Tình huống : Giá nông sản dao động mạnh trong thời gian quaSau Tết Nguyên đán 2012, một số mặt hàng nông sản đang giảm giá mạnh, nhất là điều và cà phê. Hiện giá điều tươi và khô đang dao động ở mức 15.000 - 22.000 đồng/kg. Trong khi vào đầu vụ 2011, điều tươi có mức giá là 35.000 đồng/kg, còn điều khô có giá 40.000 đồng/kg

Nhiều nông dân trồng điều tại Bình Phước cho biết: “Đầu năm 2011 giá điều tăng cao tưởng sẽ là tín hiệu vui cho nông dân ai ngờ đến nay giá lại rớt trầm trọng như vậy. Với mức giá này, tiền thu hoạch không đủ chi phí nhân công và phân bón”.

Một chủ vựa cho biết, mới đầu mùa vụ mà giá điều khô chỉ hơn 20.000 đồng thì chỉ có lỗ nặng, bởi nhiều hộ gia đình và chủ vựa đều tích trữ điều khô từ ngay đầu năm 2011 với hy vọng bán giá cao vào đầu vụ năm 2012 này. 

Như vậy, mỗi 1 kg điều khô dự trữ từ đầu năm 2011 sẽ bị mất trắng 10.000 đồng.

Trong khi đó, Hiệp hội cà phê ca cao Việt Nam cũng cho hay, thị trường cà phê cũng bắt đầu mở cửa trở lại từ vài ngày nay nhưng khối lượng giao dịch không cao và giá giảm nhẹ theo giá thế giới. Trong đó, do kinh tế Mỹ tăng trường không đạt như dự báo của các chuyên gia và nguy cơ Hy Lạp vỡ nợ khiến nhu cầu tiêu thị cà phê thế giới giảm, đẩy giá xuống thấp.

Hiện giá cà phê trong nước đang giảm khoảng 200.000 - 300.000 đồng/tấn so với trước Tết. Cụ thể tại Đắc Lắc giá đang ở mức 37,8 triệu đồng/tấn, Gia Lai là 37,6 triệu đồng/tấn, Lâm Đồng là 37,7 triệu đồng/tấn và Đắc Nông là 37,9 triệu đồng/tấn.

a. Giá nông sản thường dao động mạnh và người nông dân có thể không phấn khởi khi được mùa. Hãy sử dụng lý thuyết Cung cầu để giải thích hiện tượng đó?

b. Chính phủ cho rằng giá nông sản trên thị trường tự do quá thấp nên quyết định áp đặt giá sàn bắt buộc. Ảnh hưởng của chính sách này đối với giá và lượng nông sản bán ra như thế nào?

c. Anh (chị) đề xuất giải pháp gì để hỗ trợ cho người nông dân?

Trả lời :

a. Hàng nông sản là loại hàng hoá quan trọng, cần thiết cho đời sống (Hàng hoá thiết yếu). Đối với các loại hàng hóa này, lượng cầu của người tiêu dùng thay đổi rất ít khi giá tăng hay giảm. Vì vậy, cầu đối với chúng rất kém co giãn. Biểu diễn đường cầu trên đồ thị là đường có độ dốc từ trái qua phải nhưng độ dốc tương đối lớn

SP

Q

Đồ thị 1: Biểu diễn đường cung nông sản

DP

Q

Đồ thị 2: Biểu diễn đường cầu nông sản

Đường cầu có độ dốc như vậy, bất cứ khi nào cung thay đổi, mặc dù thay đổi một lượng nhỏ sẽ ảnh hưởng rất lớn đến giá cân bằng.

Kết hợp đồ thị cung - cầu hàng nông sản ở trên để có đồ thị thị trường hàng nông sản:

Khi Người nông dân được mùa, làm cho cung hàng nông sản tăng lên và gây áp lực giảm giá. Tuy nhiên giá có thể giảm rất nhiều nhưng vì đường cầu dốc lên lượng bán ra tăng không đáng kể nên tổng doanh thu giảm. Minh họa bằng h vẽ số 3, cho thấy:

Với đường cung S, đường cầu D, điểm cân bằng là E, người bán bán ra với số lượng là Q0 với giá bán là P0 . Tổng doanh thu sẽ là tổng 2 phần (a) và (b)

Khi đuờng cung dịch chuyển từ S thành S’ thì điểm cân bằng mới sẽ là E1 và số lượng bán ra tăng lên là Q1 và giá bán giảm xuống còn P1. Tổng doanh thu sẽ là tổng 2 phần (a) và (c), người bán sẽ mất một phần (b) lớn để thu về 1 phần (c) nhỏ. Nghĩa là tổng doanh thu khi chưa có áp lực giảm giá giảm. Vì vậy nông dân không phấn khởi.

Trước đây khi nền kinh tế còn ở hình thức tập trung quan lieu bao cấp, nông dân tham gia vào các hợp tác xã, cứ nhà nào làm nhiều thì công nhiều. Khi được mùa thì tưng bừng, phấn khởi. Nhưng đối với nền kinh tế thị trường cạnh tranh khốc liệt, sản lượng nhiều đó nhưng có bán được hay không, có thu nhập hay không. Câu chuyện này lại vấp phải với nông sản rất là nhiều.

Trong khi mất mùa nhưng với những sản phẩm mang tính thời vụ cao, đặc chủng. VD vải thiều mất mùa, các loại quả thay thế ít, tức là vùng thay thế hạn hẹp. người ND bán được giá rất cao và có vẻ như họ cũng thích, tất nhiên là mất mùa đến mức mất trắng thì ko còn thích nữa. Như vậy sản lượng có giảm đi, nhưng là loại nông sản mang tính thời vụ thì có khi là niềm phấn khời đối với nông dân

b. Nếu như chính phủ không can thiệp, thị trường nông sản sẽ tự điều chỉnh về mức cân bằng với giả định giá cân bằng là P* và sản lượng cân bằng là Q*. Do chính phủ cho rằng mức giá hiện tại đang thấp nên áp đặt giá sàn cho các mặt hàng nông sản khiến cho giá thị trường có sự thay đổi, do giá sàn cao hơn giá cân bằng nên giá thị trường lúc này sẽ không thể thấp hơn giá sàn. Tại mức giá sàn, sản lượng cung ứng nông sản đạt được mức QS do giá tăng cao hơn nên QS > Q* , nhưng cũng tại mức giá này nhu cầu thóc tẻ chỉ đạt ở mức QD < Q* .Tuy nhiên mức giảm của sản lượng sẽ là ít hơn so với mức tăng của giá do nông sản là hàng hóa thiết yếu, cầu ít co giãn so với giá. Lượng chênh lệch giữa QS và

Q0

SD

Q1

P

Q

S’

E

P1

P0

(c)(a)

0

(b)

QD tạo ra sự dư thừa nông sản. Như vậy, chính sách giá sàn áp dụng đối với giá nông sản làm tăng giá và sản lượng bán ra nhưng làm giảm sản lượng bán được.

c. Để đảm bảo lợi ích chung của những người tham gia thị trường, chính phủ nên tham gia kiểm soát trực tiếp giá cả bằng- Giá sàn: Chính phủ áp đặt giá sàn có tính chất ràng buộc trên thị trường- mức giá cho phép tối thiểu cho hàng nông sản- Trợ giá: Mục đích: nhằm nâng giá của hàng nông sản để cho các nhà sản xuất các sản phẩm này có thể nhận được một mức thu nhập cao hơn. Chính phủ ấn định một mức giá trợ cấp và chấp nhận mua bất kỳ mức sản lượng nào cần thiết để giữ giá thị trường ở mức đó.

Ngoài ra, Chính phủ hỗ trợ người nông dân bằng các chính sách thay thế khác như:

Thực hiện trợ cấp thu nhập để nâng cao mức sống của người lao động nghèo Cung cấp thông tin về thị trường Hỗ trợ nguyên vật liệu đầu vào: Giá phân bón, thuốc trừ sâu, con giống…. Hỗ trợ lãi suất cho nông dân vay Cần tạo thị trường tiếp cận trực tiếp giữa người nông dân với các doanh

nghiệp (không qua khâu trung gian) để người nông dân được bán với giá cao hơn và doanh nghiệp mua với giá thấp hơn

Đào tạo nghề cho người nông dânThực tế của Việt Nam

Dùng ngân sách để hỗ trợ các nhà phân phối bán nông sản giá thấpĐể ổn định bền vững và đảm bảo giá nông sản có tính cạnh tranh cao mà vẫn đảm

bảo cải thiện đời sống nông dân là giúp họ giảm giá thành sản xuất bằng cách hỗ trợ nâng cấp hệ thống thủy lợi, nghiên cứu và phổ biến tiến bộ khoa học công nghệ để ứng dùng vào thực tế sản xuất và bảo quản chất lượng sản phẩm, tìm kiếm cây con giống mới có năng suất cao thích nghi với môi trường và phù hợp với sở thích của người tiêu dùng.

D

P

Q*

P*

QSQD

Giá

Khối lượng

SDư thừa

Nhà nước hỗ trợ thị trường bằng việc cung cấp thông tin: bản tin lúa gạo tuần của Trung tâm Thông tin Phát triển NNNT, giá thị trường lúa gạo của Trung tâm Tin học và Thống kê, Trung tâm Thông tin Thương mại…

Chính phủ đã chỉ đạo ngân hàng hỗ trợ doanh nghiệp vay vốn thu mua lúa nhất là vào thời điểm thu hoạch rộ của các vụ sản xuất lúa trong năm

Hiện Nhà nước đang thực hiện chủ trương bình ổn giá. Việc này được người dân rất ủng hộ. Tuy nhiên, nông dân cho rằng, chính sách này chưa được đến nhiều với người nông dân vì bình ổn chủ yếu ở vùng đô thị. Nhưng điều đáng chú ý là, các sản phẩm được bình ổn giá là các sản phẩm tiêu dùng; còn nguyên vật liệu, thức ăn, con giống phục vụ sản xuất nông nghiệp không thuộc diện bình ổn.