Tối đa hóa năng lực bản thân - sachvui.com · Khám phá sức mạnh tiềm năng thực sự của bản thân Danh hài Milton Berle từng nói, “Nếu cơ hội không

Jocelynk.GLEI

TốiđanănglựcbảnthânBảnquyềntiếngViệt©2014CôngtyCổphầnsáchAlpha

CaoMinhdịch

Dànhchonhữngngườiluônnỗlựckhôngngừng

Tạoebook:TôHảiTriều

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

KhámphásứcmạnhtiềmnăngthựcsựcủabảnthânDanhhàiMiltonBerletừngnói,“Nếucơhộikhônggõcửa,thìhãydựnglênmộtcánhcửa.”Nếuchúngtamuốnthunhậnđượcmọitiềmnăngcủamìnhvớitưcáchnhữngnhàsángtạovànhữngcánhân,thìviệctrởnênchủđộngkhôngphảilàmộtlựachọn,màlàmộtyêucầu.Thậtmay,chúngtacónhiềusứcmạnhhơnbaogiờhếtđểchiasẻýtưởngcủamìnhvớithếgiới,kếtnốivớinhữngngườikhácvàxácđịnhconđườngsựnghiệpcủachúngta.Kỷnguyêncủaviệctựsángtạophụthuộcvàochúngta.

Trướcđây,chúngtatừnglàmviệcvớisựpháttriểnchậmchạptrongchỉmộtcôngty,thìhiệntại,chúngtanhảyviệctrungbình11lầntrongcuộcđờimình.Chúngtatừngnhờvàonhữngngườikinhdoanhmôigiớiđểchiasẻnhữngtácphẩmnghệthuậtcủamìnhvớithếgiới,thìgiờđây,việcđóđãđơngiảnhơnkhichỉcầntạomộtphòngtriểnlãmtrựctuyếnđểchiasẻcáctácphẩmmớicủamình.Chúngtatừngchỉđểchomộtbộphậnnhỏnhữngnhàđầutưbiếtđếnnhữngsángchếcủachúngta,thìgiờđây,chúngtacóthểgiớithiệunhữngdựánđóchohàngloạtcácquỹtrựctuyến.

Khảnăngcủaconngườilàvôhạn.Tuynhiên,nócũngđồngthờilànhữngtráchnhiệm.Việccókhảnăngxâydựngnênconđườngchoriêngbạnsẽchuyểnđổinhiệmvụlãnhđạovềbạn.Điềuđónghĩalàchúngtakhôngthểtrôngđợicácnhàquảnlýchịutráchnhiệmvềsựpháttriểnsựnghiệpcủachúngtavàdẫndắtchúngtađếnvớisựvĩđại.Chúngtakhôngthểâmthầmchờđợingườicốvấnhoànhảođếnvàchỉdẫncáchpháttriểnnhữngmánhkhóe,mẹomực.Vàchúngtacũngkhôngthểtinvàomộttươnglaiđầyrẫynhữngtấmbiểnchỉdẫnvàsựchắcchắn.

Đểgiúpdẫnđườngchobạnbướcquathếgiớimớinàymộtcáchcanđảm,TốiđahóatiềmnăngbảnthântrongTuyểntập99Usẽtậptrungvàonhữngkiếnthứcsâusắcxungquanhbốnkhíacạnhthenchốtmàchúngtôitinlàcầnthiếtchomộtsựnghiệpdàihạnthànhcông:xácđịnhvàtạoranhữngcơhộimới,traudồikinhnghiệmcủabạntheothờigian,xâydựngnhữngmốiquanhệhợptácvàhọchỏicáchđươngđầuvớirủiro.

Mỗichươnglàmộtlĩnhvựctrọngtâm,chúngtôiđãtậphợpđượcmộtnhómtuyệtđỉnhnhữngngườicótưduysángtạogồmBobSafian,BenCasnocha,

JoshuaFoer,TeresaAmabile,TonySchwartz,TinaSeeligvàcònnhiềungườikhácnữa,đểchiasẻhiểubiếtcủahọvớibạn.Dựatrênnghiêncứuchuyênsâuvàkinhnghiệmcánhânsâusắc,nhữngbàiviếttrongcuốnsáchnàycungcấpnhữngquanđiểmmạnhmẽvềcáchthứcxâydựngmộtsựnghiệpvớingậptrànniềmhứngkhởi,thànhcôngvàđầyýnghĩa.

Hãyđểcuốnsáchnàytrởthànhcuốncẩmnangsựnghiệpcủabạnvàgâydựnglạicôngviệcsángtạocủabạntheothờigian,khôngngừngphấnđấuđểđánhcuộcvàoconngườimàbạntrởthành.

—JocelynK.Glei,Tổngbiêntập,99U

99Ulàgì?Đãtừlâu,thếgiớisángtạotậptrungvàosựhìnhthànhýtưởngtừthấtbạicủaviệcthựcthiýtưởng.NhưthiêntàiThomasEdisontừngnói:“Thiêntàiđượctạonêntừ1%thôngminhvà99%cầncù”.Đểbiếnnhữngýtưởngvĩđạithànhhiệnthực,chúngtacầnhànhđộng,trảinghiệm,vấpngã,chấpnhậnvàhọchỏitừnhữngđiềucơbảnhàngngày.

99UlàkếtquảnhữngnỗlựccủaBehancenhằmmangđến“chươngtrìnhđàotạocònthiếusót”nàyđểbiếnnhữngýtưởngtrởthànhhiệnthực.ThôngquaWebbyAward–dànhchonhữngwebsitechiếnthắng,nhữngsựkiệnnổitiếngvànhữngcuốnsáchbánchạy,chúngtôichiasẻchủnghĩathựcdụng,nhữnghiểubiếtđịnhhướnghànhđộngtừcácnhànghiêncứuhàngđầuvàcótầmnhìnsángtạo.

Với99U,chúngtôikhôngmuốncungcấpchobạnthêmnhiềuýtưởnghơn,màmuốntraoquyềnchobạnđểbạntrởnênthànhcôngvàgiàucótừnhữngthứmàbạnsởhữu.

Bạnlàmộtcáthểtựdo,hãytậndụngđiềuđóScottBelsky,nhàsánglậpBehance.

Khinóiđếnsựnghiệpvàkinhnghiệmlàmviệccủabảnthân,chúngtathườngtrởnêníchkỷ–mộtcáchtíchcực.Đượctrảlươngthôikhôngđủ;chúngtacònmongđợiđượchọchỏithựcsựtrongcôngviệc.Chúngtamuốnnhữngkỹnăngcủamìnhđượctậndụngtriệtđểvàthườngkhôngthoảmãnvới“nhữngviệcdễdàng”.Chúngtamuốncóthêmtráchnhiệmkhisẵnsàng,thayvìchờchotớikhiđược“đặttráchnhiệmlênvai”.Chúngtamongđợiđượclàmnhiềuhơnnhữngviệcmìnhưathích,tựđộngxửlýnhữngkhókhănvàsựđơnđiệutrongcôngviệccủabảnthân.

Chúngtalànhữngngườiđầythamvọngnhưngthiếukiênnhẫn.Bởichúngtađangbướcvàomộtkỷnguyênmàởđóchúngtađượctraoquyềnđểkhơigợi,tậndụnghếtnhữngtiềmnăngcủabảnthân.Nhưngcơhộivàthànhcôngkhôngđếntừcảmgiácvềquyềnhạn.Khảnăngbạnnhậnratiềmnăngcủabảnthânsẽphụthuộcvàosựsẵnsàngmàigiũacáckỹnăng,chấpnhậnđươngđầuvớinhữngrủirovôcùnglớnvàđặtcáitôisangmộtbênđểtheođuổinhữnggìlớnlaohơn.

Chodùđólàcôngnghệmới,mạngxãhộihaycáccôngcụkinhdoanhđãtừngmộtthờinằmngoàitầmvới,giờđềusẽnằmtrongtaybạn.Chúngtathựcsựđượctraoquyềnđểlàmviệctheocáchcủariêngmìnhvàlàmnhiềuhơnvớilượngthờigianíthơn.Vàkếtquảlà,chúngtamongđợinhiềuhơntừcấptrêncũngnhưtừchínhbảnthân.Khicóđượcnguồnlựcvàcơhộixứngđángđượchưởng,chúngtasẽtạoratươnglai.

Đâylàcáitêndànhchochúngta:Nhữngcáthểtựdo

Nhữngcáthểtựdomuốngâydựngsựnghiệpbằngchínhđôitaycủamìnhvàkhiếncảthếgiớiphảiphụcvụhọ.Họbiếtthíchnghivớimọihoàncảnh,luôntựlựccánhsinhvàvôcùngmạnhmẽ.Bạnsẽthấyhọlàmviệcđộclập,trongnhữngnhómnhỏhoặcnhữngcôngtylớn.Vàkhithếgiớithayđổi,nhữngcáthểnàysẽđịnhhìnhlại“côngviệc”nhưchúngtađãbiết.Rõràng,chúngtacónhữngkỳvọngquálớn.

Đầutiênvàquantrọngnhất,chúngtalàmnhữngviệcmàvềbảnchấtlàđánglàm.

Nhưngchúngtakhôngtạorathànhquảchoriêngmìnhmàmuốnlàmảnhhưởngthiếtthựcvàlâudàiđếnthếgiớixungquanhta.

Chúngtatậptrungpháttriểnsựlinhhoạtvàđạtđượchiệuquảcaonhấtkhicảmthấygắnbóchặtchẽvớicôngviệc.Chúngtacầntựdo,dùchođangđilàmthuêchocáccôngtyhaytựkinhdoanh,đểtiếnhànhnhữngthửnghiệm,thamgiavàonhiềudựáncùnglúcvàhiệnthựchóacácýtưởng.

Chúngtathựcthicácýtưởngthườngxuyênvàdođócũngthấtbạithườngxuyên.Vềcơbản,nhữngvấpngãsẽgiúpchúngtađiđúnghướngvàhãyxemmỗithấtbạilàmộtcơhộihọchỏi,mộtphầntrongbàihọcthựctếdànhchobảnthân.

Chúngtakhôngkhoannhượngtrướcnhữngvachạmcủabộmáyquanliêu,cácmạnglướicũvànhữnghoạtđộngkinhdoanhlỗithời.Chúngtathườngđặtcâuhỏivề“thủtụcvậnhànhtiêuchuẩn”vàđòiquyềnlợichobảnthân.Nhưngngaycảkhiđiềuđólàbấtkhảthi,chúngtacũngkhôngđểchohiệntrạngchiphối,thayvàođó,chúngtatìmranhữngcáchthứcthôngminhxoayquanhvấnđềđó.

Chúngtamongđợiđượctrọngdụnghếtmứcvàđánhgiámộtcáchlạcquan,bấtchấpchúngtađanglàmviệctrongmộtcôngtykhởinghiệphaymộttổchứclớn.Khiđónggópcủachúngtavàviệchọchỏibãohòa,chúngtarờiđi.Nhưngkhithúcđẩycácnguồnlựccủamộtcôngtylớnđểtácđộngđếnthứchúngtaquantâm,chúngtathườngsẽrấthàohứng!Chúngtaluônmuốnnỗlựchếtmìnhvàtạođượcảnhhưởnglớnnhấtcóthể.

Chúngtacoicôngnghệnguồnmở,API–GiaodiệnlậptrìnhứngdụngvàkhốilượngkiếnthứckhổnglồvềInternetlàkhovũkhícủariêngmình.Wikipedia,Quoravànhữngcộngđồngmởchocácnhàthiếtkế,nhữngnhàpháttriểnvàcácnhàtưtưởngđượcchúngtaxâydựngvànhằmphụcvụchúngta.Bấtcứkhinàocóthể,chúngtatậndụngkiếnthứctậphợpđượcđểđưaraquyếtđịnhtốthơnchobảnthânvàkháchhàngcủamình.Chúngtacũngđónggópvàocácnguồntàinguyênmởnàyvớimộttâmthức“đápđềntiếpnối”.

Chúngtatinrằng“networking”làsựsẻchia.Mọingườinghe(vàlàmtheo)chúngtavìsựsángsuốtvànănglựcquảnlýcủamình.Khichiasẻnhững

thànhquảcũngnhưnhữnggìhấpdẫnmình,chúngtađãthựcsựtaoramộtcộngđồngnhữngngườiủnghộ,họmanglạichochúngtanhữngphảnhồi,sựkhíchlệvàđưađườngchỉlốichúngtađếnvớinhữngcơhộimới.Vìlýdonàyvànhiềulýdokhác,chúngtathường(dùkhôngphảilúcnàocũngvậy)chọnlựasựminhbạchthayvìsựriêngtư.

Chúngtatinvàochếđộnhântàivàsứcmạnhcủacácmạnglướitrựctuyếncũngnhưcáccộngđồngchiasẻnhằmnângcaokhảnănglàmnhữngđiềuchúngtayêuthíchvàđạtđượchiệuquảcaohơnnhờlàmtốtchúng.Chúngtaxemcạnhtranhnhưmộtđộnglựctíchcựcthayvìmộtmốiđedọa,bởichúngtamuốncócácýtưởngtuyệtvời–vàthựchiệnchúngtốtnhấtcóthể–đểthànhcông.

Chúngtadànhhếtnhiệthuyếtsốngđểlàmnhữnggìchúngtayêuthích.Chúngtacoimìnhvừalànghệsỹvừalàdoanhnhân.Trongnhiềutrườnghợp,chúngtatựchomìnhlàkếtoán,đạidiệnmarketing,giámđốcpháttriểnkinhdoanh,chuyênviênđàmphánkiêmnhânviênbánhàng.Chúngtadànhnhiềunănglượngcầnthiếtđểđầutưvàobảnthânnhưlàcáchoạtđộngkinhdoanh–tậndụngnhữngcôngcụvàkiếnthức(hầuhếtlàmiễnphívàtrựctuyến)mộtcáchtốiưuđểvậnhànhbảnthânnhưmộtdoanhnghiệphiệnđại.

99UđượcthànhlậpvớiýtưởngCáthểTựdotrongtâmthức,đểcungcấphệthốngđàotạovàvốnhiểubiếtmàtrườnghọckhôngtrangbịchochúngtanhưngvôcùngcầnthiếttrongquátrìnhchúngtakhaitháccáccơhộitrongkỷnguyênmới.Cuốnsáchnày,trướchết,tậptrungvàoviệctốiđahoátiềmnăngcủabạnvàthúcđẩybạntrênconđườngsựnghiệp.Tôikhuyếnkhíchbạntiếpthuvốnhiểubiếtnày,hãynhớrằngbạnđượctraoquyềntừbâygiờ.Chúngtôiluônbênbạn,cònbạnchỉcần:tháchthứcvàcảithiệnbảnthân–vàthếgiới–bằngmọicáchcóthể.

ChươngI.TạoracơhộiXácđịnhvàtậndụngnhữngcơhộimớitrongsựnghiệp.

Tưvấnnghềnghiệptheocáchtruyềnthốnglàmộtcáchtiếpcậnthụđộngtrongquátrìnhxinviệc:Chọnmộtdanhsáchcôngviệc,ứngtuyển,chờhồiâm.Trúngtuyển,thểhiệnbảnthân,chờđượccấtnhắc.Bắtđầulại,táilặp,ìtrệ.Nhưngkiểutháiđộ“hámiệngchờsung”đósẽrấtkhóđưabạnđếnđượcvớithànhcông.

VớicácnguồnlựccủathếkỷXXItrongtay,chúngtacóthểvànêntrởthànhnhữngngườithamgiachủđộngvàoquátrìnhđịnhhìnhtươnglaicủabảnthân.Chúngtaphảitìmracáccơhộichiếnlượcbằngtàixoayxởvàkhảnăngthíchứngcủamộtdoanhnhânkhởinghiệp,đồngthờiphảitạoranhữngcơhộichochínhchúngtabằngcáchkhôngngừngpháttriểncáckỹnăngcủabảnthân–màisắcnănglựccủamìnhtrongcôngviệc.

Chúngtacầnquansátthịtrườngđồngthờigắnliềnnhữnglợiíchvàkhảnăngcủabảnthânvớinhucầucủamọingười.Nhữngcũngđừngquênđềphòngnhữngđiềukhôngmongđợixảyđến–khôngbámquáchặtvàonhữngkếhoạchmàđểtuộtmấtnhữngcơmay.

Thànhcônghaysựvĩđạikhôngđếntừcáchtiếpcận“dựadẫm”liênquanđếnviệclậpkếhoạchsựnghiệp.Hãyđónđầucơhội–vànósẽnằmtrongtầmvớicủabạn.

Hãychuyêntâmvàocôngviệccủabạntrướckhidànhthờigianchođammê

—CalNewport

“Hãylàmtheođammêcủabạn”khôngphảilàmộtlờikhuyênhay.Tôiđãđiđếnkếtluậnnàysaukhidànhhẳnmộtnămđểnghiêncứumộtcâuhỏicơbản:Điềugìkhiếnmọingườiyêuthíchnhữnggìhọlàmđểkiếmsống?Nghiêncứunàyđãnêubậtlênhaiđiềuchốnglạiýtưởng“làmtheođammê”.Đầutiên,nóchỉrarằngrấtítngườicóđammêphùhợpvớicôngviệchọlàmsauđó.Vìvậy,việcbảohọ“làmtheođammê”làmộtcôngthứcdẫnđếnlolắngvàthấtbại.

Thứhai,ngaycảkhimọingườicảmthấychắcchắnvềmộtchủđềcụthểnàođó,thìhàngthậpkỷnghiêncứuvềsựthỏamãntrongcôngviệccũngđãchúngtabiếtrằngbạncầnnhiềuhơnmộtđammêtừtrướcđểbiếncôngviệccủabạnthànhthứbạnyêuthích.Vídụ,rấtnhiềunhữngngườiđammêlàmbánh,đãsuysụptrướcáplựccủaviệccốgắngvậnhànhmộttiệmbánhnhỏ,cũngnhưnhữngngườiđammêchụpảnhnghiệpdưđãmấtđisựhứngthúvớinghệthuậtkhiphảicốgắnglưulạiảnhtưliệuchomộtđámcướilớn.

Nếumuốn“kếtliễu”đammêtrongcôngviệc,bạncầncómộtchiếnlượcphứctạphơnviệcchỉđơnthuầncốgắngkhámphámộtvàiyếutốvốncótrongbạn.Trongphầnnày,tôimuốnkhaithácmộtchiếnlượcnhưvậy–mộtchiếnlượcxuấthiệnthườngxuyênkhitôinghiêncứuvềđờisốngcủanhữngngườitạodựngđượcsựnghiệpđầyhấpdẫn.Hãylấymộtcâuchuyệnvềcuộcđờicủamộtnhânvậtnổitiếngđểlàmnghiêncứutìnhhuốngcủachúngta.

•

BillMcKibbenlàmộtnhàbáovềmôitrường.Anhtrởnênnổitiếngtừkhichoramắtcuốnsáchcủamìnhvàonăm1989,TheEndofNature(tạmdịch:Hồikếtcủatựnhiên),mộttrongnhữngcuốnsáchnổitiếngđầutiênvềsựbiếnđổikhíhậu.Từđó,anhđãviếthàngchụccuốnsáchvàtrởthànhmộtnhàhoạtđộngmôitrườngđượcnhiềungườibiếtđến.NếuthamdựmộtbuổinóichuyệnhoặcđọcmộtbàiphỏngvấncủaMcKibben,bạnsẽđượcgặpmộtngườithựcsựđammêvớicôngviệccủamình.Nhưngbằngcáchnàomàanhcóthểđạtđượcthànhcôngnhưngàynay?

ChúngtôibiếtđượccâuchuyệncủaMcKibbenkhianhđếnHarvardvớitưcáchmộtsinhviênnămcuốivàđăngkýlàmviệcchotờbáosinhviên,TheHarvardCrimson.Đếnkhitốtnghiệp,anhđãlàbiêntậpviêncủatờbáonày.ViệcnàyđãđưaanhvàotầmngắmcủaWilliamShawn,tổngbiêntậptờNewYorker.

Vàonăm1987,5nămsaukhiđếnlàmviệctạiNewYorker,McKibbenđãcómộtbướcngoặt.AnhthôiviệcởđâyvàchuyểnđếnmộtnhàgỗnhỏtạiAdirondacks.Sốngcôlậpgiữamộtvùnghoangdã,McKibbenđãtậptrungviếtTheEndofNature,cuốnsáchngaylậptứctrởthànhmộttácphẩmkinhđiểntronglĩnhvựcbáochívềmôitrường,đặtnềntảngchomộtcuộcsốngđầyđammêcủaanhngàynay.

CâuchuyệncủaMcKibbentậptrungvàohaibàihọcmàtrongnghiêncứu

củatôiđãtừngcholàrấtquantrọngđốivớiviệchiểurõvềcáchmọingườitạodựngsựnghiệpmàhọyêuthích.

Bàihọcthứnhất:Nhữnggìbạnlàmđểkiếmsốngkhôngquantrọngnhưbạntưởng

McKibbenđãtạodựngmộtsựnghiệpnhưmộtnhàvănmàanhyêuthích.Mặcdùvậy,khinghiêncứuvềtrườnghợpcủaanh,tôichorằngcórấtnhiềuconđườngsựnghiệpmàanhcóthểđitheovớiniềmđammêấy.HaiđiềucóvẻthựcsựrấtcóýnghĩavớiMcKibbenlàsựtựchủ(vídụ,kiểmsoátcôngviệc,thờigianlàmviệcvànơisinhsống,v.v...)vàítnhiềuảnhhưởngđếnthếgiới.Dođó,bấtkỳcôngviệcnàocóthểcungcấpchoanhsựtựchủvàtầmảnhhưởngđósẽtạonênđammê.Vídụ,mộtngườicóthểtưởngtượngramột“thếgiớikhác”,nơichúngtathấymộtMcKibbenvớiniềmhạnhphúctươngtự,làngườiđứngđầumộttổchứcgiáodụcphilợinhuậnhoặcmộtgiáosưxãhộihọcđượckínhtrọng.

Môhìnhnàyrấtphổbiếnởnhữngngườiyêuthíchnhữnggìhọlàm.Sựhàilòngcủahọkhôngxuấtpháttừnhữngchitiếttrongcôngviệcmàthayvàođó,từmộttậphợpnhữngđặcđiểmphongcáchsốngquantrọngmàhọđạtđượctrongsựnghiệp.Nhữngđặcđiểmmongmuốnnàykhácnhautùytheomỗingười–vídụ,vàingườicóthểmongmuốncóđượcsựtôntrọngvàtrọngvọng,trongkhinhữngngườikháckhaokhátsựlinhhoạttronglịchtrìnhcủahọvàsựđơngiản–nhưngđiềuchủchốtởđâylànhữngđặcđiểmnàytổngquáthơnbấtcứvịtrícụthểnào.Đểgâydựngmộtsựnghiệp,thìcâuhỏiđúngđắnkhôngphảilà“Tôiđammêlàmcôngviệcnàonhất?”màthayvàođólà,“Phongcáchsốngvàlàmviệcnàosẽnuôidưỡngđammêcủatôi?”

Bàihọcthứhai:Kỹnăngcótrướcđammê

McKibbencóđượcsựtựchủvàtầmảnhhưởngtrongsựnghiệpcủaanhchỉsaukhianhtrởthànhmộttayviếtgiỏi.Vídụ,khiđếnHarvardlầnđầutiên,anhấykhôngphảilàmộtnhàbáogiỏi.Nhữngbàiviếtđầutiêncủaanhấy,cóthểđượctìmthấytrongkholưutrữcủaCrimson,chothấyxuhướngviếtquálêncủamột“línhmới”–vídụnhưmộtbàibáonăm1979vềtrậnđấumởmànchomùagiảibóngrổCelticsđãmôtảsânđấunhưlàmột“hầmrượucổlỗ”vàámchỉcácsốáođồngphụclỗithờicủađộinhưlà“mộtdanhsáchcácthánh,vớicácáosốmàuxanhKellymàhọđãtừngmặc,lủnglẳngtừcáccửamái.”

NhữnggìmàcácđồngnghiệpcủaMcKibbennhớnhấtvềanhkhôngphảilàmộttàinăngbẩmsinhvềnghềnghiệp,màhơnthếlànỗlựccủaanhtrongviệccảithiệnnó.ỞCrimson,ngườitatruyềntainhaurằngvàomộtđêmkhiMcKibbenquaytrởlạivănphòngmuộnsaumộtcuộchọphộiđồngthànhphốCambridge,anhchỉcầnvẻnvẹn35phútđểhoàntấtbàichosốbáongàyhômsau.AnhđãcácượcvớiđồngnghiệpcủamìnhmộtchaiScotrằnganhcóthểhoànthành3câuchuyệntrướcthờihạn.Vàanhđãcóđượcchairượuđó.

Mọingườikhẳngđịnhrằng,McKibbenđãviếthơn400bàibáovớitưcáchlàmộtphóngviênsinhviên.Sauđó,anhđãdành5nămlàmviệcchoNewYorker,tờbáođãxuấtbản47sốbáotrongmộtnăm.Trongthờigianđó,anhđãhướngđếnmộtcuộcsốngtựchủvàcósứcảnhhưởng–chuyểnđếnsốngtrênnúiđểviếtTheEndofNature–anhđãpháttriểnrấtnhiềucáckỹnăngvềcôngviệcđểhỗtrợchosựthayđổinày.Nếutừngcốgắngdànhhoàntoànthờigianđểviếtsáchtừkhimớiratrường,chắcchắnanhsẽthấtbại.

Môhìnhnàyrấtphổbiếntrongcuộcsốngcủanhữngngườikhôngcònyêuthíchcôngviệccủahọ.Nhưđãmiêutảtrongbàihọcthứnhất,nghềnghiệpsẽtrởnênhấpdẫnchỉkhichúngsởhữunhữngđặcđiểmchungmàbạntìmkiếm.Tuynhiên,nhữngđặcđiểmnàyrấthiếmvàcógiátrị–vídụ,khôngaisẽtraochobạnsựtựchủhaytầmảnhhưởngchỉđơnthuầnvìbạnmuốncóchúng.Kinhtếhọccơbảnchochúngtabiếtrằngnếumuốnmộtthứkhanhiếmvàcógiátrị,bạncầnphảiđổilạibằngmộtthứkhanhiếmvàgiátrịkhác–trongcôngviệc,chúnglàcáckỹnăngcủabạn.Đólàlýdoviệcpháttriểncáckỹnăngmộtcáchhệthống(nhưMcKibbenđãviếthơn500bàibáotronggiaiđoạn1979-1987)gầnnhưluônxuấthiệntrướcđammê.

Giờhãyghépnhữngmảnhghéplạivớinhau.Mụcđíchcóđượccảmhứngđammêvớinghềlàlẽđươngnhiên.Nhưngđitheođammê–chỉchọnlựaconđườngsựnghiệpbởibạncósẵnđammêvớinó–làmộtchiếnlượctồiđểđạtđượcmụcđíchnày.Cóngườitừngchorằngbạncósẵnđammêđểtheođuổimộtcôngviệcthựctếvàviệchòahợpvớicôngviệcvớisựquantâmmạnhsẽcủabảnthânrấtcótácdụngtrongviệctạorasựhàilòngvềlâudàitrongcôngviệc.Cảhaigiảđịnhnàyđềusailầm.

Tráilại,câuchuyệncủaBillMcKibbenđãlàmnổibậtlênmộtchiếnlượcchitiếthơnchoviệctraudồiniềmđammê–mộtchiếnlượcđượcthựcthibởirấtnhiềungườiđãcóđượcnhữngsựnghiệphấpdẫn.Nóchochúngtabiếtrằngchúngtanênbắtđầubằngcáchpháttriểnmộtcáchcóhệthốngcáckỹnănghiếmcóvàđánggiá.Mộtkhiđãgâyấntượngđượcvớithịtrường,

chúngtacóthểsửdụngnhữngkỹnăngnàynhưcầunốiđưasựnghiệpcủachúngtahướngtớinhữngđặcđiểmphongcáchsốngphổbiến(tựchủ,linhhoạt,tạoảnhhưởng,pháttriển,v.v...)hòahợpvớimình.

Chiếnlượcnàykémhấpdẫnhơnýtưởngchorằngchọnmộtcôngviệchoànhảocóthểcungcấpchobạnniềmvuitứcthờivàlâudàitrongcôngviệc.Nhưngnócóđượcmộtlợithếriêngbiệtthựcsựrấthiệuquả.

Hãylàmtheomộtcáchkhác:Đừnglàmtheođammê,hãynuôidưỡngnó.

CALNEWPORTlàmộtnhàvănkiêmgiáosưtạiĐạihọcGeorgetown.CuốnsáchcủaôngSoGoodTheyCan’tIgnoreYou(tạmdịch:Quátốtđểhọcóthểphớtlờbạn)chorằng“làmtheođammê”làmộtlờikhuyêntồi.TìmhiểuthêmvềCalvàcácbàiviếtcủaôngtạiblog,StudyHacks.

→calnewport.com/blog

“Ngườinghệsỹsẽkhônglàgìnếukhôngcótrongtaymónquàtàinăngthiênphú,

nhưngmónquàđósẽlàvôíchnếuthiếulaođộng.”

—ÉÉmileZola

Khaitháclạibảnnăngkinhdoanhtrongbạn

—BenCasnocha

MuhammadYunus,ngườiđoạtgiảiNobelHòabìnhvàlànhàtiênphongvềtàichínhvimô,chorằng,“Tấtcảmọingườiđềulàdoanhnhân.Từthuởsơkhai,chúngtađềuđãtựlàmchủ...tìmthứcănvàtựchămsócbảnthân.Đólàkhilịchsửloàingườibắtđầu.Khinềnvănminhxuấthiện,chúngtangăncảnnó.Chúngtatrởthành“ngườilaođộng”bởihọgắnchúngtavớicáimác,‘ngườilaođộng’.Chúngtaquênmấtrằngmìnhlàdoanhnhân.”

Tấtcảmọingườiđềulàdoanhnhânkhôngphảibởichúngtacầnkhởidựngcáccôngty,màbởimongmuốntạodựng,tìmtòivàthíchnghilàmộtphần

trongconngườimỗichúngta.NhưYunusđãnói,nhữngphẩmchấtnàylàbảnchấtcủatinhthầndoanhnhân.Đểthíchứngvớinhữngtháchthứctrongthếgiớingàynay,bạncầntáikhámphánhữngbảnnăngkinhdoanhnày.

Mộttrongnhữngcáchtốtnhấtđểthựchiệnđiềunàyđólàcoibảnthânbạnnhưmộtdoanhnhânđangđứngmũichịusàocontàucuộcsốngvàpháttriểnmộtcôngtykhởinghiệp:sựnghiệpcủabạn.Khikhởidựngmộtcôngty,bạnđưaracácquyếtđịnhvớinguồnthôngtinnghèonàn,thờigianvàmôitrườngtàinguyênhạnchế.Khôngcómộtsựđảmbảohaynơitrúẩnantoànnào;việcđốiphóvớirủirolàtấtyếu.Sựcạnhtranhvàthịtrườngđangkhôngngừngthayđổi.Nhữngthựctếnày–tấtcảnhữngđiềumàcácdoanhnhânphảiđốimặtkhikhởinghiệpvàpháttriểncôngty–lànhữngđiềuchúngtađềuphảiđốimặtkhitạodựngmộtsựnghiệptrongbấtcứmộtngànhnghềnào.Thôngtinhạnchế.Cácnguồnlựchạnhẹp.Sựcạnhtranhkhốcliệt.

Trởthànhmộtnhàlãnhđạosựnghiệpcủabảnthânlàchuyệnkhôngđơngiản;nóđòihỏimộttưduyđặcbiệtvàmộttậphợpcáckỹnăngcụthể.

Giữbảnthântrongtrạngthái“chưahoànthiện”

Cáccôngtycôngnghệthườngdáncácnhãn“dùngthử”/“chưahoànthiện”(beta)lênphầnmềmtrongmộtthờigiansaukhinóchínhthứcđượctungrathịtrườngnhằmnhấnmạnhviệcsảnphẩmvẫnchưađượchoànthiệnvàđangsẵnsàngchonhữngđợtcảithiếttiếptheo.Gmaillàmộtvídụ,nóđượcramắtvàonăm2004nhưngđãđểbảnbetachođếnnăm2009,saukhihàngtriệungườiđãsửdụngnó.JeffBezos,ngườisánglậpkiêmCEOcủaAmazon,đãkếtluậntrongláthưhàngnămgửichocáccổđôngbằngviệcnhắcnhởhọ,nhưôngđãlàmtrongláthưđầutiêncủamìnhđượcgửiđivàonăm1997,rằng“vẫnlàngàyđầutiên”tạiAmazon.com:“Mặcdùchúngtalạcquannhưngvẫncầntiếptụccảnhgiácvàduytrìmộtýthứccảnhbáo.”Nóicáchkhác,Amazonchưabaogiờhoànthiện:NóluônởtrạngtháiNgàykhởiđầu.Vớicácdoanhnhân,“hoànthiện”làmộttừkhôngbaogiờnênxuấthiệntrongtừđiểncủariênghọ.

Hoànthiện,đốivớichúngta,cũngchỉlàmộttừkhôngđángcó.Chúngtađềuđanglàmviệc.Mỗingàylạigợimởranhữngcơhộiđểhọchỏinhiềuhơn,thựchànhnhiềuhơnvàtrưởngthànhnhiềuhơn.Hãyluôngiữbảnthânởchếđộ“chưahoànthiện”sẽgiúpbạnnhậnranhữngsailầmcủamìnhvàtựđiềuchỉnhbảnthânđểtiếptụcthíchnghivàpháttriển.Điềuđóđồngnghĩavớimộtcamkếtsuốtđờidànhchoviệcliêntụcpháttriểnbảnthân.Đó

làmộttưduytrànđầylạcquanbởinótándươngthựctếrằngbạncósứcmạnhđểcảithiệnbảnthânvàquantrọnghơn,cảithiệnthếgiớiquanhbạn.

Sửdụngnhữngkỹnăngkinhdoanhcủabạn

Mộttưduykhácbiệtthôichưađủ.Táikhámphábảnnăngkinhdoanhthôicũngchưađủ.Đểpháttriểnmạnhmẽnhưmộtdoanhnhânsángtạovàchuyênnghiệp,bạnphảicóđượcnhữngkỹnăngđểthíchứngvớinhữngtháchthứcmới.Dướiđâylàmộtvàigợiýcụthể:

Tậptrungxâydựnglợithếcạnhtranh.Tựhỏibảnthân,“Cócáchnàogiúptôigiỏihơn,khácbiệthơnsovớinhữngngườilàmcùngmộtcôngviệc?”Nếubạnnghỉviệcmộtngày,nhữngviệcgìsẽkhôngđượchoànthành?Cũngnhưcácdoanhnhântậptrungvàocáchgiúpcôngtycủahọcungcấpsảnphẩmnhanhhơn/tốthơn/rẻhơnnhữngcôngtykhác,bạncầnxácđịnhcáchbạnkếthợpnhữnggìmìnhcó(kỹnăng,thếmạnh,cácmốiquanhệ)vàcácnguyệnvọng(ướcmơ,giátrị,lợiích)đểtạoramộtlờiđềnghịduynhấttrongthịtrườngnghềnghiệp.Nhữngchuyêngiakhácđangcạnhtranhcũngnhằmgiànhđượcnhữngcơhộiđángmơướcđó–pháttriểnkỹnăng,cácmốiquanhệhoặcsởthíchgiúpbạnnổibậthơnsovớinhữngngườicònlạitronglĩnhvựccủabạn.

Lậpkếhoạchđểthíchnghi.Cácdoanhnhânthựcsựlànhữngngườiluônbiếtcáchthíchnghi.HãyxétđếntấtcảnhữngcôngtyđãtậndụngcácýtưởngbanđầucủahọđểmởrộngquymônhưStarbucks,Flickr,PaypalvàPixar,v.v...làtacóthểthấysựthíchnghicủahọ.Nhưngcácdoanhnhâncũnglậpkếhoạchrấtkỹlưỡng.Họđưaranhữngkếhoạchrấtlinhhoạt.Mỗichúngtacũngcầnphảilàmđiềunàytrongsựnghiệpcủabảnthân.ĐưarakếhoạchA–xâydựnglợithếcạnhtranhhiệntại(côngviệchiệntạicủabạn)nhưngbạncũngcầncóthêmkếhoạchB–mộtkếhoạchtheohướngkhácnhưngvẫnliênquantớicôngviệchiệntạicủabạn.Cuốicùng,hãylênmộtkếhoạchZổnđịnh–mộtkịchbảnchotrườnghợptồitệnhất.VớikếhoạchA,BvàZ,hãysuynghĩcẩntrọnghơnvềtươnglaicủamìnhnhưngcũngphảichuẩnbịtinhthầnchonhữngthayđổivôcùngmạnhmẽ.

Xâydựngmộtmạnglướichocảnhữngđồngminhlẫnnhữngmốiquanhệxãgiao.Cácdoanhnhân,tráivớikhuônmẫu,khôngphảilànhữngngườihùngcôđộc;họdựavàocácmạnglướixungquanhhọđểpháttriểncôngty.Bạncũngcầnpháttriểnmộtđộingũxungquanhbạn.Chúngtangherấtnhiềuvềnetworking,nhưngcómộtđiểmkhácbiệtrấtlớngiữaviệclàngườikếtnốinhiềunhấtvớingườikếtnốitốtnhất.Mộtngườisởhữurấtnhiềumốiquan

hệ.Ngườicònlạiđãxâydựngmộtthếcânbằnggiữacácliênminhmạnhmẽvànhữngmốiquanhệxãgiaolỏnglẻo.Cácliênminhcủabạnlànhữngngườibạnchiasẻmụctiêusống,lànhữngngườibạntintưởng,lànhữngngườibạncốgắnglàmviệcmộtcáchchủđộngtrongcácdựán.Nhữngngườiquenbiếtcũngrấtcógiátrịbởihọcóxuhướnglànhữngngườilàmviệctrongcáccôngty,cácngànhcôngnghiệp,thậmchícácthànhphốkhácnhau.Họmangthếmạnhcủasựđadạngvàomạnglướicủabạn.Hãykếtnốitheocảhaicáchnàyđểrồibạnsẽsẵnsànggiảiquyếtmọidựánkhókhănvớirấtnhiềusựhỗtrợtừmọingườixungquanhđồngthờitậnhưởngdòngýtưởngvànguồncảmhứngtươimớitừnhữngngườitrongcácvòngxãhộivàchuyênmônkhácnhau.

Đónnhậnnhữngrủirotrướcmắt.Rủirocóxuhướngtiêucực.Nhưngđókhôngphảilàkẻthùcủabạn.Cácdoanhnhânluônchủđộngnhưngcũngthậntrọngkhiđươngđầuvớinhữngrủirotrướcmắt.Bởimặttráicủamọicơhộilàrủiro,nếukhôngđươngđầuvớinhữngrủiro,bạnsẽkhôngtìmranhữngcơhộiđộtphámàbạnđangmongđợi.Trongsựnghiệp,nhữngrủirokinhdoanhmangtínhtíchcựcbaogồmviệcluôntíchcựcthamgiavàocácdựánkhôngkểngàyđêm,nắmlấycơhộiđicôngtácnướcngoài,đềnghịsếpgiaothêmviệc,ứngtuyểnvàocácvịtrímàbạnkhôngnghĩmìnhđủnănglựcđểđápứng.

•

Bạnthayđổi,sựcạnhtranhcũngthayđổi,vàthếgiớicũngthayđổi.Thứbấtdibấtdịchchínhlàviệcbạnxácđịnhtiếptụcđầutưvàobảnthân.SteveJobsmộtlầnđãgọiApplelà“mộtdoanhnghiệpmớiđượcthànhlậplớnnhấthànhtinh”.Cũngnhưvậy,bạncầnluôntrẻtrung,nhanhnhẹnvàdễthíchứng.Bạncầnmãilàmộtnhàkhởinghiệp.

Côngtymớikhởinghiệpchínhlàbạn.

BENCANOCHAlàmộtdoanhnhânkiêmmộttácgiả.ÔnglàđồngtácgiảvớiReidHoffmancuốnsáchTheStar-upofYou:AdapttotheFuture,InvestinYourself,andTransformYourCareer(tạmdịch:Sựkhởinghiệpcủabạn:Chấpnhậntươnglai,đầutưvàobảnthân,vàchuyểnhóacôngviệccủabạn),đồngthờiôngcũnglàtácgiảcuốnMyStart-UpLife:Whata(Very)YoungCEOLearnedonHisJourneyThroughSiliconValley(tạmdịch:Côngcuộckhởinghiệpcủatôi:NhữnggìmộtCEO(rất)trẻhọcđượctừcuộctrảinghiệmcủaanhquathunglũngSilicon).BusinessWeekđãxướngdanhôngnhưmộttrongnhữngdoanhnhânngườiMỹtrẻnhất.

→www.casnocha.com

“Cáchtốtnhấtđểlườngtrướcđượctươnglaiđólàtựtạoranó.”

—PPeterDrucker

HỎI&ĐÁP:

Liêntụctáitưởngtượngvềnghềnghiệpcủabạn

—RobertSafian

VớitưcáchbiêntậpviêncủaFastCompany,RobertSafiansốngởđiểmgiaothoagiữathiếtkế,côngnghệvàsựsángtạo–dõitheotừngnhịpđậpcủanhữngxuhướngmớitạicácdoanhnghiệpvànghềnghiệpcủachúngta.Trongmộtcâuchuyệntrangbìanăm2012,ôngđãđưarathuậtngữ“ThếhệFlux”đểmiêutảnhữngngườisẽtồntạivàpháttriểnmạnhmẽtrongthếgiớilàmviệcmớiđầyrẫysựphứctạp.Trongsốhọ,dấuhiệuvềnănglựccủaGenFluxbaogồmviệcthíchứngđểpháttriểnnhữngkỹnăngmớivàthoảimáimộtcáchđầytựnhiênvớisựkhôngchắcchắn.ChúngtôiđãtròchuyệnvớiSafianvềýnghĩacủatừ“flux”đốivớitươnglaicủasựnghiệpsángtạovàcáchchúngtacóthểđốimặtvớinómộtcáchhiệuquả.

Ôngcónghĩrằngnghềnghiệptheonghĩatruyềnthốngcòntồntại?

Tôinghĩsựnghiệpđãtừngluônlàmộthuyềnthoại.Ýtưởngrằngbạnsẽkiếmđượcmộtcôngviệcởđâuđó,leolênnấcthangthăngtiếntrong40nămvàrồinghỉhưu.Nếuhuyềnthoạiđóđãtừngcóthật,thìchắcchắngiờđây,nóđãkhôngcònđúngđắnnữa.TổngsốthờigiantrungbìnhmàmộtngườiMỹgắnbóvớicôngviệchiệntạicủaanhấy/côấylà4,4năm.Điềuđócónghĩalàchúngtaluônthayđổicôngviệc,thếnhưngchúngtavẫnđangtìmkiếmcôngviệcổnđịnhhơnthế.

Nhữngdạngkỹnăngnàomàmọingườicầntraudồi?

Tôinghĩkỹnăngquantrọngnhấttrongthờiđạiflux(sựồạt)làkhảnăngcóđượccáckỹnăngmới.Liêntụccởimởvớicáclĩnhvựchọchỏivàpháttriểnmới.Đólànhữngthứsẽgiúpbạncógiátrịtrongmắt

nhữngôngchủ,cácđốitácvànghềnghiệptươnglai.Vànócũngcungcấpchobạncáccơhộitốtnhấtđểtiếnvềphíatrước.Điềuđókhôngcónghĩabạnphảilàngười“cáigìcũngbiết”.Bạnphảipháttriểnkinhnghiệmđếnmộtmứcđộnhấtđịnhvềchuyênmôntrongbấtcứlĩnhvựcnàobạnlựachọn.Bạncũngđừngquácầutoànvềtìnhtrạngtrìtrệ,vànếucóviệcgìđókhôngdiễnrađúngtheocáchbạnmuốn,hãyloạibỏnóvàchuyểnsangviệckhác.

Tưduyđócóthểápdụngđượctrongthựctiễn?

Điềuđócónghĩarằngkhicócơhộihọchỏivàtươngtácvớithứgìđómớimẻ,bạncầntiếnlạigầnnóthayvìchạyraxakhỏinó.Nếubạncóđammêmãnhliệtvàmongmuốntiếnsâuhơnnữa,hãycứtiếptục.Tuynhiên,đừngngạcnhiênnếubạndừngchânởđịađiểmmàbạnkhôngmongmuốn.Vàhãybiếtrằng,tạimộtđiểmnàođó,bạnsẽquaytrởlạivàbắtđầulạitừmộtvịtríkhác.ĐólàcáchmọithứdiễnratrongthờicủathếhệFlux.

Nếukhôngcónơinàođómàbạnthựcsựcóđammêđểđầutưcôngsức,hãytậptrungvàonhữnglĩnhvựcmàbạnquantâm.Đốivớitôi,trongthếgiớicủathếhệFlux,tôinghĩkhôngcómộtmôthứcduynhấtnàocótácdụng.Khôngcómộtmôthứcduynhấtcóhiệuquảđốivớibấtkỳmộtcôngtyhaynghềnghiệpnào.Chúngtakhôngcónhiềuthờigian,chúngtađượcđàotạođểtìmkiếmmộtcâutrảlời,mộthướngđi.Đâylàconđườngsựnghiệpcủachúngta.Đâylànhữngnấcthang.Nhưnglốiđiduynhấtđókhôngcòntồntạinữa.

Ôngcónghĩthựcsựcầnmộtnhiệmvụcánhângiữvaitròlabànđịnhhướngcácquyếtđịnhtrongsựnghiệp?

Tôinghĩnguyêntắckimchỉnamlàniềmđammêvàkhảnăngkiếmtìmđiềuýnghĩacủariêngbạn.Nhiệmvụcủabạnlàgì?Đâulànhiệmvụbạnđangcốgắngthựchiệntrongcuộcsốnggiúpmangđếnýnghĩachocôngviệcvàhoạtđộngkinhdoanhcủabạn?Vàcâutrảlờichocáccâuhỏinàyluônthayđổitheothờigian.Bạncóvôvànnhữngnhiệmvụđadạngtrongsuốtcuộcđời.Nhưngđólànhữngyếutốsẽquyếtđịnhcáchbạnphânchianănglượngcủabảnthân.

Theokinhnghiệmcủatôi,nhữngngườiyêuthíchviệchọlàmsẽgiỏilàmnhữngcôngviệcđó.Họsẽthànhcônghơn,thườngxuyêntraudồithêmnhữngkỹnăngmớivàtiếptụctiếntớithànhcông.Bạncàngtìmkiếmđượcniềmđammêtrongnhữngviệcbạnlàm,bạncàngháohứcbổsungcáckỹ

nănghữudụngchobạnvềlâudài.

Cómộtcâunóirằng,“Thờikhắcbạntìmđượccáchbảovệthayvìphávỡhiệntrạnglàlúcbạnđặtmìnhvàorủiro.”Đólàtháchthứccủacácdoanhnghiệp,vàcũnglàtháchthứcđốivớicáccánhân:Nắmbắtđượcthờiđiểmbảovệnhữnggìbạnbiết,thayvìkiếmtìmnhữngthứbạncóthểhọchỏivàpháttriểnchúng.

ROBERTSAFIANlàngườigiámsáthoạtđộngbiêntậpcủaFastCompanyvànhữngchinhánhkỹthuậtsốcủanó.ÔngtừnglàbiêntậpviêncủatạochíTimevàFortune,đồngthờiđãdẫndắttạpchíMoneytrong6năm.

→www.fastcompany.com

“Thướcđochosựthôngminhlàkhảnăngthayđổi.”

—AAlbertEinstein

Tựtạoramaymắnchobảnthân

—JocelynK.Glei

NếusựnghiệptrongthếkỷXXlànhữngnấcthangmàchúngtaleolêntừngbậctừnhữngtiênđoán,thìtrongthếkỷXXI,sựnghiệpnhưmộttảngđárộngmàchúngtacóthểthoảimáitrèolên.Khôngcóconđườngđịnhtrướcnào,chúngtaphảicầnđếnsựkhéoléo,sựthụcluyệnvàsứcmạnhđểlênđượctớiđỉnh.Chúngtacầntựtạoramaymắnchobảnthân.

Sựpháttriểnnhanhnhưchớpcủacôngnghệđồngnghĩavớiviệccácloạicôngviệccóthểtrởthànhxuhướnghoặclỗithờichỉtrongmộtvàinăm,thậmchívàitháng.Aibiếtđượcnhà“quảnlýcộngđồng”làgìvào10nămtrước?“MộtnhàthiếtkếứngdụngchoiPad”haymột“phùthủyJavaScript1”làai?

Mộtphầnđángkểngườilaođộnghiệnnaykiếmtiềnbằngcáchlàmnhữngcôngviệcchưatừngxuấthiệntrong10hoặc20nămvềtrước.Ngaycảnếubảnchấtcôngviệccủabạnchưabaogiờthayđổi,thìrấtcóthểbạnđangdùngnhữngkỹthuậtvàkỹnăngmớiđểthựchiệncôngviệccủamình.Hãynghĩvềmộtnhàthiếtkếviếtblog,cácdiễnviênhàisửdụngTwitterhoặc

mộtnhàsảnxuấtphimgọivốntrênKichstarter2.

10nămsau,chúngtacóthểthựchiệnmộtloạihìnhcôngviệcmớimàhiệntaichúngtakhôngthểtưởngtượngđược.Suynghĩđóvừakhiếntahứngkhởivừatạorasựsợhãi.Chúngtaphảilàmgìđểchuẩnbịchomộttươnglaiđầynhữngsựthiếuchắcchắn?

Phóngtầmmắtrakhỏichứcvụcôngviệc,vàtậptrungvàonhiệmvụcủabạn.Thậtdễdàngđểbịcuốnvàomộtcuộcrượtđuổimộtchứcvụcôngviệc–kểcảđólàmộtgiámđốcsángtạo,giámđốcmarketing,hayquảnlýsảnphẩm.Nhưngcácchứcvụđólàmộtcạmbẫy.Côngviệcmàbạnmuốnbâygiờcóthểsẽkhôngtồntạitrongtươnglại.Dođó,bằngcáchtinhchỉnhcácmụctiêuvàpháttriểnkỹnăngcủamìnhđểđạtđượcmộtvịtrícụthể,bạncầnhạnchếcáclựachọncủabảnthân.

Thayvìtậptrungvàomộtvịtrícụthể,hãytậptrungvàonhữnggìbạnmuốnđạtđược.Hãytựhỏibảnthân:“Tôiđanggiảiquyếtvấnđềgì?Tôimuốntạorađiềugì?Tôimuốnthayđổiđiềugì?”Nhiệmvụcủabạnsẽđượcpháttriểntừnhữngcâutrảlời.Chúngcóthểlà:“Tôimuốnđưaramộtmôhìnhkinhdoanhmớivềloạihìnhxuấtbảntrựctuyến”hoặc“Tôimuốnsửdụngcôngnghệđểmanggiáodụcđếnvớicáccộngđồngcònlạchậu.”hay“Tôimuốnlàmộtphầntrongcuộcđàmthoạivềnănglượngsạch.”

Bằngviệcthựchiệnmộtnhiệmvụ,bạnđịnhhìnhlạicácthamvọngcủamìnhđểlàmsaokhiếnmọingườicảmthấyhàohứngvàkếtnốivớibạn(vídụ,“Tôicũngcóđammêvềnănglượngsạch.BạncóbiếtMosaic,thịtrườngđầutưnănglượngsạchkhông?”).Nócũngmanglạichobạnmộtnềntảngtốthơnđểcácgiátrịcủabạnsonghànhvớinhữngcôngtyvàcácđốitáctiềmnăng.Hãychắcchắnrằng,côngtyđangphỏngvấnbạncóthểcầnmộtnhàquảnlýsảnxuất,nhưngliệuhọcóchungniềmđammêđưagiáodụcvàocáccộngđồngcònlạchậuhaykhông?

Bạncànglàmsángtỏnhiệmvụcủamìnhbaonhiêu,bạncàngđượctrangbịtốthơnđểcóthểthíchứngvớimộtthịtrườngnhiềubiếnđộngvàthuhútcũngnhưđánhgiáđượcnhữngcơhộimới.

Nhiệttâmkhámphánhữngkỹthuậtmới.Trongtươnglai,bạnsẽkhôngsửdụngnhữngcôngcụcủahiệntại.Bạncóthểtừngnghethấythuậtngữ“thểthaocuộcsống”trướcđây.Nóđềcậpđếnnhữngmônthểthao–nhưgolf,tennis,hoặcbơilội–màbạncóthểchơiởmọilứatuổi(từ7đến70tuổi).KevinKelly,đồngsánglậpWiredgầnđâyđãmởrộngkháiniệmnàyđưa

côngnghệnhưlàmộtphầncủathểthaocuộcsống,phácthảomộtdanhsách“nhữngkỹnăngcôngnghệcuộcsống”màchúngtaphảitraudồi.

NhưKellyđãnói:“Nếubạnđangngồitrênghếnhàtrường,thìnhữngcôngnghệbạnsẽsửdụngnhưmộtngườitrưởngthànhtrongtươnglaivẫnchưađượcphátminhra.Dođó,kỹnăngsốngmàbạncầnnhấtkhôngphảilàlàmchủnhữngkỹthuậtcụthể,màlàmchủ...cáchhoạtđộngnóichungcủacôngnghệ.”

ChodùđólàmộtcuộcphỏngvấnaiđóquaSkype,tạodựngmộthìnhảnhhòanhãtrênTwitter,họccáchxuấtbảnmộtcuốnsáchđiệntử,haytrảinghiệmmộtứngdụngquảnlýmới,chúngtacầnphảithụcluyệnkhảnăngthửnghiệmnhữngkỹthuậtcólợichocuộcsốngcánhâncũngnhưcôngviệccủachúngta.Đôikhi,chúngtasẽchọnkhôngtíchhợpmộtcôngnghệmớivàocuộcsốngcủamình,vàđiềuđócũngchẳngsao.Đólàmộttrảinghiệm,vànhậnthứcmàchúngtacóđượcthôngquanómớiquantrọng.

Biếnviệcgiúpđỡmọingườibấtcứkhinàocóthểtrởthànhthóiquencủabạn.Chúngtađềucóthểchắcchắnrằng,tạimộtthờiđiểmnàođótrongtươnglai,chúngtasẽcầnsựgiúpđỡtừnhữngngườikhác.Nhưchuyêngiavềnghệthuậtlãnhđạovànhàdântộchọc,SimonSinek,nêuratrongmộtcuộcnóichuyệnsôinổitạiHộinghị99Ucủachúngtôi,“Chúngtakhôngthểgiỏitrongmọimặtvàchúngtakhôngtựsinhrađãlàmtốtđược.”Sinektiếptụcmôtảcáchthứcmàkhảnăngxâydựngcácmốiquanhệlàchìakhóachosựsinhtồncủachúngtatrongmộtcuộcđuavàpháttriểnmạnhmẽnhưcácnhàhoạchđịnhýtưởng.Cáchthứcsốmộtđểgâydựngcácmốiquanhệtấtnhiênlàbằngcáchgiúpđỡngườikhác.

Nhưngtrongthờiđạicủanhữngkếtnốiphứctạpvàđầyrủiro,khôngphảilúcnàocũngtồntạimốitươngquantrựctiếpgiữahaingườitronghàngloạtcáchànhđộng.(Như“Tôigiúpanhrồianhsẽgiúptôi”.)Việcgiúpđỡcácđồngnghiệp,cộngsựvàcácđồngminhnêntrởthànhmộtthóiquenthườngxuyên.Chúngtathườngkhôngthểdựđoántrướcđượcbằngcáchnào,nhưng“ởhiềnthìgặplành”.

Hãychủđộngđảmnhậnthêmcáctráchnhiệmvàkhởixướngcácdựánmới.Cáithời“chuẩnbị”cácnhânviêntrẻchocácvịtrícấpcaođãxarồi.Khôngaicòndànhnhiềuthờigianđểlochosựnghiệpcủabạnngoàibảnthânbạn.(Và,thànhthựcmànói,tạisaobạnlạimongchờđiềuđótừhọ?)NhưngườiphụtráchchuyênmụccủatạpchíNewYorkTimeskiêmtácgiảcủanhữngcuốnsáchbánchạy,ThomasFriedmanđãviết,cácôngchủ“đềuđangtìm

kiếmmộtloạingười–nhữngngườikhôngchỉcókỹnăngtưduyphảnbiệnđểlàmcáccôngviệcgiatănggiátrịmàcôngnghệkhôngthể,màcònlànhữngngườicóthểtạora,thíchứngvàtáitạocôngviệccủahọmỗingày,trongmộtthịtrườngthayđổinhanhhơnbaogiờhết.”

Bạnsẽkhôngbaogiờđượckhenthưởngnhờnhữngcơhộimớiđầyhấpdẫnbằngviệccúiđầuvàluôntuânthủcácquytắc.Nếubạnmuốnmộttháchthứcmớitạinơilàmviệchoặcnhiềutráchnhiệmhơn,bạnphảitrìnhbàyvớisếpvàkháchhàngcủabạnvềnhữnggìcầnđượchoànthành,tạisaođólạilàmộtýtưởnghay,tạisaobạnlạilàlựachọntốiưuđểthựchiệnnóvàtạisaomọingườiđềucólợi.Hãylàngườitiênphongvớisựsángtạovàchủđộngcủariêngbạn,vàhỗtrợnóvớisựnhiệttìnhvàtinhthầnkinhdoanhmạnhmẽ.

Nuôidưỡng“chỉsốmaymắn”củabạnbằngcáchluôncởimởvàcảnhgiác.Mộtcơhộigặpgỡtạimộtquáncàphêsẽdẫnbạnđếnvớiđốitáckinhdoanhđầutiêncủabạn,mộtngườibạncủabạnbạngiớithiệubạnchomộtcốvấncóthểlàmthayđổicuộcđờibạn,mộtlờinhậnxétbạnđăngmộtbàitrênblogsẽgiúpbạncóđượcmộthợpđồngviếtláchkhátiền.Đâylànhữngkiểusựkiệncơhộichúngtavạchrađểtìmkiếmsựmaymắndùchúnghoàntoànnằmngoàitầmkiểmsoátcủachúngta.

Nhưnghóara,maymắnkhôngphảilàsựhuyềnbínàomàlàkếtquảcủamộttậphợpcácđặcđiểmtínhcách.Trởthànhmộtngườimaymắnthựcsựlàmộtcáchđểthâmnhậpvàothếgiới–vàđócũnglàcáchđểbạntraudồithêmthếmạnhchobảnthân.ĐâylànhữnggìmàTinaSeelig,giámđốcđiềuhànhcủaStanfordTechnologyVentures(ngườimàchúngtôisẽphỏngvấnsautrongcuốnsáchnày),đãviếttrongcuốnsáchtuyệtvờicủacô,WhatIWishKnewWhenIWas20(tạmdịch:Nhữngđiềutôiướcmìnhđượcbiếtkhi20tuổi).

Nhữngngườimaymắntậndụnglợithếcủacácsựcốtheocáchcủahọ.Thayvìtrảiquacuộcsốngtrênhànhtrìnhđượcmặcđịnh,họchúýđếnnhữnggìxảyraquanhmìnhvà,dođó,cóthểđúcrútranhữnggiátrịtuyệtvờinhấttừmỗitrườnghợp...Nhữngngườimaymắncũngthườngchàođónnhữngcơhộimớivàsẵnsàngthửsứcvớinhữnggìhọchưatừngtrảinghiệm.Họthiênvềviệcchọnmộtcuốnsáchvớichủđềlạlẫm,chuduđếnnhữngnơikhôngthânthuộcvàtươngtácvớinhữngngườicótínhcáchvàsuynghĩkhácbiệtsovớibảnthânhọ.

Tómlại,nhữngngườimaymắnlànhữngngườicởimở,lạcquan,chủđộng

vàluônsẵnsàngtrảinghiệmnhữngđiềumớimẻ.Dùviệcđượchướngdẫnrấttốtchosựnghiệpcủabạn,nhưngbạnsẽmuốnluôncởimởvàsẵnsàngđónnhậnvớinhữngcơhộibấtngờ.Vàkhichúngxuấthiện,hãyhànhđộngdựatrênchúng.Bạnsẽkhôngbaogiờbiếtkếtquảcóthểtrởthànhrasao.

Luônđặtcâuhỏi“Điềugìtiếptheo?”Nếukhôngđặtcâuhỏi,bạnsẽkhôngtìmđượccâutrảlời.Chúngtathườngchờđặtranhữngcâuhỏikhóvềnghềnghiệpchođếnkhichúngtacầnđượchồiđáptrongtuyệtvọng.Chúngtachờchođếnkhibịsathảiđểnghĩvềnhữngđiềukếtiếp.Hoặcchúngtachờđếnkhibảnthânhoàntoànkhốncùngvàngọnlửađammêvớicôngviệchiệntạitắtlịmtrướccảkhichúngtabắtđầusuytínhđếnnhữngdựđịnhtiếptheo.

Nhưngnếubạnthayđổicôngviệckhoảng4nămmộtlần,bạncầnphảiluôntựhỏibảnthânrằng“Điềukếtiếplàgì?”.Tấtnhiên,khôngphảitheocáchsẽtáchrờibạnvớicôngviệchiệntạimàtheocáchcóthểgiúpbạnthúcđẩyvàtraudồithêmchobảnthânvớiniềmđammêsẵncócủamình.Nhữngkỹnăngmớinàobạnmuốnpháttriển?Aisẽlàngườimàbạnmuốnđượcnghecốvấn?Liệubạncónênđảmnhiệmmộtdựánlớntrongcôngviệc,vốnluônkhiếnbạnsợhãi?

Nếukhônghỏi,bạnsẽchẳngbaogiờtìmracâutrảlời.

JOCELYNK.GLEIđiềuhành99Uvớinhiệmvụcungcấpphần“chươngtrìnhđàotạocònthiếusót”nhằmbiếncácýtưởngthànhhiệnthực.CôgiámsáttrangwebđạtgiảiWebby–99u.comvàtạmthờiphụtráchHộinghị99U.Jocelyncũnglàmộtbiêntậpviêncủaloạtsách99U,trongđóbaogồmcáccuốnsáchnhưManageYourDay-to-Day(ĐừngnướcđếnchânmớinhảyđượcAlphaBooksmuabảnquyềnvàxuấtbảnvàotháng8/2014)vàcuốnsáchcácbạnđangcầmtrêntay.

→www.jkglei.com

“Maymắnlànhữnggìxảyrakhisựchuẩnbịgặpđượccơhội.”

—SENECA

Tìmrađiểmtrọngtâmtrongcôngviệccủabạn

—ScottBelsky

Cóhaidạngcôngviệctrênthếgiới.Dạngthứnhấtlàtuânthủ,đólàloạinghềhoặcmộthợpđồng,thườngchúngtasẽchỉchămchămnhìnvàođồnghồchờđếngiờtanlàm.Loạithứhai–hoàntoànkhácbiệt–dạngcôngviệcmàchúngtalàm“vớimộtsựquyếttâmcao.”

Khilàmviệcvớiquyếttâmcao,chúngtasẽrấtmiệtmài–thườnglàlàmthâuđêmsuốtsáng–vớinhữngdựánmàchúngtađặtnhiềuquantâm.Chodùđólàviệcdựngmôhìnhmộtcontàucổphứctạp,soạnmộtbàihát,hayhoạchđịnhýtưởngkinhdoanhđầutiên,bạnsẽdốctoàntâmsứcvàtìnhcảmvàocôngviệcđó.

Nếucóthểbiến“côngviệcvớiquyếttâmcao”thànhtrọngtâmnỗlựccủabạn,bạncóthểtạoảnhhưởngđếnnhữnggìýnghĩanhấtđốivớibạn.Nhưngbạncóthểthựcsựlàmđiềuđóbằngcáchnào?

Trongnhữngnămqua,tôiđãgặprấtnhiềucácnhàlãnhđạovàdoanhnhânsángtạo,nhữngngườiđãcótácđộngrấtlớnđếnngànhcôngnghiệpmàhọđanghoạtđộng.Khôngcógìđángngạcnhiênkhihọyêuthíchnhữnggìhọlàm.Nhưngkhihỏivềconđườngsựnghiệpcủahọ,tôiluônnhậnthấyvậnmaycủahọlà“duyêntrờiđịnh”.Ngoàinhữngcôngviệckhókhăn,thìsựnghiệpsángtạovĩđạiđượctiếpthêmnănglượngbởisựgiaothoacủa3yếutố:lợiích,kỹnăngvàcơhội.

Nhữngsuynghĩtươngtựcũngđúngvớicácdựánsángtạothànhcông.Điềukỳdiệusẽxảyrakhibạntìmthấyđiểmtrọngtâm–haycòngọilàđiểmgiaothoacủa3yếutốnày.

Sựquantâmchânthànhcủabạn

Điềugìmêhoặcbạn?Nhữngchủđềnàobạnmuốnthảoluậnvàđọcnhất?Rấtnhiềucôngviệcsángtạotuyệtvờiđượcgợirabởimộtsựquantâmchânthànhđếnmộtlĩnhvựccụthể.Đócóthểlàphimảnh,càphêhoặcđidulịchbằngmáybay.Nókhôngphảilàvấnđềvềlợinhuậnkinhtếmàngượclạivượtrangoàicảmốibậntâmvềlợinhuậnđơnthuần,đólàniềmyêuthíchcủabạn.

Dùtiềnbạcrấtquantrọng,nhưngđộnglựcđểđạtđượcnhữngthànhtựuđángkểxuấtpháttừmộtnơisâuthẳmhơn.Đểnắmbắtcácbiểuhiệncủa

nhữngcôngviệcđượcthựchiệnmàthiếuvắngnhiệthuyếtchânthành,takhôngcầntìmđâuxamàhãynhìnvàonhữngdựánbịbỏdởgầnđâynhấthoặcnhữngsựnghiệpkhôngmấyấntượng.Hãyquansátnhữngquảnlýcấptrung,nhữngngườingồichờđếngiờtanlàm.Điềuđókhônghềhayhochútnào.

Việctiếntớisựvĩđạimàkhôngcósựquantâmchânthànhvàsâusắcđếnmộtlĩnhvựcđóchẳngkhácnàoviệcchạymarathonsaukhinhịnăn.Nhữngthànhtựuấntượngđượcthúcđẩybởinhữngsựquantâmchânthànhvàsâusắcđếncôngviệcđanglàm.

Nhữngkỹnăngthenchốtcủabạn

Nhữngkỹnăngvàtàinăngcủabạnlàgì?Bạncónăngkhiếutoánhọchaykểchuyệnkhông?Cóthểbạnsởhữusựhiểubiếtđộcđáonàođóvềhoàncảnhconngười?Hãyliệtkêranhữnggìbạnbiếtvàcóthểhọchỏimộtcáchdễdàng.Nhữngkỹnăngbạncólàcácchỉsốhữuíchchonhữngcơhộicónhiềukhảnăngpháttriểnmạnhdướiquyềnlãnhđạocủabạn.Đươngnhiên,nhữngkỹnăngđơnlẻlàkhôngđủ.Nhưngkhikếthợpsựquantâmchânthànhvớimộtcơhộimới,nhữngkhảnăngthiênbẩmcủabạnsẽthựcsựtỏasáng,mởlốichothànhcông.

Những“luồng”cơhộicủabạn.

Yếutốthứbađóngvaitròquantrọngtrongmọisựnghiệpthànhcônglàcơhội.Thậtkhôngmay,chúngtaluôngặpkhókhănvềđiềunày,khôngkểđếnviệcnhữngcơhộitiềmnăngxungquanhchúngtaluônthiếu.Khôngcóthứđượcgọilà“sựtiếpcậncôngbằng”đốivớicáccơhội.Tổchứckiểu“hộivuituổigiàgiúpnhau”(oldboynetwork)vàgiađìnhtrịđangtrànngậptrongmọinềncôngnghiệp.Vàhầuhếtcáccơhộiđềuhoàntoànxuấthiệnbấtngờ.Vìvậy,bạncầnphảiđơngiảnđịnhnghĩa“cơhội”làbấtcứthứgìđưabạnđếngầnhơnvớinhiệthuyếtcủabảnthân.

Cơhộihiếmkhilànhữngbướcnhảyvọtmàthườnglàcácquytrìnhchậmnhưngổnđịnhvàchắcchắn.Đasốnhữngngườitôigặpcóthểlầntheonhữngcơhộitốtnhấtsaunhữngcuộcđốithoạichứađựngcơhội.Đólàlýdonhữngphầngiớithiệucánhân,cáchộinghịvànhữngnỗlựckếtnốikhácthựcsựđượctrảcôngmộtcáchxứngđáng.Việcchỉbaoquanhbảnthânnhiềuhoạtđộnghơnnữasẽtăngcường“luồngcơhội”củabạn–nhữngdiễnbiếncơhộisẽdẫnbạnđếngầnhơnnhữngmốiquantâmchânthànhcủabạn.

TậptrungvàođiểmgiaothoaI.S.O(Interest–sựquantâm,Skill–kỹnăng,Opportunity–cơhội)

Khibạnđưaranhữnglựachọncókhảnăngảnhhưởngđếnsựnghiệpcủabạn,hãynhắmđếnđiểmgiaothoagiữasựquantâm,kỹnăngvàcơhộicủabạn.

Quantâm

Kỹnăng

Cơhội

Hãyquansát3hìnhtròndạngbiểuđồVenntrên–mộthìnhlàsựquantâmchânthành,mộthìnhtượngtrưngchokỹnăngvàhìnhcònlạiđạidiệnchocáccơhộisẵncócủabạn.Sựgiaothoagiữahaivòngtrònthôikhôngđủ.Vídụ,tìnhyêudànhchobóngrổvàquanhệvớimộtngườichiêumộchogiảiMBAsẽkhôngthểgiúpgìchobạnnếubạnthiếuđikỹnăngchơibóng.Bạncầntìmđượctamgiácmathuật:điểmgiaothoagiữacảbayếutố:đammê,kỹnăngvàcơhội(I.S.O).

KhithamgiavàomộtdựántrongISO,bạnđangthâmnhậpvàovùngtạoảnhhưởngtốiđacủabảnthân.Nhờvậy,bạnsẽsởhữuuylựctựnhiên–biếncôngviệcphụtrởthànhsựnghiệpcủabạn.Bạncóthểlàmviệcvớitràn

đầytựtin,khôngbịmơhồvàcóthểvượtquađượcsựphụthuộcvàonhữnglợiíchngắnhạnvàsựphêduyệtthôngthường.Đólànơiđiềukỳdiệuxuấthiện.

Vớitưcáchnhàlãnhđạo,chúngtacầnphảigiúpđỡcácđốitácvànhânviêncủamìnhtìmraISOcủahọ.Nhữngquảnlýtàinăngđãtìmcáchđểthấuhiểuđammêvàcáckỹnăngcủanhânviên,đồngthờiliêntụcnỗlựctạoracáccơhộitrongvùnggiaothoađó.

Bạnmuốnthayđổithếgiới?Hãythúcđẩymọingườitậptrunglàmviệctrongvùnggiaothoacủahọ.Hãycốvấnđểgiúphọnhậnrađammê,cáckỹnăngvàtậndụngmọicơhộidùlànhỏnhấtxungquanhhọ.Khinóiđếnsựnghiệpcủabạn,hãyđưaramọiquyếtđịnhdựatrênvùngsựgiaothoacủariêngbạn.

Sựnghiệp“vớisựchuyêntâm”cóthểthúcđẩysựpháttriểncủangành.Hãylàmđiềuđóvìbảnthânbạnvàvìtấtcảchúngta.

SCOTTBelskylàphótổnggiámđốcCộngđồngcủaAdobekiêmgiámđốccủaBehance,nềntảngtrựctuyếnhàngđầuđểnhữngngườisángtạogiớithiệuvàkhámphánhữngcôngviệcsángtạo.ScottđượcFastCompanyvinhdanhlàmộttrong“100ngườisángtạonhấttrongkinhdoanh”,kiêmtácgiảcủacuốnsáchbánchạytrênthếgiớiMakeideahappen(tạmdịch:Biếnýtưởngthànhhiệnthực).Ôngcũnglàmộtnhàđầutưkiêmcốvấnchomộtsốcôngty,trongđócóPinterestvàUber.

→www.scottbelsky.com

Bíquyếtbỏtúi

Tạoranhữngcơhội

•Nghềnghiệpxuấthiệntrướcđammê

Đammêkhôngphảilàmộtnghềmàlàmộtcáchlàmviệc.Đểcóđượcmộtcáchsống(vàcáchlàmviệc)màbạnyêuthích,hãybắtđầubằngviệcnuôidưỡng,traudồinhữngkỹnănghiếmcóvàgiátrị,nhữngthứsẽgiúpbạnkhácbiệt.

•Tìmcáchthíchnghivớikếhoạchcủabạn

Lậpkếhoạchlinhhoạtvàsẵnsàngxoaychuyểntrongcôngviệcnếucầnthiết.HãyluônphòngbịsẵnkếhoạchA,BthậmchílàZ.

•Đừngthỏahiệpvớihiệntrạng

Hãythườngxuyêntìmcách“phávỡ”hiệntrạngcủabạn.Nếubạnđangcảmthấyquáthoảimáivớivịtríhiệntạicủamình,đócũnglàlúcbạnnênthách

thứcbảnthânvớinhữngvaitròmới.

•Đảmtráchnhữngnhiệmvụquantrọng

Hãynghĩvềcôngviệccủabạn–đíchđếncủabạn–xétvềmộtnhiệmvụlớnhơn.Chứcvụlàmộtmụctiêukhépkín,nhưngnhiệmvụcóthểpháttriểncùngbạn.

•Maymắnlàtrạngtháicủatưduy

Khámphábảnthântrướcnhữngtìnhhuốngmới,hãyluôncởimở,luônchủđộngtheođuổicáccơhội.Maymắnsẽđếnvớinhữngngườikiếmtìmnó.

•Làmviệccómụcđích

Điềuchỉnhcôngviệccủabạnđếnmứcảnhhưởngtốiđanhờtậptrunglàmviệctrongvùnggiaothoagiữanhữngkỹnăng,đammêvàcơhộicủabạn.

Tảithêmebook:http://www.Sachvui.com

ChươngII.TạodựngchuyênmônCáchthứctạodựngvàtốiưuhóacáckỹnăngcủabạntheothờigian

Rấtdễđểsốngchoquangày,đểlàmviệcởmộtmứcđộ“vừađủ”,đểxácđịnhđiểmđếnvàtớiđíchtheolịchtrìnhsẵncó.Nhưngnếumuốntrởnênthựcsựxuấtsắctrongcôngviệc,chúngtacầnđánhthứcnhữngkhảnăngtiềmẩnđểpháttriểnbảnthân.Trítuệ,tàinăngvàcảnhữngthóiquencủachúngtađềucóthểuốnnắnđượcđángkể.

Đólàmộttintốtbởithịtrường–chocáckỹnăng,nghềnghiệpvànhữngýtưởnglớn–đangđổithaynhanhchónghơnbaogiờhết.Nhữnglĩnhvựcchuyênmônđang“nóng”ngàynaycóthểsẽkhôngcònlànhữnglĩnhvựcđượcquantâmtrong5nămtới.Dođó,nhữngngườicóthểthíchứngvàcậpnhậtliêntụctàinăngcủahọsẽcónhữnglợithếrõràng.

Chúngtaphảichấpnhậnmộttưduynuôidưỡngsựpháttriểnliêntục,dồnhếttâmsứccủabảnthânvàoviệcthựchànhcôngviệccủachúngtathườngxuyênvànghiêmngặtđồngthờigiámsátnhữngthấtbạicũngnhưthànhcôngcủachúngtaquathờigian.Chúngtacầnphảiđưaracáctiêuchícaovànângdầnchúnglên.

Nếubạnmuốnnổibậttrongthếgiớinày,thìviệcbướcrakhỏivùngthoảimáicủabạn–nuôidưỡngnhữngkỹnăngmới–chínhlàxuấtphátđiểmtuyệtvời.

Tậptrungvàoviệctrởnêntốtnhấtthayvìchỉdừnglạiởmứctốt

—HeidiGrantHalvorson

Nhữngngườicónăngkhiếuxuấtchúng–nhữngngườimàchúngtathấyrấtthôngminh,sángtạovàsâusắc–thườngđánhgiákhảnăngcủahọkhôngchỉgaygắthơnmàvềcơbảncònkhácbiệtsovớinhữngngườikhác.Mặtkhác,nhữngđứatrẻtàinăngthườnglớnlêndễbịtổnthươnghơnvàítchắcchắnvềbảnthânchúng,ngaycảkhichúnglàngườitựtinnhấttrongphòng.

Hiểuđượcnguyêndocủađiềunàylàbướcđầutiêntrongviệcnhậnratiềmnăngcủabạnvàtránhđượcnhữngcạmbẫymàmàbạnđãtừngmắcphảitrongquákhứ.Bướcthứhailàhọccáchthayđổitưduy–điềumàbạnđã

khôngnhậnralàmìnhcó–vàhọccáchquansátcôngviệccũngnhưthếgiớicủabạnqualăngkínhmới,chínhxácvànhiềuđộnglựchơn.

Nhàphêbìnhnghiêmkhắcnhấtcủabạn

KhitôicònlàmộtsinhviênnămcuốitạiĐạihọcColumbia,thầycốvấncủatôi,CarolDweckvàmộtsinhviênkhác,ClaudiaMueller,đãtiếnhànhmộtnghiêncứuxemxétnhữngtầmảnhhưởngkhácnhaucủaviệckhenngợinhữnghọcsinhlớp5.Họchútrọngđếntầmảnhhưởngcủanhữnglờikhenngợiđếnnhữngniềmtincủamộtngườivềnhữnggìhọcóthểvàkhôngthểlàm,vàcáchhọxửlýnhữngkhókhănvàthấtbạixảyra.Tấtcảcáchọcsinhthuộcnghiêncứubắtđầubằngviệcnhậnđượcmộtloạtcácvấnđềtươngđốidễđểgiảiquyếtvàsauđóđánhgiákếtquả.Mộtnửatrongsốchúngđượckhenngợitậptrungvàokhảnăngthiênbẩmcủabảnthân(“Emđãlàmrấttốt.Emhẳnphảirấtthôngminh!”).Mộtnửacònlạiđượckhenngợinhờcốgắng.(“Emđãlàmrấttốt.Emhẳnđãlàmviệcrấtchămchỉ!”).

Tiếptheo,mỗihọcsinhlạiđượcgiaochomộtloạtcácvấnđểnangiảihơn–thựctếchỉcómộtvàihọcsinhđưaracâutrảlờichínhxác.Tấtcảđềunóirằng,chúngđã“làmrấttệ”.Cuốicùng,chúngđượcgiaogóivấnđềcầngiảiquyếtthứba–dễtươngđươngvớigóithứnhất–đểxemmứcđộnghiệmthấtbạisẽtácđộngnhưthếnàođếnthànhtíchcủachúng.

DweckvàMullerđãnhậnthấynhữngđứatrẻđượckhenngợivề“sựthôngminh”giảiquyếtthấtbạitronggóivấnđềcuốikémhơnkếtquảmàchúngđạtđượcởgóiđầulà25%.Chúngcóvẻđãchorằngthànhtíchkémcủamìnhlàdothiếukhảnăng;kếtquảlà,chúngthíchgiảiquyếtnhữngvấnđềđơngiảnhơnvàtừbỏchúngnhanhchónghơn.Mặtkhác,nhữngđứatrẻđượckhenngợibởisựcốgắnglạithểhiệnđượcsựxuấtsắctronggóivấnđềcuốicaohơngóiđầuđến25%.Chúngchorằngkhókhăncủachúnglàdochưacốgắng,vàkếtquảlà,chúngđãtậptrungnhiềuhơnvàogóivấnđềcuốicùngvàthậmchírấtthíchthúvớitrảinghiệmđó.

ĐiểmquantrọngcầnghinhớđólàtrongcôngtrìnhnghiêncứucủaDweckvàMuelle,khôngcósựkhácbiệtvềkhảnăngtrungbìnhgiữanhữngđứatrẻđượckhenlà“thôngminh”vànhữngđứatrẻđượckhen“cócốgắng”–tấtcảđềulàmtốttronggóivấnđềđầutiên,vàgặpkhókhăntronggóivấnđềthứhai.Điềukhácbiệtduynhấtlàcáchmàhainhómnàyđượchướngdẫngiảithíchchokhókhănmàchúnggặpphải–điềucóýnghĩavớichúngkhivấnđềtrởnênkhógiảiquyết.Nhữngđứatrẻđượckhenlà“thôngminh”sẽnhanhchóngnghingờkhảnăngcủabảnthân,mấttựtinvàchothấyhiệu

quảkémhơn.

Nhữngdạngphảnhồimàchúngtanhậnđượctừchamẹ,giáoviên,cốvấnkhichúngtacòntrẻđãtácđộngrấtlớnđếnniềmtinmàchúngtadựavàođểpháttriểnkhảnăngcủamình–baogồmcảviệcliệuchúngtacóthấyviệcpháttriểnkhảnăngthôngquathựchànhvàcốgắnglàviệcđươngnhiênhaykhôngđổi.Việcnóivớimộtnghệsỹtrẻrằngcôấy“thậtsángtạo”,“tàinăng”hoặc“cótàinăngthiênphú”ngụýrằngsựsángtạovàtàinăngđólànhữngphẩmchấtmàngườiđócóthểcóhoặckhông.Kếtquảrấtrõràng:Khimộtdựánhóarakhônghiệuquảhoặctácphẩmcủanghệsỹđóbịtừchối,côấysẽcoiđólàbằngchứngchothấycôấykhông“sángtạo”hoặc“tàinăng”,hơnlàcoiphảnhồiđólàdấuhiệuchothấycôấycầnnỗlựchơnnữahoặctìmramộtcáchtiếpcậnvấnđềhoàntoànmới.

Haikiểutưduy:Tốtvàtốthơn

Chúngtađềutiếpcậncácmụcđíchmàchúngtatheođuổivớimộttronghaikiểutưduy:màtheocáchgọicủatôilàtưduy“Trởnêntốt”,nơimàsựtậptrungđượcđặtcảvàoviệcchứngtỏbạncósẵnrấtnhiềukhảnăngvàrằngbạnbiếtđíchxácnhữnggìbạnđanglàm,vàtưduy“Trởnêntốthơn”,tậptrungvàoviệcpháttriểnkhảnăngcủabạnvàhọchỏinhữngkỹnăngmới.Bạncóthểnghĩđólàsựkhácbiệtgiữaviệcmuốnchỉrarằngbạnthôngminhsovớiviệcmuốntrởnênthựcsựthôngminhhơn.

Khisởhữutưduy“Trởnêntốt”,chúngtaluônsosánhthànhtíchcủamìnhvớithànhtíchcủangườikhác,đểxemchúngtađánhgiávàcôngnhậntàinăngcủabảnthânrasao.Đâylàlốisuynghĩxuấtpháttừviệcchúngtađượcnhậnquánhiềulờikhenngợivề“khảnăng”vàđiđếnviệctinrằngnhữngtàinăngcủachúngtalàthiênbẩmvàkhôngđổi.Đócũnglàlốisuynghĩmàchúngtavẫnthườngchấpnhậnmộtcáchvôthứckhimôitrườngcủachúngtađượcđánhgiárấtcao–khicôngviệccủachúngtathườngxuyênđượcđánhgiábởinhữngngườikhác.Đốivớinhữngcôngviệcsángtạo,điềunàyrấtđúng–đánhgiávàphêbìnhlàmộtphầnkhôngthểtránhkhỏitrongcuộcsốngcủabấtkỳnghệsỹnào.

Vấnđềvớilốisuynghĩ“Trởnêntốt”lànósẽkhiếnchúngtadễtổnthươngkhimọithứtrởnênkhókhănhoặckhinhữngngườimàchúngtađemrađểsosánhvớibảnthânquáxuấtchúng.Chúngtasẽnhanhchóngnghingờkhảnăngcủabảnthân(“Ôikhông,cóthểtôikhônggiỏilàmviệcnày”),vàđiềunàytạoravôvànnhữngnỗilosợ.Trớtrêuthay,việclolắngvềkhảnăngcủabảnthânsẽkhiếnbạnthấtbạinhiềuhơn.Vôsốnhữngnghiêmcứuđã

chỉrarằngkhôngcógìcảntrởhiệusuấtcủabạnlớnnhưnỗisợhãihaylolắng–đólàthứgiếtchếtsựsángtạo.

Mặtkhác,tưduy“Trởnêntốthơn”thayvìdẫntớiviệctựsosánhvàquantâmđếntiếnđộ:Hômnaytôilàmtốtđếnmứcnào,sovớihiệusuấthômqua,thángtrướchoặcnămtrước?Tàinăngvàkhảnăngcủatôicópháttriểntheothờigiankhông?Tôicóđangtiếngầnhơnđếnviệctrởthànhmộtchuyêngiasángtạonhưtôimongmuốnkhông?

Điềutuyệtvờivềlốitưduy“Trởnêntốthơn”làkhảnăngtựphụchồi.Khinghĩvềnhữnggìchúngtađanglàmởdạnghọchỏivàcảithiệnkhảnăng,chấpnhậnthựctếrằngchúngtacóthểmắcsaisót,chúngtaluôngiữđượcđộnglựcvàkiêntrìbấtchấpmọitrởngại.Chúngtacũngnhậnthấycôngviệcmàchúngtađanglàmthúvị,hấpdẫnvàtrảinghiệmhơnthayvìtuyệtvọngvàlolắng.Chúngtatrìhoãníthơnvàlậpkếhoạchtốthơn.Chúngtacảmthấysángtạovàđổimớihơnđồngthờicũngghinhớlýdochúngtamuốnlàmcôngviệcnàytừđầu.

Thayđổitưduycủabạn

Làmthếnàobạncóthểkiểmsoátnãobộvàthíchnghiđượcvớilốitưduy“Trởnêntốthơn”trongcôngviệccũngnhưcuộcsống?

Chophépbảnthânđượcmắcsailầm.Tôikhôngthểnóiđiềunàycóthựcsựquantrọnghaykhông.Hãybắtđầuvớimộtdựánhoặccôngviệcmớihoặcbằngviệctựnhủ,“Tacóthểkhôngbiếtcáchlàmnóngaylậptức.Tasẽvấpphảimộtvàilỗinhưngkhôngsao.”

Mọingườithườngrấtlolắngkhitôinóivớihọhãycứmắcsailầm.Nhưngtheonhưcácnghiêncứucủatôivànhiềungườikhácđãchỉra,khimọingườiđượcphépphạmsailầm,họdườngnhưítphạmphảichúnghơn.Thườngthìkhixửlýmộtdựánmới,chúngtamongmọiviệcdiễnrasuônsẻchodùnókhókhănđếnđâu.Đólàkiểutưduy“Trởnêntốt”,vìvậytriểnvọngsẽcàngtrởnênkhókhănhơn.Trớtrêulàtấtcảáplựctrởnêntốtlạimangđếnrấtnhiềusaiphạm,vàhiệusuấtkémxaviệctậptrungvàotưduytrởnêntốthơn.

Đềnghịgiúpđỡkhigặprắcrối.Cầntớisựgiúpđỡkhôngcónghĩalàbạnkhôngcókhảnăng–trênthựctế,điềungượclạimớiđúng.Chỉcónhữngkẻkhờmớitinrằnghọcóthểtựlàmmọithứ.Cácnghiêncứuđãchỉrarằngviệcđềnghịgiúpđỡkhicầnthựcsựkhiếnmọingườinghĩrằngbạncónhiều

khảnănghơn.

Hãysosánhhiệusuấtcủabạnhômnayvớihiệusuấtcủabạnvàotuầntrướchoặcnămngoái,hơnlàsosánhbảnthânvớinhữngngườikhác.Tôibiếtbạnthựcsựkhótránhkhỏiviệcsosánhbảnthânvớinhữngngườikhác,nhưngkhibạnthấybảnthânđanglàmviệcnày,hãytựnhắcrằnglốisuynghĩnàykhôngđưabạnđếnđâucả.Điềuquantrọnglàbạnđangcốgắngvàcảithiệnbảnthântheothờigian.

Hãynghĩđếnsựtiếnbộthayvìsựhoànhảo.Việcviếtranhữngmụcđíchcủabạntheobấtcứcáchnàomàbạnthườngnghĩvềchúngsẽrấthữuích–lợithếlàbạncóthểnghĩvềchúngvớitưduy”Trởnêntốt”–vàsauđóhãyviếtlạichúng,sựdụngngônngữtưduy“Trởnêntốthơn”:sửdụngcáctừnhưcảithiện,họchỏi,tiếnbộ,pháttriển,trưởngthánh,vàtrởnên.Vídụ:

Mụcđíchtrởnêntốtcủabạn:Tôimuốngiỏimarketingchínhcôngviệccủamình.

Phiênbảntrởnêntốthơn:Tôisẽpháttriểnkhảnăngmarketingcôngviệccủamìnhvàtrởthànhmộtnhânviênmarketinghiệuquảhơn.

Kiểmchứngđứctincủabạn,vàkhicầnthiết,hãytháchthứcchúng.Dùchobạnđượctraokiểucơhộihọchỏinào,bạncóthểsẽkhôngbaogiờthấyđượcsựcảithiệnvềlâudàinếubạnkhôngtinvàokhảnăngcóthểcảivấnđề.Việctinrằngkhảnăngcủabạncógiớihạncóthểhủyhoạibạn.Dùchođólàtríthôngminh,sựsángtạo,khảnăngtựkiểmsoát,sựquyếnrũhaythểlực–khoahọcđềuchorằngkhảnăngcủachúngtahoàntoàncóthểdễdànguốnnắn.Khixétđếnkhảnăngthànhthụcbấtcứkỹnăngnào,thìtrảinghiệm,nỗlựcvàsựkiêntrìcóýnghĩarấttolớn.Sựthayđổiluôncóthểxảyra–khôngcókhảnăngnàođượcpháttriểnnếuthiếuđisựcốgắng.Vìvậy,khicósuynghĩrằng,“Tôikhônghềgiỏiviệcđó,”hãynhớrằng,bạnchỉchưagiỏilàmviệcđómàthôi.

GiáosưHeidiGrantHalvorsonlàmộtnhànghiêncứu,tácgiả,diễngiảkiêmphógiámđốccủaTrungtâmKhoahọcĐộnglựcthuộctrườngKinhdoanhComlumbia.Bàlàcộngtácviênthântíncủa99U,HarvardBusinessReview,FastCompany,WallStreetJournalvàHuffingtonPost.BàlàtácgiảcủacáccuốnsáchnhưSucceed,NineThingsSuccessful,PeopleDoDifferentlyvàFocus.

→www.heidigranthalvorson.com

“Côngviệclàmộthànhtrình

chứkhôngphảiđíchđến.”

—ElbertHubbard

Pháttriểnsựtinhthôngthôngquathựchànhcóchủđích

—TonySchwartz

Đólàmộtnghiêncứunhỏ–chỉvới30đốitượng,cóthểkhôngđủđểmangtínhthốngkê–nhưngnóchứađựngmộtnguồnthôngtinrấtphongphúvềviệctheođuổisựthànhthụcvànhữngthànhphầnlàmnênhiệusuấttuyệtvời.

K.AndersErisson,chuyêngiahàngđầuthếgiớivềhiệusuất,đãtiếnhànhmộtnghiêncứuđốivới30nghệsỹviolontrẻđăngkývàoHọcviệnÂmnhạcTâyBerlin,mộttrongnhữngnhạcviệncóyêucầuđầuvàogắtgaonhấtthếgiới.MụcđíchcủaEricssonlàtìmhiểu,ởcấpđộchitiếtnhất,khôngchỉvềđiểmchungcủacácnghệsĩtàinăngnày,màcảởđiểmkhácbiệtgiữahọ.Tómlại,nhữngthựctếnàogiúphọđạtđếncấpđộcaonhấtvềsựxuấtsắc?

PháthiệnchínhcủaEricssonhiệncóvẻquáxaxôi:cụthểlàcần10.000giờdànhchothứmàônggọilà“thựchànhcóchủđích”đểđạtđượcsựthànhthụcthậtsựởbấtcứkỹnăngvàkhảnăngnào.Nóchothấygầnnhưbấtcứaicũngcóthểđạtđếnsựxuấtsắctronggầnnhưmọithứ,nếucóđủkiêntrìvàphảnhồivềchuyênmôntrongsuốtquátrình.KhámphánàylànguyênlýcốtlõicủacuốnsáchbánchạyOutliers(Nhữngkẻxuấtchúng)củaMalcolmGladwellvànócũngđượctríchdẫntronghàngtácuốnsáchvàbàibáokhác,nhưngthựcsựđólàmộtphầnnhỏtrongnhữnggìmànghiêncứunàytiếtlộ.

Khôngthểphủnhận,thựchànhlàđiểmcốtlõicủasựtinhthông.TrongnghiêncứucủaEricsson,ôngchiacácnghệsỹviolonthành3nhómdựatheomứcđộkỹnăngcủahọtheođánhgiácủacácgiáoviên.Nhómcókhảnăngthấpnhấttậpluyệnkhôngquá90phútmỗingày.Hainhómcònlạitậpluyệntrungbìnhkhoảng4tiếngmỗingày,mỗiđợtkhôngquá90phútvàsauđóhọđượcnghỉgiảilao.Điểmkhácbiệtđángchúýnhấttrongquátrìnhluyệntậpcủahainhómlànhómđứngđầubắtđầuchơiviolontừkhicònrấtnhỏvàvì

vậy,họđãtíchlũyđượcnhiềugiờtậpluyệnhơnnhómthứhai.

Nhưngtạisao,nhưnhiềunhạcsỹtrưởngthành,họtậpluyệntheogầnnhưchínhxáccùngmộtcách?Vàtạisaocáchtiếpcậnđócũnglàđặcđiểmcủanhữngngườiđạtthànhtíchcaonhấttrongsốcácvậnđộngviênđiềnkinh,kỳthủ,nhàvăn,cácnhàkhoahọcvànhiềungườikhácnữa?

Câutrảlờibắtnguồntừchínhquanđiểmcủachúngta.Chúngtalànhữngthựcthểsốngđượctạonênđểdichuyểngiữaviệcsửdụngvàtáitạonănglượng.Chúngtađạthiệusuấtcaonhấtkhiđồngđiệuvớinhữngnhịpđậpnộitạitrongcơthể.Điềuđóđồngnghĩavớiviệcchúngtangủvàobanđêmvàthứccảngày.Buổiđêm,khichúngtangủhaythamgiavàoChukỳHoạtđộngNghỉngơiCơbản–theo5giaiđoạn,từchậpchờnđếnngủsâuvàquátrìnhđólặplạicứsaukhoảng90phút.Chukỳtươngtựnàycũngdiễnratrongquãngthờigianbanngày,ngoạitrừcứ90phútmộtlần,chúngtađitừtrạngtháisinhlýtỉnhtáoxuốngtrạngtháimệtmỏi.

NhữngnghệsỹtrongnghiêncứucủaEricssiongầnnhưhoàntoànkhôngnhậnthứcđượcnhữngthựctếnày,nhưngnhữngngườixuấtsắcnhấttrongsốhọđãđiềuchỉnhnhữngtínhiệuphátratừcơthể.Gầnnhưtấtcảcácthànhviêntronghainhómđầubắtđầutậpluyệntừsángsớm,khinănglượngcủahọđạtmứccaonhấtvàsốlượngphântánởmứcthấpnhất.Khihọbắtđầucảmthấymệtmỏi,haytiềngầnđếnmốc90phút,họngừnglạiđểnghỉngơi,vàlàmmớinănglượngcủabảnthân.Ericssonsauđóđãthừanhậnrằng4tiếngrưỡilàgiớihạnmứcđộtậptrungtựnhiêncaonhấtcủamộtngườivàomỗinhiệmvụtrongbấtcứngàynào.

Chúngtacóthểhọchỏiđượcgìtừkhoahọcvềhiệusuấtcao

Nhữngpháthiệnnàyẩnchứanhữngbàihọcrấtcụthểvàmạnhmẽđốivớibấtcứaiđangkiếmtìmsựtinhthông.Bàihọcthứnhấtphảikểđếnsứcmạnhcủathóiquen.Thóiquenlàmôttháiđộchínhxácmàbạnthểhiệntạimộtthờiđiểmcụthểdođónótrởthànhmặcđịnhtheothờigianvàkhôngcầnđếnquánhiềusựchútâmhoặcnănglượng.

Hóaraýchívàkỷluậtđượcđánhgiáquácao.Mỗichúngtađềucómộtbểchứanănglượngcầnđến,vànódầnbịcạnkiệtmỗikhichúngtasửdụngđểhoànthànhmộtviệc.Nếuchúngtasửdụngnănglượngkhithứcdậyđểquyếtđịnhxemhômnaysẽmặcgì,hoặchoànthànhmộtnhiệmvụkhókhăntrongbuổisáng,hoặcnhịnănmộtchiếcbánhđếnsaubữatrưa,chúngtasẽcònrấtítnănglượngđểhoànthànhbấtcứnhiệmvụtiếptheonào.Mộtcách

tiếpcậncótrìnhtựđốivớiviệctậpluyệngiúpbảotồnnguồnnănglượnghữuhạnvàquýgiácủachúngta.

BàihọcthứhaivềsựtinhthôngtừnhữngnghệsỹvioloncủaEricssonchothấycáchtốtnhấtđểtậpluyệnlàchạynướcrúttrongthờigiangiớihạnthayvìtronglượngthờigianvôhạn.Sẽbớtnặngnềhơntrongviệchuyđộngsựchútâmvàonhữngnhiệmvụmàbạnđãrõsẽphảixuấtpháttừđâuvàkếtthúckhinào.Khảnăngtậptrungchuyêntâmvàomộtmụcđíchduynhấtlàtrọngtâmcủaviệclàmchủhoặctinhthôngbấtcứtháchthứcnào.Nhữngkhoảngthờigianhạnchếcũngkhiếnviệctránhđượcnhữngphiềnnhiễunhưe-mailvàmạngxãhộicũngtrởnêndễdànghơn.

Bàihọcthứbacólẽphảntrựcgiácnhất.Đólàtầmquantrọngcủasựphụchồi.Rấtnhiềungườitrongsốchúngtalosợrằngviệcdànhthờigianđểnghỉngơivàtáitạonănglượngsẽđượccoilàlườibiếng.Nhiềuhơn,lớnhơn,nhanhhơn,lâuhơnvẫnlàtâmlýchiếmưuthếtrongphầnlớnvănhóacácdoanhnghiệp.Thựctế,nghỉngơilàmộtphầnquantrọngtrongquátrìnhđạtđượcnhữngthànhtíchxuấtsắctheothờigian.

Tầmnhìnsâusắcnàydẫnđếnmộtđiềuthậmchícònđángngạcnhiênhơn.KhiEricssonđềnghịcácđốitượngtrongnghiêncứucủaôngđặttênchoyếutốquantrọngthứhaitrongquátrìnhcảithiệnkỹnăngnhưmộtnghệsỹviolon,câutrảlờichiếmđasốđólàngủđủgiấc.Cảhainhómđứngđầungủtrungbình8,5/24tiếng–baogồmcả20-30phútchợpmắtvàobuổitrưa.Nhómcókỹnăngkémhơnchỉngủ7,8tiếngmỗitối.Ngượclại,trungbìnhmộtngườiMỹngủtừ6-6,5tiếngmộtđêm.Ngủkhôngchỉgiúpphụchồimàcònchophépnãobộcủngcốvàduytrìquátrìnhhọchỏivàobanngàyhiệuquảhơn.Nhữngnghệsỹviolonhàngđầunhậnrađượcđiềunàybằngtrựcgiácvàngủđủgiấc.

Tạoraquytrìnhcánhânchoviệcluyệntậpkỹlưỡng

Tôibiếtphươngpháptiếpcậnnàyhiệuquả,khôngchỉbởitôiđãhướngdẫnchohàngngànngườivềnótrong10nămquavàquansátkếtquả,màcònbởiđólàcáchtôiđãtừnghọchỏiđểlàmviệchiệuquảhơntrongcácdựáncủamình.

Trongnhiềunăm,tôiđãviếtsáchbằngcáchngồitrướcbànvàomỗibuổisángvàngồilìởđócảngàymàkhôngcóthờigiannghỉngơicụthểnào.Tôiluônbịphântán,khôngthểtậptrungvàthườngkếtthúcngàylàmviệctrongsựkiệtsứccảvềthểxáclẫntinhthầncũngnhưcảmthấythấtvọngvớikết

quảđạtđược.

Chỉsaukhibắtđầunghiêncứukhoahọcvềhiệusuấtcao,tôimớibắtđầuxâydựngmộtphầnquytrìnhlàmviệckiểumới.Tôivẫnngồiởbàntrướctiênvàomỗibuổisángkhiviếtsách,nhưngbâygiờ,tôichỉtậptrungviếtchínhxáctrongkhoảngthờigian90phút–khôngphải85hay95phút,sauđó,tôinghỉgiảilao.Tôicóthểănmộtchútgìđó,chợpmắt,haydành10phútđểhítthởsâu,chạybộ,mỗihoạtđồngnàynhằmtáitạovàphụchồinănglượng.

Khikếtthúcviệctáitạonănglượngcủamình,tôiquaytrởlạivàlàmviệctheođúnglịchtrìnhcũ,thêm90phútnữa,trướckhinghỉđểtáitạonănglượnglầnhai.Sauđó,tôiquaytrởlạibànlàmviệcđểhoànthànhnốtgiaiđoạn90phútcuốicùngtrướckhiăntrưa–mộtdạngthứctáitạonănglượngkhác.Nếucónhucầu,tôisẽnghỉtrưa.Trongbuổichiều,tôilàmnhữngcôngviệccầnítnhữngđòihỏikhắtkhehơn.Việcthựchànhcóchủýmàtôiđãlậpravềbảnchấtrấthữuích.Tôicảmthấykhoankhoái–đượcphụchồi–ngaycảkhicôngviệckhôngmanglạinhữnglợiíchrõràng.Nhưngnótạoranhữnglợiíchđángtincậytrongdàihạn.

Trongsuốtnhữngnămngồiởbànlàmviệcvàcốgắngtậptrungtrongngàydài,tôimấtítnhất1nămđểchorađờimộtcuốnsách.Làmviệcíthơnmộtnửasốgiờmỗingày,vớimộtmứcđộtậptrungcao,tôiđãhoànthànhhaicuốnsáchgầnđâycủatôitrongchưađến6tháng.Cuốicùngnhưngkhôngkémphầnquantrọng,chấtlượngsuynghĩvàlờivăncủatôi–cảmgiáccủatôivềsựtinhthông–đãtănglênmộtcáchrõrệt.

Đócóvẻlàmộtviệcphithựctếvớiphầnđôngchúngtakhidànhra4tiếngrưỡimộtngàyđểlàmmọiviệc.Cứcholànhưvậy,hãyxétđếnviệcbắtđầuluyệntậpđơngiản.Kỹnăngnàobạnmuốnđượcpháttriểnnhất?Hãynhớrằngbạnsẽđượcthúcđẩymạnhmẽhơnnếuđólàđiềumàbạnthựcsựđangnghiêmtúcnghĩđến.

Tiếptheo,hãydànhramộtkhoảngthờigianliêntục,khoảng60phútmỗingàyđểtậptrungxâydựngkỹnăngmàbạnđãchọn,cóthểlàviệcđầutiênvàobuổisáng.Khikhảnăngcủabạndầntănglên,hãytăngthêm15phút,và15phútnữachođếnkhibạnđạtmốc90phút.

Ngượclại,hãyxemxétviệcxâydựngmộtlịchtrìnhluyệntậptươngtựliênquanđếngiấcngủ.Nếubạnđangngủíthơn7tiếngmỗingày–mứctốithiếuchomọingười,nhưngkhoảng2,5%trongsốchúngtacầnđượcnghỉ

ngơihoàntoàn–hãytrảinghiệmbằngviệcngủsớm30phúttrongtuầnđầutiên.Theodõikếtquảvềcảmgiáccủabạn.Nếubạncảmnhậnlợiíchcủaviệcđingủsớmnàytrongkhoảngthờigianbanngày,hãytăngthêm15phútvàotuầnthứhaivà15phútchotuầnthứba.

Tôitinrằngtrọngtâmcủaviệcđạtđượcsựđiêuluyệnđangmởrộngbiênđộnhữngđợtsóngmàbạntạoratrongcuộcsốngcủamình.Khilàmviệc,hãytậndụngmọithứbạncótrongmộtkhoảngthờigianngắn.Khicầnnghỉngơi,hãylàmvậyđểtáitạonănglượngthựcsựchobảnthân.

Mứctrungbìnhlàmộttrạngtháiổnđịnh,khôngcaocũngkhôngthấp.Nhưngthậtkhôngmay,nókhôngmanglạisựhàilòng.SựTinhthôngliênquanđếnviệcthườngxuyênthúcđẩybảnthânvượtrakhỏivùngthoảimáicủabạn,đồngthờihọccáchphụchồivàchămsócbảnthân.Tạoranhữngđợtsóngnhịpnhàngsẽgiúpbạnkhôngchỉlàmtốthơnnhữngviệcbạnluyệntập,màbạncòncảmthấymìnhcókhảnăngkiểmsoátcuộcsốngcủabảnthânhơn.

TONYSCHWARTZlàchủtíchkiêmCEOcủaTheEnergyProject,mộtcôngtyhỗtrợcáctổchứccungcấphiệusuấtcaobềnvữngbằngcáchđápứngtốthơnnhucầucủađộingũnhânviên.NhữngcuốnsáchmớinhấtcủaTony,BeExcellentatAnythingvàThePowerofFullEngagement(đồngtácgiảvớiJimLoehr),đềulànhữngcuốnsáchbánchạynhấtcủaNewYorkTimes.

→www.theenergyproject.com

“Trămhaykhôngbằngtayquen.”

—E.F.SCHUMACHER

HỎI&ĐÁP:

Họccáchsốngngoàivùngthoảimáicủabạn

—JoshuaFoer

Tácgiảcủanhữngcuốnsáchbánchạy,JoshuaFoer,khôngphảilàkiểutácgiảlặnglẽquansáttừbênlề.SaukhinhậnđượcdanhhiệuQuánquânghi

nhớcủaMỹvàonăm2005,Foerđãthấyvôcùngấntượngvớithếgiớilạlẫmcủanhữngtháchthứcvềhoạtđộngghinhớ(thẻtốcđộ,nhậndạngkhuônmặt,họcthuộclòngcácbàithơ)vàquyếtđịnhtựtrởthànhmộtchuyêngiaghinhớ.Vàonăm2006,ôngđãthànhcông,giànhchiếnthắngởphầnthẻtốcđộtrong1phút40giây.Trongquátrìnhluyệntập,FoerđãnghiêncứucùngvớiChuyêngiangườiAnhvềBộnhớ,EdCookevềcáchthứcnhữngngườitàigiỏinhất–từcácquánquânvềtrínhớtrongcáccuộcthiđếnnhữngvậnđộngviênhaycácbácsỹphẫuthuật–tiếpthunhữngkỹnăngmới.ChúngtôiđãtròchuyệnvớiFoervềlýdotạisaoviệcthúcđẩyconngườivượtrangoài“vùngthoảimái”củahọrấtcầnthiếtchoviệctạodựngchuyênmôntheothờigian.

Cácgiaiđoạncủaquátrìnhtiếpthukỹnăng

Trongnhữngnăm1960,cácnhàtâmlýhọcđãxácđịnhđược3giaiđoạnmàchúngtaphảitrảiquatrongquátrìnhtiếpthunhữngkỹnăngmới.Chúngtabắtđầuở“giaiđoạnnhậnthức”,trongđó,chúngtatiếpnhậnnhiệmvụ,khámphácácchiếnlượcmớiđểthựchiệnchúngtốthơnvàphạmphảirấtnhiềusailầm.Chúngtatậptrungvàonhữngviệcchúngtalàmmộtcáchcóýthức.Sauđó,chúngtachuyểnsang“giaiđoạnkếthợp”,khichúngtaphạmphảilỗiíthơnvànhậnthấymọithứđangdầntốthơn.Cuốicùng,là“giaiđoạntựtrị”,khichúngtachuyểnsangchếđộtựđộngvàđưakỹnăngrasauchiếctủtâmngôncủamìnhvàngừngchúýđếnnó.

Anhcóthểgiảithíchvềkháiniệm“Caonguyênbìnhổn”đượckhông?

Caonguyênbìnhổnlàđiểmmàkhichúngtađạtđếngiaiđoạntựquảnvàtựnhủmộtcáchcóýthứchoặcvôthứcrằng,“Tôicảmthấyổnvớikếtquảkhảquanmàtôiđãđạtđượctrongcôngviệc”,vàngừngchútâmđếnsựtiếnbộcủachúngta.Chúngtađềuđạttớitrạngtháibìnhổnnàytrongmọiviệcmìnhlàm.Chúngtahọcláixekhichúngtacòntrẻ,vàđầutiên,chúngtatiếnbộrấtnhanh,nhưngkhiđãláixethànhthục,chúngtangừngtiếnbộmộtcáchđángkể.

Cómộtsốnguyêntắckháiquátmàtấtcảcácchuyêngiasửdụngđểthúcđẩybảnthânvượtkhỏi“caonguyênbìnhổn”.Anhcóthểmiêutảvềchúngkhông?

Cácnhàtâmlýhọcđãnghiêncứunhữngchuyêngiatrongmọilĩnhvựckhảthimàbạncóthểtưởngtượngra,từnhữngvậnđộngviênđếncáchọasỹ,tớinhữngdoanhnhân.Họđãtìmramộtsốnguyêntắckháiquátđầybấtngờ,có

xuhướngđượcsửdụngtrongmọilĩnhvực.Nhữngnguyêntắcnàygiúpgiảithíchtạisaoviệcluyệntậpcủahọlạimangđếncáckếtquảtrongquátrìnhđạtđượccáccấpđộchuyênmônmànhữngngườikháckhôngđạtđược.Mộttrongnhữngpháthiệnquantrọngcủahọđólà,nếubạnmuốnlàmtốtmộtđiềugìđóhơn,bạnkhôngthểlàmnótronggiaiđoạntựtrị.Bởibạnkhôngtiếnbộđượcnhiềutronggiaiđoạntựtrị.Mộtđiềumàcácchuyêngiatrongnhiềulĩnhvựccóxuhướnglàmđólàsửdụngnhữngchiếnlượcđểgiữbảnthânhọkhỏibướcvàogiaiđoạntựtrịvàluônđitheohướngýthứccủahọ.Đólàcáchbạnchinhphụcnhữngcaonguyênbìnhổnnày.

Vìvậy,cácchuyêngiasẽchắcchắnrằnghọluônởtronggiaiđoạnđầucủaquátrìnhhọchỏi?

Mộtđiềumàcácchuyêngiatrongmọilĩnhvựccókhảnănglàmkhihọđangtrongquátrìnhthựchànhđólàhoạtđộngngoàivùngthoảimáivàquansátnhữngsailầmcủabảnthân.Nhữngtaytrượtvánxuấtsắcnhấtthếgiớiluôndànhnhiềuthờigianluyệntậpnhảyởmứchọchưalàmđượchơnnhữngtaytrượtkémhơn.Điềuđócũngđúngđốivớicácnhạcsĩ.Trongkhiphầnlớncácnghệsĩsẽngồiđểtậpluyện,chơinhữngđoạnmàhọđãgiỏi.Tấtnhiên,điềuđókhócóthểmanglạithànhcông.Nhưngnhữngnghệsĩgiàukinhnghiệmsẽcóxuhướngtậptrungvàonhữngphầnkhó,nhữngphầnmàhọchưachơitốt.Đểtrởnêntốthơnởmộtkỹnăngnàođó,bạnbuộcphảinỗlựcluyệntậpvượtrakhỏinhữnggiớihạncủabảnthân.

Nhữngchuyêngianàydànhbaonhiêuthờigianđểluyệntập?Rấtnhiềugiờ?Haychỉtậptrungvàođúngđiểm?

Khôngcócáchnàođểgiỏilàmviệcgìđóhơnmàkhôngdànhthờigiantươngxứngđểluyệntập.Tuynhiên,việcsửdụngthờigianhợplýcũngquantrọngnhưsốgiờbạndànhđểluyệntập.Nếukhôngnghiêmkhắcvớiviệctậpluyệncủabảnthânvàtậptrungvàonhữngphầnkhó,bạnsẽkhócóthểcảithiệnđượckỹnăngcủamình.

Anhtậptrungđượcvàonhững“phầnkhó”vớitưcáchmộttácgiảtrongsuốtsựnghiệpcủamìnhbằngcáchnào?

Tôiđãcốgắngtậptrungvàonhữngcâuchuyệncóthểthựcsựthúcđẩytôi.Vídụ,dựánsáchhiệntạibuộctôiphảidànhrấtnhiềuthờigiansốngởkhurừngnhiệtđớitạiCongovớibộlạcngườilùnBabenjele.Mỗingàyởđólàcảmộttháchthứcđốivớitôi.Nhưngnếukhôngthểtựthúcđẩymình,bạnsẽpháttriểnbảnthânbằngcáchnào?

Việcthuthậpcácphảnhồigiữvaitrònhưthếnào?

Cácchuyêngialuônkhaokhátvàpháttriểnmạnhmẽhơnnữadựatrêncácphảnhồithườngxuyênvàtứcthời.Mộtvídụchođiềunàycóthểđượctìmthấytronglĩnhvựcykhoa.Bạncóthểnghĩrằng,cácbácsỹcàngcónhiềuthờigianthựchành,thìhọcàngcótaynghềgiỏi.Tuyvậy,cómộtlĩnhvựcyhọcmàđiềuđócóvẻkhôngđúng:đólàchụpX-quangtuyếnvú.CácbácsỹthựchiệnchụpX-quangtuyếnvúđểxácđịnhkhảnăngmắcungthưởbệnhnhânkhôngcóxuhướngđưaradựđoántốthơnnếuhọcókinhnghiệmtrongviệcnày.Điềukhácbiệtnằmởphảnhồi.ViệcchụpX-quangtuyếnvúcóthểdiễnravàituần,vàitháng,hoặcvàinămtrướckhibácsỹđưarachẩnđoánbệnhnhânmắchaykhôngmắcbệnh.Mặtkhác,mộtbácsỹphẫuthuậtcóthểnhậnđượcphảnhồichínhxácvàtứcthời:Liệubệnhnhânsauphẫuthuậtcóbiểuhiệnphụchồisứckhỏehaykhông.Tuynhiên,cómộthướngđimớichovấnđềnày:CácbácsỹchụpX-quangtuyếnvúcầnđượcthườngxuyênthửnghiệmvớinhữngtấmphimchụpcũ,đểtừđó,họcóthểngaylậptứcnhậnđượcphảnhồivàhọchỏitừnó.

Anhđãhọchỏiđượcgìtừhuấnluyệnviêntrínhớcủamình?

EdCookelàmộttrongnhữnghuấnluyệnviêntrínhớtốtnhấttạichâuÂu.TôikhôngthểtrởthànhQuánquânTrínhớtạiMỹnếukhôngđượcanhấygiúpđỡ.Anhấythúcéptôitậpluyệnvàkhôngngừngphảnhồivềcáchtôicóthểcảithiệnhiệusuấtcủabảnthân.

Anhcónghĩmìnhcũngcóthểtựhuấnluyệnbảnthântốtnhưvậykhông?

Thậtkhóđểtrởthànhhuấnluyệnviêncủabảnthân,nhưngđiềuđókhôngphảilàkhôngthể.Điềucốtyếulàtaphảiđưaracáccơcấucungcấpthôngtinphảnhồikháchquan–vàsẵnsàngchấpnhậnnhữngphảnhồiđóvàtậndụngchúng.

Đôikhimộtcốvấnhoặcmộthuấnluyệnviênkhôngphảilúcnàocũngrảnhrỗi.Anhđưaracáchệthốngphảnhồitrongtìnhhuốngđóbằngcáchnào?

Khitựluyệncáchghinhớ,tôiluônthủsẵncácphiếutheodõihiệusuấtcủabảnthânrấttỉmỉ.Chúngchophéptôithấyđượcđiềugìhiệuquảvàđiềugìkhông.Nhữngconsốkhôngbiếtnóidối.

Hoạtđộngmộtcáchliêntụcngoàivùngthoảimáicủabảnthânlàmộtyêucầucao.Liệuanhcóbấtcứlờikhuyênnàovềcáchluôngiữđượcđộnglựcđểthúcđẩybảnthânkhông?

Nógiúpbạncómộtcáinhìnmạnhmẽvàrõnétvềđíchđến.Khimọithứbắtđầutrởnênkhókhăn,bạncầnphảicókhảnăngthấyđượcphầnthưởngđangđợimìnhởcuốihànhtrình.

JOSHUAFOERlàtácgiảcủacuốnsáchbestseller,MoonwalkingwithEinstein:TheArtandScienceofRememberingEverything.ÔngcũngcộngtácviếtbàichocáctạpchínhưNewYorker,NationalGeographic,Esquire,NewYorkTimesvànhiềunhàxuấtbảnkhác.ÔngcònlànhàđồngsánglậpAtlasObscuravàSukkahCity.

→www.joshuafoer.com

“Trongkỷnguyêncủanhữngthayđổimạnhmẽ,ngườihọchỏisẽnắmgiữtươnglai.”

—ERICHOFFER

Thayđổilạithóiquenhàngngàycủabạn

—ScottH.Young

Bạnđãlàmgìvàongàyhômqua?Nếugiốngnhưphầnđôngmọingười,bạncóthểsẽcốgắngtrảlờicâuhỏinàybằngcáchtậptrungvàonhữngquyếtđịnhmàbạnđãđưara.Cóthểbạnđãquyếtđịnhnánlạinơilàmviệclâuhơnhoặcđivềsớmhơn.Cóthểbạnquyếtđịnhgiảiquyếtmộtvấnđềkhókhănhoặcđốiđầuvớisếpvềmộtvấnđềmãichưađượcgiảiquyết.Nhữngquyếtđịnhcóchủđíchgiốngnhưvậyxuấthiệntrongtâmtrícủachúngtabởichúngtađãrấtnỗlựcđểđưarachúng.

Nhưngbạnquyếtđịnhsẽăngìvàobữasánghômquabằngcáchnào?Hoặcbạnsẽđiđườngnàođểđếnnơilàmviệc?Rấtcóthểlà,khôngcónhiềulựachọnđượcđưara.Bạnănbữasángmàbạnvẫnthườngăn.Bạnđilàmhàngngàytrênconđườngmàbạnvẫnthườngđi.

Nếunghĩkỹ,bạnsẽbiếtcóbaonhiêuquyếtđịnh“tựđộng”màbạnđưaramỗingày.Nhưngnhữngthóiquennàykhôngphảilúcnàocũngđơngiảnnhưvệcchọnmónchobữasáng.Sứckhỏe,năngsuấtlaođộng,vàsựpháttriểnnghềnghiệpcủabạnđềuđượchìnhthànhbởinhữngthứbạnlàmmỗingày–phầnlớnbằngthóiquen,khôngphảilựachọn.

Ngaycảnhữnglựachọnbạnđưaracóchủđíchcũngđềubịtácđộngmạnhmẽbởinhữngmôhìnhtựđộng.Cácnhànghiêncứuđãpháthiệnrarằngsuynghĩcóýthứcđượccoinhưlànguyênnhândẫnđếnhànhđộngcủachúngta,chứkhôngphảihệquả.Thayvìkíchhoạthoạtđộng,ýthứccủachúngtatìmcáchgiảithíchtạisaochúngtalạihànhđộngnhưvậyvớinhữngmứcđộthànhcôngkhácnhau.Điềunàycónghĩarằngngaycảnhữnglựachọnchúngtađưaramộtcáchcóchủýítnhấtcũngbịảnhhưởngmộtphầnbởinhữngmôhìnhvôthức.

Vìđiềunày,nhữnggìbạnlàmmỗingàytốtnhấtnênđượcxemxétnhưmộttảngbăngtrôi,vớiphầnnổilàcácquyếtđịnhcóýthức,cònphầnchìmcủatảngbănglànềntảngcủathóiquenvàhànhvi.Nhưngquanđiểmnàycũngkhôngquábiquan.Việcnhậnrarằngphầnlớncáchànhđộngcủachúngtađượckiểmsoátbởithóiquencóthểrấthữuích.Mộtkhibiếtđượcrằngcácmôhìnhđóchiphốiphầnđacuộcsốngcủabạn,bạncóthểbắtđầutìmcáchđểthayđổichúng.

Lậptrìnhsựhiệuquả

Khoảng10nămtrước,tôiđãpháthiệnramộtvấnđềtrongcuộcsốngcủamình.Tôiluônthấtbạitrongviệchoànthànhđượcnhữngmụctiêumàtôiđặtrachobảnthân.Tôimuốnlàmtốtdựánvốnrấtcầnthiếtchocôngviệc

kinhdoanhcủamình,nhưngtôiđãthấtbạitrongquátrìnhthựchiện.Giốngnhưđasốmọingười,tôiđổlỗinhữngthấtbạiđóchosựlườibiếnghoặcthiếuđộnglực.

Nhưngsauđótôihọchỏivềcácthóiquen.Hóaraýchílàmộtnguồnlựchữuhạn–mộtthứsẽcạnkiệtkhisửdụng.RoyBaumeisterđãtiếnhànhnhữngthínghiệmđầutiênvềhiệntượngnày,đượcbiếtđếnnhưlà“sựsuygiảmcáitôi”,chỉrarằngviệcsửdụngýchítronglĩnhvựcnàysẽgâykhókhănchoviệcsửdụngnóvàomộtcôngviệckhácsauđó.

Điềunàytươngứngvớinhữnggìtôiđãquansátởbảnthân.Mỗikhitôimuốncốgắnglàmtốthơnởcôngviệcnày,tôisẽthấtbạivớicôngviệckhác.Tôicảmthấynhưmìnhđangchơitròtunghứngcôngviệcnhưngluônlàmrơichúng.

Tạorathóiquensẽgópphầntạodựngsứcmạnhvôcùnghấpdẫn.Nếucóthểđảmnhiệmcáchoạtđộngtiêuhaoýchí,tôisẽthấtbạitrongviệcthựchiệnvàdầnbiếnchúngthànhthóiquenvôthức,sauđó,cóthểtôisẽphảisửdụng“contàukéo”ýchíđểthựchiệnnhữngviệckhác.

Cáchthayđổimộtthóiquen

Chìakhóagiúpthayđổimộtthóiquenlànhậnrasựthiếuhiệuquảcủaýchí.Điềuđókhôngcónghĩaýchílàthứkhôngcầnthiết,nhưngnólàmộtcôngcụkémhiệuquảhơnnhiềunhữnggìchúngtanghĩ.Bởiýchícủachúngtacógiớihạn,nógiúpchúngtatrởnênthôngminhhơntrongcáchhìnhthànhnhữngthóiquenmới.

Nhờđó,tôinhậnthấyrằngtốtnhấtnênđầutưmạnhvàogiaiđoạnđầutiêntrongquátrìnhhìnhthànhthóiquenmớiđểsauđó,nósẽhoạtđộngmộtcáchtựđộngmàkhôngcầnđếncácnguồnlựcvềkỷluậttựgiáccủabạn.Tôigọiđólànguyêntắctậptrung,vànóđingượclạinhữngphươngthứcmàmọingườisửdụngkhihọmuốnthayđổihànhvi.

Nguyêntắccủasựtậptrung

Tậptrungcónghĩalàchỉthayđổimỗilầnmộtthóiquen.Tôipháthiệnratốtnhấtnêndànhítnhấtmộtthángđểthựchiệnmộtthóiquentrướckhichuyểnsangthóiquentiếptheo.Vídụ,bạnmuốnthứcdậysớmhơn,tậpthểdụcthườngxuyênhơn,vàgiớithiệumộthệthốngtổchứcmớiởnơilàmviệc.Bạnnhậnrarằngnhữngnóiquenhiệntạicủabạndànhchoviệcngủ,sứckhỏevàcôngviệcđanghạnchếbạnvàbạnmuốntạoranhữngthayđổitích

cực.

Nếugiốngnhưđasốngười,bạnsẽbắtđầubằngviệcgiảiquyếtbavấnđềcùngmộtlúc.Điềunàycóthểhiệuquảtrongmộtthờigianngắn.Nhưngsaumộtvàituần,cóđiềugìđósẽkhiếnbạngặpsơsuấttrongcáchoạtđộngmới.Đầutiên,bạncóthểdựahoàntoànvàonỗlựcýchí,vìvậy,khimộthànhvikhôngđitheođúngýđịnh,nósẽquaytrởlạihànhvimặcđịnhmàbạnđãsửdụngtrướcđó.

Cómộtcáchhayhơn,đólàthựchiệnlầnlượtmỗithóiquenmới,chỉnêntậptrungvàomộtthóiquenmớitrongmộttháng.Thángđầutiên,bạntậptrungvàoviệcdậysớmhơn.Thángthứhailàvàoviệctậpthểdụcđềuđặnhơn.Thángthứbađếnlượthệthốngmớichocôngviệccủabạn.Mặcdùbangàycóthểkhôngđủđểđịnhhìnhmộtthóiquenmới(mộtnghiêncứuđãđưaraconsốtrungbìnhlà66ngàyđểhìnhthànhmộtthóiquen),nhưngítnhất30ngàycũngđủgiúpbạncầnđếnítnỗlựchơnnếugặptrởngại.

Mộtsốngườicóthểthấyphươngphápnàykháchậm,nhưngtrongthựctế,việchìnhthànhđượcmộtthóiquenchỉtrongmộtthánglàquánhanh.Trongmộtnăm,bạncóthể:

DậysớmhơnTậpthểdụcthườngxuyênhơnĂnuốnghợplýĐưaramộthệthốngsảnxuấtDànhthờigianluyệntậpcóchủđíchchonghềnghiệpcủabảnthânTrởnêncótổchứchơnĐọcmộtcuốnsáchhàngthángCắtgiảmthờigiansửdụngInternetvôíchLuôngiữhòmthưđiệntửcủabạntrốngCắtgiảmviệcxemtiviHọchỏinhữngkỹnăngmớiDuytrìviệcviếtnhậtký

Ngaycảnếubạnchỉthựchiện¼nhữngđiềutrongdanhsáchtrên,tôiđoánlàbạncũngcóthểtạonênthànhquảđángkểtrongcuộcsốngcủamình.Nguyêntắctậptrungđểthayđổithóiquenthựcsựkhônghềchậmchạp.Thựctế,nónhanhhơnnhiềuviệcđanxenthayđổinhiềuthóiquencùnglúc.

Nguyêntắccủasựnhấtquán

Cáinhìnsâusắctiếptheovềviệcthayđổinhữngthóiquenmangtênđiều

kiệnhóacổđiển.ĐâylàmộtnguyêntắctâmlýcơbảnđượcpháthiệnđầutiênbởiIvanPavlovthôngquathínghiệmnổitiếngcủaôngvớicácchúchó.Pavlovsẽrungchuôngvàsauđómangthứcănđếnchocácchúchócủaông.Chẳngbaolâu,nhữngchúchónàysẽchảynướcdãimỗikhinghethấytiếngchuôngkêu,mộtdựđoánvềviệcđượcchoăn.Hiệntượngchảynướcdãinàysẽtiếptụcngaycảnếuthứcănkhôngbaogiờđượcđưatới,chothấynhữngchúchóđãtựđộngthiếtlậpmộtmốiliênhệgiữatiếngchuôngvàthứcăn.

Bạncũngcóthểsửdụngđiềukiệnhóacổđiểnđểtăngtốcquátrìnhthayđổithóiquen.Bằngviệctạorathóiquen,bạnđangtậptrungvàosựnhấtquán,bạntăngtốcthờigiancầnthiếtđểhìnhthànhthóiquenmộtcáchtựđộng.

Đâylàlýdomànhữngchúchóbắtđầuchảynướcdãikhichuôngkêu.NếuTiếnsĩPavlovchỉrungchuôngmộtvàilần,hoặcmangthứcăndựatrênnhữnghànhđộngkíchthíchkhácnhau,nhữngchúchócóthểđãkhôngthiếtlậpmốiliênhệnàymộtcáchtựđộng.

Sựnhấtquánđồngnghĩavớiviệcbạncốgắngthựchiệnmộtthóiquentheocùngmộtcáchvàomọilần.Hãytưởngtượngbạnmuốnhìnhthànhthóiquentậpluyệncóchủđíchđồngnghĩavớiviệcbạntậptrungvàomộtkỹnăngkhókhănmàbạnđangcốlàmtốtđểphụcvụnghềnghiệpcủabảnthân.Giảsửbạnmuốntậptrungthựchiệnnótrongkhoảng3tiếngmỗituần.

Mộtcáchgiúpbạnthựchiệnviệcnàylàdànhmộttiếngmỗingày,3ngàymỗituần,khibạncóthờigianchothóiquenmớiđó.Trongmộtvàingày,bạncóthểlàmnótrướcgiờlàm,hoặcđôikhivàocuốituầnnhưngcũngcóthểvàocácngàytrongtuần.Điềunàycóthểmanglạihiệuquả,nhưngkhôngnhấtquán.Vàkếtquảlà,bạncóthểcầnnhiềuthờigianhơnđểhìnhthànhthóiquen.

Thayvàođó,hãytưởngtượngrằngbạndành35phútmỗingàysaugiờlàmviệcđểtậpluyệnkỹnăngnày.Giờđây,thóiquennàyđãtrởnênnhấtquán.Nóđượcthựchiệnvàocùngcácngàytrongtuần,trongcùngđiềukiện,chínhxáctheomộtcách.Bạnsẽkhôngmấtquánhiềuthờigiantrướckhitậpluyệnthóiquencủamìnhsaugiờlàmnhằmbiếnnótrởthànhmộtthóiquentrongngàycủabảnthân.

Vớisựtậptrungvàtínhnhấtquán,bạncóthểthayđổinhữngthóiquencủamình.Bằngcáchthayđổithóiquen,bạncóthểthayđổicáchànhvikiếmsoátphầnlớncuộcsốngcủabạnvàcuốicùnglàxácđịnhđượcthànhcông

củabảnthân.

SCOTTH.YOUNGtừngnghiêncứuvềkhoahọchọchỏi,thayđổithóiquenvànăngsuấthiệuquảkhimới17tuổi.Ôngđãviếtrấtnhiềusáchđiệntử,trongđóbaogồmHolisticLearning,hiệncósẵntrênwebsitecủaông.

→www.scotthyoung.com/blog

“Thayđổisẽdẫnđếntầmnhìnnhiềuhơnlàtầmnhìnsẽdẫnđếnthayđổi.”

—MILTONERICKSON

Hãyviếtnhậtkýđểtạorachấtxúctácchosángtạo

—TeresaAmabile,StevenKramer&ElaBen-Ur

AndyWarholcóđiểmgìtươngđồngvớitướngGeorgePattontrongThếchiếnII?VàhọđềucóđiểmchungnàovớinhàcảicáchCheGuevara,nhàthiếtkếcótầmnhìnxaBuckminsterFullerhaynhàvănVirginiaWoolf?Đó

làtấtcảhọđềuviếtnhậtký.

Điềuthúvịlà,mặcdùnhậtkýđượcrấtnhiềungườitrongrấtnhiềungànhnghềsửdụng,nhưngsốlượngngườiviếtnhậtkýgắnliềnvớicôngviệcsángtạolạirấtít.Wikipedialiệtkê223ngườiviếtnhậtkýđángchúý;nghềnghiệpchínhcủamộtnửatrongsốhọlàvềsángtạo.Khôngchỉbaogồmnhàvăn,nhữngngườiviếtnhậtkýnhưmộtviệctấtyếu,màcảnhữnghọasỹ,nhàđiêukhắc,nhàkhoahọc,kiếntrúcsư,nhàthiếtkế,nhạcsỹ,v.v...NhiếpảnhgiavĩđạingườiMỹ,EdwardWestonđãviếtđềuđặncuốnDaybookscủaôngtronggần30năm.

Điềuđókhôngphảingẫunhiên.Mộtcuốnnhậtkýlànơimọingườicóthểgiảikhuâyvàkhơinguồncảmhứng,cócáinhìnsâusắcđốivớinhữngmôhìnhnổibật,vàcóđộnglựcđểđạtđếnđượcnhữngtầmcaosángtạomới–nếubạnbiếtcáchsửdụngnó.

Tạisaolạiphảiviếtnhậtký?

Nhữngngườisángtạothườnglàmviệcđộclập,khôngcónhữngđồngsựcóthểgiúpnắmbắthoặcpháttriểncácýtưởng.Nhưngngaycảmộtnhómvàmộttổchứccũnghiếmkhicungcấpchonhữngngườisángtạotrongthờigiancầnthiết,sựthấuhiểuvàkiênnhẫnđểnuôidưỡngnhữnghạtmầmýtưởngcủahọ.

Mộtcuốnnhậtkýcóthểgiúplấpđầycáckhiếmkhuyết.Nócóthểđóngvaitrònhưmộttấmcáchâmvàmộtngườiđồnghànhsẽkhôngbaogiờquênnhữnggìbạnnói.Nhữngthứđãtừngbịcôlậphoặcbỏquatrởthànhnhữngýtưởngtiềmnănglâudàivàmạnhmẽ.

Phươngtiệnphổbiếntưtưởngnàycórấtnhiềuchứcnăng,chứcnăngđơngiảnnhấtlàlênkếhoạch.RấtnhiềubàiviếttrongcuốnTheDaybooksofEdwardWeston(tạmdịch:NhậtkýcủaEdwardWeston)đãtiếtlộôngđangtậptrungvàonhữnghànhđộngtươnglaiđểtốiđahóacáccơhộinổibật.

Nhữngphầntríchtrongcuốnnhậtkývànhữngbứcảnhsẽđượcxuấtbảntrongsốratháng8củatạpchíCreativeArt...Dườngnhưnhữngmaymắncủatôilàthayđổivìnhữngđiềutốtđẹphơn.Giờđây,tôicầnphảidànhtấtcảthờigianrảnhcủamìnhđểcắtsửabảnthảo.

–EdwardWeston,23tháng05năm1928.

Đươngnhiên,Westoncóthểsửdụngmộtcuốnlịchđơngiảnhoặcmộtdanh

sáchviệcphảilàmđểlênkếhoạchchonhữngbướctiếptheo.Nhưnghãychúýđếnnhậnxétcủaôngrằngmaymắncủaôngdườngnhưđangthayđổi.Điềumàmộtcuốnlịchkhôngthểmanglạihiệuquả,nhưngmộtcuốnnhậtkýthìcóthể,đólàgiúpbạnsuynghĩvềbứctranhcuộcđờibạnvàcôngviệcsángtạocủabạn–nónằmởđâu,nócóýnghĩagì,vàđâulàđườnghướngmàbạnmuốnnónắmgiữ.

Nhữngcuốnnhậtkýcóthểlànhữngcôngcụđặcbiệthữuíchđểnắmgiữmộtcáchchínhxácnhữngsựkiệntíchcực.Trongcuốnsáchcủaông,Thinking,FastandSlow(Tưduynhanhvàchậm,đượcAlphaBooksmuabảnquyềnvàpháthành),nhàtâmlýhọcDanielKahnemanđãphânbiệtgiữatrảinghiệmvàtrínhớ,ghichúrằngbộnhớcủamộtngườivềmộttrảinghiệmcóthểđượcthayđổimộtcáchdễdàng.Kahnemanmôtảmộtngườicóthểtậnhưởngmộtbuổihòanhạctớitậnphútcuối,chođếnkhicómộttiếngđộngrấtkhóchịutrongsảnhbuổihòanhạcxuấthiện.Ngườiđànôngđónóirằngtiếngđộngnàyđãlàmhỏngcảbuổinghenhạccủaanhta.Nhưngthựctếkhôngphảivậy,đươngnhiên,anhtađãtậnhưởngbuổihòanhạcchođếnthờiđiểmtiếngđộngxảyra.Chínhbộnhớcủaanhtađãlàmhỏngbuổihòanhạcđó.

Bằngviệcviếtnhậtkýhàngngày,bạnsẽgiảmđượcnguycơmàmộtsựkiệnnàođógầnđâynhấtsẽlàmthayđổikýứccủabạnvềtrảinghiệmtrongngày.Vìvậy,khibạncảmthấymìnhvừahoànthànhmộtđiềugìđó,hãyviếtnórangay,trướckhimộtkháchhànghoặcmộtngườichỉtríchcócơhộiđểnóiđiềugìđólàmgiảmcảmgiácvềsựtiếnbộ.

Đâylàmộttrongnhữnglýdoquantrọngnhấtđểviếtmộtcuốnnhậtký:nócóthểgiúpbạnýthứchơnvềsựtiếnbộcủamình,dođó,trởnênthíchthúvớingàylàmviệccủabạn.Theobàiviếtsau,Westonnhậnxétvềcáchmàkỹthuậtchụpảnhcủaôngđãđượccảithiện,chophépôngkhiếnnghệthuậtngàycànghiệuquảvàđánghàilòngbằngcáchnào.

Tôitinmìnhđãkhôngngoakhinóirằngnhữngđiềutiêucựclànhữngđiềuquantrọngnhấtmàtôiđãtừnglàm...Kỹthuậtcủatôiănkhớpvớicáchnhìncủatôi–haihoặcbađiềuhơiquáthờigian,nhưngcóthểxuấtbảnđượcmàkhôngcầnchỉnhsửa...

–EdwardWeston,23tháng05năm1928.

Trongnghiêncứucủachúngtôivềnhữngcuốnnhậtkýcủahơn200chuyêngiađangtậptrungvàocácdựánsángtạobêntrongnhữngtổchức,chúngtôi

pháthiệnrarằngđộnglựcquantrọngnhấtlàcóđượcsựtiếnbộtrongcôngviệc.Khinhữngchuyêngiatựnhìnthấybảnthânhọtiếnbộởthứmàhọquantâm–ngaycảsựtiếnbộđórấtnhỏ–họchắcchắnsẽcảmthấyhạnhphúchơnvàcànggắnbóvớicôngviệccủahọ.Hơnnữa,khivuivẻhơnvàchuyêntâmhơn,họsẽđưaracácýtưởngmớihơnvàgiảiquyếtnhiềuvấnđềmộtcáchsángtạohơn.ĐólàlýdotạisaoWestonđãrấtphấnkhởikhinóirằng“kỹthuậtcủatôiănkhớpvớitầmnhìncủatôi.”

Đểđưaracácýtưởngdùlớnhaynhỏvàđểbiếnchúngthànhhiệnthực,bạncầnphảikhônglolắngvềnhững“điềunhỏnhặt”,cảmgiácvềsựtiếnbộvàhướngđi,cũngnhưmộttầmnhìnxavềcuộcsốngcủabạn.TrongChukỳviếtNhậtkýtrongphầntiếptheo,chúngtôisẽtómtắtbachứcnăng(vàmộtsốchứcnăngkhác)màmộtcuốnnhậtkýcóthểđảmnhiệm–nếubạnthựcsựgắnbóvớinó.

Chukỳviếtnhậtký

2Cáchsửdụngcuốnnhậtkýcủabạn

Cuốnnhậtkýcủabạncóthểchỉhoạtđộngnhưmộtphươngtiệnphổbiếntưtưởngnếubạnsửdụngnóđềuđặn–vàlắngnghenó.Đốivớiđaphầnchúngta,giữthóiquenviếtnhậtkýcóthểrấtkhó,đặcbiệtkhimớibắtđầu.Ngàycảnhữngngườichuyênviếtnhậtký,nhưnhàvănngườiScotlandcủathếkỷXIX,WalterScott,cũngcũngđãphảiđấutranhđểtiếptụcviếtnhậtký.

Khixaonhãngviệcviếtnhậtkýtrong2hoặc3ngày,tôiđãcạndầnnhiệthuyếtđểviếttiếp,vàbỏtrắngnótrongnhiềungàyvànhiềutháng...

–SirWalterScott,ngày1tháng1năm1829

Hìnhthànhthóiquenviếtnhậtkýđơngiảnlàmộtviệcrấtquantrọng,nósẽgiúpbạnpháttriểnbảnthândễdànghơnvàtựthúcđẩybảnthânnhiềuhơn.Chúngtôikhuyênbạnnênbắtđầubằngbướctiếnđơngiản.Thayvìtuyênbốsẽthựchiệnnótrongquãngđờicònlại,hãycamkếtviếtnhậtkýcủabạnmỗingàytrongmộttháng.Việcbạnbỏviếthômnaysẽkhiếnbạndễdàngtừbỏvàongàytiếptheo,nhưScottđãlýgiảichosựmấttinhthầncủamình.

Chọnthờiđiểmthíchhợp,khoảng10phútchobảnthân.Lýtưởngthì,khunggiờnàynênnhấtquánmỗingày,đểgiúpbạnxâydựngthóiquen.Vàđểhìnhthànhnêntácnhânkíchthíchbộnhớđểbạnkhôngquên.Mộtvàichươngtrìnhviếtnhậtkýtrựctuyếnsẽnhắcnhởbạnhàngngày.Hoặcbạncóthểđểcuốnnhậtkývàbútngaycạnhbàncủamình.Bạnsửdụngphươngtiệnnào

khôngquantrọng,miễnsaobạnthíchthúkhisửdụng.

Mộttrởngạikháclàviệcnghĩrathứđểviết.WalterScotttiếptụcdòngnhậtkýphíatrên:

Trongkhoảngthờigiannày,khôngcógìđặcbiệtdiễnracầnghichúlại.Cùngnhữnghoạtđộngấy,nhữngtrògiảitríấy...Tôirấtkhónghĩkhicầmbútlênvànghingờliệucóđángghilạinhữngthứvônghĩanhưvậykhông.Nhưngtôighétbịđánhbạivậynênhãythiếtlậpmộtthóiquentốthơn!

–NgàiWalterScott,ngày1tháng1năm1829

Bạnnênviếtgì,đặcbiệtlàtrongnhữngngàymàbạncảmthấynhưchẳngcógìđángđểghilại?Hãyviếtvềđiểmnổibậtnhấttrongmộtngày;chắcchắnmỗingày,đềucómộtđiềugìđóxảyra.

Khôngcómộtcôngthứcthầnkỳnào,nhưđãđượcchứngminhvớivôvànđiềuđángkinhngạcmàcácchuyêngiaviếtnhậtkýnổitiếngtậptrungvào.Nhưngnghiêncứucủachúngtôichothấyviệcphảnảnhvàviếtvềbấtkỳđiềugìdướiđâyđềurấthữuích:

Sựtiếnbộ,ngaycảmộtbướctiếnnhỏtrongcôngviệcmàbạnquantâmBấtcứaihoặcbấtcứđiềugìđãgiúphoặccảntrởsựtiếnbộcủabạnNhữngmụctiêuvàkếhoạch,đặcbiệtmộtkếhoạchđểđạtđượcsựtiếnbộvàongàymaiNhữngvấnđềhoặc“nhữngviệccầnlàm”màcóthểlànguyênnhânkhiếnbạncăngthẳngvìchúngthườngxuyênxoáyquatâmtríbạnBấtcứthứmanglạichobạnniềmvuihoặcsựhàilòng,ngaycảnếunóchỉlàmộtthờikhắcthoángqua.

Dùhànhđộngsuynghĩvàviết,bảnthânnó,cóthểrấtcólợi,nhưngbạnsẽnhânsứcmạnhcủacuốnnhậtkýlênnếubạnxemlạinómộtcáchthườngxuyên–nếubạnlắngnghenhữnggìcuộcsốngcủabạnđangnóivớibạn.Theođịnhkỳ,cóthểlàmộtthángmộtlần,hãydànhthờigianđểthưgiãnvàđọclạinhữngtrangnhậtkýcủamình.Vàvàodịpnămmới,hãyhìnhthànhthóiquenhàngnămbằngcáchđọclạinhữnggìcủanămcũ.Chúngtôitinbạnsẽvôcùngấntượngtrướcnhữngsuynghĩsâusắcmàbạncó,đặcbiệtnếubạnđangtìmkiếmmộtsốđầumốiquantrọng.

Hãycảnhgiácvớinhữngmôhìnhmớinổi,vàghilạichúngnếubạnbắtgặp.Cókiểudựánnàomàbạncảmthấysẽtạorasựtiếnbộđặcbiệtổnđịnhhoặc

cảmthấyđặcbiệtgắnkết?Cụthể,hãythửxácđịnhnhữngnguồnýnghĩatuyệtvờinhấttrongcôngviệccủabạn–mộtdạngdựánmàbạncảmthấymìnhthựcsựtạonênsựkhácbiệt.Chúnglànhữngmanhmốivềnhữngthứsẽthúcđẩybạnmạnhmẽnhấtvàđiểmbạncầntậptrungnănglượngđểđạtđếnsựtiếnbộtrongtươnglai.

Cómộtýtưởngcóvẻđầyhứahẹn–cólẽlàmộtýtưởngmàbạnhoàntoànđãlãngquên?Điềunàycóthểbáohiệurằngnhữnggìbạnđãtừnghọchỏikểtừkhicóýtưởngđó,hoặcnhữnggìđãthayđổitrongthếgiớiquanhbạn,hiệnkhiếnnócógiátrịvàkhảthihơn.

Theodõinhữngtiếnbộcủabảnthâncũngnhưnghềnghiệpcủabạn,nhữngtiếnbộmàkhôngthểđượcnhìnthấyquatừngngày.Việcnhìnthấysựtiếnbộđócóthểlàmộtđộnglựcthúcđẩymạnhmẽ.

Tìmkiếmcácvấnđềvàtrởngạithườngxuyên;lênkếhoạchtấncôngchúng.Tậptrungvàonhữnghànhđộngngắnhạn–mộtđiềumàbạncóthểlàmtrongngàykếtiếp–vàhànhđộngdàihạn–điềumàbạncóthểlàmtrongthángtiếptheo.

Cuốicùng,chophépbảnthânmộtvàiphútđểcảmthấyhàilòngvớinhữngkỹnăngmàbạnđãpháttriểnvàbiếtơnnhữngngườiđãgiúpđỡbạn.Đâylàcuộcsốngcủabạn,hãythưởngthứcnó.Tậptrungvàocácchủđềquangày,màkhiđanxenchúnglạivớinhau,chúngsẽtiếtlộnhiềuđiềuvềnhữnggìbạnđãđạtđượcvàconngườibạn.Tuyệtvờinhấtlà,khinhìnthấycâuchuyệnxuấthiện,bạncóthểchủđộngtạorathứmàbạnmuốntạoravàconngườibạnmuốntrởthành.

TERESAAMABILElàgiáosưkiêmgiámđốcnghiêncứutạiTrườngKinhdoanhHarvardvàđồngtácgiả,vớiSTEVENKRAMER,cuốnsáchTheProgressPrinciple.Họlàcácnhàtâmlýhọc,nghiêncứunhữnggìkhiếnconngườihạnhphúc,đượcthúcđẩy,làmviệchiệuquảvàsángtạotrongcôngviệc.

→www.progressprinciple.com

ELABEN-URlàmộtnhânviêncó13nămkinhnghiệmlàmviệctạiIDEO(Côngtytưvấnđổimớivàthiếtkế)đồngthờilàgiáosưtạiOlinCollege.Thôngquacôngtycủabà,i2iExperience,bàlàmviệcnhưhuấnluyệnviênkiêmtưvấnvềđổimớithiếtkếlấyconngườilàmtrungtâm.

→www.i2iexperience.com

Bíquyếtbỏtúi

Xâydựngchuyênmôn

•Ngừngcốgắngđể“trởnêntốt”

Hãychophépbảnthânbạnđượcphépmắclỗi.Mộtkhingừngcốgắngtrởnêntốt(vàtrôngcóvẻthôngminh),bạncóthểtậptrungvàonhữngtháchthứcthúvịcóthểgiúpbạntrởnêntốthơn.

•Chạyhếttốclựcđểđạtđếnsựtinhthông

Dànhthờigianđểthườngxuyên“chạynướcrút”chonhữngcôngviệcmàbạnquantâmnhấtthuộcnhữngdựánhoặckỹnăngquantrọngmàkhôngbịphântán.Sauđóhãythưởngchobảnthânmộtgiờnghỉngắn.

•Tránh“caonguyênbìnhổn”

Tậptrungluyệntậpnhữngcôngviệckhókhănkhipháttriểnnhữngkỹnăngmới.Nhờáplực,bạnbiếtmìnhtiếnbộrasaotrongnhữnglúcgặpkhókhăn.

•Khaokhátnhữngphảnhồi

Đưaramộtphươngthứcthuthậpphảnhồi–dùbạntựtheodõinhữngtiếnbộcủabảnthânhaythuêmộthuấnluyệnviên.Đólàyếutốcầnthiếtnhấtđểpháttriểnvàhọchỏi.

•Biếnviệctạodựngthóiquentrởthànhmộtthóiquen

Cốgắngthayđổimộtthóiquenquantrọngtrongvòngmộttháng.Nếucóthểtạoranhữnghànhvigiúpbạnlàmtốtcôngviệcmộtcáchtựđộng,thìviệcđạtđượcthànhcônghơnnữasẽrấtdễdàng.

•Việcquansátthườngnhậtdẫnđếnsựtiếnbộ

Theodõisựtiếnbộcủabạnbằngviệcbỏravàiphútmỗingàyđểviếtnhậtký.Việcthựchànhnàysẽgiúpbạnxácđịnhđượcnhữngtrởngại,quansátcácmôhìnhvàkhảochứngthànhcông.

ChươngIII.Nuôidưỡngcácmối

quanhệ

Gâydựngnhữngmốiquanhệvàmạnglướiliênminhđểhỗtrợcôngviệccủabạn

NhưnhàthơJohnDonneđãviết,“Khôngailàmộthònđảo”.Dùchúngtacóthểtrầmtrồtrướcnhữnghuyềnthoạivềnhữngthiêntàisángtạođơnđộc,thìđócũngchỉlàmộthuyềnthoạimàthôi.Sựthựclà,khôngmộtcánhân(hoặcmộtýtưởng)nàocóthểpháttriểntrongmôitrườngchânkhông.Cácmốiquanhệ,nhữngtìnhbạnvànhữngsựhợptáclàcácnhântốquyếtđịnhhạnhphúctrongđờisốngcánhânvàthànhcôngtrongsựnghiệpcủachúngta.

Nóimộtcáchđơngiản,nhữngcơhộisẽđiquamọingười.Nếumuốnmộtcôngviệc,nhữnggìbạncầnlàngườisẽthuêbạn.Nếumuốncóvốnđểkhởinghiệp,nhữnggìbạncầnlàmộtnhàđầutư.Nếumuốnbánsảnphẩm,kháchhànglànhữnggìbạncần.Tạimỗigiaiđoạntrongsựnghiệp,dùchođangtìmkiếmbấtcứmứcđộcơhộihoặcpháttriểnnào,chúngtađềuphụthuộcvàonhữngmốiquanhệđểthúcđẩybảnthântiếnvềphíatrước.

Đểđạtđượcmọiđiềumàchúngtacókhảnăng,chúngtacầngiànhđượcmộtnhómcácđồngminhđểđồnghànhtronghànhtrình,traoquyềnchonhữngđồngnghiệpvàkháchhàngđểhọcungcấpchochúngtanhữngphảihồichânthựcnhất,xâydựngnhữngđộingũcộngtácsởhữumộttầmnhìnhướngtớiquanđiểmmớivàcácmạnglướiquanhệgồmnhữngngườiquenvớisựrộnglượngvàsựxácthực.

Trongthếgiớihìnhthànhnênsựcộngtác,ngườimàchúngtatrangbịquanhmìnhsẽxácđịnhmứcđộthànhcôngcủachúngta.

Đềnghịgiúpđỡtrênhànhtrình

—SteffenLandauer

Rấtnhiềungườisángtạocoicôngviệccủahọchủyếulàmộtnỗlựccá

nhân.Họcoithứcógiátrịnhấtmànhữngngườikháccóthểlàmchohọlàđểhọđượcyên.Tấtnhiên,cólúc,phầnlớnchúngtađềucảmnhậntheocáchđó.Saucùng,chỉduynhấtngườicóthểcầmbúthoặcngồitrướcbànphímvàtronglĩnhvựcsángtạocôngviệctốtnhấtthườngphảnánhquanđiểmcánhânmạnhmẽhơnmộttậpthể.

NhưAlbertEinsteinđãviết,“Mọithứthựcsựvĩđạivàđầycảmhứngđượctạorabởinhữngcánhâncóthểlàmviệctựdo.”Rấtnhiềuchuyêngiasángtạođãdựatheocâunóinàyđểtheođuổinhữngdựáncủariênghọ.Nhưngnếuphươngpháptiếpcậnnàyđượctheosátmộtcáchchặtchẽ,thìchúngtacóthểbỏlỡnhữngsựgiúpđỡgiátrịcóthểgiúpchúngtathúcđẩycôngviệccủabảnthân.

Mộtvàinămtrước,tôiđãđăngkýthamgiamộthộithảodànhchonhữngngườikểchuyệnđượcdẫndắtbởiJayO’Callahan,mộtngườikểchuyệnnổitiếng.Gầnđây,tôiđãthựchiệnvàichuyếndulịchquachâuMỹ,châuÁvàPatagoniavàđangtìmkiếmsựgiúpđỡtrongviệcđưanhữngtrảinghiệmnàyvàocáccâuchuyện.Cảtángườikhôngquenbiếtnhauđãgặpgỡvàdànhmộttuầnđểlàmviệccùngnhauvớirấtnhiềubàitậphoặcphần“đốiđápnhanhtrí”–trong2phút,bạnphảimôtảmộtdạngtrảinghiệmnhấtđịnhmàbạncó–vàcũngkểvềnhữngcâuchuyệnmàchúngtôiđãchuẩnbịchohộithảo.Nhữngcâuchuyệnnàygồmcónhữngtrảinghiệmcánhânnhưnhữngtrảinghiệmdulịchcủatôi,đếnnhữngcâuchuyệntruyềnthôngtừkhắpnơitrênthếgiới.Cómộtchấtxúctáctuyệtvờivàchúngtôiđãquyếtđịnhsẽhộingộvào6thángsau.Mộtcuộchộingộsauđó,vàtiếptheolàmộtcuộcgặpkhácvàvớisựngạcnhiêncủatấtcảmọingườitrongnhóm,chúngtôiđãđánhdấukỷniệmlầnthứ20sauđólàlầngặpthứ40củachúngtôi.

Tôicóvẻkhônggiốngnhữngthànhviênkhácbởitôiluônthậntrọngtrướccácnhómđượctổchứcnên;tôithíchđượctươngtácvớicáccánhânvàthíchthúkhidànhthờigianmộtmình.Trênthựctế,nhữngcâuchuyệnmàtôiđangcốđịnhhìnhdựatrên3nămdulịchmộtmìnhvòngquanhthếgiới.Tuynhiên,khisuynghĩvềkhoảngthờigian20nămthamgiavàonhómkểchuyện,tôiđãrấtấntượngtrướcsựhữuíchmànhómmanglạichotôivànhữngthànhviênkhác.

Sựgiúpđỡnàyxuấthiệndướinhiềudạngthứckhácnhau.Trongnhữngdựáncánhân,thườnglànhữngcâuchuyện,chúngtôiđãnhậnđượcnhữnghướngdẫnvôgiá–sựgiúpđỡtronglĩnhvựcmàchúngtôicònhạnchế,hoặcnhữnglờiđộngviênđơngiảnđểchúngtôitiếptụccốgắng.Dùvậy,

đôikhisựhướngdẫntrựctiếpvàcụthểhơn.TôivẫnnhớcáchmàtôivậtlộnđểviếtnêncâuchuyệnvềnhữngchuyếnđicủatôiđếnPatagonia,vàmộtthànhviênđãchorằngtôiđangbỏquanhữngphầnthúvịnhấtcủacâuchuyện,cảmgiácsợhãivàbénhỏcủatôitrướckhungcảnhrộnglớnvàcằncỗi.

Nhưmọikhi,tôirờicuộcgặpmặtgầnđâynhấtcủachúngtôi.Tôicảmthấynhưđượctiếpthêmnănglượngbởihộithảonàyvàvôcùngngạcnhiêntrướckhảnănggiúpđỡnhữngngườikhácvàviệcnhậnđượcsựgiúpđỡ.Sauđó,tôibắtđầutựhỏitạisaonhữngđiềunhưthếnàykhôngdiễnranhiềuhơntrongcuộcsống,đặcbiệtgiữanhữngngườicócácdựánmàhọđammêtheođuổi.Đócóphảilàbởichúngtachỉđơnthuầnkhôngquantâmđếnsựgiúpđỡcủanhữngngườikhácđốivớicôngviệccủamình?Haychúngtakhôngcókhảnănggiúpđỡ?Hoặcđơngiảnchỉlàbởichúngtangạiđềnghịđượcgiúpđỡ?

Côngviệchàngngàycủatôidiễnratronggiớidoanhnghiệp,vớitráchnhiệmtốiđahóasựhọchỏichomộtcôngtytoàncầu.Côngviệcthườngkhákhácsovớihộithảokểchuyệnởnhiềukhíacạnh,nhưngtôiđãtìmramộtlượnglớnsựtươngđồngđángngạcnhiên.Đặcbiệt,cómộtcâuhỏiphổbiếnvềtầmquantrọng:Làmthếnàochúngtacóthểnhậnramộtcáchtốtnhấtgiátrịmànhữngngườikháccóthểbổsungvàotrongsựpháttriểncácdựáncủachúngtavàbảnthânchúngta?

Tronglĩnhvựckinhdoanh,cómộtđánhgiángàycàngtăngvềvaitròmànhữngngườikhácnắmgiữ.Mộtdấuhiệucủađiềunàyđólàsựgiatănghuấnluyệnđiềuhành,tiềnđềcơbảncủanólànhữngngườikhácđóngmộtvaitròvaitrọngtrongviệcgiúpđỡchúngtađạtđếnnhữngtiềmnăngcủabảnthân.Nhữngngườinàycóthểđồngthờilàhuấnluyệnviênchuyênnghiệp,huấnluyệnviênđồngđẳng,hoặcđơngiảnlàbấtkỳaicóthểchobạnnhữngphảnhồihữuích.Sựphổbiếncủaphảnhồi360độlàmộtvídụ,trongđócôngtymờinhữngngườicómốiquanhệchặtchẽnhấtvớibạnđểđưaranhữnglờikhuyênvềcáchbạnđạtđếntiềmnăngcủamình.

Tuynhiên,rấtnhiềunhữngngườitronggiớisángtạo,dànhquánhiềuthờigianlàmviệcmộtmìnhvàsẽkhôngbaogiờđượcchỉdẫnbởinhữnghuấnluyệnviênhoặcnhậnđượcnhữngphảnhồithườngxuyên.Đốivớinhữngcánhânđó,dướiđâylàmộtvàihànhđộngđángđượcxemxétđểnhậnđượcsựgiúpđỡcủanhữngngườikhác:

Tìmkiếmbạnđồnghành.Cómộtphầnkhôngnhỏcủamaymắnđểgiúp

nhómkểchuyệncủachúngtôiđếnđượcvớinhau,nhưngkhôngcầndựavàocơmayđểtìmđượcngườicóthểgiúpbạn.Cóthểlàbạncầnphảivượtquađượcmộtkhókhăntrongmộtdựáncụthểnàođó,lúcnàybạncầnđếnsựgiúpđỡcàngcụthểcàngtốtvàngườiđượccholàtốtnhấtđểđưarasựgiúpđỡđó.Cũngcóthểlàbạnđangkiếmtìmnhữnglờikhuyênhữuíchhơnvềviệckhámpháramộthướngđisángtạomới.Bấtkểnhucầucủabạnlàgì,thìviệcchọnlựanhữngngườiđồnghànhcũngrấtquantrọng:Họsẽnóivớibạnsựthậtchứ?Córấtnhiềulýdomọingườithấtbạitrongphầnkiểmchứngnày–chấtlượngmốiquanhệcủabạn,vịtrícủahọtrongtổchức,đặcđiểmtínhcáchcủahọ-nhưngcórấtnhiềunhữngcánhânphùhợp,vớinhữngngườimàbạnngồiuốngcàphêhoặcăntối,lạikhôngphảilànhữngngườitrợgiúplýtưởng.Nhậnthứcmộtcáchcụthểvềsựgiúpđỡmàbạnđangtìmkiếmvàhọccách“thử”mọingườichođếnkhibạntìmđượcthứmàbạncần.

Đềnghịgiúpđỡ.Điềunàycóthểkhókhănđốivớinhữngngườicoicôngviệcsángtạonhưmộtđammêcánhânvàbấtcứđềnghịhỗtrợđềulàdolườibiếngvàhènnhát.Nếubạnnghĩvềnhữngđiềunàyvàcóthểvượtquanó,bạnrấtcóthểgặpđượchaibấtngờ:đầutiên,mọingườiđềusẵnsànggiúpđỡvàthứhai,sựgiúpđỡđósẽtrởnênhữuíchhơnnhiềusovớisứctưởngtượngcủabạn.Trongmọitrườnghợp,điềuđầutiênbạnphảilàmlàđềnghị.Điềutồitệcóthểxảyralàmộtaiđósẽtừchốihoặcđưaranhữnggợiýkhônghữuíchvàcóthểbịphớtlờ.

Xâydựngmộtcơcấuhợptác.Điềunàycóthểtựđượchìnhthànhnếumộtcuộcgặpduynhấtcóthểcungcấpmọiđiềubạncần.Dùvậy,mộtsựcamkếtrộngrãihơnsẽrấthữuích.Nhómkểchuyệncủachúngtôiđãđưaracơcấugặpmặtthườngxuyênhailầnmộtnăm,vốnrấtcóhiệuquảđốivớichúngtôi.Ngoàira,mộtvàicơcấunhỏhơncũngđãđượcpháttriểntrongnhóm.Hainhómthànhviêngặpnhauhaituầnmộtlầnchocácbuổihuấnluyện90phút,chiađềuđểmỗicánhâncóthểđượchuấnluyệnbởimộtngườikhác.Cơcấunàyđãtồntạitrongnhiềunămbởimỗingườiđềunhậnthấynórấthữuích.Đốivớicáchuấnluyệnviênđiềuhànhchuyênnghiệp,cơcấunàythườnglàlịchcáccuộcgặpmặthàngtháng.Quantrọnglàmộtcấutrúcthườngxuyênphụcvụmụcđíchhợptácthườngrấthữuích,đươngnhiên,trừkhibạnlàngườiđơngiảnkhôngthểchấpnhậnđượccơcấunày,vàlúcnày,mộtthỏathuậncơbảncũngcóthểmanglạihiệuquả.

Coibảnthânnhưcác“đốitáctráchnhiệm”.Ởđâycómộtvàiđiểmquantrọng.Đầutiên,nóđòihỏimộtngườiđồnghànhsẵnsàngkhiếnbạnluôncótráchnhiệm,cónghĩalàđểgiúpbạnđưaracácmốcquantrọngtrongmộtdự

ánvànhắcnhởbạnvềchúnghoặcgiúpbạntiếpcậnchúngkhicần.Thứhai,nóhàmýmộtmốiquanhệđốitác,nhưsựsắpxếplâudàinhấttrongsốnàyliênquanđếnsựtươnghỗnàođó,mặcdùkhôngnhấtthiếtphảithểhiệntrongmộtcuộcgặpmặthoặcthậmchílàmộtthángđịnhtrước.Cuốicùng,hãylưuýrằngmốiquanhệđốitácmạnhmẽthườngdựatrênsựtươngphảnthayvìsựtươngđồngmạnhmẽ,vìvậybạnsẽmuốntránhnhữngcáibẫycủasựthoảimáitrongviệctìmkiếmmộtngườinàođógiốngmình.TrongcuốnCộnghòacủaPlato,nhữngngườibảovệđượcdạydỗbởicácnhàthơ.Nhữngquanđiểmtráichiềuluônhữuích,vìđôikhi,bạnsẽthấyđượcsựthậtẩntrongđóvàsựthayđổihiệuứng,vànếukhông,bạnsẽđượcthửnghiệmcăngthẳngđồngthờităngcườngniềmtincủariêngbạn.

Nhấnmạnhvàthảoluậnvềnhữngđiểmmạnh.Thườngthìđiềuhữuíchnhấtnếuđượcthểhiện,càngcụthểcàngtốt,làthứvôcùngmạnhmẽvàhoạtđộnghiệuquảtrongmộtdựán.Trongnhómkểchuyệncủachúngtôi,vòngphảnhồithôngtinđầutiênluônđượccoilàphần“đánhgiá”vàchỉnhắmvàonhữnggìngườinghemuốnnghenhấtvềphầnđó.Cơcấunàyđượcthiếtkếđểchốnglạixuhướngtậptrungtrướctiênvàonhữnggìcầnsửachữahoặcnhữnggìcóthểtốthơn.Thườngthìconđườnghướngtớisựtốiưuhóađốivớimộtcâuchuyện,mộtdựán,haymộtcánhânlànângcaohơnnữasựnhậnthứcvàmởrộngsứcmạnh.

•

Mộttrongnhữngbàihọcmạnhmẽnhấtmàtôicóđượctừcáccuộchọpnhómkểchuyệntrong20nămnhằmhìnhthànhvàgiúpđỡnhữngngườikhácđưaracâuchuyệncủahọlàviệcnhậnrakhảnăngcủachínhmìnhởcươngvịmộtngườisángtạo–khôngphảimộtcâuchuyện,hoặccủabấtcứdựánnào,màlàchuyệnkểvềcuộcsốngsángtạocủachínhngườiđó.Nhữngcâuchuyệnkểvềrấtnhiềungườisángtạođãđịnhhìnhnêncôngviệccủahọnhưmộtsựtheođuổicánhân.Đểđảmbảorằngbạnđangtốiưuhóatiềmnăngcủamình,hãyxemxétviệcviếtlạicâuchuyệnnày:Bạncóđangtậndụngtốtnhấtlợiíchcủasựgiúpđỡmàngườikhácmanglại,vàquantrọnghơn,bạncóđanggiúpđỡnhữngngườikháctrongkhảnăngcủamìnhkhông?

STEFFENLANDAUERlàmộtngườikểchuyện,hiệnđanglàGiámđốcĐàotạo(ChiefLearningOfficer)choCitigroup,cótrụsợtạiNewYork.ÔngcũnggiữvaitròtươngtựtậptrungvàoviệcpháttriểnlãnhđạochoHewlett-PackardvàGoldmanSachs.Nhiệmvụcủaônglàkhuyếnkhíchkhảnănghọchỏi.

→www.linkedin.com/in/steffenlandauer

“Nếumuốnđinhanh,hãyđimộtmình.

Nếumuốnđixa,hãyđicùngngườikhác.”

—NgạnngữchâuPhi

Xâydựngnhữngmốiquanhệđầynhiệthuyết

—MichaelBungayStanier

Khởiđầuluôntốtđẹp.Bạnvừatuyểndụngthêmmộtthànhviênmớivàonhóm,bạntừngthamgiamộtnhómdựánmới,bạnbắtđầulàmviệcvớimộtnhàcungcấp.Nhữngngườimới,nhữngkhởiđầumới.Mọingườichắcchắnrằng,“đâylàkhởiđầucủamộtđiềugìđómớimẻ/tolớn/vuivẻ/hiệuquả...vàtrênhết,làthànhcông.”

Nhưngchắcchắn,mọithứđangthayđổi.Ngườimàbạnvừatuyểndụngkhônghềnhanhnhẹn/nhiềukinhnghiệmnhưbạntưởng.Sếpmớicủabạnhélộtínhcáchámảnh/mưumô/khônghoànmỹcủaanh/côấy.Nhàcungcấpbắtđầukhônggiữlờihứamàbạnchắcchắnhọđãcamkết.Trongbấtcứhoàncảnhnào,đềucónhữngtrởngạiphổbiếnsau:

Họhiểulầm,bạnhiểulầm

Họlàmquánhiềuhoặcquáít,bạnlàmquánhiềuhoặcquáít

Họvượtquáranhgiới,bạnvượtquáranhgiới

Họrơivàomôhìnhkhônghiệuquả,bạnrơivàomôhìnhkhônghiệuquả

Họphátđiên,bạnphátđiên

Khôngphảilà“nếu”màchỉluônlà“khi”.Khôngbaogiờcómộtmốiquanhệmàngaytừđầuđãbềnchặtvàkhôngđitrậtkhỏiquỹđạotrongmộtgiai

đoạnnàođó.

Đâythựcsựkhôngphảilàvấnđề.Đóchỉlàcuộcsống.Thànhcôngdànhchobạnnằmởviệcquảnlýnhữngthứnàykhichúngdiễnra.Đócũngkhôngphảilàvềviệccónhữngmốiquanhệhoànhảo.Đólàmộtýnghĩkỳquặc.Đólàvềnhữngnềnmóngcơsởchocácmốiquanhệđầynhiệthuyếttừđầu.

CáchnàosovớiCáigì?

Cơhộitốtnhấtđểbạnphụchồitrởlại,phânloạinóvàkhiếnmọithứtrởnêntuyệtvờilầnnữanằmởviệcthựchànhthỏathuậnxãhội,mộtkỷluậtmànhàtưtưởngvềquảnlý,PeterBlock,đãgiớithiệutrongcuốnsáchtuyệtvờicủamìnhFlawlessConsulting(tạmdịchSựtưvấntuyệthảo).

Trọngtâmcủathỏathuậnxãhộilàdànhthờigianđểnóivềcáchlàm–mốiquanhệvàcáchchúngtasẽlàmviệccùngnhau–hơnlàtrởnênbịdụdỗbởicáigì,sựphấnkhíchvàkhẩncấpvềnộidung,cáigìcầnđượcphânloạivàgiảiquyết.

Việchiểurằngbạnphảinóivềcáchlàmsẽngaylậptứctạonênsựkhácbiệttrongnhữngmốiquanhệcôngviệccủabạn.Nhưngđểkhiếnnódễdànghơn,dướiđâylà5câuhỏicơbảnđểhỏivàtrảlời.Bạnkhôngcầnphảihỏitấtcả5câu.Tôichắcchắnbạnsẽbiếtcáchkếthợptốtnhấtgiữamọingườivàhoàncảnh.Chỉcầnchắcchắnlàbạnđặtramộtvàitrongsốnhữngcâuhỏinàytrướckhimọithứbắtđầu.

Bạnsẽmuốnghinhớrằngbấtkỳthỏathuậntốtđẹpnàođềulàsựtraođổiqualại.Vìvậy,đừngbịlừaphỉnhvớisuynghĩrằngviệccủabạnchỉlàđặtcâuhỏi.Bạncũngcầnsẵnsàngtrảlờichúngnữa,vìvậy,bạnvànhữngđồngsựđềubiếtnơicácbạncóthểvấpngã.

Bạnmuốngì?(Đâylànhữnggìtôimuốn.)Đâylàmộtcâuhỏimàhầunhưlúcnàocũngkhiếnmọingườiphảidừnglạimộtchút.Nótưởngnhưkhótrảlờivàvôcùnghữuíchkhibạncóthểxácđịnhrõràngchínhxácthứmàbạnmuốntừmốiquanhệnày.

Đươngnhiên,bạnsẽmuốnkhớpnốibảnchấtgiaodịchcủamọithứ:Tôimuốnbạnthựchiệnvàhoànthànhviệcnày.Nhưngxemxembạncóthểđixahơnthếkhông.Bạncònmuốngìnữa?(“Tôimuốnviệcnàyđểxácđịnhvịtrícủatôitronglầnthăngchứctiếptheo”.)Cònđiềugìnữasẽkhiếnmốiquanhệcógiátrịthựcsự?(“Tôimuốnđiềunàyđểđặtnềntảngchoviệchợp

táctrongtươnglai.”)

Bạncầngiúpđỡởđâu?(Đâylànơitôisẽcầngiúpđỡ.)Điềunàyquaylạicâuhỏi“Bạnmuốnđiềugì?”ởtrênvàtiếpcậnnótừgócđộkhác.Bạncóthểmuốnlàmrõnơibạnsẽbịvấpngã(đậm),bạncóthểđạtđếnmộtmốiquanhệnhưthếnào(đậmhơn),hoặcthậmchíbạncóthểthànhcôngbằngcáchnào(đậmnhất).

Tôiluônnóivớinhữngngườimàtôisẽcầnsựgiúpđỡcủahọmộtđịnhnghĩangắngọnhơn,khôngphảilàmộtnútthắtcổchaivềcácquyếtđịnhvàluônquantâmđếncácchitiếtnhỏnhặttrongmộtdựán.

Khibạncómộtmốiquanhệcôngviệcthựcsựtốttrongquákhứ,điềugìđãxảyra?(Đâylànhữngđiềuđãxảyravớitôi.)Kểmộtcâuchuyệnvềthờiđiểmkhibạnđangtrongmộtmốiquanhệcôngviệctươngtựnhưcôngviệcđanglàm,vàmốiquanhệđórấttốt.Họđãlàmgì?Bạnđãlàmgi?Cóđiềugìkhácnữađãxảyra?Đâulànhữngthờiđiểmquantrọngkhibạnvàhọmỗingườimộthướngvàbạnchọnconđườngnàymàkhôngphảilàmộtconđườngkhác?Cònđiềugìkhácnữađónggópchothànhcôngcủamốiquanhệđó?

Đểđưaviệcnàyđếnmộtmứcđộkhuyếnkhíchhơn,bạncóthểhỏi,“Bạnnghĩsaovềquyềnkiểmsoátbạncóvềnhữnggìchúngtađangcốgắnglàmởđây?”Đólàmộtcâuhỏilàmsángnhữnggóctối:Quyềnkiểmsoátvàquyềnlựccótácdụngnhưthếnàotrongmốiquanhệ?

Khimọithứtrởnênsailệch,bạnsẽcókếtcụcnhưthếnào?Bạnsẽxửsựrasao?(Đâylàcáchtôixửsự.)Hãykểmộtcâuchuyệnkhác,lầnnàylàkhimốiquanhệtrongcôngviệckhôngcógìtiếntriển.Đócóthểlàkhimọithứtrởnênsailệchmộtcáchthậmtệhoặccóthểlàkhinótrởnêntầmthường.Bạnvàhọđãlàmgì?Đâulànhữngcơhộibịbỏlỡ?Đâulànhữngkhoảnhkhắckhimọithứbịphávỡ?

Nếucóthể,hãytườngthuậtmộtcáchlưuloátcáchànhđộngmàchỉmìnhbạnlàmkhimọithứbắtđầuđisaihướng.Bạnimlặng?Giậndữ?Cốgắngkiểmsoátvàbắtđầuquảnlývimô?Đổlỗihaybỏchạy?

Ngoàira,cũngxemxembạncóthểtómtắtđượccác“điểmnóng”củamìnhkhông.Nhữngđiềunhỏnhặtnàocóthểkhiếnbạngặpkhókhăn?Đócóphảilàkhibạnkhôngnhậnđượce-mailtrảlời?Đólàkhinhữngngườikhácđếnhọpmuộn?Khôngcheck-inthườngxuyên?Đượcđưaranhữnglờikhuyêntrướckhibạnnắmđượctrọngtâmcủacâuhỏi?Nhữnglỗichínhtảvàdấu

nháyngẫunhiên?Chúngtaluôncólýdođểnổigiận.Nếuhọhiểurõchúngtavàngượclại,mọiđiềuđềucóthểtrởnênsuônsẻhơn.

Khimọithứsailệch–chắcchắnsẽvậy–chúngtacóthểkiểmsoátđiềuđóbằngcáchnào?Điềunàycósứcmạnhkép.Đầutiên,bạnđangthừanhậnthựctế:Mọithứsẽsailệch.Giaiđoạnđầungọtngàosẽkếtthúc.Nhữnglờihứabịphávỡ.Cáckỳvọngkhôngđượcđápứng.Bằngcáchphơibàychúng,bạncóthểthảoluậnvềkếhoạchkhinókhôngđiđúnghướng.

Tôiđãlàmmọithứtừviệctạoracụmtừmã(“Tôicần‘dốcbầutậmsự’vớianh...”)đểtạoramộtquátrình(“TôisẽnhấnnútDừngnhiệmvụ”),đểđơngiảnđồngtìnhrằngchúngtacóquyềnnóivềmọithứkhicảmthấycầnphảinói.

Nhữngcâuhỏicósứcmạnhhơnnhữngcâutrảlời

Nhữnggìbạnnghevànhữnggìbạnsẽchiasẻsẽrấtthúvị,sâusắcvàhữuích.Nhưngtrớtrêuthay,câutrảlờithựctếlạikhôngphảilàđiềuquantrọngnhấttrongmộtcuộcđốithoại.Thứcóquyềnnănghơnlàsựthậtrằngbằngcáchđặtranhữngcâuhỏi,bạncóquyềnthừanhậntìnhhìnhgiữacácbạnkhimọithứkhôngđiđúnghướng(nhưchắcchắnchúngsẽvậy).Nóivềcáchthứchiệntạichophépbạnnóivềcáchthứcsaunày,khimọithứbắtđầuđisaihướng.

Điềuđócónghĩarằng,đâykhôngphảimộtcuộctròchuyệncủaphầnđangười.Bởiđókhôngphảimộtcuộcđốithoạixảyramộtcáchtựnhiên.Mộtvàingười–màcóthểsẽlàcảbạn–phảicócanđảmđểchặnnhữngdòngchảythôngthườnglại,hãytạmbướcsangmộtbên,vàbắtđầucuộctròchuyện.Bạncóthểphảitrảgiáchomộtcuộctròchuyệnvụngvề,cóthểlàmộtvàicuộcnóichuyệnkhóxử.

Vànếubạnchỉmớibắtđầumộtmốiquanhệcôngviệc–vớisếp,nhómlàmviệc,vớikháchhàngvàvớinhữngnhàcungcấpcủabạn–bạnđangcólợithếhoànhảođểtạodựngmộtmốiquanhệđầynhiệthuyếtthôngquathỏathuậnxãhội.Hãylùilại,bướckhỏinhữnggìmàcácbạnđangtậptrungvào,vàmờihọthamgiavàocuộchộithoạivớibạnvềcáchlàm.

MICHAELBUNGAYSTANIERlàđốitáccấpcaokiêmnhàsánglậpcủaBoxofCrayons,mộtcôngtygiúpđỡnhữngtổchứclàmítnhữngcôngviệc

tốtvànhiềunhữngcôngviệctuyệtvời.Nhữngcuốnsáchcủaông:DomoreGreatworkvàdựántừthiện,EndMalaria.

→www.boxofcrayons.biz

“Mọiđiềukhiếnchúngtabựctứcvềngườikháccóthểgiúpchúngtahiểuvềbảnthânmìnhhơn.”

—CARLJUNG

HỎI&ĐÁP:

Networkingtrongnềnkinhtếkếtnối

—cùngvớiSunnyBates

SunnyBateslàmộtnhàkếtnốibậcthầy.Tronghơn25năm,côlàmộtcốvấnchiếnlược,chuyênviênphụtráchkiêmchuyêngiakếtnốichonhữngcôngtykhácnhautừKickstarterandTechStarsđếnGEvàTED.Nếu“phươngtiệntruyềnđạtlàthôngđiệp”,thìphươngtiệncủacôlàconngười.Côtinrằngnhữngngườixungquanhbạn–vàcáchbạnkếtnốivớihọ–làyếutốquantrọngduynhấttrongviệckhaiphátiềmnăngpháttriểncủabạn.ChúngtôiđãnóichuyệnvớiSunnyvềnhữngtrởngạichínhngănmọingườikhỏiviệctạoranhữngkếtnốiđúngđắnvàcáchđểtiếpcậnnghệthuậtlàmgiàumạnglướivớimộttưduyrộnglượnghơnlàmộtnghĩavụ.

Mọingườiđấutranhvìđiềugìnhiềunhấtkhinóiđếnviệckếtnốivớinhữngngườikhácvàxâydựngmạnglưới?

Đặtcâuhỏi.Khôngaimuốnđặtcâuhỏi–ởmọicấpđộ,vớimọikiểungười,từCEOtrởxuống.Tôinghĩmọingườicótưduykháhạnhẹp,nghĩrằnghọchỉcóthểtiếpcậnđượcnhữngngườilàmnhữngkiểucôngviệcgiốnghọ.Nhưngkhoahọcmạnglướicơbảnchothấyđóđềulànhữngliênkếtlỏnglẻo.Họlànhữngngườibạncủabạncủabạn.Đógiốngmộtnơiđểthứgìđóquantrọngxảyđếnvớibạnhơnlàbêntrongvòngtrònnhữngbạnbèvàđồngnghiệpcủabạn.

Bạnnóigìvớinhữngngườisợđưarayêucầu?

Nếukhôngđặtcâuhỏi,bạnsẽkhôngbaogiờcóđượccâutrảlời.Chắcchắn,mỗilầnbạncóthểnhậnđượcrấtít.Nhưngnếubạnkhôngđặtcâuhỏi,bạnsẽkhôngđạtđượcgì.Bạnchỉcầncóđủđểvượtquachínhmình.Chúngtasốngtrongmộtnềnkinhtếkếtnối.Nếukhôngthểkếtnốivớimọingườiđểhọhiểunhữnggìbạncungcấp,bạnđanglàmviệctrongmôitrườngchânkhôngvàsẽsớmbịloạibỏ.Tấtcảnhữnggìbạnnhậnđượctrongtìnhcảnhđólàsựcayđắng,bởibạnsẽchứngkiếncácđồngnghiệpcủabạnthăngtiếnvàlàmmọiđiềuvàbạnsẽnói.“Tôicóthểlàmnhữngviệcnày.Tạisaokhôngphảilàtôi?”

Rấtdễđểnghĩrằngmộtaiđóbiếtbạn.Vànếuhọbiếtbạn,họsẽnghĩđếnviệcgọichobạn,đềnghịbạn,hoặcmuốnbạnlàmmộtviệcgìđó.Nhưngmọingườiđềuquênmấtđiềunày.Tôiđãtừnglàmcôngviệctuyểndụngtrongnhiềunăm,vàtôiluônngạcnhiêntrước20%thờigian,ngườicuốicùngđượctuyểndụngđềuđượckháchhàngbiếtđếnnhiều.(Kháchhàngkhôngchỉnghĩvềhọ.)Điềuđócónghĩarằng,cứ5ngườimàbạnbiết,thìmộtngườitrongsốđócókhảnăngảnhhưởnglênbạnhoặcthuêbạn–điềuđócóthểgiúpbạnmuốnmởrộngvòngtrònmốiquanhệcủamình.

Bạnsẽnóigìvớinhữngngườinghĩrằngmạnglướibằngmộtcáchnàođólàthiếutrungthựchoặcquámangtínhchấtgiaodịch?

Tinhthầncơbảncủamạnglướilàsựhàophóng.Nếubạncamkếtvớimọingườitrêntinhthầnrộnglượng,kháchẳnvớiviệc–“Tôiđãlàmchoanh3điều,bâygiờanhphảilàmlạichotôi3việc”–bạnsẽtiếnxahơnnữa.Hơnnữa,quátrìnhcóthểtrởthànhmộtnhiệmvụvuivẻhơnlànặngnề.Xâydựngmộtmạnglướigiốngnhưviệcvuntrồngmộtvườncây:Bạnkhôngmuốnmọingườitrongmạnglướicủabạnchỉđơnsắchoặcmộthươngvị.Bạnmuốnmộtmạnglướiđadạngvềđộtuổi,ngànhnghề,đammê,đồngthờichămsóchọcẩnthận.

Bạncóbấtcứchiếnlượcnàocụthểđểtiếpcậnmọingườikhông?

Hãyquansátnhữngngườimàbạnngưỡngmộnhấttronglĩnhvựccủabạn.Vàliệtkêhọra.Đâylà4ngườiđanglàmrấttốtcôngviệctrongcáctổchứcmàtôingưỡngmộ.Hãytiếpcậnhọ.Nếubạnquyếtđịnhliênhệvớivớimỗingườimộttuần,điềuđócónghĩlàcó52ngườimớitrongmộtnăm.Vàhãybắtđầubằngviệcchỉtiếpcậnngườimàbạnngưỡngmộcôngviệccủahọ,hoặcbạnđượctạonguồncảmhứngtừnó.Tôichưabaogiờgặpmộtngười,

dùnổitiếngđếnmứcnào,từngcảmthấyhãnhdiệntrướcmộtlờikhenđíchthực.

Bạnduytrìđượcmốiquanhệtừđóbằngcáchnào?

Bạnluônmuốnrõràngvềnhữnggìbạnyêucầu.Bạnđangyêucầumộtmốiquanhệ?Bạnđangyêucầumộtlờikhuyên?Bạnđangyêucầuđượctheohọtrêncảquãngđườngvàthithoảngđưaramộtcâuhỏi?Tôinghĩtiêuchuẩnđánhgiátốtnhấtvềcâuhỏiđượcđặtra:Bạncảmthấythếnàonếuaiđótiếpcậnbạnvàhỏichínhxácđiềunhưvậy?Nếubạncảmthấykhôngvấnđềgì,hãytiếntớivàhỏiđiềuđó.Nếucảmthấycóchútkhôngthoảimái,hãycốgắngthayđổinótheocáchkhiếnbạncảmthấyổnhơn.

Chuyệngìxảyranếutôithựcsựmuốnlàmquenvớihọ,chỉvớimộttáchcàphê?

Đặcbiệtkhibạnnghĩvềnhữngngườisángtạo,sẽcórấtnhiềungườicómộtngàylàmviệctạimộtcôngtyquảngcáo,nhưngnhữngdựán“tayngang”mớithựcsựlànhữnggìhọquantâmnhất.Nếucóthểxácđịnhđiềuđólàgì,bạncóthểcócơhộikếtnốivớitrọngtâmcủađiềumàhọquantâm.

Thườngthì,mọingườicốgắngkếtnốinhiềutheomộtkịchbảndạngLinkedInhơn:“Ồ,chúngtalàmcùngngànhđấy”hoặc“Chúngtalàmcùngcôngviệc,vàvậychúngtacầnbiếtnhau.”Vàcâutrảlờithườnglà:“Không,thựcsựchúngtakhônglàmcùngmộtthứđâuvàtôighétcôngviệccủamình.”

Thếcònviệctrảơnnhữngngườiđãgiúpđỡbạnthìsao?

Mọingườicóquanniệmrằnghọluônphảihỏi,“Tôicóthểgiúpgìchoanh?”đểchứngtỏviệc“cóđicólại”khihọnhờgiúpđỡhoặckếtnối.Vàthậttuyệtkhiaiđóhỏivậy–điềunàyrấtquantrọng–nhưngbạnmuốnlàmđiềuđómộtcáchchânthực.Tôiluônđánhgiácaokhimọingườiđặtcâuhỏibằngcáchlồngnóvàotrongcuộcnóichuyệnhơnlàthứthêmvàođểkếtthúccâuchuyện.Giốngnhư,“Ồ,anhchotôicáinày,vìvậy,tôihỏianhxemanhcầngiúpgì.”Thậttuyệtvờikhicóthểláisựtraođổixakhỏiviệcnợnầnvànghĩavụđồngthờihướngđếntinhthầnbaodungrộnglượnghơn.

Cócònđiềugìkháccầnđượcnhậnthứcvềthờiđiểmbạnnghĩđếnkếtnốitrongmộtthếgiớisángtạonóiriêng?

Tronggiớisángtạo,ngườitỏasángnhấtluônnhậnđượcrấtnhiềutìnhcảm.

Mọingườiluônbịthuhútbởinhữngđiềumớimẻvànhanhchóngbỏlạiđằngsaunhữngđiềuđãthử-và-đúngđểủnghộchonhữnggìđangđượcchúý.Tôinghĩđólàbàihọcthúvịchocáchbạnnghĩvềviệcxâydựngmạnglướicủabạndàilâumộtcáchcóchủý.Bạnmuốntậptrungvàoviệclôikéonhữngngườimàbạntôntrọng,nhữngngườimàbạntinrằngsẽđểtâmđếnlợiíchcủabạn,vàcũnglànhữngngườiđãđicùngbạnđủxa–đểbạnsẽkhôngphảiquaytrởlạinhiềulầnchỉvìmộtvàingười.Nếucóthểxâydựngmạnglướitheomộtcáchthôngminh,bạnsẽxâydựngđượccảmộtsựnghiệpvớisựhỗtrợcủanó.

SUNNYBATEShoạtđộngởbấtcứđâucácnhàđiềuhành,nhàtưtưởng,nghệsĩ,ngườisángtạo,nhàđổimới,doanhnhân,nhàgiáodụcvàcácnhàhảotâmkếtnốivàtiếpxúctrêntoàncầu.Làmộtchuyêngiavềpháttriểnmạnglướiconngười,côcómộtdanhsáchnhữngkháchhàngbaogồmmộtvàitổchứcnổitiếngnhấtthếgiới,từKickstarter,TED,GEvàCreditSuisse,đếnMTV,Họcviệnkhoahọcquốcgia,tờtheGuardian,vàTechStars.

→www.sunnybates.com

“Suychocùngmọithứđềukếtnối–conngười,ýtưởng,mụctiêu.Chấtlượngcủanhữngsựkếtnốilàchìakhóađểthànhcông.”

—CHARLESEAMES

Tạoramộtđộihợptáctinhnhuệ

—DavidBurkus

Vàonăm1995,KevinDunbarđãthựchiệnmộtcuộcthửnghiệmkhásángtạotrongphòngthínghiệm.Ôngmuốnnghiêncứuvềcáchthứcnhữngđộtphákhoahọcxảyra.Dunbar,mộtnhàtâmlýhọctạiĐạihọcMcGill,đãphávỡnhữngphươngthứctruyềnthốngvềchấtvấnkhoahọcđượcsửdụngtrongtâmlýhọcvàlựachọnthayvìcạnhtranhtrongnhữnglĩnhvựcnghiêncứuvềnhânchủnghọcvàdântộchọc.Thayvìkiểmtra,ôngsẽsửdụngsựquansát.Ôngcàiđặtnhữngmáyquaybêntrongnhữngphòngthínghiệmvi

sinhnổibậtđểnghiêncứuvềthờiđiểmvàcáchthứcnhữnghiểubiếtđộtphácủacácnhàkhoahọcxảyra.

KhámphágâykinhngạccủaDunbarđólàhầuhếtnhữngtầmnhìnkhôngxảyrakhicácnhànghiêncứuởmộtmìnhtrongphòngthínghiệm.Trênthựctế,đaphầnthựcsựxảyratrongnhữngcuộchọpđịnhkỳtạiphòngthínghiệm,khicácnhànghiêncứucôngbốnhữngpháthiệnmớinhấtcủamìnhvàchiasẻnhữngthấtbạikhókhănnhấtcủabảnthânvớinhữngngườicònlạitrongđội.

Tạibấtkỳphòngnghiêncứunào,hầuhếtnhữngthínghiệmđềuthấtbạihoặcđạtđếnnhữngkếtquảngoàimongđợi.Trongnhữngcuộchọpđịnhkỳnày,Dunbarđãquansátđượcrằngcácnhànghiêncứuchiasẻnhữngkếtquảcủahọvàcũngpháttriểnnhữngsựtươngđồngnhằmcốgắngmôtảnhữnggìmanglạichohọcácvấnđề.(Nhữngsựtươngđồngthườngkháphổbiếntrongkhoahọc.HãyxemxétcáchmàWatsonvàCricksửdụngsựtươngđồngvềbậcthangxoắnđểmôtảnhữngcấutrúcxoắnképcủaphântửADN.)

Dunbarlưuýrằngkhicácnhànghiêncứupháttriểnsựtươngđồngvàkhicácnhànghiêncứukhácxâydựngýtưởngxungquanhnhữngsựtươngđồngđó,thìcácgiảiphápchonhữngvấnđềcủahọsẽxuấthiện.Đôikhi,mộtnhànghiêncứusẽbịquấyrầycảtuầnbởimộtvấnđề,vàgiảiphápdườngnhưsẽđượchélộchỉsau10phútbànbạccùngđồngnghiệp.Dunbarcũngpháthiệnrarằngcácphòngthínghiệmcónhữngđộinhómcánhânđadạng–mọingườicónhữnglĩnhvựcchuyênmônkhácbiệtlàmviệctrongnhữngdựánkhácnhau–thườngcónhữnghiểubiếtsángtạohơnvàđưaranhữngnghiêncứuýnghĩahơn.

Nhưngmộtđộingũcầnđượcđadạnghóađếnmứcnàođểcóđượcsựsángtạotốiưu?NghiêncứucủaDunbarkhôngtrảlờicâuhỏinày.Đểlàmsángtỏđiềunày,chúngtahãycùngchuyểntừphòngthínghiệmvisinhvậtđếnsânkhấuBroadway.

KhôngcómộtsảnphẩmnàocủaBroadwayđượctạoramộtcáchđơnlẻ.Ngaycảkhinóđượcgọilà“showđộcdiễn”cũngcầnđếncảmộtđộingũhỗtrợviếtkịchbản,dàndựngsânkhấu,ánhsáng,vàmọithứtrongviệcsảnxuất,từviệclênýtưởngbanđầuchotớiđêmdiễn.Nhucầuvềsựhợptáclànhữnggìđãthuhútsựchúýcủahaigiáosưquảnlý,BrianUzzivàJarrettSpiro.UzzivàSpiromuốnbiếtbằngcáchnàosựsángtạovàthànhcôngcủamộtvởnhạckịchBroadwaybịảnhhưởngbởimứcđộđadạnggiữanhững

ngườicộngtác.RấtnhiềunghệsỹtạiBroadwaythamgiavàonhiềuhơnmộtvởnhạckịchcùnglúc;vínhư,họpháttriểncácmốiquanhệgiữanhữngthànhviêncủanhữngđộikhácnhau.Hainhànghiêncứuđãthiếtkếmộtnghiêncứuđểkiểmchứngxemsứcmạnhhoặcsựđadạngcủanhữngmốiquanhệđócóảnhhưởngđếnthànhcôngtrongcôngviệccủahọkhông.

UzzivàSpirođãcùngnhauphântíchgầnnhưtấtcảcácvởnhạckịchcủaBroadwaytừnăm1945đến1989.Kếtquảcuốicùnglàdữliệuvề474vởnhạckịchvà2.092nghệsỹ,baogồmnhữnghuyềnthoạicủaBroadwaytừColePorterđếnAndrewLloydWebber.Mộtkhicóđượcnhữngdữliệunềntảngnày,hainhànghiêncứuđãphântíchtừngbuổibiểudiễnđểtínhtoánmạnglướiphứctạpcủacácmốiquanhệtrongcôngviệcvàsựcộngtácgiữacácnhàsảnxuất,đạodiễn,diễnviênvàbiênđạo.CácnhànghiêncứuđãpháthiệnrarằngthếgiớicủanhữngvởnhạckịchBroadwaylàmộtsựliênkếtdàyđặcvớinhiềucánhâncùngtậptrungvàomộtsảnphẩm,sauđósẽđimộthướngriêngđểthamgiavàomộtdựánmớicùngvớimộtvàicộngsựđãtừnghợptáctrongnămngoái.Sựnăngđộngnàytạorathứhiệnđượcgọilà“mạnglướithếgiớibénhỏ”,mộtmảnhđấtmàumỡchocácđộikếtnối,hợptácvàchiarẽnếucầnthiết.

Cácnhànghiêncứuthậmchícòntìmđượcmộtcáchđểđolườngmứcđộlặplạicủasựhợptáctrongbấtcứnămhoạtđộngnào,mộtgiátrịmàhọgọilà“thươngsốthếgiớinhỏ”hoặcđơngiảnlàQ.QlàmộtchỉsốđolườngmứcđộđadạngvàđồngnhấtmàcácđộisảnxuấtcủaBroadwaytừnămđó.KhichỉsốQcao,cácđộingũđangliênkếtmậtthiếtvớinhau;nhiềunghệsỹbiếtnhauhơnvàlàmviệccùngnhautrongnhiềudựánhơn.KhichỉsốQthấp,sẽkhôngcónhiềusựquenthuộcvàsựhợptáchiếmkhixảyra.UzzivàSpirosauđóđãsosánhchỉsốQcủamỗinămvớimứcđộthànhcôngvềtàichínhvàsựđónnhậnchươngtrìnhnămđócủakhángiả.

Vớinhữnggìchúngtabiếtvềđộingũ,việcchorằngcácđộisảnxuấtđócóchỉsốQcao–nhữngđộingũcórấtnhiềukinhnghiệmlàmviệccùngnhautrongquákhứ–sẽlàmtốthơnvàsảnxuấtnhữngchươngtrìnhsángtạovàthànhcônghơnlàhoàntoànhợplý.NghiêncứucủaUzzivàSpirocũngnhậnrarằnggiảđịnhnàyđúngđắn,nhưngchỉtớimộtđiểmnhấtđịnh.Thayvìmộtđườngthẳnggiatăngvềthànhcôngtỷlệthuậnvớisựđadạng,thìcácđườngcóxuhướnggiốngđồthịhìnhchuônghơn.KhichỉsốQcủamộtnămsảnxuấttăng,đạidiệnchosựđadạngcủacơcấumạnglưới,thànhcôngvềtàichínhvànghệthuậtcũngtăngđếnmộtđiểmtốiưunhấtđịnh,khichỉsốQcaohơnsẽdẫnđếnsựgiảmcácphépđolườngvềthànhcông.

Vậytạosaothànhcônglạigiảmsaukhiđạtđếnđiểmtốiưunhấtđịnh?Nóchỉrarằngsựgầngũicủamộtđộingũchotrướcảnhhưởngđếnhiệuquảcủanó:Nhữngngườihoàntoànxalạbuộcphảilàmviệcvớinhaucóthểgặpvấnđềtrongviệctraođổiýtưởng,nhưngnhữngngườibạnthânthiếtcũngkhôngtốtchosựsángtạo.Trongtrườnghợpsau,nhữngngườihợptácthườngquáthânthiết,cónhữngnềntảngchung,vậynênhọsẽđưaracácýtưởnggiốngnhau–mộtdạngsuynghĩsángtạotheonhóm.Cuốicùng,UzzivàSpirođãtìmrasựhợptácđượcxâydựngtừsựkếthợpnhữngmốiliênkếtgầngũi,vàquanđiểmmớităngcườngkhảnăngsángtạocủamọingườithamgia.Trongkịchbảnnày,cáccánhâncóthểnhanhchóngthiếtlậpcácchuẩnmựcđểgiaotiếpvàtraođổiýtưởng,nhưngcũngđượchưởnglợitừnhữngkinhnghiệmvàkiếnthứckhácnhauđượcđưavàotừcácthànhviênmớitrongnhóm.

NghiêncứucủaUzzivàSpirocũnggiúpgiảithíchhiệntượngtrongcácphòngthínghiệmcủaDunbar,nơicácnhómđadạnghơnmanglạinhữnghiểubiếtsángtạovàđộtphá.Nếutấtcảcácnhàkhoahọcđềulàmviệctrongcùngmộtthửnghiệmvàcócùngchuyênmôn,họsẽđưaracácgiảithíchtiềmnăngtươngtựnhau.Mặcdùvậy,trongnghiêncứucủaDunbar,cácphòngthínghiệmđượcthựchiệnmộtloạtcácthửnghiệmđượctổchứcbởinhữngcánhânđếntừcáclĩnhvựckhácnhau,điềuđócónghĩalàmọingườiđềucólợitừnhữngkiếnthứcđadạngcủanhữngngườikhác.(ĐángchúýlàtrongtrườnghợpcủaDunbar,thựctếrằngtấtcảcácphòngthínghiệmvisinhđặcbiệtđãgiữchonhómtrởnênquáđadạng).

Khicùngđượcphântích,cáckếtquảnghiêncứucủaDunbarvàUzzihàmýrằngcácdựánsángtạothànhcôngnhấtđượctạorabởimộtđộingũbaogồmsựkếthợplànhmạnhcáckếtnốicósẵn,chiasẻkinhnghiệmvànhữngquanđiểmhoàntoànmới.Nếubạnđangtìmcáchđểtăngkhảnăngsángtạotiềmẩncủabạn,thìviệcgianhậpmộtđộingũsẽmanglạihiệuquả.Nhưngviệcthamgiavàobấtcứmộtđộingũcũnàokhôngphảilàýkiếnhay.Bạnphảigianhậpmộtđộingũvớimộtsựphatrộnđúngđắngiữanhữngthànhviêncũvànhữngcôngsựmới.

•

Bạncónhómcáccộngsựhợptácvớibạntrongmọidựán?Nếuvậy,bạncóthểđượchưởnglợitừviệcxâydựngmộtmạnglướirộnglớnvàxoayquanhcáccộngsựvớicácquanđiểmvàkinhnghiệmlàmviệckhácnhau.Ngượclại,nếubạnthườngxuyênlàmviệcđộclậphoặcvớinhữngcộngsựthayđổi,hãyxembạncóđượcmộtnhântốổnđịnhhaykhông.Liệubạncómộthoặc

haicộngsựthuộcdạng“tốckýsángtạo”không?Nếuvậy,bạncóthểkhámpháraviệcđưahọvàocácdựáncủabạnthườngxuyênhơnđểcóđượcsựnhấtquánmanglạilợiíchlâudài.

Vớibấtcứđiềugì,việctìmđượcsựcânbằngđúngđắnlàđiềuquantrọngnhất.Quánhiềusựthânquentrongnhómsángtạocủabạncóthểdẫnđếntìnhtrạngtrìtrệ,trongkhinếuquáítmốiquanhệđónghĩalàbạnliêntụckhôngđồngnhất.Điềuđánglưuýnhấtđốivớibạnvớitưcáchmộtcánhâncóthểnằmởviệchiểurõtầmquantrọngcủasựhợptác.Nếubạnthựcsựmuốnnhữngdựánsángtạocủamìnhkhởisắc,đừngthựchiệnchúngmộtmình.

DAVIDBURKUSlàtrợgiảngvềlĩnhvựcquảnlýtạitrườngCaođẳngKinhdoanhthuộcĐạihọcOralRoberts,nơiôngdạycáckhóahọcvềsángtạo,đổimớivàkinhdoanh.ÔngcũnglàtácgiảcủacuốnsáchThemythsofCreativity:TheTruthAboutHowInnovativeCompaniesandPeopleGenerateGreatIdeas.

→www.davidburkus.com

“Nóivớitôi,tôisẽquên;dạytôi,tôisẽnhớ;đểtôithamgia,tôisẽhọchỏi.”

—NgạnngữTrungQuốc

Dẫnđầutrongthếgiớiđồngsángtạo

—MarkMcGuinness

AilàngườiđãthiếtkếnhàthờChartres?Đừnglonếubạnkhôngbiếtcâutrảlời.(VàcảWikipedialẫnGoogleđềukhôngthểgiúpgìđược).Nólàmộtcâuhỏibẫy:khôngcókiếntrúcsưnàocả.Ngàynay,chúngtamặcnhiênchorằngnhữngtòanhàlớnđược“thiếtkế”bởimộtngườiduynhất,kiếntrúcsư.Côngtrìnhxâydựngthựcsựđượcgiaochocáckỹsưmànhiệmvụcủahọchỉlàlàmtheokếhoạchvàthựcthitầmnhìncủakiếntrúcsư.

ChúngtakhôngnhìnthấyFrankGehrytrộnximănghaykéodầmvàovịtríbằngcầncẩu.Chúngtacũngkhôngthấynhữngnhàxâydựngthiếtkếmặttiềnhaythayđổilớnởmộttòanhàđangxâydởdangthôngquamộtdựán.NhưngtrongthờiTrungCổ,nhữngcảnhnàyrấtphổbiến.

TrongnhữngcuốnsáchcủamìnhTheContractorsofChartresvàTheMasterMasonsofChartres,kiếntrúcsưJohnJamesđãlậpluậnmộtcáchđầythuyếtphụcrằngnhàthờkhôngđượcthiếtkếbởiriêngmộtkiếntrúcsưnàovàsauđóchuyểnchonhữngngườixâydựng.Thựctế,khôngcómộtnghềnàolàkiếntrúcsưtheonghĩahiệnđạicả.Thayvàođó,vaitròcủakiếntrúcsưvànhàthầuđượckếthợplạitrongmộtngườilàChuyêngiaxâydựng,ngườicótaynghềthủcôngcũngnhưtrìnhđộdựngbảnthiếtkếcao.

Vàchỉkhichuyêngiaxâydựngbắttayvàocôngtrình,thìnhữngngườikháclàmviệctrênmặtđất(hoặctrêngiàngiáo)mớiđảmnhậntráchnhiệmđưaratầmnhìnlớn.Thẩmquyềnđượcxácđịnhrõràng,nhưngvaitròcủachuyêngiakhôngphảilàlênkếhoạchvàquảnlývimômọithứ,thayvàođó,anhtacótráchnhiệmđịnhhìnhtầmnhìntổngquátvàphốihợpnhữngnỗlựccủanhómcủaanhtatrongkhichophéphọtựdoứngbiếnvớicấutrúctổngthể:

Nhữngtòanhànàyđượcxâydựngtrênmộtcơsởtậpthểxahơnnhữnggìthườngđượcchấpnhậnngàynay....Côngviệccủangườixâydựngchínhlàmộttrongnhữngviệcđiềuphốicáclựclượnglaođộng...dướidạnghoạtđộng...giốngphongcáchjazzhơnlàmộtdànnhạcgiaohưởng.

Việcnhậnratiềmnăngsángtạocủabạn–vàcủanhữngngườikhác–đòihỏicáckỹnăngcủaChuyêngiaxâydựnghơnlàkiếntrúcsư,nhàtổchứccácbuổibiểudiễnnhạcjazzhơnlàngườichỉhuydànnhạc.Khôngchỉcóýtưởngvềtầmnhìn,màcònphảithựcthiýtưởng;khôngchỉsángtạođơnđộc,màcònphảicùngsángtạovớinhữngngườikhác;khôngchỉđưaramệnhlệnh,màcònhợptácvớicácđốitácgiàukinhnghiệm.

Dẫndắtbằngtấmgương,khôngchỉbằngthẩmquyền

TrongthờiTrungCổ,từ“chuyêngia”cómộtýnghĩarấtcụthể:nócónghĩalàmộtngườiđãtrảiquaquátrìnhđàotạochínhquynghiêmngặtvềmộtlĩnhvựcnàođónhưxâydựng,mộchayvẽtranh.Saumộtthờigianhọcnghề,ngườihọccầnphảicómột“kiệttác”–mộtphầncôngviệcđượcđánhgiáđủtốtđểđượcnhậnchứcdanh,quyềnhạnvàtráchnhiệmcủamộtchuyêngia

vàtrởthànhthànhviêntronghộiđồngnghànhnghề.

Khicácchuyêngiathăngchứcquacáccấpbậc,họkhôngnghỉhưuvàlàmviệctạivănphòng.Họvẫntiếptụcvớicôngviệctaychân,gắnmìnhvớicôngviệc,dẫndắtbằngtấmgươngcũngnhưquyềnhạncủahọ.

TrongcuốnConfessionsofanAdvertisingMan(tạmdịch:Lờithútộicủamộtngườilàmquảngcáo),DavidOgilvyđãviếtrằngdùđứngđầumộtcôngtybậnrộn,ôngvẫnluôndànhthờigianđểtựviếtquảngcáothườngxuyên,đểchỉchocácnhânviênviếtquảngcáocủaôngcáchthựchiệnnó.Ôngđãnoitheogươngcủaôngchủcũ,NgàiPitard,bếptrưởngcủakháchsạnMajestictạiParis,ngườibướcrakhỏivănphòngmìnhmỗilầnmộttuầnvànấumónănthểhiệnđẳngcấpcủamộtbếptrưởnggiỏinhấttrongbếp.

Luôngiữchođôitaybạn“làmviệc”,ngaycảkhibạncóchuyểnsangvaitròquảnlý.Việclàmnàymanglạimộtvàilợiích:(1)vềcấpđộcánhân,bạnsẽcảmthấyhàilòngkhitựlàmcôngviệc,(2)nósẽgiúpbạnhiểuthêmvềnhữngtháchthứcmàđộingũcủabạnphảiđốimặt,và(3)bởihầuhếtnhữngcánhânsángtạođềuđưarađánhgiádựatrêntàinăngvàthànhtích,nênbạnsẽduytrìđượcsựtôntrọngtừđộingũcủabạn.

Mọithứđềuđượcxâydựngdựatrêncácmốiquanhệ

ChỉkhinhàthờChartresbịbủavâybởimộtmạnglướicăngthẳngvàcăngthẳngtộtđộ,thìcácđộingũxâydựngnómớiđượcgắnchặtvớinhaubởinhữngmốiquanhệhợptác–vớisựcânbằngcăngthẳngcao.Quyềnlựccũnggiữvaitròriêng,cũngnhưsựtôntrọngnghềnghiệpvàthứmàcácthợxâydựnggọilà“tìnhbằnghữu”.

Nếubạnđanglàmviệctrongmộtcơquanhoặcmộtstudio,bạnsẽquenthuộcvớikhôngkhínàyvànhucầuxâydựngnhữngmốiquanhệmạnhmẽvớicácđồngnghiệp.Nhưngngaycảnếubạnđanglàmộtngườilàmcôngviệctựdo,hoặcmộtnghệsĩsolo,sảnphẩmsángtạocủabạnphụthuộcvàomọituýpngười–kháchhàng,nhàthầu,nhàcungcấp,đốitác,cốvấn,trợlývànhữngcộngsựtrongngành.

Vìvậy,hãymàigiũacáckỹnănggiaotiếpcủabạncũngnhưnghềnghiệpcủabạnvậy.Hãyhọcviếtmộte-mailrõràngvàhấpdẫn;cungcấpnhữngbàithuyếttrìnhđầysứcthuyếtphục;chủtrìmộtcuộchọphiệuquả;khiến

cáccuộctròchuyện“khónhằn”trởnêndễdànghơn.Đầutưthờigianvàokếtnốivàxâydựngcácmốiquanhệcộngsựmạnhmẽ(khônggiốngnhưtìnhbạn).Khimộtaiđótrongđộicủabạncầnsựtrợgiúp,hãygiúpđỡhọ–gieonhânnàogặtquảấy.

Cùngnhautiếnbộ

Khônggiốngnhưcáckiếntrúcsưhiệnđại,nhữngngườixâydựngnhàthờkhôngbắtđầuvớimộtbảnthiếtkếthunhỏmôphỏngtoàntòanhà.Thayvàođó,họtỉmỉđokíchthướcchínhxáccủatòanhàthựctếtrêncôngtrườngxâydựng.Nhữngchitiếtcụthể–nhưhìnhdạngcột,vòmvàcửasổ–đượclàmtrongquátrìnhxâydựngbởinhữngthợchuyênchịutráchnhiệmcácphầnkhácnhau.

Cấutrúccơbảnđượcquyđịnhvàđođạcbởicácchuyêngia.Nhưngởmỗigiaiđoạnthicông,cácthiếusótsẽđượcnhữngngườicóchuyênmônvàcácthợthủcôngkhéoléohoàntất.Họrấtchútâmvàonhữngchitiết,bởichitiếtlànghềcủahọ.

Nếucóvẻkhótinkhinóirằngnhiềuyếutốlồngghéptrongmộtcấutrúcphứctạpcóthểđượccảithiệnbởicácnhâncôngđangthicông,thìbạnhãynghĩđếnWikipedia.WikimediaFoudationcótráchnhiệmđưaracáinhìntổngquátvàcấutrúccủatrangweb.Nhưngtrongkhuônkhổnày,hàngnghìncáclậptrìnhviênđượctựdocảithiện,bằngviệcviết,sửachữavàtraođổinộidungvềtácphẩmcủangườikhác.

Kếtquảlàmộtcấutrúcchặtchẽnhưngđadạng,nơinhữngbàiviếtvềcácchủđềkhóhiểunhấtđượctạonêncùngvớimứcđộcủaviệcquansátchitiếtnhưnhữngmángxảnướctrênmáicủaChartres,nơimàkhôngaingoàiChúavànhữngngườithợđiêukhắcnhìnthấychúng.

Khibạnphụtráchmộtdựán,hãybắtđầubằngviệctruyềncảmhứngchomọingườibằngtầmnhìncủabạn.Vàhãychắcchắntấtcảnhữngngườicùngthamgiađềuhoàntoànnắmrõnhữngtráchnhiệmcủahọ.Nhưngđừngquảnlýquáchitiếthoặcnhấtquyếtbắthọphảilàmtheocáchcủabạn.Nếubạnthựcsựmuốnhọthểhiệnhếtsức,hãyđểnhiềukhoảngtrốngchohọtựdosángtạovàđưaranhữngsángkiếncủamình.

Xâydựngtrênthànhquảcủangườikhác

Chartreskhôngđượcxâydựngbởimộtchuyêngiađơnlẻmàbởisựnốitiếpnhaucủa9chuyêngiavớinhữngthăngtrầmvềvốnđầutưtrongnhiềunăm.Điềunàycónghĩalàkhôngcómộtcáinhìntoàndiệnđơnlẻnàovềthiếtkếnhàthờ–mỗichuyêngiađềuxâydựngdựatrênthànhquảcủangườitiềnnhiệm,thíchứngvàthayđổithiếtkếkhithấyphùhợpvàthựchiệncôngviệc.

MộttrongnhữngluậtbấtthànhvănvềviệcxâydựngnhàthờđượcmiêutảbởiJamesđólàbấtcứkhinàomộtchuyêngiamớibắtđầucôngviệc,ôngtaphảigiữnguyênthànhquảcủangườitiềnnhiệm.Thayvìđậpđivàxâylạitừđầu,ôngtasẽkếthợpnhữnggìsẵncóvàohoạtđộngxâydựngmớicủamình.

Hãybắtđầulắngnghenhữngcuộctròchuyệntạinơibạnlàmviệc:Mọingườicóthườngdựatrênýkiếncủanhữngngườikháckhông(“Cóvà...”)hayngănchặnchúng(“Có,nhưng...”)vàcốgắngthaythếchúngbằngnhữngýtưởngcủariênghọ?

Cònbạnthìsao?Khimộtaiđóđưaramộtýtưởngmới,bạnsẽchấpnhậnnóvàtìmcáchpháttriểnnóhaysẽchỉtríchvàphátannó?Khithamgiavàomộtdựánmànhữngngườikhácđãbắtđầu,bạncótìmcáchxâydựngnódựatrênnềntảngcủahọ,haybắtđầulạitừđầu?

Ngaytừbâygiờ,hãynỗlựcxâydựnghơnlàphávỡmọithứ.Hãybắtđầubằngviệchỏi“Nhữnggìđangđượclàmrồi?Chúngtacóthểtiếptụcxâydựngtrênnórasao?”Hãykiếmtìmnhữngcơhộiđểkhenngợi(mộtcáchchânthành).Hãynói“Đúngvậy,và”thayvì“Đúng,nhưng”–vàđộngviênnhữngngườikháclàmđiềutươngtự.

Côngviệcphảiđượcđặttrêncáitôi

ChúngtakhôngbiếtdanhtínhcủanhữngchuyêngiaxâydựngnhàthờChartres.TheoJames,nhữngđồngnghiệpcủahọsẽnhậnra“mậthiệu”củahọtrongnhữngchitiếtkhácbiệttrênnhữngbứctườngđámàhọtạora.Sự

côngnhậncủacáccộngsự–cộngthêmtiềncôngvàniềmtựhàocủahọtrongcôngviệc–đãquáđủ.

TrongthờikỳPhụcHưng,nhữngngườiuyênbácrấtđượctrọngvọng,trongkhithợthủcôngbịcoilànhữngngườilàmthuê.Cácnghệsỹvànhàthiếtkếdầnđượctônkínhnhưthầnthánhvàthiêntài.Nhữngcáitêncủahọtrởthànhthươnghiệu,yêucầumứcgiácaotừcácnhàsưutập.Họbắtđầukýtênlêncáctácphẩmcủamình.Chúngtabắtđầubiếtđếntêncủacác“kiếntrúcsư”.

Địavị,uytín,nhữnggiảithưởngvàphầnthưởngđềurấttuyệtvời.Danhtiếngtrongnghềcũngrấtquantrọngvàcầnthờigiancũngnhưkhônggianđểbảovệnó.Nhưngđếnkhibắtđầucôngviệc,hãyloạibỏtấtcảnhữngđiềuđókhỏiđầubạnvàtậptrungvàonhiệmvụchính.

Đừngquátựkiêumàkhônglắngnghengườikhác.Hãyhỏithậtnhiềucâuhỏivàchúýđếncáccâutrảlời,khôngphảivìsựlịchsựmàvìsựtôntrọngdànhchochuyênmôncủahọvànhữngkiếnthứcmàbạncóđượckhilàmviệccùngnhaunhiềuhơnlàkhilàmviệcmộtmình.Hãytraochohọlòngtinvàsựkhenngợivềnhữngđónggópcủahọ.

“Đồngsángtạo”nghecóvẻnhưmộtsựcáchthểhiệntìnhcảm,nhưngthựctếnócóthểhếtsứcđángsợ.Đồngsángtạoliênquanđếnviệcthảlỏngkiểmsoát,lắngnghe–thựcsựlắngnghe–nhữngngườixungquanhbạnvàủyquyềntráchnhiệmchohọ.Đaphầnnócónghĩalàxâydựnglòngtin:cóđượclòngtincủanhữngngườikhác,tintưởnglạihọvàtintưởngrằngcácbạncóthểgâydựngmộtđiềugìđólớnlaohơnvàtruyềncảmhứngnhiềuhơnbấtkỳaitrongsốcácbạncóthểtựmìnhđạtđượcnó.

MARKMcGuinnesslàmộthuấnluyệnviênchocácchuyêngiasángtạo.SốngtạiLondon,nhưngônghuấnluyệnmọikháchhàngtrênthếgiớivàtưvấnchocáccôngtysángtạo.ÔnglàtácgiảcủacuốnsáchResilience:FacingDownRejectionandCriticismontheRoadofSuccess,vàlàngườiphụtráchmộtchuyênmụccho99U.

→www.LateralAction.com

Bíquyếtbỏtúi

Traudồinhữngmốiquanhệ

•Đừngđimộtmình

Tìmnhữngngườiđồnghành–nhữngđồngnghiệpđángtincậyvànhữngcộngsựmàbạncóthểđềnghịgiúpđỡ,nhữngngườisẽnóivớibạnsựthậtluônkhiếnbạncótráchnhiệm.

•Tạoranhữngthỏathuậnxãhội

Làmrõnhữnggìcókhảnăngđisaihướngtrongmộtmốiquanhệsángtạophíatrước.Sauđó,khitranhcãixuấthiện,bạnhãytạoramộtkhônggianthoảimáiđểnóivềnó.

•Tintưởngvàosựrộnglượng

Tậptrungvàocáchbạncóthểgiúpnhữngngườikhác,nhữngkếtnốidàilâusẽxuấthiện.Tinhthầnthựcsựcủamạnglướiphảilàsựrộnglượng,khôngphảisựbắtbuộc.

•Cứđềnghịđi,bạnsẽnhậnđượccâutrảlời

Việcđưarađềnghịluônđitrướckếtnối,vànếubạnlàmthườngxuyên,mạnglướicủabạnsẽpháttriểnmạnhmẽ.Hãybiếnviệctiếpcậnnhữngngườimàbạnngưỡngmộthànhmộtthóiquenhàngtuần.

•Hãybắttaynhauđểcùngsángtạo

Hãylắpghépnhữngđộingũsángtạomàtrongđóbaogồmcảnhữngthànhviêncũlẫnnhữngngườimới.Sựđadạnghóa(vừađủ)sẽlàmtăngtiềmnăngsángtạocủabạn.

•Hãyhànhđộngnhưmộtngườithợgiỏithaivìmộtngườithầygiỏi

Xâydựngdựatrên–vàcảithiệnbằng–cácýtưởngvàkỹnăngcủangườikhác.Nếubạnđểmọingườitỏasángtronglĩnhvựcmàhọcókinhnghiệm,cácdựáncủabạnsẽpháttriểnrấtnhanh.

ChươngIV.ChấpnhậnrủiroCáchđểnắmbắtthấtbạivàchấpnhậnnhiềurủiro(khônngoan)hơnưb

Khôngcógìvĩđạitừngđượctạorabằngcáchgắnchặtvớihiệntrạng.Nếumuốntạoramộtđiềugìđómớimẻvàkhácbiệt,khảnăngchấpnhậnrủirocầnphảitrởthànhmộtphầntrongbạn.

Nhưngnóithìdễ,làmmớikhókhinãobộcủachúngtađượckiểmsoátđểtránhsựthiếuchắcchắnvàluônchọnvùngantoàn.Khinghĩvềnhữngrủiro,chúngtaluônnghĩđếnnhữngthấtbại.Khinghĩvềnhữngthấtbại,chúngtabắtđầusợhãi.Khiđó,trínãocủachúngtasẽphátracáctínhiệuđểtránhxanhữngđiềuđó.

Vậybằngcáchnàochúngtacóthểvượtquađượcxuhướngtránhxakhỏinhữngrủirobẩmsinhtrongmỗiconngười?Chúngtasẽxemxétkhoahọcđằngsaunguyêndocủasựthấtbại,khámphámứcđộkiêntrìđểcóthểtạoranhữngkếtquảtíchcựckhiđốimặtvớihàngloạtthấtbại,vàtìmhiểucáchcoinhữnglỗilầmcủachúngtalàthôngtincógiátrịthayvìcơhộiđánhbạibảnthânchúngta.

Mặttíchcựccủarủirođólà–dùkếtquảlàgì–chúngtahànhđộng,họchỏivàpháttriển.Vàkhingàymaitới,chúngtađượctrangbịtốthơnđểđốimặtvớinó.

Làmsángtỏyếutốsợhãitrongthấtbại

—MichealSchwable

Vàotốingày18/06/1976,saukhitậpdượttrướcbạnbètrongnhiềutuần,mộtthanhniên22tuổi,JerrySeinfledbướclênsânkhấucâulạcbộhàikịchCatchaRisingStartạiNewYorkđểbiểudiễntiếtmụcđầutiêncủaanhtrướccôngchúngvớitưcáchmộtdiễnviêntấuhài.Seinfledcầmlấymic,nhìnkhángiảvàđơngười.Khicấtđượclời,thìtấtcảnhữnggìanhcóthểnhớlànhữngchủđềanhđãchuẩnbịđểnói.Anhliệtkêchúngramàkhôngngừngnghỉ(“bãibiển.....nhữngchiếcxe...”)rồisauđóvộivãkếtthúcmànbiểudiễn.Mànbiểudiễnđóchỉdiễnravẻnvẹntrong90giây.Seinfledsaunàyđãkểlạithờikhắcđầutiêncủaanhdướiánhđènsânkhấu,“Tôithậmchícònkhôngthểthốtnênlời...tôiđãhoàntoànbịtêliệttrongsựsợhãi.”

ThửtháchSeinfieldphảitrảiqualàđiềurấtđỗibìnhthường.Cácnhànghiêncứuđangthuthậpmộtloạtnhữngbằngchứngchothấycànglosợbịthấtbại,chúngtacàngkhócóthểthànhcông.MộtnghiêncứugầnđâydomộtnhómcácnhàthầnkinhhọctạiCaltechnhậnthấyrằngkhicạnhtranhtrongmộttròchơimáytínhđánhcượccao,nhữngngườithamgiathểhiệntệhơnkhihọlosợvềkhảnăngthuacuộc.

Nhưngkhoahọccũngtiếtlộrằngnhữngnỗisợhãikhôngchỉphảntácdụngmàchúngcònbịthổiphồnglên.Hóaraconngườicóxuhướngmạnhmẽvềviệcđánhgiáquácaonỗiđaucủasựthấtbạivàmứcđộtiêucựcmànhữngngườikháccảmnhậnvềrủirocủachúngta.Đểgiảithíchlýdotạisao,đầutiênhãyquansátviệctạisaoviệctrúngxổsốkhôngtuyệtnhưbạnnghĩ.

HãytưởngtượngrằngMorpheustrongphimMatrix(Matrận)đưachobạnmộtviênthuốcmàuxanhdatrờivàmộtviênthuốcmàuđỏ.Nếubạnnhậnlấyviênthuốcmàuxanh,bạnsẽtỉnhdậyvàtrúngsốđộcđắctrịgiá2triệuđô-la.Nếubạnuốngviênthuốcmàuđỏ,bạnsẽthứcdậytrongtìnhtrạngtêliệtvàngồixelăntrongsuốtphầnđờicònlạicủamình.Đươngnhiên,bạnsẽchọnviênmàuxanhvàcảmthấyhàilòngkhinhậnđượcmộtkhoảnkếchxùtrongtàikhoảnngânhàngvàosánghômsau.Bạnkhôngthểnghĩđượcđiềuđángthấtvọnghơnlàviệcphảitrởthànhmộtngườitànphế.Mộtvàingườithậmchícònnghĩmộtcuộcsốngnhưvậykhôngđángsống.Nhưnghọđãnhầm.

Trongnghiêncứunổitiếngvềnhữngngườitrúngxổsốvànhữngnạnnhântrongcácvụtainạn(baogồm80ngườiliệttứchivà11ngườiliệthaichân),trongmộtnămthắngxổsốhoặctrảiquavụtainạn,mộtđiềugìđókỳlạđãxảyra.Niềmvuicủanhữngngườitrúngxổsốsớmtrởvềmứcnhưnhữngngườikhôngthắngđượcmộtxu.Ngạcnhiênkhôngkém,niềmhạnhphúccủanhữngnạnnhântrongvụtainạnđãlêntrênmứctrunglập,vàmộtnghiêncứugầnđâycủaĐạihọcHarvardchothấycáccánhânbịliệthaichânkhônghềkémhạnhphúchơnnhữngngườitrúngđộcđắctheothờigian.Điềunàyxảyralàdođâu?

Nóliênquanđếnnhữnggìkhôngxảyranhiềuhơn.Đỉnhcaocủaviệctrúngxổsốkhôngđượcduytrìlâu.Tươngtựnhưvậy,sựtuyệtvọngcủaviệctrởthànhmộtngườitàntậtcùngsẽnguôingoaidần.Cảngườithắngxổsốvànhữngngườitàntậtđềutrảiquanhữnggìmànhàtâmlýhọc,JonathanHaidt,gọilànguyênlýcủasựthíchứng.Chúngtađánhgiáviệctrởthànhmộtngườitrúngxổsố(hoặcngườibịliệt)bởikếtquảsauđó,nhưngchúngtathườngđánhgiáquácaokếtquảđó.

Conngườinhanhchóngthíchứngvớinhữngtìnhhuốngmới.Sựmớimẻbiếnmấtnhanhhơnchúngtatưởng.Khitưởngtượngraviệctrởthànhmộtngườitrúngxổsố,chúngtachỉhìnhdungnhữngđiềukỳdiệumàchúngtasẽlàmsauđó.Chúngtakhônglườngtrướcđượcnhữngphiềnnhiễuliêntụcliênquanđếnnhữngngườimuốntiềncủachúngta,sựphứctạptrongviệcquảnlýnó,hoặcnhữngsựcăngthẳngmớimànógâyratrongmạnglướixãhộicủachúngtavàgiađình(nhiềuđếnmứcnhữngngườitrúngxổsốthựcsựđãthiếtlậpmộtnhómhỗtrợnhau).Khôngaitrongchúngtamongbịtrởthànhmộtngườiliệttứchi,đếnmứcrấtnhiềuniềmvuicóthểđếntừnhữngđiềumàtrướcđâychúngtacholàđươngnhiên.Khihọclạingaycảnhữngnhiệmvụcơbảnnhất,chúngtatrảinghiệmsựtiếnbộ.Vàsựtiếnbộmanglạicảmgiácrấttuyệtvời.

Điềunàychothấycácđiềukiệncủachúngtatrongcuộcsốngkhôngquantrọng.Nhữngthayđổiđauđớnrấtkhóchịuvànhữngvạchranhgiớivềmứcđộhạnhphúccóthểbịđảolộn.Tuynhiên,khichúngtađốimặtvớithấtbạinhỏhoặcngaycảnhữngchấnthươngnghiêmtrọng(chẳnghạnnhưchấnthươngcộtsốngvĩnhviễn),chúngtathườngxuyênđánhgiásaimứcđộvàthờigiancủanhữngphảnứngcảmxúccủabảnthân.Cuốicùng,chúngtaphụchồitốthơn–vànhanhhơn–chúngtatưởng.Hainhàtâmlýhọc,DanielGilbertvàTimothyWilsonđãgọisựtácđộngnàythiênvị.Chodùnếukhôngvượtquađượckỳthi,trượtmộtcuộcphỏngvấnhaybịsathải,nhữngnghiêncứucủahọđãchỉrarằngmọingườiluônđánhgiácaonhữngtácđộngtiêucựccủanhữngsựkiệnnhưvậy.Vàvìchúngtamongđợinhữngthấtbạinhưvậyđauđớnhơnvàkéodàihơnsovớithựctế,nênchúngtasợthấtbạinhiềuhơnmứcchúngtacần.

GilbertvàWilsonđãtậptrungvàohaihiệntượngđểgiảithíchsựthiênvịnày.Đầutiênlàsựbỏbêmiễndịch.Chỉkhicómộthệthốngmiễndịchđểchốnglạinhữngmốiđedọavớicơthểcủachúngta,chúngtamớicómộthệthốngtâmlýmiễndịchđểchốnglạinhữngmốiđedọaảnhhưởngđếnsứckhỏetâmlícủachúngta.Chúngtaxácđịnhnhữngmặttíchcực(mặtsáng),hợplýhóanhữnghànhđộngcủachúngtavàtìmraýnghĩacủanhữngthấtbạichúngtavấpphải.Tuynhiên,chúngtakhôngnhậnratínhhiệuquảcủahệthốngmiễndịchnàybởinóhoạtđộngchủyếudướitầmnhậnthứccóýthứccủachúngta.Khinghĩđếnviệcchấpnhậnmạohiểm,chúngtahiếmkhixétđếnviệcchúngtasẽtrởnêntốtrasaokhitáiđịnhhìnhmộtkếtquảđángthấtvọng.Tómlại,chúngtathườngđánhgiáthấpkhảnăngphụchồicủabảnthân.

Lýdothứhailàchủnghĩatrọngtâm(focalism).Khiquansátsựthấtbạitừ

xa,theoGilbertvàWilson,chúngtacóxuhướngnhấnmạnhquámứcvàocácsựkiệntiêucực(tứcthấtbại)vàbỏquanhữngchitiếtkháctrongcuộcsốnghàngngàyvốncóthểgiúpchúngtatiếnlênvàcảmthấytốthơn.Sựđedọacủathấtbạicóảnhhưởngrấtlớn,nótiêutốnsựchúýcủachúngta.Điềunàyxảyramộtphầnlàdocácvùngnãobộchúngtasửdụngđểnhậnthứcthựctạicùnglànhữngvùngnãobộchúngtadùngđểtưởngtượngratươnglai.Khicảmthấysợvấpngãtrongmộtcôngviệcmớihoặclolắngvềsựxấuhổkhilàmcácnhàđầutưthấtvọnghayđểýđếncảmgiáccủacácđồngnghiệplúcđó,rấtkhóđểtưởngtượngraniềmvuimàchúngtasẽnhậnđượctừvụđầutưtiếptheovànhữnghoạtđộnghàngngàykhácvốnlàmộtphầnthúvịvàcầnthiếttrongcuộcsống.

Chúngtacũngđánhgiáquácaosựgaygắtcủanhữngphánxétmànhữngngườikhácdànhchomình.Cácnhànghiêncứu,TomGilovichvàKennethSavitskygọiđólàhiệuứngánhđènsânkhấu.Trongnhiềuthínghiệmcủahọvềcáchtìnhhuốnggâyxấuhổ–nhưthitrượtmộtbàikiểmtratríthôngminhhoặcphảimặcáophôngBarryManilowtrướcmặtđồngnghiệp–nhữngngườithamgiathườngđánhgiásaivềmứcđộtiêucựcmàngườikháccảmnhậnvềnhữnghànhvicủahọ.Chúngtamongđợinhữngngườikhácchúýcaođộđếnnhữngthiếusótcủamình,nhưnglạibỏquaviệcxemxétcácyếutốngoạiviquantrọng,chẳnghạnnhưmứcđộtươngtáccủanhữngkỷniệmtíchcựccủamọingườitrongquákhứ.

Nhưngbạncóthểvẫntựhỏi,thếcònsựdaydứtđauđớncủasựtiếcnuốithìsao?TheonghiêncứucủaGilovichvàcáccộngsự,chúngtacũngtínhtoánsaithờigiansựdaydứtnàykéodài.Đầutiên,nóđauđớn,nhưngchúngtađốimặtvớinỗiđaucủahànhđộngtiếcnuốitốthơnlàchúngtatưởng.Hệthốngmiễndịchtâmlýcủachúngtahoạtđộngvàgiúpchúngtatạoraýnghĩavềnhữngthấtbạichúngtavấpphải.Thấtbạimangđếnchochúngtanhữngphảnhồicógiátrịmàchúngtasửdụngđểgiảiquyếtnhữnghànhđộngđángtiếccủamìnhvàcảviệccảithiệntìnhhìnhcủachúngtatrongtươnglai.

Cácnghiêncứuchothấyrằngkhichúngtanhìnlạicuộcđờicủamình,nhữngsựhốitiếcphổbiếnnhấtkhôngphảilànhữngrủirochúngtađãgặp,màlàviệcchúngtakhônggặprủironào.Mọingườihốitiếcvìviệcđãkhônghànhđộngnhiềugấpđôiviệcđãhànhđộng.Mộtsốhốitiếcphổbiếnnhấtbaogồmviệckhôngchămchỉhọchànhhơn,khôngquyếtđoánhơnvàkhôngnắmbắtđượccơhội.Khinghĩlại,nhữnggìmàhọkhônglàmmớilàthứmanglạithấtvọngnhiềunhất.

Chúngtabịbỏlạivớinghịchlýcủaviệckhônghànhđộng.Mộtmặt,theobảnnăngchúngtacóxuhướnggắnliềnvớisựmặcđịnh,hoặcđitheosốđông.Cácnhànghiêncứugọiđólàthiênvịhiệntrạng.Chúngtacảmthấyantoàntrongvùngthoảimáicủamình,nơichúngtacóthểtránhkhỏinhữngđauđớncủasựhốitiếc.Tuynhiên,cùnglúcđó,chúngtacũnghốitiếcnhiềunhấtvềnhữnghànhđộngvàrủiromàchúngtakhôngdámnắmlấy.

JerrySeinfeldphảimấtvàithángđểlấylạitinhthầntừthấtbạiđầutiêncủamình.Anhđãtrởlạisânkhấulầnthứhaivàocuốimùahènăm1976,tạiGoldenLionPub,mộtquánbartồitànởTimesSquare.Mộtlầnnữa,anhcảmthấylolắngvàquênmấtviệcđanxenthêmnhữngcâuchuyệncười,nhưnganhđãdiễntrôichảyvàlàmtrọnbuổibiểudiễn.JerrytiếptụcbiểudiễnởmọinơicóthểtrongthànhphốvàngàycàngtrởnênthoảimáitrênsânkhấuchođếnkhianhkếtthúcbằngmộthợpđồngMCchocâulạcbộComicStripvàtrởthànhkhuônmặtquenthuộctạiCatchaRisingStar.

Sau5nămmàigiũanhữngkỹnăngvàdanhtiếngcủamình,vàongày7/5/1981,JerrycómànramắttrongTheTonightShowvớiJohnnyCarson,thamgiatrongnhiềunămvàotourdiễnđườngphố,mộtsựkiệnđặcbiệtcủaHBO,vàcuốicùng,vàonăm1989,trởthànhngườidẫndắtSeinfeld,mộtchươngtrìnhđãkiếmđược2,7tỷđô-latừviệcchiếulạiđơnlẻvàtrởthànhmộttrongnhữngchươngtrìnhtruyềnhìnhdàitậpđượcyêuthíchnhấtmọithờiđạicủaMỹ.

NếuSeinfeldkhôngđủdũngcảmđểđốimặtvớikhángiảmộtlầnnữasaukhianhbịđánhgụctronglầnbiểudiễnđầutiên,thìkhôngđiềugìtrongsốnhữngđiềutrêncóthểxảyra.Việcchịukhuấtphụcnỗisợhãihốitiếctrongngắnhạncủachúngtalàmộtviệclàmvôcùngthiểncận.

MICHAELSCHWALBElàmộtứngnghiêncứusinhtâmlýhọctạiĐạihọcStanford.Trướcđây,Michaelđãlàmviệctronglĩnhvựcđầutưvànghiêncứutrongngànhcôngnghiệptàichínhtronghơnmộtthậpkỷ.Ôngđãviếtbàicho99U,diễnđànOPENkiêmcốvấnchocáccôngtyvànhữngtổchứcphichínhphủvềphươngdiệnphântíchtàichínhcũngnhưpháttriểntổchức.HãytheodõiôngquatàikhoảnTwitter@michaelschwalbe.

→www.michaelschwalbe.com

“Làmmọiđiềuđúngsẽgiữbạnởđúngvịtrí,mắcsailầmsẽthôithúcbạnkhámphá.”

—STEVENJOHNSON

Hiểuđượcvaitròcủabạntrongrủiro

—JohnCaddell

Thếgiớicổxưalàmộtnơiđầyrẫynhữngcấmđoánvàsựhoảngsợ.Conngườisốngbằngnhữngmưumô,bịvâyhãmbởinhữngrủirorìnhrập–dãthú,hỏahoạn,nhữngbộtộcthùđịch,lũlụt.CũngkhôngcógìngạcnhiênkhihọtrôngđợivàoChúavàtạoranhữngcâuchuyệnthầnbíđểgiảithíchchomộtnguồnsiêunhiênvôdanhbảovệhọtrướcmọinguycơ.Hàngngànnămqua,sựsángtạovàhọchỏicủaconngườiđãgiúpthếgiớiantoànhơnrấtnhiều.Tuynhiên,chúngtavẫngiữlạiđượcbảnchấtkhôngưarủirotừtổtiênmình.

Khiphảiđốimặtvớinhữngtìnhhuốngmàchúngtacầnđưangayraquyếtđịnh,chúngtathườngmắcsailầmkhi“chờvàquansát”,cânnhắcvàtìmcáchtrìhoãnhoặcnétránhrủiro.Chúngtaquênrằngngaycảnhữngsailầmlớncuốicùngcũngcóthểmanglạithànhcông.Chấpnhậnrủirothựcsựlàmộtphầntưduyđúngđắn.

Thônghiểunhữngcơhội

Khiđánhgiáxemcónênchấpnhậnrủirohaykhông,thậtdễdàngđểsớmnhậnranhữngcạmbẫybanđầubạncóthểgặpphải.Việctưởngtượngsẽnhậnracơhộikhókhănhơnrấtnhiều.Nhưngkhôngnỗlựcchắcchắnsẽkhiếnbạnkhôngnhậnđượcnhữnglợiíchcuốicùng.Hãymởrộngtâmtrí,quansátbứctranhlớnhơn,vàbiếtrằngvớisựquyếttâm,bạnsẽvượtquanhữngtrởngại.

CựuchủtịchcủaCoca-Cola,DonKeough,rơivàocáibẫynàykhiđộingũquảnlýngườiĐứccủaôngđưaramộtkếhoạchmởrộngsangĐôngĐứcsausựsụpđổcủaBứctườngBerlinvàonăm1989.Chorằngngânsáchquácao,Keoughđãphủquyếtđềxuấtnày.ThấtvọngtrướcsựtừchốicủaKeough,độingũquảnlýdọasẽtừchức.Ngườiđứngđầucáchoạtđộngtại

ĐứctháchthứcKeoughnhìnnhậnkỹlưỡnghơn:

“ÔngkhôngbiếtđượctiềmnăngcủaĐôngĐức.Ôngchưabaogiờtớiđó.Ônggạtphăngnómàkhônghềxemxétxemđâycóphảilàmộtcơhộituyệtvờikhông.Ítnhất,ôngnênnóichuyệnvớihọmộtlầnnữa.Nhưngtôimuốnônglàmhơnthế.HãycùngtôiđếnĐôngĐứcđểtựcảmnhận,trướctiên,hãytựquyếtđịnh.”KeoughcuốicùngđãcùngđộingũcủaôngđếnĐôngĐứcvàtậnmặtchứngkiến.Sauchuyếnđi,ôngnói,“Suynghĩcủatôiđãhoàntoànthayđổi.Chúngtôitậphợpmọingườilại,vàtôiđãxinlỗivìsựhẹphòivàkhôngkhoannhượngcủamình.Hãycùngnhauđưarakếhoạchvàmuamộtvàinhàmáyphíađông.”

CôngcuộcmởrộngcủaCokevàoĐôngĐứckhôngphảilàkhôngcósaisót.Tuynhiên,cơhộilàrấtlớnvàquyếttâmcủađộingũđểthànhcôngmạnhmẽđếnmứchọcókhảnăngvượtquanhữngthấtbạivàthấtvọng.ĐôngĐứctrởthànhmộtthịtrườngpháttriểnnhanhchóngvàmanglạinhiềulợinhuậnchoCoke.

Bảovệlựccủabạn

Chúngtakhôngbấtlựckhiđốimặtvớirủiro.Saukhiquyếtđịnhđượcđưara,chúngtaluôncókhảnăngảnhhưởnglêncáctìnhhuốngnhằmgiatăngxácsuấtthànhcông.Đólàlựchaycòngọilàkhảnănghànhđộnggâyảnhhưởngđếnđịnhmệnhcủachúngta.

TiềnvệHallofFametươnglai,PeytonManning,đãthấymìnhkhôngởđộinàokhiIndianapolisColtssathảianhsau14mùagiải.Lầnđầutiêntrongsựnghiệp,Manningphảitìmrađượcmộtđộibóngđểđầuquân.AnhthituyểnvàoSanFancisco49ers,ArizonaCardinalsvàmộtvàiđộibóngkháctrướckhikýhợpđồng3nămvớiDenverBronces.Manningnóivềlựachọncủamình:

Đâylàmộtlựachọnkhókhăn...Tôiphảichọnmột(đội).Tôimuốnthamgiavàotấtcảcùnglúc.Nhưng,giốngnhưcácquyếtđịnhkhácmàtôiđãđưaratrongquákhứ,tôisẽraquyếtđịnhvàkhôngbaogiờhốihận.Đểbắtđầuvàbiếnnótrởthànhmộtquyếtđịnhđúngđắn,tôicầnphảinỗlực.

Thayvìđểsốphậnphómặcchonhữngtácnhânbênngoàikiểmsoát,Manningđãđưaramộtquanđiểmhoàntoànkhácbiệt.Cảmgiácvềđộnglựcchoanhsứcmạnhđểcóđượckếtquảnhưmongmuốn.Nếuanhthấtbại,đósẽlànhữngnỗlựchếtmìnhgiúpanhtiếntớithànhcông.

Hãykiêntrì

“Rấtnhiềunhữngthấtbạitrongcuộcsốnglàdomọingườikhôngnhậnrahọđangtiếnđếnthànhcônggầnđếnmứcnàokhitừbỏ.”ThomasEdisonđãnóivậy.Điềunàycóthểrấtkhóthựchiện,tuynhiên,hãyhỏinhữngnhàsảnxuấtvởnhạckịchSpider-Man:TurnOfftheDark.

Vàongày7/2/2011,nhàphêbìnhBenBrantleycủatạpchíNewYorkTimes,saukhixemtrướcmộtđoạncủachươngtrình,đãviếtnhưsau:“Spider-MankhôngchỉlàvởnhạckịchđắtđỏnhấttạiBroadway,nócũngcóthểđượcxếpvàolạidởtệnhất...”Việcphêbìnhgaygắtchỉlàmộttrongrấtnhiềunhữngvậnđenđổậpxuốngchươngtrình,mộtvàidiễnviênbịthươngdongãvàmộtbảnxemtrướcchothấySpider-Mantựtreothânđầybấtlựcphíatrênkhángiảkhidụngcụbaycủaanhbịgặptrụctrặc.

Cácnhàsảnxuất,JeremiahHarrisvàMichaelCohl,cóthểsẽphảihoãnchươngtrìnhngaylậptức–quytrìnhtiêuchuẩnkhimộtchươngtrìnhgặpphảisựphảnđốigaygắt.Ngượclại,HarrisvàCohlđãchothấynỗlựccủamình,hiểuđượccơhộivàkiêntrìtrongphảnứngcủahọđốivớinhữngthảmhọagâyrắcrốichochươngtrình.

HarrisvàCohltạmthờichongừngchiếuSpider-Man.Họtìmkiếmnhữngthôngtinphảnhồitừkhángiảvàxemxétnhữngphảnhồiđó.Họsửađổilờithoại.Cácnhàsoạnnhạc,BonovàEdgecủanhómnhạcU2,viếtlờibàihátmới.Cácnhàsảnxuấtgọiđượcthêmvốn(vớikỷlục60triệuđô-lađượcchi)đểcảitạolạichươngtrình.Spider-Man:TurnOfftheDarkquaytrởlạivàongày14/6/2011.

Khichươngtrìnhđượcmởlại,Cohlđãnói:“Tinxấulànórấttốnkém,vàtintốtlàchúngtôisẽkhôngbỏcuộcvàchúngtôisẽthànhcông.”

Trongvòngvàitháng,Spider-ManlàchươngtrìnhđạtđượcdoanhthulớnnhấttrênsânkhấukịchBroadwayvàđãgiữnguyênđượcphongđộtrongmộtnămsauđó.Đệnhấtphunhân,MichelleObamavàhaicôcongáicủabàcũngđãtừngxemchươngtrìnhnàynhưhàngchụcngànkhángiảkhác.DanhtiếnglâudàicủaBroadwayvànhữngtourdiễnhấpdẫnđãđượcđảmbảo.

Kịchbảnchotrườnghợpxấunhấttrongrấtnhiềurủiromàchúngtahiệnphảiđốimặtkhôngphảilànhữngchấnthươngnghiêmtrọnghaycáichết;đólàthấtbạivềtàichính,sựsứtmẻvềuytín.Hơnnữa,sựpháttriểnngàycàng

nhanhchóngvàsựkhôngchắcchắnvềtàichínhcủachúngtalàmtăngchiphívàrủirocủaviệctránhrủiromộtcáchđầynghịchlý.Thayvìcốgắngbảovệbảnthântránhđưaracácquyếtđịnh,hãyđốimặtvớinhữngrủiro–vàhướngnhữngkếtquảtheoýchúngta,khôngphảisẽtốthơnsao?

JOHNCADDELLlàchađẻcủaTheMistakeBank,chuyênthuthậpnhữngcâuchuyệnvềnhữngsailầmvàthấtbạitrongkinhdoanh.Ônglàmộtnhàđiềuhànhvớihơn25nămkinhnghiệmpháttriểnvàkinhdoanhsảnphẩmcôngnghệthôngtin.JohnlàtácgiảcủaTheMistakeBank:Howtosucceedbyforgivingyourmistakeandembaracingyourfailures,cóbántạiAmazon.com

→www.mistakebank.com

“Nguyhiểmlớnnhấttrongcuộcsốngđólàbạnđưaraquánhiềubiệnphápđềphòng.”

—ALFREDADLER

HỎI&ĐÁP:

Táicơcấucáchsuynghĩvềnhữngsailầm

—vớiTinaSeelig

Vớitưcáchmộtdoanhnhân,mộtgiáosư,mộtnhàthầnkinhhọckiêmgiámđốcđiềuhànhcủachươngtrìnhStanfordTechnologyVenture,TinaSeeligcóđượcvịtrítuyệtvờiđểhiểu,mộtcáchtrựctiếp,cáchsuynghĩcủachúngtavềrủiro.Tronghơnmộtthậpkỷ,SeeligđãgiảngdạymộttrongnhữngkhóahọcnổitiếngnhấtcủaStanfordvềđổimới,trongđó,côdẫndắtcácsinhviênvàohàngloạtnhữngbàitậpsángtạotriệtđể,thúcđẩyhọxemxétnhữngphươngthứctiếpcậncáchthứcgiảiquyếtvấnđềđángkinhngạcđểhiểurõ“rủiro”củahọ.ChúngtôiđãnóichuyệnvớiSeeligvềcáchtáicơcấuquanđiểmcủachúngtavềrủirovàtạisaothấtbạithườnglàtiềnthâncủanhữngthànhtựuvĩđại.

Cócáchnàođểchuẩnbịchonhữngthấtbạikhông,thưacô?

Nhữngngườidànhthờigiancủahọchonhữngthửnghiệmsángtạobiếtrằng

thấtbạilàmộtphầntựnhiêncủaquátrìnhsángtạovàhọđềusẵnsàngđónnhậnnókhinóxảyra.Vídụ,JeffHawkins,nhàsánglậpcủaPalmComputingHandspring,vàNumentađãlolắngkhimọiviệcdiễnraquásuônsẻ,biếtrằngthấtbạiđanglẩnkhuấtđâuđó.KhiôngvậnhànhHandspring,mọithứđangđượcchuẩnbịchoviệcpháthànhVisor,mộtsảnphẩmkỹthuậtsốhỗtrợcánhânmới.NhưngJeffluôncảnhbáođộingũcủaôngrằng“điềugìđó”cóthểsẽxảyra.Vàđúnglànóđãxảyra.Trongvòngvàingàyđầutiên,họđãbánrakhoảng1.000sảnphẩm,saukhipháthànhsảnphẩmđầutay.Mộtconsốrấtấntượng.Nhưngtoànbộhệthốngthanhtoánvàgiaohànggặptrụctrặc.Mộtvàikháchhàngkhôngnhậnđượchàngmàhọđãthanhtoán,trongkhimộtsốkháclạinhậnđược3đến4lầnsốsảnphẩmmàhọđặt.Đâythậtsựlàmộtthảmhọa,đặcbiệtlàđốivớimộtdoanhnghiệpmớiđangcốgắngxâydựnguytíncủanó.

Nghecóvẻgiốngmộtcơnácmộng.Họđãlàmgì?

Cảđội,gồmcảJeff,đãphảilàmviệccậtlựcvàgọichotừngkháchhàng.Họhỏilạitừngngườivềđơnđặthàngvàxácnhậnlạivềdịchvụthanhtoánvàchuyểnhàng.Nếucóđiềugìsaisót,côngtysẽsửachữangaylậptức.MấuchốtvấnđềởđâylàJeffđãbiếtcóđiềugìđósẽkhôngổn.Ôngkhôngchắcchắnnólàgì,nhưngđãchuẩnbịtâmlýđểđươngđầuvớinó.Kinhnghiệmchoôngbiếtrằngthấtbạilàkhôngthểtránhkhỏi,vàchìakhóađểthànhcônglàđừngtránhné,thayvàođóhãytìmcáchđểphụchồinhanhchóngnhấtcóthể.

Côcónghĩthấtbạilàphổbiếnkhông?Chúngtakhôngthếnétránhnó,đúngvậykhông?

Mọiconđườngcủachúngtađềutrảiđầynhữngthấtbạilớnnhỏ.Điềuquantrọnglàkhảnăngcoitrảinghiệmnhưnhữngthửnghiệmmanglạinhữngdữliệugiátrịvàhọccáchlàmkhácđisovớilầntới.Đốivớiđaphầnnhữngngườithànhcông,đáylótcaosutráingượcvớilótbêtông.Khiđốimặtvớimộtthấtbại,họchạmđáy,chìmvàođóvàsauđónảytrởlại,khaithácnhữngnănglượngcủaảnhhưởngđểchạmtớimộtcơhộikhác.

MộtvídụtuyệtvờiđólàDavidNeeleman,nhàsánglậpcủaJetBlue.DavidkhởinghiệpvớimộthãnghàngkhôngtênlàMorrisAir,nóđãpháttriểnvàthịnhvượngchođếnkhiôngbánnóchohàngSouthwestAirlinesvớigiá130triệuđô-la.ÔngtrởthànhmộtnhânviêncủaSouthwest.Chỉsau5tháng,Davidbịsathải.Ôngđãcậtlựclàmviệcchohọ,vànhưôngnói,ôngđãkhiếnhọphátđiên.Nhưmộtphầntronghợpđồng,ôngcómộtthỏathuận

khôngcạnhtranhtrong5năm,việcnàyđãngănôngkhởisựmộthãnghàngkhôngkhác.Khoảngthờigianchờđợidườngnhưbấttận.

Saukhidànhthờigianđểphụchồitừcúđònnày,Davidquyếtđịnhđầutưthờigianđểlênkếhoạchchohãnghàngkhôngtiếptheocủaông.Ôngcânnhắckỹcàngvềcôngty,baogồmcảcácgiátrịdoanhnghiệp,trảinghiệmkháchhànghoànchỉnh,cáckiểunhânviêntiềmnăng,cũngnhưchitiếtvềcáchthứcđàotạovàbồithườngchonhânviêncủahọ.Davidnóirằngviệcbịsathảivàbuộcphảichờđợiđểxâydựngmộthãnghàngkhôngmớihóaralàđiềutuyệtvờinhấtđãtừngxảyđếnvớiông.Khithờihạnkhôngcạnhtranhkếtthúc,ôngđãsẵnsàngbậtdậy.Ôngcókhảnăngxoaychuyểntìnhthếtồitệnhấtsangmộtthờikỳcựckỳnăngsuấtvàsángtạo.

Côcónghĩrằngcómộtvàikiểungườigiỏichấpnhậnrủirohơnnhữngngườikháckhông?

Thửnghiệmnhữngđiềumớimẻđòihỏisựsẵnsàngchấpnhậnrủiro.Mặcdùvậy,rủirokhôngphảilàmộtcôngthứcđôi–bạnkhôngphảilàmộtngườiưarủirohaykhôngưarủiro.Bạncóthểthoảimáichấpnhậnmộtvàiloạirủirotrongkhiviệctìmkiếmnhữngdạngkháclạigâykhóchịuchobạn.Bạnthậmchícóthểkhôngnhìnthấynhữngrủirocóthể“thoảimái”chấpnhận,giảmthiểutínhrủirocủachúng,trongkhilạicókhảnăngkhuếchđạinguycơcủanhữngđiềukhiếnbạnlolắng.

Vídụ,bạncóthểthíchtrượtxuốngdốckhitrượttuyếtvớitốcđộchóngmặt,hoặcnhảykhỏimáybaymàthậmchíkhôngcoinhữnghoạtđộngnàylànguyhiểm.Hoặcbạncóthểthíchviệcnóitrướcđámđônghoặcthamgiavàonhữngtháchthứcmangtínhtrítuệ.Nhómđầutiênlànhữngrủirothểchất,nhómthứhailànhữngrủiroxãhội,vànhómthứbalànhómrủirotrítuệ.

Có5loạirủirochính:thểchất,xãhội,cảmxúc,tàichínhvàtrítuệ.Tôithườngđềnghịmọingườithảorabảnđồrủirocủariênghọ.Khôngcầnsuynghĩquálâu,mỗingườiđềubiếtđâulànhữngdạngrủiromàanhấyhoặccôấycóthểsẽsẵnsàngchấpnhận.Họnhậnrakhánhanhrằngrủirokhôngđồngnhất.

Vậycôbắtđầucânbằngrủirocủamìnhbằngcáchnào?

Khôngnhấtthiếtphảithayđổihồsơrủirocủabạn,tuynhiên,cũngcầnphảihiểurõnóvàtheođuổinhữngdạngrủiromàbạncảmthấythoảimáichấpnhậnvàtránhnhữngdạngkhiếnbạnlúngtúng.Tầmnhìnsâusắcnàysẽgiúp

bạnthiếtlậpđượcmộtđộingũnhữngngườicóhồsơrủirobổsungchonhauđểmỗingườiđónggópthếmạnhcủamình,thamgiavàonhữngdạngthửtháchănkhớpvớihồsơcủahọ.Thêmnữa,việcyêucầunhữngngườikhácmôtảnhữngrủirocủahọlàmộtcáchrấtcógiátrịđểnhậnbiếtđượcnhữngđiềukhiếnhọquantâmvàcáchhọcóthểđónggópchotổchứccủabạn.

Côcóbấtcứchiếnlượcnàogiúphọccáchthoảimáihơnvớithấtbại?

Tôiyêucầutấtcảsinhviêncủamìnhviếtmộtbảntómtắtvềthấtbại.Cónghĩalà,thảoramộtbảntómtắttấtcảnhữngsailầmlớnnhấtcủahọ–vềmặtcánhân,nghềnghiệpvàhọcthuật.Đốivớimỗithấtbại,mỗisinhviêncầnmôtảnhữnggìanhấy/côấyhọcđượctừtrảinghiệmđó.Hãytưởngtượngrasựkinhngạcmànhiệmvụnàymanglạichosinhviên,nhữngngườiquáquenvớiviệcthểhiệnthànhcôngcủahọ.Tuynhiên,saukhihọhoànthànhbảntómtắtcủamình,họnhậnrarằngviệcxemxéttrảinghiệmthôngqualăngkínhcủasựthấtbạibuộchọphảiđốidiệnvớisailầmcủamìnhvàxemchúngnhưmộtnguồndữliệutuyệtvờivànhữnggìcóhiệuquảvànhữnggìkhông.

TINASEELIGlàGiámđốcđiềuhànhcủaChươngtrìnhStanfordTechnologyVenturesProgram,đồngthờilàgiáosưtạibộphậnKhoahọcQuảnlývàKỹthuậttạiĐạihọcStanford.Côdạycáckhóahọcvềsựsángtạovàtinhthầnkinhdoanh.NhữngcuốnsáchmớinhấtcủacôlàinGenius:ACrashCourseonCreativityvàWhatIWishIKnewWhenIWas20.

→TheodõicôtrênTwittertại@tseelig

“Thửvàsaicóhiệuquảnhanhhơnnhiềuviệclênkếhoạchchosựhoànhảo.”

—DAVIDKELLEY

Dựavàosựthiếuchắcchắn

—JonathanFields

Mọisựnỗlựcsángtạo,từviệcviếtsáchđếnthiếtkếmộtthươnghiệuđểramắtmộtcôngty,đềutuântheomộtđiềuđượcbiếtđếnnhưlàĐườngcongKhôngchắcchắn.Sựkhởiđầucủamộtdựánđượcxácđịnhbởisựtựdotốiđa,rấtítsựhạnchế,vànhữngmứcđộthiếuchắcchắncao.Mọithứđềukhảthi;nhữnglựachọn,đườnglối,ýtưởng,biếnthểvàmọiđườnghướngđềunằmtrênbàn.Cùnglúcđó,khôngaibiếtchínhxácđượckếtquảcuốicùngsẽrasaovàtươnglaisẽthếnào.Haychínhxáccáchlàmnólàgì.

Theothờigian,nhữngnhàsángtạohoặcnhữngđộingũbắtđầuhànhđộng.Họvẽhếtnhữngýtưởngđiênrồtrongđầuhọlêngiấy,lênkhungcảnhkỹthuậtsố,khunghình,vàocôngviệckinhdoanh.Vớimỗilầnthửnghiệm,họbắtđầuxemxétđiềugìmanglạihiệuquảvàđiềugìkhông.Dữliệuvàkinhnghiệmbắtđầuthaythếtrựcgiácvàvượtquađứctin.Sựtựdobắtđầunhườngbướcchosựhạnchế,cáckhảnăngvốntạorasựthiếuchắcchắnlớnhơnbắtđầutrởthànhthựctế,tạoranhiềusựchắcchắnhơnvềkếtquảcủaquátrìnhvàviệcliệunócóthànhcônghaykhông.Côngviệckinhdoanhvàkếtquảcủanóbắtđầuđượchìnhthành.

Nhữngcúvachạmtrongquátrìnhthựchiệnchắcchắnsẽxảyra.Cácýtưởngdườngnhưẩnchứanhữngquảbomtiềmnănglớn,đưađộingũsángtạotrởlạibảnphácthảobanđầuvàtrạngtháitựdonhưngcũngthiếuchắcchắnmộtcáchcaođộ.

Cuốicùng,thôngquanhiềuthửnghiệm,hànhđộngđượcthựchiện.Cuốnsáchrađời.Thươnghiệuđượcthiếtkế.Côngtyđãđượcramắt.Sựtựdo,ítnhấtlàđốivớigiaiđoạnnỗlựcnày,đãbiếnmất,đượctiêuthụbởicấutrúcvàdạngthức.Sựthiếuchắcchắnnhườngchỗchosựchắcchắn.Giờđây,bạnđãbiếtchínhxáchìnhdạngcủanó,vàviệcbạncókhảnăngkéobậtnóhaykhông.

HìnhảnhtrênminhhọacácđộngtháitheoĐườngcongThiếuChắcchắn.Tuynhiên,thứcóthểkhôngđượcrõrànglàtốcđộmàbạndichuyểndọctheođườngcongvốncóthểtiêudiệtkhảnăngcủabạntrongviệctạoracảmhứnghoặckíchthíchnó.

Dichuyểnquáchậmvàkhôngcókếtquả.Quátrìnhbịpháhủydoquántínhhoặcbịtêliệthoặcdichuyểnquáchậmđồngthờinỗlựcbịtiêudiệttrướckhinómanglạikếtquảcóýnghĩa.Tấtcảchúngtađềuđãtừngtrảiquađiềuđó.

Dùvậy,thứcóthểítrõrànghơnđólàviệcdichuyểnquánhanhcóthểđưabạnđếnvớikếtquảnhanhchónghơn,nhưngkếtquảđólạithấphơnnhiềusovớikhảnăngcủabạnnếubạnởlạiquátrìnhlâuhơn.

RichardWisemanđãtiếnhànhmộtthínghiệmthúvịvềđiềunày.Ôngghéphainhómngườiđãđượcxácđịnhlàrấtmaymắnvàrấtxuixẻo.Mỗinhómsẽnhậnđượcmộttờbáovàđượcyêucầuđếmsốbứctranh.Nhómkhôngmaymắnlàmtrongkhoảng2phút.Nhómmaymắnchỉmất2giây.Cảhainhómcùngđưaraconsốchínhxác.Dođâu?

Hóarađólànhữngấnphẩmsốđặcbiệt.Bêntrongbìatrước,phíatrênnếpgấptrongmộtkhungchữ,cómộtdòngchữ:“Đừngđếm.Có42bứcảnhtrongtờbáonày.”Nhữngngườitựcoilàkhôngmaymắntậptrungvàonhiệmvụhọcầnhoànthànhmàphớtlờđigiảithưởnglớnhơn.Nhữngngườitựcoilàmaymắnluônmởrộngkhảnăngrằngcómộtcáigìđóbênngoàinhữnghướngdẫncứngnhắcđểlàmtheocáchcủahọ,khiếnhọcóthaotáctốthơnhoặcdễdànghơn.

Sựthiếuchắcchắnnhưlàmộtsựkíchthíchsángtạo

Mộtđiềutươngtựxảyravớiquátrìnhsángtạo.Nhữngngườikiêntrìvớiýtưởnghọđưaracóthểthựchiệntốtýtưởngđóvàlàmrấtnhanhchóng.Nhưngtrongquátrìnhthựchiện,họthườngbỏlỡnhiềukhảnăng,lựachọn,lựachọnthaythếvànhữngconđườngđầybấtngờcóthểdẫnhọraxakhỏiviệctậptrungđơnthuầnvàoquátrìnhthựchiệndựatrêntầmnhìn,vàđưahọquaytrởlạimộtnơichiasẻsựsángtạovàthiếuchắcchắn,nhưngcũngrấtcókhảnăngmanglạimộtđiềugìđócótầmquantrọnglớnlaohơn.

Tấtcảnhữngngườisángtạocầncókhảnăngtậptrungvàonhữngcâuhỏilớnđủlâuđểnhữngýtưởngvàtầmnhìnthựcsựmangtínhcáchmạngxuấthiện.Họcầngiữnguyênvịtrívàhànhđộngkhôngngừngtạiđóthôngqua

lànsóngýtưởngrõràngnhấtvàđầutiên.Đếnlànsóngthứhai,giaiđoạnhướngđếnsựtáobạo.Vàsauđólàvàogiaiđoạnphátgiác.Nhưngđaphầnkhôngnhưvậy.Họbỏcuộc,rútlui,hoặcgiảiquyếtvấnđềvớimứcđộvừađủtốttrongkhinhữngđiềutuyệtvờinhấtđanglẩnkhuấtđâuđótronggóccănphòng.

Điềugìdẫnchúngtôiđếnvớicâuhỏilớn:Tạisao?

TạisaomọingườidichuyểntheoĐườngcongKhôngchắcchắnquánhanhhoặcquáchậm,giếtchếtdựánhoặctạoranhữngkếtquảxoàngxĩnh?Mộtphầncủacâutrảlờicóthểnằmtrongnhữngthựctiễn:Sựđadạngcủanhóm/rốiloạnchứcnănghoặcviệcthựchiệnthiếtkếhoànthiện.Nhưngphầnlớnhơntrongcâuhỏiđónằmởnhữnggìxảyratrongđầucủangườisángtạotrongquátrìnhsángtạo.

Hầuhếtmọingườiđềugắnkếtmạnhmẽvớiviệckhôngkhoannhượngsựthiếuchắcchắn.Chúngtatrảinghiệmnónhưsựđauđơn,nỗisợhãi,lolắngvànghingại.Khiđốimặtvớiviệccầnphảicùngtồntạihoặcsựkinhhoàngtộtcùng,hànhđộngđốiđầuvớisựthiếuchắcchắn,chúngtasẽthoáilui.Trungtâmcủanỗisợhãinguyênthủytrongtrínão,hạchhạnhnhân,sánglên,gửitínhiệuđếncáccơcủachúngtakhiếnchúngtakhóchịuvềmặtthểchất,khôngthoảimáivềmặttinhthần.

Chúngtabiếtcôngcuộctìmcáchtạorathứgìđótừhaibàntaytrắngbuộcchúngtaphảiđếnđó.Nhưngchúngtađượctrangbịquánghèonànđểgiảiquyếtnó,chúngtabắtđầuđưaraquyếtđịnhkhôngdựatrênnỗlựccaonhất,màtrênnhữnggìsẽgiúpchúngtathoátkhỏisựđauđớncủaviệcthiếuchắcchắnmộtcáchnhanhnhất.Đốivớimộtsốngười,nócónghĩalàthoáilui,trìtrệvàtêliệt.Đốivớimộtsốngườikhác,điềuđócónghĩanhanhchóngkếtthúcnó.Vớimỗicách,kếtquảcuốicùngđềulàkhônggìcảhoặcmộtthứgìđókémxatàinăngtiềmẩnthựcsựcủabạn.

Vậybằngcáchnàochúngtacóthểsốngdướicáibóngcủasựthiếuchắcchắnđủlâuđểsảnsinhranhữngđiềuthiêntài?Có3suynghĩsau:

Thứnhất,hiểubiếtđơngiảnvềtâmlýhọccủaquátrìnhchophépbạnchúýhơnđếntốcđộdichuyểntừsựtựdođếnhạnchế.

Thứhai,khibạntáiđịnhlạisựthiếuchắcchắnnhưmộtkhảnăng,câuhỏiphíatrênsẽthayđổi.Khôngcógìthựcsựsángtạo,khôngcógìnângcaonghệthuật,côngviệckinhdoanh,thiếtkế,hoặcnhânloại,đãtừngđượcđể

đốimặtvớisựchắcchắnchínhthốnghoặcnhữngthôngtinhoànhảo.Bởicáchduynhấtđểtrởnênchắcchắntrướckhibạnbắtđầuđólànếuđiềumàbạnđangtìmkiếmđãđượchoànthànhtừtrướcđó.Trongtrườnghợpđó,bạnkhôngcònlàngườitạoranó,bạnđangsaochépnó.Vàđókhôngphảilàlýdochúngtôiởđây.

Thứba,khôngcómộtcôngthứcphổbiếnnàochobạnbiếtcáchdichuyểnnhanhchóngtheođườngcongthiếuchắcchắn.Mỗidựánmỗikhácvàchịuảnhhưởngmạnhmẽbởicácnguồnlựcvàhạnchếriêngcủabạn,cảtronglẫnngoài.Điềuquantrọnghơnlàbạnxácđịnhrõcácnguồnlựcvàsựhạnchế,traudồitưtưởng,môitrườngvàlốisốngcầnthiếtđểkíchthíchhànhđộng,sauđóhànhđộng.Thêmvàođó,biếnhọchỏithànhyếutốthenchốt.Kẻthùcủasựsángtạokhôngphảisựthiếuchắcchắnmàlàìtrệ.

JONATHANFIELDSlàmộtngườicha,ngườichồng,tácgiả,diễngiảkiêmmộtdoanhnhân.Cuốnsáchmớinhấtcủaông,Uncertainty:TurningFearandDoubtIntoFuelForBrilliance,đượclàcuốnsáchsố1củanăm2011vềpháttriểnconngườido800-CEO-READbìnhchọn.NhữngbàiviếtcủaFieldsđượcđăngtảitrênJonathanfileds.com.ÔngcũngđiềuhànhdựángiáodụcvàtruyềnthôngGoodLifeProject.comvàdựángiáodụcmarketingsáchTribalAuthor.com

→www.goodlifeproject.com

“Sựthiếuchắcchắnlàmộtvịtríkhôngthoảimái.

Nhưngsựchắcchắnlàmộtđiềungớngẩn.”

—VOLTAIRE

Đặtcượccóchủđíchtrongmộtthếgiớingẫunhiên

—FransJohansson

Vàomộtvàithờiđiểmtrongmùahènăm1907,Picassođãhoànthànhmộttrongnhữngbứchọaquantrọngnhấttrongsựnghiệpcủaông,LesDemoisellesd’Avignon.Phongcáchcủanókhởinguồntừnhữngbứchọatrướcđó,vàđólàmộtchủđềđầykhiêukhích–nămgáimạidâmnhìnchằm

chằmvàokhángiả–đếnmứcbứctranhđơngiảnchỉyêucầusựchúý.Nóđãđivàolịchsửnhưmộtnềntảngtrongchủnghĩahiệnđại.

Vàongày10/12/2009,RoviođãtungraphiênbảnAngryBirdschoiPhoneđầutiên.SaukhiđứngđầucácbảngxếphạngcủamộtvàinướcchâuÂu,nóđãnhanhchóngtấncôngnướcMỹvàthayđổithếgiớicủatròchơithôngdụng.Trongvòng2năm,nóđượctảigầnmộttỷlần,vàhiệnlàmộttrongnhữngtròchơiđượcchơinhiềunhấttronglịchsử.

Vàotháng3/2008,mộtngườiphụnữtrẻtênlàBethennyFrankelđãthamgiavòngtuyểnngườithamgiachươngtrìnhtruyềnhìnhthựctếmớicótêngọiTheRealHousewivesofNewYorkCity.Sựxuấthiệnđãchophépcônhấnmạnhvàosảnphẩmmớicủamình,SkinnygirlMargarita.Nóđãsớmđượcnhiềungườibiếtđếnvàtrởthànhmộtsảnphẩmnổitiếngvớicácphụnữđangtìmkiếmmộtchếđộănítcalo.Côđãbánthươnghiệunàysauđóvớigiá64triệuđô-la.

HãyxemPicasso,RoviovàFrankelcóđiểmgìchung?Nhìnbềngoàithìcóvẻnhưkhôngcógì.Nhưngquansátkỹhơn,bạnsẽnhậnramộttrongnhữngsựthậtcơbảnnhấtvềthànhcôngtrongthiếtkế,kinhdoanhvàđổimớinóichung.Nóđượcđúcrútthànhmộtđiều:khôngaitrongnhữngngườiđóhoặctổchứcđóthựcsựcóýniệmchínhxácvềviệcýtưởngnàocủahọsẽmanglạikếtquả.Trongthựctế,thànhcôngcóđượctrongtừngvídụtrênlàkếtquảcủaviệckhaitháckhôngngừngnhữnghiểubiếtsâusắcvàđặtcượctấtcảvàomộtkếtquảchưaxácđịnh.Nóimộtcáchkhác,thànhcôngmangtínhngẫunhiênhơnchúngtanghĩ.

Điềunàycóvẻgâyngạcnhiên.Chúngtađãquenvớiviệcnghĩrằngnhữngcôngtyvànhữngconngườithànhcôngsởhữumộtbíquyếtnàođóvàkhichúngtakểlạinhữngcâuchuyệnvềcáchhọlàmnó,chúngtabắtchướcđểxemchúngtasẽcóthểlàmđượcnhưvậybằngcáchnào.LấyRoviolàmvídụ.CôngtyPhầnLanđứngsauAngryBirdscóthểkhôngchỉthiếtkếramộttròchơituyệtvời,màcònpháttriểnmộtchiếnlượcmarketingrấthữuhiệuchonó.ThayvìtậptrungvàothịtrườngđạichúngcủanướcMỹtrướctiên,họlạitậpchúngvàonhữngthịtrườngchâuÂunhỏhơnnhưHyLạpvàcộnghòaSéc.Nhữngthịtrườngnàycómộtlượngtảitròchơitươngđối,vàRoviođãpháthiệnraviệcvươnlêntopđầudanhsáchnàykhôngkhóvàhọhoàntoàncóthểlàmđược.Vớinhữngchiếnthắngtrongtầmtay,họquaytrởlạinướcAnh,nơimàtròchơinàyđãđứngđầubảngxếphạngchỉtrongmộtđêm.Sauđó,họquyếtđịnhcuốicùngđãđủlựcđểtiếnvàothịtrườngMỹ.

CâuchuyệnchochúngtathấyrằngRoviokhôngchỉcómộtcôngtynắmvữngvềchiếnthuậtthiếtkếtròchơi,màcònbiếtlàmthếnàođểthànhcôngtrongthịtrườngtròchơi.Nhưngnếuhọcótấtcảnhữngđiềuđó,tạisaohọlạiphảichờđếntận8nămsauđểsửdụngnó?BởiđólàquãngthờigianhọđivòngtrướckhitungraAngryBirds.Đólàtròchơithứ52củahọ.KhôngmộttròchơinàotrướcđócóđượcthậmchílàmộtphầnrấtnhỏthànhcôngcủaAngryBirds.Thayvàođó,tròchơinàyđãđưacôngtyquaytrởlạitừthờikỳkhủnghoảngvàchophépnóxâydựngmộtthươnghiệucóthểtồntạinhiềunăm.NgaysaukhiAngryBirdsthànhcông,côngtycủaRoviocógiáthịtrường1tỷđô-la.

Hóarathànhcôngkhôngkhácgìmấyviệctìmhiểuchínhxácđộngtháiđúngtiếptheovàxahơnlàgìđểliênquanđếnmaymắnvàngẫunhiên.Mộtvàingườihiếmhoitrongchúngtahoạtđộngtrongmộtthếgiớimàcácquyluậtkhôngbaogiờhoặchiếmkhithayđổi,chẳnghạnnhưcờvua,tennishaygolf,trongmộtthếgiớinhưvậybạncóthểlàmtheocáchriêngđểthốngtrị.Nhữngcôngviệckhókhănmangđếnchobạnvinhquang,bởibạnbiếtchínhxácđiềubạnphảilàm–bạnchỉphảilàmnótốthơnnhữngngườikhác,thườnglàsaukhidànhhơn10.000giờđểluyệntậpnó.Đólàquytắc10.000giờluyệntập,đượcphổbiếnrộngrãibởiMalcolmGladwell,tuynhiên,nókhôngđượcápdụngvớibấtkỳnỗlựcnàokhác.CảReedHastingsvàRichardBransonđềukhôngthựchànhđủ10.000giờkhihọtrởthànhnhữngngườiđứngđầutrongnhữnglĩnhvựcđadạngcủahọ.

Khôngchỉcóvậy,chúngtathườngxuyênthấynhữngcánhânvàtổchứcmàchúngtacoilàtuyệtvờitheođuổithànhcônglớnbằngcáigiátầmthườnghoặckhôngmấybấtngờ.NhữngCEOhiệntượngthấtvọng,nhữngđạodiễnphimlừngdanhkhiếnchúngtachánnảnvànhữngdoanhnhânthànhđạtkhôngsốngtheomongđợicủacácnhàđầutư.Vàđôikhi,họcóthểđitừthànhcôngđếnthấtbạimàkhôngcóbấtcứlýdothựcsựnào.Nhàlàmphim,WoodyAllen,làmộtvídụđiểnhìnhchođiềunàythôngquasựnghiệpcủaông.EvanWilliams,mộttrongnhữngnhàđồngsánglậpcủaTwitter,đầutiênđãtạoraBlogger,vốnlàmộtthànhcôngtolớn.Sauđó,ôngtạoraOdeo,mộtcôngtypodcastingkhôngthựcsựhoạtđộnghiệuquả.Nhưngtiếpsauđó,ôngđãtạonênTwitter.Điềunàychothấyrằngtấtcảthànhcôngđượctạonênmộtcáchngẫunhiênvàtìnhcờhơnhầuhếtchúngtasẽnhậnthấy.Vìvậy,mộtcâuhỏiđượcđặtralà:Nếuvậy,bạnnênlàmgì?

Đặtcượcnhiều

Nếukhódựđoánđượcchínhxácđiềugìsẽthànhcông,dođómàbạnphải

tiếptụcthử.Bạncàngthửnhiều,bạncàngcókhảnăngtạorađượcnhữngthiếtkếđẹpmắt,nhữngcôngtykhởinghiệpthànhcônghoặcmảngnghệthuậthấpdẫnnàođó.Nếuquansátnhữngnhàcảicáchthànhcôngnhấttronglịchsử,chúngtasẽnhậnrarằnghọluôncốgắnghếtlầnnàyđếnlầnkhác.PabloPicassođãtạorakhoảng50.000đến100.000tácphẩmtrongquãngđờicủaông.Ôngkhôngcókhảnăngđểquyếtđịnhtácphẩmnghệthuậtnàocủamìnhsẽtrởthànhkiệttác,vídụnhưLesDemoisellesd’Avignon.Rấtnhiềubứctranhsơndầucủaôngphủđầybụitrongnhữngcănhầmtrênthếgiớivớimộtlýdochínhđáng.Chúngquátệ.Picassokhôngthểtiênliệuđượcchắcchắntácphẩmnàocủaôngsẽnổitiếngvàtácphẩmnàosẽbịbỏxó.Vềbảnchất,ôngđãđặtcượccôngviệccủamìnhhếtlầnnàyđếnlầnkhác.Vàdođó,nhữngtácphẩmcủaPicassođãmanglạichoôngthànhcôngtuyệtđỉnh.

ĐiềuđócũngđúngvớitrườnghợpcủaBethennyFrankel.NhữngđiềumàrấtnhiềungườikhôngnhậnrađólàsựxuấthiệncủacôtrongchươngtrìnhtruyềnhìnhthựctếcủaBravolàmộtphầntrongdanhsáchdàinhữnglầnđặtcượccủacôchothànhcông.Côkhôngbaogiờbiếtđiềugìsẽmanglạihiệuquả(mặcdùcôgầnnhưtinrằngtấtcảnhữngđiềuđócóthểthànhcôngngaykhichúngđượcbắtđầu),nhưngcôđãthửgầnnhưmọithứ.Đầutiên,côbắtđầutạimộtcôngtytổchứctiệc,sauđólàmộtdoanhnghiệpnhậpkhẩupashmina,vàtiếptheolàmộtcửahàngthựcphẩmchứcnăngkhôngmấythànhcông.Sauđó,cômởmộttiệmbánhvàrồiđãgửiđơnứngcửchochươngtrìnhcủaDonaldTrump–TheApprenticenhưngkhôngđượcchọn.Ngaysauđó,côđãdànhđượcmộtchỗtrongTheApprentice:MartheStewartvàmởmộtdoanhnghiệpbữaăntheođơnđặthàng.CôviếtbàichomộtmụccủatạpchíHealth,việcđãdẫncôđếnmộtthỏathuậnquảngcáovớiPepperidgeFarm.Sau8lầnđặtcược,côđãthamgiavàochươngtrìnhthựctếmớicủaBravo.TheRealHousewivesofNewYorkCity,nơimàcôcóthểtungrasảnphẩmSkinnygirl,mộtloạicocktailhỗnhợpmàsauđómangvềchocô64triệuđô-lanhờbánthươnghiệunày.Nóimộtcáchkhác,côđãtạochobảnthânrấtnhiềucơhộiđểtrởnênthànhcông.Trongmộtthếgiớingàycàngkhólường,bạnphảitậndụngmọilợithếcủasựngẫunhiênbằngcáchđặtcượcthậtnhiều.

Đặtcượcnhỏ

Nếucóthểđặtcượcnhiềuđểtăngcơhộithànhcông,thìbạncũngkhôngthểtheođượccácvụđặtcượcnàynếunóquálớn.Nếuchỉmộttrongsốnhữngvụđặtcượclớnđóthấtbại,bạncóthểkhôngcócơhộithứhai.Thậtkhôngmay,chúngtacóxuhướngtinrằngnếucónhiềutiềnhoặcnhiềunguồnlực,

chúngtacóthểtăngkhảnăngthànhcôngcủamình.Thựctếlạikhôngủnghộquanđiểmnhưvậy.

Vídụnhư,Appleđãchira500triệuđô-lađểpháttriểnthiếtbịmáytínhcầmtay,theNewton,trongcuốithậpniên80vàđầuthậpniên90.Nóđãhoàntoànthấtbại.Trongkhiđó,PalmComputingđãchi3triệuđô-lađểpháttriểnPalmPilot,mộtsảnphẩmmáytínhbánchạynhấttrongthậpniên90.Nhiềutiềnkhôngtạorasựkhácbiệt.Vậycáigìđãlàmnênđiềuđó?PilotthựctếlàlầnthửthứhaicủaPalmtrongquátrìnhđiềuchỉnhnósaochochínhxác.Họchi4triệuđô-lađểtạoramộtthiếtbịcựckỳtồitệcótêngọiZoomer,thứmàchophéphọcóđủtiềnđểthửnghiệmthêmmộtlầnnữa.Apple,mặtkhác,chỉthửsứccómộtlần.

Bằngviệchạnchếcácnguồnlựcsaunhữngvụđặtcược,bằngviệcđặtthứmàdoanhnhânPeterSimsgọilà“nhữngvụđặtcượcnhỏ”,chúngtacóthểđặtnhiềuhơn.KhiYngveBergvisttạoraIceHotel,tạithịtrấnJukkasjärviởphíabắcThụyĐiển,nóđãkhiếnmọingườitrêntoànthếgiớichoángváng.Toànbộkháchsạnđượclàmtừbăng–nhữngbứctường,trầnnhà,giường,bàn,v.v...Phầnlớnchúngtaxemđónhưmộtýtưởngbấtkhảthi,vànếuxétkỹ,chúngtasẽchođólàmộtýtưởngđiênrồ.NhưngBergqvistkhôngbaogiờchỉnghĩvềIceHotel.Thayvàođó,ôngbắtđầuvớinhữngýtưởngnhỏhơnvàtừngbướcbiếnýtưởngIceHotelthànhhiệnthực.

Đầutiên,ôngtạoramộtcuộctriểnlãmbăngnhỏbằngcáchđăngnhữngtácphẩmđiêukhắctừNhậtBản.Nóđãthuđượcmộtkhoảnlợinhuậnkhôngnhỏ.Mùađôngtiếptheo,ôngtạoramộttòanhàđượclàmtừtuyếtvớimộtphòngtrưngbàynghệthuậtbêntrong.Nămsaukhiôngtạoratòanhàbằngbăngnơicónhữngcuộctriểnlãmthúvịbêntrong,vídụmộtquầybarbằngbăngvàmộtmànhìnhchiếuphimbằngtuyết.ĐólàthờiđiểmmàmộtđoànkháchdulịchtiếpcậnBergqvistvàohỏivềviệcđượcngủtrênmộtchiếcgiườnglàmbằngbăngvàhọsẽtrảtiền.Aicóthểđoánrađượcđiềunàychứ?MùađôngđóđãđánhdấulầnđầutiênBergqvistthựcsựtạoraIceHotel–kếtquảtrựctiếpcủaviệcôngcónhữngnguồnlựcđểthửsứchếtlầnnàyđếnlầnkhác.

Thếgiớirấtngẫunhiênvàkhóđoán,điềuđócónghĩalàgầnnhưbấtkhảthiđểcóthểphácthảorachínhxácbướctiếntiếptheocủabạnlàgì.Nhưngbạncóthểkhaithácnó–bằngviệclàmvàthử.Hãychắcchắnrằngbạnkhôngđổdồnhếtnhữnggìmìnhcótrướckhibạnbiếtnómanglạihiệuquả.

FRANSJOHANSSONsốngtạiBrooklynvàlàtácgiảcủaTheClick

MomentvàcuốnsáchbánchạytrênthếgiớiTheMediciEffect.ÔnglànhàsángtạocủacôngtychiếnlượcđổimớitoàncầuMediciGroup,làmviệcvớicáctậpđoàn,cáctổchứcphichínhphủvàcácchínhphủtrêntoànthếgiớiđểtạorasựkhởiđầumớitrongmộtthếgiớikhôngchắcchắn.

→www.themedicigroup.com

Bíquyếtbỏtúi

Nắmbắtrủiro

•Trântrọngkhảnăngthíchứngcủabạn

Hãyýthứcđượcrằngkhithấtbại,bạnsẽthíchứngđượcvớitìnhhuốngmớinhanhhơnnhiềusovớibạntưởng.Trongcáirủicócáimay.

•Hãyhànhđộngđểtránhnuốitiếc

Sợthấtbạikhôngdámhànhđộngcònnguyhiểmhơnbạnsợchínhthấtbại.Phầnlớnnhữnghốitiếclớnnhấtcủaconngườilànhữngcơhộimàhọkhôngnắmbắtlấy,chứkhôngphảinhữngđiềumàhọđãlàm.

•Đừngđặtcượctấtcả

Cốgắngđặtcượcnhỏcholầnthửnghiệm,dựánhoặcýtưởngđầutiêncủabạn.Nórấtkhóđoánthứgìsẽthànhcông,vàđiềunàysẽhạnchếrủirobạngặpphải.

•Saisótlànguồnthôngtin

Khaithácnhững“sailầm”củabạnđểcónhữngdữliệugiátrịvềnhữnggìmanglạihiệuquảvànhữnggìkhông.Miễnlàbạnhọcđượctừquátrình,đósẽkhôngphảilàmộtsailầm.

•Tiếnsâuvàosựthiếuchắcchắn

Đừngsợsốngtrongcáibóngcủanhữngcâuhỏilớn.Sựthiếuchắcchắnvàmơhồlàmộtphầntấtyếucủarủirovàquátrìnhsángtạo.

•Chấpnhậnnỗlựccủabạn

Tậndụngquyềnlựccủabạnđểbiếnbấtkỳrủironàothànhthànhcông.Gầnnhưbấtkỳtìnhhuốngnàocũngcóthểđượcxoaychuyểnbằngsựkiêntrìvàkhéoléo.

Coda.SuynghĩcuốicùngMộtthôngđiệpngắngọnvềtháchthức(vàkhảnăng)củatiềmnăng

MộtBạn–phiênbảntốthơn

—JackCheng

Aiđóđangngồiởbàncủabạn.Cóđiềugìđóquenthuộcvềngườinày.Từxa,ngườinàyrấtgiốngbạn:từdángngười,khuônmặtvàđườngnét.Thếnhưngkhitiếnlạigầnhơn,bạnbắtđầuthấysựkhácbiệtgiữabạnvàngườinày.Họcóvẻănuốngtốthơnvàtậpthểdụcthườngxuyênhơn.Dángđiệucủahọcóvẻkhoanthaihơn,quầnáocủahọcóvẻchỉnchuhơn.Ngườinàychínhlàbạn–nhưnglàmộtphiênbảntốthơn.

Phiênbảntốthơncủabạnbiếtnhữngđiềutươngtựnhưbạn.Họđãcóđượcthànhcôngnhưbạn,họcũngmắcnhữngsaisóttươngtựnhưbạn.Họphấnđấuđểcóđượcnhữngđứctínhtươngtựvàngậpngừngtrướccáctệnạntươngtự.Bạn–phiênbảntốthơncũngchầnchừnhưbạn.Bạn–phiênbảntốthơncũngkhônghoànhảo.Nhưngsựkhácbiệtgiữabạnvàbạn–phiênbảntốthơnđólàBạntốthơnphảnứngnhanhhơnmộtchút,mạnhmẽhơnmộtchút.Họthểhiệncátínhthườngxuyênhơn.Họkiềmchếsựtrìhoãnnhanhhơnmộtchút.Họbắtđầucôngviệcsớmhơnmộtchút.Họbiếtkhinàonênnghỉngơisớmhơnmộtchút.

Bạn–phiênbảntốthơnbiết,cũngnhưbạnbiết,rằnglàmnhữnggìbạnyêuthíchkhónhưngđángđầutưthờigianvàcôngsức.Họbiết,cũnggiốngnhưbạnbiết,rằngkhókhănlànhữnggìkhiếnviệcđótrởnênđánggiátừđầu.Họbiết,nhưbạnbiếtrằng,nếutấtcảmọithứdễdàngtừđầu,thìkhônggìcóýnghĩacả,vàbạnsẽkhôngcầnphảiápdụngnhữngphépẩndụmớihoặcđọccuốnsáchmớivềcáchlàmcôngviệcbạnnênlàm.

Bạn–phiênbảntốthơncókhảnănghơn.Khảnănglàtiềmnăngcủabạntrongbấtkỳthờiđiểmnào.Khảnăngcóthểtồntạiởngoàirìakhảnăngnhậnthứccủabạn.Khảnăngcóthểrấtđángsợvàkhóchịu,nhưngkhôngđếnmứcquáđáng.Khảnăngcóthểgâykhóchịu.Nhưngchúngtađềucầncácmứcđộkhảnăngkhácnhau.KhảnăngcủaLýTiểuLonglàtrởthànhngườiđànôngnguyhiểmnhấtthếgiới.MuhammadAliđượclàvõsĩquyềnAnhvĩđạinhấtmọithờiđại.Khảnăngcủabạncóthểbớtthamvọnghơn.

Nhưngchỉcóbạnbiếtkhảnăngcủabạnlàgì.

Bạn–phiênbảntốthơnkhôngphảilàthựcthểcốđịnhhayduynhất.Bạn–phiênbảntốthơnthayđổitùythờiđiểm,đượcsinhravàtiêudiệtdựatrênmỗihànhđộngbạnlàm.Mỗihànhđộngtạoramộttậpmớicáckhảnăng.Bạn–phiênbảntốthơnlàmộtmónquànăngđộngthaythế,chứkhôngphảicốđịnhhaytĩnhtại.

Sosánhbảnthânvớiphiênbảntốthơnkhôngchỉlàvấnđềnỗlựcđánhgiáconngườibạntrướcđó.Thayvàođó,bạnđangnỗlựcđểtheokịpvớibạncủabâygiờ.Bạn–phiênbảntốthơnmuốnbạngặpgỡhọởnơihọđangđứng.Bạn–phiênbảntốthơnlàconkiếnlạcđãvàđangpháthiệnramộtnguồnthựcphẩmmới.Phiênbảntốthơnbiếtđườngđi.Nónói:theotôi.Vàngaycảkhikhôngthấythứcănngaytrướcmắt,bạnvẫnđườngmònsẽdẫnbạnđếnđâu.Phiênbảntốtsẽkhôngbaogiờkhiếnbạnlạcđường.Vìvậy,bạnđitheođườngmòn.Bạnngồitạibànlàmviệcvàđặtbàntaycủabạnlêncáccôngcụ–bànphím,chuột,máytínhxáchtayvàcâybút,v.v...bạnbắtđầuhànhtrình.

Cónhữngkhoảnhkhắchiếmhoicủasựliênkết,khoảnhkhắckhibạnđoàntụphiênbảntốthơn,khibạnhòahợpvớiphiênbảnmới.Họđangngồitạibànlàmviệc,viếtvàphácthảo,vàbạncũngvậy.PhiênbảnBạntốthơnđangchiếmcùngmộtkhônggianvậtlývàkhônggiantinhthầntươngtự.Bạnhoàntoànthamgiavàocáccôngviệctrướccảbạn.Vàkhibạnđanglàmcôngviệcbạnnênlàm,nhữngcôngviệcmàphiênbảnBạntốthơnđanglàm,bạntrởnêntốthơn,bạnđãđếnđượcđó.

Niềmvuicủasựgắnkếtkhiếngắnkếttrởnênthườngxuyênhơn,vàkhigắnkếttrởnênthườngxuyênhơn,mộtđiềugìđóthúvịsẽxảyra:Bạnbắtđầuthấymộtngườikhác,mộtBạntốthơn.PhiênbảnBạntốthơnhơiởngoàitầmvới,nhưtrườnghợpcũbởikhôngcógiớihạnđểđạtđếnmứctốthơn.Tốthơnlàthúcđẩybởiđộngcơvàbộvixửlý,phépthuậtvànhữngthứkhóhiểu.

Nhưngphiênbảnbạntốthơnbiết,cũnggiốngnhưbạn,rằngsựhồihộpđangđuổitheobạn,hạnhphúcđangchuyểnđộng,vàkếtquảđangliêntụcthúcđẩybạnvượtrakhỏitầmvới.Bạnphiênbảntốthơnbiếtrằngđólàcáchnóvốnluônthế.Vàbạncũngbiếtđiềuđó.

JACKCHENGlàmộtnhàvăn,nhàthiếtkếkiêmdoanhnhânsốngtạiBrooklyn.ÔnglàtácgiảcủaTheseDays,mộtcuốntiểuthuyếtvềkhíacạnh

conngườicủacôngnghệ,đượcxuấtbảnvàomùaxuânnăm2013.

→www.jackcheng.com

“Hãyquyếtđịnhrằngbạnmuốnnóhơnbạnsợnó.”

—BillCosby

VàinétvềtácgiảVớivaitròtổngbiêntậpkiêmgiámđốc,JocelynK.Gleiđãdẫndắt99Ucungcấpnhững“phầnbàigiảngcònthiếusót”vềcácýtưởngcókhảnăngxảyra.Bàgiámsáttrangweb99u.com–vốngiànhđượchaigiảithưởngWebbyAwardschoBlogvănhóaxuấtsắcnhất–dẫndắtvàthựchiệnHộinghị99Unổitiếng,chiasẻnhữngbàinóichuyệntừnhữngnhàsángtạocótầmnhìnbaogồmJackDorsey,BethComstock,JohnMaeda,JonathanAdler,StefanSagmeister,JadAbumradvàrấtnhiềungườikhácnữa.Bàcũnglàngườibiêntậphàngloạtnhữngcuốnsáchcủa99U,baogồmManageYourDay-to-Day(ĐừngđểnướcđếnchânmớinhảydoAlphaBooksmuabảnquyềnvàxuấtbảnvàotháng8/2014)cùngcuốnsáchnày,MaximizeYourPotential.

TrướckhigianhậpBehancevà99U,JocelynlàmộtbiêntậpviênquảnlýtoàncầutạimộtcôngtytruyềnthôngtrựctuyếnFlavorpil,dẫnđầutrongviệcpháttriểncácsảnphẩmbiêntậpmới.Bàcũnglànhàtưvấnchorấtnhiềuthươnghiệuvàcơquan,từHermanMiller,PSFKđếnHugeInc,vềchiếnlượcnộidungvàgiớithiệutrangweb.Bàcũngđammêsángtạocácsảnphẩmđịnhhướngnộidungmàmọingườiyêuthích.

Tạoebook:TôHảiTriều

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com