm quyÒn cÊp GiÊychøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt ë cho mét ngêi nhng quyÕt ®Þnhnµy sÏ ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn quyÒn lîi cña mét ngêi kh¸c ®angsö dông ®Êt nªn ngêi ®ang sö dông ®Êt nµy cã thÓ khiÕu kiÖn vÒviÖc cÊp GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt ®ã.

- Q§HC chØ giíi h¹n trong mét sè lÜnh vùc qu¶n lý nhÊt ®Þnh(do Ph¸p lÖnh TTGQCVAHC quy ®Þnh çc lo¹i viÖc thuéc thÈmquyÒn cña Toµ ¸n), cô thÓ ë çc lÜnh vùc sau:

335


+ Xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh;+ ¸p dông çc biÖn ph¸p ng¨n chÆn vµ b¶o ®¶m viÖc xö lý vi

ph¹m hµnh chÝnh;+ ¸p dông biÖn ph¸p cìng chÕ thi hµnh quyÕt ®Þnh xö ph¹t

vi ph¹m hµnh chÝnh;+ ¸p dông hoÆc thi hµnh biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh b»ng mét

trong çc h×nh thøc gi¸o dôc t¹i x·, phêng, thÞ trÊn; ®a vµotrêng gi¸o dìng; ®a vµo c¬ së gi¸o dôc; ®a vµo c¬ së ch÷a bÖnh;qu¶n chÕ hµnh chÝnh;

+ ¸p dông biÖn ph¸p buéc th¸o dì nhµ ë, c«ng tr×nh, vËt kiÕntróc kiªn cè kh¸c;

+ CÊp, thu håi giÊy phÐp vÒ x©y dùng c¬ b¶n, s¶n xuÊt, kinhdoanh; GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh vµ chøng chØ hµnhnghÒ hoÆc ho¹t ®éng kinh doanh, tµi chÝnh cña th¬ng nh©n;

+ Th¬ng m¹i hµng ho¸ quèc tÕ hoÆc trong níc;+ ChuyÓn giao tµi chÝnh trong níc vµ quèc tÕ, dÞch vô vµ cung

øng dÞch vô;+ Trng dông, trng mua, tÞch thu tµi s¶n;+ ¸p dông thuÕ, thu thuÕ, truy thu thuÕ;+ ¸p dông phÝ, thu phÝ, lÖ phÝ; thu tiÒn sö dông ®Êt;+ Qu¶n lý nhµ níc vÒ së h÷u trÝ tuÖ vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ;+ Qu¶n lý nhµ níc vÒ ®Çu t;+ Ho¹t ®éng cña C¬ quan h¶i quan, c«ng chøc h¶i quan;+ Qu¶n lý hé tÞch;+ ViÖc tõ chèi c«ng chøng, chøng thùc;+ Qu¶n lý ®Êt ®ai trong trêng hîp giao ®Êt, cho thuª ®Êt,

336


thu håi ®Êt, trng dông ®Êt, cho phÐp chuyÓn môc ®Ých sö dông®Êt; båi thêng, hç trî, gi¶i phãng mÆt b»ng, t¸i ®Þnh c; cÊphoÆc thu håi GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt; gia h¹n thêih¹n sö dông ®Êt;

+ Danh s¸ch cö tri bÇu cö ®¹i biÓu Quèc héi, danh s¸ch cö tribÇu cö ®¹i biÓu Héi ®ång nh©n d©n;

+ Kû luËt buéc th«i viÖc çn bé, c«ng chøc gi÷ chøc vô tõ Vôtrëng vµ t¬ng ®¬ng trë xuèng;

+ Gi¶i quyÕt khiÕu n¹i ®èi víi quyÕt ®Þnh cña Ban Chñ nhiÖm,Héi ®ång khen thëng, kû luËt cña §oµn luËt s;

+ Xö lý vô viÖc c¹nh tranh; + Çc khiÕu kiÖn kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam

vµ ®iÒu íc quèc tÕ mµ Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam lµthµnh viªn.

- Q§HC bÞ khiÕu kiÖn ph¶i lµ quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh lÇn ®Çu Ngoµi nh÷ng Q§HC ®îc ban hµnh lÇn ®Çu trong khi gi¶i

quyÕt, xö lý nh÷ng viÖc cô thÓ, th× nh÷ng Q§HC sau ®©y còng®îc coi lµ Q§HC lÇn ®Çu:

+ Sau khi ban hµnh Q§HC nhng cha cã khiÕu n¹i, c¬ quanhµnh chÝnh hoÆc ngêi cã thÈm quyÒn ®· ban hµnh Q§HC ®ã banhµnh mét Q§HC thay thÕ Q§HC tríc, th× quyÕt ®Þnh míi ®îcban hµnh nµy lµ Q§HC lÇn ®Çu;

+ Sau khi ban hµnh Q§HC nhng cha cã khiÕu n¹i, c¬ quanhµnh chÝnh hoÆc ngêi cã thÈm quyÒn ban hµnh mét Q§HC kh¸csöa ®æi, bæ sung mét sè ®iÓm cña Q§HC tríc, th× phÇn cña Q§HCtríc kh«ng bÞ söa ®æi, huû bá vµ quyÕt ®Þnh söa ®æi, bæ sung métsè ®iÓm cña Q§HC tríc ®Òu lµ Q§HC lÇn ®Çu.

CÇn lu ý lµ ®èi víi hai trêng hîp trªn ®©y nÕu çc quyÕt ®Þnh337


sau ®îc ban hµnh sau khi c¬ quan hµnh chÝnh hoÆc ngêi cãthÈm quyÒn ®· nhËn ®îc ®¬n khiÕu n¹i vµ çc quyÕt ®Þnh ®ã lµkÕt qu¶ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, th× çc quyÕt ®Þnh sau lµ quyÕt ®Þnhgi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn ®Çu chø kh«ng ph¶i lµ Q§HC lÇn ®Çu;

+ Sau khi ngêi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn haihoÆc Toµ ¸n cã thÈm quyÒn ra quyÕt ®Þnh huû mét phÇn hoÆc toµnbé Q§HC bÞ khiÕu n¹i hoÆc bÞ khëi kiÖn; giao cho c¬ quan hµnhchÝnh hoÆc ngêi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt l¹i vô viÖc ®èi víi métphÇn hoÆc toµn bé Q§HC ®· bÞ huû vµ kÕt qu¶ gi¶i quyÕt l¹i lµ c¬quan hµnh chÝnh nhµ níc hoÆc ngêi cã thÈm quyÒn ®· ra Q§HCmíi, th× quyÕt ®Þnh míi nµy lµ Q§HC lÇn ®Çu.

- Ngêi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn hai ngoµi viÖcgi¶i quyÕt khiÕu n¹i ®èi víi Q§HC bÞ khiÕu n¹i, cßn quyÕt ®Þnh vÒmét hoÆc mét sè vÊn ®Ò hoµn toµn míi cha cã trong quyÕt ®Þnh bÞkhiÕu n¹i, th× phÇn quyÕt ®Þnh vÒ mét hoÆc mét sè vÊn ®Ò hoµntoµn míi nµy lµ Q§HC lÇn ®Çu.

VÝ dô: Khi xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh, Chñ tÞch Uû bannh©n d©n cÊp x· ra quyÕt ®Þnh xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnhlµ 400.000 ®ång. Ngêi bÞ xö ph¹t khiÕu n¹i lÇn ®Çu vµChñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x· gi÷ nguyªn quyÕt ®Þnh xöph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh ®ã. Ngêi bÞ xö ph¹t khiÕu n¹i®Õn ngêi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt khiÕu n¹i tiÕp theo lµChñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn. KÕt qu¶ gi¶i quyÕtkhiÕu n¹i tiÕp theo lµ Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖnngoµi viÖc quyÕt ®Þnh gi÷ nguyªn quyÕt ®Þnh xö ph¹t viph¹m hµnh chÝnh cña Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x·,cßn quyÕt ®Þnh tÞch thu ph¬ng tiÖn ®îc sö dông ®Ó viph¹m hµnh chÝnh. Trong trêng hîp nµy, quyÕt ®Þnh cñaChñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn tÞch thu ph¬ng tiÖn®îc sö dông ®Ó vi ph¹m hµnh chÝnh lµ Q§HC lÇn ®Çu.

338


- Ngêi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt khiÕu n¹i tiÕp theo ra quyÕt®Þnh huû Q§HC do c¬ quan hoÆc ngêi ra quyÕt ®Þnh ®ã kh«ng cãthÈm quyÒn. Ngêi cã thÈm quyÒn ra Q§HC míi gi¶i quyÕt vô viÖc®ã, th× quyÕt ®Þnh míi nµy lµ Q§HC lÇn ®Çu.

VÝ dô: Khi xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh, Chñ tÞch Uû bannh©n d©n cÊp x· ra quyÕt ®Þnh xö ph¹t 10 triÖu ®ång vµ tÞchthu ph¬ng tiÖn ®îc sö dông ®Ó vi ph¹m gi¸ trÞ 5 triÖu ®ång.Ngêi bÞ xö ph¹t khiÕu n¹i lÇn ®Çu vµ Chñ tÞch Uû ban nh©nd©n cÊp x· gi÷ nguyªn quyÕt ®Þnh xö ph¹t ®ã. Ngêi bÞ xöph¹t khiÕu n¹i ®Õn Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn. KÕtqu¶ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i tiÕp theo lµ Chñ tÞch Uû ban nh©nd©n cÊp huyÖn huû bá quyÕt ®Þnh xö ph¹t cña Chñ tÞch Uûban nh©n d©n cÊp x· v× vi ph¹m thÈm quyÒn xö lý vi ph¹mhµnh chÝnh. Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn ra quyÕt®Þnh xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh míi (cã thÓ vÒ néi dung c¬b¶n gièng nh néi dung quyÕt ®Þnh xö ph¹t vi ph¹m hµnhchÝnh cña Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x·). Trong trênghîp nµy, quyÕt ®Þnh xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh cña ChñtÞch Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn lµ Q§HC lÇn ®Çu.

- §èi víi quyÕt ®Þnh kû luËt buéc th«i viÖc çn bé, c«ng chøc:QuyÕt ®Þnh kû luËt çn bé, c«ng chøc thùc chÊt lµ Q§HC

nhng xÐt vÒ tÝnh chÊt th× lo¹i quyÕt ®Þnh nµy cã ®iÓm ®Æc biÖt ëchç thÓ hiÖn mèi quan hÖ néi bé cña c¬ quan nhµ níc hoÆc c¬quan, tæ chøc sö dông çn bé, c«ng chøc. Trong ho¹t ®éng néi bécña c¬ quan, tæ chøc, ngoµi quyÕt ®Þnh kû luËt, çn bé, c«ng chøccòng chÞu sù t¸c ®éng cña nhiÒu Q§HC kh¸c nh quyÕt ®Þnh ®iÒu®éng, thuyªn chuyÓn c«ng t¸c, ®Ò b¹t... nhng ph¸p luËt kh«ngquy ®Þnh nh÷ng quyÕt ®Þnh nµy cã thÓ bÞ khiÕu n¹i, khiÕu kiÖntheo thñ tôc chung ®Ó b¶o ®¶m sù æn ®Þnh liªn tôc vµ ho¹t ®éng

339


b×nh thêng cña c¬ quan, tæ chøc. Riªng quyÕt ®Þnh kû luËt lµ méth×nh thøc xö lý ®èi víi çn bé, c«ng chøc cã hµnh vi vi ph¹m trongho¹t ®éng c«ng vô, ®ông ch¹m trùc tiÕp ®Õn quyÒn, lîi Ých cña hänªn ph¸p luËt cho phÐp ®îc quyÒn khiÕu n¹i, khiÕu kiÖn.

b) Hµnh vi hµnh chÝnh �Hµnh vi hµnh chÝnh� lµ hµnh vi cña c¬ quan hµnh chÝnh nhµ

níc, cña ngêi cã thÈm quyÒn trong c¬ quan hµnh chÝnh nhµ níckhi thùc hiÖn nhiÖm vô, c«ng vô theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

VÒ tÝnh chÊt, çc HVHC bÞ khiÕu kiÖn lµ HVHC tr¸i ph¸p luËt.VÒ néi dung, nh÷ng HVHC bao gåm hµnh vi hµnh ®éng vµ hµnh vikh«ng hµnh ®éng.

Hµnh vi hµnh ®éng lµ hµnh vi thùc hiÖn mét hoÆc mét sè c«ngviÖc trong ph¹m vi chøc tr¸ch, nhiÖm vô (thêng gäi lµ c«ng vô)cña ngêi cã thÈm quyÒn trong c¬ quan hµnh chÝnh nhµ níc.HVHC tr¸i ph¸p luËt lµ hµnh vi thùc hiÖn c«ng vô kh«ng ®óng(tr¸i) quy ®Þnh ph¸p luËt. VÝ dô, viÖc cìng chÕ thi hµnh quyÕt®Þnh xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh vît qu¸ thÈm quyÒn, qu¸ ph¹mvi cho phÐp ghi trong quyÕt ®Þnh xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh...

Hµnh vi kh«ng hµnh ®éng lµ hµnh vi kh«ng thùc hiÖn méthoÆc mét sè c«ng viÖc trong ph¹m vi chøc tr¸ch, nhiÖm vô cñangêi cã thÈm quyÒn trong c¬ quan hµnh chÝnh nhµ níc mÆc dïph¸p luËt quy ®Þnh hä ph¶i thùc hiÖn. VÝ dô, hµnh vi kh«ng cÊpGiÊy phÐp x©y dùng (hay ®¨ng ký kinh doanh) theo ®Ò nghÞ cña çnh©n, tæ chøc; hµnh vi tõ chèi c«ng chøng, chøng thùc...

Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× HVHC lµ ®èi tîng khiÕukiÖn ®Ó yªu cÇu Toµ ¸n gi¶i quyÕt vô ¸n hµnh chÝnh bao gåm çchµnh vi cña c¬ quan hµnh chÝnh nhµ níc hoÆc cña ngêi cã thÈmquyÒn khi thùc hiÖn nhiÖm vô, c«ng vô trong çc viÖc hoÆc çc lÜnhvùc ®îc ph¸p luËt cã quy ®Þnh, gåm: 340


- ¸p dông biÖn ph¸p cìng chÕ thi hµnh quyÕt ®Þnh xö ph¹t viph¹m hµnh chÝnh;

- ¸p dông hoÆc thi hµnh biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh b»ng méttrong çc h×nh thøc gi¸o dôc t¹i x·, phêng, thÞ trÊn; ®a vµotrêng gi¸o dìng; ®a vµo c¬ së gi¸o dôc; ®a vµo c¬ së ch÷a bÖnh;qu¶n chÕ hµnh chÝnh;

- ¸p dông biÖn ph¸p buéc th¸o dì nhµ ë, c«ng tr×nh, vËt kiÕntróc kiªn cè kh¸c;

- CÊp, thu håi giÊy phÐp vÒ x©y dùng c¬ b¶n, s¶n xuÊt, kinhdoanh; GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh vµ chøng chØ hµnhnghÒ hoÆc ho¹t ®éng kinh doanh, tµi chÝnh cña th¬ng nh©n;

- Th¬ng m¹i hµng ho¸ quèc tÕ hoÆc trong níc;- ChuyÓn giao tµi chÝnh trong níc vµ quèc tÕ, dÞch vô vµ cung

øng dÞch vô;- Trng dông, trng mua, tÞch thu tµi s¶n;- ¸p dông thuÕ, thu thuÕ, truy thu thuÕ;- ¸p dông phÝ, thu phÝ, lÖ phÝ; thu tiÒn sö dông ®Êt;- Qu¶n lý nhµ níc vÒ së h÷u trÝ tuÖ vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ;- Qu¶n lý nhµ níc vÒ ®Çu t;- Ho¹t ®éng cña h¶i quan, c«ng chøc h¶i quan;- Qu¶n lý hé tÞch;- Tõ chèi c«ng chøng, chøng thùc;- Qu¶n lý ®Êt ®ai trong trêng hîp giao ®Êt, cho thuª ®Êt, thu

håi ®Êt, trng dông ®Êt, cho phÐp chuyÓn môc ®Ých sö dông ®Êt; båithêng, hç trî, gi¶i phãng mÆt b»ng, t¸i ®Þnh c; cÊp hoÆc thu håiGiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt; gia h¹n thêi h¹n sö dông ®Êt;

341


- Çc khiÕu kiÖn kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Namvµ ®iÒu íc quèc tÕ mµ Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam lµthµnh viªn.

1.3. QuyÒn khiÕu kiÖn hµnh chÝnh cña c¬ quan, tæ chøc vµ c«ng d©nTheo quy ®Þnh cña LuËt KhiÕu n¹i, tè ço (söa ®æi, bæ sung)

n¨m 2005, trong thêi h¹n 30 ngµy kÓ tõ ngµy hÕt h¹n gi¶i quyÕtkhiÕu n¹i lÇn ®Çu mµ khiÕu n¹i kh«ng ®îc gi¶i quyÕt hoÆc kÓ tõngµy nhËn ®îc quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn ®Çu mµ ngêikhiÕu n¹i kh«ng ®ång ý, th× c¬ quan, tæ chøc vµ c«ng d©n bÞ ¶nhhëng trùc tiÕp bëi Q§HC, HVHC cã quyÒn khiÕu n¹i ®Õn ngêi cãthÈm quyÒn gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn hai hoÆc khëi kiÖn vô ¸nhµnh chÝnh t¹i Toµ ¸n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt...

Tuy nhiªn, cÇn lu ý lµ kh«ng ph¶i mäi ®èi tîng khiÕu n¹i®Òu cã thÓ bÞ khëi kiÖn t¹i Toµ ¸n. §¬ng sù chØ ®îc khëi kiÖnnh÷ng Q§HC, HVHC thuéc ph¹m vi nh÷ng lo¹i viÖc thuéc thÈmquyÒn cña Toµ ¸n vµ hä cã quyÒn, lîi Ých bÞ trùc tiÕp x©m ph¹m bëiQ§HC, HVHC ®ã.

1.4. Ph¹m vi thÈm quyÒn cña Toµ ¸n trong viÖc gi¶i quyÕt çckhiÕu kiÖn hµnh chÝnh

a) Theo lo¹i viÖc Theo quy ®Þnh ph¸p luËt hiÖn hµnh, Toµ ¸n nh©n d©n ®îc

giao thÈm quyÒn gi¶i quyÕt ®èi víi çc lo¹i viÖc khiÕu kiÖn hµnhchÝnh nh ®· nªu trªn ®©y (®iÒu 11 Ph¸p lÖnh söa ®æi, bæ sungPh¸p lÖnh Thñ tôc gi¶i quyÕt çc vô ¸n hµnh chÝnh n¨m 2006).

Nh÷ng lÜnh vùc khiÕu kiÖn hµnh chÝnh phæ biÕn, thêng gÆp ëc¬ së lµ:

- QuyÕt ®Þnh xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh.- ¸p dông çc biÖn ph¸p ng¨n chÆn vµ b¶o ®¶m viÖc xö lý vi

342


ph¹m hµnh chÝnh.- ¸p dông biÖn ph¸p cìng chÕ thi hµnh quyÕt ®Þnh xö ph¹t vi

ph¹m hµnh chÝnh.- ¸p dông hoÆc thi hµnh biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh b»ng mét

trong çc h×nh thøc gi¸o dôc t¹i x·, phêng, thÞ trÊn; ®a vµotrêng gi¸o dìng; ®a vµo c¬ së gi¸o dôc; ®a vµo c¬ së ch÷a bÖnh;qu¶n chÕ hµnh chÝnh.

- ¸p dông biÖn ph¸p buéc th¸o dì nhµ ë, c«ng tr×nh, vËt kiÕntróc kiªn cè kh¸c.

- CÊp, thu håi giÊy phÐp vÒ x©y dùng c¬ b¶n, s¶n xuÊt, kinh doanh. - ¸p dông thuÕ, thu thuÕ, truy thu thuÕ.- ¸p dông phÝ, thu phÝ, lÖ phÝ; thu tiÒn sö dông ®Êt.- Qu¶n lý hé tÞch.- Tõ chèi c«ng chøng, chøng thùc.- Qu¶n lý ®Êt ®ai trong trêng hîp giao ®Êt, cho thuª ®Êt, thu

håi ®Êt, trng dông ®Êt, cho phÐp chuyÓn môc ®Ých sö dông ®Êt; båithêng, hç trî, gi¶i phãng mÆt b»ng, t¸i ®Þnh c; cÊp hoÆc thu håiGiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt; gia h¹n thêi h¹n sö dông ®Êt.

- Danh s¸ch cö tri bÇu cö ®¹i biÓu Quèc héi, danh s¸ch cö tribÇu cö ®¹i biÓu Héi ®ång nh©n d©n.

- Kû luËt buéc th«i viÖc çn bé, c«ng chøc gi÷ chøc vô tõ Vôtrëng vµ t¬ng ®¬ng trë xuèng.

Trong sè lÜnh vùc nªu trªn, mét sè lo¹i viÖc míi ®îc quy ®Þnhthuéc thÈm quyÒn cña Toµ ¸n theo thñ tôc tè tông hµnh chÝnh lµqu¶n lý hé tÞch, danh s¸ch cö tri bÇu cö ®¹i biÓu Quèc héi, danhs¸ch cö tri bÇu cö ®¹i biÓu Héi ®ång nh©n d©n (tríc ®©y thuécthÈm quyÒn cña Toµ ¸n theo thñ tôc tè tông d©n sù).

343


b) Theo l·nh thæ - Toµ ¸n nh©n d©n cÊp huyÖn gi¶i quyÕt theo thñ tôc s¬ thÈm

nh÷ng khiÕu kiÖn sau:+ KhiÕu kiÖn Q§HC, HVHC cña c¬ quan nhµ níc tõ cÊp

huyÖn trë xuèng trªn cïng l·nh thæ víi Toµ ¸n vµ cña çn bé, c«ngchøc cña c¬ quan nhµ níc ®ã;

+ KhiÕu kiÖn Q§KLBTV cña ngêi ®øng ®Çu c¬ quan, tæ chøctõ cÊp huyÖn trë xuèng trªn cïng l·nh thæ víi Toµ ¸n ®èi víi çnbé, c«ng chøc thuéc quyÒn qu¶n lý cña c¬ quan, tæ chøc ®ã.

+ KhiÕu kiÖn vÒ danh s¸ch cö tri bÇu cö ®¹i biÓu Quèc héi,danh s¸ch cö tri bÇu cö ®¹i biÓu Héi ®ång nh©n d©n cña c¬ quanlËp danh s¸ch cö tri trªn cïng l·nh thæ víi Toµ ¸n.

- Toµ ¸n nh©n d©n cÊp tØnh gi¶i quyÕt theo thñ tôc s¬ thÈmnh÷ng khiÕu kiÖn sau:

+ KhiÕu kiÖn Q§HC, HVHC cña bé, c¬ quan ngang bé, c¬ quanthuéc ChÝnh phñ, V¨n phßng Chñ tÞch níc, V¨n phßng Quèc héi,Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao, ViÖn KiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao vµQ§HC, HVHC cña Thñ trëng çc c¬ quan ®ã mµ ngêi khëi kiÖnlµ ç nh©n cã n¬i c tró, n¬i lµm viÖc hoÆc ngêi khëi kiÖn lµ c¬quan, tæ chøc cã trô së trªn cïng l·nh thæ víi Toµ ¸n;

+ KhiÕu kiÖn Q§HC, HVHC cña c¬ quan chøc n¨ng thuéc méttrong çc c¬ quan nhµ níc (nh tr×nh bµy ë trªn) vµ Q§HC, HVHCcña çn bé, c«ng chøc cña çc c¬ quan chøc n¨ng ®ã mµ ngêi khëikiÖn lµ ç nh©n cã n¬i c tró, n¬i lµm viÖc hoÆc ngêi khëi kiÖn lµc¬ quan, tæ chøc cã trô së trªn cïng l·nh thæ víi Toµ ¸n;

+ KhiÕu kiÖn Q§HC, HVHC cña c¬ quan nhµ níc cÊp tØnhtrªn cïng l·nh thæ víi Toµ ¸n vµ cña çn bé, c«ng chøc cña c¬ quannhµ níc ®ã;344


+ KhiÕu kiÖn Q§KLBTV cña ngêi ®øng ®Çu c¬ quan, tæ chøctrªn cïng l·nh thæ víi Toµ ¸n ®èi víi çn bé, c«ng chøc thuécquyÒn qu¶n lý cña c¬ quan, tæ chøc ®ã, trõ nh÷ng khiÕu kiÖn cïnglo¹i thuéc thÈm quyÒn cña Toµ ¸n cÊp huyÖn;

+ KhiÕu kiÖn quyÕt ®Þnh cña Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊptØnh trªn cïng l·nh thæ víi Toµ ¸n gi¶i quyÕt khiÕu n¹i ®èi víiquyÕt ®Þnh cña Ban Chñ nhiÖm, Héi ®ång khen thëng, kû luËt cña§oµn luËt s;

+ KhiÕu kiÖn quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt khiÕu n¹i vÒ quyÕt ®Þnh xölý vô viÖc c¹nh tranh mµ ngêi khëi kiÖn lµ ç nh©n cã n¬i c tró,n¬i lµm viÖc hoÆc ngêi khëi kiÖn lµ c¬ quan, tæ chøc cã trô së trªncïng l·nh thæ víi Toµ ¸n;

+ KhiÕu kiÖn Q§HC, HVHC thuéc thÈm quyÒn gi¶i quyÕt cñaToµ ¸n cÊp huyÖn mµ Toµ ¸n cÊp tØnh lÊy lªn ®Ó gi¶i quyÕt. §ã lµnh÷ng khiÕu kiÖn mµ Q§HC, HVHC liªn quan nhiÒu ®èi tîng phøct¹p hoÆc trong trêng hîp çc ThÈm ph¸n cña Toµ ¸n cÊp huyÖnthuéc trêng hîp ph¶i tõ chèi tiÕn hµnh tè tông hoÆc bÞ thay ®æi.

Toµ ¸n nh©n d©n cÊp tØnh (Toµ hµnh chÝnh) cßn cã thÈm quyÒnxÐt xö phóc thÈm nh÷ng vô ¸n mµ b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh s¬ thÈm chacã hiÖu lùc cña Toµ ¸n cÊp díi bÞ kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ.

- Ph©n ®Þnh thÈm quyÒn gi¶i quyÕt vô ¸n hµnh chÝnh+ Gi÷a Toµ ¸n vµ ngêi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt khiÕu n¹i

lÇn hai:Trong thùc tÕ, thêng x¶y ra nh÷ng trêng hîp ngêi khëi

kiÖn võa khëi kiÖn vô ¸n hµnh chÝnh t¹i Toµ ¸n võa khiÕu n¹i tíingêi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn hai ®èi víi cïng métQ§HC, HVHC.

+ Trêng hîp chØ cã mét ngêi võa khëi kiÖn t¹i Toµ ¸n cãthÈm quyÒn, võa khiÕu n¹i ®Õn ngêi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt

345


khiÕu n¹i lÇn hai th× viÖc gi¶i quyÕt thuéc thÈm quyÒn cña Toµ ¸n.C¬ quan ®· thô lý viÖc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i ph¶i chuyÓn toµn bé hås¬ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i cho Toµ ¸n cã thÈm quyÒn.

+ Trêng hîp cã nhiÒu ngêi mµ hä võa khëi kiÖn t¹i Toµ ¸ncã thÈm quyÒn, võa khiÕu n¹i ®Õn ngêi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕtkhiÕu n¹i lÇn hai hoÆc trong ®ã cã ngêi khëi kiÖn t¹i Toµ ¸n cãthÈm quyÒn, cã ngêi khiÕu n¹i ®Õn ngêi cã thÈm quyÒn gi¶iquyÕt khiÕu n¹i lÇn hai th× viÖc gi¶i quyÕt thuéc thÈm quyÒn cñangêi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn hai. Toµ ¸n ®· thôlý ph¶i chuyÓn hå s¬ vô ¸n cho ngêi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕtkhiÕu n¹i lÇn hai ngay sau khi ph¸t hiÖn viÖc gi¶i quyÕt vô ¸nkh«ng thuéc thÈm quyÒn cña m×nh.

§èi víi trêng hîp nµy, nÕu hÕt thêi h¹n gi¶i quyÕt khiÕu n¹ilÇn hai theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ khiÕu n¹i, tè ço mµ khiÕun¹i kh«ng ®îc gi¶i quyÕt hoÆc ®· ®îc gi¶i quyÕt, nhng ngêikhiÕu n¹i kh«ng ®ång ý víi quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn haith× cã quyÒn khëi kiÖn theo thñ tôc chung, trõ trêng hîp ph¸pluËt cã quy ®Þnh kh¸c.

+ Ph©n ®Þnh thÈm quyÒn gi÷a çc Toµ ¸n víi nhau:Trong thùc tiÔn ho¹t ®éng cña çc Toµ ¸n, cã thÓ x¶y ra tranh

chÊp vÒ thÈm quyÒn gi¶i quyÕt vô ¸n hµnh chÝnh. Toµ ¸n ®· thô lývô ¸n hµnh chÝnh, nÕu ph¸t hiÖn vô ¸n kh«ng thuéc thÈm quyÒngi¶i quyÕt cña m×nh th× ra quyÕt ®Þnh chuyÓn hå s¬ vô ¸n cho Toµ¸n cã thÈm quyÒn vµ xo¸ sæ thô lý. Tranh chÊp vÒ thÈm quyÒn gi¶iquyÕt vô ¸n hµnh chÝnh gi÷a çc Toµ ¸n cÊp huyÖn trong cïng méttØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng do Ch¸nh ¸n Toµ ¸n cÊptØnh gi¶i quyÕt. Tranh chÊp vÒ thÈm quyÒn gi¶i quyÕt vô ¸n hµnhchÝnh gi÷a çc Toµ ¸n cÊp huyÖn thuéc çc tØnh, thµnh phè trùcthuéc trung ¬ng kh¸c nhau hoÆc gi÷a çc Toµ ¸n cÊp tØnh doCh¸nh ¸n Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao gi¶i quyÕt.346


2. Tr¸ch nhiÖm cña Uû ban nh©n d©n vµ çn bé, c«ng chøc cÊpx· trong viÖc tham gia ho¹t ®éng liªn quan ®Õn viÖc gi¶i quyÕtkhiÕu kiÖn hµnh chÝnh

2.1. Tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt khiÕu n¹i tríc khi ®¬ng sù khëi kiÖnTheo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh, ç nh©n, c¬ quan nhµ

níc, tæ chøc cã quyÒn khëi kiÖn vô ¸n hµnh chÝnh sau khi ®·khiÕu n¹i lÇn ®Çu theo quy ®Þnh cña LuËt KhiÕu n¹i, tè ço nhnghÕt thêi h¹n quy ®Þnh mµ khiÕu n¹i kh«ng ®îc gi¶i quyÕt hoÆc ®·®îc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn ®Çu nhng kh«ng ®ång ý víi quyÕt®Þnh gi¶i quyÕt khiÕu n¹i vµ còng kh«ng tiÕp tôc khiÕu n¹i lÇn haitheo thñ tôc hµnh chÝnh.

Nh vËy, khiÕu n¹i hµnh chÝnh lÇn ®Çu lµ thñ tôc b¾t buéctríc khi khëi kiÖn t¹i Toµ ¸n cña c¬ quan, tæ chøc, ç nh©n bÞ ¶nhhëng trùc tiÕp bëi Q§HC, HVHC. NÕu çn bé, c«ng chøc cÊp x·ban hµnh Q§HC hoÆc thùc hiÖn HVHC vµ Q§HC, HVHC ®ã bÞkhiÕu n¹i th× hä cã tr¸ch nhiÖm ph¶i gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn ®Çutheo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

2.2. Tr¸ch nhiÖm tham gia tè tông trong qu¸ tr×nh Toµ ¸n gi¶iquyÕt khiÕu kiÖn hµnh chÝnh

Nh÷ng ngêi tham gia tè tông trong vô ¸n hµnh chÝnh t¹i Toµ¸n gåm ®¬ng sù vµ nh÷ng ngêi tham gia tè tông kh¸c (ngêi ®¹idiÖn hîp ph¸p cña ®¬ng sù, ngêi b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸pcña ®¬ng sù, ngêi lµm chøng, ngêi gi¸m ®Þnh, ngêi phiªn dÞch).

§¬ng sù lµ nh÷ng ngêi tham gia tè tông chÝnh, bao gåmngêi khëi kiÖn, ngêi bÞ kiÖn, ngêi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªnquan. Trong ®ã:

- Ngêi khëi kiÖn lµ ç nh©n, c¬ quan nhµ níc, tæ chøc chor»ng quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh bÞ x©m ph¹m bëi Q§HC,

347


HVHC hoÆc çn bé, c«ng chøc cho r»ng quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cñam×nh bÞ x©m ph¹m bëi Q§KLBTV, nªn ®· khëi kiÖn vô ¸n hµnhchÝnh t¹i Toµ ¸n cã thÈm quyÒn.

- Ngêi bÞ kiÖn lµ ç nh©n, c¬ quan nhµ níc, tæ chøc cãQ§HC, HVHC, Q§KLBTV bÞ khiÕu kiÖn.

- Ngêi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan lµ ç nh©n, c¬ quannhµ níc, tæ chøc, do cã viÖc khëi kiÖn vô ¸n hµnh chÝnh cña ngêikhëi kiÖn ®èi víi ngêi bÞ kiÖn mµ viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n hµnh chÝnh®ã cã liªn quan ®Õn quyÒn lîi hoÆc nghÜa vô cña hä.

§¬ng sù lµ ç nh©n th× tù m×nh hoÆc cã thÓ uû quyÒn b»ngv¨n b¶n cho ngêi kh¸c thùc hiÖn quyÒn, nghÜa vô tè tông cñam×nh trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n hµnh chÝnh. §¬ng sù lµph¸p nh©n thùc hiÖn quyÒn, nghÜa vô tè tông th«ng qua ngêi ®¹idiÖn theo ph¸p luËt hoÆc theo uû quyÒn.

Çn bé, c«ng chøc vµ Uû ban nh©n d©n cÊp x· khi tham gia tètông trong vô ¸n hµnh chÝnh t¹i Toµ ¸n thêng tham gia víi tçch lµ mét trong çc ®¬ng sù sau:

a) Tham gia tè tông víi t çch ngêi bÞ kiÖn hoÆc ngêi ®¹idiÖn do ngêi bÞ kiÖn uû quyÒn

Ngêi bÞ kiÖn trong vô ¸n hµnh chÝnh lµ ç nh©n, c¬ quan nhµníc, tæ chøc cã Q§HC, HVHC, Q§KLBTV bÞ khiÕu kiÖn. Nh vËy,nÕu trong ho¹t ®éng qu¶n lý hµnh chÝnh hoÆc trong qu¸ tr×nh thùchiÖn nhiÖm vô, chøc tr¸ch cña m×nh mµ Uû ban nh©n d©n hoÆc çnbé, c«ng chøc cÊp x· ban hµnh Q§HC hoÆc cã HVHC bÞ c¬ quan, tæchøc, ç nh©n lµ ®èi tîng t¸c ®éng trùc tiÕp cña Q§HC, HVHC ®ãkhëi kiÖn t¹i Toµ ¸n th× Uû ban nh©n d©n hoÆc çn bé, c«ng chøc®ã ph¶i tham gia tè tông víi t çch ngêi bÞ kiÖn.

CÇn lu ý r»ng, khi çn bé, c«ng chøc tham gia tè tông víi tçch ngêi bÞ kiÖn th× kh«ng ph¶i víi t çch ç nh©n hä mµ víi t348


çch lµ ngêi cã thÈm quyÒn, cã chøc tr¸ch do Nhµ níc giao chotrong lÜnh vùc c«ng vô (®iÒu nµy kh¸c víi t çch khi tham gia vô¸n h×nh sù, d©n sù vµ çc vô ¸n kh¸c t¹i Toµ ¸n).

Theo quy ®Þnh ph¸p luËt, ®¬ng sù lµ c¬ quan, tæ chøc do ngêi®¹i diÖn hîp ph¸p (ngêi ®øng ®Çu) tham gia tè tông. Do ®ã, nÕuUû ban nh©n d©n cÊp x· lµ ngêi bÞ kiÖn th× Chñ tÞch Uû ban nh©nd©n cÊp x· lµ ngêi ®¹i diÖn hîp ph¸p tham gia tè tông. Ngêi bÞkiÖn cã quyÒn uû quyÒn cho ngêi kh¸c tham gia tè tông; nªn nÕukh«ng cã ®iÒu kiÖn trùc tiÕp tham gia tè tông, Chñ tÞch Uû bannh©n d©n cÊp x· cã thÓ uû quyÒn b»ng v¨n b¶n cho ngêi kh¸ctham gia tè tông - trong thùc tÕ thêng lµ mét hoÆc mét sè çn bé,c«ng chøc cÊp díi cã liªn quan ®Õn lÜnh vùc khiÕu kiÖn hoÆc ®·trùc tiÕp tham gia çc ho¹t ®éng tham mu, ®Ò xuÊt trong viÖc banhµnh Q§HC, thùc hiÖn HVHC.

b) Tham gia tè tông víi t çch ngêi cã quyÒn lîi, nghÜa vôliªn quan

Ngêi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan lµ ç nh©n, c¬ quan nhµníc, tæ chøc, do cã viÖc khëi kiÖn vô ¸n hµnh chÝnh cña ngêi khëikiÖn ®èi víi ngêi bÞ kiÖn mµ viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n hµnh chÝnh ®ãcã liªn quan ®Õn quyÒn lîi hoÆc nghÜa vô cña hä.

Trong thùc tÕ, cã nhiÒu vô viÖc qu¶n lý hµnh chÝnh do çn bé,c«ng chøc hoÆc Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn cã thÈm quyÒn gi¶iquyÕt nhng l¹i Ýt nhiÒu cã liªn quan ®Õn çn bé, c«ng chøc vµ Uûban nh©n d©n cÊp x·; thêng gÆp nhÊt lµ çc vô viÖc vÒ qu¶n lý ®Êt®ai, nhµ cöa, trËt tù x©y dùng,... §iÒu nµy xuÊt ph¸t tõ ho¹t ®éngqu¶n lý nhµ níc trong mét sè lÜnh vùc ®ßi hái ph¶i cã sù phèi hîpgi÷a çc cÊp chÝnh quyÒn ®Ó gi¶i quyÕt çc yªu cÇu cña ngêi d©n(vÝ dô, cÊp GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt, cìng chÕ th¸o dìc«ng tr×nh x©y dùng tr¸i phÐp...). Khi cã khiÕu kiÖn cña ngêi d©nmµ Toµ ¸n x¸c ®Þnh çn bé, c«ng chøc hoÆc Uû ban nh©n d©n cÊp

349


huyÖn lµ ngêi bÞ kiÖn th× trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô viÖc, Toµ¸n cã thÓ x¸c ®Þnh vµ triÖu tËp çn bé, c«ng chøc hoÆc ®¹i diÖn Uûban nh©n d©n cÊp x· tham gia tè tông víi t çch ngêi cã quyÒnlîi, nghÜa vô liªn quan, nÕu hä ®¸p øng nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó trëthµnh ngêi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan trong vô ¸n.

Tuy nhiªn, cÇn lu ý r»ng kh«ng ph¶i mäi trêng hîp ®· nªutrªn ®©y çn bé, c«ng chøc hoÆc Uû ban nh©n d©n cÊp x· ®Òu lµngêi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan. Nh÷ng trêng hîp vô viÖc®îc çn bé, c«ng chøc hoÆc Uû ban nh©n d©n cÊp trªn giao chothùc hiÖn mét hoÆc mét sè nhiÖm vô nhÊt ®Þnh trong qu¸ tr×nh gi¶iquyÕt vô viÖc thuéc thÈm quyÒn cña hä (vÝ dô, x¸c nhËn vµo ®¬n®¨ng ký xin cÊp GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt, ®¬n xin phÐpx©y dùng; lËp biªn b¶n vi ph¹m hµnh chÝnh...) th× çn bé, c«ngchøc hoÆc Uû ban nh©n d©n cÊp x· kh«ng ph¶i lµ ngêi cã quyÒnlîi, nghÜa vô liªn quan (víi t çch ®¬ng sù) trong vô ¸n vµ do ®ãsÏ kh«ng cã nh÷ng quyÒn vµ nghÜa vô ph¸p luËt quy ®Þnh cho®¬ng sù. NÕu ®îc Toµ ¸n triÖu tËp tham gia tè tông th× nh÷ngngêi nµy chØ cã tr¸ch nhiÖm cung cÊp th«ng tin ®Ó Toµ ¸n lµm rânh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn vô viÖc ®ang ®îc gi¶i quyÕt.

c) Tham gia tè tông víi t çch ngêi khëi kiÖn Çn bé, c«ng chøc vµ Uû ban nh©n d©n cÊp x· còng cã thÓ

tham gia tè tông trong vô ¸n hµnh chÝnh t¹i Toµ ¸n víi t çchngêi khëi kiÖn nÕu hä lµ ®èi tîng cña mét Q§HC, HVHC do c¬quan nhµ níc hoÆc ngêi cã thÈm quyÒn trong c¬ quan nhµ nícban hµnh hoÆc thùc hiÖn vµ Q§HC, HVHC ®ã x©m ph¹m trùc tiÕp®Õn quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña hä. CÇn lu ý r»ng, khi thamgia tè tông víi t çch ngêi khëi kiÖn, çn bé, c«ng chøc kh«ngnh©n danh c«ng vô mµ hoµn toµn víi t çch ç nh©n - ®èi tîngcña Q§HC, HVHC bÞ khiÕu kiÖn.

Khi tham gia vô ¸n hµnh chÝnh víi t çch ngêi khëi kiÖn,350


çn bé, c«ng chøc cÊp x· cã nh÷ng quyÒn vµ nghÜa vô nhÊt ®Þnh mµph¸p luËt quy ®Þnh.

d) Tham gia tè tông víi çc t çch kh¸cTrong vô ¸n hµnh chÝnh, ngoµi ®¬ng sù cßn cã nh÷ng ngêi

tham gia tè tông kh¸c nh ngêi ®¹i diÖn hîp ph¸p cña ®¬ng sù,ngêi b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ®¬ng sù, ngêi lµmchøng, ngêi gi¸m ®Þnh, ngêi phiªn dÞch.

Theo x¸c ®Þnh cña Toµ ¸n, çn bé, c«ng chøc cÊp x· cã thÓtham gia tè tông trong vô ¸n hµnh chÝnh víi t çch lµ ngêi ®¹idiÖn hîp ph¸p cña ®¬ng sù, ngêi b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîpph¸p cña ®¬ng sù hoÆc ngêi lµm chøng. Tuy nhiªn, trong thùctÕ, viÖc çn bé, c«ng chøc tham gia tè tông víi çc t çch nµykh«ng phæ biÕn.

II. NH÷NG QUY §ÞNH PH¸P LUËT C¥ B¶N VÒ GI¶IQUYÕT KHIÕU KIÖN HµNH CHÝNH T¹I TOµ ¸N NH¢N D¢N

1. Mét sè quy ®Þnh chung- Çc ®¬ng sù b×nh ®¼ng vÒ quyÒn vµ nghÜa vô trong qu¸

tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n hµnh chÝnh. TiÕng nãi, ch÷ viÕt dïng trongqu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n hµnh chÝnh lµ tiÕng ViÖt. Ngêi thamgia tè tông cã quyÒn dïng tiÕng nãi, ch÷ viÕt cña d©n téc m×nh.

- Çc vô ¸n hµnh chÝnh ®îc xÐt xö c«ng khai, trõ trêng hîpcÇn gi÷ bÝ mËt nhµ níc hoÆc gi÷ bÝ mËt cña ®¬ng sù theo yªu cÇuchÝnh ®¸ng cña hä. §èi víi çc vô ¸n hµnh chÝnh mµ néi dung ®·râ rµng, cã ®ñ chøng cø ®îc çc bªn thõa nhËn vµ kh«ng cã yªucÇu tham gia phiªn toµ, th× Toµ ¸n xÐt xö mµ kh«ng cÇn sù cã mÆtcña çc ®¬ng sù vµ nh÷ng ngêi tham gia tè tông kh¸c. Toµ ¸nxÐt xö tËp thÓ vµ quyÕt ®Þnh theo ®a sè.

351


- Çc c¬ quan tiÕn hµnh tè tông hµnh chÝnh gåm cã: Toµ ¸nnh©n d©n; ViÖn KiÓm s¸t nh©n d©n. Nh÷ng ngêi tiÕn hµnh tè tônghµnh chÝnh gåm cã: Ch¸nh ¸n Toµ ¸n, ThÈm ph¸n, Héi thÈm nh©nd©n, Th ký Toµ ¸n; ViÖn trëng ViÖn KiÓm s¸t, KiÓm s¸t viªn.

- B¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt vÒvô ¸n hµnh chÝnh ph¶i ®îc çc c¬ quan nhµ níc, tæ chøc vµ mäingêi t«n träng. Ç nh©n, c¬ quan nhµ níc, tæ chøc cã nghÜa vôchÊp hµnh b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n vÒ vô ¸n hµnh chÝnhph¶i nghiªm chØnh chÊp hµnh. C¬ quan nhµ níc ®îc giao nhiÖmvô thi hµnh b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n vÒ vô ¸n hµnh chÝnhph¶i nghiªm chØnh thi hµnh vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËtvÒ viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô ®ã.

2. QuyÒn vµ nghÜa vô cña ®¬ng sù trong vô ¸n hµnh chÝnh 2.1. §¬ng sù cã quyÒn quyÕt ®Þnh viÖc khëi kiÖn, yªu cÇu Toµ

¸n gi¶i quyÕt vô ¸n hµnh chÝnh. Toµ ¸n chØ thô lý gi¶i quyÕt vô ¸n khicã ®¬n khëi kiÖn vµ chØ gi¶i quyÕt trong ph¹m vi ®¬n khëi kiÖn ®ã.

Trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n, ngêi khëi kiÖn cã quyÒn rótmét phÇn hoÆc toµn bé néi dung ®¬n kiÖn; ngêi bÞ kiÖn cã quyÒnsöa ®æi hoÆc b·i bá Q§HC, Q§KLBTV çn bé, c«ng chøc, kh¾cphôc HVHC bÞ khiÕu kiÖn, cã quyÒn ph¶n b¸c yªu cÇu cña ngêikhëi kiÖn hoÆc ®Ò xuÊt yªu cÇu cã liªn quan ®Õn yªu cÇu cña ngêikhëi kiÖn; ngêi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan cã thÓ cã yªu cÇu®éc lËp hoÆc cïng tham gia tè tông víi bªn ®¬ng sù kh¸c.

- §¬ng sù cã quyÒn:+ §a ra tµi liÖu, chøng cø ®Ó chøng minh vµ b¶o vÖ quyÒn, lîi

Ých hîp ph¸p cña m×nh; ®îc biÕt çc tµi liÖu, chøng cø do ®¬ngsù kh¸c cung cÊp hoÆc do Toµ ¸n thu thËp, yªu cÇu çc ç nh©n, c¬quan, tæ chøc h÷u quan cung cÊp chøng cø, ®Ò nghÞ Toµ ¸n x¸cminh thu thËp chøng cø;352


+ Yªu cÇu Toµ ¸n ¸p dông biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi; Thamgia phiªn toµ;

+ Yªu cÇu thay ®æi ngêi tiÕn hµnh tè tông, ngêi tham gia tètông, nÕu cã lý do chÝnh ®¸ng ®îc Toµ ¸n chÊp nhËn; Tho¶ thuËnvíi nhau vÒ viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n hµnh chÝnh, nÕu tho¶ thuËn ®ãkh«ng tr¸i ph¸p luËt;

+ Tranh luËn t¹i phiªn toµ;+ Kh¸ng ço b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n;+ §Ò nghÞ ngêi cã thÈm quyÒn kh¸ng nghÞ b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh

®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt cña Toµ ¸n theo tr×nh tù gi¸m ®èc thÈm,t¸i thÈm vµ çc quyÒn kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

2.2. §¬ng sù cã nghÜa vô:- Cung cÊp ®Çy ®ñ, kÞp thêi çc tµi liÖu, chøng cø cã liªn quan

theo yªu cÇu cña Toµ ¸n; - Cã mÆt theo giÊy triÖu tËp cña Toµ ¸n;- ChÊp hµnh nghiªm chØnh néi quy phiªn toµ.§¬ng sù tõ ®ñ mêi t¸m tuæi trë lªn cã quyÒn tù m×nh thùc

hiÖn quyÒn, nghÜa vô cña ®¬ng sù trong tè tông hµnh chÝnh.§¬ng sù lµ ngêi cha thµnh niªn, ngêi cã nhîc ®iÓm vÒ thÓchÊt hoÆc t©m thÇn thùc hiÖn quyÒn, nghÜa vô cña ®¬ng sù trongtè tông th«ng qua ngêi ®¹i diÖn; nÕu kh«ng cã ai ®¹i diÖn cho hä,th× Toµ ¸n cö mét ngêi th©n thÝch cña hä hoÆc yªu cÇu mét c¬quan, tæ chøc cö mét thµnh viªn lµm ngêi ®¹i diÖn cho hä.

§¬ng sù cã thÓ uû quyÒn cho bÊt kú ngêi nµo ®¹i diÖn chom×nh tham gia tè tông. Ngêi ®îc uû quyÒn chØ ®îc thùc hiÖnquyÒn, nghÜa vô tè tông cña ®¬ng sù trong ph¹m vi ®îc uûquyÒn. ViÖc uû quyÒn tham gia tè tông ph¶i lµm thµnh v¨n b¶n vµ®îc chøng thùc hîp ph¸p.

353


§¬ng sù tù m×nh hoÆc cã thÓ nhê luËt s hay ngêi kh¸c b¶ovÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh. Mét ngêi cã thÓ b¶o vÖquyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cho nhiÒu ®¬ng sù trong cïng mét vô¸n, nÕu quyÒn lîi cña nh÷ng ngêi ®ã kh«ng ®èi lËp nhau.

NÕu ®¬ng sù lµ ç nh©n ®· chÕt mµ quyÒn, nghÜa vô cñangêi ®ã ®îc thõa kÕ, th× ngêi thõa kÕ ®îc tham gia tè tông.NÕu ®¬ng sù lµ ph¸p nh©n bÞ s¸p nhËp, ph©n chia, gi¶i thÓ, th× çnh©n, ph¸p nh©n kÕ thõa quyÒn, nghÜa vô cña ph¸p nh©n cò thùchiÖn quyÒn, nghÜa vô tè tông cña ph¸p nh©n ®ã.

Ngoµi çc quyÒn, nghÜa vô chung cho çc ®¬ng sù nh nªutrªn, ngêi bÞ kiÖn cßn cã mét sè quyÒn, nghÜa vô cô thÓ sau:

- §îc Toµ ¸n th«ng b¸o vÒ viÖc bÞ kiÖn;- ChÊp nhËn mét phÇn hoÆc toµn bé yªu cÇu cña ngêi khëi kiÖn;- B¸c bá toµn bé yªu cÇu cña ngêi khëi kiÖn;- Söa ®æi hoÆc huû bá Q§HC, Q§KLBTV bÞ khiÕu kiÖn;- Dõng, kh¾c phôc HVHC bÞ kiÖn;- Ph¶i cã mÆt theo giÊy triÖu tËp cña Toµ ¸n. 3. Thñ tôc gi¶i quyÕt vô ¸n hµnh chÝnh t¹i Toµ ¸n Quan hÖ khiÕu kiÖn hµnh chÝnh ®îc Toµ ¸n gi¶i quyÕt cã mét

trong çc bªn ®¬ng sù bao giê còng lµ c¬ quan nhµ níc hoÆcngêi cã thÈm quyÒn trong c¬ quan nhµ níc, kh«ng cã thñ tôc hoµgi¶i t¹i phiªn toµ, kh«ng cã yªu cÇu ph¶n tè ®èi víi ngêi bÞ kiÖnvµ néi dung cña xÐt xö hµnh chÝnh lµ xem xÐt vµ ra ph¸n quyÕt ®èivíi Q§HC, HVHC bÞ khiÕu kiÖn.

3.1. Thñ tôc s¬ thÈm t¹i Toµ ¸n nh©n d©n cÊp huyÖna) Khëi kiÖn vµ thô lý vô ¸n

354


- §iÒu kiÖn (thùc hiÖn quyÒn) khëi kiÖn gåm:+ Ngêi khëi kiÖn ph¶i cã quyÒn khëi kiÖn (cã quyÒn, lîi Ých bÞ

x©m ph¹m trùc tiÕp bëi Q§HC, HVHC bÞ kiÖn);+ Vô viÖc khiÕu kiÖn thuéc thÈm quyÒn cña Toµ ¸n;+ ViÖc khëi kiÖn ph¶i thùc hiÖn t¹i ®óng Toµ ¸n cã thÈm quyÒn

theo quy ®Þnh ph¸p luËt;+ ChØ ®îc khëi kiÖn ®èi víi Q§HC lÇn ®Çu;+ §· khiÕu n¹i hµnh chÝnh lÇn ®Çu vµ cha cã quyÕt ®Þnh gi¶i

quyÕt khiÕu n¹i cña ngêi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇnhai theo quy ®Þnh cña LuËt KhiÕu n¹i, tè ço;

+ §¶m b¶o thêi hiÖu khëi kiÖn theo quy ®Þnh ph¸p luËt;+ ChØ ®îc khëi kiÖn ®èi víi nh÷ng vô viÖc mµ tríc ®ã cha

®îc gi¶i quyÕt b»ng b¶n ¸n hoÆc quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùc cñaToµ ¸n;

+ Ngêi khëi kiÖn cã ®¬n khëi kiÖn hîp ph¸p.Trong sè çc lo¹i khiÕu kiÖn thêng gÆp ë c¬ së, cÇn chó ý ®iÒu kiÖn

khëi kiÖn ®îc quy ®Þnh trong Ph¸p lÖnh Thñ tôc gi¶i quyÕt çc vô ¸nhµnh chÝnh n¨m 1996 (söa ®æi, bæ sung n¨m 1998, 2006) nh sau:

- §èi víi khiÕu kiÖn Q§HC, HVHC vÒ qu¶n lý ®Êt ®ai trongtrêng hîp giao ®Êt, cho thuª ®Êt, thu håi ®Êt, trng dông ®Êt, chophÐp chuyÓn môc ®Ých sö dông ®Êt; båi thêng, hç trî, gi¶i phãngmÆt b»ng, t¸i ®Þnh c; cÊp hoÆc thu håi GiÊy chøng nhËn quyÒn södông ®Êt; gia h¹n thêi h¹n sö dông ®Êt, ç nh©n, c¬ quan, tæ chøccã quyÒn khëi kiÖn ®Ó Toµ ¸n gi¶i quyÕt vô ¸n hµnh chÝnh trongçc trêng hîp sau ®©y:

+ §èi víi Q§HC, HVHC vÒ qu¶n lý ®Êt ®ai do Chñ tÞch Uû bannh©n d©n cÊp huyÖn gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn ®Çu, nhng ngêi

355


khiÕu n¹i kh«ng ®ång ý víi quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt ®ã vµ kh«ng tiÕptôc khiÕu n¹i ®Õn Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh;

+ §èi víi Q§HC, HVHC vÒ qu¶n lý ®Êt ®ai do Chñ tÞch Uû bannh©n d©n cÊp tØnh gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn ®Çu, nhng ngêikhiÕu n¹i kh«ng ®ång ý víi quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt ®ã.

- §èi víi khiÕu kiÖn vÒ danh s¸ch cö tri bÇu cö ®¹i biÓu Quèchéi, danh s¸ch cö tri bÇu cö ®¹i biÓu Héi ®ång nh©n d©n, ç nh©n,c¬ quan, tæ chøc cã quyÒn khëi kiÖn ®Ó Toµ ¸n gi¶i quyÕt vô ¸nhµnh chÝnh nÕu ®· khiÕu n¹i víi c¬ quan lËp danh s¸ch cö tri,nhng kh«ng ®ång ý vÒ çch gi¶i quyÕt cña c¬ quan ®ã.

- Çn bé, c«ng chøc gi÷ chøc vô tõ Vô trëng vµ t¬ng ®¬ngtrë xuèng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ çn bé, c«ng chøc cãquyÒn khëi kiÖn ®Ó Toµ ¸n gi¶i quyÕt vô ¸n hµnh chÝnh vÒ khiÕukiÖn Q§KLBTV nÕu ®· khiÕu n¹i víi ngêi ®· ra quyÕt ®Þnh kûluËt, nhng kh«ng ®ång ý víi quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt ®ã vµ kh«ngtiÕp tôc khiÕu n¹i ®Õn ngêi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt khiÕu n¹itiÕp theo.

- §èi víi çc lo¹i khiÕu kiÖn kh¸c, ç nh©n, c¬ quan, tæ chøc cãquyÒn khëi kiÖn ®Ó Toµ ¸n gi¶i quyÕt vô ¸n hµnh chÝnh trong çctrêng hîp sau ®©y:

+ §· khiÕu n¹i víi ngêi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt khiÕu n¹ilÇn ®Çu, nhng hÕt thêi h¹n gi¶i quyÕt theo quy ®Þnh cña ph¸pluËt vÒ khiÕu n¹i, tè ço mµ khiÕu n¹i kh«ng ®îc gi¶i quyÕt vµkh«ng tiÕp tôc khiÕu n¹i ®Õn ngêi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt khiÕun¹i lÇn hai;

+ §· khiÕu n¹i víi ngêi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt khiÕu n¹ilÇn ®Çu theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ khiÕu n¹i, tè ço, nhngkh«ng ®ång ý víi quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn ®Çu vµ kh«ngtiÕp tôc khiÕu n¹i ®Õn ngêi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt khiÕu n¹i356


lÇn hai;+ §· khiÕu n¹i víi ngêi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn

®Çu, nhng hÕt thêi h¹n gi¶i quyÕt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒkhiÕu n¹i, tè ço mµ khiÕu n¹i kh«ng ®îc gi¶i quyÕt hoÆc ®· ®îcgi¶i quyÕt, nhng kh«ng ®ång ý víi quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt khiÕu n¹ilÇn ®Çu trong trêng hîp ph¸p luËt quy ®Þnh kh«ng ®îc quyÒnkhiÕu n¹i ®Õn ngêi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn hai;

+ §· khiÕu n¹i víi ngêi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt khiÕu n¹ilÇn hai, nhng hÕt thêi h¹n gi¶i quyÕt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËtvÒ khiÕu n¹i, tè ço mµ khiÕu n¹i kh«ng ®îc gi¶i quyÕt hoÆc ®·®îc gi¶i quyÕt, nhng kh«ng ®ång ý víi quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕtkhiÕu n¹i lÇn hai.

- Thñ tôc khëi kiÖn: Ngêi khëi kiÖn ph¶i lµm ®¬n yªu cÇu Toµ¸n cã thÈm quyÒn trong thêi hiÖu luËt ®Þnh. Ngêi khëi kiÖn göi®¬n khëi kiÖn vµ çc tµi liÖu, chøng cø kÌm theo ®Õn Toµ ¸n cãthÈm quyÒn gi¶i quyÕt b»ng çch nép trùc tiÕp t¹i Toµ ¸n hoÆc göi®Õn Toµ ¸n qua bu ®iÖn.

- §iÒu kiÖn thô lý vô ¸n hµnh chÝnh gåm:+ ViÖc khëi kiÖn ®¸p øng nh÷ng ®iÒu kiÖn khëi kiÖn nh nªu

trªn ®©y; + ViÖc khëi kiÖn ®¶m b¶o ®óng thñ tôc do ph¸p luËt quy ®Þnh;+ Ngêi khëi kiÖn xuÊt tr×nh biªn lai nép t¹m øng ¸n phÝ, trõ

trêng hîp ®îc miÔn nép tiÒn t¹m øng ̧ n phÝ theo quy ®Þnh ph¸p luËt. Sau khi nhËn ®¬n khëi kiÖn vµ çc tµi liÖu, chøng cø kÌm theo,

nÕu ThÈm ph¸n ®îc ph©n c«ng xem xÐt ®¬n khëi kiÖn xÐt thÊy vô¸n hµnh chÝnh thuéc thÈm quyÒn cña m×nh, th× th«ng b¸o cho ngêikhëi kiÖn biÕt ®Ó hä nép tiÒn t¹m øng ¸n phÝ. Trong thêi h¹n 07ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®îc th«ng b¸o cña Toµ ¸n, ngêi khëi kiÖn

357


ph¶i nép t¹m øng ¸n phÝ, trõ trêng hîp ®îc miÔn nép theo quy®Þnh. Toµ ¸n thô lý vô ¸n vµo ngµy ngêi khëi kiÖn xuÊt tr×nh biªnlai nép tiÒn t¹m øng ¸n phÝ. Trêng hîp hä ®îc miÔn nép tiÒn t¹møng ¸n phÝ th× Toµ ¸n thô lý vµo ngµy nhËn ®îc ®¬n khëi kiÖn.

b) ChuÈn bÞ xÐt xö vô ¸n hµnh chÝnh s¬ thÈm- Trong thêi h¹n 05 ngµy lµm viÖc, kÓ tõ ngµy thô lý vô ¸n, Toµ

¸n ph¶i th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n cho ngêi bÞ kiÖn, ngêi cã quyÒnlîi, nghÜa vô liªn quan ®Õn viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n vµ ViÖn KiÓm s¸tcïng cÊp vÒ viÖc Toµ ¸n ®· thô lý vô ¸n. Trong thêi h¹n 15 ngµy,kÓ tõ ngµy nhËn ®îc th«ng b¸o, ngêi ®îc th«ng b¸o ph¶i népcho Toµ ¸n v¨n b¶n ghi ý kiÕn cña m×nh ®èi víi yªu cÇu cña ngêikhëi kiÖn vµ tµi liÖu, chøng cø kÌm theo (nÕu cã). Trong trêng hîpcÇn gia h¹n th× ngêi ®îc th«ng b¸o ph¶i cã ®¬n xin gia h¹n göicho Toµ ¸n nªu râ lý do; nÕu viÖc xin gia h¹n lµ cã c¨n cø th× Toµ¸n ph¶i gia h¹n, nhng kh«ng qu¸ 10 ngµy.

- Ngêi khëi kiÖn cã nghÜa vô cung cÊp b¶n sao Q§HC hoÆcQ§KLBTV, b¶n sao quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn ®Çu (nÕucã), cung cÊp çc chøng cø kh¸c ®Ó b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸pcña m×nh. Ngêi bÞ kiÖn cã nghÜa vô cung cÊp cho Toµ ¸n b¶n saov¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt còng nh b¶n sao çc v¨n b¶n tµi liÖukh¸c mµ c¨n cø vµo ®ã ®Ó ra Q§HC, Q§KLBTV hoÆc cã HVHC.

Ngêi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan cã quyÒn tham gia tètông víi bªn ngêi khëi kiÖn, bªn ngêi bÞ kiÖn hoÆc tham gia tètông ®éc lËp, cã nghÜa vô cung cÊp chøng cø ®Ó b¶o vÖ quyÒn, lîiÝch hîp ph¸p cña m×nh.

Khi cÇn thiÕt, Toµ ¸n cã thÓ x¸c minh, thu thËp chøng cø hoÆcyªu cÇu ®¬ng sù, ç nh©n, c¬ quan nhµ níc, tæ chøc h÷u quancung cÊp tµi liÖu, chøng cø nh»m b¶o ®¶m cho viÖc gi¶i quyÕt vô¸n hµnh chÝnh ®îc chÝnh x¸c. Ç nh©n, c¬ quan, tæ chøc trong358


ph¹m vi nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña m×nh cã tr¸ch nhiÖm cung cÊp®Çy ®ñ vµ ®óng thêi h¹n cho ®¬ng sù, Toµ ¸n chøng cø mµ çnh©n, c¬ quan, tæ chøc ®ã ®ang lu gi÷, qu¶n lý khi cã yªu cÇu cña®¬ng sù, Toµ ¸n; trong trêng hîp kh«ng cung cÊp ®îc th× ph¶ith«ng b¸o b»ng v¨n b¶n cho ®¬ng sù, Toµ ¸n biÕt vµ nªu râ lý docña viÖc kh«ng cung cÊp ®îc chøng cø.

- Sau khi Toµ ¸n ®· thô lý vô ¸n, ®¬ng sù cã quyÒn lµm ®¬nyªu cÇu Toµ ¸n ra quyÕt ®Þnh ¸p dông biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi®Ó b¶o vÖ lîi Ých cÊp thiÕt cña ®¬ng sù, b¶o ®¶m viÖc thi hµnh ¸n;®¬ng sù ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt vÒ yªu cÇu cñam×nh, nÕu cã lçi trong viÖc g©y thiÖt h¹i th× ph¶i båi thêng. ÇcbiÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi gåm cã: t¹m ®×nh chØ viÖc thi hµnhQ§HC bÞ khiÕu kiÖn; CÊm hoÆc buéc ®¬ng sù, tæ chøc, ç nh©nkh¸c thùc hiÖn nh÷ng hµnh vi nhÊt ®Þnh nÕu xÐt thÊy cÇn thiÕt choviÖc gi¶i quyÕt vô ¸n hµnh chÝnh hoÆc ®Ó b¶o ®¶m cho viÖc thihµnh ¸n. ViÖc ¸p dông biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi cã thÓ ®îctiÕn hµnh ë bÊt cø giai ®o¹n nµo trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n.

- Trong thêi h¹n hai th¸ng, kÓ tõ ngµy thô lý vô ¸n, ThÈmph¸n ®îc ph©n c«ng lµm Chñ to¹ phiªn toµ ph¶i ra mét trong çcquyÕt ®Þnh sau ®©y:

+ §a vô ¸n ra xÐt xö;+ T¹m ®×nh chØ viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n;+ §×nh chØ viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n. §èi víi çc vô ¸n phøc t¹p hoÆc

do trë ng¹i kh¸ch quan, th× thêi h¹n nãi trªn kh«ng qu¸ 03 th¸ng.Toµ ¸n tiÕp tôc gi¶i quyÕt vô ¸n hµnh chÝnh khi lý do cña viÖc

t¹m ®×nh chØ kh«ng cßn. NÕu Toµ ¸n ®· ®×nh chØ gi¶i quyÕt vô ¸nhµnh chÝnh, ®¬ng sù kh«ng cã quyÒn khëi kiÖn yªu cÇu Toµ ¸ngi¶i quyÕt l¹i vô ¸n ®ã, nÕu viÖc khëi kiÖn sau kh«ng cã g× kh¸c vô¸n tríc.

359


- Trong thêi h¹n 20 ngµy, kÓ tõ ngµy cã quyÕt ®Þnh ®a vô ¸nra xÐt xö, Toµ ¸n ph¶i më phiªn toµ; trong trêng hîp cã lý dochÝnh ®¸ng, thêi h¹n ®ã kh«ng qu¸ 30 ngµy.

c) Phiªn toµ hµnh chÝnh s¬ thÈm, çc quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n- Quy ®Þnh vÒ nh÷ng ngêi tiÕn hµnh tè tông: Nh÷ng ngêi

tiÕn hµnh tè tông t¹i phiªn toµ hµnh chÝnh s¬ thÈm gåm ThÈmph¸n, Héi thÈm nh©n d©n, KiÓm s¸t viªn, Th ký Toµ ¸n. Trong®ã: Héi ®ång xÐt xö s¬ thÈm gåm mét ThÈm ph¸n vµ hai Héi thÈm.KiÓm s¸t viªn ViÖn KiÓm s¸t cïng cÊp ph¶i tham gia phiªn toµ s¬thÈm, nÕu v¾ng mÆt th× ph¶i ho·n phiªn toµ.

- Quy ®Þnh vÒ sù cã mÆt cña ngêi tham gia tè tôngNgêi khëi kiÖn, ngêi bÞ kiÖn, ngêi cã quyÒn lîi, nghÜa vô

liªn quan, ngêi b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña ®¬ng sù,ngêi lµm chøng, ngêi gi¸m ®Þnh ph¶i cã mÆt t¹i phiªn toµ theogiÊy triÖu tËp cña Toµ ¸n. NÕu hä v¾ng mÆt t¹i phiªn toµ th× Toµ¸n sÏ xem xÐt viÖc v¾ng mÆt ®ã cã lý do chÝnh ®¸ng hay kh«ng ®ÓquyÕt ®Þnh ho·n phiªn toµ hay vÉn tiÕp tôc tiÕn hµnh xÐt xö theoquy ®Þnh cña ph¸p luËt. Toµ ¸n vÉn tiÕn hµnh xÐt xö vô ¸n trongçc trêng hîp sau ®©y:

+ Ngêi khëi kiÖn, ngêi bÞ kiÖn hoÆc ngêi cã quyÒn lîi, nghÜavô liªn quan v¾ng mÆt t¹i phiªn toµ cã ®¬n ®Ò nghÞ Toµ ¸n xÐt xöv¾ng mÆt;

+ Ngêi khëi kiÖn, ngêi bÞ kiÖn hoÆc ngêi cã quyÒn lîi, nghÜavô liªn quan v¾ng mÆt t¹i phiªn toµ cã ngêi ®¹i diÖn hîp ph¸ptham gia phiªn toµ;

+ Ngêi khëi kiÖn, ngêi bÞ kiÖn hoÆc ngêi cã quyÒn lîi, nghÜavô liªn quan ®· ®îc triÖu tËp hîp lÖ lÇn thø nhÊt mµ v¾ng mÆtkh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng;

+ Çc trêng hîp ngêi bÞ kiÖn vµ ngêi cã quyÒn lîi liªn quan360


kh«ng cã mÆt t¹i phiªn toµ.- Tr×nh tù, thñ tôc phiªn toµ hµnh chÝnh s¬ thÈm ®îc tiÕn

hµnh theo quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh Thñ tôc gi¶i quyÕt çc vô ¸nhµnh chÝnh

Toµ ¸n ra çc quyÕt ®Þnh ®Ó gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò ph¸t sinhtrong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n hµnh chÝnh. Çc quyÕt ®Þnh cñaHéi ®ång xÐt xö ph¶i ®îc çc thµnh viªn th¶o luËn vµ quyÕt ®Þnhtheo ®a sè. Khi nghÞ ¸n ph¶i lËp biªn b¶n ghi çc ý kiÕn ®· th¶oluËn vµ quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång xÐt xö.

Néi dung quyÕt ®Þnh bao gåm:+ Toµ ¸n gi¶i quyÕt vô ¸n;+ Ngµy, th¸ng, n¨m ra quyÕt ®Þnh;+ Tªn, ®Þa chØ cña çc ®¬ng sù vµ nh÷ng ngêi tham gia tè

tông kh¸c; + Yªu cÇu cña ®¬ng sù hoÆc lý do ra quyÕt ®Þnh;+ C¨n cø ph¸p luËt ®Ó ra quyÕt ®Þnh;+ Çc quyÕt ®Þnh cô thÓ; + QuyÒn kh¸ng ço cña ®¬ng sù.B¶n ¸n ph¶i cã çc néi dung chÝnh sau:+ Ngµy, th¸ng, n¨m, ®Þa ®iÓm tiÕn hµnh phiªn toµ;+ Hä, tªn thµnh viªn Héi ®ång xÐt xö, KiÓm s¸t viªn, Th ký

phiªn toµ; + Tªn, ®Þa chØ cña çc ®¬ng sù, ngêi ®¹i diÖn cña hä; + Yªu cÇu cña çc ®¬ng sù;+ Nh÷ng t×nh tiÕt ®· ®îc chøng minh, nh÷ng chøng cø, c¨n

cø ph¸p luËt ®Ó gi¶i quyÕt vô ¸n;361


+ Çc quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n; + ¸n phÝ, ngêi ph¶i chÞu ¸n phÝ;+ QuyÒn kh¸ng ço cña ®¬ng sù.Trong b¶n ¸n hµnh chÝnh s¬ thÈm, tïy vµo tõng trêng hîp cô

thÓ mµ Tßa ¸n cã thÓ cã mét hoÆc mét sè quyÕt ®Þnh sau ®©y: + B¸c yªu cÇu cña ngêi khëi kiÖn, nÕu yªu cÇu ®ã kh«ng cã

c¨n cø ph¸p luËt; + ChÊp nhËn mét phÇn hoÆc toµn bé yªu cÇu cña ngêi khëi

kiÖn tuyªn hñy mét phÇn hoÆc toµn bé Q§HC tr¸i ph¸p luËt; buécc¬ quan hµnh chÝnh nhµ níc hoÆc ngêi cã thÈm quyÒn trong c¬quan hµnh chÝnh nhµ níc thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm c«ng vô theo quy®Þnh cña ph¸p luËt;

+ ChÊp nhËn mét phÇn hoÆc toµn bé yªu cÇu cña ngêi khëikiÖn tuyªn bè mét sè hoÆc toµn bé çc HVHC tr¸i ph¸p luËt; buécc¬ quan hµnh chÝnh nhµ níc hoÆc ngêi cã thÈm quyÒn trong c¬quan hµnh chÝnh nhµ níc chÊm døt HVHC tr¸i ph¸p luËt;

+ Buéc c¬ quan hµnh chÝnh nhµ níc båi thêng thiÖt h¹i, kh«iphôc quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña ç nh©n, c¬ quan, tæ chøc bÞ x©mph¹m do quyÕt Q§HC, HVHC tr¸i ph¸p luËt g©y ra;

+ ChÊp nhËn yªu cÇu cña ngêi khëi kiÖn tuyªn hñy Q§KLBTVtr¸i ph¸p luËt; buéc ngêi ®øng ®Çu c¬ quan, tæ chøc thùc hiÖntr¸ch nhiÖm c«ng vô theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt; buéc båi thêngthiÖt h¹i, kh«i phôc quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña ç nh©n do quyÕt®Þnh kû luËt buéc th«i viÖc tr¸i ph¸p luËt g©y ra.

Trong thêi h¹n ba ngµy, kÓ tõ ngµy tuyªn ¸n, çc ®¬ng sù,ngêi ®¹i diÖn hoÆc ngêi b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých ph¸p cña ®¬ngsù, ®îc xem biªn b¶n phiªn toµ, cã quyÒn yªu cÇu söa ch÷a, bæsung biªn b¶n. Chñ to¹ phiªn toµ, Th ký phiªn toµ vµ ngêi cã362


yªu cÇu ký tªn x¸c nhËn nh÷ng ®iÒu söa ch÷a, bæ sung. NÕu yªucÇu söa ch÷a, bæ sung biªn b¶n phiªn toµ kh«ng ®îc chÊp nhËn,th× ngêi yªu cÇu cã quyÒn ghi ý kiÕn cña m×nh b»ng v¨n b¶n ®Ó®a vµo hå s¬ vô ¸n.

Ngay sau khi phiªn toµ kÕt thóc, çc ®¬ng sù ®îc Toµ ¸n cÊptrÝch lôc b¶n ¸n hoÆc quyÕt ®Þnh vÒ vô ¸n. ChËm nhÊt lµ 07 ngµy,kÓ tõ ngµy ra b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh, Toµ ¸n ph¶i cÊp cho ®¬ng sùb¶n sao b¶n ¸n hoÆc quyÕt ®Þnh theo yªu cÇu cña hä, ®ång thêi göicho ViÖn KiÓm s¸t cïng cÊp.

3.2. Thñ tôc phóc thÈm t¹i Toµ ¸n nh©n d©n cÊp tØnh§¬ng sù hoÆc ngêi ®¹i diÖn cña ®¬ng sù cã quyÒn kh¸ng

ço, ViÖn KiÓm s¸t cïng cÊp hoÆc trªn mét cÊp cã quyÒn kh¸ngnghÞ b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh t¹m ®×nh chØ hoÆc ®×nh chØ viÖc gi¶i quyÕtvô ¸n cña Toµ ¸n cÊp s¬ thÈm ®Ó yªu cÇu Toµ ¸n trªn mét cÊp xÐtxö phóc thÈm.

Ngêi kh¸ng ço ph¶i lµm ®¬n kh¸ng ço; ViÖn KiÓm s¸tkh¸ng nghÞ b»ng v¨n b¶n. Trong ®¬n kh¸ng ço, b¶n kh¸ng nghÞph¶i nªu râ:

- Néi dung phÇn quyÕt ®Þnh cña b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸ncÊp s¬ thÈm bÞ kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ;

- Lý do kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ;- Yªu cÇu cña ngêi kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ.Thêi h¹n kh¸ng ço lµ 10 ngµy, kÓ tõ ngµy Toµ ̧ n tuyªn ̧ n hoÆc

ra quyÕt ®Þnh; nÕu ®¬ng sù v¾ng mÆt t¹i phiªn toµ, th× thêi h¹n nµytÝnh tõ ngµy b¶n sao b¶n ̧ n, quyÕt ®Þnh ®îc giao cho hä, th©n nh©ncña hä hoÆc ®îc niªm yÕt t¹i trô së Uû ban nh©n d©n cÊp x· n¬i häc tró hoÆc n¬i cã trô së, nÕu ®¬ng sù lµ c¬ quan, tæ chøc. Kh¸ngço ®îc göi ®Õn Toµ ¸n cÊp s¬ thÈm ®· gi¶i quyÕt vô ¸n.

363


Tríc khi b¾t ®Çu phiªn toµ hoÆc t¹i phiªn toµ phóc thÈm,ngêi kh¸ng ço cã quyÒn rót kh¸ng ço hoÆc thay ®æi, bæ sungkh¸ng ço nhng kh«ng ®îc vît qu¸ ph¹m vi kh¸ng ço ban ®Çu(nÕu thêi h¹n kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ ®· hÕt).

§¬ng sù kh¸ng ço, ngêi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan®Õn kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ ®îc triÖu tËp tham gia phiªn toµ; nÕucã ngêi v¾ng mÆt th× Toµ ¸n vÉn cã thÓ tiÕn hµnh xÐt xö.

3.3. Thñ tôc gi¸m ®èc thÈm, t¸i thÈm t¹i Toµ ¸n nh©n d©n tèi caoGi¸m ®èc thÈm vµ t¸i thÈm lµ viÖc Toµ ¸n cã thÈm quyÒn xÐt

l¹i b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt bÞ kh¸ng nghÞ v×ph¸t hiÖn cã vi ph¹m ph¸p luËt trong viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n hoÆcph¸t hiÖn nh÷ng t×nh tiÕt míi cã thÓ lµm thay ®æi c¬ b¶n néi dungcña b¶n ¸n hoÆc quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n.

Ch¸nh ¸n Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao, ViÖn trëng ViÖn KiÓm s¸tnh©n d©n tèi cao cã quyÒn kh¸ng nghÞ theo thñ tôc gi¸m ®èc thÈmhoÆc t¸i thÈm ®èi víi b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËtcña Toµ ¸n çc cÊp, trõ quyÕt ®Þnh gi¸m ®èc thÈm hoÆc t¸i thÈmcña Héi ®ång ThÈm ph¸n Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao. Ch¸nh ¸n Toµ¸n cÊp tØnh, ViÖn trëng ViÖn KiÓm s¸t cÊp tØnh cã quyÒn kh¸ngnghÞ theo thñ tôc gi¸m ®èc thÈm hoÆc t¸i thÈm ®èi víi b¶n ¸n,quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt cña Toµ ¸n cÊp huyÖn.

Thêi h¹n kh¸ng nghÞ theo thñ tôc gi¸m ®èc thÈm lµ 01 n¨m,kÓ tõ ngµy b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n cã hiÖu lùc ph¸p luËt.Thêi h¹n kh¸ng nghÞ theo thñ tôc t¸i thÈm lµ 01 n¨m, kÓ tõ ngµyngêi cã thÈm quyÒn kh¸ng nghÞ biÕt ®îc c¨n cø ®Ó kh¸ng nghÞtheo thñ tôc t¸i thÈm.

Héi ®ång gi¸m ®èc thÈm hoÆc t¸i thÈm cã quyÒn:- Kh«ng chÊp nhËn kh¸ng nghÞ vµ gi÷ nguyªn b¶n ¸n, quyÕt

364


®Þnh ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt;- Gi÷ nguyªn b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®óng ph¸p luËt cña Toµ ¸n

cÊp díi ®· bÞ huû hoÆc bÞ söa;- Huû b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt ®Ó xÐt xö s¬

thÈm hoÆc phóc thÈm l¹i;- Huû b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt vµ ®×nh chØ

viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n.

III. NH÷NG VÊN §Ò ÇN Bé, C¤NG CHøC CÊP X· CÇNL¦U ý KHI THAM GIA HO¹T §éNG GI¶I QUYÕT KHIÕUKIÖN HµNH CHÝNH T¹I TOµ ¸N NH¢N D¢N

1. VÊn ®Ò x¸c ®Þnh t çch ngêi bÞ kiÖn vµ ho¹t ®éng uû quyÒntham gia tè tông trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n

1.1. Nguyªn t¾c chung vÒ x¸c ®Þnh t çch ngêi bÞ kiÖn§èi víi HVHC bÞ kiÖn, ngêi bÞ kiÖn lu«n lµ ngêi ®· thùc hiÖn

hµnh vi ®ã. Cßn ®èi víi Q§HC bÞ kiÖn, vÊn ®Ò cÇn lu ý lµ cÇn x¸c®Þnh ®óng ngêi bÞ kiÖn khi nµo lµ ç nh©n, khi nµo lµ c¬ quan nhµníc, tæ chøc. VÝ dô, trong Uû ban nh©n d©n, khi nµo ngêi bÞ kiÖnlµ ç nh©n Chñ tÞch, Phã Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n, khi nµo ngêibÞ kiÖn lµ Uû ban nh©n d©n (t çch lµ c¬ quan nhµ níc).

Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao híng dÉn çch thøc x¸c ®Þnh ngêibÞ kiÖn trong trêng hîp nµy lµ ph¶i c¨n cø vµo quy ®Þnh cña ph¸pluËt vÒ thÈm quyÒn gi¶i quyÕt vô viÖc ®ã.

VÝ dô: Cã hai Q§HC bÞ khiÕu kiÖn yªu cÇu Toµ ¸n gi¶iquyÕt vô ¸n hµnh chÝnh vµ ®Òu do Chñ tÞch Uû ban nh©nd©n cÊp x· ký (mét quyÕt ®Þnh vÒ xö ph¹t vi ph¹m hµnhchÝnh vµ mét quyÕt ®Þnh thu håi ®Êt cña hé gia ®×nh). C¨n

365


cø vµo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ thÈm quyÒn gi¶i quyÕtçc vô viÖc nµy th× ngêi bÞ kiÖn trong vô ¸n hµnh chÝnh vÒkhiÕu kiÖn quyÕt ®Þnh xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh lµ çnh©n Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x· (§iÒu 28 Ph¸plÖnh Xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh), cßn ngêi bÞ kiÖn trong vô¸n hµnh chÝnh vÒ khiÕu kiÖn quyÕt ®Þnh thu håi ®Êt cña hégia ®×nh lµ Uû ban nh©n d©n cÊp x· (§iÒu 24 vµ §iÒu 26LuËt §Êt ®ai n¨m 2003).

CÇn chó ý lµ ngêi cã thÈm quyÒn trong c¬ quan hµnh chÝnhnhµ níc lµ ngêi cã chøc vô, chøc danh cô thÓ vµ theo quy ®Þnhcña ph¸p luËt th× ngêi cã chøc vô, chøc danh ®ã míi cã thÈmquyÒn ra Q§HC hoÆc cã HVHC. MÆc dï mét Q§HC hoÆc métHVHC do mét ngêi cô thÓ («ng NguyÔn V¨n A, bµ TrÇn ThÞ X...)ký hoÆc thùc hiÖn nhng viÖc ngêi ®ã ký Q§HC hoÆc thùc hiÖnHVHC ®ã ph¶i díi danh nghÜa mét chøc vô, chøc danh cã thÈmquyÒn (vÝ dô, Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n x·, Trëng C«ng anphêng...); do ®ã, chØ cã thÓ gäi Q§HC, HVHC ®ã lµ cña Chñ tÞchUû ban nh©n d©n x·, cña Trëng C«ng an phêng..., mµ kh«ng thÓgäi lµ cña mét ngêi cô thÓ («ng NguyÔn V¨n A, bµ TrÇn ThÞ X...).Trong trêng hîp ngêi ra Q§HC hoÆc cã HVHC ®· chuyÓn c«ngt¸c ®i n¬i kh¸c hoÆc vÒ hu... mµ Q§HC hoÆc HVHC ®ã bÞ khiÕukiÖn, th× ngêi ®îc bÇu, ®îc cö, ®îc bæ nhiÖm... thay chøc vô,chøc danh cña ngêi ®ã ph¶i kÕ thõa quyÒn vµ nghÜa vô, cã nghÜahä chÝnh lµ ngêi bÞ kiÖn.

1.2. T çch ngêi bÞ kiÖn trong çc vô khiÕu kiÖn quyÕt ®Þnhxö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh

Ph¸p luËt vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh quy ®Þnh thÈm quyÒnxö lý vi ph¹m hµnh chÝnh lµ çc chøc danh cô thÓ, tæng céng cã tÊtc¶ 71 chøc danh cã thÈm quyÒn: Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x·,366


huyÖn, tØnh; Thñ trëng thuéc çc c¬ quan C«ng an nh©n d©n, Bé®éi biªn phßng, C¶nh s¸t biÓn, H¶i quan, KiÓm l©m, ThuÕ, Qu¶nlý thÞ trêng, Toµ ¸n nh©n d©n, Thi hµnh ¸n; Thanh tra chuyªnngµnh; Gi¸m ®èc C¶ng vô hµng h¶i, hµng kh«ng, thuû néi ®Þa. Do®ã, ngêi bÞ kiÖn trong vô ¸n hµnh chÝnh ®èi víi quyÕt ®Þnh xö lývi ph¹m hµnh chÝnh lu«n lµ ç nh©n.

VÝ dô: Trong vô khiÕu kiÖn quyÕt ®Þnh xö lý vi ph¹mhµnh chÝnh trong lÜnh vùc qu¶n lý nhµ níc vÒ ®Êt ®aihoÆc çc lÜnh vùc kh¸c mµ Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊpx· ký ban hµnh th× ngêi bÞ kiÖn lµ Chñ tÞch Uû ban nh©nd©n ®ã.

1.3. T çch ngêi bÞ kiÖn trong çc vô khiÕu kiÖn quyÕt ®Þnhhµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh trong lÜnh vùc qu¶n lý ®Êt ®ai

T çch nµy ®îc x¸c ®Þnh lµ Uû ban nh©n d©n cÊp cã thÈmquyÒn - nÕu ®èi tîng khiÕu kiÖn lµ Q§HC hoÆc ç nh©n ngêi cãthÈm quyÒn - nÕu ®èi tîng khiÕu kiÖn lµ HVHC.

1.4. T çch ngêi bÞ kiÖn trong vô khiÕu kiÖn quyÕt ®Þnh kûluËt buéc th«i viÖc çn bé, c«ng chøc... lµ ngêi ®øng ®Çu c¬quan, tæ chøc

Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, ngêi bÞ kiÖn cã quyÒn uû quyÒncho ngêi kh¸c tham gia tè tông trong qu¸ tr×nh Toµ ¸n gi¶i quyÕtvô ¸n. Trong thùc tÕ, ngêi bÞ kiÖn lµ Thñ trëng çc c¬ quanthêng uû quyÒn b»ng v¨n b¶n cho mét hoÆc mét sè ç nh©n cÊpdíi cña m×nh. VÝ dô, Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n uû quyÒn choCh¸nh v¨n phßng, Trëng çc phßng hoÆc çc chøc danh chuyªnm«n gióp viÖc. Ngêi ®îc uû quyÒn chØ ®îc thùc hiÖn quyÒntham gia tè tông cña m×nh trong ph¹m vi ®îc uû quyÒn vµ theoquy ®Þnh cña ph¸p luËt.

367


2. Chøng minh tÝnh hîp ph¸p cña quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnhvi hµnh chÝnh do m×nh ban hµnh hoÆc thùc hiÖn bÞ khiÕu kiÖn

2.1. Yªu cÇu vÒ tÝnh hîp ph¸p cña quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnhvi hµnh chÝnh ®îc ban hµnh, thùc hiÖn trong ho¹t ®éng c«ng vôcña çn bé, c«ng chøc cÊp x·

a) Yªu cÇu cña tÝnh hîp ph¸p lµ Q§HC, ph¶i:- Phï hîp víi néi dung vµ môc ®Ých cña ph¸p luËt (kh«ng ®îc

tr¸i ph¸p luËt);- ®îc ban hµnh hoÆc thùc hiÖn trong ph¹m vi thÈm quyÒn

cña c¬ quan hoÆc chøc vô;- XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do x¸c thùc (chØ khi xuÊt hiÖn çc nhu

cÇu, çc sù kiÖn ®îc ph¸p luËt quy ®Þnh cÇn ph¶i ban hµnh quyÕt®Þnh hoÆc thùc hiÖn hµnh vi);

- ®óng h×nh thøc vµ thñ tôc do ph¸p luËt quy ®Þnh. Mét Q§HC hîp ph¸p ph¶i b¶o ®¶m çc yÕu tè sau:- ThÈm quyÒn ban hµnh: Q§HC ph¶i do c¬ quan hoÆc ngêi cã

thÈm quyÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ký ban hµnh. Ngêi cãthÈm quyÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ ngêi ký Q§HC cã thÓkh¸c nhau trong trêng hîp ngêi cã thÈm quyÒn uû quyÒn chongêi kh¸c (nh cÊp phã cña m×nh) ký Q§HC hoÆc ngêi kýQ§HC lµ ngêi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt (ngêi ®øng ®Çu) cña c¬quan cã thÈm quyÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. V× vËy, cÇn x¸c®Þnh râ víi trêng hîp mét Q§HC cña Uû ban nh©n d©n th× quyÕt®Þnh thuéc thÈm quyÒn cña c¬ quan (Uû ban nh©n d©n) hay ngêi®øng ®Çu c¬ quan (Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n) hay ngêi ®îcngêi ®øng ®Çu c¬ quan (Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n) uû quyÒn kýban hµnh quyÕt ®Þnh.

- Thñ tôc ban hµnh: Thñ tôc ban hµnh Q§HC trong tõng lÜnh368


vùc qu¶n lý nhµ níc ®îc quy ®Þnh râ trong çc v¨n b¶n ph¸p luËtvÒ lÜnh vùc ®ã (vÝ dô, LuËt §Êt ®ai vµ çc v¨n b¶n híng dÉn thihµnh quy ®Þnh chi tiÕt thñ tôc ban hµnh çc Q§HC trong viÖc giao®Êt, thu håi ®Êt hoÆc cÊp, thu håi GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông®Êt). Khi ban hµnh Q§HC, ngêi cã thÈm quyÒn ph¶i thùc hiÖntheo nh÷ng quy ®Þnh ®ã mét çch ®Çy ®ñ vµ ®óng ®¾n.

VÝ dô: Tr×nh tù, thñ tôc cÊp GiÊy chøng nhËn quyÒn södông ®Êt cho hé gia ®×nh, ç nh©n ®ang sö dông ®Êt t¹ix·, thÞ trÊn ®îc quy ®Þnh cô thÓ t¹i LuËt §Êt ®ai n¨m2003 vµ NghÞ ®Þnh sè 181/2004/N§-CP.

- H×nh thøc (thÓ thøc) v¨n b¶n: Çc lo¹i Q§HC trong tõng lÜnhvùc qu¶n lý nhµ níc ®Òu ®îc çc c¬ quan cã thÈm quyÒn híngdÉn chi tiÕt vÒ mÉu m·, h×nh thøc v¨n b¶n quyÕt ®Þnh ®ã. C¬ quanhoÆc ngêi cã thÈm quyÒn khi ban hµnh Q§HC ph¶i tr×nh bµy néidung quyÕt ®Þnh theo mÉu quy ®Þnh chung.

VÝ dô: + GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt ®îc cÊp cho

ngêi sö dông ®Êt theo mét mÉu thèng nhÊt trong c¶ níc®èi víi mäi lo¹i ®Êt. GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êtdo Bé Tµi nguyªn vµ M«i trêng ph¸t hµnh.

+ Çc quyÕt ®Þnh, v¨n b¶n trong viÖc xö lý vi ph¹m hµnhchÝnh ph¶i tu©n thñ mÉu quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè134/2003/N§-CP ngµy 14/11/2003 cña ChÝnh phñhíng dÉn thi hµnh Ph¸p lÖnh Xö lý vi ph¹m hµnh chÝnhn¨m 2002.

- C¨n cø ban hµnh: Q§HC trong tõng lÜnh vùc qu¶n lý nhµníc ®îc ban hµnh ph¶i dùa trªn nh÷ng c¨n cø ph¸p luËt (v¨n

369


b¶n ph¸p luËt vµ ®iÒu kho¶n) nhÊt ®Þnh vÒ lÜnh vùc ®ã. Th«ngthêng, mét Q§HC ®îc dùa trªn nh÷ng v¨n b¶n ph¸p luËt sau:

+ Çc v¨n b¶n ph¸p luËt quy ®Þnh vÒ thÈm quyÒn ban hµnh;vÒ tr×nh tù, thñ tôc vµ néi dung quyÕt ®Þnh;

+ Çc v¨n b¶n ph¸p luËt do c¬ quan cã thÈm quyÒn ë Trung¬ng vµ ë ®Þa ph¬ng ban hµnh;

+ Çc v¨n b¶n cña c¬ quan tham mu, ®Ò xuÊt hoÆc çc c¬quan, ngêi cã thÈm quyÒn liªn quan ®Õn vô viÖc.

VÝ dô: + QuyÕt ®Þnh cña Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n çc cÊp vÒ

qu¶n lý ®Êt ®ai thêng dùa trªn nh÷ng c¨n cø sau: LuËt Tæchøc Héi ®ång nh©n d©n vµ Uû ban nh©n d©n n¨m 2003;LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 vµ çc v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh(NghÞ ®Þnh sè 181/2004/N§-CP cña ChÝnh phñ, Th«ng tcña çc bé, ngµnh cã liªn quan...); çc v¨n b¶n ph¸p quy cñaUû ban nh©n d©n cÊp tØnh n¬i cã ®Þa ph¬ng ®ã (nÕu cã); çcv¨n b¶n tham mu, ®Ò xuÊt hoÆc thùc hiÖn çc thñ tôc liªnquan cña çc c¬ quan (ngêi) cã thÈm quyÒn ë ®Þa ph¬ng...

+ QuyÕt ®Þnh cña Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x· hoÆcTrëng C«ng an cÊp x· vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh thêngph¶i dùa trªn nh÷ng c¨n cø sau: Ph¸p lÖnh Xö lý vi ph¹mhµnh chÝnh n¨m 2002; NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ vµ v¨n b¶ncña çc c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn híng dÉn thihµnh, quy ®Þnh chi tiÕt vÒ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trongçc lÜnh vùc qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ níc cô thÓ; Çc v¨nb¶n ph¸p quy cña Uû ban nh©n d©n çc cÊp vµ çc c¬ quancã thÈm quyÒn kh¸c (nÕu cã).

- Néi dung ¸p dông quy ®Þnh ph¸p luËt trong trêng hîp cô thÓ:

370


ViÖc ¸p dông quy ®Þnh ph¸p luËt vµo çc trêng hîp cô thÓtrong viÖc ban hµnh Q§HC ph¶i c¨n cø vµo quy ®Þnh ph¸p luËt. C¬quan, ngêi cã thÈm quyÒn ph¶i c¨n cø vµo nh÷ng quy ®Þnh nµy ®ÓquyÕt ®Þnh møc ®é, néi dung gi¶i quyÕt vô viÖc sao cho quyÕt ®Þnhcña m×nh kh«ng vît qu¸ hoÆc kh«ng ®óng so víi quyÕt ®Þnh ®ã.

VÝ dô: ViÖc ban hµnh quyÕt ®Þnh xö lý vi ph¹m hµnhchÝnh cña Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n hoÆc Trëng c«ng ancÊp x· ph¶i c¨n cø theo quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh Xö lý viph¹m hµnh chÝnh vµ çc v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh vÒh×nh thøc xö ph¹t, møc xö ph¹t, çc biÖn ph¸p kh¾c phôchËu qu¶, çc biÖn ph¸p b¶o ®¶m thi hµnh quyÕt ®Þnh xöph¹t, viÖc cìng chÕ thi hµnh quyÕt ®Þnh xö ph¹t...

Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp x· chØ ®îc quyÕt ®Þnh¸p dông h×nh thøc ph¹t tiÒn víi møc ph¹t ®Õn 500.000®ång; TÞch thu tang vËt, ph¬ng tiÖn ®îc sö dông ®Ó viph¹m hµnh chÝnh cã gi¸ trÞ ®Õn 500.000 ®ång; Buéc kh«iphôc l¹i t×nh tr¹ng ban ®Çu ®· bÞ thay ®æi do vi ph¹mhµnh chÝnh g©y ra (nhng kh«ng ®îc quyÕt ®Þnh buécth¸o dì c«ng tr×nh x©y dùng tr¸i phÐp); Buéc thùc hiÖnbiÖn ph¸p kh¾c phôc t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i trêng, l©ylan dÞch bÖnh do vi ph¹m hµnh chÝnh g©y ra; Buéc tiªu huûvËt phÈm g©y h¹i cho søc khoÎ con ngêi, vËt nu«i vµ c©ytrång, v¨n ho¸ phÈm ®éc h¹i; QuyÕt ®Þnh ¸p dông biÖnph¸p gi¸o dôc t¹i x·, phêng, thÞ trÊn...

Trëng C«ng an cÊp x· chØ ®îc quyÕt ®Þnh ¸p dôngh×nh thøc ph¹t tiÒn víi møc ph¹t ®Õn 500.000 ®ång; tÞchthu tang vËt, ph¬ng tiÖn ®îc sö dông ®Ó vi ph¹m hµnhchÝnh cã gi¸ trÞ ®Õn 500.000 ®ång; Buéc kh«i phôc l¹i t×nhtr¹ng ban ®Çu ®· bÞ thay ®æi do vi ph¹m hµnh chÝnh g©yra; Buéc thùc hiÖn biÖn ph¸p kh¾c phôc t×nh tr¹ng « nhiÔm

371


m«i trêng, l©y lan dÞch bÖnh do vi ph¹m hµnh chÝnh g©yra; Buéc tiªu huû vËt phÈm g©y h¹i cho søc khoÎ con ngêi,vËt nu«i vµ c©y trång, v¨n ho¸ phÈm ®éc h¹i.

b) Yªu cÇu vÒ tÝnh hîp ph¸p cña HVHC§èi víi HVHC, yªu cÇu vÒ tÝnh hîp ph¸p còng t¬ng tù nh vËy.Çn bé, c«ng chøc cÊp c¬ së cÇn n¾m v÷ng nh÷ng vÊn ®Ò nªu

trªn ®Ó ®¶m b¶o viÖc ban hµnh Q§HC hoÆc thùc hiÖn HVHC ®óngph¸p luËt. Trong trêng hîp cã khiÕu kiÖn hµnh chÝnh vµ ph¶itham gia tè tông t¹i Toµ ¸n th× cÇn dùa trªn nh÷ng vÊn ®Ò ®ã ®Óchøng minh vÒ tÝnh hîp ph¸p cña Q§HC hoÆc HVHC cña m×nh.

2.2. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn lu ý khi thu thËp, cung cÊp chøng cøcho Toµ ¸n trong qu¸ tr×nh tham gia tè tông ®Ó gi¶i quyÕt vô ¸nhµnh chÝnh

a) X¸c ®Þnh çc v¨n b¶n ph¸p luËt cÇn ¸p dông ®Ó chøng minhtÝnh hîp ph¸p cña Q§HC, HVHC

Nguyªn t¾c cña Toµ ¸n trong viÖc xem xÐt tÝnh hîp ph¸p cñaQ§HC, HVHC bÞ kiÖn lµ dùa vµo v¨n b¶n ph¸p luËt cã hiÖu lùcph¸p luËt cao nhÊt quy ®Þnh vÒ lÜnh vùc ®ã ®ang cã hiÖu lùc thihµnh t¹i thêi ®iÓm ra Q§HC hoÆc thùc hiÖn HVHC bÞ khiÕu kiÖn.

Do ®ã, c¶ Toµ ̧ n vµ çc ®¬ng sù ph¶i x¸c ®Þnh ®îc t¹i thêi ®iÓmban hµnh Q§HC hoÆc thùc hiÖn HVHC cã bao nhiªu v¨n b¶n ph¸pluËt vÒ lÜnh vùc ®ã vµ v¨n b¶n ph¸p luËt nµo cã hiÖu lùc cao nhÊt ®Ólµm c¨n cø x¸c ®Þnh Q§HC, HVHC cã ®óng quy ®Þnh ph¸p luËtkh«ng. Çc lo¹i v¨n b¶n nµy ph¶i ®îc thu thËp vµ ¸p dông ®Çy ®ñ.

b) Çc tµi liÖu, chøng cø xuÊt tr×nh cho Toµ ¸n thêng bao gåm:- Çc v¨n b¶n ph¸p luËt lµm c¨n cø ®Ó gi¶i quyÕt vô viÖc:

®¬ng sù ph¶i cung cÊp b¶n sao v¨n b¶n ph¸p luËt ®ã; trong372


trêng hîp ®¬ng sù kh«ng xuÊt tr×nh ®îc b¶n sao v¨n b¶n ph¸pluËt nµy th× Toµ ¸n cã tr¸ch nhiÖm thu thËp.

- Çc giÊy tê, tµi liÖu cã liªn quan ®Õn vô viÖc ®· ®îc gi¶iquyÕt (vÝ dô, giÊy tê, tµi liÖu chøng minh ho¹t ®éng qu¶n lý ®Êt®ai, c«ng tr×nh x©y dùng, çc thñ tôc ®· tiÕn hµnh trong viÖc xö lývi ph¹m hµnh chÝnh); tµi liÖu, v¨n b¶n do c¬ quan (ngêi) ®îc giaonhiÖm vô tham mu cung cÊp; çc giÊy tê, tµi liÖu do çc c¬ quan,tæ chøc, ç nh©n h÷u quan cung cÊp... Trong trêng hîp v× lý dokhã kh¨n kh¸ch quan mµ kh«ng xuÊt tr×nh ®îc çc giÊy tê, tµiliÖu cÇn thiÕt (vÝ dô, çc giÊy tê, tµi liÖu ®ang do c¬ quan, tæ chøckh¸c qu¶n lý mµ hä tõ chèi cung cÊp...) th× tr×nh bµy râ víi Toµ ¸n®Ó Toµ ¸n thùc hiÖn viÖc thu thËp, x¸c minh.

c) Néi dung vµ çch thøc tr×nh bµy quan ®iÓm trong qu¸ tr×nhtham gia tè tông

Çn bé, c«ng chøc cÊp x· khi tham gia tè tông trong qu¸ tr×nhgi¶i quyÕt vô ¸n hµnh chÝnh t¹i Toµ ¸n cÇn lu ý chøng minh çcvÊn ®Ò ®Ó b¶o vÖ Q§HC, HVHC cña m×nh theo çc néi dung sau:

- ThÈm quyÒn; - Tr×nh tù, thñ tôc;- H×nh thøc v¨n b¶n ®îc ban hµnh;- C¨n cø ¸p dông; - Néi dung ¸p dông ph¸p luËt ®Ó gi¶i quyÕt c«ng viÖc cô thÓ...

Çc quan ®iÓm tr×nh bµy ph¶i thèng nhÊt vµ lu«n ®i kÌm víi çcc¨n cø ph¸p luËt ®îc ¸p dông, nh÷ng chøng cø thùc tÕ, kh¸chquan trong vô viÖc ®· ®îc gi¶i quyÕt.

Thùc tÕ cho thÊy, çn bé, c«ng chøc hoÆc chÝnh quyÒn çc cÊpkhi bÞ khiÕu kiÖn thêng tù m×nh tham gia tè tông vµ tiÕn hµnh çcthñ tôc chøng minh tÝnh hîp ph¸p trong ho¹t ®éng gi¶i quyÕt çc

373


c«ng viÖc cña m×nh. Tuy nhiªn, trong trêng hîp gÆp vô viÖc khiÕukiÖn phøc t¹p, ngêi bÞ kiÖn ë chÝnh quyÒn cÊp x· cã thÓ nhê luËts hoÆc uû quyÒn cho nh÷ng ngêi hiÓu biÕt ph¸p luËt vµ vô viÖc®ã tham gia tè tông ®Ó b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh. HävÉn cã thÓ cã mÆt t¹i phiªn toµ víi t çch ®¬ng sù vµ cïng víi luËts hoÆc ngêi ®¹i diÖn theo uû quyÒn tham gia tè tông.

3. Nh÷ng ®iÓm cÇn ®Æc biÖt lu ý vÒ nguyªn t¾c ®a ra ph¸nquyÕt cña Toµ ¸n vÒ tÝnh hîp ph¸p cña ®èi tîng bÞ khiÕu kiÖn

3.1. Ph¹m vi quyÒn h¹n ph¸n quyÕt cña Toµ ̧ n trong vô ̧ n hµnh chÝnh - VÒ nguyªn t¾c, Toµ ¸n chØ xem xÐt tÝnh hîp ph¸p vµ ra ph¸n

quyÕt ®èi víi Q§HC mµ kh«ng tù m×nh ban hµnh Q§HC míi thaythÕ, còng kh«ng x¸c ®Þnh çc quyÒn d©n sù cña ®¬ng sù, kh«ngx¸c ®Þnh téi danh vµ ¸p dông h×nh ph¹t (viÖc ban hµnh Q§HC míithay thÕ thuéc vÒ c¬ quan hµnh chÝnh cã thÈm quyÒn, viÖc x¸c ®Þnhçc quyÒn d©n sù cña ®¬ng sù hoÆc x¸c ®Þnh téi danh vµ ¸p dôngh×nh ph¹t thuéc thÈm quyÒn cña Toµ ¸n theo thñ tôc tè tông d©nsù, h×nh sù trong çc vô ¸n kh¸c).

VÝ dô: Khi gi¶i quyÕt khiÕu kiÖn hµnh chÝnh ®èi víiquyÕt ®Þnh cña Uû ban nh©n d©n vÒ thu håi ®Êt hoÆc GiÊychøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt, xö lý vi ph¹m hµnh chÝnhtrong lÜnh vùc ®Êt ®ai..., Toµ ¸n chØ cã quyÒn tuyªn Q§HC®ã ®óng ph¸p luËt hay tr¸i ph¸p luËt mµ kh«ng cã quyÒnban hµnh Q§HC míi thay thÕ Q§HC ®ã.

- ViÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ tÝnh hîp ph¸p cña Q§HC ®îc tiÕnhµnh theo çc gãc ®é h×nh thøc, tr×nh tù, thñ tôc ban hµnh, thÈmquyÒn, néi dung, v¨n b¶n ph¸p luËt lµm c¨n cø ra Q§HC. Toµ ¸n cãthÓ kiÕn nghÞ c¬ quan cã thÈm quyÒn söa ®æi, bæ sung v¨n b¶n ph¸pluËt ®ã ®Ó ®¶m b¶o nguyªn t¾c ph¸p chÕ trong qu¶n lý nhµ níc.374


VÝ dô: Trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt khiÕu kiÖn hµnh chÝnh®èi víi Q§HC trong lÜnh vùc Xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh cñaUû ban nh©n d©n cÊp x·, Toµ ¸n ph¸t hiÖn v¨n b¶n ph¸pluËt cña Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh híng dÉn vÒ lÜnh vùc®ã tr¸i víi quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh Xö lý vi ph¹m hµnhchÝnh n¨m 2002 vµ NghÞ ®Þnh t¬ng øng cña ChÝnh phñ th×Toµ ¸n cã quyÒn kiÕn nghÞ víi Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh ®ãvÒ viÖc söa ®æi quy ®Þnh cho phï hîp víi v¨n b¶n ph¸p luËtcña Uû ban Thêng vô Quèc héi vµ ChÝnh phñ.

3.2. Néi dung ph¸n quyÕt cña Toµ ¸n ®èi víi Q§HC, HVHC bÞkhiÕu kiÖn

a) §èi víi Q§HC:NÕu Q§HC ®îc ban hµnh ®óng ph¸p luËt th× Toµ ¸n b¸c yªu

cÇu khëi kiÖn vµ gi÷ nguyªn Q§HC. NÕu Q§HC ®îc ban hµnhtr¸i ph¸p luËt, Toµ ¸n huû Q§HC trong çc trêng hîp sau:

- Q§HC sai vÒ h×nh thøc, tr¸i thÈm quyÒn vµ sai néi dung;- Q§HC sai vÒ h×nh thøc, tr¸i thÈm quyÒn nhng ®óng néi dung;- Q§HC tr¸i thÈm quyÒn ban hµnh nhng ®óng h×nh thøc vµ

néi dung.§èi víi Q§HC sai h×nh thøc, tr×nh tù, thñ tôc, ®óng thÈm

quyÒn ban hµnh vµ ®óng néi dung th× Toµ ¸n kh«ng huû Q§HCmµ tuyªn söa l¹i h×nh thøc cho ®óng.

Riªng trêng hîp Q§HC vi ph¹m quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ thêih¹n ban hµnh quyÕt ®Þnh, thêi hiÖu th× Toµ ¸n ph¶i huû Q§HC ®ã.

b) §èi víi HVHC: Khi xem xÐt tÝnh hîp ph¸p cña HVHC, nÕu thÊy HVHC ®ã lµ

®óng ph¸p luËt th× Toµ ¸n tuyªn lµ HVHC ®óng ph¸p luËt. HVHC375


kh«ng hµnh ®éng mµ tr¸i ph¸p luËt th× Toµ ¸n tuyªn buéc ph¶ihµnh ®éng; hµnh vi hµnh ®éng mµ tr¸i ph¸p luËt th× Toµ ¸n tuyªnHVHC tr¸i ph¸p luËt vµ buéc kh¾c phôc hËu qu¶ (nÕu cã).

Çn bé, c«ng chøc vµ chÝnh quyÒn cÊp x· cÇn n¾m v÷ngnguyªn t¾c nµy ®Ó ho¹t ®éng tham gia tè tông trong vô ¸n hµnhchÝnh ®¹t hiÖu qu¶ h÷u Ých còng nh kiÓm tra ph¸n quyÕt cña Toµ¸n cã ®óng ph¸p luËt hay kh«ng.

3.3. ViÖc dù liÖu tríc nguy c¬ �thua kiÖn� vµ çch xö lý cñangêi bÞ kiÖn ®Ó ®¶m b¶o uy tÝn cña chÝnh quyÒn còng nh h¹n chÕ®îc tr¸ch nhiÖm ph¶i g¸nh chÞu tríc ph¸p luËt

Qu¶n lý nhµ níc trong çc lÜnh vùc lu«n lu«n ®ßi hái çn bé,c«ng chøc ph¶i n¾m v÷ng quy ®Þnh ph¸p luËt, cã kiÕn thøc, tr×nh®é còng nh kinh nghiÖm thùc tiÔn trong viÖc gi¶i quyÕt nh÷ngvÊn ®Ò ph¸t sinh thuéc ph¹m vi chøc tr¸ch, nhiÖm vô cña m×nh.Trong thùc tÕ, kh«ng ph¶i lóc nµo viÖc gi¶i quyÕt c«ng viÖc cña çnbé, c«ng chøc còng ®¶m b¶o ®óng ph¸p luËt vµ ®¸p øng ®îcnh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c nh phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ t¹i ®Þaph¬ng, thùc hiÖn ®óng ®êng lèi, chÝnh s¸ch chung. V× vËy, viÖcngêi d©n ph¶n øng tríc çc Q§HC, HVHC th«ng qua viÖc khiÕun¹i, khiÕu kiÖn thêng xuÊt hiÖn trong ®êi sèng ë c¬ së.

Çn bé, c«ng chøc çc cÊp, ®Æc biÖt lµ ë cÊp x·, cÇn chó trängviÖc chøng minh tÝnh hîp ph¸p cña Q§HC, HVHC cña m×nh trícngêi d©n vµ t¹i çc c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn kh¸c. Trongqu¸ tr×nh tham gia tè tông t¹i Toµ ¸n, cÇn c¨n cø vµo nguyªn t¾cph¸n quyÕt cña Toµ ¸n ®èi víi Q§HC, HVHC nªu trªn ®©y ®Ó dùliÖu tríc kh¶ n¨ng �th¾ng kiÖn� hay nguy c¬ �thua kiÖn� ®Ó cãph¬ng ¸n xö lý phï hîp. Cô thÓ lµ:

- NÕu cã ®Çy ®ñ chøng cø b¶o ®¶m chøng minh tÝnh hîp ph¸pcña Q§HC, HVHC bÞ khiÕu kiÖn th× tiÕp tôc tiÕn hµnh çc ho¹t376


®éng cÇn thiÕt ®Ó tham gia tè tông cho ®Õn khi Toµ ¸n më phiªntoµ vµ ra ph¸n quyÕt vÒ viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n.

- NÕu thÊy Q§HC cã dÊu hiÖu tr¸i ph¸p luËt ë thÈm quyÒn,néi dung, h×nh thøc vµ thñ tôc ban hµnh (®Æc biÖt lµ thêi hiÖu, thêih¹n) th× tuú tõng trêng hîp cÇn chñ ®éng ban hµnh Q§HC míisöa ®æi hoÆc thay thÕ Q§HC bÞ kiÖn. ViÖc nµy cã thÓ ®îc tiÕnhµnh ë bÊt cø thêi ®iÓm nµo cña qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n. CÇnth«ng b¸o cho çc ®¬ng sù kh¸c vµ Toµ ¸n vÒ viÖc nµy vµ göiQ§HC míi cho hä trong thêi gian sím nhÊt ®ång thêi tiÕn hµnhnh÷ng tho¶ thuËn, tr×nh bµy cÇn thiÕt víi hä vÒ vÊn ®Ò kh¾c phôchËu qu¶, thiÖt h¹i (nÕu cã) do sai sãt g©y ra bëi Q§HC ®ã.

- NÕu thÊy HVHC ®· thùc hiÖn cã dÊu hiÖu tr¸i ph¸p luËt th×cÇn kÞp thêi chñ ®éng tiÕn hµnh HVHC kh¸c theo ®óng quy ®Þnhph¸p luËt vµ tho¶ thuËn víi çc ®¬ng sù kh¸c vÒ vÊn ®Ò kh¾c phôchËu qu¶ vµ båi thêng thiÖt h¹i do HVHC tríc ®ã g©y ra (nÕu cã).

3.4. Çch thøc xö lý cña çn bé, c«ng chøc vµ chÝnh quyÒn cÊpx· trong trêng hîp cho r»ng viÖc gi¶i quyÕt khiÕu kiÖn hµnh chÝnhcña Toµ ¸n lµ kh«ng tho¶ ®¸ng hoÆc tr¸i ph¸p luËt.

ViÖc gi¶i quyÕt khiÕu kiÖn hµnh chÝnh cña Toµ ¸n kh«ng ph¶ibao giê còng ®óng ph¸p luËt. Trong trêng hîp thÊy r»ng ph¸nquyÕt cña Toµ ¸n lµ kh«ng tho¶ ®¸ng hoÆc tr¸i ph¸p luËt th× çnbé, c«ng chøc cÊp x· cÇn tiÕn hµnh çc viÖc sau:

- T×m hiÓu quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ quyÒn vµ thñ tôc kh¸ngço còng nh thñ tôc kh¸c trong gi¶i quyÕt vô ¸n hµnh chÝnh theothñ tôc phóc thÈm;

- Thùc hiÖn quyÒn kh¸ng ço theo ®óng thñ tôc phóc thÈm mµph¸p luËt quy ®Þnh t¹i Toµ ¸n cÊp tØnh cña ®Þa ph¬ng m×nh vµchuÈn bÞ tham gia tè tông ®Ó b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých cña m×nh.

Trong ®¬n kh¸ng ço cÇn thÓ hiÖn râ quan ®iÓm cña m×nh vÒ377


néi dung ph¸n quyÕt cña Toµ ¸n cÊp s¬ thÈm (Toµ ¸n nh©n d©n cÊphuyÖn), nh÷ng lý lÏ chøng minh cho quan ®iÓm ®ã vµ nh÷ng yªucÇu ®Ò nghÞ Toµ ¸n cÊp phóc thÈm (Toµ ¸n nh©n d©n cÊp tØnh) xemxÐt, gi¶i quyÕt.

IV. DANH MôC ÇC V¡N B¶N PH¸P LUËT VÒ GI¶I QUYÕTKHIÕU KIÖN HµNH CHÝNH T¹I TOµ ¸N NH¢N D¢N1. Ph¸p lÖnh Thñ tôc gi¶i quyÕt çc vô ̧ n hµnh chÝnh n¨m 1996.2. Ph¸p lÖnh söa ®æi, bæ sung Ph¸p lÖnh Thñ tôc gi¶i quyÕt

çc vô ¸n hµnh chÝnh n¨m 1998.3. Ph¸p lÖnh söa ®æi, bæ sung Ph¸p lÖnh Thñ tôc gi¶i quyÕt çc

vô ¸n hµnh chÝnh n¨m 2006.4. NghÞ quyÕt sè 03/2003/NQ-H§TP ngµy 8/4/2003 cña Héi

®ång ThÈm ph¸n Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao híng dÉn mét sè quy®Þnh cña Ph¸p lÖnh Thñ tôc gi¶i quyÕt çc vô ¸n hµnh chÝnh.

5. NghÞ quyÕt sè 04/2006/NQ-H§TP ngµy 4/8/2006 cña Héi®ång ThÈm ph¸n Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao híng dÉn mét sè quy®Þnh cña Ph¸p lÖnh Thñ tôc gi¶i quyÕt çc vô ¸n hµnh chÝnh.

6. NghÞ ®Þnh sè 70/CP ngµy 12/6/1997 cña ChÝnh phñ vÒ ¸nphÝ, lÖ phÝ Toµ ¸n.

7. C«ng v¨n sè 16/1999/KHXX ngµy 01/02/1999 cña Toµ ¸nnh©n d©n tèi cao gi¶i ®¸p mét sè víng m¾c vÒ h×nh sù - d©n sù -kinh tÕ - lao ®éng - hµnh chÝnh vµ tè tông.

8. C«ng v¨n sè 24/1999/KHXX ngµy 17/3/1999 cña Toµ ¸nnh©n d©n tèi cao gi¶i ®¸p mét sè víng m¾c vÒ gi¶i ®¸p, bæ sungmét sè vÊn ®Ò vÒ ¸p dông ph¸p luËt h×nh sù - d©n sù - kinh tÕ -lao ®éng - hµnh chÝnh vµ tè tông.

9. C«ng v¨n sè 166/2001/KHXX ngµy 14/12/2001 cña Toµ ¸n378


nh©n d©n tèi cao vÒ viÖc tÝnh thêi h¹n kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ.10. C«ng v¨n sè 189/2002/KHXX ngµy 31/12/2002 cña Toµ ¸n

nh©n d©n tèi cao vÒ viÖc quyÕt ®Þnh vÒ ¸n phÝ trong b¶n ¸n d©n sù,kinh tÕ, lao ®éng, hµnh chÝnh.

11. C«ng v¨n sè 227/2004/KHXX ngµy 30/12/2004 cña Toµ ¸nnh©n d©n tèi cao híng dÉn viÖc uû quyÒn cña Uû ban nh©n d©ntham gia tè tông t¹i Toµ ¸n.

379


Documents

Thu Tuc Hanhchinh Tu Phap