Ενότητα 3 Σατιρικό προσωπείο το παράδειγμα

του Διονυσίου Σολωμού

Κατερίνα Κωστίου

Τμήμα Φιλολογίας

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ

Το κωμικό και η Ποιητική της Ανατροπής

ενότητα 3

Σατιρικό προσωπείο το παράδειγμα

του Διονυσίου Σολωμού

ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 3

Σκοπός της ενότητας 3 είναι να δείξει παραδειγματικά πώς

λειτουργεί μια προσφιλής τεχνική της σάτιρας η χρήση

σατιρικού προσωπείου σε επίπεδο συγγραφικής πρακτικής και

ερμηνευτικής δραστηριότητας

Για τον σκοπό αυτό έχει επιλεγεί ένα ιδιότυπο ποίημα ενός

εμβληματικού ποιητή που υπήρξε όχι μόνο κορυφαίος λυρικός

αλλά και έξοχος σατιρικός laquoΤο όνειροraquo του Διονυσίου Σολωμού

Σκοπός της Ενότητας 3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 3

bull Ανάγνωση του ποιήματος laquoΤο όνειροraquo

bull Διερεύνηση των πραγματολογικών στοιχείων του ποιήματος

bull Μελέτη του ιστορικού πλαισίου της εποχής

bull Εκ του σύνεγγυς ανάγνωση του ποιήματος

bull Εντοπισμός των σατιρικών και ειρωνικών τεχνικών

bull Προσδιορισμός και διερεύνηση της λειτουργίας των διακειμένων

bull Διερεύνηση της σατιρικής στόχευσης

bull Προσδιορισμός της θέσης του ποιήματος μέσα στο σύνολο του έργου

του Σολωμού και κυρίως του σατιρικού του έργου

Περιεχόμενα της Ενότητας 3

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 3

Στην ενότητα 3 επιχειρείται ο προσδιορισμός της λειτουργίας ενός πολύ

δημοφιλούς συγγραφικού εργαλείου της σατιρικής personaσατιρικού

προσωπείου Με παράδειγμα ένα σημαντικό ποίημα laquoΤο όνειροraquo του

Διονυσίου Σολωμού όπου χρησιμοποιείται ένα ιστορικά προσδιορισμένο

προσωπείο του Ζακύνθιου σατιρικού ποιητή Νικολάου Κουτούζη γίνεται

προσπάθεια να διαφανεί μια βασική λειτουργία του πολύπλοκου μηχανισμού

του σατιρικού προσωπείου

Συγκεκριμένα μέσα από εκ του σύνεγγυς ανάγνωση του ποιήματος

διερευνάται το ιστορικό πλαίσιο ώστε να εντοπιστεί ο σατιρικός στόχος η

διακειμενική σύσταση του ποιήματος όσον αφορά τον Νικόλαο Κουτούζη και

το laquoΌνειρο καλοκαιρινής νύχταςraquo του Σαίξπηρ και αποτιμάται η σατιρική

φωνή του Σολωμού σε σχέση με το λυρικό του εκτόπισμα

Περιγραφή Ενότητας 3

laquoTo Όνειροraquo1826

Διονυσίου Σολωμού Άπαντα τ Α΄ επιμέλεια-σημειώσεις Λίνου Πολίτη Ίκαρος Αθήνα 1979 291-298

Το όνειρο

Εις την ώρα που σκιασμένοςκαι παράξενα ντυμένοςβγαίνrsquo ο κλέφτης για να κλέψηκι ο φονιάς για να φονέψηndash 5Σrsquo άλλους τόπους εννοώ κλεψιές φόνους κι όχι εδώ ndashείδα ένrsquo όνειρο μουρλόκαι θα το διηγηθώ

Μες στο νου μου η ψεσινή 10η περίφημη θανήμίαν εντύπωση είχε αφήσειπrsquo ο καιρός δε θα τη σβήσηκαι στον ύπνrsquo ο λογισμός μουτην ξανάφερεν ομπρός μου 15Στrsquo όνειρό μου αγρίκαα πάλιτον παπά Τσετσέ να ψάλλημε την τάξη τσrsquo Εκκλησίαςόμως έκανrsquo εξ αιτίας τrsquo όνειρού μου του μουρλού 20

τη φωνή του κουνουπιούΠλήθος έβλεπα λαμπάδες και καπίτολα οι παπάδεςτα φελόνια φορεμέναποιος καινούρια ποιος σχισμένα 25σοβαρά περιπατώνταςτη λιρόνα μελετώνταςξαστοχούν τον πεθαμένοκι έχουν το κερί σβημένοΈκαναν φωνές και γέλια 30τα παιδιά με τα βατσέλιακι ο καπνός του μοσχολίβανουαπό τα λιβανιστήριαέμπαινε στα παρεθύριαΠολλοί ανθρώποι ακολουθούσαν 35και περίλυπα ετηρούσανγέρνοντας τες κεφαλές τουςκαι μιλώντας για δουλειές τουςΑλλά στα καμπαναρίαδεν είνrsquo τέτοια αδιαφορία 40

Οι καμπάνες πλερωμένεςέκαναν σαν βουρλισμένεςΚι αφού είδα ένα προς έναούλα εκειά που rsquoχα ιδωμένατρέχει τrsquo όνειρο και μπαίνει 45μέσα στη Φανερωμένη

Ήτανε στην εκκλησίαλίγο φως και πολλή ερμίακαι κοντά στο ξυλοκρέβατοξάφνου αγρίκησα να βγει50ένα σκούξιμο μακρύΌτι ελόγιασα πως θα rsquoναιαπό τόσους ένας κάνεπου ελυπήθηκε και σκούζειhellipνά σου ο ίσκιος του Κουτούζη 55Καθώς πάντα εσυνηθούσεόμορφα ρούχα φορούσεκι έδειχνε καμαρωτάτο καπέλο του στραβά

Εις το πονηρό του χείλο60πὄσκιαζεν οχθρό και φίλοέβλεπα με θαυμασμόπου rsquoχε ακόμα το πικρότο συνηθισμένο γέλιοξαστοχώντας το Βαγγέλιο 65ετριγύρισε κομμάτιεις του Χάρου το κρεβάτιαλλά βλέποντας εκείτο καπέλο το σπαθίπου rsquoνrsquo σημεία της αρχοντιάς 70εσταμάτησrsquo ο παπάςκαι καλά κοιτάζοντάς τακι όμορφα σηκώνοντάς ταεις την κάσα τα χτυπάεικαι τrsquo ακόλουθrsquo αρχινάει 75το κορμί του συχνοσειώνταςκαι τα λόγια αργοπορώντας

mdash laquoΚαλά κάμαν και σrsquo τα βάλανεεδώ πάνου όταν σrsquo εβγάλανε

Μά το ναις οπού σου πρέπει 80εις την ύστερή σου σκέπημπρος στον κόσμο να κρατείςτα σημάδια της τιμήςΜrsquo αυτά τα ίδια εγώ σε είδαπου κυρίευες την πατρίδα 85το θυμούμαι (οϊμένανε)hellipΕπειδή δε μrsquo απομένανεεκαθόμουνα ο φτωχόςεις τη γάτα μου ομπρόςκάνοντάς της χάιδια χίλια 90και σαν νrsquo άκουε της εμίλειαΜωρή γάτα τί σου φαίνουνταιτέτοια πράματα ΑπομένουνταιΝα rsquoνrsquo ο Γιάννης εις το σπίτιμε τον άλλο ξεκληρίτη 95στην καθίγλα να προσμένουνούλους τσrsquo άρχοντες που μπαίνουνκαι ξανοίγουν ενώ σκύφτουνεμε τα ταπεινά κεφάλια πλεζονιές και κατρογυάλια 100

Νιάι μου να σε χαρώέχω πίκρα και καημόνα τους βλέπω τσου καημένουςκυριακάτικα ντυμένουςστες καθίγλες να καθίζουν 105και τα ρούχα τους να χρίζουν ndashΤέτοια τση rsquoλεγα αλλά τώραοπού σrsquo εύρηκε η κακηώραπες ποιά στόματα σrsquo εκράξανκαι ποιά στήθη αναστενάξαν 110Α δε σrsquo έκλαψαν εγώσαν παπάς τσου συχωρώΩ φωνάξετε Καιροίπου τον είδατε κριτήτί καλό rsquoχει γεναμένο 115κι ευθύς φεύγω και σωπαίνωraquondashΈτσι λέοντας μεγαλώνειτη φωνή του και θυμώνειlaquoΜα καλό rsquoναι πλούσιος να rsquoσαικαι ποτέ να μη θυμάσαι 120πως στους δρόμους αϊλογάνεκάποιοι μαύροι που πεινάνε

Όταν έπλασαν τα χέριαπου σκορπίσανε τrsquo αστέριατου θνητού τα σωθικά 125(και τα πλάσανε καλά)πρώτrsquo απrsquo όλα τrsquo άλλα πάθιατσου έχουν βάλει τη Συμπάθειακαι την έδιωξες εσύσαν τη χήρα τη φτωχή 130απrsquo τη νιότη σου την πρώτηγια να βάλεις τη Σκληρότηαυτή σὄλεε να ζητάςτο ψωμί της φτωχουλιάςκαι το διάφορο να θες 135τρεις και τέσσερες φορέςΚι ο φτωχός αποριμένοςσrsquo εσέ rsquoρχότουν τρομασμένοςγια να πει με το θλιμμένοχείλο Το rsquoχω πλερωμένο 140Και στα πόδια σου να ρίξεικλάψες μύριες και να δείξειτrsquo αχαμνά τα γερατειά τουτη γυναίκα τα παιδιά τουκαι του ρούχου τα ξεσκλίδια 145

και του αμόλαες κερατίδιαΚι έτσι δα με τέτοιους φόνουςγια σαράντα πέντε χρόνουςπαντελώς δεν είναι θάμαμήτε αλλόκοτο το πράμα 150αν εσύφθασες να κρύψειςαπrsquo τους φόβους για να λείψειςτο σωρό του χρυσαφιού σουκαι στες τράβες του σπιτιού σουΜα της φτώχειας η κατάρα 155δυστυχότατη τρομάραθα πλακώσει την ψυχή σουσαν η πλάκα το κορμί σουΚοίτα αν είνrsquo Δικαιοσύνηεκεί πάνου για να κρίνει 160Δεν ηθέλησε νrsquo αφήσητο κορμί σου να ψοφήσηεισέ δρόμο ή σε καλύβαμα στην κάμαρη του ΣκλίβαΕκεί σὄμενε να φθάσης 165και το λογικό να χάσης ndashτο παλιό το σπίτι αφήνονταςεις τrsquo οποίο κάποιος εμπήκε

που πουλιό του δεν εβγήκε(Σκάψε Ρώμα για να ιδης 170μη τα κόκαλά του βρης) ndashΕκεί ενώ σrsquo αυτό το σπίτιεκοπίαζες με τη μύτηκάνοντας σαν τα παιδάκιαόταν φκιάνουν φουσουνάκια 175σου σηκώναν κάποιοι τσάφοιτο κλεμμένο το χρυσάφιεκεί εστέκαν ενώ σὄβγαινετου θανάτου ο γογγυσμόςτον αγρίκουναν κι ετρέμανε 180μη δεν ήτανε ο στερνόςΚάνε εμπόρειες απrsquo το βιο σουέπειτrsquo απrsquo το θάνατό σουκαι της φτωχουλιάς νrsquo αφήσηςκαι τα στόματα να κλείσης 185Αλλά ο Διάολος εφάνηκεστο πλευρό σου αδερφικάταόταν έγραφες τη διάτακαι το χέρι σου τηρώνταςκαι σκληρά χαμογελώντας 190ετραγούδουνε Ω φτωχοί

που γυρεύετε ψωμίκάθε λύπη τώρα αφήστεκαι σε λίγο θα πλουτίστεγραικοί σκλάβοι ακαρτερείτε 195γιατrsquo ευθύς θα λυτρωθητετες καδίνες θα πετάξτεεις τη Ζάκυνθο νrsquo αράξτεεις το μνήμα του να ορμήστεκαι την πλάκα να φιλήστε ndash 200Κι έτσι μrsquo όλο σου τrsquo ασήμιμνέσκεις άκλαφτο ψοφίμιόπως έζησες πεθαίνειςκι εκεί μέσα ο ίδιος μένειςμε ξεμυτερά τα νύχια 205μαθημένα στα προστύχιαθέλω να σε ιδώ σκυλί

Κι έτσι λέοντας το σπαθίτο καπέλο του πετάεικαι στην κάσα ευθύς χουμάει 210ο παπάς εκεί γυρμένοςκαι στα χείλα του αφρισμένοςπολεμάει να την ανοίξη

κι ότι αρχίνησε να τρίξη

εγώ πὄλεα μην ορμήση 215

και το λείψανο χτυπήση

τρέχω γλήγορα κοντά

για να πω Μωρέ παπά

είναι ο μαύρος πεθαμένος

Αλλά εξύπνησα ιδρωμένος

httpscommonswikimediaorgwikiFileSolomos_portrait_4jpg

httpwwwgreek-languagegrResourcesliteraturetoolsconcordancebrowsehtmlcnd_id=10amptext_id=2012

Πηγή φωτογραφίας

Πηγή ποιήματος

ενότητα 3

Σατιρικό προσωπείο το παράδειγμα

του Διονυσίου Σολωμού

ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 3

Σκοπός της ενότητας 3 είναι να δείξει παραδειγματικά πώς

λειτουργεί μια προσφιλής τεχνική της σάτιρας η χρήση

σατιρικού προσωπείου σε επίπεδο συγγραφικής πρακτικής και

ερμηνευτικής δραστηριότητας

Για τον σκοπό αυτό έχει επιλεγεί ένα ιδιότυπο ποίημα ενός

εμβληματικού ποιητή που υπήρξε όχι μόνο κορυφαίος λυρικός

αλλά και έξοχος σατιρικός laquoΤο όνειροraquo του Διονυσίου Σολωμού

Σκοπός της Ενότητας 3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 3

bull Ανάγνωση του ποιήματος laquoΤο όνειροraquo

bull Διερεύνηση των πραγματολογικών στοιχείων του ποιήματος

bull Μελέτη του ιστορικού πλαισίου της εποχής

bull Εκ του σύνεγγυς ανάγνωση του ποιήματος

bull Εντοπισμός των σατιρικών και ειρωνικών τεχνικών

bull Προσδιορισμός και διερεύνηση της λειτουργίας των διακειμένων

bull Διερεύνηση της σατιρικής στόχευσης

bull Προσδιορισμός της θέσης του ποιήματος μέσα στο σύνολο του έργου

του Σολωμού και κυρίως του σατιρικού του έργου

Περιεχόμενα της Ενότητας 3

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 3

Στην ενότητα 3 επιχειρείται ο προσδιορισμός της λειτουργίας ενός πολύ

δημοφιλούς συγγραφικού εργαλείου της σατιρικής personaσατιρικού

προσωπείου Με παράδειγμα ένα σημαντικό ποίημα laquoΤο όνειροraquo του

Διονυσίου Σολωμού όπου χρησιμοποιείται ένα ιστορικά προσδιορισμένο

προσωπείο του Ζακύνθιου σατιρικού ποιητή Νικολάου Κουτούζη γίνεται

προσπάθεια να διαφανεί μια βασική λειτουργία του πολύπλοκου μηχανισμού

του σατιρικού προσωπείου

Συγκεκριμένα μέσα από εκ του σύνεγγυς ανάγνωση του ποιήματος

διερευνάται το ιστορικό πλαίσιο ώστε να εντοπιστεί ο σατιρικός στόχος η

διακειμενική σύσταση του ποιήματος όσον αφορά τον Νικόλαο Κουτούζη και

το laquoΌνειρο καλοκαιρινής νύχταςraquo του Σαίξπηρ και αποτιμάται η σατιρική

φωνή του Σολωμού σε σχέση με το λυρικό του εκτόπισμα

Περιγραφή Ενότητας 3

laquoTo Όνειροraquo1826

Διονυσίου Σολωμού Άπαντα τ Α΄ επιμέλεια-σημειώσεις Λίνου Πολίτη Ίκαρος Αθήνα 1979 291-298

Το όνειρο

Εις την ώρα που σκιασμένοςκαι παράξενα ντυμένοςβγαίνrsquo ο κλέφτης για να κλέψηκι ο φονιάς για να φονέψηndash 5Σrsquo άλλους τόπους εννοώ κλεψιές φόνους κι όχι εδώ ndashείδα ένrsquo όνειρο μουρλόκαι θα το διηγηθώ

Μες στο νου μου η ψεσινή 10η περίφημη θανήμίαν εντύπωση είχε αφήσειπrsquo ο καιρός δε θα τη σβήσηκαι στον ύπνrsquo ο λογισμός μουτην ξανάφερεν ομπρός μου 15Στrsquo όνειρό μου αγρίκαα πάλιτον παπά Τσετσέ να ψάλλημε την τάξη τσrsquo Εκκλησίαςόμως έκανrsquo εξ αιτίας τrsquo όνειρού μου του μουρλού 20

τη φωνή του κουνουπιούΠλήθος έβλεπα λαμπάδες και καπίτολα οι παπάδεςτα φελόνια φορεμέναποιος καινούρια ποιος σχισμένα 25σοβαρά περιπατώνταςτη λιρόνα μελετώνταςξαστοχούν τον πεθαμένοκι έχουν το κερί σβημένοΈκαναν φωνές και γέλια 30τα παιδιά με τα βατσέλιακι ο καπνός του μοσχολίβανουαπό τα λιβανιστήριαέμπαινε στα παρεθύριαΠολλοί ανθρώποι ακολουθούσαν 35και περίλυπα ετηρούσανγέρνοντας τες κεφαλές τουςκαι μιλώντας για δουλειές τουςΑλλά στα καμπαναρίαδεν είνrsquo τέτοια αδιαφορία 40

Οι καμπάνες πλερωμένεςέκαναν σαν βουρλισμένεςΚι αφού είδα ένα προς έναούλα εκειά που rsquoχα ιδωμένατρέχει τrsquo όνειρο και μπαίνει 45μέσα στη Φανερωμένη

Ήτανε στην εκκλησίαλίγο φως και πολλή ερμίακαι κοντά στο ξυλοκρέβατοξάφνου αγρίκησα να βγει50ένα σκούξιμο μακρύΌτι ελόγιασα πως θα rsquoναιαπό τόσους ένας κάνεπου ελυπήθηκε και σκούζειhellipνά σου ο ίσκιος του Κουτούζη 55Καθώς πάντα εσυνηθούσεόμορφα ρούχα φορούσεκι έδειχνε καμαρωτάτο καπέλο του στραβά

Εις το πονηρό του χείλο60πὄσκιαζεν οχθρό και φίλοέβλεπα με θαυμασμόπου rsquoχε ακόμα το πικρότο συνηθισμένο γέλιοξαστοχώντας το Βαγγέλιο 65ετριγύρισε κομμάτιεις του Χάρου το κρεβάτιαλλά βλέποντας εκείτο καπέλο το σπαθίπου rsquoνrsquo σημεία της αρχοντιάς 70εσταμάτησrsquo ο παπάςκαι καλά κοιτάζοντάς τακι όμορφα σηκώνοντάς ταεις την κάσα τα χτυπάεικαι τrsquo ακόλουθrsquo αρχινάει 75το κορμί του συχνοσειώνταςκαι τα λόγια αργοπορώντας

mdash laquoΚαλά κάμαν και σrsquo τα βάλανεεδώ πάνου όταν σrsquo εβγάλανε

Μά το ναις οπού σου πρέπει 80εις την ύστερή σου σκέπημπρος στον κόσμο να κρατείςτα σημάδια της τιμήςΜrsquo αυτά τα ίδια εγώ σε είδαπου κυρίευες την πατρίδα 85το θυμούμαι (οϊμένανε)hellipΕπειδή δε μrsquo απομένανεεκαθόμουνα ο φτωχόςεις τη γάτα μου ομπρόςκάνοντάς της χάιδια χίλια 90και σαν νrsquo άκουε της εμίλειαΜωρή γάτα τί σου φαίνουνταιτέτοια πράματα ΑπομένουνταιΝα rsquoνrsquo ο Γιάννης εις το σπίτιμε τον άλλο ξεκληρίτη 95στην καθίγλα να προσμένουνούλους τσrsquo άρχοντες που μπαίνουνκαι ξανοίγουν ενώ σκύφτουνεμε τα ταπεινά κεφάλια πλεζονιές και κατρογυάλια 100

Νιάι μου να σε χαρώέχω πίκρα και καημόνα τους βλέπω τσου καημένουςκυριακάτικα ντυμένουςστες καθίγλες να καθίζουν 105και τα ρούχα τους να χρίζουν ndashΤέτοια τση rsquoλεγα αλλά τώραοπού σrsquo εύρηκε η κακηώραπες ποιά στόματα σrsquo εκράξανκαι ποιά στήθη αναστενάξαν 110Α δε σrsquo έκλαψαν εγώσαν παπάς τσου συχωρώΩ φωνάξετε Καιροίπου τον είδατε κριτήτί καλό rsquoχει γεναμένο 115κι ευθύς φεύγω και σωπαίνωraquondashΈτσι λέοντας μεγαλώνειτη φωνή του και θυμώνειlaquoΜα καλό rsquoναι πλούσιος να rsquoσαικαι ποτέ να μη θυμάσαι 120πως στους δρόμους αϊλογάνεκάποιοι μαύροι που πεινάνε

Όταν έπλασαν τα χέριαπου σκορπίσανε τrsquo αστέριατου θνητού τα σωθικά 125(και τα πλάσανε καλά)πρώτrsquo απrsquo όλα τrsquo άλλα πάθιατσου έχουν βάλει τη Συμπάθειακαι την έδιωξες εσύσαν τη χήρα τη φτωχή 130απrsquo τη νιότη σου την πρώτηγια να βάλεις τη Σκληρότηαυτή σὄλεε να ζητάςτο ψωμί της φτωχουλιάςκαι το διάφορο να θες 135τρεις και τέσσερες φορέςΚι ο φτωχός αποριμένοςσrsquo εσέ rsquoρχότουν τρομασμένοςγια να πει με το θλιμμένοχείλο Το rsquoχω πλερωμένο 140Και στα πόδια σου να ρίξεικλάψες μύριες και να δείξειτrsquo αχαμνά τα γερατειά τουτη γυναίκα τα παιδιά τουκαι του ρούχου τα ξεσκλίδια 145

και του αμόλαες κερατίδιαΚι έτσι δα με τέτοιους φόνουςγια σαράντα πέντε χρόνουςπαντελώς δεν είναι θάμαμήτε αλλόκοτο το πράμα 150αν εσύφθασες να κρύψειςαπrsquo τους φόβους για να λείψειςτο σωρό του χρυσαφιού σουκαι στες τράβες του σπιτιού σουΜα της φτώχειας η κατάρα 155δυστυχότατη τρομάραθα πλακώσει την ψυχή σουσαν η πλάκα το κορμί σουΚοίτα αν είνrsquo Δικαιοσύνηεκεί πάνου για να κρίνει 160Δεν ηθέλησε νrsquo αφήσητο κορμί σου να ψοφήσηεισέ δρόμο ή σε καλύβαμα στην κάμαρη του ΣκλίβαΕκεί σὄμενε να φθάσης 165και το λογικό να χάσης ndashτο παλιό το σπίτι αφήνονταςεις τrsquo οποίο κάποιος εμπήκε

που πουλιό του δεν εβγήκε(Σκάψε Ρώμα για να ιδης 170μη τα κόκαλά του βρης) ndashΕκεί ενώ σrsquo αυτό το σπίτιεκοπίαζες με τη μύτηκάνοντας σαν τα παιδάκιαόταν φκιάνουν φουσουνάκια 175σου σηκώναν κάποιοι τσάφοιτο κλεμμένο το χρυσάφιεκεί εστέκαν ενώ σὄβγαινετου θανάτου ο γογγυσμόςτον αγρίκουναν κι ετρέμανε 180μη δεν ήτανε ο στερνόςΚάνε εμπόρειες απrsquo το βιο σουέπειτrsquo απrsquo το θάνατό σουκαι της φτωχουλιάς νrsquo αφήσηςκαι τα στόματα να κλείσης 185Αλλά ο Διάολος εφάνηκεστο πλευρό σου αδερφικάταόταν έγραφες τη διάτακαι το χέρι σου τηρώνταςκαι σκληρά χαμογελώντας 190ετραγούδουνε Ω φτωχοί

που γυρεύετε ψωμίκάθε λύπη τώρα αφήστεκαι σε λίγο θα πλουτίστεγραικοί σκλάβοι ακαρτερείτε 195γιατrsquo ευθύς θα λυτρωθητετες καδίνες θα πετάξτεεις τη Ζάκυνθο νrsquo αράξτεεις το μνήμα του να ορμήστεκαι την πλάκα να φιλήστε ndash 200Κι έτσι μrsquo όλο σου τrsquo ασήμιμνέσκεις άκλαφτο ψοφίμιόπως έζησες πεθαίνειςκι εκεί μέσα ο ίδιος μένειςμε ξεμυτερά τα νύχια 205μαθημένα στα προστύχιαθέλω να σε ιδώ σκυλί

Κι έτσι λέοντας το σπαθίτο καπέλο του πετάεικαι στην κάσα ευθύς χουμάει 210ο παπάς εκεί γυρμένοςκαι στα χείλα του αφρισμένοςπολεμάει να την ανοίξη

κι ότι αρχίνησε να τρίξη

εγώ πὄλεα μην ορμήση 215

και το λείψανο χτυπήση

τρέχω γλήγορα κοντά

για να πω Μωρέ παπά

είναι ο μαύρος πεθαμένος

Αλλά εξύπνησα ιδρωμένος

httpscommonswikimediaorgwikiFileSolomos_portrait_4jpg

httpwwwgreek-languagegrResourcesliteraturetoolsconcordancebrowsehtmlcnd_id=10amptext_id=2012

Πηγή φωτογραφίας

Πηγή ποιήματος

ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 3

Σκοπός της ενότητας 3 είναι να δείξει παραδειγματικά πώς

λειτουργεί μια προσφιλής τεχνική της σάτιρας η χρήση

σατιρικού προσωπείου σε επίπεδο συγγραφικής πρακτικής και

ερμηνευτικής δραστηριότητας

Για τον σκοπό αυτό έχει επιλεγεί ένα ιδιότυπο ποίημα ενός

εμβληματικού ποιητή που υπήρξε όχι μόνο κορυφαίος λυρικός

αλλά και έξοχος σατιρικός laquoΤο όνειροraquo του Διονυσίου Σολωμού

Σκοπός της Ενότητας 3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 3

bull Ανάγνωση του ποιήματος laquoΤο όνειροraquo

bull Διερεύνηση των πραγματολογικών στοιχείων του ποιήματος

bull Μελέτη του ιστορικού πλαισίου της εποχής

bull Εκ του σύνεγγυς ανάγνωση του ποιήματος

bull Εντοπισμός των σατιρικών και ειρωνικών τεχνικών

bull Προσδιορισμός και διερεύνηση της λειτουργίας των διακειμένων

bull Διερεύνηση της σατιρικής στόχευσης

bull Προσδιορισμός της θέσης του ποιήματος μέσα στο σύνολο του έργου

του Σολωμού και κυρίως του σατιρικού του έργου

Περιεχόμενα της Ενότητας 3

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 3

Στην ενότητα 3 επιχειρείται ο προσδιορισμός της λειτουργίας ενός πολύ

δημοφιλούς συγγραφικού εργαλείου της σατιρικής personaσατιρικού

προσωπείου Με παράδειγμα ένα σημαντικό ποίημα laquoΤο όνειροraquo του

Διονυσίου Σολωμού όπου χρησιμοποιείται ένα ιστορικά προσδιορισμένο

προσωπείο του Ζακύνθιου σατιρικού ποιητή Νικολάου Κουτούζη γίνεται

προσπάθεια να διαφανεί μια βασική λειτουργία του πολύπλοκου μηχανισμού

του σατιρικού προσωπείου

Συγκεκριμένα μέσα από εκ του σύνεγγυς ανάγνωση του ποιήματος

διερευνάται το ιστορικό πλαίσιο ώστε να εντοπιστεί ο σατιρικός στόχος η

διακειμενική σύσταση του ποιήματος όσον αφορά τον Νικόλαο Κουτούζη και

το laquoΌνειρο καλοκαιρινής νύχταςraquo του Σαίξπηρ και αποτιμάται η σατιρική

φωνή του Σολωμού σε σχέση με το λυρικό του εκτόπισμα

Περιγραφή Ενότητας 3

laquoTo Όνειροraquo1826

Διονυσίου Σολωμού Άπαντα τ Α΄ επιμέλεια-σημειώσεις Λίνου Πολίτη Ίκαρος Αθήνα 1979 291-298

Το όνειρο

Εις την ώρα που σκιασμένοςκαι παράξενα ντυμένοςβγαίνrsquo ο κλέφτης για να κλέψηκι ο φονιάς για να φονέψηndash 5Σrsquo άλλους τόπους εννοώ κλεψιές φόνους κι όχι εδώ ndashείδα ένrsquo όνειρο μουρλόκαι θα το διηγηθώ

Μες στο νου μου η ψεσινή 10η περίφημη θανήμίαν εντύπωση είχε αφήσειπrsquo ο καιρός δε θα τη σβήσηκαι στον ύπνrsquo ο λογισμός μουτην ξανάφερεν ομπρός μου 15Στrsquo όνειρό μου αγρίκαα πάλιτον παπά Τσετσέ να ψάλλημε την τάξη τσrsquo Εκκλησίαςόμως έκανrsquo εξ αιτίας τrsquo όνειρού μου του μουρλού 20

τη φωνή του κουνουπιούΠλήθος έβλεπα λαμπάδες και καπίτολα οι παπάδεςτα φελόνια φορεμέναποιος καινούρια ποιος σχισμένα 25σοβαρά περιπατώνταςτη λιρόνα μελετώνταςξαστοχούν τον πεθαμένοκι έχουν το κερί σβημένοΈκαναν φωνές και γέλια 30τα παιδιά με τα βατσέλιακι ο καπνός του μοσχολίβανουαπό τα λιβανιστήριαέμπαινε στα παρεθύριαΠολλοί ανθρώποι ακολουθούσαν 35και περίλυπα ετηρούσανγέρνοντας τες κεφαλές τουςκαι μιλώντας για δουλειές τουςΑλλά στα καμπαναρίαδεν είνrsquo τέτοια αδιαφορία 40

Οι καμπάνες πλερωμένεςέκαναν σαν βουρλισμένεςΚι αφού είδα ένα προς έναούλα εκειά που rsquoχα ιδωμένατρέχει τrsquo όνειρο και μπαίνει 45μέσα στη Φανερωμένη

Ήτανε στην εκκλησίαλίγο φως και πολλή ερμίακαι κοντά στο ξυλοκρέβατοξάφνου αγρίκησα να βγει50ένα σκούξιμο μακρύΌτι ελόγιασα πως θα rsquoναιαπό τόσους ένας κάνεπου ελυπήθηκε και σκούζειhellipνά σου ο ίσκιος του Κουτούζη 55Καθώς πάντα εσυνηθούσεόμορφα ρούχα φορούσεκι έδειχνε καμαρωτάτο καπέλο του στραβά

Εις το πονηρό του χείλο60πὄσκιαζεν οχθρό και φίλοέβλεπα με θαυμασμόπου rsquoχε ακόμα το πικρότο συνηθισμένο γέλιοξαστοχώντας το Βαγγέλιο 65ετριγύρισε κομμάτιεις του Χάρου το κρεβάτιαλλά βλέποντας εκείτο καπέλο το σπαθίπου rsquoνrsquo σημεία της αρχοντιάς 70εσταμάτησrsquo ο παπάςκαι καλά κοιτάζοντάς τακι όμορφα σηκώνοντάς ταεις την κάσα τα χτυπάεικαι τrsquo ακόλουθrsquo αρχινάει 75το κορμί του συχνοσειώνταςκαι τα λόγια αργοπορώντας

mdash laquoΚαλά κάμαν και σrsquo τα βάλανεεδώ πάνου όταν σrsquo εβγάλανε

Μά το ναις οπού σου πρέπει 80εις την ύστερή σου σκέπημπρος στον κόσμο να κρατείςτα σημάδια της τιμήςΜrsquo αυτά τα ίδια εγώ σε είδαπου κυρίευες την πατρίδα 85το θυμούμαι (οϊμένανε)hellipΕπειδή δε μrsquo απομένανεεκαθόμουνα ο φτωχόςεις τη γάτα μου ομπρόςκάνοντάς της χάιδια χίλια 90και σαν νrsquo άκουε της εμίλειαΜωρή γάτα τί σου φαίνουνταιτέτοια πράματα ΑπομένουνταιΝα rsquoνrsquo ο Γιάννης εις το σπίτιμε τον άλλο ξεκληρίτη 95στην καθίγλα να προσμένουνούλους τσrsquo άρχοντες που μπαίνουνκαι ξανοίγουν ενώ σκύφτουνεμε τα ταπεινά κεφάλια πλεζονιές και κατρογυάλια 100

Νιάι μου να σε χαρώέχω πίκρα και καημόνα τους βλέπω τσου καημένουςκυριακάτικα ντυμένουςστες καθίγλες να καθίζουν 105και τα ρούχα τους να χρίζουν ndashΤέτοια τση rsquoλεγα αλλά τώραοπού σrsquo εύρηκε η κακηώραπες ποιά στόματα σrsquo εκράξανκαι ποιά στήθη αναστενάξαν 110Α δε σrsquo έκλαψαν εγώσαν παπάς τσου συχωρώΩ φωνάξετε Καιροίπου τον είδατε κριτήτί καλό rsquoχει γεναμένο 115κι ευθύς φεύγω και σωπαίνωraquondashΈτσι λέοντας μεγαλώνειτη φωνή του και θυμώνειlaquoΜα καλό rsquoναι πλούσιος να rsquoσαικαι ποτέ να μη θυμάσαι 120πως στους δρόμους αϊλογάνεκάποιοι μαύροι που πεινάνε

Όταν έπλασαν τα χέριαπου σκορπίσανε τrsquo αστέριατου θνητού τα σωθικά 125(και τα πλάσανε καλά)πρώτrsquo απrsquo όλα τrsquo άλλα πάθιατσου έχουν βάλει τη Συμπάθειακαι την έδιωξες εσύσαν τη χήρα τη φτωχή 130απrsquo τη νιότη σου την πρώτηγια να βάλεις τη Σκληρότηαυτή σὄλεε να ζητάςτο ψωμί της φτωχουλιάςκαι το διάφορο να θες 135τρεις και τέσσερες φορέςΚι ο φτωχός αποριμένοςσrsquo εσέ rsquoρχότουν τρομασμένοςγια να πει με το θλιμμένοχείλο Το rsquoχω πλερωμένο 140Και στα πόδια σου να ρίξεικλάψες μύριες και να δείξειτrsquo αχαμνά τα γερατειά τουτη γυναίκα τα παιδιά τουκαι του ρούχου τα ξεσκλίδια 145

και του αμόλαες κερατίδιαΚι έτσι δα με τέτοιους φόνουςγια σαράντα πέντε χρόνουςπαντελώς δεν είναι θάμαμήτε αλλόκοτο το πράμα 150αν εσύφθασες να κρύψειςαπrsquo τους φόβους για να λείψειςτο σωρό του χρυσαφιού σουκαι στες τράβες του σπιτιού σουΜα της φτώχειας η κατάρα 155δυστυχότατη τρομάραθα πλακώσει την ψυχή σουσαν η πλάκα το κορμί σουΚοίτα αν είνrsquo Δικαιοσύνηεκεί πάνου για να κρίνει 160Δεν ηθέλησε νrsquo αφήσητο κορμί σου να ψοφήσηεισέ δρόμο ή σε καλύβαμα στην κάμαρη του ΣκλίβαΕκεί σὄμενε να φθάσης 165και το λογικό να χάσης ndashτο παλιό το σπίτι αφήνονταςεις τrsquo οποίο κάποιος εμπήκε

που πουλιό του δεν εβγήκε(Σκάψε Ρώμα για να ιδης 170μη τα κόκαλά του βρης) ndashΕκεί ενώ σrsquo αυτό το σπίτιεκοπίαζες με τη μύτηκάνοντας σαν τα παιδάκιαόταν φκιάνουν φουσουνάκια 175σου σηκώναν κάποιοι τσάφοιτο κλεμμένο το χρυσάφιεκεί εστέκαν ενώ σὄβγαινετου θανάτου ο γογγυσμόςτον αγρίκουναν κι ετρέμανε 180μη δεν ήτανε ο στερνόςΚάνε εμπόρειες απrsquo το βιο σουέπειτrsquo απrsquo το θάνατό σουκαι της φτωχουλιάς νrsquo αφήσηςκαι τα στόματα να κλείσης 185Αλλά ο Διάολος εφάνηκεστο πλευρό σου αδερφικάταόταν έγραφες τη διάτακαι το χέρι σου τηρώνταςκαι σκληρά χαμογελώντας 190ετραγούδουνε Ω φτωχοί

που γυρεύετε ψωμίκάθε λύπη τώρα αφήστεκαι σε λίγο θα πλουτίστεγραικοί σκλάβοι ακαρτερείτε 195γιατrsquo ευθύς θα λυτρωθητετες καδίνες θα πετάξτεεις τη Ζάκυνθο νrsquo αράξτεεις το μνήμα του να ορμήστεκαι την πλάκα να φιλήστε ndash 200Κι έτσι μrsquo όλο σου τrsquo ασήμιμνέσκεις άκλαφτο ψοφίμιόπως έζησες πεθαίνειςκι εκεί μέσα ο ίδιος μένειςμε ξεμυτερά τα νύχια 205μαθημένα στα προστύχιαθέλω να σε ιδώ σκυλί

Κι έτσι λέοντας το σπαθίτο καπέλο του πετάεικαι στην κάσα ευθύς χουμάει 210ο παπάς εκεί γυρμένοςκαι στα χείλα του αφρισμένοςπολεμάει να την ανοίξη

κι ότι αρχίνησε να τρίξη

εγώ πὄλεα μην ορμήση 215

και το λείψανο χτυπήση

τρέχω γλήγορα κοντά

για να πω Μωρέ παπά

είναι ο μαύρος πεθαμένος

Αλλά εξύπνησα ιδρωμένος

httpscommonswikimediaorgwikiFileSolomos_portrait_4jpg

httpwwwgreek-languagegrResourcesliteraturetoolsconcordancebrowsehtmlcnd_id=10amptext_id=2012

Πηγή φωτογραφίας

Πηγή ποιήματος

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 3

bull Ανάγνωση του ποιήματος laquoΤο όνειροraquo

bull Διερεύνηση των πραγματολογικών στοιχείων του ποιήματος

bull Μελέτη του ιστορικού πλαισίου της εποχής

bull Εκ του σύνεγγυς ανάγνωση του ποιήματος

bull Εντοπισμός των σατιρικών και ειρωνικών τεχνικών

bull Προσδιορισμός και διερεύνηση της λειτουργίας των διακειμένων

bull Διερεύνηση της σατιρικής στόχευσης

bull Προσδιορισμός της θέσης του ποιήματος μέσα στο σύνολο του έργου

του Σολωμού και κυρίως του σατιρικού του έργου

Περιεχόμενα της Ενότητας 3

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 3

Στην ενότητα 3 επιχειρείται ο προσδιορισμός της λειτουργίας ενός πολύ

δημοφιλούς συγγραφικού εργαλείου της σατιρικής personaσατιρικού

προσωπείου Με παράδειγμα ένα σημαντικό ποίημα laquoΤο όνειροraquo του

Διονυσίου Σολωμού όπου χρησιμοποιείται ένα ιστορικά προσδιορισμένο

προσωπείο του Ζακύνθιου σατιρικού ποιητή Νικολάου Κουτούζη γίνεται

προσπάθεια να διαφανεί μια βασική λειτουργία του πολύπλοκου μηχανισμού

του σατιρικού προσωπείου

Συγκεκριμένα μέσα από εκ του σύνεγγυς ανάγνωση του ποιήματος

διερευνάται το ιστορικό πλαίσιο ώστε να εντοπιστεί ο σατιρικός στόχος η

διακειμενική σύσταση του ποιήματος όσον αφορά τον Νικόλαο Κουτούζη και

το laquoΌνειρο καλοκαιρινής νύχταςraquo του Σαίξπηρ και αποτιμάται η σατιρική

φωνή του Σολωμού σε σχέση με το λυρικό του εκτόπισμα

Περιγραφή Ενότητας 3

laquoTo Όνειροraquo1826

Διονυσίου Σολωμού Άπαντα τ Α΄ επιμέλεια-σημειώσεις Λίνου Πολίτη Ίκαρος Αθήνα 1979 291-298

Το όνειρο

Εις την ώρα που σκιασμένοςκαι παράξενα ντυμένοςβγαίνrsquo ο κλέφτης για να κλέψηκι ο φονιάς για να φονέψηndash 5Σrsquo άλλους τόπους εννοώ κλεψιές φόνους κι όχι εδώ ndashείδα ένrsquo όνειρο μουρλόκαι θα το διηγηθώ

Μες στο νου μου η ψεσινή 10η περίφημη θανήμίαν εντύπωση είχε αφήσειπrsquo ο καιρός δε θα τη σβήσηκαι στον ύπνrsquo ο λογισμός μουτην ξανάφερεν ομπρός μου 15Στrsquo όνειρό μου αγρίκαα πάλιτον παπά Τσετσέ να ψάλλημε την τάξη τσrsquo Εκκλησίαςόμως έκανrsquo εξ αιτίας τrsquo όνειρού μου του μουρλού 20

τη φωνή του κουνουπιούΠλήθος έβλεπα λαμπάδες και καπίτολα οι παπάδεςτα φελόνια φορεμέναποιος καινούρια ποιος σχισμένα 25σοβαρά περιπατώνταςτη λιρόνα μελετώνταςξαστοχούν τον πεθαμένοκι έχουν το κερί σβημένοΈκαναν φωνές και γέλια 30τα παιδιά με τα βατσέλιακι ο καπνός του μοσχολίβανουαπό τα λιβανιστήριαέμπαινε στα παρεθύριαΠολλοί ανθρώποι ακολουθούσαν 35και περίλυπα ετηρούσανγέρνοντας τες κεφαλές τουςκαι μιλώντας για δουλειές τουςΑλλά στα καμπαναρίαδεν είνrsquo τέτοια αδιαφορία 40

Οι καμπάνες πλερωμένεςέκαναν σαν βουρλισμένεςΚι αφού είδα ένα προς έναούλα εκειά που rsquoχα ιδωμένατρέχει τrsquo όνειρο και μπαίνει 45μέσα στη Φανερωμένη

Ήτανε στην εκκλησίαλίγο φως και πολλή ερμίακαι κοντά στο ξυλοκρέβατοξάφνου αγρίκησα να βγει50ένα σκούξιμο μακρύΌτι ελόγιασα πως θα rsquoναιαπό τόσους ένας κάνεπου ελυπήθηκε και σκούζειhellipνά σου ο ίσκιος του Κουτούζη 55Καθώς πάντα εσυνηθούσεόμορφα ρούχα φορούσεκι έδειχνε καμαρωτάτο καπέλο του στραβά

Εις το πονηρό του χείλο60πὄσκιαζεν οχθρό και φίλοέβλεπα με θαυμασμόπου rsquoχε ακόμα το πικρότο συνηθισμένο γέλιοξαστοχώντας το Βαγγέλιο 65ετριγύρισε κομμάτιεις του Χάρου το κρεβάτιαλλά βλέποντας εκείτο καπέλο το σπαθίπου rsquoνrsquo σημεία της αρχοντιάς 70εσταμάτησrsquo ο παπάςκαι καλά κοιτάζοντάς τακι όμορφα σηκώνοντάς ταεις την κάσα τα χτυπάεικαι τrsquo ακόλουθrsquo αρχινάει 75το κορμί του συχνοσειώνταςκαι τα λόγια αργοπορώντας

mdash laquoΚαλά κάμαν και σrsquo τα βάλανεεδώ πάνου όταν σrsquo εβγάλανε

Μά το ναις οπού σου πρέπει 80εις την ύστερή σου σκέπημπρος στον κόσμο να κρατείςτα σημάδια της τιμήςΜrsquo αυτά τα ίδια εγώ σε είδαπου κυρίευες την πατρίδα 85το θυμούμαι (οϊμένανε)hellipΕπειδή δε μrsquo απομένανεεκαθόμουνα ο φτωχόςεις τη γάτα μου ομπρόςκάνοντάς της χάιδια χίλια 90και σαν νrsquo άκουε της εμίλειαΜωρή γάτα τί σου φαίνουνταιτέτοια πράματα ΑπομένουνταιΝα rsquoνrsquo ο Γιάννης εις το σπίτιμε τον άλλο ξεκληρίτη 95στην καθίγλα να προσμένουνούλους τσrsquo άρχοντες που μπαίνουνκαι ξανοίγουν ενώ σκύφτουνεμε τα ταπεινά κεφάλια πλεζονιές και κατρογυάλια 100

Νιάι μου να σε χαρώέχω πίκρα και καημόνα τους βλέπω τσου καημένουςκυριακάτικα ντυμένουςστες καθίγλες να καθίζουν 105και τα ρούχα τους να χρίζουν ndashΤέτοια τση rsquoλεγα αλλά τώραοπού σrsquo εύρηκε η κακηώραπες ποιά στόματα σrsquo εκράξανκαι ποιά στήθη αναστενάξαν 110Α δε σrsquo έκλαψαν εγώσαν παπάς τσου συχωρώΩ φωνάξετε Καιροίπου τον είδατε κριτήτί καλό rsquoχει γεναμένο 115κι ευθύς φεύγω και σωπαίνωraquondashΈτσι λέοντας μεγαλώνειτη φωνή του και θυμώνειlaquoΜα καλό rsquoναι πλούσιος να rsquoσαικαι ποτέ να μη θυμάσαι 120πως στους δρόμους αϊλογάνεκάποιοι μαύροι που πεινάνε

Όταν έπλασαν τα χέριαπου σκορπίσανε τrsquo αστέριατου θνητού τα σωθικά 125(και τα πλάσανε καλά)πρώτrsquo απrsquo όλα τrsquo άλλα πάθιατσου έχουν βάλει τη Συμπάθειακαι την έδιωξες εσύσαν τη χήρα τη φτωχή 130απrsquo τη νιότη σου την πρώτηγια να βάλεις τη Σκληρότηαυτή σὄλεε να ζητάςτο ψωμί της φτωχουλιάςκαι το διάφορο να θες 135τρεις και τέσσερες φορέςΚι ο φτωχός αποριμένοςσrsquo εσέ rsquoρχότουν τρομασμένοςγια να πει με το θλιμμένοχείλο Το rsquoχω πλερωμένο 140Και στα πόδια σου να ρίξεικλάψες μύριες και να δείξειτrsquo αχαμνά τα γερατειά τουτη γυναίκα τα παιδιά τουκαι του ρούχου τα ξεσκλίδια 145

και του αμόλαες κερατίδιαΚι έτσι δα με τέτοιους φόνουςγια σαράντα πέντε χρόνουςπαντελώς δεν είναι θάμαμήτε αλλόκοτο το πράμα 150αν εσύφθασες να κρύψειςαπrsquo τους φόβους για να λείψειςτο σωρό του χρυσαφιού σουκαι στες τράβες του σπιτιού σουΜα της φτώχειας η κατάρα 155δυστυχότατη τρομάραθα πλακώσει την ψυχή σουσαν η πλάκα το κορμί σουΚοίτα αν είνrsquo Δικαιοσύνηεκεί πάνου για να κρίνει 160Δεν ηθέλησε νrsquo αφήσητο κορμί σου να ψοφήσηεισέ δρόμο ή σε καλύβαμα στην κάμαρη του ΣκλίβαΕκεί σὄμενε να φθάσης 165και το λογικό να χάσης ndashτο παλιό το σπίτι αφήνονταςεις τrsquo οποίο κάποιος εμπήκε

που πουλιό του δεν εβγήκε(Σκάψε Ρώμα για να ιδης 170μη τα κόκαλά του βρης) ndashΕκεί ενώ σrsquo αυτό το σπίτιεκοπίαζες με τη μύτηκάνοντας σαν τα παιδάκιαόταν φκιάνουν φουσουνάκια 175σου σηκώναν κάποιοι τσάφοιτο κλεμμένο το χρυσάφιεκεί εστέκαν ενώ σὄβγαινετου θανάτου ο γογγυσμόςτον αγρίκουναν κι ετρέμανε 180μη δεν ήτανε ο στερνόςΚάνε εμπόρειες απrsquo το βιο σουέπειτrsquo απrsquo το θάνατό σουκαι της φτωχουλιάς νrsquo αφήσηςκαι τα στόματα να κλείσης 185Αλλά ο Διάολος εφάνηκεστο πλευρό σου αδερφικάταόταν έγραφες τη διάτακαι το χέρι σου τηρώνταςκαι σκληρά χαμογελώντας 190ετραγούδουνε Ω φτωχοί

που γυρεύετε ψωμίκάθε λύπη τώρα αφήστεκαι σε λίγο θα πλουτίστεγραικοί σκλάβοι ακαρτερείτε 195γιατrsquo ευθύς θα λυτρωθητετες καδίνες θα πετάξτεεις τη Ζάκυνθο νrsquo αράξτεεις το μνήμα του να ορμήστεκαι την πλάκα να φιλήστε ndash 200Κι έτσι μrsquo όλο σου τrsquo ασήμιμνέσκεις άκλαφτο ψοφίμιόπως έζησες πεθαίνειςκι εκεί μέσα ο ίδιος μένειςμε ξεμυτερά τα νύχια 205μαθημένα στα προστύχιαθέλω να σε ιδώ σκυλί

Κι έτσι λέοντας το σπαθίτο καπέλο του πετάεικαι στην κάσα ευθύς χουμάει 210ο παπάς εκεί γυρμένοςκαι στα χείλα του αφρισμένοςπολεμάει να την ανοίξη

κι ότι αρχίνησε να τρίξη

εγώ πὄλεα μην ορμήση 215

και το λείψανο χτυπήση

τρέχω γλήγορα κοντά

για να πω Μωρέ παπά

είναι ο μαύρος πεθαμένος

Αλλά εξύπνησα ιδρωμένος

httpscommonswikimediaorgwikiFileSolomos_portrait_4jpg

httpwwwgreek-languagegrResourcesliteraturetoolsconcordancebrowsehtmlcnd_id=10amptext_id=2012

Πηγή φωτογραφίας

Πηγή ποιήματος

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 3

Στην ενότητα 3 επιχειρείται ο προσδιορισμός της λειτουργίας ενός πολύ

δημοφιλούς συγγραφικού εργαλείου της σατιρικής personaσατιρικού

προσωπείου Με παράδειγμα ένα σημαντικό ποίημα laquoΤο όνειροraquo του

Διονυσίου Σολωμού όπου χρησιμοποιείται ένα ιστορικά προσδιορισμένο

προσωπείο του Ζακύνθιου σατιρικού ποιητή Νικολάου Κουτούζη γίνεται

προσπάθεια να διαφανεί μια βασική λειτουργία του πολύπλοκου μηχανισμού

του σατιρικού προσωπείου

Συγκεκριμένα μέσα από εκ του σύνεγγυς ανάγνωση του ποιήματος

διερευνάται το ιστορικό πλαίσιο ώστε να εντοπιστεί ο σατιρικός στόχος η

διακειμενική σύσταση του ποιήματος όσον αφορά τον Νικόλαο Κουτούζη και

το laquoΌνειρο καλοκαιρινής νύχταςraquo του Σαίξπηρ και αποτιμάται η σατιρική

φωνή του Σολωμού σε σχέση με το λυρικό του εκτόπισμα

Περιγραφή Ενότητας 3

laquoTo Όνειροraquo1826

Διονυσίου Σολωμού Άπαντα τ Α΄ επιμέλεια-σημειώσεις Λίνου Πολίτη Ίκαρος Αθήνα 1979 291-298

Το όνειρο

Εις την ώρα που σκιασμένοςκαι παράξενα ντυμένοςβγαίνrsquo ο κλέφτης για να κλέψηκι ο φονιάς για να φονέψηndash 5Σrsquo άλλους τόπους εννοώ κλεψιές φόνους κι όχι εδώ ndashείδα ένrsquo όνειρο μουρλόκαι θα το διηγηθώ

Μες στο νου μου η ψεσινή 10η περίφημη θανήμίαν εντύπωση είχε αφήσειπrsquo ο καιρός δε θα τη σβήσηκαι στον ύπνrsquo ο λογισμός μουτην ξανάφερεν ομπρός μου 15Στrsquo όνειρό μου αγρίκαα πάλιτον παπά Τσετσέ να ψάλλημε την τάξη τσrsquo Εκκλησίαςόμως έκανrsquo εξ αιτίας τrsquo όνειρού μου του μουρλού 20

τη φωνή του κουνουπιούΠλήθος έβλεπα λαμπάδες και καπίτολα οι παπάδεςτα φελόνια φορεμέναποιος καινούρια ποιος σχισμένα 25σοβαρά περιπατώνταςτη λιρόνα μελετώνταςξαστοχούν τον πεθαμένοκι έχουν το κερί σβημένοΈκαναν φωνές και γέλια 30τα παιδιά με τα βατσέλιακι ο καπνός του μοσχολίβανουαπό τα λιβανιστήριαέμπαινε στα παρεθύριαΠολλοί ανθρώποι ακολουθούσαν 35και περίλυπα ετηρούσανγέρνοντας τες κεφαλές τουςκαι μιλώντας για δουλειές τουςΑλλά στα καμπαναρίαδεν είνrsquo τέτοια αδιαφορία 40

Οι καμπάνες πλερωμένεςέκαναν σαν βουρλισμένεςΚι αφού είδα ένα προς έναούλα εκειά που rsquoχα ιδωμένατρέχει τrsquo όνειρο και μπαίνει 45μέσα στη Φανερωμένη

Ήτανε στην εκκλησίαλίγο φως και πολλή ερμίακαι κοντά στο ξυλοκρέβατοξάφνου αγρίκησα να βγει50ένα σκούξιμο μακρύΌτι ελόγιασα πως θα rsquoναιαπό τόσους ένας κάνεπου ελυπήθηκε και σκούζειhellipνά σου ο ίσκιος του Κουτούζη 55Καθώς πάντα εσυνηθούσεόμορφα ρούχα φορούσεκι έδειχνε καμαρωτάτο καπέλο του στραβά

Εις το πονηρό του χείλο60πὄσκιαζεν οχθρό και φίλοέβλεπα με θαυμασμόπου rsquoχε ακόμα το πικρότο συνηθισμένο γέλιοξαστοχώντας το Βαγγέλιο 65ετριγύρισε κομμάτιεις του Χάρου το κρεβάτιαλλά βλέποντας εκείτο καπέλο το σπαθίπου rsquoνrsquo σημεία της αρχοντιάς 70εσταμάτησrsquo ο παπάςκαι καλά κοιτάζοντάς τακι όμορφα σηκώνοντάς ταεις την κάσα τα χτυπάεικαι τrsquo ακόλουθrsquo αρχινάει 75το κορμί του συχνοσειώνταςκαι τα λόγια αργοπορώντας

mdash laquoΚαλά κάμαν και σrsquo τα βάλανεεδώ πάνου όταν σrsquo εβγάλανε

Μά το ναις οπού σου πρέπει 80εις την ύστερή σου σκέπημπρος στον κόσμο να κρατείςτα σημάδια της τιμήςΜrsquo αυτά τα ίδια εγώ σε είδαπου κυρίευες την πατρίδα 85το θυμούμαι (οϊμένανε)hellipΕπειδή δε μrsquo απομένανεεκαθόμουνα ο φτωχόςεις τη γάτα μου ομπρόςκάνοντάς της χάιδια χίλια 90και σαν νrsquo άκουε της εμίλειαΜωρή γάτα τί σου φαίνουνταιτέτοια πράματα ΑπομένουνταιΝα rsquoνrsquo ο Γιάννης εις το σπίτιμε τον άλλο ξεκληρίτη 95στην καθίγλα να προσμένουνούλους τσrsquo άρχοντες που μπαίνουνκαι ξανοίγουν ενώ σκύφτουνεμε τα ταπεινά κεφάλια πλεζονιές και κατρογυάλια 100

Νιάι μου να σε χαρώέχω πίκρα και καημόνα τους βλέπω τσου καημένουςκυριακάτικα ντυμένουςστες καθίγλες να καθίζουν 105και τα ρούχα τους να χρίζουν ndashΤέτοια τση rsquoλεγα αλλά τώραοπού σrsquo εύρηκε η κακηώραπες ποιά στόματα σrsquo εκράξανκαι ποιά στήθη αναστενάξαν 110Α δε σrsquo έκλαψαν εγώσαν παπάς τσου συχωρώΩ φωνάξετε Καιροίπου τον είδατε κριτήτί καλό rsquoχει γεναμένο 115κι ευθύς φεύγω και σωπαίνωraquondashΈτσι λέοντας μεγαλώνειτη φωνή του και θυμώνειlaquoΜα καλό rsquoναι πλούσιος να rsquoσαικαι ποτέ να μη θυμάσαι 120πως στους δρόμους αϊλογάνεκάποιοι μαύροι που πεινάνε

Όταν έπλασαν τα χέριαπου σκορπίσανε τrsquo αστέριατου θνητού τα σωθικά 125(και τα πλάσανε καλά)πρώτrsquo απrsquo όλα τrsquo άλλα πάθιατσου έχουν βάλει τη Συμπάθειακαι την έδιωξες εσύσαν τη χήρα τη φτωχή 130απrsquo τη νιότη σου την πρώτηγια να βάλεις τη Σκληρότηαυτή σὄλεε να ζητάςτο ψωμί της φτωχουλιάςκαι το διάφορο να θες 135τρεις και τέσσερες φορέςΚι ο φτωχός αποριμένοςσrsquo εσέ rsquoρχότουν τρομασμένοςγια να πει με το θλιμμένοχείλο Το rsquoχω πλερωμένο 140Και στα πόδια σου να ρίξεικλάψες μύριες και να δείξειτrsquo αχαμνά τα γερατειά τουτη γυναίκα τα παιδιά τουκαι του ρούχου τα ξεσκλίδια 145

και του αμόλαες κερατίδιαΚι έτσι δα με τέτοιους φόνουςγια σαράντα πέντε χρόνουςπαντελώς δεν είναι θάμαμήτε αλλόκοτο το πράμα 150αν εσύφθασες να κρύψειςαπrsquo τους φόβους για να λείψειςτο σωρό του χρυσαφιού σουκαι στες τράβες του σπιτιού σουΜα της φτώχειας η κατάρα 155δυστυχότατη τρομάραθα πλακώσει την ψυχή σουσαν η πλάκα το κορμί σουΚοίτα αν είνrsquo Δικαιοσύνηεκεί πάνου για να κρίνει 160Δεν ηθέλησε νrsquo αφήσητο κορμί σου να ψοφήσηεισέ δρόμο ή σε καλύβαμα στην κάμαρη του ΣκλίβαΕκεί σὄμενε να φθάσης 165και το λογικό να χάσης ndashτο παλιό το σπίτι αφήνονταςεις τrsquo οποίο κάποιος εμπήκε

που πουλιό του δεν εβγήκε(Σκάψε Ρώμα για να ιδης 170μη τα κόκαλά του βρης) ndashΕκεί ενώ σrsquo αυτό το σπίτιεκοπίαζες με τη μύτηκάνοντας σαν τα παιδάκιαόταν φκιάνουν φουσουνάκια 175σου σηκώναν κάποιοι τσάφοιτο κλεμμένο το χρυσάφιεκεί εστέκαν ενώ σὄβγαινετου θανάτου ο γογγυσμόςτον αγρίκουναν κι ετρέμανε 180μη δεν ήτανε ο στερνόςΚάνε εμπόρειες απrsquo το βιο σουέπειτrsquo απrsquo το θάνατό σουκαι της φτωχουλιάς νrsquo αφήσηςκαι τα στόματα να κλείσης 185Αλλά ο Διάολος εφάνηκεστο πλευρό σου αδερφικάταόταν έγραφες τη διάτακαι το χέρι σου τηρώνταςκαι σκληρά χαμογελώντας 190ετραγούδουνε Ω φτωχοί

που γυρεύετε ψωμίκάθε λύπη τώρα αφήστεκαι σε λίγο θα πλουτίστεγραικοί σκλάβοι ακαρτερείτε 195γιατrsquo ευθύς θα λυτρωθητετες καδίνες θα πετάξτεεις τη Ζάκυνθο νrsquo αράξτεεις το μνήμα του να ορμήστεκαι την πλάκα να φιλήστε ndash 200Κι έτσι μrsquo όλο σου τrsquo ασήμιμνέσκεις άκλαφτο ψοφίμιόπως έζησες πεθαίνειςκι εκεί μέσα ο ίδιος μένειςμε ξεμυτερά τα νύχια 205μαθημένα στα προστύχιαθέλω να σε ιδώ σκυλί

Κι έτσι λέοντας το σπαθίτο καπέλο του πετάεικαι στην κάσα ευθύς χουμάει 210ο παπάς εκεί γυρμένοςκαι στα χείλα του αφρισμένοςπολεμάει να την ανοίξη

κι ότι αρχίνησε να τρίξη

εγώ πὄλεα μην ορμήση 215

και το λείψανο χτυπήση

τρέχω γλήγορα κοντά

για να πω Μωρέ παπά

είναι ο μαύρος πεθαμένος

Αλλά εξύπνησα ιδρωμένος

httpscommonswikimediaorgwikiFileSolomos_portrait_4jpg

httpwwwgreek-languagegrResourcesliteraturetoolsconcordancebrowsehtmlcnd_id=10amptext_id=2012

Πηγή φωτογραφίας

Πηγή ποιήματος

laquoTo Όνειροraquo1826

Διονυσίου Σολωμού Άπαντα τ Α΄ επιμέλεια-σημειώσεις Λίνου Πολίτη Ίκαρος Αθήνα 1979 291-298

Το όνειρο

Εις την ώρα που σκιασμένοςκαι παράξενα ντυμένοςβγαίνrsquo ο κλέφτης για να κλέψηκι ο φονιάς για να φονέψηndash 5Σrsquo άλλους τόπους εννοώ κλεψιές φόνους κι όχι εδώ ndashείδα ένrsquo όνειρο μουρλόκαι θα το διηγηθώ

Μες στο νου μου η ψεσινή 10η περίφημη θανήμίαν εντύπωση είχε αφήσειπrsquo ο καιρός δε θα τη σβήσηκαι στον ύπνrsquo ο λογισμός μουτην ξανάφερεν ομπρός μου 15Στrsquo όνειρό μου αγρίκαα πάλιτον παπά Τσετσέ να ψάλλημε την τάξη τσrsquo Εκκλησίαςόμως έκανrsquo εξ αιτίας τrsquo όνειρού μου του μουρλού 20

τη φωνή του κουνουπιούΠλήθος έβλεπα λαμπάδες και καπίτολα οι παπάδεςτα φελόνια φορεμέναποιος καινούρια ποιος σχισμένα 25σοβαρά περιπατώνταςτη λιρόνα μελετώνταςξαστοχούν τον πεθαμένοκι έχουν το κερί σβημένοΈκαναν φωνές και γέλια 30τα παιδιά με τα βατσέλιακι ο καπνός του μοσχολίβανουαπό τα λιβανιστήριαέμπαινε στα παρεθύριαΠολλοί ανθρώποι ακολουθούσαν 35και περίλυπα ετηρούσανγέρνοντας τες κεφαλές τουςκαι μιλώντας για δουλειές τουςΑλλά στα καμπαναρίαδεν είνrsquo τέτοια αδιαφορία 40

Οι καμπάνες πλερωμένεςέκαναν σαν βουρλισμένεςΚι αφού είδα ένα προς έναούλα εκειά που rsquoχα ιδωμένατρέχει τrsquo όνειρο και μπαίνει 45μέσα στη Φανερωμένη

Ήτανε στην εκκλησίαλίγο φως και πολλή ερμίακαι κοντά στο ξυλοκρέβατοξάφνου αγρίκησα να βγει50ένα σκούξιμο μακρύΌτι ελόγιασα πως θα rsquoναιαπό τόσους ένας κάνεπου ελυπήθηκε και σκούζειhellipνά σου ο ίσκιος του Κουτούζη 55Καθώς πάντα εσυνηθούσεόμορφα ρούχα φορούσεκι έδειχνε καμαρωτάτο καπέλο του στραβά

Εις το πονηρό του χείλο60πὄσκιαζεν οχθρό και φίλοέβλεπα με θαυμασμόπου rsquoχε ακόμα το πικρότο συνηθισμένο γέλιοξαστοχώντας το Βαγγέλιο 65ετριγύρισε κομμάτιεις του Χάρου το κρεβάτιαλλά βλέποντας εκείτο καπέλο το σπαθίπου rsquoνrsquo σημεία της αρχοντιάς 70εσταμάτησrsquo ο παπάςκαι καλά κοιτάζοντάς τακι όμορφα σηκώνοντάς ταεις την κάσα τα χτυπάεικαι τrsquo ακόλουθrsquo αρχινάει 75το κορμί του συχνοσειώνταςκαι τα λόγια αργοπορώντας

mdash laquoΚαλά κάμαν και σrsquo τα βάλανεεδώ πάνου όταν σrsquo εβγάλανε

Μά το ναις οπού σου πρέπει 80εις την ύστερή σου σκέπημπρος στον κόσμο να κρατείςτα σημάδια της τιμήςΜrsquo αυτά τα ίδια εγώ σε είδαπου κυρίευες την πατρίδα 85το θυμούμαι (οϊμένανε)hellipΕπειδή δε μrsquo απομένανεεκαθόμουνα ο φτωχόςεις τη γάτα μου ομπρόςκάνοντάς της χάιδια χίλια 90και σαν νrsquo άκουε της εμίλειαΜωρή γάτα τί σου φαίνουνταιτέτοια πράματα ΑπομένουνταιΝα rsquoνrsquo ο Γιάννης εις το σπίτιμε τον άλλο ξεκληρίτη 95στην καθίγλα να προσμένουνούλους τσrsquo άρχοντες που μπαίνουνκαι ξανοίγουν ενώ σκύφτουνεμε τα ταπεινά κεφάλια πλεζονιές και κατρογυάλια 100

Νιάι μου να σε χαρώέχω πίκρα και καημόνα τους βλέπω τσου καημένουςκυριακάτικα ντυμένουςστες καθίγλες να καθίζουν 105και τα ρούχα τους να χρίζουν ndashΤέτοια τση rsquoλεγα αλλά τώραοπού σrsquo εύρηκε η κακηώραπες ποιά στόματα σrsquo εκράξανκαι ποιά στήθη αναστενάξαν 110Α δε σrsquo έκλαψαν εγώσαν παπάς τσου συχωρώΩ φωνάξετε Καιροίπου τον είδατε κριτήτί καλό rsquoχει γεναμένο 115κι ευθύς φεύγω και σωπαίνωraquondashΈτσι λέοντας μεγαλώνειτη φωνή του και θυμώνειlaquoΜα καλό rsquoναι πλούσιος να rsquoσαικαι ποτέ να μη θυμάσαι 120πως στους δρόμους αϊλογάνεκάποιοι μαύροι που πεινάνε

Όταν έπλασαν τα χέριαπου σκορπίσανε τrsquo αστέριατου θνητού τα σωθικά 125(και τα πλάσανε καλά)πρώτrsquo απrsquo όλα τrsquo άλλα πάθιατσου έχουν βάλει τη Συμπάθειακαι την έδιωξες εσύσαν τη χήρα τη φτωχή 130απrsquo τη νιότη σου την πρώτηγια να βάλεις τη Σκληρότηαυτή σὄλεε να ζητάςτο ψωμί της φτωχουλιάςκαι το διάφορο να θες 135τρεις και τέσσερες φορέςΚι ο φτωχός αποριμένοςσrsquo εσέ rsquoρχότουν τρομασμένοςγια να πει με το θλιμμένοχείλο Το rsquoχω πλερωμένο 140Και στα πόδια σου να ρίξεικλάψες μύριες και να δείξειτrsquo αχαμνά τα γερατειά τουτη γυναίκα τα παιδιά τουκαι του ρούχου τα ξεσκλίδια 145

και του αμόλαες κερατίδιαΚι έτσι δα με τέτοιους φόνουςγια σαράντα πέντε χρόνουςπαντελώς δεν είναι θάμαμήτε αλλόκοτο το πράμα 150αν εσύφθασες να κρύψειςαπrsquo τους φόβους για να λείψειςτο σωρό του χρυσαφιού σουκαι στες τράβες του σπιτιού σουΜα της φτώχειας η κατάρα 155δυστυχότατη τρομάραθα πλακώσει την ψυχή σουσαν η πλάκα το κορμί σουΚοίτα αν είνrsquo Δικαιοσύνηεκεί πάνου για να κρίνει 160Δεν ηθέλησε νrsquo αφήσητο κορμί σου να ψοφήσηεισέ δρόμο ή σε καλύβαμα στην κάμαρη του ΣκλίβαΕκεί σὄμενε να φθάσης 165και το λογικό να χάσης ndashτο παλιό το σπίτι αφήνονταςεις τrsquo οποίο κάποιος εμπήκε

που πουλιό του δεν εβγήκε(Σκάψε Ρώμα για να ιδης 170μη τα κόκαλά του βρης) ndashΕκεί ενώ σrsquo αυτό το σπίτιεκοπίαζες με τη μύτηκάνοντας σαν τα παιδάκιαόταν φκιάνουν φουσουνάκια 175σου σηκώναν κάποιοι τσάφοιτο κλεμμένο το χρυσάφιεκεί εστέκαν ενώ σὄβγαινετου θανάτου ο γογγυσμόςτον αγρίκουναν κι ετρέμανε 180μη δεν ήτανε ο στερνόςΚάνε εμπόρειες απrsquo το βιο σουέπειτrsquo απrsquo το θάνατό σουκαι της φτωχουλιάς νrsquo αφήσηςκαι τα στόματα να κλείσης 185Αλλά ο Διάολος εφάνηκεστο πλευρό σου αδερφικάταόταν έγραφες τη διάτακαι το χέρι σου τηρώνταςκαι σκληρά χαμογελώντας 190ετραγούδουνε Ω φτωχοί

που γυρεύετε ψωμίκάθε λύπη τώρα αφήστεκαι σε λίγο θα πλουτίστεγραικοί σκλάβοι ακαρτερείτε 195γιατrsquo ευθύς θα λυτρωθητετες καδίνες θα πετάξτεεις τη Ζάκυνθο νrsquo αράξτεεις το μνήμα του να ορμήστεκαι την πλάκα να φιλήστε ndash 200Κι έτσι μrsquo όλο σου τrsquo ασήμιμνέσκεις άκλαφτο ψοφίμιόπως έζησες πεθαίνειςκι εκεί μέσα ο ίδιος μένειςμε ξεμυτερά τα νύχια 205μαθημένα στα προστύχιαθέλω να σε ιδώ σκυλί

Κι έτσι λέοντας το σπαθίτο καπέλο του πετάεικαι στην κάσα ευθύς χουμάει 210ο παπάς εκεί γυρμένοςκαι στα χείλα του αφρισμένοςπολεμάει να την ανοίξη

κι ότι αρχίνησε να τρίξη

εγώ πὄλεα μην ορμήση 215

και το λείψανο χτυπήση

τρέχω γλήγορα κοντά

για να πω Μωρέ παπά

είναι ο μαύρος πεθαμένος

Αλλά εξύπνησα ιδρωμένος

httpscommonswikimediaorgwikiFileSolomos_portrait_4jpg

httpwwwgreek-languagegrResourcesliteraturetoolsconcordancebrowsehtmlcnd_id=10amptext_id=2012

Πηγή φωτογραφίας

Πηγή ποιήματος

Το όνειρο

Εις την ώρα που σκιασμένοςκαι παράξενα ντυμένοςβγαίνrsquo ο κλέφτης για να κλέψηκι ο φονιάς για να φονέψηndash 5Σrsquo άλλους τόπους εννοώ κλεψιές φόνους κι όχι εδώ ndashείδα ένrsquo όνειρο μουρλόκαι θα το διηγηθώ

Μες στο νου μου η ψεσινή 10η περίφημη θανήμίαν εντύπωση είχε αφήσειπrsquo ο καιρός δε θα τη σβήσηκαι στον ύπνrsquo ο λογισμός μουτην ξανάφερεν ομπρός μου 15Στrsquo όνειρό μου αγρίκαα πάλιτον παπά Τσετσέ να ψάλλημε την τάξη τσrsquo Εκκλησίαςόμως έκανrsquo εξ αιτίας τrsquo όνειρού μου του μουρλού 20

τη φωνή του κουνουπιούΠλήθος έβλεπα λαμπάδες και καπίτολα οι παπάδεςτα φελόνια φορεμέναποιος καινούρια ποιος σχισμένα 25σοβαρά περιπατώνταςτη λιρόνα μελετώνταςξαστοχούν τον πεθαμένοκι έχουν το κερί σβημένοΈκαναν φωνές και γέλια 30τα παιδιά με τα βατσέλιακι ο καπνός του μοσχολίβανουαπό τα λιβανιστήριαέμπαινε στα παρεθύριαΠολλοί ανθρώποι ακολουθούσαν 35και περίλυπα ετηρούσανγέρνοντας τες κεφαλές τουςκαι μιλώντας για δουλειές τουςΑλλά στα καμπαναρίαδεν είνrsquo τέτοια αδιαφορία 40

Οι καμπάνες πλερωμένεςέκαναν σαν βουρλισμένεςΚι αφού είδα ένα προς έναούλα εκειά που rsquoχα ιδωμένατρέχει τrsquo όνειρο και μπαίνει 45μέσα στη Φανερωμένη

Ήτανε στην εκκλησίαλίγο φως και πολλή ερμίακαι κοντά στο ξυλοκρέβατοξάφνου αγρίκησα να βγει50ένα σκούξιμο μακρύΌτι ελόγιασα πως θα rsquoναιαπό τόσους ένας κάνεπου ελυπήθηκε και σκούζειhellipνά σου ο ίσκιος του Κουτούζη 55Καθώς πάντα εσυνηθούσεόμορφα ρούχα φορούσεκι έδειχνε καμαρωτάτο καπέλο του στραβά

Εις το πονηρό του χείλο60πὄσκιαζεν οχθρό και φίλοέβλεπα με θαυμασμόπου rsquoχε ακόμα το πικρότο συνηθισμένο γέλιοξαστοχώντας το Βαγγέλιο 65ετριγύρισε κομμάτιεις του Χάρου το κρεβάτιαλλά βλέποντας εκείτο καπέλο το σπαθίπου rsquoνrsquo σημεία της αρχοντιάς 70εσταμάτησrsquo ο παπάςκαι καλά κοιτάζοντάς τακι όμορφα σηκώνοντάς ταεις την κάσα τα χτυπάεικαι τrsquo ακόλουθrsquo αρχινάει 75το κορμί του συχνοσειώνταςκαι τα λόγια αργοπορώντας

mdash laquoΚαλά κάμαν και σrsquo τα βάλανεεδώ πάνου όταν σrsquo εβγάλανε

Μά το ναις οπού σου πρέπει 80εις την ύστερή σου σκέπημπρος στον κόσμο να κρατείςτα σημάδια της τιμήςΜrsquo αυτά τα ίδια εγώ σε είδαπου κυρίευες την πατρίδα 85το θυμούμαι (οϊμένανε)hellipΕπειδή δε μrsquo απομένανεεκαθόμουνα ο φτωχόςεις τη γάτα μου ομπρόςκάνοντάς της χάιδια χίλια 90και σαν νrsquo άκουε της εμίλειαΜωρή γάτα τί σου φαίνουνταιτέτοια πράματα ΑπομένουνταιΝα rsquoνrsquo ο Γιάννης εις το σπίτιμε τον άλλο ξεκληρίτη 95στην καθίγλα να προσμένουνούλους τσrsquo άρχοντες που μπαίνουνκαι ξανοίγουν ενώ σκύφτουνεμε τα ταπεινά κεφάλια πλεζονιές και κατρογυάλια 100

Νιάι μου να σε χαρώέχω πίκρα και καημόνα τους βλέπω τσου καημένουςκυριακάτικα ντυμένουςστες καθίγλες να καθίζουν 105και τα ρούχα τους να χρίζουν ndashΤέτοια τση rsquoλεγα αλλά τώραοπού σrsquo εύρηκε η κακηώραπες ποιά στόματα σrsquo εκράξανκαι ποιά στήθη αναστενάξαν 110Α δε σrsquo έκλαψαν εγώσαν παπάς τσου συχωρώΩ φωνάξετε Καιροίπου τον είδατε κριτήτί καλό rsquoχει γεναμένο 115κι ευθύς φεύγω και σωπαίνωraquondashΈτσι λέοντας μεγαλώνειτη φωνή του και θυμώνειlaquoΜα καλό rsquoναι πλούσιος να rsquoσαικαι ποτέ να μη θυμάσαι 120πως στους δρόμους αϊλογάνεκάποιοι μαύροι που πεινάνε

Όταν έπλασαν τα χέριαπου σκορπίσανε τrsquo αστέριατου θνητού τα σωθικά 125(και τα πλάσανε καλά)πρώτrsquo απrsquo όλα τrsquo άλλα πάθιατσου έχουν βάλει τη Συμπάθειακαι την έδιωξες εσύσαν τη χήρα τη φτωχή 130απrsquo τη νιότη σου την πρώτηγια να βάλεις τη Σκληρότηαυτή σὄλεε να ζητάςτο ψωμί της φτωχουλιάςκαι το διάφορο να θες 135τρεις και τέσσερες φορέςΚι ο φτωχός αποριμένοςσrsquo εσέ rsquoρχότουν τρομασμένοςγια να πει με το θλιμμένοχείλο Το rsquoχω πλερωμένο 140Και στα πόδια σου να ρίξεικλάψες μύριες και να δείξειτrsquo αχαμνά τα γερατειά τουτη γυναίκα τα παιδιά τουκαι του ρούχου τα ξεσκλίδια 145

και του αμόλαες κερατίδιαΚι έτσι δα με τέτοιους φόνουςγια σαράντα πέντε χρόνουςπαντελώς δεν είναι θάμαμήτε αλλόκοτο το πράμα 150αν εσύφθασες να κρύψειςαπrsquo τους φόβους για να λείψειςτο σωρό του χρυσαφιού σουκαι στες τράβες του σπιτιού σουΜα της φτώχειας η κατάρα 155δυστυχότατη τρομάραθα πλακώσει την ψυχή σουσαν η πλάκα το κορμί σουΚοίτα αν είνrsquo Δικαιοσύνηεκεί πάνου για να κρίνει 160Δεν ηθέλησε νrsquo αφήσητο κορμί σου να ψοφήσηεισέ δρόμο ή σε καλύβαμα στην κάμαρη του ΣκλίβαΕκεί σὄμενε να φθάσης 165και το λογικό να χάσης ndashτο παλιό το σπίτι αφήνονταςεις τrsquo οποίο κάποιος εμπήκε

που πουλιό του δεν εβγήκε(Σκάψε Ρώμα για να ιδης 170μη τα κόκαλά του βρης) ndashΕκεί ενώ σrsquo αυτό το σπίτιεκοπίαζες με τη μύτηκάνοντας σαν τα παιδάκιαόταν φκιάνουν φουσουνάκια 175σου σηκώναν κάποιοι τσάφοιτο κλεμμένο το χρυσάφιεκεί εστέκαν ενώ σὄβγαινετου θανάτου ο γογγυσμόςτον αγρίκουναν κι ετρέμανε 180μη δεν ήτανε ο στερνόςΚάνε εμπόρειες απrsquo το βιο σουέπειτrsquo απrsquo το θάνατό σουκαι της φτωχουλιάς νrsquo αφήσηςκαι τα στόματα να κλείσης 185Αλλά ο Διάολος εφάνηκεστο πλευρό σου αδερφικάταόταν έγραφες τη διάτακαι το χέρι σου τηρώνταςκαι σκληρά χαμογελώντας 190ετραγούδουνε Ω φτωχοί

που γυρεύετε ψωμίκάθε λύπη τώρα αφήστεκαι σε λίγο θα πλουτίστεγραικοί σκλάβοι ακαρτερείτε 195γιατrsquo ευθύς θα λυτρωθητετες καδίνες θα πετάξτεεις τη Ζάκυνθο νrsquo αράξτεεις το μνήμα του να ορμήστεκαι την πλάκα να φιλήστε ndash 200Κι έτσι μrsquo όλο σου τrsquo ασήμιμνέσκεις άκλαφτο ψοφίμιόπως έζησες πεθαίνειςκι εκεί μέσα ο ίδιος μένειςμε ξεμυτερά τα νύχια 205μαθημένα στα προστύχιαθέλω να σε ιδώ σκυλί

Κι έτσι λέοντας το σπαθίτο καπέλο του πετάεικαι στην κάσα ευθύς χουμάει 210ο παπάς εκεί γυρμένοςκαι στα χείλα του αφρισμένοςπολεμάει να την ανοίξη

κι ότι αρχίνησε να τρίξη

εγώ πὄλεα μην ορμήση 215

και το λείψανο χτυπήση

τρέχω γλήγορα κοντά

για να πω Μωρέ παπά

είναι ο μαύρος πεθαμένος

Αλλά εξύπνησα ιδρωμένος

httpscommonswikimediaorgwikiFileSolomos_portrait_4jpg

httpwwwgreek-languagegrResourcesliteraturetoolsconcordancebrowsehtmlcnd_id=10amptext_id=2012

Πηγή φωτογραφίας

Πηγή ποιήματος

Οι καμπάνες πλερωμένεςέκαναν σαν βουρλισμένεςΚι αφού είδα ένα προς έναούλα εκειά που rsquoχα ιδωμένατρέχει τrsquo όνειρο και μπαίνει 45μέσα στη Φανερωμένη

Ήτανε στην εκκλησίαλίγο φως και πολλή ερμίακαι κοντά στο ξυλοκρέβατοξάφνου αγρίκησα να βγει50ένα σκούξιμο μακρύΌτι ελόγιασα πως θα rsquoναιαπό τόσους ένας κάνεπου ελυπήθηκε και σκούζειhellipνά σου ο ίσκιος του Κουτούζη 55Καθώς πάντα εσυνηθούσεόμορφα ρούχα φορούσεκι έδειχνε καμαρωτάτο καπέλο του στραβά

Εις το πονηρό του χείλο60πὄσκιαζεν οχθρό και φίλοέβλεπα με θαυμασμόπου rsquoχε ακόμα το πικρότο συνηθισμένο γέλιοξαστοχώντας το Βαγγέλιο 65ετριγύρισε κομμάτιεις του Χάρου το κρεβάτιαλλά βλέποντας εκείτο καπέλο το σπαθίπου rsquoνrsquo σημεία της αρχοντιάς 70εσταμάτησrsquo ο παπάςκαι καλά κοιτάζοντάς τακι όμορφα σηκώνοντάς ταεις την κάσα τα χτυπάεικαι τrsquo ακόλουθrsquo αρχινάει 75το κορμί του συχνοσειώνταςκαι τα λόγια αργοπορώντας

mdash laquoΚαλά κάμαν και σrsquo τα βάλανεεδώ πάνου όταν σrsquo εβγάλανε

Μά το ναις οπού σου πρέπει 80εις την ύστερή σου σκέπημπρος στον κόσμο να κρατείςτα σημάδια της τιμήςΜrsquo αυτά τα ίδια εγώ σε είδαπου κυρίευες την πατρίδα 85το θυμούμαι (οϊμένανε)hellipΕπειδή δε μrsquo απομένανεεκαθόμουνα ο φτωχόςεις τη γάτα μου ομπρόςκάνοντάς της χάιδια χίλια 90και σαν νrsquo άκουε της εμίλειαΜωρή γάτα τί σου φαίνουνταιτέτοια πράματα ΑπομένουνταιΝα rsquoνrsquo ο Γιάννης εις το σπίτιμε τον άλλο ξεκληρίτη 95στην καθίγλα να προσμένουνούλους τσrsquo άρχοντες που μπαίνουνκαι ξανοίγουν ενώ σκύφτουνεμε τα ταπεινά κεφάλια πλεζονιές και κατρογυάλια 100

Νιάι μου να σε χαρώέχω πίκρα και καημόνα τους βλέπω τσου καημένουςκυριακάτικα ντυμένουςστες καθίγλες να καθίζουν 105και τα ρούχα τους να χρίζουν ndashΤέτοια τση rsquoλεγα αλλά τώραοπού σrsquo εύρηκε η κακηώραπες ποιά στόματα σrsquo εκράξανκαι ποιά στήθη αναστενάξαν 110Α δε σrsquo έκλαψαν εγώσαν παπάς τσου συχωρώΩ φωνάξετε Καιροίπου τον είδατε κριτήτί καλό rsquoχει γεναμένο 115κι ευθύς φεύγω και σωπαίνωraquondashΈτσι λέοντας μεγαλώνειτη φωνή του και θυμώνειlaquoΜα καλό rsquoναι πλούσιος να rsquoσαικαι ποτέ να μη θυμάσαι 120πως στους δρόμους αϊλογάνεκάποιοι μαύροι που πεινάνε

Όταν έπλασαν τα χέριαπου σκορπίσανε τrsquo αστέριατου θνητού τα σωθικά 125(και τα πλάσανε καλά)πρώτrsquo απrsquo όλα τrsquo άλλα πάθιατσου έχουν βάλει τη Συμπάθειακαι την έδιωξες εσύσαν τη χήρα τη φτωχή 130απrsquo τη νιότη σου την πρώτηγια να βάλεις τη Σκληρότηαυτή σὄλεε να ζητάςτο ψωμί της φτωχουλιάςκαι το διάφορο να θες 135τρεις και τέσσερες φορέςΚι ο φτωχός αποριμένοςσrsquo εσέ rsquoρχότουν τρομασμένοςγια να πει με το θλιμμένοχείλο Το rsquoχω πλερωμένο 140Και στα πόδια σου να ρίξεικλάψες μύριες και να δείξειτrsquo αχαμνά τα γερατειά τουτη γυναίκα τα παιδιά τουκαι του ρούχου τα ξεσκλίδια 145

και του αμόλαες κερατίδιαΚι έτσι δα με τέτοιους φόνουςγια σαράντα πέντε χρόνουςπαντελώς δεν είναι θάμαμήτε αλλόκοτο το πράμα 150αν εσύφθασες να κρύψειςαπrsquo τους φόβους για να λείψειςτο σωρό του χρυσαφιού σουκαι στες τράβες του σπιτιού σουΜα της φτώχειας η κατάρα 155δυστυχότατη τρομάραθα πλακώσει την ψυχή σουσαν η πλάκα το κορμί σουΚοίτα αν είνrsquo Δικαιοσύνηεκεί πάνου για να κρίνει 160Δεν ηθέλησε νrsquo αφήσητο κορμί σου να ψοφήσηεισέ δρόμο ή σε καλύβαμα στην κάμαρη του ΣκλίβαΕκεί σὄμενε να φθάσης 165και το λογικό να χάσης ndashτο παλιό το σπίτι αφήνονταςεις τrsquo οποίο κάποιος εμπήκε

που πουλιό του δεν εβγήκε(Σκάψε Ρώμα για να ιδης 170μη τα κόκαλά του βρης) ndashΕκεί ενώ σrsquo αυτό το σπίτιεκοπίαζες με τη μύτηκάνοντας σαν τα παιδάκιαόταν φκιάνουν φουσουνάκια 175σου σηκώναν κάποιοι τσάφοιτο κλεμμένο το χρυσάφιεκεί εστέκαν ενώ σὄβγαινετου θανάτου ο γογγυσμόςτον αγρίκουναν κι ετρέμανε 180μη δεν ήτανε ο στερνόςΚάνε εμπόρειες απrsquo το βιο σουέπειτrsquo απrsquo το θάνατό σουκαι της φτωχουλιάς νrsquo αφήσηςκαι τα στόματα να κλείσης 185Αλλά ο Διάολος εφάνηκεστο πλευρό σου αδερφικάταόταν έγραφες τη διάτακαι το χέρι σου τηρώνταςκαι σκληρά χαμογελώντας 190ετραγούδουνε Ω φτωχοί

που γυρεύετε ψωμίκάθε λύπη τώρα αφήστεκαι σε λίγο θα πλουτίστεγραικοί σκλάβοι ακαρτερείτε 195γιατrsquo ευθύς θα λυτρωθητετες καδίνες θα πετάξτεεις τη Ζάκυνθο νrsquo αράξτεεις το μνήμα του να ορμήστεκαι την πλάκα να φιλήστε ndash 200Κι έτσι μrsquo όλο σου τrsquo ασήμιμνέσκεις άκλαφτο ψοφίμιόπως έζησες πεθαίνειςκι εκεί μέσα ο ίδιος μένειςμε ξεμυτερά τα νύχια 205μαθημένα στα προστύχιαθέλω να σε ιδώ σκυλί

Κι έτσι λέοντας το σπαθίτο καπέλο του πετάεικαι στην κάσα ευθύς χουμάει 210ο παπάς εκεί γυρμένοςκαι στα χείλα του αφρισμένοςπολεμάει να την ανοίξη

κι ότι αρχίνησε να τρίξη

εγώ πὄλεα μην ορμήση 215

και το λείψανο χτυπήση

τρέχω γλήγορα κοντά

για να πω Μωρέ παπά

είναι ο μαύρος πεθαμένος

Αλλά εξύπνησα ιδρωμένος

httpscommonswikimediaorgwikiFileSolomos_portrait_4jpg

httpwwwgreek-languagegrResourcesliteraturetoolsconcordancebrowsehtmlcnd_id=10amptext_id=2012

Πηγή φωτογραφίας

Πηγή ποιήματος

Μά το ναις οπού σου πρέπει 80εις την ύστερή σου σκέπημπρος στον κόσμο να κρατείςτα σημάδια της τιμήςΜrsquo αυτά τα ίδια εγώ σε είδαπου κυρίευες την πατρίδα 85το θυμούμαι (οϊμένανε)hellipΕπειδή δε μrsquo απομένανεεκαθόμουνα ο φτωχόςεις τη γάτα μου ομπρόςκάνοντάς της χάιδια χίλια 90και σαν νrsquo άκουε της εμίλειαΜωρή γάτα τί σου φαίνουνταιτέτοια πράματα ΑπομένουνταιΝα rsquoνrsquo ο Γιάννης εις το σπίτιμε τον άλλο ξεκληρίτη 95στην καθίγλα να προσμένουνούλους τσrsquo άρχοντες που μπαίνουνκαι ξανοίγουν ενώ σκύφτουνεμε τα ταπεινά κεφάλια πλεζονιές και κατρογυάλια 100

Νιάι μου να σε χαρώέχω πίκρα και καημόνα τους βλέπω τσου καημένουςκυριακάτικα ντυμένουςστες καθίγλες να καθίζουν 105και τα ρούχα τους να χρίζουν ndashΤέτοια τση rsquoλεγα αλλά τώραοπού σrsquo εύρηκε η κακηώραπες ποιά στόματα σrsquo εκράξανκαι ποιά στήθη αναστενάξαν 110Α δε σrsquo έκλαψαν εγώσαν παπάς τσου συχωρώΩ φωνάξετε Καιροίπου τον είδατε κριτήτί καλό rsquoχει γεναμένο 115κι ευθύς φεύγω και σωπαίνωraquondashΈτσι λέοντας μεγαλώνειτη φωνή του και θυμώνειlaquoΜα καλό rsquoναι πλούσιος να rsquoσαικαι ποτέ να μη θυμάσαι 120πως στους δρόμους αϊλογάνεκάποιοι μαύροι που πεινάνε

Όταν έπλασαν τα χέριαπου σκορπίσανε τrsquo αστέριατου θνητού τα σωθικά 125(και τα πλάσανε καλά)πρώτrsquo απrsquo όλα τrsquo άλλα πάθιατσου έχουν βάλει τη Συμπάθειακαι την έδιωξες εσύσαν τη χήρα τη φτωχή 130απrsquo τη νιότη σου την πρώτηγια να βάλεις τη Σκληρότηαυτή σὄλεε να ζητάςτο ψωμί της φτωχουλιάςκαι το διάφορο να θες 135τρεις και τέσσερες φορέςΚι ο φτωχός αποριμένοςσrsquo εσέ rsquoρχότουν τρομασμένοςγια να πει με το θλιμμένοχείλο Το rsquoχω πλερωμένο 140Και στα πόδια σου να ρίξεικλάψες μύριες και να δείξειτrsquo αχαμνά τα γερατειά τουτη γυναίκα τα παιδιά τουκαι του ρούχου τα ξεσκλίδια 145

και του αμόλαες κερατίδιαΚι έτσι δα με τέτοιους φόνουςγια σαράντα πέντε χρόνουςπαντελώς δεν είναι θάμαμήτε αλλόκοτο το πράμα 150αν εσύφθασες να κρύψειςαπrsquo τους φόβους για να λείψειςτο σωρό του χρυσαφιού σουκαι στες τράβες του σπιτιού σουΜα της φτώχειας η κατάρα 155δυστυχότατη τρομάραθα πλακώσει την ψυχή σουσαν η πλάκα το κορμί σουΚοίτα αν είνrsquo Δικαιοσύνηεκεί πάνου για να κρίνει 160Δεν ηθέλησε νrsquo αφήσητο κορμί σου να ψοφήσηεισέ δρόμο ή σε καλύβαμα στην κάμαρη του ΣκλίβαΕκεί σὄμενε να φθάσης 165και το λογικό να χάσης ndashτο παλιό το σπίτι αφήνονταςεις τrsquo οποίο κάποιος εμπήκε

που πουλιό του δεν εβγήκε(Σκάψε Ρώμα για να ιδης 170μη τα κόκαλά του βρης) ndashΕκεί ενώ σrsquo αυτό το σπίτιεκοπίαζες με τη μύτηκάνοντας σαν τα παιδάκιαόταν φκιάνουν φουσουνάκια 175σου σηκώναν κάποιοι τσάφοιτο κλεμμένο το χρυσάφιεκεί εστέκαν ενώ σὄβγαινετου θανάτου ο γογγυσμόςτον αγρίκουναν κι ετρέμανε 180μη δεν ήτανε ο στερνόςΚάνε εμπόρειες απrsquo το βιο σουέπειτrsquo απrsquo το θάνατό σουκαι της φτωχουλιάς νrsquo αφήσηςκαι τα στόματα να κλείσης 185Αλλά ο Διάολος εφάνηκεστο πλευρό σου αδερφικάταόταν έγραφες τη διάτακαι το χέρι σου τηρώνταςκαι σκληρά χαμογελώντας 190ετραγούδουνε Ω φτωχοί

που γυρεύετε ψωμίκάθε λύπη τώρα αφήστεκαι σε λίγο θα πλουτίστεγραικοί σκλάβοι ακαρτερείτε 195γιατrsquo ευθύς θα λυτρωθητετες καδίνες θα πετάξτεεις τη Ζάκυνθο νrsquo αράξτεεις το μνήμα του να ορμήστεκαι την πλάκα να φιλήστε ndash 200Κι έτσι μrsquo όλο σου τrsquo ασήμιμνέσκεις άκλαφτο ψοφίμιόπως έζησες πεθαίνειςκι εκεί μέσα ο ίδιος μένειςμε ξεμυτερά τα νύχια 205μαθημένα στα προστύχιαθέλω να σε ιδώ σκυλί

Κι έτσι λέοντας το σπαθίτο καπέλο του πετάεικαι στην κάσα ευθύς χουμάει 210ο παπάς εκεί γυρμένοςκαι στα χείλα του αφρισμένοςπολεμάει να την ανοίξη

κι ότι αρχίνησε να τρίξη

εγώ πὄλεα μην ορμήση 215

και το λείψανο χτυπήση

τρέχω γλήγορα κοντά

για να πω Μωρέ παπά

είναι ο μαύρος πεθαμένος

Αλλά εξύπνησα ιδρωμένος

httpscommonswikimediaorgwikiFileSolomos_portrait_4jpg

httpwwwgreek-languagegrResourcesliteraturetoolsconcordancebrowsehtmlcnd_id=10amptext_id=2012

Πηγή φωτογραφίας

Πηγή ποιήματος

Όταν έπλασαν τα χέριαπου σκορπίσανε τrsquo αστέριατου θνητού τα σωθικά 125(και τα πλάσανε καλά)πρώτrsquo απrsquo όλα τrsquo άλλα πάθιατσου έχουν βάλει τη Συμπάθειακαι την έδιωξες εσύσαν τη χήρα τη φτωχή 130απrsquo τη νιότη σου την πρώτηγια να βάλεις τη Σκληρότηαυτή σὄλεε να ζητάςτο ψωμί της φτωχουλιάςκαι το διάφορο να θες 135τρεις και τέσσερες φορέςΚι ο φτωχός αποριμένοςσrsquo εσέ rsquoρχότουν τρομασμένοςγια να πει με το θλιμμένοχείλο Το rsquoχω πλερωμένο 140Και στα πόδια σου να ρίξεικλάψες μύριες και να δείξειτrsquo αχαμνά τα γερατειά τουτη γυναίκα τα παιδιά τουκαι του ρούχου τα ξεσκλίδια 145

και του αμόλαες κερατίδιαΚι έτσι δα με τέτοιους φόνουςγια σαράντα πέντε χρόνουςπαντελώς δεν είναι θάμαμήτε αλλόκοτο το πράμα 150αν εσύφθασες να κρύψειςαπrsquo τους φόβους για να λείψειςτο σωρό του χρυσαφιού σουκαι στες τράβες του σπιτιού σουΜα της φτώχειας η κατάρα 155δυστυχότατη τρομάραθα πλακώσει την ψυχή σουσαν η πλάκα το κορμί σουΚοίτα αν είνrsquo Δικαιοσύνηεκεί πάνου για να κρίνει 160Δεν ηθέλησε νrsquo αφήσητο κορμί σου να ψοφήσηεισέ δρόμο ή σε καλύβαμα στην κάμαρη του ΣκλίβαΕκεί σὄμενε να φθάσης 165και το λογικό να χάσης ndashτο παλιό το σπίτι αφήνονταςεις τrsquo οποίο κάποιος εμπήκε

που πουλιό του δεν εβγήκε(Σκάψε Ρώμα για να ιδης 170μη τα κόκαλά του βρης) ndashΕκεί ενώ σrsquo αυτό το σπίτιεκοπίαζες με τη μύτηκάνοντας σαν τα παιδάκιαόταν φκιάνουν φουσουνάκια 175σου σηκώναν κάποιοι τσάφοιτο κλεμμένο το χρυσάφιεκεί εστέκαν ενώ σὄβγαινετου θανάτου ο γογγυσμόςτον αγρίκουναν κι ετρέμανε 180μη δεν ήτανε ο στερνόςΚάνε εμπόρειες απrsquo το βιο σουέπειτrsquo απrsquo το θάνατό σουκαι της φτωχουλιάς νrsquo αφήσηςκαι τα στόματα να κλείσης 185Αλλά ο Διάολος εφάνηκεστο πλευρό σου αδερφικάταόταν έγραφες τη διάτακαι το χέρι σου τηρώνταςκαι σκληρά χαμογελώντας 190ετραγούδουνε Ω φτωχοί

που γυρεύετε ψωμίκάθε λύπη τώρα αφήστεκαι σε λίγο θα πλουτίστεγραικοί σκλάβοι ακαρτερείτε 195γιατrsquo ευθύς θα λυτρωθητετες καδίνες θα πετάξτεεις τη Ζάκυνθο νrsquo αράξτεεις το μνήμα του να ορμήστεκαι την πλάκα να φιλήστε ndash 200Κι έτσι μrsquo όλο σου τrsquo ασήμιμνέσκεις άκλαφτο ψοφίμιόπως έζησες πεθαίνειςκι εκεί μέσα ο ίδιος μένειςμε ξεμυτερά τα νύχια 205μαθημένα στα προστύχιαθέλω να σε ιδώ σκυλί

Κι έτσι λέοντας το σπαθίτο καπέλο του πετάεικαι στην κάσα ευθύς χουμάει 210ο παπάς εκεί γυρμένοςκαι στα χείλα του αφρισμένοςπολεμάει να την ανοίξη

κι ότι αρχίνησε να τρίξη

εγώ πὄλεα μην ορμήση 215

και το λείψανο χτυπήση

τρέχω γλήγορα κοντά

για να πω Μωρέ παπά

είναι ο μαύρος πεθαμένος

Αλλά εξύπνησα ιδρωμένος

httpscommonswikimediaorgwikiFileSolomos_portrait_4jpg

httpwwwgreek-languagegrResourcesliteraturetoolsconcordancebrowsehtmlcnd_id=10amptext_id=2012

Πηγή φωτογραφίας

Πηγή ποιήματος

που πουλιό του δεν εβγήκε(Σκάψε Ρώμα για να ιδης 170μη τα κόκαλά του βρης) ndashΕκεί ενώ σrsquo αυτό το σπίτιεκοπίαζες με τη μύτηκάνοντας σαν τα παιδάκιαόταν φκιάνουν φουσουνάκια 175σου σηκώναν κάποιοι τσάφοιτο κλεμμένο το χρυσάφιεκεί εστέκαν ενώ σὄβγαινετου θανάτου ο γογγυσμόςτον αγρίκουναν κι ετρέμανε 180μη δεν ήτανε ο στερνόςΚάνε εμπόρειες απrsquo το βιο σουέπειτrsquo απrsquo το θάνατό σουκαι της φτωχουλιάς νrsquo αφήσηςκαι τα στόματα να κλείσης 185Αλλά ο Διάολος εφάνηκεστο πλευρό σου αδερφικάταόταν έγραφες τη διάτακαι το χέρι σου τηρώνταςκαι σκληρά χαμογελώντας 190ετραγούδουνε Ω φτωχοί

που γυρεύετε ψωμίκάθε λύπη τώρα αφήστεκαι σε λίγο θα πλουτίστεγραικοί σκλάβοι ακαρτερείτε 195γιατrsquo ευθύς θα λυτρωθητετες καδίνες θα πετάξτεεις τη Ζάκυνθο νrsquo αράξτεεις το μνήμα του να ορμήστεκαι την πλάκα να φιλήστε ndash 200Κι έτσι μrsquo όλο σου τrsquo ασήμιμνέσκεις άκλαφτο ψοφίμιόπως έζησες πεθαίνειςκι εκεί μέσα ο ίδιος μένειςμε ξεμυτερά τα νύχια 205μαθημένα στα προστύχιαθέλω να σε ιδώ σκυλί

Κι έτσι λέοντας το σπαθίτο καπέλο του πετάεικαι στην κάσα ευθύς χουμάει 210ο παπάς εκεί γυρμένοςκαι στα χείλα του αφρισμένοςπολεμάει να την ανοίξη

κι ότι αρχίνησε να τρίξη

εγώ πὄλεα μην ορμήση 215

και το λείψανο χτυπήση

τρέχω γλήγορα κοντά

για να πω Μωρέ παπά

είναι ο μαύρος πεθαμένος

Αλλά εξύπνησα ιδρωμένος

httpscommonswikimediaorgwikiFileSolomos_portrait_4jpg

httpwwwgreek-languagegrResourcesliteraturetoolsconcordancebrowsehtmlcnd_id=10amptext_id=2012

Πηγή φωτογραφίας

Πηγή ποιήματος

κι ότι αρχίνησε να τρίξη

εγώ πὄλεα μην ορμήση 215

και το λείψανο χτυπήση

τρέχω γλήγορα κοντά

για να πω Μωρέ παπά

είναι ο μαύρος πεθαμένος

Αλλά εξύπνησα ιδρωμένος

httpscommonswikimediaorgwikiFileSolomos_portrait_4jpg

httpwwwgreek-languagegrResourcesliteraturetoolsconcordancebrowsehtmlcnd_id=10amptext_id=2012

Πηγή φωτογραφίας

Πηγή ποιήματος

Ο χρόνος ο τόπος τα προσωπεία

Ιωάννης Μαρτινέγκοςκαι Αντώνιος ΜαρτινέγκοςΓόνοι πλούσιας αριστοκρατικήςοικογένειας αλλά νόθοι άρα δίχωςτίτλο ευγενείαςΠλούσιοι λόγω τοκογλυφίας έπαιξανσημαντικό πολιτικό ρόλο στηνιστορία της Ζακύνθου το τέλος του18ου αιώναΔραστήριοι δημοκρατικοί ΟΑντώνιος διετέλεσε μέλος τουΠροεδρείου του Δήμου το 1797Διεκδίκησαν τίτλο ευγενείαςανεπιτυχώςΓια εκδίκηση ξεσήκωσαν τουςδημοκρατικούς και τους χωρικούςεναντίον των αρχόντων καιπροκάλεσαν αναταραχή Το 1799 oIωάννης οργάνωσε με τον ΣτυλιανόΣτραβοπόδη συνωμοσία για τησφαγή των ευγενών

Το έμβλημα της Επτανήσου Πολιτείας (1800-1807)

httpscommonswikimediaorgwikiFileSeptinsular_republic_flag1800-1807jpg

Με την εύνοια των Ρώσων κυβέρνησαν ουσιαστικά το νησί στα πρώταχρόνια της ημιανεξάρτητης υπό ρωσοτουρκική κηδεμονία ΕπτανήσουΠολιτείας Όταν η Πολιτεία κινήθηκε εναντίον τους οργάνωσανπραξικόπημα με πρωταγωνιστή έναν αξιωματικό του αγγλικού στρατούτον Ιάκωβο ΚάλλεντερΚυβέρνησαν ανενόχλητοι επτά μήνες καταργώντας την αριστοκρατίαΎστερα από διαβουλεύσεις της Ρωσίας Τουρκίας Αγγλίας και ΕπτανήσουΠολιτείας αποκαταστάθηκε η τάξη και οι ευγενείς επανέκτησαν τοπρονόμιά τουςΟι Μαρτινέγκοι αμνηστεύτηκαν και εξακολούθησαν την πολιτική τουςδράση Το 1820 κατηγόρησαν τον Αντώνιο στον Άγγλο αρμοστή τωνΙονίων Maitland ότι υποκίνησε ταραχές εναντίον των άγγλων καιφυλακίστηκεΟ Αντώνιος πέθανε το 1836 Ο Ιωάννης τον οποίο αφορά το ποίημα πέθανεστις 25 Οκτωβρίου 1826Το ποίημα του Σολωμού κυκλοφόρησε ανώνυμο και χειρόγραφο τηνεπομένη του θανάτου του ΜαρτινέγκουΔημοσιεύτηκε στο περιοδικό Εωσφόρος [Κέρκυρα] στις 25 Οκτωβρίου του1858

Ο χρόνος ο τόπος τα προσωπεία

Νικόλαος Κουτούζης (1741-1813)

Ιερέας ζωγράφος και σατιρικόςποιητής

Προπάντων υπήρξε ιδιόρρυθμη καισύνθετη προσωπικότητα

Σπούδασε ζωγραφική στη Βενετία καιδιακρίθηκε όχι μόνον για τιςδυτικότροπες αγιογραφίες του αλλάκαι για ο καινοτόμο πνεύμα του σεόλες του τις δραστηριότητες

Ορθώθηκε απέναντι σε κάθε είδουςεξουσία

httpwwwpolitismospolitisorgarchives15899

Νικόλαος Κουτούζης (1741-1813)

Ιερέας ζωγράφος και σατιρικόςποιητής

Προπάντων υπήρξε ιδιόρρυθμη καισύνθετη προσωπικότητα

Σπούδασε ζωγραφική στη Βενετία καιδιακρίθηκε όχι μόνον για τιςδυτικότροπες αγιογραφίες του αλλάκαι για ο καινοτόμο πνεύμα του σεόλες του τις δραστηριότητες

Ορθώθηκε απέναντι σε κάθε είδουςεξουσία

httpwwwpolitismospolitisorgarchives15899

Η Επτανησιακή σχολή

Η Επτανησιακή Σχολή αποτελεί το πρώτο ελληνικό καλλιτεχνικό ρεύμα με

σαφείς δυτικοευρωπαϊκές επιρροές το οποίο εμφανίστηκε στα Επτάνησα στα

μέσα του 17ου αιώνα και διήρκεσε μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα περίπου

Από τον 17ο έως τον 19ο αιώνα τα Επτάνησα βρέθηκαν διαδοχικά υπό ενετική

γαλλική και αγγλική κατοχή Η σχετική ελευθερία που απολάμβαναν η

οικονομική τους ευμάρεια και οι πολιτιστικές σχέσεις τους με την κοντινή

Ιταλία συνετέλεσαν ώστε να γίνουν ο χώρος όπου γεννήθηκε η ελληνική

ζωγραφική και κυρίως η στροφή από τη βυζαντινή παράδοση στη Δύση

Ο Νικόλαος Κουτούζης αναδείχθηκε στον σημαντικότερο εκπρόσωπο της

Επτανησιακής Σχολής

Οι δάσκαλοι και οι μαθητές

Νικόλαος Δοξαράς Το γενέσιον τηςΠαναγίας (18ος αιώνας) Λάδι σεμουσαμά 400 εκ x 300 εκ ΒυζαντινόΜουσείο ΖακύνθουhttpscommonswikimediaorgwikiFileBirth_of_Virgin_Mary_by_Doxarasjpeg

]

Τα πρώτα δείγματα της δυτικότροπηςΕπτανησιακής Σχολής εμφανίστηκανστις διακοσμήσεις των οροφών τωνεκκλησιών γνωστές ως laquoουρανίεςraquoΠρωτοπόροι σrsquo αυτήν την αλλαγήστάθηκαν ο Παναγιώτης Δοξαράς(1662-1729) και ο Νικόλαος Δοξαράς(17001706-1575) δάσκαλος τουΚουτούζη Ο Νικόλαος Δοξαράς το1754 ανέλαβε να ζωγραφίσει το σοφίτοτου Ναού της Φανερωμένης στηΖάκυνθο που δυστυχώς καταστράφηκεστους σεισμούς του 1953 με εξαίρεσηένα μόνον τμήμα που φυλάσσεται στοΜουσείο Ζακύνθου Στην εκκλησίααυτή έμελλε να θαφτεί ο μαθητής του οιερέας Νικόλαος Κουτούζης

Οι δάσκαλοι και οι μαθητές

Νικόλαος Δοξαράς Το γενέσιον τηςΠαναγίας (18ος αιώνας) Λάδι σεμουσαμά 400 εκ x 300 εκ ΒυζαντινόΜουσείο ΖακύνθουhttpscommonswikimediaorgwikiFileBirth_of_Virgin_Mary_by_Doxarasjpeg

]

Τα πρώτα δείγματα της δυτικότροπηςΕπτανησιακής Σχολής εμφανίστηκανστις διακοσμήσεις των οροφών τωνεκκλησιών γνωστές ως laquoουρανίεςraquoΠρωτοπόροι σrsquo αυτήν την αλλαγήστάθηκαν ο Παναγιώτης Δοξαράς(1662-1729) και ο Νικόλαος Δοξαράς(17001706-1575) δάσκαλος τουΚουτούζη Ο Νικόλαος Δοξαράς το1754 ανέλαβε να ζωγραφίσει το σοφίτοτου Ναού της Φανερωμένης στηΖάκυνθο που δυστυχώς καταστράφηκεστους σεισμούς του 1953 με εξαίρεσηένα μόνον τμήμα που φυλάσσεται στοΜουσείο Ζακύνθου Στην εκκλησίααυτή έμελλε να θαφτεί ο μαθητής του οιερέας Νικόλαος Κουτούζης

Η Παναγία Φανερωμένη της Ζακύνθου

Η εκκλησία αυτή βρίσκεται προς το νότιο μέρος της πόλης της Ζακύνθουστη συνοικία του Άμμου Κτίστηκε μικρή επί δυναστείας των Δε-Τόκκων(1357-1485) με έξοδα των περιοίκων όπως αναφέρει η παράδοση με τηνανεύρεση στην εκεί αμμώδη παραλία μιας μικρής εικόνας της ΘεοτόκουΤιμήθηκε με το όνομα της Φανερωμένης από τη φανέρωση της εικόναςτης Μάνας του Θεού (Θεομήτορος) Καταστράφηκε με τους σεισμούς του1953 αλλά ανοικοδομήθηκε ακολουθώντας την παλαιά του μορφή καικρατώντας το παλιό καμπαναριό του που δεν κατέρρευσε

httpwwwzakynthosgovgrzakynthos-islandsite-seeingsnaoiieros-naos-panagias-faneromenishtml

Η ζωγραφική

Ο Νικόλαος Κουτούζης είναιβασικός εκπρόσωπος του ρεαλισμούκαι εισηγητής της ψυχολογικήςπροσωπογραφίας που στοχεύειστην ανάδειξη του εσωτερικούκόσμου του προσώπου

Ο Κουτούζης ζωγράφιζε για όλες τιςκοινωνικές τάξεις και για τον λαότον οποίο δεν έπαυε να στηλιτεύειόσο και την αριστοκρατία τόσο μετη δύναμη του χρωστήρα του όσοκαι με την αιχμηρή του πένα

Έργα του υπάρχουν στην ΕθνικήΠινακοθήκη και στο Μετα-βυζαντινό Μουσείο Ζακύνθου

Προσωπογραφία λογίου (π 1803) Λάδι σε καμβά 76 εκ x 60 εκ Εθνική Πινακοθήκη ndash Μουσείο Αλεξάνδρου ΣούτζουhttpscommonswikimediaorgwikiFilePortrait_of_an_erudite_by_Nikolaos_Koutouzisjpeg

Η σατιρική ποίηση

Για τις ανάγκες της κοινωνικήςαυτοάμυνας αλλά και εκείνης της επίλυσηςτων διαφορών του με τους συμπατριώτεςτου έγινε και σατιρικός ποιητής οσημαντικότερος μάλιστα της λογοτεχνικήςσχολής των Επτανήσων

Οι σάτιρές του για αιώνες παρέμειναναδημοσίευτες επειδή κανείς μελετητής τουΚουτούζη δεν τόλμησε να τις φέρει στοφωςΓια πρώτη φορά δημοσιεύτηκαν μαζί με

άλλες το 1988 στο περιοδικό Περίπλους σεαφιέρωμα για τον Νικολό Κουτούζη καισυγκεντρώθηκαν σε τόμο με τίτλοΒωμολοχικές σάτιρες το 1996

httpwwwsnhellgrreferencesquoteswriteraspid=174

Ο της Ζακύνθου λαός πάντοτε τυφλωμένοςήτο και είναι εξ αρχής και καταγελασμένος

laquoΣτη Ζάκυνθοraquo Λίνος Πολίτης Ποιητική Ανθολογία Δ΄ Οι Φαναριώτες και η Αθηναϊκή Σχολή laquoΔωδώνηraquo χχ 19

Ο σάλιαγκας όταν βαλθεί να βγει απrsquo το καυκί τουπρώτα βγάνει τα κέρατα γιαμά την κεφαλή του

laquoΣε κερασφόροraquo Γ Θ Ζώρας (επιμ) Ποίησις και πεζογραφία της Επτανήσου Βασική Βιβλιοθήκη 14 laquoΑετόςraquo ΑΕ 1953 86

Όλοι βρίζουν τον Κουτούζηπου στrsquo αλήθεια πάντα σκούζει

httpwwwpaper-booklandgrbooksaspaction=viewampbookID=68876

Οι άνθρωποι οι ποταποί αν τύχει και πλουτίσουντους ευγενείς γυρεύουσι να τους καταβροχθίσουνΜάλιστα οι μαμούρηδες ραφτάδες τζαγκαράδεςμπακάληδες μπαρμπέρηδες λέγω και τακουνάδεςκαι άλλοι οι ουτιδανοί πrsquo ολίγο νrsquo ανεβούνεσrsquo ένα σκαλί παραμικρό ογρήγορα μεθούνεΚαι πάσχουν καθημερινώς για να καταπλουτίσουνμε αδικίες και ψευτιές φλωριά να θησαυρίσουν

laquoΣάτιρα αντινεοπλουτικήraquo 1-8 ΓΘ Ζώρας (επιμ) Ποίησις και πεζογραφία της Επτανήσου Βασική Βιβλιοθήκη 14 laquoΑετόςraquo ΑΕ 1953 86-87

Τούτος εις δολιότητα είνrsquo έμπειρος κι ακνάτοςσυγχύσεων εφευρετής και πονηριά γεμάτοςΚαι παρομοιάζει μrsquo άγαλμα έξωθεν χρυσωμένοκαι έσωθεν μrsquo ακάθαρτα δαιμόνια στιβασμένο

laquoΣε ραδιούργοraquo Δημ Μάργαρης (επιμ) Ανδρέας Λασκαράτος Σατιρικοί και ευθυμογράφοι Βασική Βιβλιοθήκη 23 laquoΑετόςraquo ΑΕ 1954 45

Η ιεροσύνη

Το 1770 αναμείχθηκε σε φιλονικία και μαχαιρώθηκεστο πρόσωπο Για να καλύψει την ουλή που του άφησεη πληγή άφησε γένια και χειροτονήθηκε ιερέας Έγινεεφημέριος σε διάφορες εκκλησίες της Ζακύνθου αλλάεχθροί του τον κατηγόρησαν για laquoανάρμοστησυμπεριφορά και παραβίαση της ορθόδοξηςτελετουργίαςraquoΕξαιτίας αυτής της κατηγορίας δικάστηκε καιπαύθηκε από ιερέας το 1810Την 1η Φεβρουαρίου 1813 έγινε ανάκληση τουΚουτούζη στην ιεροσύνη όταν το άτομο που τονκατηγόρησε παραδέχθηκε την συκοφαντία

Ο Κουτούζης αρνήθηκε να επιστρέψει στα καθήκοντά του και πέθανε μερικούςμήνες αργότερα Θάφτηκε στην εκκλησία της Φανερωμένης όπου και ιερουργούσε Ως ιερέας διακρίθηκε για τη θεατρικότητα των τελετουργιών του και τηνεπιτηδευμένη ατμόσφαιρα που δημιουργούσε στολίζοντας με άνθη την εκκλησία

httpspaletaartwordpresscom20120717CEBACEBFCF85CF84CEBFCF8DCEB6CEB7CF82-CEBDCEB9CEBACF8CCEBBCEB1CEBFCF82-nikolaos-koutouzis-1741-1813jp-carousel-3891

Η ιεροσύνη

Το 1770 αναμείχθηκε σε φιλονικία και μαχαιρώθηκεστο πρόσωπο Για να καλύψει την ουλή που του άφησεη πληγή άφησε γένια και χειροτονήθηκε ιερέας Έγινεεφημέριος σε διάφορες εκκλησίες της Ζακύνθου αλλάεχθροί του τον κατηγόρησαν για laquoανάρμοστησυμπεριφορά και παραβίαση της ορθόδοξηςτελετουργίαςraquoΕξαιτίας αυτής της κατηγορίας δικάστηκε καιπαύθηκε από ιερέας το 1810Την 1η Φεβρουαρίου 1813 έγινε ανάκληση τουΚουτούζη στην ιεροσύνη όταν το άτομο που τονκατηγόρησε παραδέχθηκε την συκοφαντία

Ο Κουτούζης αρνήθηκε να επιστρέψει στα καθήκοντά του και πέθανε μερικούςμήνες αργότερα Θάφτηκε στην εκκλησία της Φανερωμένης όπου και ιερουργούσε Ως ιερέας διακρίθηκε για τη θεατρικότητα των τελετουργιών του και τηνεπιτηδευμένη ατμόσφαιρα που δημιουργούσε στολίζοντας με άνθη την εκκλησία

httpspaletaartwordpresscom20120717CEBACEBFCF85CF84CEBFCF8DCEB6CEB7CF82-CEBDCEB9CEBACF8CCEBBCEB1CEBFCF82-nikolaos-koutouzis-1741-1813jp-carousel-3891

Η σχέση του Κουτούζη με τον Σολωμό

Ο Σολωμός σε βρεφική ηλικία (έργο του Κουτούζη

περ 1799-1800)

Όταν ο Κουτούζης αναστατώνει τηΖάκυνθο με τις σάτιρές του οΣολωμός είναι όχι μόνο σε ξένο έδαφοςαλλά και σε βρεφική ηλικίαΌταν ο Σολωμός έρχεται στη Ζάκυνθοτο 1818 ο Κουτούζης έχει ήδη κλείσειπέντε χρόνια ανεπίστροφης απουσίαςΌμως οι σάτιρές του είναι παρούσεςΠαράλληλα ανθίζει στη Ζάκυνθοπλούσια εγχώρια σατιρική παραγωγήτην οποία ο ποιητής εκτιμά ιδιαίτεραΈτσι γράφει τις πρώτες του σάτιρες γιαέναν περισπούδαστο και άκακοlaquoτσαρλατάνοraquo τον γιατρό Ροϊδη

httpscommonswikimediaorgwikiFileDionysios_Solomos_baby_by_Koutoyzisjpg

Το ιατροσυμβούλιο

Τέλος πάντων ήρθε η ώρα

Όπου εσπάρθηκε στη χώρα

Πως πεθαίνει τrsquo ανεψίδι

Του Δοτόρου του Ροϊδη

Και ο Δοτόρος δεν αργεί

Αμπονόρα την αυγή

Το μπαστούνι του να βάλη

Αποκάτου απrsquo τη μασκάλη

Και κουνώντας το κεφάλι

Και τα φρύδια ευθύς αρπάζει

Το καπέλο και φωνάζει

ldquoAh Non voglio piu aspettar

Θε να ιδώ cosrsquoe sto affar

Δυο-τρεις-τέσσερεις-πέντε-έξι

Αμπονόρα και θα βρέξη

Cosi parhellip Μωρή κοπέλα

Να μου φέρης την ομπρέλα

Είναι ινκόμοδο πολύ

Για το χέρι να κρατή

Την ομπρέλαhellip Μα θα πης

Θέλεις κάλλιο να βραχής

helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipΔιονυσίου Σολωμού Άπαντα τ Α΄επιμέλεια-σημειώσεις Λίνου ΠολίτηΊκαρος Αθήνα 1979 277-287

Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας (1595-1596)

Now it is the time of night

That the graves all gaping wide

Every one lets forth his sprite

In the churchway paths to glide

And we fairies that do run

By the triple Hecatersquos team

From the presence of the sun

Following darkness like a dream

(πρ Ε΄ στ 382-388)

[hellip]

That you have but slembrsquored here

While these visions did appear

And this weak and idle theme

No more yielding but a dream(πρ Εrsquo στ 427-420)

httpscommonswikimediaorgwikiFileMND_title_pagejpg

Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας (1595-1596)

Now it is the time of night

That the graves all gaping wide

Every one lets forth his sprite

In the churchway paths to glide

And we fairies that do run

By the triple Hecatersquos team

From the presence of the sun

Following darkness like a dream

(πρ Ε΄ στ 382-388)

[hellip]

That you have but slembrsquored here

While these visions did appear

And this weak and idle theme

No more yielding but a dream(πρ Εrsquo στ 427-420)

httpscommonswikimediaorgwikiFileMND_title_pagejpg

Ο Σολωμός πρώτος μεταφραστής του Σαίξπηρ στην Ελλάδα

bull Διονύσιος Σολωμός laquoΜίμηση του τραγουδιού της Δεσδαιμόναςraquo (πρώιμο)

bull Προηγήθηκαν αλλά λανθάνουν δύο άλλες μεταφράσεις Ανδρέας Θεοτόκης Μάκμπεθ (1819) (αδημοσίευτο)Γεώργιος Σακελλάριος Ρωμαίος και Ιουλία (1879) (άφαντο)

bull Αναφορές στον Σαίξπηρ στον Διάλογο(1824)

Γιώργος Βελουδής Διονύσιος Σολωμός Ρομαντική Ποίηση και Ποιητική Οι γερμανικές πηγές Γνώση 1989

httpsopenlibraryorgbooksOL352555MMr_William_Shakespeares_comedies_histories_tragedies

Γιατί laquoΤο όνειροraquo είναι σοβαρή σάτιρα

1 Ο σατιριζόμενος είναι δημόσιο πρόσωπο με πολιτική δραστηριότητα

2 Ο τόνος της σάτιρας είναι σοβαρός

3 Η δομή του κειμένου είναι μελετημένη

4 Η γλώσσα είναι αποκαθαρμένη από ιταλικές λέξεις

Έως τότε στόχος της σάτιρας του Σολωμού είναι η διασκέδασηόπως τον όρισε ο Γουζέλης (1774-1843) στον πρόλογο του ΧάσηlaquoΟ σκοπός του πονήματος είναι ειλικρινέστατος Ο σκοπός δενείναι διά άλλο πάρεξ διά ξεφάντωσιν των φίλωνraquo

Eλένη Τσαντσάνογλου laquoΔιονύσιος Σολωμόςraquo Σάτιρα και πολιτική στην νεώτερηΕλλάδα Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής ΠαιδείαςΑθήνα 1979 7-45

Η σάτιρα laquoΠερίσσευμα λυρικής διανοήσεωςraquo (Κωστής Παλαμάς)

Τα δύο απολύτως απαραίτητα συστατικά της σάτιρας κριτική και χιούμορ

Στόχος η καταγγελία

Αφορμή η αποκατάσταση της δικαιοσύνης

Κίνητροη αισθητική της λειτουργία

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΤΣΑΝΤΣΑΝΟΓΛΟΥ ΕΛΕΝΗ laquoΔιονύσιος Σολωμόςraquo Σάτιρα και πολιτική στην νεώτερηΕλλάδα Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας Αθήνα1979 7-45

ΑΓΓΕΛΑΤΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ laquoΤο γέλιο του Νικόλαου Κουτούζη και η laquoλυτρωτικήraquoεμπειρία των ορίωνraquo Περίπλους 17-18 (Άνοιξη-Καλοκαίρι 1988) 40-48

ΚΩΣΤΙΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ laquoΠίσω από το σατιρικό Όνειρο του Σολωμούraquo Eκδοτικά καιΕρμηνευτικά Ζητήματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Μνήμη ΕλένηςΤσαντσάνογλου Πρακτικά Ζ΄ Επιστημονικής Συνάντησης Υπεύθυνος Χ ΛΚαράογλου Θεσσαλονίκη 1998 277-291

ΚΑΡΑΤΑΣΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ laquoΤα σατιρικά ποιήματα του Σολωμού και η ιδιότυπη στόχευσήτουςraquo Πόρφυρας 133 325-333

Τέλος Ενότητας

Σημείωμα Αναφοράς

Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών Κατερίνα Κωστίου Τίτλος μαθήματος

laquoΕρευνητικά Ζητήματα Νεοελληνικής Φιλολογίας Το κωμικό και η Ποιητική

της Ανατροπής Ενότητα 3 Σατιρικό προσωπείο Το παράδειγμα του Διονύσιου

Σολωμούraquo

Έκδοση 10 Πάτρα 2015 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση

httpseclassupatrasgrcoursesLIT1770

32

Η σάτιρα laquoΠερίσσευμα λυρικής διανοήσεωςraquo (Κωστής Παλαμάς)

Τα δύο απολύτως απαραίτητα συστατικά της σάτιρας κριτική και χιούμορ

Στόχος η καταγγελία

Αφορμή η αποκατάσταση της δικαιοσύνης

Κίνητροη αισθητική της λειτουργία

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΤΣΑΝΤΣΑΝΟΓΛΟΥ ΕΛΕΝΗ laquoΔιονύσιος Σολωμόςraquo Σάτιρα και πολιτική στην νεώτερηΕλλάδα Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας Αθήνα1979 7-45

ΑΓΓΕΛΑΤΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ laquoΤο γέλιο του Νικόλαου Κουτούζη και η laquoλυτρωτικήraquoεμπειρία των ορίωνraquo Περίπλους 17-18 (Άνοιξη-Καλοκαίρι 1988) 40-48

ΚΩΣΤΙΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ laquoΠίσω από το σατιρικό Όνειρο του Σολωμούraquo Eκδοτικά καιΕρμηνευτικά Ζητήματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Μνήμη ΕλένηςΤσαντσάνογλου Πρακτικά Ζ΄ Επιστημονικής Συνάντησης Υπεύθυνος Χ ΛΚαράογλου Θεσσαλονίκη 1998 277-291

ΚΑΡΑΤΑΣΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ laquoΤα σατιρικά ποιήματα του Σολωμού και η ιδιότυπη στόχευσήτουςraquo Πόρφυρας 133 325-333

Τέλος Ενότητας

Σημείωμα Αναφοράς

Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών Κατερίνα Κωστίου Τίτλος μαθήματος

laquoΕρευνητικά Ζητήματα Νεοελληνικής Φιλολογίας Το κωμικό και η Ποιητική

της Ανατροπής Ενότητα 3 Σατιρικό προσωπείο Το παράδειγμα του Διονύσιου

Σολωμούraquo

Έκδοση 10 Πάτρα 2015 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση

httpseclassupatrasgrcoursesLIT1770

32

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΤΣΑΝΤΣΑΝΟΓΛΟΥ ΕΛΕΝΗ laquoΔιονύσιος Σολωμόςraquo Σάτιρα και πολιτική στην νεώτερηΕλλάδα Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας Αθήνα1979 7-45

ΑΓΓΕΛΑΤΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ laquoΤο γέλιο του Νικόλαου Κουτούζη και η laquoλυτρωτικήraquoεμπειρία των ορίωνraquo Περίπλους 17-18 (Άνοιξη-Καλοκαίρι 1988) 40-48

ΚΩΣΤΙΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ laquoΠίσω από το σατιρικό Όνειρο του Σολωμούraquo Eκδοτικά καιΕρμηνευτικά Ζητήματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Μνήμη ΕλένηςΤσαντσάνογλου Πρακτικά Ζ΄ Επιστημονικής Συνάντησης Υπεύθυνος Χ ΛΚαράογλου Θεσσαλονίκη 1998 277-291

ΚΑΡΑΤΑΣΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ laquoΤα σατιρικά ποιήματα του Σολωμού και η ιδιότυπη στόχευσήτουςraquo Πόρφυρας 133 325-333

Τέλος Ενότητας

Σημείωμα Αναφοράς

Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών Κατερίνα Κωστίου Τίτλος μαθήματος

laquoΕρευνητικά Ζητήματα Νεοελληνικής Φιλολογίας Το κωμικό και η Ποιητική

της Ανατροπής Ενότητα 3 Σατιρικό προσωπείο Το παράδειγμα του Διονύσιου

Σολωμούraquo

Έκδοση 10 Πάτρα 2015 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση

httpseclassupatrasgrcoursesLIT1770

32

Τέλος Ενότητας

Σημείωμα Αναφοράς

Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών Κατερίνα Κωστίου Τίτλος μαθήματος

laquoΕρευνητικά Ζητήματα Νεοελληνικής Φιλολογίας Το κωμικό και η Ποιητική

της Ανατροπής Ενότητα 3 Σατιρικό προσωπείο Το παράδειγμα του Διονύσιου

Σολωμούraquo

Έκδοση 10 Πάτρα 2015 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση

httpseclassupatrasgrcoursesLIT1770

32

Σημείωμα Αναφοράς

Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών Κατερίνα Κωστίου Τίτλος μαθήματος

laquoΕρευνητικά Ζητήματα Νεοελληνικής Φιλολογίας Το κωμικό και η Ποιητική

της Ανατροπής Ενότητα 3 Σατιρικό προσωπείο Το παράδειγμα του Διονύσιου

Σολωμούraquo

Έκδοση 10 Πάτρα 2015 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση

httpseclassupatrasgrcoursesLIT1770

32

Σημείωμα Αδειοδότησης

Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative CommonsΑναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη ΔιεθνήςΈκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματακλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρουςχρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo

[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40

Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του

έργου για το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή

πρόσβαση στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό

όφελος (πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο

Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί τοέργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί

Χρηματοδότηση

bull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo τουεκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα

bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΠανεπιστήμιοΠατρώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση τουεκπαιδευτικού υλικού

bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του ΕπιχειρησιακούΠρογράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo καισυγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕυρωπαϊκόΚοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους

34

Χρηματοδότηση

bull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo τουεκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα

bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΠανεπιστήμιοΠατρώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση τουεκπαιδευτικού υλικού

bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του ΕπιχειρησιακούΠρογράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo καισυγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕυρωπαϊκόΚοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους

34